diff --git "a/dov_Latn/mala_000001_remove.jsonl" "b/dov_Latn/mala_000001_remove.jsonl" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/dov_Latn/mala_000001_remove.jsonl" @@ -0,0 +1,73 @@ +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Jobu 34 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nMatalikilo Kulonga Levitiko Myeelwe Deuteronomo Joshua Babetesi Rute 1 Samuele 2 Samuele 1 Bami 2 Bami 1 Makani 2 Makani Ezara Nehemiya Esita Jobu Intembauzyo Tusimpi Mukambausi Lwiimbo Lwa Solomoni Isaya Jeremiya Malilo Ezekieli Daniele Hosea Joeli Amosi Obadiya Jona Mika Nahumu Habakuku Zefaniya Hagai Zekariya Malaki Matayo Marko Luka Johane Milimo Baroma 1 Bakorinto 2 Bakorinto Bagalatiya Baefeso Bafilipi Bakolose 1 Batesalonika 2 Batesalonika 1 Timoteyo 2 Timoteyo Tito Filimoni Bahebrayo Jakobo 1 Petro 2 Petro 1 Johane 2 Johane 3 Johane Juda Ciyubunuzyo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42\\nElihu wasumpula bululami alimwi anzila zya Leza (1-37)\\nJobu waamba kuti Leza tanaakamucitila cabululami (5)\\nLeza mwini-mwini taciti zintu zibi (10)\\nJobu tajisi luzyibo (35)\\n34 Aboobo, Elihu wakazumanana kwaamba kuti: 2 “Amumvwe majwi aangu, nywebo nobasongo;Amundiswiilile, nywebo nomuzyi zinji. 3 Nkaambo kutwi kulasola majwiMbubonya mulaka* mboulabila cakulya. 4 Swebo tobeni atulange-lange cintu ciluzi;Atulisalile cintu cibotu akati kesu. 5 Nkaambo Jobu waamba kuti, ‘Mebo ndililuzi,+Pele Leza tanaandibeteka kabotu pe.+ 6 Sena inga ndabeja kujatikizya mbondeelede kubetekwa? Dondamwaka ndyejisi talisilikiki pe, nokuba kuti ndinyina mulandu.’+ 7 Ino nguni uumbi uuli mbuli Jobu,Ooyo uulingunga masampu mbuli kuti maanzi? 8 Umvwana abasimucita zibiAlimwi uyanzana abantu babi.+ 9 Nkaambo waamba kuti, ‘Muntu kunyina mpindu njajanaNasola kukkomanisya Leza.’+ 10 Aboobo amundiswiilile nywebo nobaalumi basongo:* Leza mwini-mwini takonzyi kucita bubi nokuceya,+Alimwi Singuzuzyoonse takonzyi kubisya pe!+ 11 Nkaambo ulalumbula muntu kweelana anzyacita+Akupa kuti muntu acitikilwe zintu kweelana anzila zyakwe mwini. 12 Ncobeni, Leza taciti bubi pe;+Singuzuzyoonse tanyonganyi bululami.+ 13 Ino nguni wakabikka nyika mumaanza aakwe,Alimwi ino nguni wakamupa nguzu zyakweendelezya nyika yoonse? 14 Ikuti wagamika mizeezo* yakwe kulimbabo,Ikuti wabanyanga muuya alimwi amuya ngobayoya,+ 15 Bantu* boonse inga bafwa antoomwe,Alimwi bantu inga bajokela kubulongo.+ 16 Aboobo, ikuti naa ulamvwisya, koabikkila maano majwi aaya;Koswiililisya nzyondaamba. 17 Sena muntu uusulide bululami weelede kweendelezya,Alimwi sena inga wamupa mulandu singuzu uululeme? 18 Sena inga waambila mwami kuti, ‘Unyina mulimo,’ Naa kwaambila nkumekume kuti, ‘Muli babi’?+ 19 Nkwali Ooyo uutatondezyi lusalululo kuli basilutweAlimwi uutasalululi bavwubi kwiinda bacete,*+Nkaambo boonse buyo milimo yamaanza aakwe.+ 20 Balakonzya kufwa cakutayeeyelwa,+ akati kamasiku;+Balapazaya citaambiki akuzimina;Nibaba basinguzu balagusyigwa, pele kutali amaanza aabantu.+ 21 Nkaambo meso aa Leza alalanga nzila zyamuntu,+Alimwi ulazibona ntaamu zyakwe zyoonse. 22 Kunyina mudima nouba musinze uusiya mbiNkobakonzya kuyuba basimucita zibi.+ 23 Nkaambo Leza tabikkilide muntu uuli woonse ziindi zigaminideZyakuti kaunka kumbele lyakwe kuyoobetekwa. 24 Ulapwayaula basinguzu kakunyina akubuzya-buzyaMpoonya ulabikka bambi mubusena bwabo.+ 25 Nkaambo ulizizyi nzibacita;+Ulabaatula ciindi camasiku, eelyo balanyonyooka.+ 26 Ulabauma akaambo kabubi bwabo,Kabalangilila bantu boonse,+ 27 Akaambo kakuti baleya akuleka kumutobela+Alimwi tabalemeki nzila noiba yomwe akati kanzila zyakwe;+ 28 Bapa kuti bacete bamulilile,Cakuti ulamvwa kukwiila kwabaabo bapengede.+ 29 Ciindi Leza naumuna wi, ino nguni uukonzya kumupa mulandu? Ciindi nasisa busyu bwakwe, ino nguni uukonzya kumubona? Kunyina makani naa wacita boobo kucisi naa kumuntu, icicitika ncimwi buyo, 30 Kutegwa muntu uutayoowi Leza* ataleli+Akuti atateyi bantu tukole. 31 Nkaambo sena kuli muntu uuli woonse uunga waambila Leza kuti,‘Ndasubulwa, nokuba kuti kunyina cibi ncindacita;+ 32 Kondiyiisya cintu ncindatabona;Ikuti kuli cintu cibi cili coonse ncindacita, tandikaciinduluki pe.’ 33 Sena akupe bulumbu kweelana amboyeeya kakuli toyandi lubeta lwakwe? Weelede kulisalila omwini, ikutali ndime. Aboobo kondaambila ncozyi kabotu. 34 Bantu bajisi maano* balandaambila kuti—Kufwumbwa muntu musongo uundiswiilide ulaamba kuti— 35 ‘Jobu taambauli camaano,+Alimwi majwi aakwe taali abusongo pe.’ 36 Jobu kasunkwa* kusikila mpoceelaNkaambo uvwiila mbuli bantu babi! 37 Uyungizya buzangi kucibi cakwe;+Ukamba maanza cakufwubaazya kumbele lyesuAkuvwuzya majwi mabi kuli Leza mwini-mwini!”+\\n^ Mu Chihebrayo, “nomujisi moyo.”\\n^ Mu Chihebrayo, “moyo.”\\n^ Mu Chihebrayo, “Nyama.”\\n^ Naa “nkumekume kwiinda bantu bapengede.”\\n^ Naa “Kutegwa siluleyo.”\\n^ Naa ambweni, “Taata, amumuleke Jobu asunkwe.”\\n^ Kuboneka kuti waambwa ngu Leza.","num_words":528,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Levitiko 15 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila Musa - Bible Search\\nLevitiko 14 Levitiko 16\\nMilao yazintu zibbuka mumubili\\n1Lino Jehova wakaambila Musa a-Aroni kuti, 2-Amwaambile bana ba-Israyeli kuti, Na muntu wasensa mumubili wakwe, lusenso lwakwe lulasofwaala. 3Lino ngooyu mulao wakusofwaala kwakusensa. Na mubili wakwe ulasensa, na mubili wakwe waangwa kuti utacisensi, ulisofweede. 4Kufumbwa bulo mpaona oyu sikusensa bulasofwaala. Kufumbwa cintu ncakala cilasofwaala. 5-Kufumbwa muntu uuguma bula uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 6Ayooyo uukala acintu eco sikusensa ncaakakede uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 7Alimwi kufumbwa muntu uuguma mubili wasikusensa uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 8-Alimwi na oyo sikusensa waswida muntu uusalala mate, uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubiliakusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba, 9Alimwi cikalilo ncakala oyo sikusensa cilasofwaala. 10Amuntu uuguma cintu neciba cimwi ncaakakede ulasofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. Ayooyo uuyumuna zintu zili boobu uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 11-Alimwi na sikusensa waguma muntu, na tana kusamba kumaanza aakwe, uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 12-Cibiya cabulongo sikusensa ncaguma cileelede kupwayigwa, azyoonse zibiya zyazisamu zileelede kukumbwa mumaanzi.\\n13-Lino na sikusensa wasalazigwa-kusensa kwakwe, abale mazuba aali musanu aabili aakusalazigwa kwakwe. Aliinwi uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili mumaanzi aaenda, kuti asalale. 14-Lino mubuzuba bwamusanu aatatu abweze inziba zyobile nanka bana bobile bankwilimba, aboole kubusyu bwa-Jehova kumulyango watente lyambunganino, ape mupaizi. 15-Lino mupaizi azituule; imwi ibe cipaizyo cazibi, aimwi ibe cipaizyo cakutenta. Aboobo mupaizi ulamumanina milandu kubusyu bwa-Jehova nkaambo kasenselwa lyakwe.\\n16-Na mwaalumi wasowa bwaalumi bwakwe, uleelede kusamba amubili woonse mumaanzi akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 17Azyakusama zyoonse amatobo oonse, zyoonse zilokeledwe bwaalumi zifeelede kusanzigwa mumaanzi akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 18-Alimwi na muntu woona amwanakazi, alimwi wasuba bwaalumi bwakwe, basambe boonse bobile mumaanzi akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba.\\n19-Amwanakazi, na waba kumwezi mbuli ciindi cakwe, ulasofwaala mazuba aali musanu aabili, nkabela kufumbwa muntu uumuguma ulasofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 20Aoonse mpalala mukusofwaala kwakwe alasofwaala, aoonse mpakala alasofwaala. 21Kufumbwa muntu uuguma bulo bwakwe asanzye zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo. 22-Ayooyo uuguma cintu neciba comwe ncakede asanzye zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo. 23Nebuba bula neciba cintu cili buti reakala, aciguma ulaso-fwaala mane kusikila kumabbililo. 24-Alimwi na mwaalumi woona awe, abusofwi bwakwe bwaba alinguwe, ulasofwaala mazuba aali musanu aabili, nkabela bulo bwakwe, kufumbwa nkwaona, bulasofwaala.\\n25-Na mwanakazi waba asenselwa mazuba manji, nkokuti kuciindi citali cakwe, nanka kutaleka kuzwa kuciindi cakwe, mazuba oonse aasenselwa lyakwe ulasofwaala, ulaba mbubonya mbuli kuciindi cakutondwa kwakwe. 26Kufumbwa abulo mpaona, mazuba oonse aasenselwa lyakwe, alaba mbubonya mbuli bula bwakutondwa kwakwe, azintu zyoonse nzyakala zilasofwaala mbubonya mbuli kusofwaala kwakutondwa kwakwe. 27Kufumbwa muntu uuguma zintu ezyo ulasofwaala; uleelede kusanzya zyakusama zyakwe akusamba amubili akusofwaala mane kusikila kumabbililo aazuba. 28Pele na wapona kusenselwa lyakwe, alibalile mazuba aali musanu aabili kuzwa kukusalazigwa kwakwe, elyo ulasalala. 29Lino mubuzuba bwamusanu aatatu abweze inziba zyobile na bana bobile bankwilimba, azilete kumupaizi kumulyango watente lyambunganino. 30-Mupaizi atuule imwi, ibe cipaizyo cazibi, aimwi ibe cipaizyo cakutenta, aboobo mupaizi ulamumanina milandu kubusyu bwa-Jehova nkaambo kabusofwi bwasenselwa lyakwe.\\n31-Mbuboobu mbumweelede kupambukanya bana ba-Israyeli kubusofwi bwabo, kuti batafwi mubusofwi bwabo kukusofwaazya cikombelo cangu cili akati kabo.\\n32Mbuubede mulao wayooyo uusensa, awayooyo uusuba bwaalum bwakwe akulisofwaazya mbubo, 33awamwanakazi uuciswa kuciindi cakwe, nkokuti wamuntu woonse, naba mwaalumi naba mwanakazi, uusensa, awamwaalumi uuona amwanakazi uusofweede.","num_words":542,"character_repetition_ratio":0.155,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.159,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"“Amubutije Bwaamu!” (1 Bakorinto 6:18) | Luyando lwa Leza\\n“Aboobo, amujaye zizo zyamubili wanu eezyo zili anyika kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya, kunyomenena zintu zibi, alimwi abusyaacivwulemwangu kwalo kuli nkukomba mituni.”—BAKOLOSE 3:5.\\n1, 2. Ino Balamu wakacita buti kutegwa abaletele mapenzi bantu ba Jehova?\\nSIKUZUBA nswi waunka kubusena nkwazyibide kuloba nswi zinji. Kuli musyobo wanswi nzyayanda kuloba. Wasala cakulya ncozilida kapati nswi eezyo, mpoonya wawaala kalobyo mumeenda. Mukaindi buyo kasyoonto nkujana mbilibila naa ntumpu yabbila akalo kasamu kakalobyo katalika kunyanyaala, mpoonya walobola nswi njaajata. Wakkomana akaambo kakuti wasala cakulya ceelede ncozilida kapati nswi.\\n2 Mumwaka wa 1473 B.C.E., mwaalumi umwi wazina lyakuti Balamu wakakkala ansi kuyeeya cintu cili mbuli cakulya ncozilida kapati nswi ncaakali kukonzya kubelesya kutegwa aongelezye bantu. Bantu mbaakali kuyanda koongelezya, mbantu ba Leza ibakali mu Zibanda zya Moabu kumunyinza wa Nyika Yakasyomezyegwa. Balamu wakali kulyaamba kuti musinsimi wa Jehova, pele mubwini wakali syaacivwulemwangu iwakatumwa kuti asinganye bana Israyeli. Nokuba boobo, akaambo kakuti Jehova wakabweza ntaamu, Balamu wakabaleleka bana Israyeli muciindi cakubasinganya. Akaambo kakuyanda kubbadelwa, Balamu wakabona kuti ambweni inga wapa kuti Leza abasinganye bantu bakwe mwini, ikuti basunkwa kucita cibi cipati. Kajisi makanze aaya, Balamu wakabelesya bana basimbi bana Moabu ibakacibwene koongelezya.—Myeelwe 22:1-7; 31:15, 16; Ciyubunuzyo 2:14.\\n3. Sena nzila njaakabelesya Balamu yakabeleka? Amupandulule.\\n3 Sena nzila eeyi yakabeleka? Inzya yakabeleka kuli bamwi. Makumi-makumi aazyuulu zyabaalumi bana Israyeli bakayungwa, “bakatalika kuvwuula abana basimbi baku Moabu.” Mane buya bakatalika kukomba baleza baba Moabu kubikkilizya aleza uusesemya uutegwa Baala waku Peori, leza wabuzyazyi, naa wakoonana. Akaambo kaceeci, bana Israyeli bali 24,000 bakafwa kabasikide kale kumunyinza wa Nyika Yakasyomezyegwa. Eelo kaka eeci cakali kweetezya!—Myeelwe 25:1-9.\\n4. Ino ncinzi cakapa kuti bana Israyeli banji bacite bwaamu?\\n4 Ino ncinzi cakapa kuti kube penzi eeli? Bantu banji bakaba amoyo mubi kwiinda mukulizandula kuli Jehova, Leza ngumunya iwakabagusya mucisi ca Egepita, kubasanina nibakali munkanda alimwi akubeenzya kabotu kuya kunyika yakasyomezyegwa. (Bahebrayo 3:12) Kayeeya makani aaya, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Alimwi tutaciti bwaamu, mbubonya bamwi babo mbobakacita bwaamu, cakuti kwakafwa bantu bali 23,000 akati kabo mubuzuba bomwe.” *—1 Bakorinto 10:8.\\n5, 6. Ino nkaambo nzi makani aamba cibi ncibakacita bana Israyeli mu Zibanda zya Moabu ncaayandika mazuba aano?\\n5 Makani aali mulugwalo lwa Myeelwe ajisi ziiyo zinji ziyandika kapati kubantu ba Leza ibalaafwaafwi kunjila munyika yakasyomezyegwa yiinda kubota. (1 Bakorinto 10:11) Mucikozyanyo, mbubonya mbuli bana Moabu bansiku, mazuba aano bantu bamunyika babikkila maano kapati kukoonana, alimwi balo baliindide kucita oobo. Kuyungizya waawo, Banakristo banji balacegwa mukakole kakucita bwaamu, nzila yakoongelezya njimunya iyakaca bana Israyeli. (2 Bakorinto 2:11) Alimwi mbubonya mbuli Zimuri iwatakalisenda kuleta mukaintu munkambi yabana Israyeli kalitwa mwaaba akumutola mutente lyakwe, bantu bamwi ibayanzana abantu ba Leza mazuba aano bayunga beenzinyina kucita zibi mumbungano ya Bunakristo.—Myeelwe 25:6, 14; Juda 4.\\n6 Sena mulibona kuti muli mubukkale mbuli bwabana Israyeli ibakali mu Zibanda zya Moabu? Sena mulibubwene bulumbu bwanu, nkokuti nyika mpya njomwali kulindila kwaciindi cilamfwu? Ikuti naa mboobo, amubeleke canguzu kutegwa muzumanane kukkala muluyando lwa Leza kwiinda mukutobela mulawo wakuti: “Amubutije bwaamu!”—1 Bakorinto 6:18.\\nKusongolola Muzibanda zya Moabu\\nINO BWAAMU NINZI?\\n7, 8. Ino “bwaamu” ninzi, alimwi ino mbuti aabo bacita bwaamu mbobatebula nzyobasyanga?\\n7 Ibbala lyakuti “bwaamu” (mu Chigiriki, por·neiʹa), kweelana ambolibelesyegwa mu Bbaibbele lyaamba koonana ikutali kwamumulawo kwabantu batakwetene kweelana a Magwalo. Bubikkilizya bumambe, buvwuule, koonana kwabantu batakwetene, kubikka cinswe caumwi kumulomo naa kumatako alimwi akusobanya naa kusyoba cinswe camuntu ngomutakwetene limwi. Alimwi bubikkilizya koonana kwabaalumi naa bamakaintu mulicabo-cabo alimwi akoonana amunyama. *\\n8 Magwalo taayindi mumbali pe: Aabo ibacita bwaamu tabakonzyi kuzumanana kukkala mumbungano ya Banakristo alimwi tabakajani buumi butamani pe. (1 Bakorinto 6:9; Ciyubunuzyo 22:15) Kuyungizya waawo, noliba lino aabo bacita bwaamu balaliletela mapenzi mbuli kutalemekwa, kutamvwana angobakwetene limwi, kupenga mumizeezo, kuba abana bamusyokwe, malwazi, mane buya akufwa. (Amubale Bagalatiya 6:7, 8.) Sena ncamaano kucita cintu ciletela mapenzi aali boobo? Cuusisya ncakuti, bantu banji tabayeeyi mapenzi ngobakonzya kuliletela ciindi nobabweza ntaamu yakusaanguna iisololela kukucita bwaamu, kanji-kanji iijatikizya kubala, kuswiilila naa kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana.\\nINTAAMU YAKUSAANGUNA—NKWEEBELELA ZINTU ZILETELA MUZEEZO WAKOONANA\\n9. Sena masimpe kuti kunyina ntenda iiliko muzintu ziletela muzeezo wakoonana kweelana ambobaamba bamwi? Amupandulule.\\n9 Muzisi zinji zintu ziletelela muzeezo wakoonana zilajanika mutuntoolo, munyimbo, muzipekupeku alimwi aa Intaneti aawo mpozivwulide kapati. * Sena masimpe kuti kunyina ntenda iiliko muzintu eezyi kweelana ambobaamba bamwi? Peepe! Mukuya kwaciindi, aabo beebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana balaba acilengwa cibi cakulyoomba naa kulisobanya kubusankwa naa kubukaintu, balaba ‘azisusi zyakoonana zijazya nsoni’ zyalo zikonzya kubapa kutalijata caboola kumakani aakoonana, alimwi balaba azisusi zitondwa, mapenzi mapati mucikwati mane buya akulekana. * (Baroma 1:24-27; Baefeso 4:19) Sikuvwuntauzya busilisi umwi wakakozyanisya ikutalijata mumakani aakoonana kubulwazi bwakkansa. Wakaamba kuti: “Cilengwa eeci ncilwazi cizumanana kukomena akuyandilila. Tacivwuli kumana cilikke pe, alimwi cilakatazya kusilika.”\\nKubelesya Intaneti abusena bulibonya muŋanda ninzila iigwasya kapati\\n10. Ino mbuti mbotukonzya kubelesya njiisyo iili kulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15? (Alimwi amubone kabbokesi kakuti “ Mbondakacikonzya Kutalika Kulilemeka Kabotu.”)\\n10 Amulange-lange majwi aali kulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15 aamba kuti: “Umwi aumwi ulasunkwa kwiinda mukoongelezyegwa akucegwa azisusi zyakwe mwini. Lino zisusi eezyo zyamita, zizyala cibi; mpoonya cibi eeco cacitwa, cileta lufwu.” Aboobo ikuti mwatalika kuyeeya zintu zibi, mweelede kubweza ntaamu yakuugusya muzeezo ooyo mpoonya aawo! Mucikozyanyo, ikuti naa cakutayeeyela mwabona zifwanikiso ziletela muzeezo wakoonana, cakufwambaana amulange kumbi, naa kuzima kkompyuta naa kucinca ccanelo yaacipekupeku. Amucite kufwumbwa ciyandika kucitwa kutegwa muzeezo uutaluzi utakomeni akumuzunda!—Amubale Matayo 5:29, 30.\\n11. Ciindi notulwana mizeezo yakuyanda zintu zibi, ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamusyoma Jehova?\\n11 Nkakaambo kaako Ooyo uutuzyi kabotu utwaambila kuti: “Aboobo, amujaye zizo zyamubili wanu eezyo zili anyika kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya, kunyomenena zintu zibi, alimwi abusyaacivwulemwangu kwalo kuli nkukomba mituni.” (Bakolose 3:5) Masimpe, cilakonzya kumuyumina kucita boobo. Pele kamuyeeya kuti tujisi Taata wakujulu siluyando alimwi uukkazika moyo ngotukonzya kulomba kuti atugwasye. (Intembauzyo 68:19) Aboobo, mbomwatalikila buyo kuyeeya zintu zibi, amumulombe kutegwa amugwasye. Amupailile “nguzu zigambya” mpoonya amusoleke canguzu kugamika mizeezo yanu kuzintu zili kabotu.—2 Bakorinto 4:7; 1 Bakorinto 9:27; Amubone kabbokesi kakuti “ Ino Mbuti Mbondikonzya Kuleka Cilengwa Cibi?”\\n12. Ino “moyo” wesu ninzi, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kuukwabilila?\\n12 Mwaalumi musongo Solomoni wakalemba kuti: “Akati kazintu zyoonse nzyokwabilila, kokwabilila kapati moyo wako, nkaambo mulinguwo momuli tusensa twabuumi.” (Tusimpi 4:23) “Moyo” caamba buntu bwesu bwamukati, ibwini mbotubede kweelana ambwatubona Leza. Kunze lyaboobo, Leza uyakutupa buumi butamani naa pe kweelana anzyabona ‘mumoyo’ ikutali nzyobabona bantu. Oobo mbocibede buya. Alimwi makani aaya mapati. Kutegwa atamumeneni mate musimbi uutali mukaintu wakwe, mwaalumi uusyomeka Jobu wakapanga cizuminano naa wakamvwana ameso aakwe. (Jobu 31:1) Eeci ncikozyanyo cibotu kulindiswe! Kajisi muzeezo ngomunya ooyu, sintembauzyo wakapaila kuti: “Kogwisya meso aangu kukulangilila cintu cabuyo.”—Intembauzyo 119:37.\\nMBONDAKACIKONZYA KUTALIKA KULILEMEKA KABOTU\\nMulombwana umwi wakaamba kuti: “Nindakacili mukubusi, ndakali acilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana acakulyoomba naa kulisobanya kubusankwa. Beenzuma kucikolo bakali kubona kuti kucita boobo kuli buyo kabotu akuti oobu mbobacita boonse nobakubuka. Nokuba boobo, eeci cakapa kuti manjezyeezya aangu anyongane alimwi ndakatalika kutalilemeka. Mukuya kwaciindi ndakabona kuti ndakali buyo muzike wazisusi zyangu. Nokuba boobo, ndakacikonzya kuzileka ziyanza eezyi kwiinda mukugwasyigwa a Jehova ambungano. Mazuba aano, ndilabikkila maano nondisala balongwe akaambo kakuti ndilizyi kuti bantu bamwi balakonzya kundiyunga. Ndajana kuti kupaila lyoonse akuba aciiyo cangu ca Bbaibbele nzyezikonzya kundigwasya kutajokela kuziyanza zibi. Muciindi cakuba muzike wazisusi zyanyama, lino ndilaacoolwe cakubeleka mulimo wabupainiya bwaciindi coonse.”\\nDINA TANAAKASALA KABOTU\\n13. Ino Dina wakali ni, alimwi nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti tanaakabasala camaano balongwe?\\n13 Mbubonya mbotwakabona mu Cibalo 3, balongwe besu balakonzya kutugwasya kucita cibotu naa kutuyunga kucita cibi. (Tusimpi 13:20; amubale 1 Bakorinto 15:33.) Amulange-lange cikozyanyo ca Dina mwana musimbi wasikale Jakobo. Nokuba kuti wakakomezyegwa kabotu, Dina tanaakasala camaano, wakatalika kumvwana abasimbi bamu Kanana. Mbubonya mbuli bana Moabu, bana Kanana tiibakali kulilemeka pe. (Levitiko 18:6-25) Mumeso aabaalumi bana Kanana, kubikkilizya a Sekemu ooyo iwakali “kulemekwa kapati” kwiinda boonse bamuŋanda yabausyi, Dina wakali kulibonya kuti musimbi uutakatazyi koongelezya naa kulya nkwela.—Matalikilo 34:18, 19.\\n14. Ino mbuti balongwe mbaakasala Dina mbobakaleta mapenzi?\\n14 Kweelede kuti Dina tanaakali kuyeeya zyakoonana ciindi naakamubona Sekemu. Pele, Sekemu wakacita kweelana ambobakali kucita bana Kanana banji ikuti banyomenena musimbi. Kufwumbwa naa Dina wakasola kukaka, tiicakagwasya pe, nkaambo Sekemu “wakamujata akoona anguwe.” Kuboneka kuti kumbele, Sekemu “wakamuyanda kapati” Dina, pele eeco tiicakacinca ncaakacita kumusimbi ooyu. (Amubale Matalikilo 34:1-4.) Alimwi Dina tali nguwe alikke wakapenga akaambo kacibi eeci. Balongwe mbaakasala bakapa kuti kucitike zintu izyakaleta mause amasampu kumukwasyi wakwe woonse.—Matalikilo 34:7, 25-31; Bagalatiya 6:7, 8.\\n15, 16. Ino mbuti mbotukonzya kujana busongo bwini-bwini? (Amubone kabbokesi kakuti “ Magwalo Aayelede Kukkalilwa Ansi Kuyeeya.”)\\n15 Ikuti naa kuli ncaakaiya Dina kumakani aaya, wakacita oobo kwiinda mukusubuka naa kweempa. Aabo ibamuyanda akumumvwida Jehova tabeelede kucitikilwa zintu zibi buya nobaya baiye ciiyo pe. Akaambo kakuti balamumvwida Leza, basala ‘kweenda abasongo.’ (Tusimpi 13:20a) Aboobo, balazyiba “bukkale boonse bubotu” akuleya mapenzi alimwi amacise aakuliyandila.—Tusimpi 2:6-9; Intembauzyo 1:1-3.\\n16 Bantu boonse ibayanda kuba abusongo bwa Leza balakonzya kubujana kwiinda mukuzumanana kubupailila akwiiya Jwi lya Leza alimwi amabbuku aamwaigwa amuzike uusyomeka alimwi uucenjede. (Matayo 24:45; Jakobo 1:5) Acimbi ciyandika nkulicesya, nkotukonzya kutondezya kwiinda mukuzumina kutobela lulayo lwamu Magwalo camoyo woonse. (2 Bami 22:18, 19) Mucikozyanyo, Munakristo inga kazyi kuti moyo wakwe uleena alimwi ulapenzya kapati. (Jeremiya 17:9) Pele ikuti wajanika kuti tanaasala camaano, sena ulakonzya kulicesya akutambula lulayo alugwasyo ndwakonzya kupegwa cacigaminina alimwi caluyando?\\n17. Amupandulule bukkale bukonzya kuba mumukwasyi, alimwi amwaambe ncobakonzya kucita bausyi nobabandika makani aayo amwanaabo musimbi.\\n17 Amulange-lange cikozyanyo eeci. Bausyi bamukasya mwanaabo musimbi kuunka balikke amusankwa uuyanda kumukwata. Mwanaabo waamba kuti: “Taata, sena tamundisyomi? Kunyina cibi ncotukonzya kucita.” Nokuba kuti musimbi ooyu ulamuyanda Jehova alimwi uyanda kucita zintu zibotu, sena ‘weenda mubusongo bwa Leza’? Sena ‘ulabutija bwaamu’? Naa sena cabufwubafwuba “usyoma moyo wakwe mwini”? (Tusimpi 28:26) Ambweni kuli njiisyo azimbi nzyomukonzya kuyeeya izikonzya kubagwasya bausyi amwanaabo kubandika makani aaya.—Amubone Tusimpi 22:3; Matayo 6:13; 26:41.\\nINO MBUTI MBONDIKONZYA KULEKA CILENGWA CIBI?\\nNjiisyo: “Nywebo nomuyandisya Jehova, amusulaike bubi.”—Intembauzyo 97:10.\\nSena ndilabutantamuka bukkale bukonzya kubusya cilaka cakucita zintu zibi?—Matayo 5:27, 28.\\nSena ndilazinzibala kuyeeya zikonzya kundicitikila ikuti ndacita zintu zibi nzyondinyomenena?—Tusimpi 22:3.\\nIno nintaamu nzi nzyondilibambilide kubweza kutegwa ndicileke cilengwa cibi?—Matayo 5:29, 30.\\nSena ndililibambilide kubaambila penzi ndyondijisi bazyali naa mweenzuma uusimide kumuuya?—Tusimpi 1:8, 9; Bagalatiya 6:1, 2.\\nIno mbuti mbondikonzya kutondezya kuti ndisyoma nguzu abusongo bwa Jehova kuti nzyezikonzya kundigwasya kuzunda cilengwa cibi?—Tusimpi 3:5, 6; Jakobo 1:5.\\nJOSEFA WAKABUTIJA BWAAMU\\n18, 19. Ino mbuti mbwaakasunkwa Josefa, alimwi ino wakacita buti?\\n18 Musankwa mubotu iwakali kumuyanda Leza alimwi iwakabutija bwaamu ngu Josefa munyina Dina wamuda limbi. (Matalikilo 30:20-24) Kacili mwana muniini, Josefa wakalibonena mapenzi aakacitika akaambo kamucizyi wakwe watakasala kabotu. Cakutadooneka ikuyeeya mapenzi aaya alimwi amakanze ngaakajisi Josefa aakuti azumanane kuba muluyando lwa Leza, kumbele akamukwabilila naakali mucisi ca Egepita ciindi mukaintu wasimalelaakwe naakali kusola kumoongelezya “buzuba abuzuba.” Masimpe, mbwaanga Josefa wakali muzike, tanaakali kukonzya kwiile kuleka mulimo akuunka kwabo! Mubukkale oobu wakeelede kubelesya busongo alimwi akuba sicamba. Oobo mbwaakacita Josefa kwiinda mukuzumanana kumukakila mukaintu wa Potifara limwi wakatija buya.—Amubale Matalikilo 39:7-12.\\n19 Amuyeeye kaambo aaka: Sena Josefa naakacikonzya kusyomeka nokwali kunga lyoonse wakali kuyeeya mukaintu ooyu naa makani aakoonana? Kweelede kuti naatakacita oobo. Muciindi cakuzumanana kuyeeya zintu zibi, Josefa wakali kucibikkila maano kapati cilongwe ncaakajisi a Jehova kweelana ambotubona mumajwi ngaakaambila mukaintu wa Potifara. Wakali kumwaambila kuti: “Simalelaangu . . . ulindipede zintu zyoonse ccita buyo nduwe olikke, nkaambo uli mukaintu wakwe. Aboobo, ino inga ndacitila nzi cibi cipati cili boobu akubisizya Leza?”—Matalikilo 39:8, 9.\\n20. Ino mbuti Jehova mbwaakazicinca zintu mumakani aajatikizya Josefa?\\n20 Amweezyeezye buyo Jehova mbwaakakkomana naakabona kuti buzuba abuzuba ooyu mwana musankwa Josefa wakali kusyomeka nokuba kuti wakali kulamfwu abamukwasyi wakwe. (Tusimpi 27:11) Mukuya kwaciindi, Jehova wakapa kuti zintu zicince cakuti Josefa tanaakazwa buyo muntolongo pele alimwi wakaba mweendelezi wabili wacisi ca Egepita alimwi sikulanganya matala aazyakulya! (Matalikilo 41:39-49) Eelo kaka ngamasimpe majwi aalembedwe kulugwalo lwa Intembauzyo 97:10 aakuti: “Nywebo nomuyandisya Jehova, amusulaike bubi. Walo ulalinda buumi bwabantu bakwe basyomeka; ulabavwuna kuzwa mumaanza aababi”!\\n21. Ino mbuti mukwesu umwi mukubusi wamucisi camu Africa mbwaakatondezya kutazungaana mumakani aakulilemeka?\\n21 Mbubonya buyo, mazuba aano babelesi ba Jehova banji batondezya kuti ‘balibusulaikide bubi, bayanda bubotu.’ (Amosi 5:15) Mucikozyanyo, mucisi cimwi camu Africa, mukwesu umwi mukubusi wakaamba kuti sicikolonyina musimbi cakutainda mumbali wakamwaambila kuti ikuti naa wamugwasya kulemba musunko wanamba ulamulumbula kwiinda mukoonana anguwe. Mukwesu ooyu wakaamba kuti: “Ndakakaka mpoonya aawo. Aboobo, kwiinda mukuzumanana kusyomeka ndilikkomene alimwi bantu balandilemeka, alimwi eeci ndicibona kuti cilayandika kapati kwiinda ngolida ansiliva.” Masimpe, cibi cilakonzya ‘kukkomanisya kwakaindi kaniini buyo,’ pele bunji bwaziindi lukkomano oolu lwakaindi kaniini buyo luleta macise manji. (Bahebrayo 11:25) Kuyungizya waawo, lukkomano oolu ndwabuyo twalweelanya alukkomano lutamani iluboola akaambo kakumumvwida Jehova.—Tusimpi 10:22.\\nAMULUTAMBULE LUGWASYO LUZWA KULI LEZA SILUSE\\n22, 23. (a) Ikuti Munakristo wacita cibi cipati, ino nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti ulakonzya kugwasyigwa? (b) Ino mbuti mbwakonzya kugwasyigwa muntu wacita cibi?\\n22 Akaambo kakutalondoka, toonse tujisi nkondo yakulwana zisusi zyanyama alimwi akucita zintu zibotu mumeso aa Jehova. (Baroma 7:21-25) Jehova ulizyi oobo, “ulaibaluka kuti tuli bulongo buyo.” (Intembauzyo 103:14) Pele zimwi ziindi, Munakristo ulakonzya kucita cibi cipati. Sena eeci caamba kuti takonzyi kugwasyigwa? Peepe! Masimpe, sizibi ooyo ulakonzya kuliletela mapenzi akaambo kacibi cakwe mbubonya mbwaakacita Mwami Davida. Nokuba boobo, ciindi coonse Leza ‘ulilibambilide kubalekelela’ aabo beempwa ‘akulyaambilila caantangalala’ zibi zyabo.—Intembauzyo 86:5; Jakobo 5:16; amubale Tusimpi 28:13.\\n23 Kuyungizya waawo, caluyando Leza wapa mbungano ya Bunakristo “zipego mubantu”—beembezi bakumuuya basimide ibeelela alimwi balibambilide kutugwasya. (Baefeso 4:8, 12; Jakobo 5:14, 15) Makanze aabo ngakugwasya sizibi kuti atalike alimwi kumvwana a Leza, alimwi kweelana ambwaakaamba mwaalumi musongo, bayanda kuti sizibi alijanine “maano” kutegwa atakaciinduluki cibi cakwe.—Tusimpi 15:32.\\n24, 25. (a) Ino mbuti mulombwana waambidwe kulugwalo lwa Tusimpi 7:6-23 mbwaakatondezya kuti “takwe maano”? (b) Ino mbuti mbotukonzya ‘kulijanina maano’?\\n24 Bbaibbele lilaamba kujatikizya muntu “uutakwe maano” alimwi ayooyo “uulijanina maano.” (Tusimpi 7:7) Akaambo kakutasima kumuuya alimwi akubula luzyibo lunji mumulimo wa Leza, muntu “uutakwe maano” ulakonzya kwaalilwa kubona zili kumbele alimwi akutasala kabotu zintu. Mbubonya mbuli mulombwana waambidwe kulugwalo lwa Tusimpi 7:6-23, ulakonzya kucegwa cakufwambaana mucibi cipati. Pele, “kufwumbwa ooyo uujana maano” ulaubikkila maano kapati moyo wakwe kwiinda mukwiiya Jwi lya Leza akupaila lyoonse. Alimwi nokuba kuti talondokede, ulasoleka kweendelanya mizeezo yakwe, nzyalombozya, mbwalimvwa mumoyo alimwi amakanze aakwe kweelana ancayanda Leza. Aboobo “ulaliyanda mwini” naa ulalijanina zileleko, alimwi “ulazwidilila.”—Tusimpi 19:8.\\n25 Amulibuzye kuti: ‘Sena ndilasyoma cakumaninina kuti zyeelelo zya Leza zililuzi? Sena ndilasyoma camoyo woonse kuti kuzitobela kulakonzya kundipa kukkomana kapati?’ (Intembauzyo 19:7-10; Isaya 48:17, 18) Ikuti naa kamudooneka nokuceya, amwaalanganye makani aayo. Amukkale ansi kuyeeya zintu zicitikila bantu batabikkili maano kumilawo ya Leza. Kuyungizya waawo, “amulabile mubone kuti Jehova mubotu” kwiinda mukupona kweelana akasimpe alimwi akuba amizeezo mibotu, nkokuti kuyeeya zintu zyamasimpe, ziluleme, zisalala, ziyandwa alimwi azili kabotu. (Intembauzyo 34:8; Bafilipi 4:8, 9) Ikuti mwacita oobo, mulakonzya kuba masimpe kuti mulazumanana kumuyanda kapati Leza, kuyanda zintu nzyayanda akusulaika zintu nzyasulide. Josefa tanaakalondokede pe. Nokuba boobo, wakacikonzya ‘kubutija bwaamu’ akaambo kakuti wakalibikka mumaanza aa Jehova kuti amubumbe kwamyaka minji, kuti amupe maano. Andinywe amucite mbuli nguwe.—Isaya 64:8.\\n26. Ino makani nzi aayandika kapati atiibandikwe muzibalo zitobela?\\n26 Mulengi wesu wakalenga zizo zyesu zyabuzyazyi ikutali kuti zibe zyakwiile kusobanya, pele wakacita oobo kutegwa katukonzya kuzyalana akukkomana mucikwati camumulawo. (Tusimpi 5:18) Zibalo zyobilo zitobela zijisi makani aajatikizya mbwacibona cikwati Leza.\\n^ munc. 4 Mweelwe waambidwe kulugwalo lwa Myeelwe kuboneka kuti wakali kubikkilizya “basololi” babantu ibakajaigwa ababetesi, balo balangilwa kuti bakali baalumi bali 1,000, mpoonya abamwi bakajaigwa a Jehova lwakwe.—Myeelwe 25:4, 5.\\n^ munc. 7 Kutegwa mujane bupanduluzi bwabusofwaazi alimwi abukkale busesemya, amubone cibalo cakuti “Mibuzyo Yabasikubala” cili mu Ngazi Yamulindizi yamu Chichewa ya July 15, 2006 yakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.\\n^ munc. 9 “Zintu ziletelela muzeezo wakoonana” zyaambwa mucibalo eeci, zijatikizya zifwanikiso, mabbuku naa majwi aakabambilwa kubusya cilaka cakoonana naa luunyaunya. Zilabikkilizya acifwanikiso camuntu omwe uukkede naa wiimvwi munzila iiletela muzeezo wakoonana alimwi azitondezyo zibyaabi kapati zyabantu bobilo naa bainda waawo iboonana.\\n^ munc. 9 Makani aajatikizya kulyoomba naa kulisobanya kubusankwa naa kubukaintu alajanika mu Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Mbomukonzya Kuleka Cilengwa Cakulyoomba.”\\nMAGWALO AAYELEDE KUKKALILWA ANSI KUYEEYA\\n“Kufwumbwa muntu uulangisisya mukaintu cakumunyomenena, wacita kale bumambe anguwe mumoyo wakwe.”—Matayo 5:28.\\n“Kufwumbwa ooyo uucita bwaamu ubisizya mubili wakwe mwini.”—1 Bakorinto 6:18.\\n“Ndilaudinkaula mubili wangu akuweendelezya mbuli muzike, ikutegwa ndamana kukambaukila bamwi, mebo lwangu nditajanwi amulandu uuli woonse.”—1 Bakorinto 9:27.\\n“Kufwumbwa cintu muntu ncasyanga, ncencico eeco ncayootebula; nkaambo ooyo uusyanga kweelana azisusi zyamubili wakwe uyootebula kubola kuzwa kumubili wakwe, pele ooyo uusyanga kweelana amuuya uyootebula buumi butamani kuzwa kumuuya.”—Bagalatiya 6:7, 8.\\n“Aboobo, amujaye zizo zyamubili wanu eezyo zili anyika kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya.”—Bakolose 3:5.\\n“Umwi aumwi wanu azyibe kweendelezya mubili wakwe mwini munzila iisalala alimwi mubulemu, ikutali muluunyaunya lwabulyato.”—1 Batesalonika 4:4, 5.\\nBbaibbele lilatugwasya kubona nzila zyotatwe izikonzya kutugwasya kulwana mizeezo yakutalilemeka.","num_words":2522,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Sena Bunakristo Bwanyika Bwiimininwa a Jerusalemu?\\nTUBBOKESI TWAKUYIISYA 16A\\nKaindi, mabbuku eesu akali kwaamba kuti Bunakristo Bwanyika ngo Jerusalemu siluleyo. Bukkale ibwakali mu Jerusalemu iwatakali kusyomeka, kubikkilizya akukomba mituni alimwi abumpelenge bwakadumide, cakutadooneka butuyeezya zintu zicitika mu Bunakristo Bwanyika. Nokuba boobo, mumyaka yalino-lino, mabbuku eesu kubikkilizya aleeli ndyomuli mukubala lino, taavwuli kupandulula ncoziiminina zintu zyaambidwe mubusinsimi ccita kuti Bbaibbele kalyaamba cakusalazya kuti mbocibede oobo. Sena kuli kaambo kamu Magwalo ikeelede kutupa kwaamba kuti Bunakristo Bwanyika bwiimininwa a Jerusalemu? Peepe.\\nAmubone makani aaya: Aciindi cimwi, bukombi busalala bwakali kucitilwa mu Jerusalemu; pele kumbele, bantu bamumunzi ooyu bakaba basiluleyo. Mukwiimpana, bukombi busalala kunyina nobwakacitidwe mu Bunakristo Bwanyika. Kuzwa buyo ciindi nobwakatalika mumwaanda wamyaka wane C.E., Bunakristo Bwanyika lyoonse bwali kuyiisya njiisyo zyakubeja.\\nKuyungizya waawo, ciindi bana Babuloni nobakanyonyoona munzi wa Jerusalemu, Jehova wakatalika alimwi kuukkomanina munzi, aboobo wakaba busena ibwakali kucitilwa bukombi bwakasimpe. Kulubazu lumwi, kunyina ciindi Leza naakabukkomanina Bunakristo Bwanyika, alimwi bwaakunyonyoonwa lyamapenzi mapati, tabukabi limbi pe.\\nAkaambo katwaambo twabandikwa, ncinzi ncotukonzya kwaamba? Ciindi notulanga-langa businsimi bwamu Bbaibbele ibwakazuzikizyigwa kujatikizya Jerusalemu iwatakali kusyomeka, tulakonzya kwaamba kuti, ‘Eeci naa eeciya cituyeezya nzyotubona mu Bunakristo Bwanyika mazuba aano.’ Pele kulibonya kuti kunyina kaambo kamu Magwalo ikeelede kutupa kwaamba kuti Bunakristo Bwanyika bwiimininwa a Jerusalemu.\\nAmujokele kucibalo 16, muncali 12, 13","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.146,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kupailila Bamwi Print\\nLwiiyo lwa Kupailila Bamwi\\n“Cabija kuti weelede kubonana abasololi sunu. Bazwaa kutambula mulumbe wakuti mukuli wamapulanga amicinjili ooyo uulangilwa buno buzuba, wamusyigwa kusika. Kuti bakubwentele, utacibikkili kumoyo wako eeco pe. Lyoonse mbobacita nkubwentela kufumbwa muntu uli woonse eelyo nabafundilide mukaambo kamwi” Kamanizyide kwaambilwa majwi aakankamya aaya, similimo wakatondezyegwa ooko kwakali yooyo waambilizya zyamakwebo, Roger Morneau,1 mukati mwaakali kubelekela.\\n“Konjila, kkala ansi,” wakaamba kakwiina kusintamuka akulanga ngwaakali kwaambila. “Njanda kutumina mulomo nketaninga talika kwaambaula anduwe.”\\nWakadyombaula namba zyaluwaile kumwi kalekela asyoonto buyo kudinkaula fooni, mpoonya wakatalika kubwentela muntu umwi wabeendelezi bamakwebo aakwe nkaambo kamulumbe ooyo ngwaakali kutuminwa lyoonse mumyezi yone, pele ooyo mulumbe taakuukkomanina . Kwakatupuluka makataa matusi naakali kuyaa kubwenta, alimwi mbuli mbwaakali kuyaa kwiindila kukalala akwalo kutukila kwakaindila kusyaankanya.\\nRoger wakaankamana. Ooyu muntu uyanda kundivwundausya kumoyo, mbwaakalizeeza mumizeezo yakwe. Mpoonya wakabaa muzeezo wakucita cintu cimwi, muzeezo wakupailila simakwebo ooyu, pele ooyu mwaalumi wakali kucima ncobeni cakuti, Roger tanaakayandide akaniini kuti amupailile pe. Pele, ooyo muzeezo niwaamusikila kabili mumoyo wakwe, wakapaila cabuumuzi kaamba kuti “Taata, Ime ndiyanda lugwasyo lwako. Nsyeyandide ncobeni kuti ndimupailile muntu ooyu. Ime ndombozya kuti ndiile kwiimikila akusuuluka kuzwa momuno . Ndomba lugwasyo! Ndakomba ndigwasye kulanganya mwaalumi ooyu, kuleka mbwabede cino ciindi, pele kuti ndimubone mbwatiibe kuzwa ciindi cino, kwiinda muluzyalo Lwako.”\\nMpeenyaawo, Roger wakazulila kumufwida luzyalo mwalumi ooyu mumoyo wakwe. Wakazumanana kupaila: “Yahuwah, kwiinda munguzu zya Muya Uusalala Wako, Ndakulomba Webo kuti ukalalile madaimona aatundulula mwaalumi ooyu. Ndakukomba komukobelela amumuni wabulemu aluumuno Lwako. Koulekela Muya Wako Uusalala kuti uswenene munsi lyakwe buno buzuba, umoongelezye akumusolweda kuzya kuli Ndiwe.”\\nRoger naakali kwiibaluka caacitika aawo wakati:\\nTiikwakainda tunzumina tosanwe pe, mpoonya Ime ndakabona mwaalumi ooyo wakatalika kukkazyika camba aciimo cakwe cakacinca mbuli bwiimpene busiku amasyikati. Mubandi wakwe wakatozya lubazu lupya akutalika kumvwika kabotu. Mucibaka cakoompolwesya akutapaula kubwa matusi, wakabombeka jwi lyakwe akutalika kwaambaula mubandi wakali kumvwikaanga wakali wamaanu. Kaumunizya akuswiilizya yooyo ngwaakali kubandika limwi, wakamupa ciindi cakuti alyaangulule mukupandulula bweende bwazyintu. Ooyu mubandi wakakosozyegwa kuulimvwisya kuti wakoolola twaambo twakali mumakani aayo . . . Ciwa cakwaanga mankusa . . . lino cakalangika kubaa luse.2\\nWakaanzika luwaile, mpoonya simakwebo ooyu wakacengulukila kuli Roger, kumwi kamwetamweta akwiimikila kuti baanzyane mumaanza.\\n“Ndakkomana kuswaangana anduwe, Roger. Ime ndime Dennis. Ndilekelele kuti twaswaangana mubuzuba zyintu nozyipilingene boobu.” Mpoonya wakaumuna akutikaanya mutwe wakwe. “Mubwini, Ime njanda kukwaambila masimpe. Eeci cacitika tacili cintu ceenzu pe. Ime nsyezyi naa ninzi pe, pele zimwi ziindi inga ndilimvwa kubaa bukali bundinjila cakuti nsyekonzyi akulijata. Eeci ncintu ciyaabwiindila kundicumba akundikatazya alimwi Ime nsyekonzyi kucilesya kucitika. Zimwi ziindi inga ndilimvwaanga ndiyanda kusondoka.” Wakaswa ciya kumwi kafundilide kubula cakwaamba, akuyungizya kwaamba kuti: “Kuti Ime nindatali kubavwolesya mali aatabeelede babelesi bangu aakubayungizyila ziindi zyobile atalaa yaayo ngobeelede kuvwola, nikwali kunga kunyina pe auciyanda kundibelekela Ime.”\\nMpoonya wakabaanga wabbatamuka kulijana kuti ukopolweda zyili mumoyo wakwe kumweenzu. “Ndilekelele, nsyezyi ncekwaambila zyintu zyoonse eezyi. Ndalilekelela. Ime nsyeeli kuyanda kulundikila milwi yamapenzi aangu woonse ali nduwe pe. Atunjile makani aamakwebo tulangelange nzila yakumwaya milumbe yamakwebo.”\\n“Utatyompwi, Dennis.” Roger wakamwetwamweta cakumusyomezya. “Ime nsyekonzyi kwaambila muntu naba ni eeco ncindaambilwa sunu . Alimwi, zimwi ziindi basimakwebo banjaanji balandaambila zyintu nzyobatanaambila muntu uuli woonse. Ccita naa nkaambo nzi, pele baamba kuti balimvwa kubaa luumuno nobali munsi lyangu alimwi balombozya kuvwiyavwiya zyili mumyoyo yabo amuntu mweenzu ngobatazyibene limwi kwiinda muntu ngobazyibene kabotu.”\\nDennis wakakkala ansi, kumwi katondezya Roger aakuti akkale awalo . “Ime ndazuminana abasimakwebo bako. Nsyezyi bwini bwakucipandulula eeci, pele kubaanga kuli . . . kuli nguzu zyikukobelela yebo. Ime nsyekonzyi bwakucaamba bwini mumajwi aangu, pele ncintu ciindene azyanyika eeyi. Ime nsyenalimvwide kubaa luumuno akukkazyika camba mbuli mbwelimvwide cino ciindi.”\\nRoger wakaankamana kuti mupailo wakwe wakaingulwa kufwamba boobu munzila iilibonya. “Ime ndalimvwa kuti ndikwaambile cacitika ndeenya Ime neebona kuti webo wanjila mumakatazyo nooli kuumya luwaile , Ime ndatalika kukupailila webo, kuti Simalelo wamajulu amulengalenga woonse akukobelele aluumuno Lwakwe.”\\n“Candikonda cintu eeci.” Dennis wakamulanga muntu ooyo kwakaindi mbokabede. “ Ime ndakaleka makanaa Leza abupaizi mumyaka minjaanji yakainda musyule. Simalelo wamajulu kundikobelela mebo aluumuno? Ma! Ndaciyanda cintu eeco. Ono wandipa cintu cakutongomana kulizeeza. Utandipi mulandu,” wakafwamba kuyungizya. “Ime nsyekwe kutalika kuunka kucikombelo akutobela bupaizi nokuba cili coonse, pele hena ulakonzya kuzumanana kundipailila Ime na? Ime inga ndalumba kapati kumakani aayo!”\\nNibakamanizya kusokozya makani aamakwebo antoomwe, Dennis wakasindikila Roger kusikila kumulyango wakuzwida anze, kayaa kubandika anguwe kufumbwa cakali kumumvwisya kabotu kumoyo wakwe ciindi conse.\\nNkaambo kakusumpulwa mumulimo akutuminwa kulubazu lumwi, kwakainda myaka yobile Roger naakabonana a Dennis alimwi. Muciindi eeco, kasyomeka mbuli jwi lyakwe, wakazumanana kupailila mwaalumi ooyu. Eelyo bumwi buzuba naakali mulubazu munsaa nkwabelekela, wakasindikila simakwebo wuulisya kuya kwakali kubelekela mwaalumi uulya. Dennis wakakkomana kapati kubona Roger alimwi mpoonya wakamujuzya kubabelesi bakwe kuti ngomulombwana waasandula buumi bwakwe.\\nNcobeni kusanduka kwakwe kwakali kwaankamika. Wakazwide kukondwa, kalimvwide kabotu alimwi zyoonse zyintu kazyimweendela kabotu mumuya wakwe. Kunzaa cuuno cakwe aawo mpaakali kukkalila mumulimo wakwe, wakaanzikide cifwanikiso cilaa mabala aamba kuti: “Mupailo ulasandula zyintu.”\\nEeco cintu caacitikila Roger, cilausisya kuti tacili cintu ceenzu. Teesyi kwaamba kuti Julu lilalelema nokuba kuti taliyandide kwiingula mipailo pe. Cintu cini cikatazya ncakuti bantu banji tabayandi kupaila! Nokuba kuti naa kabapaila, tabapaili amyoyo yabo yoonse alimwi mipailo yabo mifwaafwi, yamajwi ongaye buyo. Ijulu lilalindila kalilangila kugwasyilizya zyintu zyiyandwa amoyo wamuntu uli woonse. Nokuba boobo, nkondo ili yoonse ilaa “milazyo yakukwabana akulwana basinkondo” alimwi kuzwangana akataa Yahushua a Saatani akwalo mbweenya buyo.\\nAaka kaano kakalembululwa kuzwa mucibalo cakuti 'Nguzu zitaambiki zili mu Mumupailo',eeco cakalembwa aba Roger J. Morneau.\\nMilazyo Yakukwabana Kulwana Basinkondo: Webo Weelede Kulomba!\\nKutegwa akwabilile mukowa wabantu kuti atabakopi Saatani, Yahuwah wakabikka milawo imwi. Umwi mulawo ngwakuti, Yahuwah a Saatani beelede kusikila muntu cigaminina lilikke nobaingula kukumbila kwakwe muntu ooyo. Ncintu cuusya nsoni kapati kuti aabo bakomba Lusifa abakomba dyabooli kanjikanji “balaalusyomo” muli Saatani kuti ulakonzya alimwi ulayanda kubaingula nzyobamulomba kwiinda bantu baluulwa kuba bantu bokwa Yahuwah mbobasyoma muli Singuzuzyoonse .\\n“Ncintu cili mumakanze ookwa [Yahuwah] kutwaabila, zyintu eezyo nzyotumulomba mumipailo yalusyomo, eezyo zyintu nzyanga tatupi kuti tiitwamulomba.”3 Yahushua wakaliuzyi kabotu mulazyo ooyu. Mumulumbe Wakwe atalaa mulundu, Walo wakakulwaizya bantu boonse bakali waawo kuti beelede kweetela Taata kulomba kwabo:\\nKumbila, nkabela ciyoopegwa kuli nduwe; langaula, nkabela uyoocijana; konkomona, alimwi ciyoojulilwa kuli nduwe. Nkaambo kuli yooyo woonse uukumbila ulatambula, alimwi ooyo uuyandaula ulajana, alimwi kuli yooyo uukonkomona ciyoojululwa kuli nguwe. Muntu nzi akati kenu, kuti mwanaakwe musankwa wamukumbula cinkwa, walo nkumupa bbwe? Nanka kuti wamukumbila nswi, walo nkumupa nzoka? Nkabela kuti nywebo, nobabyaabi boobo, mulizyi bwakupa zipego zibotu kubana benu, nzinji buti zintu zibotu Taata ooyo uuli kujulu nzyayoopa baabo bakumbila Nguwe! (Mateyo 7:7-11, NKJV)\\nYahuwah ukkomanina kapati kwiingula mipailo alimwi kunyina mupailo ngwakondelwa kugwasya kwiinda wakuvwuna miya yabantu kuzwa kukupenzyegwa a Saatani. Mupailo wakuti, “Simalelo, kotuvwuna! Twamana!” unootambula bwiinguzi mpeenya aawo.\\nAabo balaa myoyo iizwide luyando ku Mufutuli, balagwasyilizya mumukuli Wakwe wakufutula bamwi. Balangila bantu bamukwasyi wabo, balongwenyina, abasicikombelonyina kuti bakumbatile tusimpe ooto ntobayanda. “Eelyo kuliyanda nokufwidilila, kusinsimunwa kuyandisya lufutuko kuli bamwi, - ooku kuyandisya nkokusolweda mukucita zyintu zibotu. Inga kwaba kusyangilila mumbaala maanzi woonse; akulitolaansi, mipailo yakuzumanana kupaila lyoonse, iyoonjila kujulu kunjila mucibaka cabaabo balaa miya iipengede.”4 Kapati eelyo notutobela kasimpe kayaa kulibonya kuya kumbele, kasimpe aako kapa kuti muntu abe waandeene kuzwa kunzila zyalusyomo lwaanyika, inga kwaba kwaandaana mubweende akataa muntu ooyo abantunyina mbamvwana limwi. Zilongwe inga zyatalika kunjilwa kudonaika; nkwato azyalo inga zyapengana. Muziindi mbuli zyeezyi, nciindi cibotu alimwi mulimo wabaabo batobela kasimpe kuti bapaile.\\nEelyo bana ba Isilayeli nobaazanga akuzumanana kuti bayanda kubaa mwami uubalela, mushinshimi Samuele wakoomoka nkaambo kacibi cipati boobu, nkaambo wakalizyi kuti Isilayeli, mukusinikizya kwaamba boobu, waakaka bulelo bokwa Yahuwah. (Amulange 1 Samuele 8:6-7.) Nokuba boobo, kalangene akuzangila mfulumende yabulemu bwakujulu, Samuele taakadukwida syule lyakwe kuli Isilayeli. Majwi aakwe aciindi cabuzangi bwabo akali koompolweda boonse aabo bakalaa bayandwa badadanyana kunsaa mikuli yiindene nanka baabo balibonya kuti baakaka kasimpe: “Pele Ime, Eli tandizumizyi kuti ndicitile cibyaabi kuli Yahuwah mukuleka kupailila nduwe: pele Ime njookuyiisya cibotu anzila iiluleme.” (1 Samuele 12:23)\\nAawa mpaayelede kuba mupailo wakupailila bamwi. Kupailila bamwi ncintu ciyandika! “Ijulu lyoonse lilangilizya nduwe ncocita, webo ooyinda kusyoma kasimpe kalaa bulemu bwakujulu. Bangele boonse balalindila kabalangila kuti bagwasyanye anduwe mumulimo wakufutula miya.”5\\nMipailo yesu tayeelede kuba yakubuzyilila cabusyaacivwulemwangu pe, nokuba kubuzyila kuti tubaa zyintu zyitatweelede. Tweelede kulomba kutegwa tukonzye kwaabila bamwi. Mulazyo wabuumi bwa Kristu weelede kuba mulazyo wamaumi eesu. “Nkaambo kambabo,” Walo mbwaakaamba, mukwaamba basikwiiya Bakwe, “Ime ndalisalazya Lwangu, kutegwa abalo basalazyigwe.” (Johani 17:19) Kutonkomana mbweenya mbuli Kristu, kulyaaba, akuliimya ooko kweelede mumulawo wajwi lya [Yahuwah], ooko nkwaakali kulitondezya Kristu, kweelede kubonwa amwalo mubatwanga Bakwe. Mulimo wesu kunyika tuuli wakulikkomanisya; pele tweelede kulemekezya [Yahuwah] kwiinda mukubelekela antoomwe Anguwe kuti afutule babisyi. Tweelede kulomba zileleko kuzwa kuli [Yahuwah] kutegwa tukonzye kwaabila bamwi. Kutambula kukonzya buyo kuzumanana kuya kumbele kuti katwaabila bamwi eezyo nzyotutambula. 6 Tatukonzyi kuya kumbele kutambula zintu zyakujulu kakwiina kwaambila baabo bali mumbali lyesu.\\nKujatana mumaanza aJulu mulufutuko lwa miya, bantu bokwa Yahuwah beelede kutobela mukonzyanyo wa Mufutuli akutonkomana kupailila bamwi. Nkaambo kamilazyo eeyo yeelede kutobelwa aJulu, mukusikila bantu munkondo ya kuzwangana kupati akataa bubotu abubi, ncintu ciyandika kupailila baabo bantu mbookaswaanganya kale. Ijulu lilangila kutucitila zyintu zinjaanji pele lilindila buyo ndiswe kuti tukumbile lugwasyo oolo. Mangwalo aamba kuti Yahuwah “ulakonzya kucita kwiinda ali zyeezyo nzyotumulomba naa nzyotuyeeyela.” (BaEfeso 3:20, KJV) Yahushua wakakulwaizya kuti, “Kolomba, nkabela uyootambula, alimwi kukkomana kwako kuyoozulila.” (Johani 16:24) Kuti kukumbila nicatali cintu ceelede kucitwa, Mangwalo naatakakulwaizya bantu boonse kuti balilombele akulombela bamwi.\\nZiga zya Mupailo Uuzwidilila Wakupailila Bamwi\\nMupailo uuzwidilila ujisi ziga zimwi ziyandika:\\nKwiinduluka kulyaaba ebo oopaila lwako kuli Yahuwah.\\nKwiita muzina lya Yahuwah.\\nKupaila muzina lya Yahushua.\\nKugama cintu cini ncopailila.\\nKwiinduluka Kulyaaba Lwako Kuli Yahuwah\\nKotaninga talika kupailila umwi, kolilekelela zinyonyoono zyako. Kolomya kubona kuti kunyina cisinkila akataa muya wako a Mufutuli eeco cikonzya kulesya cileleko eeco ncoyandaula kuti cikusikile. Ncobeni, ncintu ceelede lyoonse kulungumika mupailo Kujulu. Roger Morneau taakajisi ciindi cilamfu camupailo pe, eelyo naakali kuteelela Dennis kabwentela umwi wababelesi bakwe, pele Julu lyakamumvwa akumwiingula mupailo wakwe mukulaba kwaliso. Nokuba boobo, eelyo notuleta kaambo kunembo lyokwa Yahuwah, ncintu ciyandika kuti wiinduluke kulyaaba akulipa lwako kuli Yahuwah.\\nKwiita zina Lyokwa Yahuwah\\nMangwalo alainduluka kukulwaizya bantu boonse kuti “koita zina lya Yahuwah.” Mu Intembauzyo 105:1 tulaililwa kuti: “O amupe kulumbauzya kuli Yahuwah; amwiite zina Lyakwe.” Kwiita zina lyabulemu kumwi kopa kulumbauzya, ncintu ciyumya lusyomo mumoyo wabuntu kuti ujatilile cisyomyo cabulemu. Eeci ncibeela camupailo wakupailila bamwi ciyandika kapati. Mbuli mbotondezya bupati, nguzu abulemu bwa Yooyo Uutamani, luyando lwako, kulumba akumusyoma kuyooyungizya. Eeci, nceciyooyumya lusyomo lwako munguzu Zyokwa Yahuwah akuyandisya Kwakwe kuti akwiingule ncomukumbila webo. “ ‘ Izina lya Yahuwah ningazi yanguzu: baluleme balundukila muli njiyo akukwabililwa.” (Tusimpi 18:10)\\nKupaila muzina Lyokwa Yahushua\\nMwanaa Singuzuzyoonse wakatamba nduwe kuti ulete zyakulomba zyako kunembo lyacuuno cabulemu muzina Lyakwe. “Alimwi kufumbwa ncomuyookumbila muzina Lyangu, eeco Ime njoomucitila, kutegwa Taata akapegwe bulemu kwiinda mu Mwanaakwe. Kuti walomba cintu cili coonse muzina Lyangu, Ime njookucitila eeco” (Johani 14:13, 14, NKJV) Kubota cisyomyo caakuti uyoomvwugwa!\\nKupaila muzina lyokwa Yahushua cilainda kwaamba buyo kujala mupailo, “muzina lya Yahushua, Akube boobo.” Caamba kupaila kweendelanya akuyanda Kwakwe alimwi akuyanda kwa Taata. Mbweenya mbuli Kristu mbwaakali kupaila mu Getisemani, mupailo waboonse weelede kuba, “ Kutali kuyanda kwangu, pele Kwako akucitwe.” (Langa Luuka 22:42.)\\nMulweendo kuzwa Muŋanda Yamujulu kuya ku Getisemani ooko nkwaakaakwaabwa, Yahushua wakakulwaizya kuti: “Ndamusyomezya ncobeni, Ndimwaambila kuti nywebo, kufumbwa ncomuyookumbila Taata muzina Lyangu, Walo uyoomupa inywe. Kusikila cino ciindi, kunyina nimwakali kukumbila zyintu muzina Lyangu. Kumbila, nkabela uyootambula, kutegwa kukkomana kwako kukabe kuzwide ncobeni” (Johani 16:23, 24) Eeci tacili cisyomyo cakuti muntu ooyo ngopailila uyoosala ciluleme nokuba kuti zyintu ziyoozwidilila mbuli mboyanda . Yahuwah kunyina nasinikizya kuyanda kwamuntu pe. Kuti muntu walisalila kuzumanana kusulaika kasimpe, bweende butaluleme bulaa ntenda, nokuba cili coonse eeco ncopailila nguwe, Yahuwah ulamupa muntu ooyo lwaanguluko lwakulisalila. Nokuba boobo, kupailila muntu nokuba bweende bwazyintu ncecaangulula Yahuwah kuti abeleke munzila eezyo, Walo nzyanga takonzyi kucita kweendelanya amilazyo yankondo eeyo njalwana a Saatani.\\nKugaminina Cintu Cini Ncopailila\\nKuyoowa kuti mipailo tiikonzyi kwiingulwa, ncintu cisolweda bantu banjaanji kupaila mipailo iizeleemba ooku akooku. Balakumbila zyintu, pele kukumbila kwabo takugeme acintu cili coonse cakuti awalo Yahuwah naingula mipailo yabo, kwiina bwiinguzi bugaminina cintu bulibonya pe! Kukumbila Yahuwah kuti “Ndakomba komuleleka Mucizyi wangu Chang,” ncintu ciimpene akwaamba kuti: “Ndakomba komuyandawida ncinto Mucizyi wangu Chang kutegwa akonzye kubamba Nsabata.” Sikukazya Uubambulula wamusela wakkumi afuka Charles Spurgeon, aciindi cimwi wakaambide kuti: “Kuli musyobo wakupaila ooyo uutajisi nkuugama. Uli mbuli nkamu yalumamba iidubaula ntobolo zyabo kutondeka kuli koonse. Tee inga bajaya muntu umwi, pele bunji bwabasinkondonyina inga bainzyigwa ambali.”7\\nUtayoowi kupaila kugaminina cintu eeco ncoyanda.\\nKuti kopailila mweenzinyoko kuti aponyegwe abe kabotu, kolomba Muuya wa Buumi ooyo wakabusya Yahushua kuzwa kubafu kuti upegwe kumuntu ooyo kuti ajokele kubaa buumi buli kabotu.\\nKuti kolya mukaanda kakulida, kobuzya kuti naa kuli cakulya cili coonse cinga cakucisya, kuti Yahuwah, mbwali nguupa zyakulya zyoonse, azyilesye zyoonse eezyo zinga zyakucisya kuti zyiinde mulinduwe kakwiina kukupa bulwazi kuti uciswe.\\nKuti mwaalumi ulikalalide nokuba kunyema, komupailila kuti bangele basetekene batuminwe kuzyootonkela kulaale makamu aamadaimona aamusinze aayo aamufundilizya, akumukobelela walo alukwakwa lwa Kujulu lwaluumuno amumuni.\\nKuti Muyandwa kasulaika mumuni akasimpe , kolomba Muya Uusalala kuti utuminwe kuzyoomumunikila mizeezo yakwe, akumugwasya kumvwisisya kasimpe kuti kamunjile mumoyo alimwi akateelele.\\nKuti moyo wako walimvwa kuyuma, kolomba Mulengi kuti akulengulule moyo wako, akuleta kuyanda kwako kuti kweendelane a kuyanda Kwakwe.\\nUtayoowi kugaminina kwaamba cintu kapati eelyo nopaila. Kunyina ntenda iili mukugaminina kubuzya zyintu, mumupailo uli woonse, webo kolulamika luyando lwako kuluyando lwabulemu bwakujulu, kumwi kolomba muzyintu zyoonse kuti kuyanda Kwakwe kucitwe. Utanikulombi zyintu zyitakweelede, nokuba zyeezyo Walo muluyando Lwakwe nzyabwene kuti tazyikwe mulimo kuli nduwe.\\nKolikankaizya muluzyalo lwa Yahushua\\nEelyo nopailila muntu umwi nokuba kupailila bweende bwazyintu, kolikankaizya mubulowa bwa Yahushua kuti bukuvwumbilile webo (mboli ndonduwe oopailila muntu ooyo) amuntu ooyo ngopailila kuti avwumbwe awalo. Kojula Bbaibbele lyako kuli Mateyo 27 alimwi kopaila kampango aaka kuti nkakaambo Ijulu ncolyeelede kucita maleele aanguzu kucitila nduwe. Nkaambo biyo kabulowa mbwaakatilwa aKalivali Yahushua, ncencico bana basankwa abasimbi bokwa Adamu ncobacitambula luzyalo lwabulemu. Kolikankaizya mubulowa mbwaakatila Mufutuli kuti ulekelelwe zinyonyoono zyako azinyonyoono zyamuntu ooyo ngopailila. Kuti bweende bwazyintu kabujatikizya bantu bamwi, mbuli basilisi, basyaabupampu bamilawo, bama pasita, babelesi, abamwi, kobapailila abalo mbweenya buyo.\\nNcintu ciyandika kapati kulikankaizya muluzyalo lwa bulowa bwa Yahushua eelyo nonjila mumupailo wakupailila bamwi. Cinyonyoono caandaanya muntu kuzwa kukasensa ooko kuzyila nguzu aluumuno. Aboobo, ncintu ciyandika kulomba kulekelelwa zinyonyoono zyabo kutegwa nzila isalazyigwe yakutambulila zileleko. Yahushua Lwakwe wakabapailila aabo bakali kugagaila Nguwe aciciingano. (Langa Luka 23:34.) Stephen, awalo, wakapaila kuti aabo bakali kumujaya balekelelwe. (Langa Milimo 7:59-60.)\\nAllison Ryder8 ooyo wakali kubeleka kucintoolo cuuzya mabbusu ciitwa kuti Payless Shoe Source, wakali kuyandaula mabbusu aasamwa ciindi cakulunduka. Mpoonya, maanu aakwe akacengulukila kumukaintu ooyo wakanjila mucintoolo kagwitide akweenda kutaaluka ntaamu zilamfu, ciindi coonse katapatila mwanaakwe musimbi: “Sunu ulabona ulasama ncobeni kufumbwa ncetikuulile! Nsyekombi naa ninzi ncoyanda pe. Ime ndime ndikusunga. Mali ngaangu alimwi webo uyookwaasama kuya kucikolo !”\\nAllison wakamuzwa moyo kumvwa kukalala kwamusyobo ooyo, wakasokomoka akutaaluka kuzwa mpaakabede aawo kuti alange cakali kutola busena. Kana kasimbi kakaliimvwi, kakafuunyikide makkuko, abusyu kakulibonya kukatazyigwa mumoyo, eelyo kubwenta nikwakacili kuya kumbele: “Boola kuno webo! Ulakonzya kusama yaaya! Naa aalya! Aalya inga akweelela kabotu.”\\n“Aalya mabbusu aabucembele,” kana kasimbi kakaŋuŋuna.\\n“Nsyekombeleli pe naa toyandi yebo! Ime ndime nditiikuulile mabbusu. Mali ngookwaangu alimwi ndakuulila kufumbwa eeco webo Ime nceyanda kuti usame, alimwi webo ulacisama ncobeni!” Kaamanide kwaambwa majwi aayo, banyina bakataaluka kuyaa bweenda kulaale a Allison, kabacikalede akubwentela mwana nkaambo ka “kusala kwabufubafuba” kwakwe .\\nCakamucisa mumoyo kubona kukalala kutakwe maanu boobu, alimwi katayandide kuti mwana ooyo aye kumbele kubaa bweemya, Allison wakasobaila kupiluka mpaakabede kutaanguna. Mizeezo yakwe yakalungumana kujulu mumipailo. Kaibaluka caatola busena, wakapaila kuti:\\nKutaanguna Ime ndakalomba Simalelo kuti andilekelele zinyonyoono zyangu kutegwa mupailo wangu umvwugwe. Mpoonya Ime ndakapaila kuti alekelele mukaintu uulya amwana musimbi zinyonyoono zyabo. Ime ndakamulomba kuti atumine bangele bakutanda madaimona aayo aakali kutundulula mukaintu uulya akumukkazyika camba, akumupa muya waluumuno.\\nKataninga akwaamba kuti, “ Ndakomba, O Simalelo ndakomba konjila akati kuti ugwasye bweende bwazyintu cino ciindi!” boonse bakaluumwine kuti zi! Cakatobela ncaakamvwa lyakali jwi lyabanyina mwana. Mujwi lyaluumuno, bakati, “Ndilekelele. Ndilekelele Ime ndalinyemede kapati boobo. Tacili cintu cibotu kuti ndikusinikizye kusama mabbusu nkaambo buyo kakuti Ime ndaayanda. Konditondezya ncoyanda kusama”\\nMpoonya cintu caankamika cakatobela kucitika mpeenya aawo! Nokuba kuti cakacitika myaka iili kkumi yakainda, Ime nsyenaciluba eeco pe.. Ime ndilizyi kuti kuli nguzu mukupaila!\\nYahuwah kunyina nasinikizya muntu naba ni pe. Kuti muntu wakaka kukwelelwa ku Muya Uusalala, ulakonzya kuzumanana munzila zyakwe. Nokuba boobo, mukwiingula mupailo walusyomo, Yahuwah ulakonzya kutanda madaimona aayo aapa kuti muntu akalale.\\nBantu banjaanji balizyibide majwi ookwa Yahushua mumulumbe Wakwe atalaa mulundu, aayo aayinduluka kwaambwa atala aawa, aayo Walo ngaakaamba kuti: “Kolomba, alimwi nkabela uyoopegwa; koyandaula, nkabela uyoojana; konkomona, nkabela ciyoojulilwa kuli nduwe.” (Mateyo 7:7) Bantu banjaanji ncobataibaluki ncakuti, nokuba boobo, ncakuti aaya mabala akalembedwe mumulaka waci Alamu kutaanguna alimwi kuti asandulwa bwini aamba kuti “Koyandaula,alimwi kozumanana kuyandaula, nkabela uyoocijana eeco ncoyandaula. Konkomona, alimwi kozumanana kukonkomona, mpoonya mulyango uyoojulilwa kuli nduwe.”\\nEelyo nopailila muntu umwi, webo utalika kulwana nkondo amakamu ookwa Saatani. Paulu wakalomya kutucenjezya kuti: “nkaambo tuluujisi kulwana nkondo yakutingaana, kutali abantu bajisi mubili wanyama abulowa pe, pele amfwulumende, abeendelezi, abaleli bamusinze wanyika yamudima eeyi, alimwi amyuuya iisofweede iili mumasena aakujulu. (BaEfeso 6:12, KJV) Mutatyompwi kuti, kwaciindi cikubwene, kuti zyintu zyaindila kunyongana. Tulwana bangele basofweede mubbuwa lyankondo kakwiina kutingaanisya canguzu.\\nAaya ngaakali makanaa bweende bwazyintu aakacitikila Ba Harvey abakaintu babo. Mwanaabo musankwa, Henry, wakali kulisofwaazya amisamu iikola, nkabela eeco cakamupa kuti naakali buyo amyaka makumi obile yakuzyalwa, bongo bwamutwe wakwe bunyongane. Lino taakacili kukonzya kulilanga mwini, ooyu mwaalumi wakalaa myaka makumi otatwe ayibili, wakali kukkala abazyali bakwe ooko nkwaakali kukkala abuzuba kaumwine kuti zi, katobelanya kufweba misanga. Zimwi ziindi wakali kulyuumputa kusikila walicisa kapati. Eelyo naakali kwaambilwa kuti atanoolicisi, wakali kukalala citaambiki. Masusu aakwe akali kusika munsaa cibuno kulampa alimwi wakali kukaka kulekela umwi kuti amugele masusu. Mubandi wakwe wakali kumvwikaanga nkulabalika akwiide kubwa zintu zitakwe maanu.\\nBamuka Harvey, kumwi kabalilila mucamba wamoyo nkaambo ka mwanaabo, bakabwene aanga eeco ciimo mbwaakabede mwana ooyu lino, cakanyina bulangizi bubotu pe. Bumwi buzuba, kabalungulula makatazyo aayo ngubaali kutingaana Henry abalumi babo, umwi ngubaazyibene limwi wakabapa muzeezo wakuti ndiza kuti bamupailila mwanaabo, inga Taata wakujulu wamubweedezyela ciimo camaanu aakwe mbwaakabede kutaanguna kuti alemekezye Yahuwah akuyumya lusyomo lwabamwi.\\nKunyina cakalibonya kuti catalika kuba kabotu, pele bakazumanana kupaila. Mukuya kwaciindi, kakwiindide myezi iikubwene, Bamuka Harvey bakakkomana kubona kuti Henry wakali kuyaa kuba kabotu. Mibandi yakwe yakatalika kululama akuba yamaanu, alimwi, ciindi citaanzi mumyaka minjaanji, wakaambila banyina kuti bamugele masusu! Mumyezi misyoonto yakatobela, Henry wakaambila banyina kuti wakasala kucileka kufweba. Bamuka Harvey tiibakasyoma ncobeni. Nkaambo kakuti wakali muntu uufweba loko kwamyaka minjaanji, aboobo balo tiibakali kuyeeya kuti Henry inga wakonzya ncobeni kuleka kufweba. Pele bakakkomana, nkaambo wakalekela lyo kufweba kuzwa waawo!\\nBamuka Harvey bakakkomanina kupa Yahuwah bulumbu bwamaleele aaya aakacitika mubuumi bwa Henry. Kakuyanda kwiinda mwaka omwe, bakaambila mweenzinyina ngubaali kupaila limwi kuti lusyomo lwabo munguzu zyokwa Yahuwah zyakubambulula Henry lwakatalika kulezya. Nokuba kuti kwakacitikide kale zyintu zibotu zinjaanji, pele mizeezo yokwa Henry yakacili gwalangene kapati. Mweezyinyina wakabakulwaizya kuti baye kumbele kupaila, akubaibalusya kampango ka Jakobo 1:6, 7 “ Abuzye calusyomo, katadonaiki pe, nkaambo ooyo uudonaika uli mbuli mayuwe aalwizi aatonkelwa ooku akooku amuwo. Nkaambo ooyo muntu atayeeyi kuti inga watambula cintu nociba cili buti kuzwa kuli Yahuwah.”\\nBumwi buzuba kumangolezya, mvwiki yomwe akwiinda yomwe akati kayiindide, Bamuka Henry bakaita mweenzinyina. Bakali kulilauka cakuti bakaalilwa kwaambaula kabotu. Henry waakalala cabujayi akuwaalila zyintu zyamuŋanda anze kwiinda mumpulungwido akukonga bazyali bakwe. Ba Harvey bakaita bamasilikani kuti bazyoomujate, mpoonya Henry wakatolwa kucibbadela kusilikilwa bantu basondokede. “Ime nsyeyandide akaniini kwaamba cintu eeci, pele Bamuka Harvey bakalila, “ ndasweekelwa lusyomo loonse lwanguzu zyamipailo. Nsyecikamukatazyi alimwi Yahuwah azyintu nzyeyanda pe.”\\n“Nee, utaleki ono mwanookwesu!” mweenzinyina wakabakombelezya. “Ime ndaindizya kupaila canguzu kwiinda kale lino. Saatani usola buyo kukutyompya webo. Walo usoleka kunjila nduwe akukulesya kupaila. Kolanga cintu eeci kuti nkukulwaizyigwa kuti wiindizye kuya kumbele kupaila canguzu kwiinda lyoonse nkaambo Saatani mbwalwana oobu eelyo nabwene kuti lumamba lwamumuni lwatalika kuzwidilila mukulwana nguwe!”\\nMazuba masyoonto buyo aakainda, Henry wakasinsimuka kalimvwide kabotu mucibbadela. Bakamupima akujana kuti wakalizwide maanu aakkwene kabotu. Nibakamusunga kwamazuba masyoonto buyo, kabacimulanga akumubambilila basilisi, bakaambila Ba Harvey aBamuka Harvey kuti inga baboola kuzyoomucinga mwanaabo ooyo wakasanduka. Walo wakalaa mizeezo iisongwaalide amubili uuzwide buumi bubotu.\\n“Kunyina ntenda yakuti Yahuwah inga wauntuluzyila mipailo yabantu Bakwe. Ntenda yini iiliko ndisunko lyakutyompokelwa, akuleka kuzumanana kupaila.”9 Aaka nkikaali kaambo eelyo bana ba Isilayeli nibaalwana aba Amalekiti.\\n“Mpoonya Mozesi wakati kuli Joshua, Kosala banalumi bamwi, kuti baunke kuyoolwana Amaleki: cifumo Ime njooimikila amulundu amusako wa Elohimu mujanza lyangu.” (Kulonga 17:9) Eelyo Joshua naakali kusolweda lumamba kululama kugama sinkondonyina, Mozesi wakaliimvwi munsimunsi atalaa mulundu kaimikide maanza aakwe mumupailo. Nokuba boobo, kunyina muntu naba omwe uukonzya kwiimikizya maanza aakwe kwamawoola manjaanji. Eelyo Mozesi naakakatala kwiimikizya maboko aakwe akwaawusyila ansi, kwakacitika kuti bana ba Isilayeli bakaumwa mubbuwa lyankondo: “Mpoonya cakacitika kuti, eelyo Mozesi naakaimikizya maboko aakwe, Isilayeli wakazunda: alimwi naakabikka janza lyakwe ansi, Amaleki wakazwidilila.” (Kulonga 17:11)\\nAaron a Hur, aabo bakasindikide Mozesi atalaa mulundu, bakafwamba kuzyoogwasya Mozesi abana ba Isilayeli.\\nPele maboko ookwa Mozesi aakakatala; nkabela bakabweza bbwe, akulibikka munsi lyakwe, mpoonya wakakkala aawo; nkabela Aloni a Hur bakaimikizya maboko aakwe, umwi kubbazu eeli, aumwi kubbazu limwi; mpoonya maboko aakwe akaliimikizyidwe ciindi coonse kusikila kumabbililo aazuba.\\nNkabela Joshua wakabaumputa Amaleki abantu bakwe acceba. (Kulonga 17:12, 13)\\nEeci nciiyo cipati ceelede kwiibalukwa. Utaleki kuzumanana mumupailo. Webo tozyi nakutamikizya Saatani kusyule lyako, mbweenya mbuli mbwaakali kutamikizya Joobo. Zimwi ziindi mipailo yiingulwa buyo kwainda myezi nokuba myaka minjaanji. Yahuwah uyanda nduwe kuti ujatisye muzisyomyo Zyakwe alimwi utalekezyi pe. Lekela mupailo wa Jakobo kuti ube mupailo wako ayebo: “Ime nsyekwe kukulekezya pe kuti undisiye Ime pele buyo kuti Webo usaangune undileleke Ime!” (Langa Matalikilo 32:24-28.)\\nBa Josephine Cunnington Edwards aabo bakatusiya, basimilimo alimwi balembi baluulwa, bakali kupaila kwamyaka minjaanji kuti asanduke mweeninyina, Bill. Bazyali babo bakanjila muzyuumbwe kabapailila kuti mwanaabo musankwa asanduke, pele kunyina pe nibaamubona kubomba moyo.\\nBumwi buzuba, Bill naakakkede kabala pepa lyamilumbe, Maliya wakamvwa cintu ceenzu. Wakavwaka kuya muŋanda oomo, mwaakabona misyozi kiikulumbuka kumeso aamulumi wakwe.\\n“Bill! Ninzi calubila kayi? Ninzi cacitika?” Maliya wakafwamba kubuzyilila.\\n“Ma! Maliya! Ime ndazwaa kumubona linolino [simalelo Yahushua]. Wanjila muno muŋanda mumulyango uulya! Ma! Maliya, kuti nicali kukonzyeka buyo kuti ndamubona Walo! Ciwa cabusyu Bwakwe calizwide luyando cakuti. Kunyina amajwi aakuti ndipandulule cintu eeco!\\n“Mpoonya Walo wabandika kuli ndime! Walo wandaambila kuti, ‘Bill, bazyali bako bakanjila muzyuumbwe zyabo kabapailila nduwe pele kabauside kuti tabakakuboni Mubulelo bwakujulu. Ime njanda kuti ndikabagambye mafumofumo aa Kubuka Kuzwa Kubafu. Hena ulandipa moyo wako Ime? Atubalindile antoomwe.’\\n“Ma, Okalungu kaamoyo kangu! Kuti noomubona kubusyu Bwakwe, webo inga tociyandi pe alimwi kucita cili coonse eeco cinga camutyompya Walo. Kuli luyando lupati lulibonya mubusyu Bwakwe! Ime njanda kumupa moyo wangu Walo kutegwa ndilibambile ku Kuboola Kwakwe.”\\nMwaapositolo Paulu wakalizyi ntenda yakufwamba kulekezya kupaila. Walo wakakulwaizya kuti: Mutaleki kubaa camba akulangila, nkaambo eeco ncecilaa bulumbu bupati” (BaHebulayo 10:35, 36)\\n[Yahuwah] waamba kuti, “Kondiita Ime mubuzuba bwamapenzi aako.” Intembauzyo 50:15.Walo ulatutamba kuti tumuletele kulibilika kwesu anzyotubulide, akubula lugwasyo lwabulemu kwesu. Walo utukulwaizya kuti tufwambe kupaila. Mpeenya aawo makatazyo naatalika kulibonya mumaumi eesu, swebo tweelede kupa mipailo iisinizyide, akukumbila Nguwe cakutonkomana. Kwiinda mumipailo yesu iizumanana kusikila Nguwe ooko nkwabede, swebo tumutondezya mbotubikkide lusyomo lwesu muli [Elohimu]. Mbuli mbotuyandisya zyintu nzyotubulide, eezyo zyitupa kuti tupaile cakusinizya, Taata wesu uuli Kujulu kulamweetezya kulombesya kwesu mumoyo Wakwe.10\\nKupaila Mulimo Ncobeni alimwi Nciindi Cibotu\\nKupailila bamwi, mulimo alimwi nciindi cibotu cakweendelana a Yahushua mulufutuko lwamiya yabantu kwiinda mukupailila mbabo. Mangwalo azwide zisyomyo eezyo webo nzyonga walikankaizya mucibaka cabamwi, mbuli cisyomyo cakuti: “Kuti Muuya wakwe ooyo wakabusya Yahushua kuzwa kubafu kuukkede muli nduwe, Ooyo wakabusya Kristu kuzwa kubafu uyooyumya mubili wako uukonzya kufwa kwiinda mu Muuya Wakwe uukkede muli nduwe.” (BaLoma 8:11) Eelyo nopailila muntu umwi, kolomba kuti muntu ooyo ngopailila ajokezyegwe muciimo Adamu mbwaakabede kataninga kucita cinyonyoono. Kulengulula mizeezo amoyo wamuntu ngamakanze eeni aamaninide aanzila yalufutuko.\\nUtatyompwi eelyo muyandwa wako nalibonya kuti uyumya moyo kukasimpe. Yahushua wakayiisya basikwiiya bakwe kuti, “bantu lyoonse beelede kuzumanana kupaila alimwi kuti bataleki.” (Luka 18:1)\\nKunyina pe uutandilwa kulaale ooyo uuboola kuli Nguwe amoyo uulitola ansi. Kunyina mupailo uusinizyide uuyabaila kusweeka pe. Akataa ziinduluko zyanyimbo zyabangele bakujulu, [Yahuwah] ulamvwa kulilauka kwamuntu naba ni uubulide nguzu. Swebo notulungulula zyintu nzyotuyandisya mumyoyo kuzyuli kwesu, eelyo notupetekezya mupailo kumwi katweenda munzila, majwi eesu woonse alasika ku Mwami Sikabumba wamulengalenga wakujulu. Majwi eesu inga kaatamvwiki kumatwi aabuntu, pele taawidi ansi akulobelela pe, nokuba kusweeka mumakwebo aacitika mumbali lyesu pe. Kunyina cikonzya kuzimaanya kuyandisya kwamuya wamuntu. Kulaimpuka ataala congo camumigwagwa, atalaa kupyopyongana kwamakamu aabantu, akuyoosikila munkuta zyakujulu. Ngu [Yahuwah] ooyo ngotubandikila, aboobo mipailo yesu ilamvwugwa.11\\nIjulu lileendelana abaabo baujisi mulimo wakuyandawida bamwi lufutuko. “Bana bokwa [Yahuwah] tabasiigwi kabali balikke, kabatakwe kukwabililwa pe. Mupailo nguuputausya janza lyokwa Singuzuzyoonse.”12 Mupailo walusyomo, kutali majwi manjaanji, uusyoma muli Yahuwah, uugaminina akugama kwaamba cintu cibulide, alimwi uulikankaizya mubulowa bwa Yahushua, uyootambula bwiinguzi.\\n[Taata] ulabeleka munzila ziindene kuti akuyumye lusyomyo mumoyo wako. Kunyina Walo ciinda kumukkomanisya kwiinda kukulemununa mukuli wako, akuti waboola yebo kuli Nguwe kuzyoojana mumuni anguzu, alimwi Walo wakasyomya kuti yebo uyoojana kulyookezya kwamoyo wako. Kuti webo kolaa moyo uuyandisya ajwi lya kupaila, Walo uyookumvwa, alimwi janza Lyakwe liyootambikilwa kuli nduwe kuti likuvwune webo. Nkwali [Eli] uuswiilizya mipailo, alimwi kuti zyintu zyoonse zyaalilwa kukugwasya webo, Walo nceciyubilo cako, Walo ngolugwasyo luliko lyoonse muciindi camapenzi . . . . 13\\nKoswaangana akukamantana aJulu buno buzuba. Koleta nzyoyanda, abayandwa bako, kunembo lya Singuzuzyoonse, Ooyo wiingula mipailo yoonse. Ijulu lyoonse lilindila kugwasya baabo bayookona lufutuko kwiinda mukugwasyilizya kufutula miya yabantunyina.\\nKutontomana Kuyeeya a Mupailo\\nKwiingulwa kwa Mupailo\\n1 Cakalembululwa kuzwa mubbuku lya The Incredible Power of Prayer by Roger J. Morneau.\\n3 E. G. White, The Great Controversy, p. 525.\\n4 E. G. White, Gospel Workers, p. 470.\\n5 E. G. White, Selected Messages, Vol. 2, p. 136.\\n6 E. G. White, Christ’s Object Lessons, p. 142.\\n7 C. H. Spurgeon, Sermons,p. 21.\\n8 Eeli zina lyakacincigwa kutegwa muntu atazyibwi waambwa aawo.\\n9 E. G. White, Christ’s Object Lessons, p. 175.\\n13 E. G. White, This Day With God, p. 184.","num_words":4079,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Johane 21 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nJesu walibonya kuli basikwiiya bakwe (1-14)\\nPetro waamba cakusinizya kuti ulamuyanda Jesu (15-19)\\n“Kosanina tubelele twangu” (17)\\nIziyoomucitikila sikwiiya ngwayandisya Jesu (20-23)\\nMamanino (24, 25)\\n21 Nozyakainda zintu eezyi, Jesu wakalitondezya alimwi kuli basikwiiya bakwe ku Lwizi lwa Tiberiya. Mboobu mbwaakalitondezya. 2 Antoomwe kwakali Simoni Petro, Tomasi (iwakali kwiitwa kuti Wamaanga),+ Natanayeli+ uuzwa ku Kana waku Galilaya, bana ba Zebedayo+ alimwi abasikwiiya bakwe bambi bobilo. 3 Simoni Petro wakati kulimbabo: “Ndaunka kukuzuba nswi.” Bakati kulinguwe: “Andiswe tulaunka anduwe.” Bakaunka akutanta mubwato, pele masiku aayo kunyina ncobakajaya.+ 4 Nokuba boobo, nobwakali kuca, Jesu wakaliimvwi kunkomwe, pele basikwiiya kunyina nobakazyiba kuti wakali Jesu.+ 5 Mpoonya Jesu wakati kulimbabo: “Nobana, sena kuli cakulya ncomujisi?”* Bakamwiingula kuti: “Peepe!” 6 Wakati kulimbabo: “Amuwaale kansabwe kanu kululyo lwabwato eelyo mulajaya nswi.” Aboobo bakakawaala, pele bakaalilwa kukakwela akaambo kakuvwula kwanswi.+ 7 Mpoonya sikwiiya ooyo Jesu ngwaakali kuyandisya+ wakati kuli Petro: “Ngu Mwami!” Lino Simoni Petro naakamvwa kuti ngu Mwami, wakasama cisani cakwe caatala nkaambo wakali mantanda,* eelyo wakasotokela mulwizi. 8 Pele basikwiiya bamwi bakaboola mubwato busyoonto kabazyaabukwela kansabwe kazwide nswi, nkaambo tiibakali kule kapati ankomwe, wakali buyo musinzo uutandila kumamita aali 90.* 9 Pele nobakasika kunkomwe bakabona mulilo wamalasya answi zyakali kuyokwa alinguwo, alimwi bakabona acinkwa. 10 Jesu wakabaambila kuti: “Amulete nswi zimwi nzyomwajaya ino aawa.” 11 Aboobo Simoni Petro wakatanta bwato akukakwelela kunkomwe kansabwe kakazwide nswi zipati zili 153. Pele nokuba kuti zyakali zinji, tiikakadunsauka kansabwe. 12 Jesu wakabaambila kuti: “Amuboole mulye.” Kunyina naba omwe wabasikwiiya bakwe wakajisi camba cakumubuzya kuti: “Ino nduwe ni?” nkaambo bakalizyi kuti Mwami. 13 Jesu wakabweza cinkwa akubapa, wakacita mbubonya answi. 14 Eeci lino cakali ciindi+ catatu ncaakalibonya Jesu kuli basikwiiya bakwe kuzwa naakabusyigwa kuzwa kubafwu. 15 Nobakamana kulya, Jesu wakati kuli Simoni Petro: “Simoni omwana wa Johane, sena ulandiyanda kwiinda zyeezyi?” Wakavwiila kuti: “Inzya Mwami, ulizyi kuti ndilakuyanda kapati.” Jesu wakamwaambila kuti: “Kosanina twana twambelele twangu.”+ 16 Alimwi ciindi cabili wakati kulinguwe: “Simoni omwana wa Johane, sena ulandiyanda?” Wakavwiila kuti: “Inzya Mwami, ulizyi kuti ndilakuyanda kapati.” Jesu wakati kulinguwe: “Koembela tubelele twangu.”+ 17 Ciindi catatu wakati kulinguwe: “Simoni omwana wa Johane, sena ulandiyanda kapati?” Petro wakausa akaambo kakuti ciindi catatu wakamubuzya kuti: “Sena ulandiyanda kapati?” Aboobo wakamwaambila kuti: “O Mwami, yebo ulizyi zintu zyoonse; ulizyi kuti ndilakuyanda kapati.” Jesu wakamwaambila kuti: “Kosanina tubelele twangu.+ 18 Ncobeni ndikwaambila masimpe kuti, nookacili mwana wakali kulisamika omwini akulyeendela kufwumbwa nkookali kuyanda. Pele waakucembaala uyootandabika maanza aako, eelyo muntu uumbi nguuyookusamika akukusololela nkotayandi kuunka.” 19 Eeci wakacaamba ikutondezya lufwu ndwaakali kuyoofwa Petro ikulemeka Leza. Naakamana kwaamba boobu, wakati kulinguwe: “Kozumanana kunditobela.”+ 20 Petro wakacenguluka akubona sikwiiya ngwaakali kuyandisya Jesu katobela,+ sikwiiya ooyo kucilalilo iwakayaama acamba ca Jesu akumubuzya kuti: “Mwami, ino nguni uuyanda kukwaaba?” 21 Aboobo mbwaakamubonena buyo, Petro wakabuzya Jesu kuti: “O Mwami, ino mbuti muntu ooyu?” 22 Jesu wakati kulinguwe: “Ikuti kandiyanda kuti azumanane kupona kusikila ndikaboole, ino eeco cikujatikizya buti yebo? Yebo kozumanana buyo kunditobela.” 23 Makani aaya akabusya mpuwo akati kabakwesu yakuti sikwiiya ooyo takafwi. Pele Jesu tanaakamwaambila kuti takafwi pe, pele wakati: “Ikuti kandiyanda kuti azumanane kupona kusikila ndikaboole, ino eeco cikujatikizya buti yebo?” 24 Ooyu ngosikwiiya+ uupa bumboni bwazintu eezyi alimwi nguwakazilemba, alimwi tulizyi kuti bumboni bwakwe mbwamasimpe. 25 Mubwini kuli zintu azimbi zinji nzyaakacita Jesu nzyondiyeeya kuti, ikuti nozyakalembwa zyoonse, imabbuku aalembedwe naatakakkwana munyika eeyi.+\\n^ Naa “nswi nzyomujisi?”\\n^ Naa “tanaakasamide bukkwene.”\\n^ Mu Chigiriki, “kutukokola tuli 200.” Amubone Makani Aayungizyidwe B14.","num_words":529,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Busilisi bwa Kujulu | Misamu iili mu Zilengwa Leza Print\\nBusilisi bwa Kujulu | Misamu iili mu Zilengwa Leza\\n1. Mbotunga Twasilikwa Kuzwa Kujulu\\nKutegwa tuteelele Milawo ya Busilisi, Atutaangune kuzyiba:\\nIno Nkaambo Nzi Ncotuciswa?\\nIcintu cipati ciletela kuciswa akataa bantu, nkubula luzyibo lwakubambilila mibili yesu. Malwazi ninzila imwi akataa zilengwa leza yakusola kulemununa bukwabilizi bwamubili kuzwa kucintu cili coonse cinyonganya mubili akutyola milawo ya buumi bubotu.\\nIno Caamba Nzi Eeci?\\nBantu banji tabakubwene mbobeelede kubamba kabotu mibili yabo.\\nZintu zitondezya bulwazi (mbuli kucisa, kutweta nkasaalo, kuzimba mubili azimwi) ninzila zyabulengwa leza zisoleka kuponya mubili.\\nMalwazi aboolela mukaambo kakutyola milawo yokwa Yahuwah.\\nMbubuti Zitondezyo zya Malwazi Mbozinga Zyaba Nzila Ya Mubili Wesu Kukakatila Kupona?\\nBulwazi tacili cintu ceelede kusisikizigwa nokuba “kusilikwa”, pele ninzila yamubili mukulikwabilila akusoleka kujokezya buumi bubotu. Kucisa ninzila yamubili yakwaambila nduwe kuti kuli cilubide mumubili wako. Bulwazi buli boonse ninzila yabulengwa leza iisoleka kusalazya akuponya mubili wamuntu. Kuti bulwazi bwadyaamininwa kwaciindi cilamfu inga bwaindila kucisa.\\nMbubuti Bulwazi Mbobuboola Nkaambo Kakutyola Milawo Yokwa Yahuwah?\\nBasilisi bamazubaano baamba kuti eelyo notuciswa, tulwana aatuzunda nanka kuti tulaa luzubo lubyaabi. Pele mubwini, kuciswa kanjikanji takubooleli munzila iitakonzyi kulesyegwa. Bulwazi buboolela munzila nzyotusala kupona maumi eesu. Ooto tuzunda twaambwa kuti ntotuleta malwazi, mubwini twalo ntotukungilila tombe akusalazya mubili. Aayo malwazi motulibonya tuzunda ootu, teesyi tuzunda twaaleta pe, pele kuti kwalibonya tuzunda ootu bulwazi inga bwakatalikide kaindi kale kale. Awalo syaazyibenwe watuzunda, Pasteur, wakatalika kumvwisisya bweende akataa tuzunda amalwazi kacembeede kale, naakati: “Kazunda taakwe ncokajisi, bulongo [ciimo camubili] mbobulaa kaambo,” eeci caambilizya kuti liya mubili wamuntu nuusaninwa kabotu akusalala, tuulangilwi kuciswa atuzunda tuleta malwazi pe.\\n“Kwiina malwazi nsini pe, kuli biyo zitondezyo ziimpene zya malwazi.” –Florence Nightingale\\nMwami Yahuwah nguwaalemba milawo yazilengwa leza amunwe Wakwe wini atalaa nsinga iili yoonse, insamfu ili yoonse, acibeela cili coonse mukati kamubili ncotwaapegwa. Mubusongo Bwakwe, Walo wakabikka milawo muzilengwa leza eeyo iikobelela akweendelezya maumi eesu mbuli kufwa nzala nkotumvwa, zintu nzyotuyandisya, akusama. Cintu ciyandika kuti tusekelele zileleko Zyakwe zyabuumi bubotu, nkuteelela kampango kali koonse ka Milawo Yakwe.\\nYahuwah ulaziyanda zilengwe Zyakwe zyoonse aluyando lusiminide. Wakabikka milawo yazilengwa leza; pele eeyi teesyi milawo iitazyibiki pe. Kufumbwa aalembedwe kuti “Webo utaciti ceeci,” muzintu nzyotubwene nokuba mumilawo yakulijata, lyoonse kuli cisyomyo cipedwe. Kuti twateelela milawo eeyi, zyoonse eezyo zileleko zilasika kuli ndiswe; alimwi mbweenya kuti tiitwateelela, tulacimvwa kuciswa; oobo mbobulumbu bwakutatobela mulawo ooyo. Kutyola mulawo wazilengwa leza, nkutyola mulawo wa Yahuwah. Mbuli cinyonyoono mbocaatalikila mukutyola mulawo wakulijata, abwalo bulwazi butalikila mukutyola mulawo weendelezya zilengwa leza.\\nMwami Yahuwah ulanyansyigwa munzila njotubamba mibili yesu, alimwi takonzyi kucita maleele kuti alesye muntu kutambula bulumbu bwakutyola mulawo wabuumi. Simalelo wakacita kuti ceelede kuba cibeela mumakanze aakwe kuti tweelede kutebula bulumbu bwaceeco ncitwasyanga (Galatiya 6:7).\\nBulwazi nkuleya kuzwa munzila yabuumi bubotu. Kutobela milawo yokwa Yahuwah kabotu-kabotu mbuli mbwaakiibikka muli ndiswe, nceciletela buumi bubotu, alimwi taakwe nokunga kwaba cabulila. Yahuwah, iMulengi wamibili yesu, wakabikka kampango, kasinga, munyemfu, insamfu iili yoonse, alimwi waakanza Lwakwe kuti uyoobamba cilengwe cakwe eeci kuti cibaa buumi bubotu kuti twatobela milawo Yakwe akubelekela antoomwe a Nguwe. “Kuti webo ukateelele jwi lya Yahuwah Eloah wako, kocita eeco ciluleme mubusyu bwakwe, akuteelela milawo yakwe, akubamba milazyo yakwe, Njakutantamuna malwazi woonse aaya kuzwa kuli nduwe. . .nkaambo Ndime Yahuwah uukuponya” (Kulonga 15:26, kusyomya cakusinizya).\\nEelyo notwiibaluka kuti bulwazi mbulumbu bwakutyola milawo yokwa Yahuwah, eeco cibeela citalisya bulwazi (kutyola mulawo) inga cazyibwa ncobeni kabotu-kabotu . Kwiinda mukuleka ciyanza eeci, inga twanjila munzila yakuti tujane buumi bubotu alimwi.\\nNinzi ncenga Ndacita Kuti Ndaciswa?\\n“ . . . alimwi eeco nceetakazyi ndakacilangaula.” --Joobo 29:16\\nKuti kakuli bulwazi, icintu cakatalisya bulwazi oobo ceelede kuzyibwa. Bukkale butaleteli buumi bubotu bweelede kucincwa, azilengwa zibyaabi zyeelede kululamikwa. Nkabela, tweelede kugwasya bulengwa leza kugwisya tombe mumubili akuyakulula zintu zigwasyilizya kuleta buumi bubotu.\\nAkaka Amundipandulwide cili Atala Aawa\\nEelyo buumi bubotu nobutalanganyigwi kabotu cakuti kwasika bulwazi, tulakonzya kanjikanji kulicitila cintu eeci kakunyina muntu uunga watucitila lwesu:\\nKutaanguna, amulangaule kuti ninzi caatalisya bulwazi. Amulizeeze nobeni lwenu, “Ninzi nceekacita caapa kuti ndiciswe?” Ooku kulangaula bulwazi kuzwa mpubwaatalikila kusikila akuciswa, inga caba cintu cikatazya liya nootalika kuvwuntauzya, pele mukuya kwaciindi akwiinduluka kuvwuntauzya inga kaciyaa kuubauba.\\nAmugwisye eeco cintu citalisya bulwazi; koleka kucita zintu eezyo zikucisya.\\nKogwasyilizya mubili wako kusowa tombe akubaa lusyomo muli Yahuwah kwiinda mukubelesya misamu yakulisilisya eeyo njaakabikka Walo muzilengwa leza.\\nUtasoli kugwisya cintu eeco citondezya kuti kucili bulwazi mumubili wako kwiinda mukubelesya micelo iikola mubili wako, nkaambo eeyo micelo idyaaminina buyo bulwazi kuti butalibonyi pele kabuciliko mukati kamubili.\\nAlimwi, Yahuwah ulatulekela kuti tuciswe nokuba kusikila mpotulibona kuti twabulila limwi nguzu alimwi tulaafwi kufwa, kutegwa tucengulukile kuli Nguwe kuti tupegwe nguzu abusongo.\\n“Buumi bubotu nokuba kuti tabuli zintu zyoonse, pele kuti kotabujisi, nkokuti azintu zyoonse nzyojisi tazikwe mpindu pe.” - Royden Brown\\nMbubuti Mbwenga Ndasilikwa kuzwa Kujulu?\\n“Wakatumina jwi lyakwe, eelyo wakabaponya.” - Intembauzyo 107:20\\nYahushua uyandisya kuti bantu beendelane abulemu bwakujulu. Eeco cintu cikonzya buyo kucitwa abantu lwabo beni, inguzu zyabulemu tazyeelede kubacitila cintu eeco pe. Yahuwah tabikki nguzu zyabantu ambali pe, pele ulatuyumyayumya kuti tweendelane aNguwe. “Nokuba boobo, kuti lusyomo kalunyina milimo, ndusyomo lufwide, nkaambo lunyina mulimo.” (Jemusi 2:17).\\nKuli nzila zinjaanji zilaa mulimo wakusilika akuponya; pele kuli buyo nzila yomwe iizumizigwa Kujulu. Yahuwah ubelesya misamu iijanwa muzilengwa leza eeyo iitaminyi mubili munguzu zyayo. Eezi zisilisyo zilakonzya kujanwa amuntu uuli woonse, amuulo musyoonto kapati.\\nLiya nocita cintu ncoyelede kucita, webo weelede kusyoma muli Yahuwah kuti awalo uyoocita cibeela Cakwe ncayelede kucita. Ncintu cili kabotu kuti webo wacita cili coonse ncokonzya kucita munguzu zyako kuti uyaamike cintu citalisya bulwazi kulaale, alimwi kanjikanji kujanika kuti, eeco cintu citalisya bulwazi tacikonzyi kugwisyigwa anguzu zyabuntu pe. Aboobo, cintu cini ciyandikila ncakuti webo upone buumi bwako kutegwa bulemu bwa Yahuwah bulibonye mubuumi bwako, alimwi milawo yokwa Yahuwah ibambwe akweendelana amubili wako, nkabela inga wakkala koliibide akulomba mulusyomo kuti Yahuwah akuponye.\\nEelyo noleta zintu zili mumoyo wako cakulitolaa ansi, weelede kupaila kuti, “ nokuba boobo kutali kuyanda kwangu, pele Kwako, akucitwe” (Luka 22:42). Webo tozyi kuti eeco cintu ncolomba kuti cibe cileleko ncotiipegwe, kuti naa ncecintu cikweelede naa pe. Mupailo wako weelede kusanganya kuti: “Taata, kuti kacili cintu cabulemu Bwako kuti buumi bwangu bubotu bujokele, Ndakulomba, muzina lya Yahushua. Kuti kakutali kuyanda Kwako, ndaabile luzyalo Lwako kuti nduumbulizyigwe akuti Webo ube munsi lyangu akundiyumyamyumya.”\\nZiyanza Zili Lusele Ziletela Buumi Bubotu\\n“Ibbiza lilibambilidwe kubuzuba bwa nkondo: pele kukwabililwa kuzwa kuli Yahuwah.”- Tusimpi 21:31\\nNinzila nzi Yakusilika Bulwazi Eeyo Ilikke Iizuminwa Kujulu?\\nKuti musilisi ngosyoma wakwaambila kuti uyooba kabotu kuti wabelesya micelo iili lusele yiindene abuzuba; Alimwi wakusomba kuti uyookupa micelo eeyo kakwiina muulo pe, hena yebo ulayanda kwiisola micelo eeyi? Aawa kulangika kuti yebo inga wazumina kusola micelo eeyi. Buno buzuba, Musilisi Mupati wamulengalenga woonse wakusomba misami Yakwe yakusilisya. Hena yebo wazumina caabilo Cakwe na?\\nYahuwah ubelesya nzila zyuubauba kuti ajate mulimo mupati. Goliyati, makoto wamuntu wakajaigwa akabwe kabumbulu kaniini. Inguzu zyakamujaya tiizyakazyila mukabwe aaka pe, pele kwiinda mulusyomo lwa Davida akuteelela Mwami Yahuwah. Namaani, sicinsenda wakaponyegwa kwiinda mukusamba mumulonga wa Jodaani, nkaambo kwiinda mukuteelela wakatondezya lusyomo lwakwe akutobela Yahuwah. “[Yahushua] . . . uli mbweenya jilo, sunu, alyoonse kukabe kutamani,” Musilisi Mupati alikke, waabila nduwe buno buzuba zisilisyo zilesya malwazi kuti ujane kuponyegwa muli Nguwe (Ba Hebulayo 13:8).\\nInzila yokwa Yahuwah ilainda kulaale nzila zyaanyika kubeleka kabotu nkaambo misamu Yakwe njasilisya malwazi iponya muyanda uutalisya malwazi kutali buyo cintu citondezya bulwazi cilikke pe; zisilisyo Zyakwe tazyuulwi muulo nuuba buti pe; alimwi zilabeleka kabotu mbweenya akataa bantu boonse; alimwi milimo yazyo ilayandwa abantu boonse (mbuli kuyungizyilwa nguzu, kuzuunyana kuya kumbele kubeleka kakwiina kukatala, kubaa muzeezo uutalubilubi, mizeezo iisalala, koona cakulyoonenena, kulangika bwana acikanda akuleka kubaa cikkelo kapati).\\nNzisilizyo nzi Zyakujulu Zili Lusele?\\nIzilengwa leza nzileleko nzyapede bantu Taata Yahuwah; Walo waabapeda kuti zibaletele buumi bubotu kumubili, mumizeezo, amumuuya. Zyaapedwa bantu balaa buumi bubotu kuti bazumanane kuya kumbele kubaa buumi bubotu akuponya baabo baciswa.\\n2. BUSANI BWA MUBILI BUZYILA KU ZUBA\\n“Ncobeni mumuni ulalweela, alimwi ncintu cikondelezya meso kubona zuba.” -Mukambausi 11:7\\nHena kuli nookaima akutalika kuyeeya mbobunga bwaba buumi kuti kakwiina mumuni wazuba? -Taakwe tuvwu lyomwe nokuba mucelo uukonzya kukomena noliba luba lyomwe likonzya kupampanuka. Buumi bwacintu cili coonse cilengedwe, bulainda kubota eelyo cintu comwe-comwe nociyaa kuyungizya kutambula mumuni. Kuti kasamu nokaba kanyama kavwunikilwa mucimvwule akusinkilwa kuzwa kumumuni, nokuba kuti kapegwa cakulya cibotu buti, akubambililwa, kusakwidwa, inga kasweekelwa musyobo waluzubo lwako ndokeelede kuba, mpoonya kutobela waawo akusweekelwa nguzu kusikila kamaninina kubola.\\nTaata Yahuwah wakabamba muntu kuti kanjikanji weelede kukkala anze aawo mubili wakwe mpuukonzya kutambwida mumuni wa zuba munji. Alimwi masimpe, kuti muntu wakalengwa akubikkwa mumbewu kutegwa izuba limubale amubili wakwe oonse.\\nEelyo mumuni uusubila-subila uutegwa Ultra-violeti, mumuni uutalibonyi mumeso, liya nuusika acikanda camuntu, tusensa twamafuta aamubili tulacincwa amumuni ooyu akuba busani bwa Vitamini D3 akutolwa kuzinguluka mubili woonse mubulowa bwamuntu.\\nBusani bwa Vitamini D bulaandeene cakuti mbobusani bulikke bantu mbobalibambila bamukabeni mumibili yabo, (eeci ncecipa kuti oobu busani bube cintu cibagwasya kapati kukomezya mubili). Tumpango twamubili woonse twakajanwa kuti tulatambula busani bwa Vitamini D oobu, kuzwa kubongo kusikila kumafuwa. Mulimo wabusani oobu tuunazyibwa kabotu woonse pe, pele cilisalede kuti oobu busani bulakonzya kujata milimo yiindene muzintu zinjaanji:\\nOobu busani buyumyayumya zikwabilizyo zyamubili akuvwuzya tumpango tulwana malwazi mumubili, kubikkilizya atumpango twabulowa (tutegwa ma limfosaiti), ooto twiinda kubaa nguzu mbuli lumamba lwamubili akulwana nkondo ili yoonse mukati kamubili.\\nOobu busani bulesya kumvwa cintu cicisa.\\nBuyumyayumya moyo akuukkazyika camba.\\nBupa kulimvwa kabotu. Kuli zintu zinji zilembedwe zijatanya musinze abuumba. Liya basyaazibwene babongo nibaabikka mbeba mumusinze kwamvwiki zili cisambomwe, tizyakeetela buyo akubaa buumba, pele acalo cibelaa cabongo cizyibidwe kuti tacibeleki liya muntu nalaa buumba, acalo cakafwidilizya.\\nOobu busani buyungizya nguzu zyakubelesya bongo. Kumwi kuvwuntauzya kwaayubununa kuti bamwi bantu nibakanjizyigwa mu mumuni wazuba uutuba kwamaminiti aali makumi obile cifumofumo, bakacenjela akubaa busongo kapati. Zifwanikiso zya bongo bwabo zyakatondezya kuti eezyo zibeela zyabongo bwabo zyakaindila kucenjela kapati.\\nOobu busani buyungizya kuyumya minyemfu akukulwaizya mubili kubaa nguzu.\\nMumuni wazuba ulesya mubili kubaa cikkelo kapati. Ulayungizya milimo iicitika mumubili (liya nolyookezya) kwiinda mukusungilizya kampango kakomezya mubili. Ulalulamika akweendelezya busani bwa ccuka lijanwa mubulowa akulesya muntu kuyandisya kulyaalya.\\nOobu busani bucesya mafuta aajanika mumubili akwaapindula kuti abe Vitamini D uujanwa kunsaa cikanda. Aboobo, amwi mafuta aazwa mubulowa, alasensa akutola cibaka cayaayo aapindulwa. Kukkala muzuba kwama woola obile, kucesya mafuta aamubili muzibeela zili kkumi azyotatwe mumubili wamuntu.\\nMumuni wazuba ugwasyilizya mubili kukungilila busani bwakubambya zifuwa amenyo. Basilisi bamenyo bakabona kuti bantu bakkala mumasi aavwumbililwa makumbi kapati, ooko kutalibonyi-bonyi zuba, balaa malwazi kapati aakubola menyo kwiinda baabo bakkala muzyooko oomo zuba molibala kapati kwa mawoola manji abuzuba.\\nMumuni wazuba uyungizya muya mubotu mubulowa. Mumuni wazuba ugwasyilizya bulowa kutola muya mubotu kuzibeela zya mubili. Nokuba kukkala muzuba kwakaindi kasyoonto buyo, cilakonzya kuyungizya muya mubotu mubulowa bwako. Aabo baciswa mumapupwe, ibatakonzyi kuyoya kabotu, balakonzya kuleka kufwekemba kuyoya eelyo nobamanizya kukkala muzuba.\\nMumuni wazuba ulesya bulwazi bwa kkansa naa kubola mubili kocipona.\\nUlalulamika akweendelezya ccuka lijanwa mubulowa. Mpeenya aawa alimwi, mumuni ugwasyilizya kuyungizya ccuka mubulowa kuti kalilaansi kapati, kumwi kuucesya ccuka mubulowa kuti kalilaajulu kapati.\\nUgwasyilizya kulesya bulwazi bwakubaa ccuka linji mubulowa, kwaangana minyemfu, abulwazi bwakulubaana mubongo.\\nUyumya muni kuti ubeleke kabotu mumubili - Ugwasyilizya mubili kusowa zintu zisofweede mbuli micelo iikola atombe lijanika anzaa mubili.\\nWeelanya misamu iikomezya mubili. Bamwi basyaazyibwene basyoma kuti mumuni wazuba unjilila mumeso aamuntu akuyoosikila mubongo oomo mujanika cibeela ceendelezya kukomena kwamubili akugwasyilizya cibeela eeco kuti cibeleke kabotu munzila iiluleme.\\nMumuni wazuba ujaya tuzunda tuleta malwazi mumaminiti aali kkumi.Ulajaya tuzunda tulaa cikanda camuntu kwiida mukucinca mafuta aajanika acikanda camubili kuti abe musamu uujaya tuzunda. Nokuba muya wuumpwa zuba wiimpuka kuzwa acikanda awalo ulajaya tuzunda.\\nUcengulula bulwazi bwa mululwe kuti ululamike buumi bwa mubili.\\nUlelemya kucembaala kwa mubili kwiinda mukuyumya zibeela zisalazya mubili.\\nMbubuti mbwenga ndajana bubotu bwa mumuni wa zuba kakwiina ntenda yakucembaazya cikanda nokuba bulwazi bwa kkansa waa cikanda?\\nKotalikila maminiti aali kkumi kusikila kkumi awosanwe kukkala mpolibala zuba (kutali kunzaa mpulungwido pe) kumwi koyanika busyu, maboko amaulu, nokuba cibeela cilaa bulwazi mu mumuni wazuba. Koindilizya kuya kumbele kwamaminiti aali makumi obile naa makumi otatwe buzuba abuzuba. Utakkali muzuba kusikila lyakuumpa pe. Utani kubelesyi mafuta aasinkila zuba acikanda cako nkaambo aayo mafuta akajanwa kuti atalisya bulwazi bwa kkansa.\\nKutegwa ulesye ntenda yakubaa bulwazi bwa kkansa, leka kulya mafuta woonse aakujisya cakulya amafuta aanyama (eeci caambilizya mafuta aakujisya woonse aajanika muzintoolo). Kolya mafuta aajanika muzilengwa leza (mbuli mafuta aanyemu, mafuta aanseke, mafuta aajanwa mumakkotapela, muma oliva, mumapopwe azimwi zinjaanji). Kolya cisyu mani amicelo kapati nkaambo eezi nzyezizwide bukwabilizi oobo bunga bwakuvwuna cikanda cako.\\nCitola ciindi cilamfu buti kuti mubili wamuntu ujane busani bwa vitamini D oobo bubambilwa atalaa cikanda?\\nLiya cikanda cako nocinjila mumuni uuzwa kuzuba, cilasandula cibeela camafuta aamubili kuti cibe busani bwa Vitamini D3. Nokuba boobo, oobu busani bubambilwa atalaa cikanda, aboobo tabufwambi kunjila mukati kamubili kuya mubulowa pe. Butola mawoola makumi one alusele kuti mubili wamuntu uswiinte busani bwa Vitamini D oobo boonse. Ncenciceeci ncoyelede kusamba amubili wako kotabelesyi nsipa kwamazuba obile kuzwa nookakkede muzuba kuti koyanda kuti busani bwa Vitamini D bumanine kunjila mumubili wako.\\n3. INTOBO YAKULWANYA MALWAZI\\nMuya ncecintu ciyandika kapati cisanina mubili wesu. Webo koyoya konjizya muya mubotu mukati akuzuzya mapupwe; ooyo muya mubotu nguusalazya bulowa, akupa buumi buya kumbele kuzibeela zyamubili zyoonse. Kuyoya kabotu-kabotu munzila iiluleme kakwiina kufwekemba nokuba kuvwitima, ncecuumbulizya nsinga zyamubili; eeci ncecipa busa bwakuyanda cakulya; cilondola bweende bwakubelesya cakulya mumubili; akuletela ŋonzi zyakuyakuluzya mubili.\\nKuyoya cakufwekemba kucesya muya mubotu akweenzya bulowa cakulelema. Tombe, azimwi zikola mumubili, eezyo zyeelede kusoogwa mukuyoyela muya anze, zilasyaala mukati kamubili kazisofwaazya bulowa. Kutali buyo mapupwe, pele cifu, muni abongo azyalo zilasofwaazigwa kuti muntu kafundilide kuyoya kataswi muya uulatombe anze lyamubili wakwe. Cikanda cakwe cilatubuluka alimwi akwalo kweenda cakulya mumala inga kwanyongana. Kubulila muya mubotu mumubili, cilizyibidwe kuti ncimwi cintu akataa zintu zitalisya bulwazi bwa kkansa naa kubola mukati kamubili kocilanga. Nzila zyakuvwuntauzya zyakajana kuti bulwazi bwa kkansa tabukonzyi kujanika mubulowa bulaa muya mubotu pe.\\nNkaambo nzi iciimo mbweyimikila naa mbwekkala ansi ncocijatikizya mbweyoya?\\nInzya, weelede kwiimikila akukkala cabululeme - mutwe kuuyimvwi atalaa makkuko nji, isyule lyako kalipapalede kwiimikila nji. Nkabela mapupwe aamuntu inga akwazamuka kabotu eelyo buyo muntu ooyo nakkala akwiimikila cakululama nkaambo kuti kakutali boobo, inga mapupwe aaswiinta muya kuzwa anze asyaanikisyigwa akwaalilwa kupompa kabotu muya mubotu.\\nIno inga ndacita buti kuti ndiyoye muya munji?\\nBantu banji balayoya munzila yakufwekemba, eeci caambilizya kuti cibeela cili kunsi lyamapupwe cizwide muya uusofweede. Cintu ciyandika kapati, nkuyoya koswiinta muya munji kuzuzya mapupwe buzuba abuzuba (ziindi zyotatwe abuzuba nceciyandika). Koyoya kutozya mukati, jata muya, mpoonya lekezya asyoonto syoonto kusikila wamanizya kuswa muya, mpoonya jata kuyoya. Induluka alimwi, ziindi zili makumi obile. Eeci cigwasyilizya kutonka bulowa kuzinguluka mubili akugwisya zisofweede mumubili.\\nImwi nzila yakwiiya kuyoya koswiinta muya munji (akuyoya cakuliiba), nkulala kosalame akubikka janza lyako ataala da lyako. Liya noyoya kutozya muya mukati, janza lyako lyeelede kwiimpuka. Koinduluka kucita oobo kusikila minyemfu ya da lyako kiiyimpuka lyoonse noyoya. Eeci ciiminina kuti pupwe lyomwe-lyomwe lilakwazamuka, kapati mu cibeela cilaansi akuzulila muya mubotu.\\nKozwa anze lyaŋanda ziindi zinji kufumbwa nokonzya. Kosobanina anze. Mukati kaŋanda kweelede kubonwa kuti muya ulazinguluka kabotu alimwi kuli mumuni wazuba. Kobikkila maanu kuti kube muya mupya wiinda mukati kaŋanda akuzyuli koonwa. Kojalula mpulungwido zyakuzyuli buzuba abuzuba. Kuti koli woona kuzyuli kutakwe muya mupya, inga konoobuka kolimvwide kuciswa akukatala. Eeci cilacitika nkaambo kakuti muya mubotu uuyandika wakasinkilwa, aboobo mubili wako wapenzyegwa.\\nMuya wiinda kubota ujanwa kunkomwe, kulwaanje, kumavwuumina aameenda, musyokwe, liya nokuli guwo lyamvula, amuzuba; zyoonse eezi nzibaka zijanwa akataa zilengwa leza zilaa muya uulibambide kugwasyilizya buumi bubotu. Kujanza limwi, muya uuzwa mumincini iifunta akupoma muya, tuuli muya mubotu pe, nkaambo tuukwe busani buyandika kumubili pe.\\nYebo kweeleba zibaka zilaa busi buuntuluka, busi buzwa mukanwa lya muntu uufweba, busi bwa misamu yakujazya tuuka, amisamu yakusalazya zintu. Kutegwa cikanda cako ciyoye kakwiina kusinkilwa, kosama zisani naa zikobela zyabunweba bwazilengwa leza ( mbuli buluba, bunweba bwatuuka, naa boya bwambelele, zyoonse eezi kazitavweledwe abunweba bwamusyobo wiimpene umwi pe). Utabikki acikanda cako nociba cintu cili coonse ncotakonzyi kubikka mukanwa lyako, nkaambo cikanda cako acalo cilanywa kufumbwa cintu cinanikwa alincico. Kotana samba, kokamuna masusu aako kusikila amwekamweka akukasaala. Kokamuna masusu aako kotozya kulubazu lwa moyo wako; eeci ncegwisya zisofweede zili mumasusu aako akukulwaizya cibeela cikwabilila mubili kuzwa kumalwazi kuti cibeleke kabotu.\\nIno kuti ndaciswa, inga ndacita buti?\\nMuwo tuuyelede kulanganyigwa aanga nguuleta penzi pe, pele ncileleko ciyandika kumubili. Bantu banji bayeeya kuti liya nobafwide mpeyo, beelede kusinkila muwo uuzwa anze, akukasaazya maanda aabo kusikila kwapya cinicini mukati. Eeci cipa kuti mubili ulubaane alimwi tusensa twacikanda tujalile tombe lili mumubili kuti litazwi anze. Zibeela zyamubili zili mukati zilapengaana akutalika kuciswa comwe comwe, nkaambo bulowa bwatontola kuzwa atalaa cikanda kusikila mukati kamubili oomo mozikkede. Aawa, atalaa zyoonse, mapupwe taayelede kunyangwa muya mubotu mupya. Kuti kakuli ciindi muya mubotu nuuyandika ncobeni, ndileelyo cibeela camubili cili coonse, mbuli mapupwe amwida, nocilaa bulwazi.\\nMikwasyi minjaanji ilaciswa bulwazi bwaakameneno, mumapupwe akutongooka kuciswa muni; eezi zyoonse nzintu nzyobaliletela buyo bamukabeni. Balainduluka kuyoya muya ngweenya, kusikila wasofwaala. Boonse aabo banyonganya buumi bubotu munzila eeyi beelede kuciswa.\\nNkabela, ninzi nceyelede kucita kuti muwo watontola kapati?\\nSama zikobela zikasaala pele utasami zinjaanji. Kuti naa uyungizye zyakusama atala, azyibe zisyoonto loko, pele kozumbaana akweendeenda, kuti kokonzya, kutegwa ukasaalilwe alimwi. Kuti kotakonzyi kweendeenda, kolikasaazya munsaa mulilo; kocesya kukasaala mukati kaŋanda ndeenya nootalika kukasaalilwa. Aabo bajatikene mumilimo kanjikanji balaluba kuti bamvwide mpeyo, aboobo inga taakwe nobaciswa. Bacisidwe balaa mapupwe aatali kabotu, kwiina cimbi ciinda kubacisa mbuli muya ukasaazyidwe kapati. Muya ukasaazyidwe kapati unyanga buumi, upa cinywe ku bongo, akupoyizya mapupwe amuni kuti uleke kubeleka.\\nKutegwa bulowa kabweenda kabotu, kweelede kubikkilwa maanu kuzibeela zyamubili zili atala, kuti zisamikwe kabotu, akubaa kukasaalilwa kunji. Eelyo zibeela zyamubili nozitasamikidwe kabotu mbuli camba, bulowa butonkelwa kumutwe mbobutalisya kuciswa mutwe akuzwa munoka; mucamba kumvwika kuzula kapati, akuletela kukola naa kugulungana moyo, nkaambo kabulowa bunji buleelaleela mucibaka eeci; nokuba kumyongwa mwida nkaambo kabulowa bunji bubungene munsaa da.\\nNinzi ncenga ndacita kuti nkekkala mudolopo oomo muli muya uusofweede?\\nTacikonzyeki kujana buumi bubotu Yahuwah mbwayanda kukuleleka webo eelyo noyoya muya uusofweede alimwi uusyaanikizyidwe. Buumi bwako bubotu bulayandika kapati kwiinda munzi weebeka mpokkala, ncenciceeci kulongela kuya kulaale amadolopo ncocili cintu cabusongo. Kusikila noyoocita boobu, weelede kubikka maluba mukati kakuzyuli, muŋanda, ankobelekela; eeci ciyoogwasyilizya kuseba akusalazya muya ngoyoya.\\n4. KUTASAMBA AMUBILI\\n“Kosalazya kutaanguna eeco cili mukati . . . kutegwa anze . . . kusalale aalo.”- Mateyo 23:26\\nItombe lilabungana mumubili liya notutanywi meenda manji. Mubili wamwana muvwanda ulaameenda aasika zibeela makumi lusele mu mwaanda. Meenda aajanika muzibeela zyamubili ayaabuceya noyaa kucembaala. Zibeela zili cisambomwe mu mwaanda nga meenda aajanika mumibili yesu.\\nBantu bakapona kwamazuba aali makumi lusele abomwe kakwiina cakulya, pele balakonzya kufwa mumazuba osanwe kuti kabatakwe meenda. Kuti wasweekelwa meenda aamubili wako aasika zibeela zyosanwe mu mwaanda, ulakonzya kutalika kuziluka maanu, kulubaana, akukwelana minyemfu. Kuti wasweekelwa meenda aasika zibeela kkumi azyosanwe mu mwaanda, buumi bwako lino inga bwaba muntenda. Kusweekelwa meenda kwiinda waawa inga kwaleta lufu. Nokuba boobo, mubili tuujisi nzila zyakuyobola meenda aakubelesya muziindi nokuyandika meenda kapati.\\nIzibeela zyamubili zipenga kapati kuti wabula meenda mumubili, nzizyeezyo zitakwe nsinga, mbuli muswaanganina mafuwa, mumagondo, mutukokola azifuwa zyamusana. Kucisa kapati ninzila yakutondezya kubulisya meenda. Liya muzibeela muswaanganina mafuwa mwatalika kucisa akuleka kucisa, eeco citondezya kuti mubili wako wabula meenda kapati. Kanjikanji, kubula meenda muzibeela muswaanganina mafuwa takulangwi mbokubede mubwini pele kupegwa misamu iilesya kucisa. Kanjikanji eeci cipa kuti muntu ayaamine kumisamu iimanukizya eeyi, aboobo, mafuwa alacubbuluka aawo mpaaswaanganina cakutakonzya kubambululwa.\\nKujatikizya bwaamba Musilisi Fereydoon Batmanghelidj, kubula meenda mumubili ciletela malwazi. “Kuyuma mukanwa teesyi cilikke citondezya kubula meenda, aboobo kulindila kuti uyume mukanwa nkokuya unywe meenda, eeco taciluleme pe. Kumvwa cintu cicisa ninzila yamubili yakwiita meenda. Nyota yeelede kulesyegwa. Eelyo mubili nuutakwe meenda manji alimwi nomvwide kucisa, ncecitondezyo cakubula meenda.”\\nMusilisi Fereydoon Batmanghelidj upandulula akuti, “Kucisa loko mumubili ooko kutapanduluki kuti nkucisa nokuba kubaa tuzunda, kweelede kutaanguna kulangwa kuti nkubulisya meenda aawo aali kucisa. Ooku kucisa kweelede kutaanguna kulanganyigwa kuti nkubula meenda mumubili kakutana citwa cili coonse amubili wamuntu uucisidwe.”\\nBasilisi abaabo basilika mukutyankaanka mubili, kanjikanji bajana kuti minyemfu niitazungaani, kapati minyemfu yoonse noyaangene akuzungaan munzila yomwe mbuli muntu uuzimbide, inga kakuli kubula meenda asyoonto. Zimwi ziindi inga nkomeki yomwe buyo yameenda aakunywa ilakonzya kumanya nyota, akuubuka kwamubili ooku.\\nIno mebo ndeelede kunywa meenda manji buti, alimwi mbuti mbwenga ndazyiba kuti ndanywa meenda manji aayandika?\\nKuleka mbuli mbobasyoma bantu banjaanji, kufwa nyota tacili cintu cibotu pe. Kusikila ciindi eelyo webo notalika kumvwa nyota, caambilizya kuti mubili wako wasweekelwa kale cibeela catatu cameenda manjaanji mumubili wako. Kuti munsyu wako kuulangika musyobo wa mungunga waji, yebo tonywide meenda manji mboyelede pe. Kuyandika kuti munsyu wako kuulangika aanga meenda aabalangala, aatakwe cintu. Kunywa meenda ziindi zinjaanji abuzuba ncintu ciyandika nkaambo eelyo muntu nanywide meenda manji, insa zilaseba meenda aayo kuzwa mumubili wakwe, mumawoola masyoonto buyo aatobela. Ncenciceeci, kutegwa yebo ukonzye kunywa meenda ngoyandika kunywa abuzuba, toyelede kunywa meenda aayo aciindi comwe buyo pe. Kunywa nkomeki yameenda muwoola lyomwe-lyomwe lyabuzuba, eeco nceciinda kubota. Kuti yebo wakatala, kufumbwa buyo kuti wanywa meenda manji aatontola inga cainda kukugwasya kuti ukataluke muziindi nolimvwide kubula nguzu. Pele weelede kunywa meenda manjaanji kuti kozwa nkasaalo alimwi naakuti kakupya buzuba oobo. Eeco ncecinkonzya kukugwasya kubaa nguzu. Kobwezelezya meenda nozwa amunzi alimwi meenda ncecakunywa cilikke ncoyelede kunywa kuti umanizye nyota yako, kuleka cakunywa cimbi cili coonse.\\nWebo ulakonzya kupima meenda ngoyelede kunywa kwiinda mukulipima mbuulema mubili wako, akwiinda aakati mweelwe ooyo. Ooyo mweelwe ngomweelwe wameenda ngoyelede kunywa abuzuba. Kuzwa noobuka cifumofumo, acibe ciyanza cako kunywa nkomeki zyobile nokuba zyotatwe zyameenda aakasaala aabikkidwe malemani. Munkomeki yomwe-yomwe, kotyankila musinza wacibeela comwe kwiinda akati lemani lyomwe. Lemoni lyomwe lilasakamusya akusalazya mubili wako. Kuti yebo kotaunki-unki kusyokwe abuzuba (mubwini weelede kuunka ansengwe lyoonse wamanizya kulya ciindi comwe), yebo kunooli weelede kuyungizya kunywa meenda (alimwi weelede kubona kuti ulanyanyaala mubili wako akweendeenda abuzuba, akulya micelo, acisyu mani amaila aatakwaapudwe).\\nNkukuli nkonga wajana meenda aakunywa aayinda kubota?\\nMeenda aazwa mutusensa twa meenda nga meenda mabotu. Meenda aatobela waawo kubota, meenda aamumugonti uusyidwe ansi. Kuti kacitakonzyeki kujana meenda aayo, aalo meenda aakasebwa nokuba kujikwa akuteekezya mvwula, alasalala. Inga cainda kuba cintu camaanu kulangisya kuti kuli tombe linji buti liyaayide mumeenda ngoyanda kunywa kutegwa ulizyibile meenda aayo mbwaabede bwini. Utanikunywi meenda abikkidwe musamu wa chlorine pe, nkaambo ooyo musamu ulakola kumubili wako; musamu uujaya tuzunda tukukwabilila mumubili akunyonganya cibeela ceendelezya kukomezya mumubili wako. Zintu zilaa ntenda kapati mumeenda aajisi chlorine zilisangene akataa zintu ziyaayide mumeenda. Bamwi basyaazyibwene basyoma kuti eezyo zintu zilakola ziindi zili 10,000 kwiinda bukola musamu wa chlorine lwawo ulikke.\\nImbungano Iikwabilila Zilengwa Leza, yakasanyangula misyobo yameenda aayobwedwe mumisyobo yamabbodela aali mwaanda kwa myaka yone. Ooku kuvwuntauzya kwakajana kuti bunji bwameenda aayo, akali meenda aamudolopo, mbweenya mbuli meenda aazwa mu pompi. Cibeela catatu cameenda aayo cakalaa tuzunda nokuba misamu imwi yakali kwiindilila amweelwe ooyo watakeelede kwiindililwa mukusalazya meenda.\\nIno mbuti kayi kusamba mumeenda aayo?\\nNcintu ciyandika kusalazya tusena twacikanda camubili akutusalazya abuzuba kwiinda mukusamba amubili. Muntu ulaa buumi bubotu ulazwa tombe lisikila ku kilo lyomwe abuzuba kwiinda mukuzwa nkasaalo. Bantu bajata milimo yanguzu kapati balazwa tombe liinda aawo. Cikanda camuntu cibeleka mulimo waco mbuli nsefwa yatatu mumubili wamuntu. Muntu wakapya mulilo, ooyo ulaa cikanda cakanyeka, takwe bulangizi bunji bwakupona buumi bubotu bulamfu, alimwi nsa zyakwe ziliminidwe kubeleka mumubili wakwe nkaambo kakuti tazicigwasyigwi acikanda cakwe kugwisya tombe mu nkasaalo.\\nKufumbwa naa muubuumi buli kabotu, nokuba mukuciswa, kusamba amubili abuzuba tacili cintu ceelede kusiilwa kumbali pe. Kufumbwa kuleka kulisalazya, eeco inga cakuletela bulwazi. Bunji bwa tusena twamubili wamuntu, oomo mubili muuyoyela, tulasinkwa akuzula tombe kuti muntu katasambi. Cikanda camubili wamuntu ceelede kusanzyigwa kabotu-kabotu cakumaninizya, kutegwa tusena twamubili tukonzye kubeleka mulimo wato wakulemununa mubili tombe lizwa mukati. Nobaba bantu bacisidwe ncobeni, abalo balayandika kubaa zileleko zijanwa mukusamba amubili abuzuba. Mubili inga wayoya kabotu akulikwaya kuti muntu kasamba abuzuba. Kwiinda munzila eeyo, minyemfu yamubili ilaladamuka kakwiina kucisa, mizeezo amubili wamuntu awalo inga walimvwa kuba kabotu akuzulila buumi, maanu aamuntu inga ayungizya kuvwula, alimwi kufumbwa cibeela camubili acalo inga calimvwa kabotu mbuli camuntu uupona.\\nKusamba amubili cikulwaizya kuzwa nkasaalo akuyoya kwamubili, kufwambya kweenzya bulowa, akugwisya kufumbwa cintu cisinkila bulowa kuti bukunke cakuliiba, alimwi ncintu cikulwaizya nsa acisubilo camuntu kuti cibeleke munzila yeelede. Kusamba amubili kugwasyilila mala, cifu, amuni wamuntu kucita milimo yazyo, akupa nguzu abuumi bupya kuzintu eezyo. Ncintu cigwasyilizya akugaya cakulya mwida, alimwi mubwini, muciindi cakuti mubili ubule nguzu akuubuka, ubaa nguzu.\\nMuciindi cakuti mubili unjilwe mpeyo, kuti muntu wasamba kabotu-kabotu, inga eeco camupa kuti alikwabilile kuti atanjilwi mpeyo mucamba, nkaambo bulowa inga bwayungizya kukunka cakuliiba kakwiina cisinkilila; izibeela zyamubili ziminidwe kuzwisya tombe, azyalo inga zyalemununwa mukuli, nkaambo lino bulowa inga bwaswena atalaa cikanda, alimwi akutalika kweenda munsinga zyamubili zyoonse mbuli mbokweelede. Ncintu ciinda kubota kuti wamanizya kusamba amubili akulisukuluzya mumeenda aatontola kwatunzumina tuli makumi otatwe. Kucita boobo ncecintu ciyumya mubili kuti uzyandamane kulwana malwazi kwiinda buyo kusamba mumeenda aakasaala aayo aawubula mubili wako.\\nHena mebo ndeelede kubelesya meenda (kusilika malwazi) eelyo necisidwe? Hena mwati meenda alaa mulimo kwaabelesya boobo na?\\nKubelesya micelo yamusokwe kusanganya antoomwe ameenda, ncintu ciinda kujokolosya buumi bubotu kwiinda misamu yoonse yakabambwa abantu munyika. Kubelesya meenda mumulimo wabusilisi, ninzila imwi yakali kubelesyegwa kuzwa nsiku lini. Kuzwa mumusela wa 400 BC, Hippocrates, ooyo wakali kuluulwa kuti ngo “Taata wa Misamu”, wakali kusilika baciswa kabelesya meenda aapya ameenda aatontola.\\nKufumbwa nokuli bulwazi, kuli kunyongana amwalo mukukunka kwa bulowa. Ooku kunyongana kulakonzya kubambululwa kwiinda mukubelesya buyo meenda alikke. Meenda aapya alakkazyika camba, meenda aatontola asinsimuna mubili. Woonse antoomwe munyika, aaya ngaabeleka kweendelezya bulowa mbuli pompi kuti bukunke mbobweelede kuzinguluka mumubili woonse. Meenda naabelesyegwa munzila yeelede, alakonzya kuyungizya kweenzya bulowa ziindi zili 400. Tumpango twabulowa tusubila atutuba ooto tujanwa musinga zilibonya atalaa cikanda inga twayungizya kuvwula kuzwa a 20 kusikila ku 35 alimwi nokuba ziindi 200-300 komwe-komwe kampango.\\nKuyungizya waawo, muucikanda camubili meenda mwaabelekela kuti asilike mubili akuupa nguzu, nkaambo cikanda camuntu cilisweene acibeela cili coonse camubili kwiinda mutusinga-singa amubulowa bukunka mumubili. Kwiinda mukucincauzya meenda aakasaala ameenda aatontola kukasaazya akutontozya mubili, ooto tusinga-singa tuli mumubili tulasinsimuna nokuba kuumuzya zibeela ziindene zyamubili.\\nKosamba mumeenda aakasaala kwamaminiti aali 3-5 akutobelanya mpeenya aawo kusamba mumeenda aatontola kwatunzumina tuli 30. Kocita oobo ziindi zyosanwe, lyoonse komanizya mumeenda aatontola. Kosoleka kucita oobu abuzuba, kwamwezi omwe. Kufumbwa nocita boobo abuzuba, cinookugwasya kuyumya kuya kumbele kuzwa kubulwazi mbocisidwe kusikila wayumya nta. Kuti muntu kacisidwe kapati, kubelesya meenda abuzuba inga camugwasya kapati, alimwi akugamika meenda aayo kucibeela camubili cilaa bulwazi.\\nYebo ulakonzya kulivwunikila atalaa meenda aasunta busi eelyo nokkede amunzi wako. Kononzomana akauno kasyoonto, kolivwunikide payi, kuzwa musingo kusikila kumatende aako. Kojana muntu wakukugwasya kuti akubikkile cisyomeka cameenda akataa maulu aako, akukuyungizyila meenda aapya eelyo naatalika kutontola aayo aali mucisyomeka. Kozumanana kokkede aawo kwamaminiti aali makumi obile; komanizya kusamba mumeenda aatontola kwaminiti lyomwe kusikila obile.\\n5. KUKOMENA KOYAA KULANGIKA BWANA\\nHena yebo toyandi kuti musilisi wakujulu akuyungizyile akataa misamu njakupede kuti kube musamu uunga:\\nWakupa nguzu zyoonse nzyobulide buzuba bomwe-bomwe.\\nMusamu uukulesya kucembaala, uukuyungizyila muya mubotu abusani bwa mumubili wako.\\nUukugwasya kusilika mubili wako nociswa.\\nUukuyungizyila kugaya cakulya mwida amumubili, kutegwa kolya cakulya nceenya pele kakwiina kuneneesya, akulilida kufumbwa ncoyanda kakwiina kuzembelwa.\\nMusamu uukuyungizyila maanu akukupampanuna mizeezo kuti ikkalikile koyibaluka zyoonse.\\nMusamu uukugwasyilila kugwisya tombe mumubili wako kwiinda mumapupwe, mucikanda cako amumala.\\nMusamu uusinsimuna mubili wako kuti ubaa buumi bubotu mbuli mbuulengedwe kucita.\\nMusamu uukusakamusya kubaa busa bwakuyanda cakulya akukukkomanisya.\\nKubaa buumi bubotu kuyandika kubaa bulowa bukunka cakuliiba kakwiina cisinkilila bulowa pe. Kufumbwa buyo notuzumanana kubeleka, abwalo bulowa buleenda kakwiina kusinkililwa. Tacili cintu cilikke buyo ciyandika kusanina mibili yesu. Swebo tweelede kubeleka akusobana kutegwa oobo bulowa bulaa busani bubotu buzinguluke mumubili akususa busani oobo kutola kuzibeela zyamubili woonse aciindi ceelede.\\nMuntu wansiku wakazyibide kubeleka milimo amaanza aakwe kuti apone buumi bulamfu. Bantu bamazubaano bakaleka kubeleka akusobana mbuli mubili mbuuyandika kuti upone buumi bweelede.\\n\"Mpoonya Yahuwah Elohimu wakabweza muntu, akumubikka mumuunda wa Edeni kuti awubambilile akuusunga.\" — Matalikilo 2:15\\nBuumi bwakwiile kukkede ansi kotakwe cakucita, ncecintu cakapa kuti mibili yabantu ibule muya mubotu wakuyoya nkaambo ooyo muya mubotu ukonzya buyo kunjila mumubili eelyo noyaa kubeleka canguzu. Zibeela zyamubili wesu, minyemfu, bongo, atusinga-singa lino ziliminidwe kucita milimo yazyo nokuba kuti kwiina muya mubotu munji uuyandika ooyu. Cintu citobela ncakuti, oobu buumi bwakwiide kukkala kotakwe mulimo, antoomwe atombe linjaanji mumbali lyesu, bulalibonya munzila eezi: kuyaa kubula maanu anguzu mumubili alimwi akuyaa kuvwula malwazi aasikila mubucembele. Kuvwuntauzya kunjaanji kwakaambilizya kuti, kubamba mubili kuti kuuyumide nta, ncecintu cipati cikonzya kukwabilila muntu kuti atafwambi kucembaala, akufwa, nokuba kwaalilwa kulicitila zintu nkaambo kabucembele.\\n\"Bunji bwazintu nzyotwaamba kuti zitondezya kucembaala, eezyo nzintu zitondezya kubula mulimo.\" —Williams Evans Ph.D.‚ Imbungano Iivwuntauzya Busani bwa Mubili wa Muntu aKucembaala\\nMisobano nzi mebo njekonzya kucita?\\nKuti yebo kotazyibide kubeleka milimo yanguzu, kweenda buyo musinzo kovwaka inga cakugwasya. Kotalisya kweenda kasinzo kafwaafwi mbuli mbolimvwa kabotu, mpoonya koyungizya kusikila mamaile osanwe abuzuba. Kubeleka anze lyamunzi, kufumbwa mulimo ngocita, ncintu cigwasya kuyumya mubili.\\nYebo inga wabaa mpindu mpati kuti wasanganya misyobo yamilimo yone: kusobana kukupa kufwamba kuyoya, kunyamuna zilema, kulyoolola akuliimikizya munzila yeelede. Koyeeya kuti kusobana canguzu kofwamba kuyoya nokuba kubeleka, ncintu ciinda kukugwasya kwiinda kulelema kucita cintu. Kubelesya nguzu kweelede kucitwa azintu zitalemi kuminya mubili. Kulyoolola akwalo kweelede kuba kulyoolola kutozya musyule, kuleka kutozya kumbele mbuli mbotucita ziindi zinjaanji abuzuba.\\nIno mebo ndeelede kusobana kusikila ciindi cili buti?\\nEelyo noli kabotu, notacisidwe, kusobana kwamaminiti aali 30 abuzuba, kusobana ziindi zyotatwe kusikila cisambomwe musondo yomwe inga cakugwasya. Kusobana ncintu cipati ciyandika kuti yebo waciswa. Muciindi eeco nokuba kuti ncintu cipati ciyandika kuti yebo ulyookezye, kolomya kubona kuti uleendeenda, alimwi ulayoya cakufunta muya abuzuba. Kuti kotankonzyi kucita boobo, koswipauka akusotooka nokuba kutyankaankwa amubili akwalo inga kwakugwasya. Kucita zintu ziimpene inga cakugwasya kapati.\\nKuti wasobana kotabikkide moyo wako woonse, inga caba cintu cakwiinzya buyo muvwi kusowa ciindi, alimwi inga tookonzya kujana mpindu nokuba cintu cikugwasya kuzwa mukusobana ooko pe.\\nKubantu aabo babeleka milimo yanguzu kapati yeelene a kusobana ciindi cilamfu, akwalo kusobanya bongo ncintu ciyandika mbweenya mbuli kusobanya mubili woonse.\\nBasikalumamba bali zyuulu zyobile bakabikkwa mumusunko akulangilizyigwa kwaciindi mbocibede —kunyina cintu cakajanwa ceelene mubalombwana bamwi pele buyo kweelana cakulya ncobakali kulya. Mukuvwuntauzya ooku kwakajanwa kuti, kutegwa muntu awongole kukkala buumi bulamfu, mweelwe wacakulya ncalya ulaa kaambo kapati kwiinda musyobo wacakulya ncalya. Ibbaibbele likanana masimpe eelyo nolyaambilizya kulijata muzintu zyoonse, kuleka buyo kuliimya cakulya.\\n“Lino muntu umwi aumwi uuyanda kuzunda ulalibatamika muli zyoonse. Ulacita oobo kuti atambule musyini uusopoka buyo, pele swebo tucita boobo kutegwa tukatambule musyini uutasopoki alili”\\n—1 Bakolinto 9:25\\nIbbaibbele liyiisya kuti kulijata kwa masimpe, nkuliimya zintu zikonzya kucisa mubili wamuntu, akubelesya kufumbwa cintu cipa buumi bubotu munzila yabulondo akulijata. Eeco caambilizya kuti ooyo uutobela Mufutuli Yahushua, ulaangulukide kubelesya kufumbwa cintu cibotu mubulondo kutali mubuyamba, pele lyoonse weelede kweeleba ncobeni kufumbwa cintu cikonzya kucisa akujaya mubili wakwe.\\n“Sena tamuzi kuti mibili yanu niŋanda ya Muuya Uusalala uuli mulindinywe, ngomutambwide kuli Taata Yahuwah? Ncencico eeco buumi mbomujisi tabuli bwanu nobeni pe?” —1 Bakolinto 6:19\\nCintu cipati ciletelezya kukatala, cizyila mukulya zintu zitasalali, kulyaalya kakwiina kuyozya, akutabelesya mubili mumulimo nokuba kusobana. Kuyungizya waawo, mawoola manjaanji aakulya cabuyamba akwiide kukkede kakwiina cakucita cibelesya mubili, eeco ncintu cinyanzya nguzu kuzwa kubongo bwamuntu. Kutegwa omuntu ubaa buumi bubotu, akuzwidilila muzintu nzyocita, yebo weelede kulijata muzintu zyoonse.\\nKuliimya kwamasimpe tacaambi buyo kuliimya cakulya azyakunywa pe. Eeci ciguminizya zibeela zyabuumi bwako boonse: mulimo wako, mizeezo yako, majwi aako, koona kwako, kusobana kwako, kumvwana abantu, azimwi zinjaanji.\\nKuti twalanga ali zyakulya, kunyina cintu ceelede kunjila mwida lyamuntu eeco cikonzya kusiya manyongwe musyule. \"Kuti muntu wasofwaazya tempele lya Mwami Yahuwah, ooyo muntu Mwami Yahuwah uyoomunyonyoona; nkaambo tempele lya Mwami Yahuwah lilisetekene, eelyo tempele ndendinywe\" (1 Bakolinto 3:17). Kulijaya mbweenya mbuli kulisina akunywa musamu wakulijaya, acalo ncinyonyoono cipati mumeso aajulu mbweenya buyo mbuli kujaya mubili asyoonto-syoonto mukubelesya zintu zikola mubili mbuli kunywa misamu iikola naa bukoko akufweba ciindi aciindi.\\nZintu zikola zyeelede kweelebwa nkaambo zyoonse zinyonganya mubili, alimwi zyeena mubili wamuntu nkaambo eelyo nozileka kubeleka, muntu ulacaala kabulide nguzu kwiinda kutaanguna. Akataa zintu eezi kuli:\\nMisamu iikola mubili yoonse akusiya mubili wanyongana.\\nTombwe awalo uyungizya ziindi zilangilwa kuti ubaa bulwazi bwakubola mubili kocilanga, bulwazi bwamoyo, aamwi malwazi aamapupwe.\\nBukoko, musamu uukola akujaya tusinga twamubili akunyonyoona bongo amuni wako, akukuyungizyila kulangilwa kubaa malwazi aakubola mubili kocilanga, aayo ngokonzya kweelebwa.\\nZintu zilaa musamu wa caffeine: mbuli zyakunywa zyamumabbodela zijisi muya uucocoma covwu, kkoffi, tii, ama chocoleti. Caffeine musamu uupa kutunuka, kubula ŋonzi, kulibilika, kunyemanyema, akubbubba moyo. Kuli misamu yiinda a 1,000 munkomeki yomwe ya kkoffi; akataa misamu eeyo, kuli buyo iili 26 yakapimwa akuzyibwa, alimwi kwiinda akati kamisamu iizyibidwe, eeyo misamu iletelezya bulwazi bwakubola zibeela zyamubili eelyo niyaapegwa ku mbeba. Koleka kunywa kkoffi, konywa meenda amisinza yamicelo yamusokwe.\\nKoleka kulya misyobo yoonse yanyama (nyama ya ngulube, ŋombe, nswi, bayuni, nkala azimwi zyamulwizi, azimwi). Kuti kulya nyama nicakali cintu citakwe ntenda kaindi loko, nicali cintu citakwe ntenda mazubaano. Aayo malwazi aajanwa kwiinda mukulya nyama akaindila kuyambukila mazubaano akataa bantu ziindi zili kkumi. Kubola mubili kocilanga, kubaa makoto mukati kamubili, amalwazi aakuzimba mubili zyoonse ziboolela mukulya nyama. Kotalika kulya cisyu mani canyanzabili, nyungu, nyemu anseke.\\nKulijata ciguminizya kuleya zintu zikola zitobela ansi aawa:\\nMafuta aasukwa mumukupa taayelede kunjila mwida lyamuntu nkaambo ooyo mukupa wakabola alimwi tuuyeleli kuba cakulya pe. Aayo mafuta alaa masina, bulowa, amisamu iipegwa kukomezya akusilika banyama; alaa tuzunda tupa malwazi azimwi zipa mubili kutalika kubola kocilanga. Koleka kulya mafuta aayo. Kolya mafuta aanyemu anseke zimwi. Kuli mafuta manjaanji aanona ngokonzya kulya kuti kotalyi nyama.\\nBweengwa teesyi cakulya, pele musamu uukola mbweenya mbuli misamu iikola kapati imwi, kapati myeelwe yakulya bweengwa mazubaano. Dr. David Reuben, mulembi wabbuku lyamutwe wakuti 'Zyoonse Nzyoyanda Kuzyiba a Busani' waamba kuti, \"Bweengwa butuba naa ccuka lituba, musamu wakasebululwa kuzwa kuminsale, ulainda kukola kwiinda cocaine, ooyo ngocikonzyana limwi munzila zinjaanji.\" Bweengwa naa ccuka, likunyanga busani oobo buyandika buli mumubili wako. Iccuka lidyaaminina bukwabilizi bwakulwana malwazi mumubili wako – cibeela cilwana malwazi camubili, akutalisya kusasa mumubili akuzambaila mizeezo yako. Koleka kulya ccuka naa bweengwa akutalika kulya micelo yakaampwa, buci, nokuba musinza uusiya wakakonyegwa kuzwa kumakanci aaminsale. Pele koibaluka kuti kufumbwa musyobo wa ccuka naa bweengwa nokuba cili coonse cilweela, cipa kuti mubili wuubuke akubula bukwabilizi alimwi kanjaanji akuletela malwazi.\\nZyoonse zilweela zyakabambwa amuntu, zilainda kubaa ntenda kumubili wamuntu. Kuvwuntauzya kwakajana kuti eezyo zintu ziletela bulwazi bwakubola mubili kocilanga; ziyungizya busa bwakuyandisya zilweela; akulesya mubili kubelesya kabotu mafuta aali muli cakulya.\\nIzyakulya zyoonse zilaa musamu wakufutumuna cinkwa naa soda (nokuba zyakagwisyigwa aluminamu). Zyoonse zyakulya zyakayokwa zilaa musamu ooyu, zilakola kumubili alimwi zinyanga mubili busani bwakubambya bulowa bupya, thiamine, a vitamini C. Eelyo musika naa soda nuumanizya kusungunuka akulekezya muya nguujisi, kuli munyo wa Rochelle, awa tartariki, alumu, laimu, awa ammonia uucaalila muli cakulya cibambidwe amusika ooyo. Yebo weelede kulya zinkwa zyakabambwa amimena nokuba zitakwe mimena. Cinkwa cilaa mimena cakabambwa kakwiindide mazuba obile nanka otatwe cilainda kupa buumi bubotu kwiinda cinkwa cipya. Cinkwa cibambidwe abusu butasebedwe cakabambilwa muwondo, ncecakulya cimwi akataa ziinda kubota kulya.\\nMululwe uupapa (uuli mumisinza ya madeede yakusansaila, azimwi zyakusansaila muli cakulya kuti cisakamuke), musamu uucuzaula mwida amumala, wuubula moyo, utalisya kucesya bulowa akuzwa bulowa mukati kamubili.\\nMunyo, mpilibili, azimwi zinjaanji zyakulungalunga muli cakulya (muzisyu mani zili kabotu); mpilibili zikola kapati (zisiya, zisubila, musinza wampilibili, azimwi). Mpilibili iitawumpidwe ilakonzya kubelesyegwa mbuli musamu wamubili.\\nMukupa‚ zyakulya zizwa kumukupa mbuli mabisi azimwi‚ amayi. Eezi zintu ziletela kkunga lyamalwazi kusanganya antoomwe azyeezyi zitobela: kukoola, kutalisya bulwazi bwakubaa ccuka linji mubulowa kocili mwana muvwanda, kuzembelwa, kuciswa matwi, kusinka mpemo, malwazi aacikanda, kubaa zifuwa zifwamba kutyoka, kuciswa tusolo amagondo, kufundilila, kwaalilwa kuya kucimbuzi, bulwazi bwakubola zibeela zyamubili kocilanga akubaa bbili liciswaciswa.\\nZyakulya zikangidwe, zyakulya zilaa mafuta kapati azyakulya zivwelanyidwe azintu zinjaanji kapati.\\nNcintu ciyandika kwiibaluka kuti bulyato akwiindizya kulya kapati nokuba zyakulya zibotu, ncintu cilaa ntenda kubuumi bubotu; ncintu cuubula mubili akuzilula maanu. Kufumbwa kwiindizya kulya, ncintu cikonzya kukola mubili akuzembezya muntu. Eeyi ninzila imwi yakutalijata mbweenya buyo mbuli kufweba. Malyaalya ncilengwa ciinda kucisa mubili kwiinda kwiindizya kubeleka. Bantu banjaanji bakonzya kuzwidilila muzintu zyabusongo, tabakonzyi kucita zintu eezyo kuti nibatali kulijata muzintu zyoonse.\\nAmucenjelele zyakulya eezyo “zitalisya” malwazi akupa kuti muntu alye aanga waloogwa. Bunji bwazyakulya eezyo zijisi bweengwa a mafuta antoomwe (mbuli ayisi kkilimu, makkukkisi) alimwi amafuta amunyo antoomwe (mbuli magwili aakangidwe). Zimwi ziindi eezi zyakulya zilisangene azyakulya zipa buumi bubotu. Ncintu ciyandika kapati kuzyiba kuti ncili cakulya camusyobo ooyo akuceeleba.\\nEelyo bazyali besu nibakasweekelwa muunda wa Edeni kwiinda mukuyandisya kulyaalya, bulikke bulangizi mbotujisi lino bwakutambula muunda wa Edeni mbwakulijatisya kapati mukulya amuzisusi zyanyama.\\nKulisalazya ciindi aciindi ncecintu cigwasyilila mubili wamuntu. Eeci inga muntu wacicita kwiinda mukusotoka cakulya comwe mubuzuba bumwi, kuliimya akunywa misinza yamicelo yamusokwe, nokuba kulya zyakulya ziligwa kazitajikidwe zilikke. Kuli bantu bamwi banga bagwasyigwa kwiinda mukuliimya cakulya buzuba bomwe boonse nokuba obile mumvwiki yomwe kwiinda kuti basilikwa munzila iili buti nokuba kupegwa malailile aazwa kucibbadela. Kuliimya buzuba bomwe mumvwiki yomwe yomwe inga caba cintu cibagwasya kapati.\\nMuntu \"… tajisi misamu yakulisilika.\" —Jelemiya 30:13\\nMisamu yacikuwa iikola antoomwe amisamu iipegwa muzibbadela, yeelede kweelebwa. Misamu iladula ncobeni, akuulwa mali manji kapati, alimwi amusyobo mbwiibeleka mumubili wamuntu. Misamu tiiponyi mubili pe; pele kunze lyaboobo, injizya zintu ziindizya kucisya mubili. Aabo bazyibide ciyanza cakunywa misamu yamusyobo ooyo, bacita cinyonyoono kubusongo bwabo akubikka muntenda maumi aabo kuzwa waawo. Misamu yakatuletela zinjaanji zinyonganya nyika yesu, akujaya bantu banjaanji kwiinda kugwasya bantu aabo.\\nKulubizya kusilika malwazi inga kwalesyegwa kwiinda mukulya zyakulya zitavweledwe zinjaanji akukkala buumi bwakuliiba. Kusikila bulwazi buli boonse, bulakonzya kukomena cakuti misamu iibelesyegwa kujaya tuzunda inga yeelela kubelesyegwa.\\nEeci ciliboobo, kapati kuti matalikilo aabulwazi taalangisyigwa akubikkilwa maanu, nanka kuti buumi bwamuntu amubili wakwe waubuka nkaambo kakukkala buumi buteendelani amilawo yazilengwa leza cakuti muntu katacikonzyi kuliponena lwakwe kakwiina kunywa misamu.\\nCimwi cakalembwa mu Mukubwe Kaangala 2008 mu Lugwalo lwa Harvard Health, basikuvwuntauzya bakapandulula bunji bwanzila zitabelesyi misamu yacikuwa, mbozikonzya kujata mulimo kwiinda mapiilusi.\\nMumyaka misyoonto yakainda, kwakaba kuvwuntauzya kunjaanji ooko kwakatondezya kuti kukkala buumi butakwe zinjaanji mukulya akubeleka, ncecintu cikonzya kusilika malwazi manjaanji. Ngooyu mukonzyanyo wamalwazi uutobela ansi aawa, aayo aakonzya kusilikwa kakwiina kubelesya misamu yacikuwa:\\nBulwazi bwakuciswa zifuwa\\nBulwazi bwamafuta manji mumubili\\nBulwazi bwakubaa ccuka linji mubulowa\\nKubbubba akuduntauka moyo\\nKusala kubelesya misamu yacikuwa nokuba kwaandulwa mucibbadela, inga caba cintu cicaalizya ncosala kucita kuti zyaalilwa zyoonse. Malwazi woonse atalikila ciindi cilamfu kakutaninga yandika kubelesya misamu nokuba kwaandulwa. Swebo tobantu tunyonganya mubili kuti utakonzyi kulisilikwa akupona eelyo notuuntulizyila zintu zitondezya kuti mubili waciswa. Kuti eezi zintu zyabambililwa kuzwa nobwatalika kulibonya bulwazi, inga tiikwayandika akunywa misamu iikola nokuba kwaandulwa mucibbadela kuti ulangwe bulwazi mobuli mukati kamubili.\\nMwami Yahuwah uyandisisya kuti swebo katulijata muzintu zyoonse. Kufumbwa cintu cicisa mubili wamuntu, eeco cintu cicesya nguzu zyamubili wakwe, akuubula mizeezo anguzu zyakulijata. Kufumbwa cintu ncaalilwa kulijata muntu, eeco ncecipa kuti ooyo muntu cimuyumine kusala akataa cibotu acibi. Pele buyo kuti twatalika kulijata masimpe, inga tiitwakonzya, alimwi tatukonzyi kuteelela kasimpe aako kasalazya mizeezo amuya wamuntu. Kulya malyaalya cabuyamba akunywa kufumbwa cikola, ncintu cimanina mukuyeeyela mizeezo iilubide akucita zintu zitaluleme. Pele buyo kuti twalyaangulula kuzwa kuziyanza zibyaabi zyoonse, swebo tatukonzyi kuba batwanga ba Mufutuli Yahushua bamasimpe.\\nKufumbwa eeco Yahushua ncatwaambila kuti tucisulaike,\\nWalo ulatwaambila cintu ciinda kubota mucibaka caceeco.\\n6. ZILYO ZYA MULENGI\\n“Alimwi Elhoimu wakaambila muntu wakati, “Ncobeni ndakupa misyobo yoonse yazisyango zizyala nseke amisyobo yoonse yamisamu iizyala micelo, kuti zikabe cakulya cako —Matalikilo 1:29 Lino kwiinda kaindi, kuli busongo buyaa kuyubunuka kuti, mbuli mbotuzingulukidwe azintu zisofwaazya cakulya amasena motukkede, akwalo kulya zintu zisalala zipa buumi bubotu, ncintu ciyandika kapati lino kwiinda kaindi.\\nElohimu wakapa bazyali besu bataanzi cakulya Walo mwini ncaakalenga kuti ceelede kuligwa abantu bamukowa wesu. Taakali makanze aakwe kuti kube cinyama nociceya buti cinga cajayigwa akusweekelwa buumi kuti ciligwe pe. Kwakanyina lufu lwakeelede kucitika mumuunda wa Edeni. Micelo yamasamu aakali mumuunda ooyo njeyakali cakulya ciyandika kumubili wamuntu. Mulengi waluse wakabapa bumboni bwa bubotu aluyando Lwakwe mukubapa micelo, zisyumani, maila anseke zyakulya akubasyangila kufumbwa musyobo wacisamu cikonzya kukomena kuzwa mumamvwu cakubelesya akubotya nyika. Ndileelyo buyo nicakanjide cinyonyoono alufu nilwakasika, eelyo banyama nibakatalika kulya banyamanina, abalo bantu mpeenya aawo bakatalika kulya nyama.\\nYahuwah taakazumizyide bantu kuti balye nyama kusikila niwakainda muyoba. Zintu zyoonse zyakalinyonyoodwe eezyo bantu nzibakali kunga balya. Simalelo wakazumizya Noah kuti alye banyama basalala aabo mbaakatoleede mubwato antoomwe anguwe. Pele nyama tiiyakali cakulya ceelela mubili wamuntu pe. Kuyungizya waawo‚ Yahuwah wakalipede malailile aagaminina kuti nyama tiiyelede kuligwa amafuta aanjiyo nokuba bulowa bwayo kabucili munyama pe. (BaLevi 3:17). Icintu cakalibonya eelyo nyama niyakazumizyigwa kuligwa akataa zyakulya zyabantu, buumi bwabantu bwakafwiimpisya citaambiki. Lino buumi bwamuntu kuutaninga sika muyoba, bwakali kusika myaka iili 912‚ pele niwakainda muyoba, buumi bwamuntu bwakafwiimpa kusikila kumyaka iili 350.\\nEelyo Mwami Yahuwah naakagwisya bana ba Isilayeli kuzwa mu Ijipita mobakaangidwe myaka iili 400‚ Walo wakabapa cakulya citasanganyidwe nyama (Kulonga 16:35). Yahuwah naakabapa nyama yakuti balye kwiinda kubapa manna‚ pele wakabalesya kulya ceeco kutegwa babaa buumi bubotu. Akali makanze Aakwe kubapa cakulya ceelede kubasanina kufumbwa ncobakabulide mumibili yabo kwiinda ceeco ncibakazyibide kulya ku Ijipita. Ooyo musyobo wakulya wakanyongene ngobaazyibide, wakeelede kuyiisyigwa kulya zyakulya zisalala, kutegwa bakonzye kukkomana kulya cakulya eeco cakalengelwa muntu kumatalikilo— kulya micelo yamisamu yaanyika. Nkakaambo aaka bana ba Isilayeli ncibakalesyegwa, ziindi zinjaanji, kulya nyama.\\nNyama yabanyama baandeene azyakulya zyamukupa ziligwa mazubaano, ziliimpene kuli zyeezyo zyakali kuligwa kumatalikilo. Mazubaano banyama tabalekelwi kucela bwizu musyokwe akulyeendelela nokuba kupegwa cakulya ncobeelede kulya nobalyeendelela. Kuyungizya waawo, inyika iliindide cino ciindi kusofwaala akubaa tombe cakuti eezyo zintu ziyaa kulibonya amwalo mubanyama balya zintu eezyo. Mazubaano banyama azyakulya zyoonse zibambwa kuzwa kunyama yabo, tazicili zyakulya zitakwe ntenda kulya pe.\\nZimwi ziindi bantu balaleka kulya nyama pele kumwi kabacizumanana kulya nswi kabayeeya kuti nswi tazikwe ntenda. Cintu cuusisya ncakuti, kanjaanji eezyo nswi zizwide misamu iikola kwiinda nyama. Alimwi kwiinda mukulya nswii niiba buti, yebo inga walibikka muntenda yakulidilizya musamu wiitwa kuti mercuri ooyo uukonzya kunyonyoona bongo, insa amapupwe aako. Ncobeni Mbungano Yeendelezya Cakulya a Misamu ikulwaizya kuti bamakaintu bamitide beelede kweeleba kulya nswi zyamisyobo imwi nkaambo kakuti zilaa misamu munyama yazyo iikonzya kubikka muntenda mutumbu amwaanaakwe ngwamitide.\\n\"Eeco cakulya ncolya ceelede kuba musamu wiinda kubula ntenda alimwi wiinda kubaa nguzu, nokuba musamu wiinda kulelema kukujaya.\"\\nBuvwuntauzyi bupati bulaa makani manjaanji, bwakacitwa mucisi ca China a Musilisi Colin Campbell. Ipepa lya New York Times lyakaambilizya kuvwuntauzya ooko kuti \"Ingala ya Malwazi Aayambukila\" alimwi mumajwi ngeenya wakaambilizya kuti kumwi kuvwuntauzya kweelene akooku nikwatakakonzya kucitwa pe. Ooku kuvwuntauzya kwakatondezya kuti kulya zyakulya zizwa kuzisamu amuzisyu mani, ncecakulya cikulwaizya kupona buumi bubotu bulamfu.\\nEelyo notulanga mujwi lyokwa Yahuwah, akusanyangula makanze aa Mulengi wesu kuli Adamu a Eva, ncintu citusalazyila buumi mbotweelede kupona acakulya ncotwakalengelwa kuti tweelede kulya. Yahuwah wakabikka ba Adamu a Eva mumuunda akubapa cakulya cizwa muzisamu azisyu mani (Matalikilo 1:29; 2:8). Kufumbwa buyo notuyaamuka kuzwa kuli zyakulya eezyo akukkala buumi butaluleme, azyalo zintu inga zyatalika kutuyumina.\\n\"Zintu zyotatwe ziinda kujaya bantu mazubaano—Mbulwazi bwakuciswa Moyo‚ Bulwazi Kubola Kocilanga a Kudenauka kufwa —zyoonse eezyi inga zyalibonya kuti zijatikizya zyakulya nzyobalya bantu azyakunywa nzyobanywa.\" Dr B. Hetzel‚ Silutwe wa CSIRO cibeela ca Nkamu ya Busani bwa Bantu, Mwiyi wa Misamu yabantu aMisamu Yakweeleba Malwazi, ku Cikolo cipati ca‚ Monash.\\nKweendelanya a Cikolo ca Cisi ca Lwiiyo lwa Zilengwa Leza, ziindi zili 60 mu 100 zya bulwazi bwa bamakaintu bwakubola zibeela zyamubili kocilanga alimwi ziindi 40 mu 100 zyamalwazi, woonse azyila muli zyakulya amubusani.\\nNinzi Ime Nceelede Kulya?\\nYebo kolya zisyu mani kapati amicelo; amaila aatasebuludwe; anseke; anyungu mbuli nyabo nozyicili ziteteete. Yebo kobaa ciyanza cakulya cisyu mani cilaa matuvwu aanyanzabili aayo aalaa busani bujanwa mubulongo, alimwi kufumbwa nocikonzyeka, kosanganya a zisyu zijanwa mumeenda eezyo zilaa busani butajanwijanwi atalaa nyika. Mubili uli mbuli bulongo bulaa busani alimwi kuti wasaninwa kabotu inga tiiwabula cintu ciyandika. Webo kweeleba zyakulya zyakapindaulwa kuleka kuba mbozyakalengedwe.\\nYebo kolya zyakulya zijanwa nkokkala alimwi zijanwa muciindi camwaka eeco. Busani buyandika kapati bulajanwa muzisyango zyakalimwa kakwiina kubikkwa misamu alimwi zitebulwa kugaminina kuzwa mumuunda akuligwa. Bulimi bwamakwebo buubaula busani bujanwa mubulongo alimwi bunji bwazisayngo zilimwa boobo nozisika kuli ndiswe, zyakaba kale zyakaindi eelyo nkokuya ulye. Kulilimina mbewu, njempindu mpati njokonzya kulicitila yebo abayandwa bako kuti mubaa buumi bubotu. Yebo ulakonzya kucita oobo mukalimo kanyika kasyoonto buyo, alimwi ulakonzya kulima zintu zimwi amunzi.\\nKobala kufumbwa cilembedwe acintu eeco ncoyanda kuula, kutegwa uzyibe cisanganyidwe muli cakulya eeco, mpoonya yebo kosala zyakulya eezyo zitasebuludwe alimwi zitasanganyidwe amisamu minjaanji. Mulongo uulembedwe wamisamu iisanganyidwe muli cakulya, weelede kuba mufwaafwi loko.\\nYebo lyoonse koyeleba zyakulya zijisi:\\nZilambikidwe musyobo uukondelezya kulanga mumeso, misamu yakunozya cakulya amisamu iiyobozya akulesya cakulya kubola.\\nBweengwa azimwi zyakulweezya cakulya.\\nMafuta aaminunudwe meenda, mafuta aanyama, amafuta aali woonse aawumpidwe (kusanganya amafuta aabelesyegwa mumakwebo). Aalo mafuta aazisyumani alaa ntenda kumubili wako nkaambo abamba misamu iikunyanga busani mumubili wako, akukuletela manyongwe akutola cibaaka cabusani bweelede mubili wako. Aalo mafuta aatakwe mafuta aanyama taayelene mbwaabede bulengwe mafuta aa omega-6 a omega-3, aayo mafuta alayandika mumubili wako. Ilikke nzila yakulya mafuta aatakwe ntenda njakubelesya mafuta aagaminina kuzyila kunseke, zisyu mani alimwi ayelede kuyobolwa mucibaka citontola kufumbwa naajulidwe kale. Ncintu ciinda kubota kuti yebo walya mafuta aajanwa muli cakulya mbuli mbocilengedwe: mafuta aali munseke zitawumpidwe, maolifa, makkotapela, mapopwe, nyemu, malanga-zuba azimwi zinjaanji.\\nMaila aasebuludwe aatakwe makwa mbuli (busu butuba, mpunga zituba, a pasta).\\nKojikila zyakulya zyako mumipika yamukuba, yabutale, yabulongo nokuba ya gilazi. Koyeleba kukasaazya cakulya nokuba kubelesya mipika yalubulo lwa aluminiyamu.\\n\"Aboobo kuli yooyo uuzyi kucita cibotu, pele uutaciti ciluleme,\\nkuli nguwe eeco ncinyonyoono.\" — Jemusi 4:17\\nIZYAKULYA ZYEELELA KULIGWA\\nMucikoboko inga wasanganizya: maila aajikidwe aatapupuludwe aacilaa makwa (mpunga zisubila, cinkwa camaila aatakwaapudwe, maila muceme, mangamwe azimwi zinjaanji ); omwe musyobo nokuba yobile yamicelo, nseke zitakangidwe (mbuli nyemu, mbwiila, azimwi zinjaanji); anseke ( mbuli zya malanga-zuba azimwi mbuli zyeezyo).\\nMucisusulo inga wasanganya: cakulya cilaa lusu (mbuli magwili, cimbwali, mpunga zisubila, mwanja, cinkwa camaila aatapupuludwe azimwi ). Kolibambila cisyumani cinjaanji, zisyu zimwi zikasaazyidwe (kufumbwa cijanika muciindi camwaka eeco). Kuli misyobo minjaanji yanyungu anyabo nzyokonzya kusanganya.\\nKobamba cakulya cilaa zisyumani zinjaanji zisangene — eeci ceelede kubaa cibeela cipati mumutiba wako alimwi ceelede kuba cinji atebule aawo mpolida. Eezyo zisyu zyeelede kuba mbuli kkabicci uutendedwe, letesi, kkaloti, makkwambala, mpilibili, madeede, hvwanyisi azimwi. Musinza wa malemani, makkotapela, mafuta aanseke, mungwimba wamaolifa atununkilizyo. Zisyu mani zisalalisya zilainda kubaa busani bubotu: ooyo musyobo nguutondezya kuti zilaa misamu iisalazya mubili wamuntu kakwiina kumucisa muntu ooyo.\\nYebo kotaanguna kulya zyakulya zyuubauba kugaya mwida mbuli (zisyu mani), akumanizya kulya zyakulya zilemu, nkaambo eeco cintu ncotaanguna kulya, ncecitaanguna akugaigwa mwida lyako.\\nKuti koyanda kulya ciindi catatu mubuzuba bomwe, ooyo mulalilo weelede kuba muubauba ncobeni akataa zintu nzyoolya buzuba boonse oobo, alimwi inga waba musinza wazisyumani, nokuba musinza wamicelo acinkwa camaila aakapupuludwe alaa makwa.\\nEelyo bongo bwamuntu nobusinikizyigwa kubeleka ciindi coonse, alimwi kakwiina kubeleka milimo yakuzwa nkasaalo, cakulya cuubauba ceelede kuligwa asyoonto buyo. Micelo njiiyelede kuligwa kwamazuba masyoonto alimwi njiilemununa babelesi aabo babelesya bongo kapati kubeleka milimo yabo.\\nNkuli nkweti kajane busani mbuli nyama?\\nNcintu cizuminwa kanjaanji kuti bapati bayandika kulya busani mbuli bujanwa munyama bulema cibeela cakkumi ca kkilo lyamubili lyomwe-lyomwe. Ibbuku lyaku Amerika lya 'Busani Bwa Kucibbadela', lyaambilizya kuti busani bwesu buyandika kuzyila kuzibeela zyobile akwiinda akati kuzwa kubusani mbuli bwanyama. Eeci ncintu ncotakonzyi kubulila kuti kolya buyo zisyumani zilikke kuti kosanganya zisyu zinjaanji. \"Andikuzyibye kuti, ncintu cikatazya kubandauka zyakulya zyoonse nzyayelede kulya muntu mupati pele kakwiina kubulila busani mbuli bwanyama.\" mbwakaamba Dr. John Scharffenberg.\\nBuvwuntauzi bwaacitikila mucisi ca China, oobo bwaambwa kale atala aawa, bwakalomya kutondezya kuti busani mbuli bwanyama oobo bujanwa muzisyumani, buleendelana acikkelo abulamfu bwamuntu mbweenya mbuli nyama.\\nKuyungizya waawo, kuleka mbuli mpuwo iimvwika lyoonse, kucili zyakulya zinjaanji zya cisyumani eezyo zikonzya kukkwanya busani mbwayandika kulya muntu mupati mbuli zyakulya zibambidwe aanyama. Kusanganya ali zyeezyi, nkobuli busani bukkwene bukonzya nyama muli zyakulya eezi; mbwiila, nyabo zituba, magwili, sipinachi, nseke, atununkilizyo. Kuyungizya waawo, busani buzyila muli zyakulya zitajikidwe, busanina mubili kabotu kwiinda busani bujanwa muli cakulya cijikidwe.\\nNkukuli nkweti kajane busani bwakusanina mafuwa aa mubili?\\nWebo uyoobujana busani oobo nkweenya azyalo ŋombe nkozyijanina busani bwamafuwa aazyo— kuzwa mucisyu mani abwizu amatuvwu aamasamu. Kusanganya akataa zisyumani zeezyi, kuli kkabicci, broccoli, nyabo, nkuyu, nseke zya malanga-zuba, nseke zya sesame azimwi. Cintu cikondelezya ncakuti, eelyo muntu nalya zyakulya zigaminina kulimwa mumbewu amumuunda, mubili wakwe inga tiiwayandisya kubaa busani bwamafuwa kwiinda mbuuyandisya eelyo nolya zyakulya zijatikizya nyama. Koyeeyela bazovwu abacivwubwe, nkuli nkobajana busani bwakuyumya mafuwa aabo mapati loko?\\nKuti koyanda kujana cintu cakulya mucibaka camukupa wa ŋombe, yebo ncokonzya kucita nkukanya buyo nseke zyanyemu zyakabombekwa mumeenda, nyabo, nokuba nseke zya sesame cibeela comwe muzibeela zyone zyameenda. Ulakonzya akulweezya mukupa wakulipangila ooyu kubelesya buci nokuba micelo imwi iilweela kapati, akuzukizya zyoonse antoomwe kusikila waba mbuli mukupa wa banyama bavwubwa amunzi.\\nHena ncintu citakwe ntenda kuti bana bakomena kabalya buyo zisyango zizwa mumuunda amumbewu?\\nNcibotu kapati alimwi ncintu ciinda kupa buumi bubotu. Luzyibo lusyoonto lwabusani bujanwa mucisyango comwe-comwe, lulayandika kutegwa muntu alomye kusanina bana bakwe zyakulya zilaa busani bweelede. Mubbuku lyabo lilaa mutwe wakuti, 'The Vegetariani Way' (Buumi bwa Kulya Cisyumani Luzutu), Virginia Messina, MPH, RD a Mark Messina, PhD baamba kuti, tacili cintu cikatazya kubunganya busani mbobabulide aabo bana balya buyo cakulya cizwa mumuunda amumbewu kufumbwa buyo kuti kabalya zilyo zyamumuunda ziindene.\\nKosoleka kusanina bana bako amunzi kufumbwa nocikonzyeka, nkaambo kuli kwiimpana kapati ncobeni akataa zyakulya zibambilwa mumakwebo acakulya cijikwa muluyando amunzi wako. Bana nobakkala ansi kuti balye antoomwe amikwasyi yokwabo, mbana balya zyakulya zikkwene busani alimwi zyakulya ziindene zinjaanji.\\nMBUTI MBWENGA NDACINCA CIYANZA MBWEZYIBIDE KULYA?\\nBamwi bantu, nkaambo kakuti tabaninga lide zisyu mani ziimpene zinjaanji, micelo, maila, inseke, inyabo azimwi zikonzya kujanwa, inga beenkela kulilesya kulya nyama kuti balye buyo cakulya cizwa mumuunda amumbewu. Ninzi cinga cakuubaubila; kucinca cakulya ncotyongela mukanwa lyako, naa kupona buumi bwakutongela akuminwa kukatala, kumvwa kucisa, akubula nguzu nkaambo kamalwazi aabikka buumi muntenda? Lino kolaa muzeezo ooyu, kucinca zyakulya inga caba cintu cilaa maanu citaduli.\\nAabo bayandisya kulya nyama lyoonse, nswiiti zilweela, zyakulya zisansaidwe zilweela azipakamuka azilula, alimwi azyakulya zimwi zibambilwa kuulisyigwa mumakwebo, aabo bantu tabakonzyi kukkomanina cakulya cili buumbulu citasanganyidwe kantu, icakulya cigaminina kuzwa mumuunda alimwi cilaa busani. Milaka yabo yakaimba akupinduka cakuti tiicikwe busa bwakulya cakulya cilaa busani mbuli mbocilengedwe kuzwa mumuunda.\\nCakulya ceelede kusalwa akuba ceeco ceelela kusanina mubili wamuntu mubusani boonse buyandika. Mukusala ooku, busa bwamuntu aziyanza zyakulya zyabantu, tazyili zintu zyeelede kweendelezya kusala munzila iiluleme pe.\\nInga webo cakutolela ciindi cilamfu kuti utalike alimwi kukkomanina kulya cakulya citavweledwe zinjaanji mbuli misamu yamakwebo, pele kuti wazumanana kuliimya lyoonse mukulya akunywa, inga cakugwasya kulya cakulya kokkomene akukkuta kwiinda muntu uuvwubide mbwalya zyakulya zyakwe zivweledwe zinjaanji. Aaya masimpe aleelede kumvwisyigwa kuti cakulya citavweledwe zinjaanji ncecinona, alimwi yebo inga wakkomana kulya zintu zyamusyobo ooyo. Kuti koyanda kucinca zyakulya nzyolya pele waalilwa, kuliimya inga caba cintu cikugwasya kuti ucengulule mulaka wako kuti utalike alimwi kuyandisya cakulya citavweledwe, akupa mala aako ciindi cakulyookezya akufwa nzala iikonzya buyo kukkuta cakafu cizwa mumuunda.\\nMuziindi zyoonse, yebo weelede kuyiisya mizeezo yako, akuyandisya mumoyo wako, kulya cakulya cili mbocilengedwe kacitavwelwi kantu, mpoonya kucinca inga kwatobela kuzwa waawo kakwiina cikatazya, abusa bwakuyandisya nyama inga bwayabaila akumanina limwi.\\n“Muntu uukkutide ulacimwa cikanci buci; pele kumuntu uupukidwe nzala kufumbwa cintu nocilula buti, kuli nguwe cilalweela.”\\nKolijata akulyaanga mukwesu‚ kolilesya kuyandisya malyaalya, mpoonya kolyaaba mumaanza ookwa Taata Yahuwah. Koibaluka kulilesya kuleta cintu cikusunka mumunzi wako. Kufumbwa nocikonzyeka, kosiila anze zyoonse zyakulya zizwa kubanyama azintu zibambilwa kuuzyigwa mumakwebo.“Amusiye luunyaunya lwabuntunsi azisusi zyabo. Mwami Yahushua Kristu abe cilwanyo cenu.”(BaLoma 13:14). Kwaciindi cikubwene, nokuba lyoonse, kocesya kuswayana abalongwenyoko nokuba bamukwasyi wako aabo bakukulwaizya kulya munzila iitapi buumi bubotu. “Ooyo weenda aamusongo ulasongwaala, pele ooyo weenda abafuba-fuba ulanyonyoonwa.” (Tusimpi 13:20). Kuti kozyi kale kuti kuli muswaangano umwi ngoyanda kuyoonjila ooko kuyooligwa zyakulya zitikakusunke busa bwako, utaunki kusikila zyoonse nzyoyanda kucinca mubuumi bwako akulilesya kulya zitasalali, caba ciyanza cako abuzuba. Izyakulya zinjaanji zilakonzya kubaa nguzu mumubili wako mbweenya mbuli misamu iikola. Kulijata akuliimya kwako takweelede kulelema nokuba kutonkelwa ambali nkaambo buyo kakuti ulaakati kabantu mboyandisya kukkomana limwi.\\nCakulya cako acibe cuubauba. Amugwasyanye akweendelana abamukwasyi wako kusala zyakulya. Kutaanguna, eezyo zyakulya nzyomuyandisya amunzi wako, inga mwazicincanya azyakulya zipa buumi bubotu, alimwi akuti zibe zyakulya nzyomulya mazuba woonse. Zyakulya zyeelede kubambwa cakuti muntu inga kakkomene nalya, alimwi cakulya kacilangika kulibotela mumeso nalanga muntu. Kuti mukwasyi wako kuutalyi zisyu mani luzutu, utajiki ziindi zyobile pe; kobikka mumbali nyama azimwi mbuli mukupa kuti zibe zintu zyakusanganya kuli cakulya cigamide kuligwa. Bazumizye bana bako kukugwasya kubamba cakulya kutegwa yebo uzyibe cintu cini ncobayandisya, kutalikila kumbewu kulimwa cakulya nokuba kumusyika, kusikila waawo notendaula cisyu nokuba kukanda busu, akujika nokuba kuyoka, kumwi kobapa tulimolimo twamisela yabo. Kobakulwaizya akubalumbaizya nkaambo balakugwasya kubamba cakulya; nkabela aawo balo inga bayandisya kulya cakulya eeco. Alimwi nobamba cakulya ambabo muŋanda yakujikila, weelede kubapandulwida kaambo keni ncocincila zyakulya mumukwasyi kutegwa bateelele.\\nKuti yebo waalilwa kulibambila, nkokuti yebo ulibambila kwaalilwa cakucita!\\n“… Nkaambo kaako mutalibiliki azyajuunza nkaambo bwajuunza mbwajuunza. Buzuba buli boonse bulijisi mapenzi aabo.” (Mateyo 6:34). Koleka kuyeeyela kuti unoocita cintu comwe lyoonse, koyeeya buyo mulimo ulikke ngocita oobo buzuba kwamana, kwaakwiinda mazuba manjaanji yebo uyookkomana kubona mbookamanizya milimo iitola mazuba manjaanji \"mu buzuba bomwe aciindi comwe.\"\\nKolibambila zyakulya zyako amunzi wako zyamazuba otatwe kusikila one nokuba mvwiki yomwe iicizya kumbele. Ooku kulibambila boobu, nkulesya kusowa ciindi akumaninwa nguzu. Kojika zyakulya zyako eezyo zyeelede kuligwa mazuba aakubwene. Kuti kojisi ciyobwedo citontozya cakulya, koyobozya cakulya cicaala buzuba abuzuba (mbuli nyungu, musinza, tunkwa, musinza wa madeede azimwi zikonzya kusasa kuti zyakkalilila kwiinda buzuba bomwe). Kolibambila zinjaanji kotaninga talika kujika kutegwa eelyo noyanda kutalika mulimo wakujika cakulya, yebo nkwiide kubunganya buyo eezyo nzyookalibambila kale. Lyoonse kolomya kubona kuti nkocili kale cakulya cilibambide kuligwa; kotendawida limwi cisyu mani nokuba micelo akwiiyobozya muciyobwedo mutontola. Micelo lyoonse yeelede kubikkwa antangalala. Kobikka zyakulya zinji zipa buumi bubotu muŋanda mojikila.\\nEelyo nocinca kuzwa kucilengwa cakulya nyama akutalika kulya buyo cikafu cizwa mumuunda amumbewu, yebo inga walimvwa kuubuka akubula nguzu mumubili wako. Izyakulya zijisi nyama azyakunywa zibambilwa mumakwebo, zilaa musamu wa caffeine‚ bweengwa‚ tununkilizyo‚ alimwi amunyo munji kapati; zisungilizya mubili wako kuti kuutakkalikide kuleka mbuli zyakulya zigaminide kuzwa mumuunda zitavweledwe cintu mbozisanina mubili. Aboobo, kufumbwa kuti muntu walilesya kulya zyakulya zicokacoka mubili eezi, awalo moyo wakwe wini muntu inga watalika kukkalikila akuleka kuduuntisya, mpoonya muntu inga walimvwaanga wabula nguzu kakuli mubili watalika buyo kulyookezya. Kolomya kubona kuti ulanywa meenda manji, ulalyookezya mbuli mboyelede, akusiila kulaale zyoonse zyakulya zitakupi buumi bubotu, eezyo ziide kutilimuna mubili wako (izyakulya azyakunywa zijisi ccuka naa bweengwa, mafuta aamakwebo, busu bwamaila aapupuludwe akugwisyigwa busani, ampunga zituba), mpoonya akusanganya zyakulya zinji zilaa busani mbuli zisyu mani; zisyu mani amicelo; inseke zitajikidwe. Ndeenya buyo noyootalika kucita boobu, yebo uyootalika kulimvwa kabotu kwiinda mbookalimvwide mubuumi bwako.\\nCamamanino ncakuti, ikuti yebo kosyoma kuti ulibbaatikidwe cakuti tokonzyi kukkala ansi kuti ulye cikoboko nokuba kulibambila zyakulya zilaa busani omwini, kolisungula kucita cintu eeci kwamaminiti masyoonto buyo abuzuba. Kobikka cibeela comwe camicelo acibeela comwe cacisyu mani mucikandilo akugaya eezyo antoomwe kusikila zyazukila mbuli ceele cakunywa. Eeci ncecakulya munzila imwi cikonzya kukugwasya kulya cisyu mani, kapati kuli baabo batayandi kutafuna cisyu mani. Sipinachi ncecisyu cimwi ncokonzya kutalisya kugaya boobo nkaambo tacilweeli nokuba kulula, pele koya kumbele akusola zisyumani zyamusokwe zimwi zinjaanji azyalo. Kuti walimvwa kufwa nzala mukaindi kasyoonto noomanizya ceele ncolibambila eeci, kosanganya azimwi mbuli makkotapela nokuba nseke zimwi kotaninga gaya zyoonse antoomwe. Konywa eeco mukaindi ka 20 miniti kutegwa ujane busani bukweelede. Eeci cakulya cili boobu, ncintu ciinda kubota kuti ulivwune kukatala, akuyaka bukwabilizi bwamubili kutegwa uleke kuciswaciswa, akulilesya busa bwakuyandisya zyakulya zicokoonsa mubili, kulilesya kuneneya, akusamusya yooyo uutayandi kulya kuti atalike kubaa busa bwakuyanda cakulya.\\nMBOCEELEDE KULIGWA BULULEME CAKULYA\\nKulya ncintu ciyandika kumuntu uuli woonse, pele kulya kwabusongo nkucenjela kwini. Kuleka buyo kuba cintu ciinda kuyandika kapati, ncintu ciyandika kapati mbweenya mbuli cakulya ncotulya, mbotulya cakulya eeco alimwi aciindi notulya cakulya eeco. Eezi zitobela ansi aawa, ninzila zimwi zyakutobela mukulya kwabusongo:\\nKotafuna cakulya kusikila cazukila\\nBamwi bantu bakaamba kuti yebo weelede kutafuna cakunywa cako alimwi weelede kulya cakunywa cako. Bubotu bujanwa muli cakulya tabuzyili kapati mumulwi wacakulya, mbuli mbobuzyila munzila njociligwa cakulya eeco. Kuyungizya waawo, kusamusya muntu tacili cintu ciyeeme amulwi wacakulya ncamenauna pe, mbuli mbociyeeme aciindi ncatola kutafuna cakulya eeco mukanwa. Kugaya cakulya kutalikila mukanwa lyamuntu; kutafuna kusikila cazukila cakulya, ncintu cikulwaizya kuti busani bwacakulya eeco busangane amate akuzukila; eeyi nenzila ntaanzi kutegwa cakulya eeco cikonzye kusanina mubili.\\nAabo balombozya kweeleba kuzembelwa nokuba kumyongwa mwida, abaabo balizeeza kuti mulimo wabo kulilingula akulibamba kutegwa nguzu zyamibili yabo zibe muciimo cilondo eeco cibazumizya kubelekela Mwami Leza Yahuwah, inga bacita cintu ciluleme kuti naa ciindi cakulya kacisyaankene kapati, tabeelede kumena buumbulu cakulya, pele beelede kulya aasyoonto buyo, akutafuna asyoonto-syoonto. Eelyo muntu nagwitide, nalibilikide, nokuba leelyo nabindide, ncibotu kuti muntu taalya kusikila wakkalikila akulyookezya nanka kuti wakkalikila moyo, nkokuya alye cakulya, nkaambo nguzu zyakugaya cakulya inga zilibbaatikidwe ncobeni, aboobo inga tiizyakonzya kumugwasya kujana busani kuzwa muli cakulya ncalya nalibilikide nokuba nabindide.\\nKutafuna akunyeela chingamu, tacili cintu cipa buumi bubotu nkaambo cipa kuti kkanwa lyako amate aako kaabeleka ciindi coonse akunyonganya mubili wako kuti kuulimvwide aanga utafuna cakulya ciindi coonse.\\nNcilengwa camukowa wabantu kulya cikoboko cisyoonto. Pele eeyi teesyi nzila iiluleme yakubamba da lyamuntu pe. Aciindi cakulya cikoboko, ida lyamuntu lili muciimo ceelede kuti litambule akugaya cakulya cinji kwiinda mbolilibambide aciindi cakulya cisusulo amulalilo wabuzuba bomwe. Eeco ciyanza cakusotoka kulya cikoboko akulya cilalilo cipati, nciyanza citaluleme pe. Yebo kolibambila kuti cikoboko cako cibe cakulya ciinda kubaa busani mubuzuba boonse.\\nKolya Aciindi Ceelede\\n“Zintu zyoonse zilijisi ciindi cazyo, makani oonse alijisi ciindi cawo anyika aano.”—Mukambausi 3:1\\nKulya zyakulya zyako lyoonse aciindi comwe inga cakugwasya kulyeendelezya akulijata mumakani aakuyanda cakulya akufwa nzala. Yebo unyonganya buumi bwako bubotu eelyo nolaa bulyato akulyaalya kufumbwa ciindi kuleka muciindi ncoyelede. Eeci ncintu cicesya bulowa buya kumutwe wako kuyoonjila mubongo. Nkabela citobela waawo ncakuti, mizeezo yako ayalo inga yapyopyongana, aboobo yebo tokonzyi kulyeendelezya kabotu—\"Kondisanina cakulya cindeelede mebo: nkaambo kuti ndakkutisya, inga nkeyookusulaika Webo\" (Tusimpi 30:8b‚ 9a).\\nMubuvwuntauzi bumwi, aabo bakali kusunkwa bakapegwa cakulya muziindi zitanteene kwa mvwiki zyobile alimwi akupegwa cakulya muziindi zisyaankene kwa mvwiki zyobile zyakatobela. Ngaaya makani aakalibonya mumusunko ooyo nobakali kulya muziindi zyeelede anibakali kulya muziindi zisyaankene:\\nZyakabaceyela nguzu zijanwa muli cakulya abuzuba\\nKufwamba kugaya cakulya mwida mbucamanina kuligwa.\\nKuceya mafuta mabotu aajanika mumubili.\\nKucesya tumpango twamubili tusandula ccuka mubulowa akwaalilwa kupindula ccuka kuti libe cibeela camubili.\\nZyoonse eezyi zilakonzya kugwasya muntu kuti abaa cikkelo cimweelede, akubambulula mafuta aajanika mumubili wakwe, akubambulula myeelwe yaccuka iijanwa mubulowa bwakwe, eezyo zyoonse antoomwe nzyezyipa kubaa buumi bubotu.\\nKuti nitwali kukonzya kubaa ziyanza zyakulya muciindi ceelede akulya munzila iiluleme, swebo inga twabambilila maumi eesu, amizeezo yesu njotuyeeya, izintu nzyotwiibaluka, ambotulyeendelezya. Mulimo wesu ncobeni kutobela milazyo iilondokede muziyanza nzyotuzyibide kucita. Eeco ncintu cibotu kuli ndiswe, kumibili amizeezo yesu mbotulijata muzisuzi.\\nKosotoka Mawoola Osanwe kusikila Cisambomwe Akataa Ziindi zyakulya\\nCakulya citobela taceelede kuligwa kusikila ida lyalyookezya akulibambila mulimo uutobela wakugaya cakulya citobela waawo kuligwa. Akataa mawoola osanwe kusikila cisambomwe ayelede kwiinda akataa ziindi zyobile zyakukkala ansi kulya cakulya; alimwi bunji bwabantu batobela nzila eeyi, inga bajana kuti ziindi zyakulya zyobile buyo abuzuba zilainda kubapa buumi bubotu kwiinda ziindi zyotatwe.\\nKulya Ziindi Zyobile\\n“Wakali kunywa maanzi kuzwa mulinkako, abalo bacikwaangala bakali kumuletela zyakulya cifumo-fumo akumangolezya buzuba abuzuba.”——1 Bami 17:6\\nCiyanza cakulya ziindi zyobile abuzuba inga cajanwa kuti cipa buumi bubotu. Aabo bacinca kuzwa kukulya ziindi zyotatwe kusikila ziindi zyobile, kusaanguna inga bakatazyigwa akutalika kulimvwaanga bayanda kunetuka akuubauka kubula nguzu, kapati munsaa ciindi eeco ncobazyibide kulya ciindi catatu abuzuba. Pele kuti bazumanana buyo kwakaindi kasyoonto, ooko kulimvwa kuubuka akuyanda kuwezuka inga kwalekela limwi mpeenya aawo akuzimaana. Pele muziindi zimwi, bamwi bantu inga kabayanda kulya ciindi catatu. Kuti kacili boobo, eeco cakulya ceelede kuba cuubauba kapati, alimwi kacikonzya kugayigwa kufwambaana mwida.\\nKolya buyo Muziindi noyelede Kulya\\n“Ulilelekedwe yebo O nyika oojisi mwami waciinga cabwami, oojisi basololi balya pobwe muciindi ceelede, kuti babe aanguzu kutali kuti bakolwe.”—Mukambausi 10:17.\\nKulyaalya akataa ziindi noyelede kukkala ansi kulya, ncintu cijazya buumi bubotu kutalikila mwida lyako, akusanganya buumi akukkomana kwako. Muntu uutakonzyi kulijata muziyanza zyakulya, takonzyi akulyeendelezya mbwalimvwa nokuba kulilesya kunyemanyema.\\nKulya ziindi zyotatwe kakwiina kulya alimwi akataa ziindi eezyo—nokuba kulya mucelo—ceelede kuba cintu ceendelezya busa bwamuntu. Aabo bayungizya kunyansya milawo yazilengwa leza banoopenga kuciswa malwazi aaboola nkaambo kakutalijata.\\nKolya Buyo Nolitaninga Bbila Zuba\\nSwebo tatuli banyama baweza akataa masiku pe— kuti asika masiku, ayalo mibili yesu inga yatalika kulelema akuleka kukasaalisya akutalika kuyaa butontola. Eelyo notulandabala ansi koona ŋonzi, zibeela zili mukati kamubili inga zyadyaaminina tusinga twiinda mukati kamusana wamuntu uuli kusyule lyakwe akulesya mubili wakwe kugaya cakulya.\\nKatutana unka kukoona, ida lyeelede kuti lyamanizya kale mulimo walyo wakugaya cakulya, kutegwa likonzye kuswaangana amubili woonse mukulyookezya ooko kuyandika kutobela waawo. Pele kuti yebo walya cakulya munsaa ciindi cakoona, ida lyako inga licizumanana kubeleka busiku boonse kugaya cakulya alimwi kanjaanji eeco ncecipa kunyonganya ŋonzi akulota zintu ziyoosya‚ mpoonya kwaakuca cifumo yebo inga tonookatalukide pe, nkaambo wabucesya kugwalangana.\\nBantu banjaanji bayandisya ciyanza cakulya kabayanda kuya kukoona. Inga kabali balya kale mulalilo mupati, pele nkaambo kakulimvwa kuubuka, nkabela balo inga bayeeya kuti baciyanda cakulya cakulalila. Kwiinda mukulya munzila yabuyamba eeyi, eeco inga cababeda cilengwa cibyaabi, aboobo inga balimvwa aanga tabakonzyi koona ŋonzi kuti kabatakwe cakulya mwida. Muziindi zinjaanji, ooku kuubuka akubula nguzu kulaboola nkaambo kakuti iziyo ligaya cakulya mumubili lyakulikidwe mulimo mupati isyikati lyoonse kugaya milwi yacakulya. Eeli ziyo lilayandika kubaa ciindi cakulyookezya kuzwa kumilimo yalyo, akukatalukwa akubaa nguzu zyakujata mulimo mubuzuba butobela.\\nEelyo nocili cilengwa kulya kotaninga wona, zibeela zyamubili zigaya cakulya inga zyabula nguzu zyabulengwe bwazyo, alimwi muntu inga walijana kaminidwe kuzembelwa. Alimwi kuleka buyo kuti ooyo muntu uunyansya milawo yakulilingula bulengwa leza bwakwe nguupenzyegwa alikke pe, pele abamwi bali munsi lyakwe abalo mbweenya buyo nkaambo kakwe. Kuti ooyo muntu watalika kutobezya ciyanza cimupa kunyemanyema munzila imwi, inga walibonena mbwanga wafwamba kuleka kukkazyika camba!\\nIkuti yebo kolimvwa kuti uyanda kulya masiku, konywa meenda aatontola nokuba musinza uukanyidwe kuzwa kucisyu mani, nkabela cifumofumo yebo inga waakulimvwa kabotu kotana lya cintu.\\nKoimpanya Zyakulya Nzyolya Pele Azibe Zyakulya Zyuubauba\\n“Ciindi nokkala ansi kuti ulye antoomwe amuleli, ulangisye eezyo nzyoobikkilwa. Lino utaingani na uli sindya nokuba mulyato. Utanyomeneni zilyo zyabudodoodo zyakwe: nkaambo nzyakulya zizwide lweeno.” —Tusimpi 23:1-3\\nTakweelede kuba misyobo minjaanji kapati yazyakulya aciindi comwe pe, pele zyakulya tazyeelede kuba musyobo omwe lyoonse pe kakwiina kwiimpanya. Cakulya ceelede kubambwa munzila ngubauba, pele kacisangalazya kumoyo kucilanga buyo, akupa muntu busa bwakuti ayande kucilya. Eelyo notulya zintu zyuubauba akulya cakulya mbuli mbocilengedwe kuzwa mumuunda, mumbewu nokuba musyokwe‚ alyalo ida lyamuntu inga lyatalika kubeleka kabotu mulimo wakugaya cakulya eeco, abwalo buumi inga bwayungizya kuba kabotu. Kufumbwa cakulya ciyandika, ceelede kugayigwa munzila yaandeene, aboobo, kusanganya zyakulya zinjaanji aciindi comwe inga capa kuti muntu azembelwe nokuba kuluka.\\nNyama ziimpene, azisyu mani, micelo, waini, tii, kkofi, tunkwa tulweela, azimwi zinona kapati kazisangene kulidwa antoomwe nzyezyinyonganya ida lyamuntu akupa kuti abe mulwazi. Banyama bataambauli kunyina pe nobanga balya zintu zyamusyobo ooyo eezyo zinjila mwida lyamuntu.\\nUtalyi zintu zinjaanji aciindi comwe pe; zintu zyotatwe nokuba zyone zilainda kuvwula. Kuti mulimo ngocita kuuli mulimo wakubeleka bukkede, koyandaula cintu cakucita eeco cikudadanyika minyemfu, mpoonya kolya zintu zyobile nokuba zyotatwe aciindi comwe, utaindizyi aawo kutegwa umanye buyo nzala yako. Inga kacili cilengwa cilaa mpuwo kulya zyakulya ziimpene zinjaanji aciindi comwe, pele eeci nciyanza cijazya buumi bubotu. Eeco nciyanza balombwana abamakaintu bakkwene maanu ncobeelede kusulaika, mubweende amumicito yabo.\\nCiyanza Cakusanganya Kabotu Zyakulya\\nSwebo tatweelede kuyeeyela kuti ncintu cisyoonto citakwe mulimo kufumbwa buyo kuti eeco ncotulya kacili cisyu mani. Kubamba akusanganya zyakulya kuti zisangalazye akukomezya mubili abusani bweelede, nciiyo ceelede kuyiigwa kuzwa kubusongo bwa Mwami Yahuwah. Boonse aabo babamba cakulya beelede kwiiya mbokweelede kusanganyigwa zyakulya ziimpene nkaambo ziindi zinjaanji mubili inga wanyangwa busani mboweelede kutambula kuzwa muli cakulya eeco.\\n• Kolya Micelo Muziindi Ziimpene a Zisyu Mani\\nMicelo a zisyu mani kulidwa antoomweciindi comwe, ncintu ciletelezya cilungwida; mpoonga bulowa abwalo inga bwapapa alimwi amizeezo yamuntu inga yatolwaala nkaambo kakubaa mwida. Kuti ida kalitabeleki kabotu, kulya micelo azisyu mani aciindi comwe inga caba cintu cimyonga mwida akulesya bongo kubeleka kabotu nkaambo kakubula busani bweelede. Cilainda kubota kuti micelo yaligwa aciindi cimwi, mpoonya zisyu mani zyaligwa aciindi ciimpene azyalo.\\n•Kotaanguna kulya Micelo kumatalikilo Aaciindi Cakulya\\nMicelo ilaa mulimo mupati wakupa buumi bubotu, pele tiiyelede kuligwa muntu namanide kulya zyakulya ziimpene zimwi. Micelo ilagayigwa kufwambaana mwida, nkabela kuti yaligwa musyule lyazyakulya zimwi, eeco inga capa kuti italike kusasa kiicili mwida akulindizya kuti cakulya citaanzi cimanine kugayigwa nkokuya igayigwe ayalo.\\n•Kolya Zinjaanji Zicipona\\nKutegwa omuntu uvwune buumi bwako akuliyungizyila nguzu mumubili, webo weelede kuleka kujika kapati nkaambo eeco ncecakaletela nyika yoonse malwazi aataambiki. Cakulya ceelede kuba cuubauba kubamba alimwi kacitatoli ciindi cilamfu kubamba. Icakulya eeco Mwami Yahuwah ncaakapa Adamu muciimo cakwe naakanyina cinyonyoono, ncecakulya ciinda kubota kuli ndiswe eelyo notulangila kuba muciimo citaanzi cakubula cinyonyoono.\\nBusani bunjaanji bulasweeka kwiinda mukujika zyakulya, ncenciceeco cakulya cilaa zisyu mani ziimpene zitajikwi, micelo, nseke, amimena ncoziinda kubota kumubili wamuntu.\\nKonywa Akataa Ziindi Zyakulya\\nKoleka kunywa cili coonse kwiinda akati woola lyomwe noyaakuswena munsaa ciindi cakulya, alimwi kolindila kusikila woola lyomwe lyainda kuzwa noomanizya kulya kotaninga nywa cili coonse. Eelyo cakulya nocikunwa zintu zyinyugwa, mate, amisinza iigaya cakulya mwida amumala ilaubauka akunyonganya kugaya cakulya.\\nKutegwa ubambulule kugaya cakulya mwida akuyumyayumya bwaanda bwa da lyako, yebo weelede kunywa nkomeki yomwe nokuba zyobile zyameenda aakasaala maminiti aali makumi otatwe kotaninga lya cakulya cili coonse.\\n•Koyeleba Zyakulya Zilaa Munyo Kapati\\nKubelesya munyo cabuyamba, ncintu ciminya nsa akuyungizya ntenda yakubaa bulwazi bwakubola mubili kocilanga, kuyumya nsinga zitola bulowa kumubili, akulesya bulowa kuzinguluka mumubili.\\nKoleka Kulya Cipya; Koleka Kulya Citontola\\nCintu citontola cipa cinywe mwida. Kuti cakulya kacitontola, inguzu zyakukasaazya cakulya eeco inga zyatalika kuzyila kumubili kacitaninga gayigwa cakulya eeco. Meenda aatontolesya apa ntenda mpati mwida lyamuntu. Izyakunywa zitontola kapati zinyugwa aciindi nociligwa cakulya, zilesya kugaya cakulya eeco kusikila cakasaala mpoonya misinza iibeleka mwida niikonzya kutalika mulimo wakugaya cakulya alimwi.\\nKupya ncintu cibuzya nguzu mwida lyamuntu alimwi ciletela cilungwida. Ida lilatonekwa kapati mukulya zyakulya zipya nokuba kunywa zyakunywa zipya kapati. Aboobo igoyooyo azigayo zigaya cakulya mumubili wamuntu, kwiinda muli nzizyo azimwi zibeela zyamubili inga zyabula nguzu. Icilengwa cakulya cakulya cipya kapati akumena buumbulu kacitaninga zukila cakulya, kapati kunywa zyakunywa zipya mboomanizyila kulya, eeco inga caba cintu cipa kuzembelwa akuciswa mwida.\\nKokkomanina Cakulya Cako\\n“O amumusole mulibonene kuti Mwami Yahuwah mubotu, walelekwa ooyo uusyoma mulinguwe.”— Intembauzyo 34:8\\nNcintu ciyandika kukondwa akukkomanina cakulya ncolya. Kuti yebo koide kulya kufumbwa ncooswaanganya, mubili wako inga waalilwa kubaa busani bukweelede. Kutegwa cakulya cigayigwe kabotu mwida lyako, misinza iigaya cakulya yeelede kusansailwa mumyeelwe iiluleme muli cakulya nocicili mwida aciindi ceelede. Kuti kotafwide nzala, nokuba kuti kotakkomene kulya cakulya, misinza iigaya cakulya inga tiiyasansailwa mubukkwene, aboobo cakulya inga tiicagayigwa cakumaninina. Kutambula busani kuzwa muli cakulya kulayungizyigwa eelyo muntu nakkomene kulya cakulya.“Ncibotu kulya cisyu mani kuti uukupa kajisi luyando, kwiinda kulya nyama yaŋombe yamafuta kuti uukupa kakuzondede.”(Tusimpi 15:17).\\nKolomba Zileleko Kuzwa Kuli Taata Yahuwah‚ Mpoonya Kolya Amoyo Uuzwide Bulumbu\\nMuziindi zyakulya, muntu weelede kuyaamika kumbali kufumbwa cintu cimucumba mumoyo, akulya cakulelema kalaa moyo uukkomene akulumbaizya Mwami Yahuwah kuzileleko zyoonse nzyaamupa. Izyakulya ziinda kudula munyika yoonse inga zyamana kubolela mwida kuti muntu kazwide mizeezo iigwitide. Cilongwe cili akataa mubili amizeezo yakwe tacikonzyi kwaandaanyigwa pe. Mizeezo iityompya isinkilila mubili wako kuti utatambuli busani bukweelede.\\nBasyaazyibwene basoma ziiyo zyamubili bakajana kuti aabo bantu balya cakulya kabalaa myoyo iikkomene, balatambula busani bukkwene kuzwa muli cakulya kwiinda bantu aabo babbaatikidwe abataliibide nobalya cakulya. Kubaa bulumbu kuli cakulya ncotambula, ncintu ciyungizya bweende bwazintu mwida amumala, amumisinza iigaya cakulya. Kulya amoyo uuliibide alimwi uukkomene takuli buyo kupaila kotaninga talika kulya mpoonya akulangilizya cipekupeku nolya cakulya, kubala bbuku lilaa twaano tulaa mpuwo, nokuba kubaa mubandi ulaa makani manji amulongwenyoko. Caambilizya kukkomanina kunyeela cakulya ciindi comwe-comwe notafuna.\\nKuyungizya waawo, mizeezo yako ambolimvwide kujatikizya cintu ncolya, ilayandika kapati mbweenya buyo mbuli cakulya lwaco. Kuti yebo kozumanana kulibilika kuti eeco cakulya ncolya inga cakupa bulwazi akukubikka muntenda, ncobeni inga cakubeda boobo, nokuba kuti eeco kacili cakulya cuubauba cipa buumi bubotu. Lino kolombede kale ku Mwami Yahuwah kuti akulelekele cakulya cako, komusyoma kuti Walo wakumvwa nooli kupaila, mpoonya kokkazyika camba akutontomana kulyookezya.\\n7. MASESEKE AA KULYOOKEZYA\\nYebo ulaa mulimo ngoyanda kumanizya. Mpoonya yebo nkulilesya nokuba kufukula ŋonzi kumwi kocuujisi kukwakwalisya mulimo paka waakubucesya tubulu. Mpoonya nokwasiya ncobeni busiku bwavwuuka mudima, yebo nkwiide kunywa tukkofi akuzumanana, kocuukwete kuya kumbele. Mubili wako ulatongooka ciindi coonse. Taakwe makani naa ulikubwene notakubwene, bongo bwako abwalo bwatalika kale kukotoka nkaambo kwasiyaalimwi casika ciindi cakoona. Kuti kwainda mawoola 18 kakwiina koona, yebo lino ulatalika kulelema kuzwa a ¼ lya kanzumina komwe kulelema kusikila a ½ lya kanzumina komwe akwiindizya aawo mukuya kwaciindi.\\nNguni Ngotunga Twatamikizya Kuti Twabula Ŋonzi?\\nInga twatamikizya Thomas Edison. Ooyo muntu naatakaninga bamba malaiti, bantu bakali koona kusikila mawoola aali kkumi busiku buli boonse. Mazubaano, bantu boona mawoola aali ciloba nokuba kuceya kwiinda waawo nkaambo twakazyibila kuuntuluzyila mubili nuuyanda koona. Eelyo notufwide nyota; tulanywa cakunywa. Eelyo notufwide nzala; tulalya cakulya. Pele notukatede; kanjaanji tusinikizya mibili yesu kuti kiicidadanyana kubeleka kusikila yatolwaala ncobeni. Eeci ncecintu ciinda kulesya muntu kupona kuti waciswa.\\nKulyookezya ncintu cuubauba cilaa mpuwo akataa bantu ciponya mubili wamuntu. Eelyo notucisidwe, ninzi ncotweelede kucita kapati? Nkulandabala ansi akoona. Mubili ulakonzya kuzyokela kunguzu abuumi mbuwaalengedwe mumawoola nawona muntu, kufumbwa buyo kuti milazyo yabuumi tiiyatonkelwa kumbali.\\n“...kuti kawona, inga ulaba kabotu.”—Johane 11:12\\nKuliimya ŋonzi kwamawoola otatwe buyo, inga cakucesyela kwiinda akati nguzu zyakulikwabilila mubili wako kumalwazi. Kuyungizya waawo, imbungano ya Misamu Yakusilisya Bantu, yakapa kwaambilizya kuti kuli kukweendelana ncobeni akataa kubula akutalika kuciswa bulwazi bwakuduntauka moyo, bulwazi bwakubaa ccuka linji mubulowa, kubaa cikkelo kapati, kuciswa moyo, akudenuka kufwa kakwiina kuciswa. Kumwi kuvwuntauzya kulaa mulimo, kwakacitika mu 1999 kwakatondezya kuti, eelyo nikwakainda mazuba aali cisambomwe muntu kawona buyo mawoola wone muvwiki eeyo, bantu bakalaa mibili iilaa buumi bubotu bakatalika kubaanga baciswa bulwazi bwakubaa ccuka linji mubulowa. Aboobo koona ŋonzi ncintu cigwasya moyo wamuntu kuti ulyookezye, nkabela aabo baliimya ŋonzi akoona mawoola aatasiki cisambomwe mubusiku bomwe, balangilwa kuciswa bulwazi bwakuduntauka moyo kusikila ziindi 66%.\\nKufumbwa kuti katutooni kabotu, ayalo mibili yesu inga tiiyeendela mubuumi bubotu. Mukutobela waawo, eeco inga canyonganya bweende bwaciindi cakoona aciindi cakulanga. Kuti eeco ciindi canyonganyigwa awalo mubili wamuntu inga wacaazya buyo kwiingaila akuzeleembela kooku akooku. Mpoonya citobela inga nkubaa malwazi mbuli bwa kkansa naa kubola zibeela zyamubili kocilanga, ibulwazi inga bwabaa ciindi cakuyaa kulisisikizya kusikila bwazunda mubili woonse, nkaambo muntu ulwana malwazi aamusyobo ooyo muciindi ncawona ŋonzi zyakulyoonenena.\\nBulengwa leza bulajokolosya buumi anguzu muciindi cakoona ŋonzi, kufumbwa kuti milazyo yabuumi bubotu tiiyasotokwa.\\nNkaambo kakuti mulimo wakubambulula mubili akuyakulula bongo azibeela zyawo, ncintu citola busena mumawoola aakulyookezya, ncintu ciyandika kapati eelyo nocili mukubusi, kuti koona cibe ciyanza ncocita lyoonse aciindi ceelede alimwi kwaciindi cikubwene. Eelyo noli muciindi cakoona, bongo bwako buluujisi mulimo wakubambulula zintu zyoonse nzyoibaluka akuziswaanganya kuzintu eezyo nzyokonzya kubona ameso, nkabela eeco ncecigwasyilizya kwiibaluka zintu cakufwamba kapati eelyo noozyila mukoona ŋonzi zyakulyoonenena kakwiina kubbatauka kusikila busiku boonse bwainda.\\nKoona busiku boonse inga caba cintu cibambulula mizeezo yako akuyungizya kwiibaluka zintu ziindi zili 30%. Kumanizya mulimo wabuzuba bomwe, ncintu cisiya bongo kabukatede; pele nomanizya koona busiku boonse cakulyoonenena, bongo bulilibambide kubeleka mulimo alimwi. Eeci inga calibonya kwiinda mukubelesya muncini uukomezya zintu zitalibonyi ameso. Eelyo kabeela ka bongo nokalangilwa mumuncini ooyo, kalibonya kupusama akufuunyana mukati, alimwi zimwi zibeela inga zyabonekaanga zyazimaana mubongo. Pele kuti wazyila mukulyookezya, eezyo zibeela zilangika kugudumana akukataluka.\\nKoona busiku boonse cakulyoonenena, ncintu cikugwasya kulijata busa bwako. Kuli misamu yobile yeendelezya busa bwamuntu: Umwi ukuzyibya ciindi nofwide nzala (musamu wa ghrelini), mpoonya umwi ukuzyibya ciindi nokkutide (musamu wa leptini). Eelyo nobucesya kotakwe ŋonzi, eeyo misamu yobile inga tiiyabambwa mumubili munzila iiluleme aboobo inga eeco cakupa kutalika kulya kapati.\\nIno Ndeelede Koona Ciindi Cilamfu Buti?\\nNikwakainda cuulunzuma cabantu bakatobezyegwa kwamyaka iili cisambomwe, ooko kwakali kuvwuntauzya kupati kutobelezya ciindi ncoboona bantu baimpene alimwi ambobafwa bantu; mpoonya kwakajanwa kuti aabo bakali koona mawoola aali ciloba bakali koongola kapati. Aabo bakali koona buyo mawoola wone akwiinda akati lyomwe bakali kufwaambaana kufwa. Koona mawoola aali fuka nokuba mawoola aayinda waawo busiku bomwe-bomwe, acalo cakali cintu cakatondezya ntenda yakufwambaana kufwa (Tusimpi 20:13). Basyaazyibwene balazuminana ziindi zinjaanji kuti bunji bwabantu bayandika koona mawoola aali lusele busiku bomwe-bomwe.\\nMbubuti Mebo Mbwenga Ndoona Kabotu Kakwiina Kubbatauka?\\nKutegwa woone kabotu, yebo weelede kubeleka ncobeni. \"Iŋonzi zyamuntu uubeleka mulimo zilalweela, nokuba kuti ooyo muntu walya buyo kasyoonto nokuba cinji: pele lubono lwa muvwubi lumulesya koona ŋonzi\" (Mukambausi 5:12). Butolo ncecintu ciletela malwazi manjaanji. Kwiinda buyo kuti woone nkaambo wanywa mapilisi aakupa ŋonzi, kolomya kubona kuti wabeleka mulimo anze aali zuba buzuba bomwe-bomwe.\\nKotantamuka zyoonse zyakunywa zibbatamusya mubili mbuli (caffeine‚ bukoko‚ tombwe‚ zyakulya zilaa mpilibili kapati). Kolilesya kulya cili coonse mawoola obile kotaninga koona.\\nKoona muziindi zyeelede lyoonse akubuka muziindi zyeendelana, inga caba cintu cikugwasya kapati. Ciindi ciinda kubota cakuya kukoona nca akataa 8:00 koloko wamangolezya a 9:00 koloko wamangolezya. Muntu weelede koona ŋonzi zyakubaanga wafwa akataa 9.00 koloko wamangolezya a 12.00 koloko akataa masiku. Mubili wamuntu, kapati zibeela mbuli nsa, zilabambululwa akataa mawoola aa 11:00 koloko kusikila ku 1:00 koloko akataa masiku.\\nYebo kolomya kusinkwida meso aako lyoonse mafumofumo ku zuba nkaambo eeco ncecikulwaizya mubili kubamba musamu (melatonini) weendelezya ciindi cakoona. Yebo koona mumusinze uusiya mbi (akuvwumba meso aako cakuti kunyina amumuni uulibonya mumeso aako). Nokuba mumuni musyoonto akataa masiku kuti walibonya mumeso aako, inga wanyonganya cibeela cabongo cibamba musamu wa (melatonini) (ooyo ngomusamu uukweendelezya mboyaa kucembaala) amusamu wa (serotonini) (musamu uukupa kukkomana).\\nKulinyika mumeenda aakasaala mpoonya wakkala koliibide, inga caba cintu cikugwasya kukatalukwa eelyo noomanizya buzuba bulaa milimo iigwitizya mubili wako. Yebo konywa nkomeki yomwe nokuba zyobile zyamusinza wamicelo njoyandisya.\\nKulyookezya Cijatikizya Zinji Kutali Buyo Kulyoonenena Masiku Woonse.\\n“Anywebo amuboole ambali ... mulyookezye kaindi kasyoonto” (Maako 6:31). Ncintu ciyandika kapati kubaa ciindi cakulyookezya, kutontomana kulizeeza, akuliyumyayumya mubili (kutali kusobana buyo). Kulifoola mubili, ncintu ciyakulula mubili wamuntu; cibukulusya mizeezo amubili wamuntu kutegwa abaa nguzu zyakutalika alimwi kubeleka mulimo wabunkutwe wabuumi. Kujanza limwi, masesya, ncintu ciyandawidwa buyo kulikkomanisya alimwi ncintu cicitwa mubuyamba; ncintu cimanizya nguzu zyamuntu eezyo nzyayelede kubelesya kubeleka mulimo uuyandika, aboobo ncintu cisinkila muntu kuti azwidilile ncobeni mubuumi bwakwe.\\nKufoola mubili, ncintu ciyandika kuli baabo babeleka milimo yakuzwa nkasaalo alimwi abaabo babeleka milimo yakubelesya bongo kapati. Kufoola mubili wako ooko kugwasya bantu bali mumbali lyako nkokuyandika kapati. Kweendeenda anze akataa zilengwa leza musyokwe, ninzila imwi yakufoola mubili (kutanta malundu, kuyaa bweendeenda musyokwe, kuyaamba mumeenda, azimwi zinjaanji ).\\nKulangilizya TV, tacili cintu cinyanyaazya akufoola mubili pe. Kumwi kuvwuntauzya akataa kuvwuntauzya kuli makumi otatwe amusanu, kwakajana kuti kuli ntenda ziinda kkumi amusanu kubuumi bwamuntu uulangilizya TV kwamawoola manjaanji. Akataa ntenda eezyo, kuli ntenda yakuciswa malwazi mbuli malwazi aamoyo, kkansa naa kubola zibeela zyamubili kocilanga, kubaa ccuka linji mubulowa, kuziluka maanu, kuluba zintu zinjaanji, kufwa meso, akwaalilwa koona nokuba kubula ŋonzi.\\n“Mbombubo kuli kulyookezya kubantu ba Mwami Yahuwah. Nkaambo kufumbwa ooyo uunjila mukulyookezya kwa Yahuwah, walyookezya kuzwa kumilimo yakwe, mbweenya mbuli Yahuwah mbwaakalyookezya kuzwa kumilimo yakwe.” —BaHebulayo 4:9‚ 10\\nYahuwah wakasala buzuba bumwi kuti bube buzuba bwakulyookezya akumutembaula. Eelyo Yahuwah naakamanizya kulenga nyika mumazuba aali cisambomwe, Walo wakalyookezya akutupa mukonzyanyo: “Lino mubuzuba bwaciloba Elohimu wakalimanide mulimo wakwe ngwaakacita, mubuzuba oobo wakalyookezya kuzwa kumulimo wakwe woonse ngwaakacita. Lino Elohimu wakabuleleka buzuba bwaciloba akubusalazya, nkaambo muli mbubo Elohimu wakalyookezya kuzwa kumulimo wakwe woonse wakulenga ngwaakacita.” (Matalikilo 2:2‚ 3).\\nYahuwah wakamanizya kulenga zintu zyoonse mujwi lyomwe buyo, pele Walo wakasala kubeleka mazuba aali cisambomwe kutegwa atupe Nsabata. Insabata ili kumbelaa milawo iili fuka imwi nkaambo yalo ibambidwe mumukonzyanyo wa Yooyo Uupa Mulawo Lwakwe Mwini.\\n“Kobeleka milimo yako yoonse mumazuba aali cisambomwe: Pele buzuba bwa Nsabata mbuzuba bwakulyookezya bwakulemeka Mwami Yahuwah wako. Muli mbubo webo toyelede kubeleka milimo pe, noba nduwe, nibaba bana bako, nibaba batwanga bako baalumi, nibaba batwanga bako bakaintu, niziba ŋombe zyako naba mweenzu uuli mulubuwa lwako uukkede aanduwe.”\\n—Kulonga 20:9‚ 10\\nYahushua wakati: “Mutayeeyi kuti ndakaboolela kuzyoozimaazya Mulawo wa Mozesi akwiisya kwabasinsimi. Taakwe nindakaboolela kuzikazya pele kuzuzika zilembedwe. Ncobeni ndamwaambila kuti kusikila julu anyika zikamane, taakwe nokaba kabata nokuba kabeela ka Mulawo kayoozwisyigwa kusikila zyoonse zikacitwe akuzuzikwa.” (Mateyo 5:17‚ 18).\\nBuumi bwamibili yesu bulalelekwa eelyo notulyookezya mubuzuba bwa Nsabata yokwa Yahuwah: “Mwanaangu, utalubi mulawo Wangu, bambisya malailile aangu mumoyo wako. Nkaambo ayookuyungizyila mazuba, buumi bulamfu, aluumuno uyooyungizyilwa.” (Tusimpi 3:1‚ 2). Kutegwa tubaa buumi bubotu swebo tweelede kuleleka buzuba oobo Mulengi wesu mbwaakaleleka akusetekanya.\\n8. CIYANZA CIYANDIKA KWIINDA ZYOONSE\\n“Syoma Mwami Yahuwah amoyo wako woonse utaccilili maanu aako omwini, koyeeya Mwami Yahuwah mumilimo yako yoonse eelyo uyookululamikila nzila zyako. Utalipi kasongo-songo lwako omwini, lemeka Mwami Yahuwah, uleke zibi. Wacita boobo unoopona kabotu, mubili wako unoolimvwide\\n—Tusimpi 3:5, 6\\nMubili wako wakabambilwa kulyeendelezya eelyo nuubbaatikidwe buyo muziindi zyantenda (ziindi zyakulwana nokuba kutija ntenda) kwiinda mukusansaila musamu uukupa nguzu mubulowa bwako. Yebo tookalengelwa kulinjizya muntenda zitaambiki abuzuba pe. Kufumbwa musamu wanguzu uusansailwa cabuyamba mubulowa, inga ooyo waba musamu uujaya mubili alimwi uunyonganya bukwabilizi bwamubili kumalwazi.\\n2. Kuzumanana kusansaila musamu uutilimuna mubili, ncintu cipa kuti moyo utalike kuduuntisya accuka lijwanwa mubulowa kuti livwulisye akuyungizya ntenda yakuciswa bulwazi bwa moyo abwa ccuka. Kulibilika kutalikila mukuyoowa akutakkazyika moyo nkaambo kakubula lusyomo. Kufumbwa kuti waibaluka kuti kunyina ciindi nolisukata, kunyina cicisa ncomvwide, nokuba buumba bujatide muuya wako, oobo butaputausyi moyo wa Taata wako ulaa luyando Uuli kujulu, yebo tokonzyi kuleka kumusyoma Walo kumwi kozyi kuti kufumbwa cintu cikuboolela cilizumizyidwe kale mubusongo Bwakwe kuti cikugwasyilizye mubuumi bwako. Yebo inga kobulide nguzu mbuli mukaintu uulya wakaguma cikobela cokwa Yahushua; pele kuti kolimvwide kuti uyeeme muli Nguwe alimwi akuboola kuli Nguwe kosyomede muli Nguwe amoyo woonse, Walo ulakwiingula cakufwamba mbweenya mbwaakaingula mukaintu wakamuguma mulusyomo. Muwoola nobulide ncobeni, nceciindi cibotu Cakwe kuti Yahuwah akutondezye bubotu Bwakwe.\\nMuwoola nabulide ncobeni muntu nceciindi cibotu cakuti Yahuwah amutondezye bubotu Bwakwe.\\nKuti yebo koyanda kweenda kotajisi bukandu, yebo weelede kuzyiba kuti janza lyokwa Yahushua lilikujisilili kakwiina kulekezya. Alimwi inga wazyiba cintu eeci kwiinda mukuvwuntauzya Jwi lyokwa Yahuwah uupona akuteelela jwi Lyakwe. Kotola ciindi kupaila, alimwi nopaila, kosyoma muli Yahuwah kuti ulikumvwide. Kosanganya mipailo yako antoomwe alusyomo. Yebo zimwi ziindi inga toolimvwa kuti wapegwa bwiinguzi mpeenya aawo; pele eelyo ndendilyo lusyomo lwako nolusunkwa. Yebo usunkilwa kuti ubonwe naa ulasyoma muli Yahuwah‚ kuti ulitondezye naa ulaa lusyomo lupona alimwi luliko lyoonse. “Ooyo wakamwiita ulasyomeka, alimwi walo uyoomucitila eezi” (1 Batesalonika 5:24). Yebo kweendela mukazila kasyaanikide kalusyomo. Utasyomi mulusyomo lwako, pele muzisyomyo zyokwa Yahuwah. Kosyoma muli Yahuwah eelyo nonjide mumusinze uusiya mbi. Eeco nceciindi cakubaa lusyomo. Utazungaani nkaambo kambolimvwide pe. Utabikki lusyomo lwako mu muntu pe.\\n“Amuboole kulindime, nyoonse nomukatede anomulemedwe, ndime eenti mulemunune. Amulivwoleke joko lyangu, mundiiye. Amubone mebo ndili bombede alimwi ndimutete moyo, nkaako muyoojana kulyookezya kwa mumoyo. Joko lyangu lilamweelela awalo mukuli wangu ulamuubaubila”\\n“Kubantu eeci tacikonzeki pe, pele kuli Yahuwah zintu zyoonse zilakonzeka”\\n“Ndime Mwami Leza Yahuwah wabantu boonse.\\nSena kuli cintu cinga candaalila kucita?”\\nYahushua wakaamba kuti “Aboobo kuti naa mwakkalilila mulindime, aalo majwi aangu akkalilila mulindinywe,\\nmulakonzya kukumbila kufumbwa ncomuyanda, eelyo mulapegwa”\\n— Johane 15:7\\n“Alimwi kufumbwa ncotumukumbila ulatupa, nkaambo tutobela milawo yakwe alimwi tulacita cimubotelezya”\\n—1 Johane 3:22\\n“Yebo O Mwami Yahuwah, kopa luumuno lwini kuli baabo babikkide mizeezo yabo mulinduwe,\\nnkaambo balo basyoma muli Nduwe”\\n“Ubatamika guwo kuti bataa, cakuti aalo mayuwe awumuna kuti zi.”\\nKunyina Uukonzya Kupona Kakwiina Mwami Yahuwah\\nNinguzu zya Mwami Yahuwah ziponya zilengwa leza zyoonse zijanwa atalaa nyika. Kuti cisamu cagonkwa, cifuwa catyoka nokuba kanwe kuti kasyodokwa, mpoonya inga bulengwa leza bwatalika kuyakulula aawo aali cilonda. Nokuba kuti takunayandika kusilika, izintu zisilika muzilengwa leza inga zilibambide kale kutalika kusilika aali cilonda. Nokuba kuti kakutana yandika lugwasyo, inzila zyakusilika malwazi inga kazilibambide kale kutalika mulimo wakusilika mubili.\\nKufumbwa kuti cibeela cili coonse camubili calicisa, mpoonya mulimo wakuponya cibeela eeco ulatalika mpeenya aawo; zilengwa leza zilabeka antoomwe kupilusya cibeela eeco mbuli mboceelede kuba mubulengwa leza bwaco. Pele nguzu zibeleka muzilengwa leza zyoonse eezyi, ninguzu zya Mwami Yahuwah, kazibeleka kutuyungizyila maumi eesu, akutukomezya akutuponya. Nguzu zipa buumi zyoonse zyizwa kuli Nguwe. Eelyo muntu napona kuzwa kukuciswa bulwazi, Mwami Yahuwah nguuponya muntu ooyo akumuyumya. Malwazi, kuciswa, akufwa zyoonse milimo ya sinkondoma .\\nZiyanza zili 8 Zipa Buumi Bubotu Mubufwaafwi:\\n1. Kusyoma muli Taata Yahuwah\\nCintu Ciinda Nguzu Mukulwana Malwazi Ciindwa Kumbali\\nAciindi eeci, inga kwaba kusowa ciindi kuti twaide kulekela waawa kakwiina kwaambilizya nguzu zyamizeezo yamuntu najokolosya buumi bubotu.\\nImizeezo iili mumutwe wamuntu iyandika kweendelezyegwa kabotu, nkaambo ilaa nguzu zipati zijatikizya buumi bwamuntu alimwi ilaa mulimo mupati mukulwana malwazi. Bongo bulaa nguzu mbuli magesi, eezyo nguzu zizwa mukubelesya bongo, akuyumyayumya mubili wamuntu, aboobo ncintu ciyandika kapati mukweeleba malwazi.\\nKukwabilila mizeezo yamuntu kuzwa kumalwazi, ngomusamu wiinda yoonse. Kukulwaizya muntu kukkazyika camba akululamika makanze aakwe, ncecikonzya kutanda malwazi. Nguzu zyamizeezo , ndizina limbi lya nguzu zya buumi. Bantu balaa nguzu zyabuumi zipati balazunda akweeleba malwazi. Kanjaanji manjezyeezya alamusweesya muntu, alimwi eelyo natalika kubaa buyamba, eeco ncecimweetela malwazi manjaanji aayimpene.\\nKuciswa mumizeezo ncintu ciliko koonse-koonse. Akataa malwazi aali kkumi, aali fuka atalikila mumizeezo yamuntu. Mumalwazi aali mwaanda, aali makumi fuka atalisyigwa aamizeezo iitaluleme —kanjaanji nkaambo kakutakkazyika camba, kugwitila mucamba akufundilila.\\n9. Ntaamu Zili Lusele Zigamika Kubuumi Bubotu\\nMusamu nzi Wiinda Kubota Kusilika Mibili Amizeezo iilaa Malwazi?\\nMuntu takonzyi kubaa zileleko zikkwene zyabuumi bubotu kakwiina kutaanguna kulimvwa kuti walekelelwa zibi zyakwe kuli Yahuwah. Amwiibaluke kuti cinyonyoono ncecitaanzi kutalisya malwazi nkaambo kuti nikwanyina cinyonyoono nikwanyina mwalazi. Mukuli wamilandu, antoomwe akutalyookezya akutakkomanina zintu zipa buumi, ngomusemo wa malwazi manjaanji.\\nMu Bbaibbele‚ muntu mulema wakaponyegwa muli Yahushua akusilikwa mumuya amumubili wakwe woonse. Ooko kusilikwa muya, kwakataangunina kusilikwa mubili. Eeci ciiyo taceelede kwiindwa kumbali pe; kulekelela ncintu cijatene akuponya mubili. Kuli kulimvwa kubaa luumuno lutaambiki akukondwa akulyookezya eelyo muntu nalekelelwa kuzwa kumizeezo iiminidwe mukuli wacinyonyoono. Kuli zyuulu zyabantu banjaanji mazuba aano baciswa malwazi mumibili yabo, abalo mbweenya mbuli mulema, balangila kumvwa mulumbe wakuti‚ \"Zibi zyako zyalekelelwa.\" Balo tabakonzyi kuliiba kusikila baboola ku Musilisi wa myoza yesu. Oolo luumuno ndwakonzya kupa Walo alikke ndolukonzya kubukulusya mizeezo yamuntu, akumupa buumi bubotu mumubili wakwe.\\nYahuwah usyomezya kuti “Pele kuti naa twalyaamba zibi zyesu, Walo ulasyomeka Mululami, ulatulekelela zibi zyesu akutusalazya zyoonse zitaluleme.” (1 Johane 1:9). “Amupilukile ku Mwami Yahuwah wanu nywebo no Baisilayeli. Mwawa nkaambo kamilandu yanu. Amupilukile ku Mwami Yahuwah akumukumbila kuti, “Tulekelele milandu yesu yoonse, utambule kukomba kwesu, tulakutembaula amajwi eesu.” Mwami Yahuwah ulabaingula kuti “Njoosilika bulwazi bwakutasyoma kwabo.Njoobayanda amoyo omwe, nkaambo ndaleka kubanyemena.”(Hosiya 14:1, 2, 4). Ninzi acimwi cinga casangalazya moyo wamuntu, ninzi cinga camupa kubaa lumwemwe mbuli zuba mumoyo wakwe, mbuli nalimvwa kuti walekelelwa zinyonyoono zyakwe? Luumuno lwa Yahushua mbobuumi abukkale bubotu.\\n\"Moyo uutalekeleli tuukonzyi kuponyegwa.\"\\nNokuba boobo, kuti katulangila kuti mipailo yesu inga yamvwugwa eelyo notuboola kuzyoolombelela kufwidwa lubomba akupegwa zileleko ku Mwami Yahuwah, swebo tweelede kulekelela bamwi munzila njeenya njotulangila kulekelelwa. Mbubuti mbotunga twapaila kuti‚ \"Kotulekelela milandu yesu mbubwenya mbotubalekelela aabo balaa milandu kuli ndiswe‚\" kumwi tucifundilide kutayandana akulekelela milandu bamwi? (Mateyo 6:12). Swebo tweelede kubaa luyando lwa Mwami Yahushua‚ kutegwa tutabaa moyo uutalekeleli bamwi. Moyo uutalekeleli tuukonzyi kuponyegwa pe. Nduyando lwa Mwami Yahuwah lutukwelela kuli Nguwe, alimwi oolo luyando talukonzyi kuguma myoyo yesu kakwiina kutupa kuyanda banabokwesu.\\n2. MIZEEZO IILULEME\\n“Mwanaangu, koswiilila ncendikwaambila, komvwisisisya majwi aangu. Atazwi mumeso aako, aaya majwi ayobole mulinduwe, abambe mumoyo wako. Nkaambo alaa buumi kumuntu waajana, alaponya mubili wamuntu woonse” —Tusimpi 4:20-22\\nKuli kweendelana akataa mubili amuya wamuntu. Eelyo muntu nayendelana a Mwami Yahuwah kuli buyo zintu zisyoonto kapati zitakonzyi kubambululwa mumubili wakwe. Kwiinda mulugwasyo Lwakwe, kunyina citakonzyi kubambululwa.\\nKuli bukkale bubotu mukutobela mulawo ookwa Yahuwah. Muzeezo uutobela mukucita cintu ciluleme, ngo musamu wiinda yoonse wakubaa nguzu mumibili iicisidwe amizeezo yabantu. Kuli cileleko caandeene cabuumi bubotu anguzu zizwa ku Mwami Yahuwah eeco cikkede atalaa yooyo uucitambula. Ooyo muntu ulaa mizeezo iikazyikide alimwi uukkomene kuponena mu Mwami Yahuwah, ngomuntu uugamide nzila iiya kubuumi bubotu.\\n“Mwanaangu, utalubi mulawo wangu, bambisya malailile aangu mumoyo wako: Wacita oobo uyokoongola uyooyungizyilwa luumuno alimwi uyoozwidilila... Luyando akusyomeka zibe mbuli kalungu kaansingo, zikkalilile mumoyo. Nkaako Yahuwah abantu bayoobotelwa mulinduwe, eelyo uyooba aazina bbotu.\\n“Syoma Mwami Yahuwah amoyo wako woonse utaccilili maanu aako omwini, koyeeya Mwami Yahuwah mumilimo yako yoonse eelyo uyookululamikila nzila zyako. Utalipi kasongo-songo lwako omwini lemeka Mwami Yahuwah, uleke zibi. Wacita boobo unoopona kabotu, mubili wako unoolimvwide.” (Tusimpi 3:1‚ 2‚ 8). Eeci ncisyomyo cilaa nguzu kapati, nkaambo aawa Mwami Yahuwah usyomya kuti, ikuti swebo twamuteelela, Walo inga watuleleka abuumi bubotu, “mibili yesu kiilimvwide” akuyumya bukwabilizi bwa mibili yesu (bulowa bukwabilila mubili bubambilwa mumooma uuli mumafuwa ). Cintu cikondelezya ncakuti, eezi zyobile nzyezintu ziyandika kuti ubaa buumi bubotu.\\nMizeezo iiluleme kusanganya antoomwe akumwetamweta zilainda kubaa nguzu kwiinda misamu mukujokolosya buumi bubotu.\\n3. MOYO UUKKOMENE\\n\"Kukkomanina muli Yahuwah nzyenguzu zyako.\" —Nehemiya 8:10\\nKuli kasimpe aawa—kasimpe aako nkotweelede kukkalila ansi kuyeeya—kali mu Mangwalo: “Moyo walumwemwe musamu mubotu uuponya, pele kuusa kwamoyo kutontozya mumafuwa.” (Tusimpi 17:22).\\nMizeezo njotuyeeya mubongo bwesu ncecakulya cisanina bongo bwesu. Mbweenya mbotukonzya kulya zyakulya ziteendelani amibili yesu, mbuli ccuka naa bweengwa, tulakonzya kubaa mizeezo iiteendelani amibili yesu, mbuli bukali. Tulakonzya kusala cintu cakuyeeya, mpoonya mukucita boobo, swebo inga twasala akataa buumi bubotu nokuba malwazi.\\nRedford Williams‚ M.D.‚ Musilisi wakalemba bbuku lilaa mutwe wakuti 'Bukali Bulajazya'‚ wakalemba kuti : \"Kukalala kuli mbuli kunywa musamu uukola asyoonto-syoonto buzuba abuzuba mubuumi bwako boonse.\" Buumba, kulibilika, buunyu nanka busyaacivwulemwangu‚ kucimwa‚ kubaa mulandu‚ kutasyomeka‚ zyoonse eezi nzintu zijaya buumi akukulwaizya kubola mubili kuti ufwe.\\nMubbuku eelyo, mutwe wakuti‚ Kusanyangula Bulwazi‚ Norman Cousins upandulula mbwaakapona kuzwa kubulwazi bwa ankylosingi spondylitisi, bulwazi \"butazyibidwe bupanduluzi\" alimwi bukonzya kuponwa buyo muntu omwe mumyaanda yosanwe yabantu baciswa bulwazi oobo. Mukukakatila kupona kuzwa kubulwazi oobo‚ Cousins waakaka misamu njaakali kupegwa, mpoonya wakakumbila cipekupeku akutalika kulikkomanisya kumwi kalangilizya zipekupeku zyakaindi loko zyamasesya. Walo wakali kutobela malailile aayo ngaakajana mubbuku ndyaakalemba musilisi Dr. Hans Selye mubbuku lyakwe lyamutwe wakuti 'Kubbaatikilwa mu Buumi'‚ mpoonya eeco cakamupa kucinca mizeezo yakwe, akumugwasya kutalika kusekaseka, akubambulula zyakulya nzyaakali kulya, amakanze aakwe; eeco cakali ciindi cakucinca buumi bwakwe, cakamupa kuti aponene limwi kuzwa kubulwazi bwakwe mumyezi yongaye buyo.\\nKwakaambwa kuti kugwagwamuka kuseka abuzuba inga cakupa kuleka kuya kumusilisi. Kusekaseka kuletela zintu zibotu zinjaanji. Kulayungizya bulowa bukunka mbuli nosobana kwamaminiti aali 15- kusikila 30. Ciletela kuliiba akuleka kugwitila mumoyo, cilesya kufundilila, ciyungizya nguzu mumubili, cilesya kuciswa mafuwa aamubili, alimwi cilagwasya koona kabotu. Alimwi nkaambo musamu wa serotonini ulavwula mubulowa kuti muntu kasekaseka, eeco ncintu cigwasya muntu kuleka kubaa buumba. Kumwi kuvwuntauzya kwakatondezya kuti abalo bana banyonka kunkolo balaa bweele balakonzya kupona kufumbwa buyo kuti banyina bana kabakkomane akusekaseka nobayanda kunyonsya bana aabo.\\n“Mazuba oonse aamuntu uupenzegwa mabi, pele moyo walumwemwe ulipobwede lyoonse.”—Tusimpi 15:15\\nMbubuti Mebo Mbwenya Ndakkomana Kumwi Nketalimvwide Kukondwa?\\nKumwetamweta kulaboola eelyo muntu nayibaluka zileleko nzyatambula mbuli mwana ookwa Yahuwah. Swebo tulakonzya akujana kukkomana kwiinda mukukkomanina kuleleka bamwi bali mumbali lyesu.\\nMizeezo Nzi Mebo Njeyelede Kuyeeya Eeyo Iikulwaizya Buumi Bubotu mu Mubili aMumoza?\\n“Kumananino nobakwesu, amuyeeye kufumbwa zibotu azitembaulika\\nzyoonse zyamasimpe,zilemekeka, ziluleme, zisalala, zyeebesi,\\nalimwi azyabulemu; kuti kakuli ciimo cabulemu,\\nalimwi kuti kakuli kutembaulwa, amuyeeyele zintu zili boobu.”\\nPele Mebo Ndizingidwe Mizeezo Iindilwana …\\nYebo ulakonzya kujala mulyango akujalila anze mizeezo iikulwana yoonse kwiinda mukutola muya wako kuli Yahuwah mumupailo uusinizyide, kumwi kolikankaizya mucisyomyo citobela alusyomo lwako loonse: “Tulamanya kukazyanya akulisumpula koonse ooko kusola kulesya bantu kuti bazibe Yahuwah. Tulabatamika mizeezo yoonse kuti iswiilile Yahushua” (2 Bakolinto 10:5).\\n“Mutalibiliki acintu nociba comwe pe, pele lyoonse amukumbile akoombookela Yahuwah nzyomubula amoyo wakulitolaansi akulumbaizya.” —Bafilipo 4:6\\nBuumi \"Ncipego cokwa Yahuwah.\" Mukambausi 3:13\\nKufumbwa cileleko, cizyila mujanza lyaabwaabi lya Mwami Yahuwah alimwi kwiina ciinda kupa buumi bubotu kumubili wamuntu mbuli muuya wakulumbaizya akutembaula. Mulimo mubotu kuliimya zyakulikkomanisya, mizeezo akulimvwa kutakkomana —mbweenya mbuuli mulimo kupaila.\\n“Amulumbe lyoonse, ncenciceeco Yahuwah ncayanda kuti mucite muli Yahushua Kristu”(1 Batesalonika 5:18). Aaya malailile ncecisyomyo cakuti nokuba cintu cisyoonto buti cilibonya aanga cilwana ndiswe inga catubelekela kabotu swebo. “Kayi tulizi kuti zintu zyoonse zyeenzyegwa kabotu kuli baabo bamuyanda Yahuwah, nkokuti kuli baabo mbaakaita mumakanze aakwe.” (BaLoma 8:28). Yahuwah inga taatukulwaizya kumulumbila cintu eeco cinga catunjizya muntenda.\\nBantu banjaanji tabatuli mikuli yabo mumaanza ookwa Yahuwah; batamba malwazi akubula nguzu kwiinda mukulipenzya kuyeeya. Kuti aabo balisukata akunjomba mumizeezo nobali kunga banyansamuka akulibbakamuna kuzwa mumapenzi aabo, akwalo kupona kwabo inga nokwali kufwambaana. Balo beelede kwiibaluka akulumba kuciindi cilamfu eeco ncobakakkomana kupona buumi bubotu; alimwi kuti oobo buumi bubotu bwajokezyegwa mumaumi aabo, tabeelede kuluba kuti bali mukulyaaba bupya kukonkezya kuteelela Mulengi wabo. Eelyo basicinsenda bali kkumi nibakaponyegwa, omwe buyo nguwakazyokela akuyandaula Yahushua akupa bulemu kuli Nguwe. Tutabi mbuli basicinsenda bali fuka batalumbi aabo batakazungaanyigwa aluzyalo lwa Mwami Yahuwah.\\nNinzi Cinga Cacitika Kuti Mebo Ndatalika Kutembaula Mwami Yahuwah?\\nYahuwah uyandisya ndiswe kuti katuyooma bubotu Bwakwe akwaambilizya nguzu Zyakwe. Walo ulalemekwa eelyo notumutembaula akumulumbaizya. Walo waamba kuti, “Uundilemeka nguyooyo uuleta zipaizyo zyakulumba” (Intembauzyo 50:23). Yahuwah uyandisyide kuti buumi boonse bwabantu Bakwe bube buumi bwakutembaula Nguwe. Mbombuboobo nzila Zyakwe “mbozizibwa ansi aano,” “alufutuko Lwakwe akati kamisyobo yoonse” (Intembauzyo 67:2).\\n\"Kokkomana mu Mwami Yahuwah,\\nnkabela walo ziyanda moyo wako uyookupa—Intembauzyo 37:4\\n5. INGUZU ZYA MUPAILO\\nUtapengi kuyeeya; pele kotola mapenzi aakucumba mumoyo wako woonse ku Mwami Yahuwah mumupailo. Kotongooka kufumbwa ncobulide, ncokkomanina, cikuusisya, ncoyandisya, acintu cikuyoosya kuli Taata wako uuli kujulu. Yebo tokonzyi kumupa mukuli uumuminya Walo pe, yebo tokonzyi kumukatazya Ooyo uubala myeelwe yamasusu woonse aali atalaa mutwe wako, tasulaikide zintu nzyobayanda bana Bakwe pe. Amubone, tulaamba kuti, “Balilelekedwe aabo bakakatila.” Mwakamvwa kale zyakukakatila kwa Jobo, alimwi mulizi eezyo nzyaakamucitila Mwami Yahuwah kumamanino, nkaambo ngusilweengelelo, ngusilubomba” (Jemusi 5:11). Moyo Wakwe waluyando ulanyanyaala nuuteelela buusu bwesu nokuba kulilauka kwesu. Komutolela zyoonse zikukatazya mumizeezo yako. Kunyina cintu ciinda kukomena kuli Nguwe ncatakonzyi kubweza, nkaambo Walo uliyumwide manyika atalaa makkuko aakwe‚ Walo nguuyendelezya bweende bwamulengalenga woonse. Kunyina cintu cijatikizya luumuno lwesu ciinda kuceya cakuti inga taacibikkila maanu. Kunyina ciindi ncotupona cisiya mbi kapati cakuti Walo takonzyi kucilanganya; kunyina cintu citakkazyiki moyo cikatazya cakuti Walo takonzyi kucibambulula. Kunyina manyongwe aakonzya kusikila muntu omwe akataa bana Bakwe, nokuba cintu cipenzya moyo, nokuba kukondwa akukkomana, nokuba mupailo uusyomeka uunga wainda mumulomo‚ ooyo Taata wakujulu ngwataswiilide, nokuba yooyo ngwatabikkili maanu. Batyompedwe mumyoyo ulabayumya, ulaanga zilonda zyabo” (Intembauzyo 147:3)\\nCilongwe akataa Yahuwah amuya wamuntu uuli woonse cilaandeene mubukkwene kubee kunyina muntu uumbi atalaa nyika uukonzya kuswaanga Anguwe mucilongwe, kubee kunyina muntu uumbi ngwaakapeda Mwanaakwe muyandwa.\\nYahushua usyomya kuti:“ Kufumbwa ncomuyookumbila mukukomba muyoocitambula, kuti naa kamujisi lusyomo” (Mateyo 21:22). Walo ulaambilizya akuti: “Aboobo kuti naa mwakkalilila mulindime, aalo majwi aangu akkalilila mulindinywe, mulakonzya kukumbila kufumbwa ncomuyanda, eelyo mulapegwa” (Johane 15:7). “Naa bakomba calusyomo mulwazi ulapona, mpoonya Mwami Yahuwah ulamubusya; nkabela kufumbwa zibi nzyaakacita zilalekelelwa” (Jemusi 5:15).\\nMipailo iitalekezyi kupaila ncecintu ciswaanganya muya wamuntu antoomwe a Mwami Yahuwah, kutegwa buumi kabukunka kuzwa kuli Yahuwah kuzya mubuumi bwesu; mpoonya kuzwa mubuumi bwesu, mukusalazyigwa kwesu abulemu, kabukunka kuzyokela kuli Yahuwah. Kunyina ciindi nokuba busena buteeleli kupedwa mupailo kuli Yahuwah. Kuzumanana mumipailo ngomulazyo uupedwe kutegwa muntu atambule ncapailila.\\nOoyo uubala masusu aali atalaa mutwe wako woonse kunyina pe nalekede kubambilila zintu eezyo nzyobabulide bana Bakwe.\\nKakwiina Kusyoma mu Nguzu zya Mupailo, Mbubuti Mebo mbwenga Ndazyiba kuti Mupailo Ulaa Nguzu Ncobeni?\\nLarry Dossey‚ M.D.‚ mubbuku lyakwe lilaa mutwe wakuti 'Majwi Aaponya'‚ wakasandulula \"maseseke amwi aasisidwe mulwiiyo lwamisamu yakusilisya bantu.\" Dr. Dossey upandulula kupaila kuti kuli mbuli \"kubaa luyando‚ kufwidana luzyalo akumvwida bamwi mbobalimvwide,\" mpoonya ulapandulula akuti mupailo \"ninzila yakusilika ilaa nguzu alimwi iizumizyidwe mumulawo (pele yiindwa kumbali ziindi zinjaanji).\" Dossey ubelesya mikonzyanyo minjaanji iitondezya kuti mupailo ulaa nguzu zyakubamba buumi bubotu. Bumwi buvwuntauzi bwakatola busena mu 1988 ku San Francisco bwakasanyangula nguzu zya mupailo kumulimo wamyoyo yabantu bakali kuciswa myoyo bali 393. Aabo bamalwazi tiibakakubwene ooku kuvwuntauzya nikwakali kutola busena pe; imwi nkamu yabo yakapaililwa alimwi imwi tiiyakapaililwa. Kumamanino aamyezi iili kkumi yakuvwuntauzya, eeyo nkamu yakali kupaililwa tiiyakacili kuyanda kupegwa misamu iijaya tuzunda alimwi tiiyakali kulangilwa muziindi zyotatwe kutalika kunjilwa meenda mumapupwe.\\nMumwezi wa Vwumbi Pati 2001, mubbuku lya 'Buumi bwa Kuzyalana'‚ bavwuntauzi ba Cikolo cipati ku Columbia—bakagambwa nkaambo kazintu nzibakabbukizya mubuvwuntauzi bwabo—bakaambilizya kuti eelyo beenzu batakazyibene abamakaintu aabo bakali kuboola kuzyoosilikwa luzyalo, eelyo nibakapailila bamakaintu‚ aabo bamakaintu bakali kulangilwa kumita ziindi zyobile kwiinda bamakaintu aabo batakapaililwa.\\n“Kayi aswebo twakamvwa Makani Mabotu mbubonya mbuli mbabo. Pele balo tiibakajana mpindu mubukambausi oobo, nkaambo bakamvwa buyo, tiibakasyoma pe” —BaHebulayo 4:2\\n6. KUYANDANA ABANTUNYOKO BAMWI\\nBasyaabupampu bazilengwa leza bakabikka tusulwe mutwaanda, akutusanina zyakula zilaa mafuta kapati kwamyezi iikubwene, mpoonya akupima tusulwe ooto. Kwakajanika kuti, bunji bwazintu nzibakajana tiizyakali kubagambya. Nkaambo kakuti zyakulya eezyo nzibakali kusanina tusulwe tiizyakali zyakulya zipa buumi bubotu, ooto tusulwe twakajanwa kuti twakali kulangilwa kusinka mafuta munsinga zyamubili amusinga zyamoyo. Toonse tusulwe pele buyo tooto twakali mukaanda kakali mujungusi. Eelyo basyaabupampu nibakatalika kulibuzabuzya kuti mbuti kayi ooto tusulwe twakali mutwaanda twamunselelo ncitwatanyongana nokuba kuti twakali kusaninwa zyakulya nzyeenya mbuli tusulwe twakaanzikidwe mutwaanda atala? Nibakayandaula makani woonse, bakajana kuti umwi nakalindu wakali akati kabo, wakatalika kutuyandisya tusulwe ooto twakali mukaanda kakali munselelo.\\nLyoonse naakali kumanizya kupima tusulwe ooto, wakali kunga watalika kutukumbatila, akutugwisya mukaanda, kutubuwabuwa akutusobanya tusulwe ooto. Wakali kucita cintu eeco abuzuba.\\nBasyaabupampu bakayeeya kuti ooyu wakali muzeezo mubotu uukondelezya, aboobo bakakanza kuti batalike “kutondezya luyando” akataa tunyama mubuvwuntauzi bwabo. Muciindi eeci bakaandaanya tusulwe munkamu zyotatwe (A, B, a C) mutwaanda totatwe akutusanina zyakulya zilaa mafuta. Mpoonya buzuba abuzuba, bakali kugwisya tusulwe twakali mukaanda kataanzi kankamu ya A akutusobanya, kutukumbatila, akutubuwabuwa. Ooto tusulwe twakali mukaanda kabili kankamu ya B bakali kutusobanya buyo ciindi comwe mukuya kwaciindi, alimwi ooto tusulwe twakali munkamu ya C tiibakatugumina lyo pe.\\nEelyo nibakamanizya kuvwuntauzya kwabo akupima tusulwe toonswe twakali munkamu zyotatwe, bakajana kuti ooto twakali munkamu ya C twakajisi mafuta manji mumubili, ooto twakali munkamu ya B twakajisi aasyoonto buyo mafuta, alimwi—kakwiina cigambya—ooto tusulwe twakali munkamu ya A twakalaa mafuta masyoonto kapati mumubili kwiinda toonse. Cilikke cintu cakaimpene akataa tusulwe ooto cakali buyo nzila eeyo njitwakali kutondezyegwa luyando akujatwaatwa.\\nKwakalibonya kasimpe keni mukuvwuntauzya ooko: Nokuba kuti tusulwe twakali kulya cakulya comwe citapi buumi bubotu, ooto twakali kuyandwa kapati akubambililwa, twakabaa nzila yakulikwabilila kuzwa kuntenda yacakulya eeco. Mumajwi amwi, kwakali kuswaangana kwakalibonya mukuvwuntauzya ooko akataa luyando abuumi bubotu bwamubili.\\nOolo luyando Mufutuli Yahushua ndwanjizya mubuumi bwamuntu, lulaa nguzu zyakupa buumi bubotu. Cibeela camubili coonse—ibongo, moyo, ansinga zyamubili—zyilagumwa aluyando oolo akupona. Kwiinda muluyando oolo, inguzu zyamubili zyilabbatamuka akujata mulimo. Oolo luyando lwaangulula muya wamuntu kuti uleke kulimvwa kubaa mulandu, kubaa buumba, kulibilika akubambilila zinjaanji, nkaambo eezyo nzintu zilaminya akudyaaminina nguzu zipa buumi. Pele luyando lwa Mufutuli luletela kulyookezya akukkalikila mucamba. Lusyanga kukkomana ooko kupa buumi mumuya wamuntu, ooko kutakonzyi kujayigwa acintu caanyika pe.\\nEelyo notutambula luyando lwa Yahushua akubaa zipego zya luzyalo Lwakwe, swebo inga twabaa cikwelete kuli Nguwe (BaLoma 1:14) aboobo tulaitwa kuti twaabanye bamwi eeco ncotwatambula kuzwa kuli Nguwe.\\n\"Kupa Luyando ngo Musilili Ulaa Nguzu.\"\\nEelyo yebo noyanda bamwi, mubili wako ulabaa nguzu zyakulwana malwazi. Luyando lulacinca misamu iijanwa mubongo akuyumya bukwabilizi bwa mubili wako.\\nKuli Muntu Umwi Ngwentakonzyi Kuyanda, Ninzi Mebo Ncenga Ndacita?\\nKuli nzila zinjaanji zyakukkomanina akuyanda muntu pele imwi nzila yiinda kubeleka njakusanganya muntu ooyo mumipailo yako eelyo noboola kucuuno cabulemu. Ncintu cikatazya kucimwa muntu ngopailila. Yahuwah ulacinca moyo wako eelyo nopailila muntunyoko. Kosoleka kucita cintu eeco!\\nNcintu ciyandika kutambula muntu mbwabede kuleka mbwatabede. Swebo tulaalilwa kapati kuti twaalilwa kubona zintu zibotu anguzu nzyajisi muntu.\\n7. MULIMO WA BUSAMALIYA\\n“Sena kuliimya kulya nkundakasala takuli kwakwaangununa nketani zyalusalululo, kukkulula zitolopo zyajoko lyaluciso. Kwaangununa badyaaminidwe, akuleka luciso luli loonse? Sena takuli kwaabila zilyo zyanu kuli bafwa nzala? Sena takuli kuti kamupa maanda kuli basimutuntuli? Mwabona batakwe zisani mubape, kutali kuti kamulekelezya bantu bokwanu. Eelyo mumuni wanu uuyoolibonya, muyoofwambaana kuponyezegwa, bululami bwanu buyoomusolweda, bulemu bwa Mwami Yahuwah buyoomukwabilila musyule” —Izaya 58:6-8\\nMuntu wakali kwiingaila bumwi buzuba muciindi camupeyo, kayaa kubolyonga mucaanda, wakabaa cinywe nkaambo kampeyo; eeco cakapa kuti abulile limwi nguzu. Wakasika munsaa kuyanda kufwa mpeyo, akuleka kukakanyana kupona buumi; mpoonya wakamvwa jwi lya silweendonyina, ooyo wakaandidwe mpeyo alakwe. Wakamufwida luzyalo, alimwi wakakanza kuti avwune mweenzinyina. Wakamukumbatila akusola kumukasaazya matansyi silweendonyina naakaandidwe mpeyo, mpoonya naakagwagwalisya kwakaindi kakubwene, wakamwiimikizya kuti ayimikile amaulu aakwe. Nkaambo kakuti ooyo muntu taakali kukonzya kwiimikila mwini, wakamujatilila caluzyalo mumaanza aakwe kumwi kalanga milwi yacaanda eeyo njaakali kuyeeyela kuti takonzyi kwiilanduka alikke.\\nEelyo naakali kutuntulisya silweendonyina kumutola kubusena butakwe ntenda, umwi muzeezo wakasimpe wakamunjila mumoyo wakwe kuti kwiinda mukuvwuna mweenzinyina, awalo wakalivwuna lwakwe. Makanze aakwe aakugwasyilila muntunyina akakasaazya bulowa bwakwe bwakatii yume kwaandwa caanda munsinga zyakwe, akukasaazya zibeela zyamubili wakwe.\\nMukugwasya bamwi aswebo lwesu tulatambula lugwasyo.\\nKucita cintu cibotu ngomusamu wiinda kubota wakusilika malwazi. Kukkomana kujanwa mukugwasya bantunyoko, ncintu cipa kuti ulimvwe kusangalala, alimwi ncintu cinyanyaazya mubili akufwambaanya kukunka bulowa bukunka, akupa buumi bubotu kumizeezo amubili wako.\\nKuti mizeezo kiiliibide akukondwa, nkaambo kakukkomanina kucita cintu ciletela bantunyoko lukondo, eeco ciletelezya kukkomana mumubili woonse, akutalisya bulowa kukunka kakwiina cisinkilila akuyumya amubili. Cileleko ca Mwami Yahuwah ninguzu ziponya malwazi, nkabela aabo bagwasya bantu banjaanji inga baibaluka cileleko eeco mumoyo amubuumi bwabo.\\nBuumi butakwe makanze nkufwa kocilanga.\\nCintu cisinkilila bantu kuti bakome malwazi ciimvwi kapati mukuliyandisya lwabo beni. Bamalwazi banjaanji balimvwa aanga bantu boonse beelede kubafwida luzyalo akubagwasyilila, kakuli cintu cini ncobabulide nkuyeeya akuyanda buyo bamwi akuleka kuliyandisya.\\nYahuwah ilatupa zileleko Zyakwe kutegwa swebo tukonzye kwaabila bamwi. Eelyo swebo notulomba Nguwe cakulya abuzuba, Walo ulanga myoyo yesu kuti abone naa swebo inga twakonzya kwaabanya bamwi babulide kwiinda ndiswe mbweenya mbuli mbwatwaabanya alakwe.\\nBamukamufu abamucaala, mbambabo mbotweelede kufwida luzyalo kapati. (Jakobo 1:27). Balo mbabantu Mwami Yahuwah mbabambilila kabotu-kabotu. Balipedwe kuli ndiswe tobatobeli bokwa Yahushua kuti tugwasye Mwami Yahuwah kubabambilila akubagwasya nzyobabulide. Kuyanda kubeleka ngomulimo wabuumi bwesu, pele kuvwulisya bantu bayeeya kuti balapona kakwiina kubeleka nokuba kuyandana abantunyina.\\n8. MAJWI AALWELA\\n“Majwi mabotu ali mbuli cimbulwe ca buci, manono kumvwa kumoyo, alaponya mafuwa” —Tusimpi 16:24\\nMulimo nzi wa Majwi Aalweela?\\nMubbuku lyabo lilaa mutwe wakuti 'Cakulya a Luyando'‚ ba Gary Smalley a Rex Russell bakabunganya makani aatobela aayubununa zinjaanji:\\nKuvwuntauzya kwa Busilisi kwakasanyangula cicitika mubuumi bwamuntu eelyo muntu nazyibide kuzwangana, mpoonya bakajana kuti banabukwetene abaabo bakkala antoomwe bazwangana ziindi zinjaanji balaa malwazi manjaanji kwiinda baabo bakkala antoomwe akumvwana. Aabo balwana ziindi zinjaanji balaa mibili iijisi bukwabilizi butakwe nguzu alimwi tabajisi maumi mabotu kwiinda baabo bapona caluumuno mumikwasyi alimwi kabamvwene abalongwenyina.\\nKuvwuntauzya basicikolo ku Cikolo cipati ca Yale, kwakabbukizya makani aakuti, aabo basicikolo batakali kuyandana bakali kunjilwa mpeyo mucamba, kuciswa akuswaya basilisi ziindi zinjaanji kwiinda baabo bakali kuyandana—alimwi kufumbwa buyo mbubakali kwiindizya kutayandana—aalo malwazi akali kwiindila kuvwuzyanya.\\n“Majwi mabi alayasa mbuli panga, pele mulaka wamusongo ulaponya”—Tusimpi 12:18\\nBavwuntauzi ba Cikolo cipati caku Ohio bakaleta banabukwetene bali 90 antoomwe akubabuzya kuti babambulule makani aakwiimpana; kupima bulowa kwamawoola aali 24 kwakayubununa kuti aabo banabukwetene bakali kulwana kapati, bakatondezya kuti mubulowa bwabo bukwabilizi bwabo bwakali ceyede ziindi zili lusele.\\nBavwuntauzi ba Cikolo cipati ku Cambridge, England bakajana kuti banabukwetene aabo bakali kuzwangana ziindi zinjaanji bakali kulangilwa kuciswa malwazi aalufu ziindi zili 13 kwiinda baabo batakali kulwana.\\n“Kuzwa kumicelo yakkanwa lyakwe, muntu ulatambula zintu zitobela; alimwi zintu zizwa mumpindu yamulomo wakwe zilamukkutya. Mulaka ulijisi nguzu zyabuumi alufu: ooyo uuyanda uyoolya micelo yawo” —Tusimpi 18:20‚ 21\\nMbubuti Mebo mbwenga Ndalomya Kubona Kuti Majwi Aangu Aletela Bamwi Zileleko?\\nKuti mizeezo yako kiiluleme, nkabela aalo majwi aazwa mukanwa lyako inga kaaluleme. Ncibotu kuti muya wamuntu uuli woonse avwuntauzye cakutontomana kufumbwa cilyo cabusongo eeco ncotusanina mizeezo yesu. Mibandi yamasampu, ngomusyobo wakulumana mbuli banyama bamusyokwe, aboobo tiiyelede kwaambaulwa akataa baabo bapona akulya Cinkwa ca Buumi. Eelyo umwi muntu nalekela muya wakwe kuti weendelezyegwe amuya uunyemede, walo inga waba muntu uukoledwe mbweenya mbuli cakolwa.\\n\"Kunyemanyema lyoonse abuzuba cili mbuli kunywa musamu uulelema kukujaya buzuba bomwe-bomwe mubuumi bwako boonse”\\n—Redford Williams, M.D., Bukali Bulajazya\\n10.Lino Atujate Mulimo\\nMBUBUTI MBOTUNGA TWACINCA MAUMI EESU?\\nKobambilila Buumi Bwako nkaambo inga Buumi Bwakuyumina\\nMu 2006, ku Beijing‚ umwi mwaalumi mu Chinese wamyaka yakuzyalwa iili 35 ‚ wakali kuvwimwa abakapokola nkaambo kamulandu wakujanwa ujisi ntobolo, mpoonya wakalitola mwini kuli bamasilikani naakakatala kuyuba kwamyaka iili lusele mubwina mbwaakafumbide kunze lya munzi wakwe. Niyakayinda myaka iili lusele, nokuba kuti wakali kulangilwa kujaigwa, ooyo muntu wakalipa lwakwe kumasilikani nkaambo zyakamuyumina zintu zyakulisisikizya alimwi taakacili kukonzya kuliyumyayumya “kusyaanikizyigwa” kuvwimwa boobo aanga munyama wamusokwe.\\nButebuzi bwa maumi eesu ngotupona, bulalitondezya mumaumi eesu ngotupona. Kuti swebo tiitwasala kucinca ziyanza zyesu, nkabela swebo inga twaba mbuli mwaalumi uulya wakalisiside mubwina kayeeya kuti wakalaa lwaanguluko ani kuti waakalilyaangide mwini kalindizya buyo bulumbu bwakwe kufumbwa kulyata tende anze lyabwina.\\nKulelema ngo sinkondonyina wa kubambulula buumi. Ncintu ciyandika kuti omuntu walizula akubona aawo mpolezyede, mpoonya akutalika mulimo uusyomeka wakulibambulula, kakwiina kuleelaleela, ntaamu yomwe ciindi comwe. Kolomya kubambilila kufumbwa nguzu zyabuumi nzyocijisi, kwiinda mukulilemununa mikuli yazinyonyoono akubelesya milawo yokwa Yahuwah. Eeco ciindi ncosala kuti ubambulule buumi bwako ncecigwasyilila mbokonzya kuzwidilila; kulelema nokuba kuuntuluzya inga cakuyumizyila buyo buumi bwako.\\nKolomba Luzyalo lwa Mwami Yahuwah\\nIzintu ziinda koongola mubweende bwako zilaboola eelyo yebo nocengulukila ku Mwami Yahuwah kuti akugwasye. Utasweeki; kotozya meso aako lyoonse ooko Walo nkwabede. \"Kunze lya Ndime,\" Yahushua mbwaamba, \"yebo kunyina nconga wacita.\" Koibaluka cintu eeci lyoonse (Johane 15:5). Eelyo yebo nomuzyiba Yahushua lwako omwini, Muya Uusalala ookwa Yahuwah ulakkalilila mu moyo wako. Aboobo yebo inga wabaa nguzu akuyumayuma kucinca zintu mubuumi bwako.\\nKuti yebo kolaa cibeela cabuumi bwako eeco ncobwene celeede kucinca, kobandika a Mwami Yahuwah kutegwa akugwasye kubambulula cibeela eeco mbuli mbokanzide. Eelyo noyaamide munguzu Zyakwe kuleka munguzu zyako, Walo kunyina nanga wakulekelezya pe.\\nKuti yebo waciswa, mpoonya uyandisya kupona alimwi, ooko kucinca kweelede kumaninina ncobeni. Komulomba Walo kuti akupe nguzu muciimo cako eezyo nzyobulide kuti ubambululwe, mpoonya Mwami Yahuwah uyookupa nguzu zyakucita cintu eeco. Ijwi Lyakwe lituyiisya kuti, \"Mebo ndilakonzya kucita zintu zyoonse kwiinda muli Yahushua nkaambo nguundipa nguzu.\" (Bafilipo 4:13).\\nSwebo tweelede kwiiya kuti zileleko zyakuteelela‚ mubukkwene, zilakonzya kuba zyesu kufumbwa buyo kuti twatambula luzyalo ndwatufwida Mufutuli Yahushua. Luzyalo Lwakwe ndolutupa nguzu zyakuti tutobele milawo yokwa Yahuwah. Lwalo ndolutupa kubaa makanze aakukosola ziyanza zibyaabi. Luzyalo Lwakwe nzyenguzu zilikke zikonzya kutubamba akutukobelela munzila iiluleme.\\nYahuwah mu busongo Bwakwe wakalenga bantu bakonzya kukomena akucinca. Cintu cipati eeco muntu ncanga wacita mukubambulula akucinca ziyanza zyakwe, ncakulyaaba ku Mulengi wakwe. Eelyo nacita boobo, walo inga watalika kuyaa bukomena muciimo cakwe akuyaa kuba mucinkonzya cokwa Yahushua, awalo Lwakwe wakabamba milawo ya Wisi Wakwe yoonse.\\nKobaa Mizeezo IIlondokede\\n\"Mbweenya mizeezo njayeeya mumoyo wakwe mbwiibede, awalo muntu mbwabede ncobeni oobo.\" —Tusimpi 23:7\\nEeco ncoyeeya, ncokanana, ncobona, nconumfwida akulabila amulaka, ciyeeme kucintu ncosala kuciyeeyela mimizeezo yako. Kuti yebo wakanza kuti kwiinda mu luzyalo lokwa Yahuwah uyande kubambulula buumi bwako, eeco inga caba cintu ncoyandisya. Kuti yebo waswena munsaa cintu eeco kodanaika akutaciyanda, inga calangika akununkilila nokuba kumvwika amulaka mbuli ceeco ncolangila akuyeeyela cini.\\nBuumi Bubotu Nciyanza Cakupona Mazuba Woonse, Kuleka Buzuba Bomwe Buyo Pe\\nMuzeezo wakuti \"kumaninizya zyoonse nanka kuleka zyoonse\" njenzila yakuzundwa. Kuti yebo kotakonzyi kubambulula zintu zyoonse nzyoyelede aciindi comwe, utatyompwi, toyelede kulikatazya. Kotalika buyo kubambulula cintu comwe aciindi comwe, mpoonya eelyo noozyibila, kofwamba kubambulula ciyanza citobela waawo.\\nKufumbwa ntaamu njobweza iikutozya kubuumi bubotu, inga yakweetela cibotu. Nciceeco ncocita muziindi zinjaanji cilaa mulimo mupati. Nciceeco ncozyibide kucita cipa kuti ubaa buumi bubotu.\\nCimwi cintu ciimpene akataa bantu abanyama, ninzila mbobatalika kutobela ziyanza zyabo. Banyama batobela buyo kakwiina kuyiisyigwa. Oolu nduzyibo ndobajisi kale kuzwa nobakazyalwa kubazyali babo. Pele mukwiimpanya, nokuba kuti ziyanza zilakonwa kuzwa kubazyali, bantu balayiisyigwa zintu nzyobeelede kutobela lwabo beni. Bunji bwazintu nzyotucita, tulazicita nkaambo kakuti twakaziyiila kubusena bumwi. Zilengwa zyabantu zilaa mulimo, nkaambo kufumbwa buyo kuti twazyibila kutobela ziyanza eezyo, inga kucinyina akupandulula kuciyandika ncotweelede kutobela zintu eezyo pe.\\nMakani mabotu ngakuti, kufumbwa buyo kuti webo watalika kutobela ciyanza cakupona buumi bubotu kwaciindi cilamfu, inga cakubeda ciyanza cikupa bulumbu alimwi citakukatazyi kubamba nokuba kukanza kucita. Kuzumanana kucita cintu, nga makkii, alimwi lyoonse nokakatila kucita ciyanza cibotu, ulabaa nguzu alimwi inga cayungizya kukuubaubila.\\n“Kuti twamanizya kucita zintu zyoonse nzyotukonzya kucita, inga twaalyaankamika lwesu tobeni” —Thomas A. Edison\\nSwebo tatukonzyi kwiibalusyigwa ziindi zinjaanji kuti buumi bubotu tabulicitikili buyo kakwiina kukakatila. Buumi bubotu buzyila mukuteelela milawo yokwa Yahuwah. Kuteelela milawo eeyi takuli kucesya lwaanguluko lwamuntu pe, pele ncileleko citapimiki eeco citwaangulula kuleka kubaa bukandu bwakuciswaciswa malwazi.\\nSwebo tatulangi kuzintu zibonwa pe, pele tulanga kuzintu zitabonwi. Nkaambo zintu zibonwa nzyakaindi kaniini buyo, pele eezyo zitabonwi tazigoli pe (2 Bakolinto 4:18). Eeco ncoliimya nolijata muzisusi zyanyama amubili wako, ncintu citakwe mpindu alimwi citakkalilili; mucibaka caco yebo ulapegwa cintu cilaa mpindu alimwi coongola mubuumi bwako boonse. Ooku takuli kulyaaba pe, nkutambula cintu citamani.\\n“Baloma 12 1,2 Lino nobakwesu, nkaambo Yahuwah watufwida luzyalo lupati boobu, ndamukumbila kuti mulipe amibili yanu yoonse kuti mube cipaizyo cizumi, cisalala, citambulika kuli Yahuwah. Eeyi njenzila iini-ini yakukomba Taata Yahuwah. Mutayanzani abukkale bwabantunsi, pele Mwami Yahuwah asandule buumi bwanu mukumupa myoyo mipya. Ndendilyo nimutizibe luyando lwa Yahuwah, nkabela mulaziba zibotu, zilondokede, azintu zimubotelezya Yahuwah”—BaLoma 12:1, 2\\nTwakagwisya mucibalo citaanzi woonse mazina aamulimo aayo bantu batamuzyi leza ngobapede Taata a Mwana, alimwi mucibaka cangawo twakabikka mazina aakumatalikilo ngobalipede eeni. Kuyungizya waawo, twakajokolosya mu Mangwalo mazina eeni ookwa Taata a Mwana, mbweenya mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi ba Bbaibbele bakayoyelwa Moza.- Nkamu ya WLC","num_words":16325,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kusalangalizya Akutondeezya Lubomba | Kubala Akuyiisya\\nKusalangalizya Akutondeezya Lubomba\\n1 BaTesalonika 2:7, 8\\nCHIFWIINSYO: Wambuula munzila yaluyando, iitondeezya kuti ulabayanda baswiilizi.\\nYeeya atala abaswiilizi. Libambile kabotu kwiinda mukuyeeyesesya buyumu-yumu mbubaswaana baswiilizi. Yezya kubona mbubalimvwa.\\nSala mabala aali kabotu. Wambuula munzila iisangalizya, iiwumbulizya alubo iisungwaazya. Chenjelela kuti utaambi majwi aapa kuti baswiilizi babe abweeme naakuti majwi aatali kabotu kubantu batasyomi Jehova akuzintu nzibasyoma.\\nTondeezya chiyandisyo. Tondeezya kuti uli aaluyando kubaswiilizi kwiinda mukwaambuula aajwi libombede akunyanyaasya mubili munzila iili kabotu. Tondeezya kubotelwa kubusyu alubo umwemwetele.\\nUtatondeezyi mbulimvwa munzila yiindilide naakuti kulyeenienia. Nulikubala, tondeezya mbulimvwa kweendelana anzulikubala pesi utabali munzila iipa kuti baswiilizi babikkile maanu kulinduwe. Wambuula munzila iibombede alubo iitondeezya kuti uli aaluyando kubaswiilizi.\\nKubala Akuyiisya​—Kusalangalizya Akutondeezya Lubomba","num_words":106,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.133,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Nsabata Kumabbililo aazuba? Nkuyanguka ooko, Tacikonzyi Kucitaka eeco pe! Print\\nNsabata Kumabbililo aazuba? Nkuyanguka ooko, Tacikonzyi Kucitaka eeco pe!\\nIncreased light in recent years has revealed that the Biblical day—and thus, the Sabbath—begins at dawn. The chronology of events covering Yahushua’s death and burial conclusively prove that the Jews of Yahushua’s day still observed the Sabbath beginning at dawn.\\nHena yebo kuli nookamvwa makani aakuti kusindikizya muntu munzila yabulemu? Bantu batola milumbe muli sikapepele ciindi aciindi balaambilizya kuti kwakadadulwa mfulumende yamapolitikisi kubusena bumwi nokuba kunyika imwi. Pele kusindikizya muntu munzila yabulemu, ncintu ciindene. Ncintu cicitika kufwamba mukulaba kwaliso.\\nEeco ncecintu cakatalika muciindi liya misamu yakusilisya bantu munkondo niyakaalilwa koonda mulimo mbuli mbokweelede. Mubwini, kusindikizya muntu munzila yabulemu, kwakali kufwida muntu luse ooyo walicisa cakuti ulaafwi kufwa kufumbwa ciindi, akumukosweda buumi bwakwe muluzyalo. Kaambo keni aawa, nkakufwambya kufwa ooyo mweenzinyoko walicisa munkondo kuti afwambaane kufwa kakwiina kumvwa cicisa kwaciindi cilamfu. Aaka kaambyo kakasandaulwa, kusikila mazubaano, kakaambilizya “mucito nokuba cintu cimanizyila limwi kujaya cintunyina eeco cuubukide kubula nguzu cakuti cilaafwi kufwa.”1\\nIzwanga lyakuti Nsabata itola mawoola aali 24, kuzwa kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo aazuba atobela, lyakayozya akutalika kubula mpuwo nkaambo kakubbukizya bumboni bunjaanji bwaambilizya kuti, kampango ka Bapaizi 23:32, aawo mpokuyaamikidwe cilengwa eeci, tiikakabelesyegwa munzila iiluleme alimwi kunyina nokajatikizya buzuba bwaciloba bwa Nsabata pe.\\nCintu cisindaila ansi oolu lusyomo lwakuti Nsabata italikila kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo aazuba, cijanwa mumulumbe walufu akuzikkwa kwa Mufutuli wesu. Ooyu mulongo wazintu zyakatola busena, ulalandabika cakumaninizya kuti mawoola aa Nsabata atalikila kubucedo cifumofumo, kutali kumabbililo aazuba.\\nMULONGO WAZINTU ZYAKACITIKA\\nLufu lwa Mufutuli Yahushua:\\n“Nicatikakkwane maola otatwe Jesu wakoongolola ajwi pati wati, “Eli, Eli lama sabakatani?” Nkokuti, “Leza wangu, Leza wangu, wandisiila nzi?” 47Bamwi babo bakaimvwi munsi-munsi nibakamvwa boobo bakati, “Ooyo muntu wiita Elija.” Umwi wabo wakatijaana, wabweza nsinsa, wiizuzya ndulwe, wiibikka alubu, wamupa kuti anywe. Pele bamwi bakati, “Amulindile, tubone naa Elija ulasika kuzoomufutula.” Alimwi Jesu wakoompolola ajwi pati, eelyo wakafwa.” (Mateyo 27:46 & 50, KJV)\\nKakutaninga bambwa nkoloko zilyeendelela akupima ciindi, mawoola aabuzuba bomwe-bomwe akalipandaudwe muzibeela zili kkumi azibili. Eelyo Mufutuli Yahushua naakabuzya kuti, “Hena taali kkumi aabili mawoola aali mubuzuba bomwe?” (Johane 11:9, KJV) kunyina muntu wakamukazya pe Walo naakaamba boobo. Boonse bantu bakalicizyi kubalila ciindi kubelesya cinzimweemwe alimwi bakalizyi kuti buzuba butalikila kubucedo nobwaca akutalika kusalala. Aboobo, “mawoola” aamupeyo, akali mafwaafwi kwiinda mawoola aamainza.\\nYahushua wakafwa “munsaa woola lyafuka” mubuzuba bwa Pasika, Abibu 14. Eeco ciindi cileelene aciindi camazubaano ca 3 koloko wamasikati. Muciindi camwaka eeco, nikwaainda buyo ciindi camalubaluba nokweelene mazuba amasiku, eeco cakali ciindi munsaa 3 koloko wamazubaano. Aabo bazumanana kwaamba kuti Nsabata italikila kumabbililo aazuba basyoma kuti Yahushua wakakkomononwa kuzwa ampanda akuzikkwa kalitaninga bbila zuba. Ciindi camunzi wa Jelusalema muciindi camwaka eeco, izuba libbilila akataa 6:59 koloko wakumangolezya a 7:19 koloko wakumangolezya. Kusanyangulisya kabotu-kabotu bweende bwazintu, cituyubunwida kuti tiicakali kukonzyeka kucita zintu zyoonse zilembedwe mu Mangwalo mumawoola one buyo aakainda akataa kufwa kwa Mufutuli akubbila kwa zuba oobo buzuba.\\nYahushua wakafwa kaindi kasyoonto niwakainda 3 koloko wamasyikati.\\nMutumba ookwa Yahushua walombwa\\n“Muntu ooyu wakakumbila mutumba wa Yahushua. Mpawo Pilato wakalailila kuti bamupe mutumba ooyo. Mpoonya Josefa, wakauputaila mumulembo uutuba, akuulazika mucuumbwe cakwe mwini, cipya ncaakakokolwede mumwaala wabbwe. Wakakunkulisya bbwe pati akujala mulyango wacuumbwe, wainka.” (Mateyo 27:57-58, KJV)\\nKuli tumpango tobile twa Mangwalo ooto tugaminide kuyubununa kuti buzuba butalikila ncobeni kubucedo, kamwi kampango akataa tobile, nka mbukwaacitika kukankaminwa ampanda. Nokuba boobo, nkaambo kaziyanza zyabantu akulubizya kusandulula Mangwalo, ootu tumpango twiile kusotaukwa atala abantu bazuunyene kwaamba kuti Nsabata italikila kumabbililo aazuba.\\nZiyanza zyabantu: Bantu bazyibide kuyeeyela kuti kampango ka Matalikilo 1 kayiisya kuti buzuba butalikila kumabbilo aazuba nkaambo kakwiindulula kulemba kuti: “Alimwi kumangolezya acifumofumo bwakali buzuba [butaanzi, bwabili, bwatatu amazuba amwi aakatobela mbweenya oobo.]” Nokuba boobo, aaka kampango takapanduludwe munzila iiluleme. Mucaandaano citaanzi cabbuku lya Matalikilo, Mwami Yahuwah wakasalazyide kale kuti buzuba caamba nzi: mumuni! “Mpoonya Elohimu wakati, Akube mumuni: mpoonya kwakaba mumuni. Mpoonya Elohimu wakabona kuti mumuni, kuti wakali mubotu: nkabela Elohimu wakaandaanya mumuni kuzwa kumusinze. Mpoonya Elohimu wakaita mumuni kuti Mbuzuba, alimwi musinze wakawiita kuti Masiku.” (Matalikilo 1:3-5, KJV)\\nKuzwa mumusinze uutabonwi cintu kakutaninga lengwa nociba cintu comwe, buzuba butaanzi bwa Kulenga bwakatalika eelyo Mwami Yahuwah naakapozya kwaamba kuti, “Akube mumuni.” Mpoonya Walo wakaya kumbele akwaandaanya mumuni kuzwa kumusinze. Walo wakaulika mazuba zintu zyobile nzyaakaandaanya aawo. Yahuwah “wakaulika mumuni zina lyakuti Buzuba, alimwi musinze Walo wakawiita kuti Masiku.” Aboobo, kudadanyana kwaamba kuti “buzuba” butalikila nokwasiya, nkuswaanganya antoomwe eeco Mwami Yahuwah ncaakaandaanya.\\nKaambo kakwaamba kuti, “mpoonya kwakaba mangolezya naa igoko, alimwi kwakaba cifumofumo, buzuba bomwe ”, keelede kumvwisyigwa ncobeni kuti mumuni “mbobuzuba” alimwi eeco nceceendelana amumuni, akuti “masiku” nciindi ca mudima.\\nIbbala lyakasandululwa kuti “mangolezya” alimwi liyeeyelwa kuti ngamawoola aamasiku, lizyila kubbala lya ciHebulayo lyakuti ereb.\\nEeli bbala liiminina ciindi cabuzuba eeco cisolweda akutobela zuba nolyabbila. … Kaambo kakuti “kumangolezya” [mubwini, “akataa mangolezya”] kaiminina ciindi akataa mabbililo aazuba amusinze, “nolyabbila zuba pesi kakutaninga siya.”2\\nAawa bbala lisanduludwe mu Cikuwa talikonzyi kwaambilizya ciindi ca musinze eeco Mulengi wesu ncaakaita kuti Masiku, nkaambo eelyo bbala litalika kupima ciindi kalitana bbila zuba! Mumuni nguuyendelezya buzuba; musinze nguuyelezya busiku. Aboobo kufumbwa kuti ciindi kakucili mumuni wazuba mujulu, eeco ciindi cicibalilwa ku Buzuba oobo.\\nKulubizya kusandulula: Ciindi cabili mu Mangwalo eeco cisalazya kuti mabbililo aazuba taakonzyi kutalisya buzuba, cili mukampango kalungulula kuzikkwa kwa Mufutuli Yahushua. Kugaminina, ciindi cini eliya Josefa waku Arimathea naakaunka kuli Pilato kuyoolomba mutumba wa Mufutuli. Nkaambo kakuti Cikuwa tacikonzyi kusandululwa cakugaminina kuzwa kubbala lya ciGiliki, aabo bakali kusandulula, bakabelesya bbala lyakuti “mangolezya.” Nkaambo kakuti eelyo bbala limvwikaanga ndibbala lya “mangolezya” lilembedwe mu Matalikilo 1, cintu cakatobela ncakuti bakazinga mizeezo yabantu boonse babala kampango aaka akuzumanana kusyoma kusikila buzuba obuno kuti buzuba butalikila kumangolezya.\\nNokuba boobo, eeci tacili cintu citabilidwe aa Mangwalo pe. Mubwini, aaka kampango kasyoonto ka Mateyo, kapa bumboni busalazya ncobeni kuti Nsabata tiitalikili kumabbililo aazuba. Kobala kampango aaka alimwi: “Eelyo naakasika mangolezya, kwakaboola mwaalumi muvwubi umwi … wakalaa zina lyakuti Josefa, ooyo … wakaunka kuli Pilato, akuyookumbila mubili ookwa Yahushua.” (Mateyo 27:57-58)\\nIbbala lyakuti “mangolezya” aawa lizyila kubbala lya ciGiliki lya opsios alimwi, nokuba kuti lilakonzyanya, ambolibelesyegwa kanjaanji pele talikonzyene kubbala lya ciHebulayo libelesyedwe mubbuku lya Matalikilo 1. Eeli bbala liiminina kuti: “Matalikilo aa Busiku … Ibbala eeli mubwini lyaambilizya ‘kumamanino aabuzuba,’cibeela cicaalizya cabuzuba, ‘mangolezya’ mbuli mbokulembedwe abaJuuda, kuzwa aciindi ca 3 koloko kusikila kumabbililo aazuba, ciindi cicaalizya kalibbilide kale zuba; eeci ncecaambwa kanjaanji kuti ncoliiminina bbala eeli. Nokuba boobo, lilabelesyegwa kwaamba ziindi zyobile eezi.”3\\nKakwiina bumboni bwakuyungizya waawo, eeci cilikke ceelede kutondezya cakumaninina kuti Nsabata tiitalikili kumabbililo aazuba nkaambo eelyo bbala libelesyegwa kanjaanji liyubununa kuti Josefa taakaninga unka kuli Pilato kuti akakumbile mutumba wa Mufutuli kusikila kalibbilide kale zuba!\\nMulimo wakuvwuntauzya ooku, nokuba boobo, tuuli wakutondezya kuti naa Josefa waku Arimathea wakaunka kuli Pilato kalibbilide kale zuba. Pele mulimo wini ngwakutondezya kuti tiicakali cintu cikonzyeka kumanizya kubambilila akuzikka mubili ookwa Yahushua kalitaninga bbila zuba. Ibbala libelesyegwa kanjaanji lya opsios liiminina kuti kalibbilide kale zuba. Pele nkaambo kakuti eeli bbala lyakali kubelesyegwa kanjaanji mukwaamba ciindi cili akataa masyikati kusikila ciindi kalibblide kale zuba, aawa inga twabelesya ciindi cakataanguna kusika. Alimwi, oobu teesyi mbolibelesyegwa kanjaanji ibbala eeli, pele nkaambo lyakali kubelesyegwa mukwaamba ciindi cakumazuba munsaa mangolezya, aawo mpotweelede kutalikila mubandi wesu.\\nMukulesya buyo kukazyana, mumubandi woonse ooyu, ciindi ciinda kufwiimpa, alimwi cikonzya kuzyibwa amuntu uuli woonse, ncecisalidwe kubelesyegwa.\\nMulumbe mubotu wakalembwa kabotu-kabotu uugaminina kusanganya abasikwiiya ba Mufutuli bakaliko aciindi eeco Walo naakafwa. Pele Josefa waku Arimathea naba Nicodemus tiibakalembwa akataa baabo bakaliko aciindi eeco. Kuti nibakaliko ncobeni mbuli bantu bakali balongwe ba Mufutuli, nibakalembwa abalo.\\nNkaambo kabulamfu bwa mawoola aabuzuba aciindi camwaka eeco, Yahushua kunoonga wakafwa munsaa ciindi ca 3:10 koloko wamasikati. Inga nicakatola ciindi cilamfu kuti Josefa waku Arimathea amvwe makani aalufu lwa Mufutuli. Bamwi bamaJuuda aabo bakazide kuzyooweela kucokacoka Mufutuli naakacili kufwa, bakapiluka ku Jelusalema zyoonse nizyakanizya kucitika ampanda, kabayoowede nkaambo kakuzuzuma kwanyika amudima uusiya mbi uutabonwi cintu wakavwumbide nyika. “Alimwi boonse bantu bakazide antoomwe kuzyoolangilizya, bakabona zintu zyoonse zyakacitigwa, bakalyuuma acamba akulilauka kabaankamene, akupiluka.” (Luka 23:48, KJV) Aawo inga nicakatola ciindi cikubwene kuti mulumbe umusikile Josefa.\\nTacili cintu citakwe maanu kweezyeezya kuti cakatola maminiti aasika 45 kusikila kuwoola lyomwe kuti Josefa umusikile mulumbe wakuti Yahushua wakafwa. Inga nicakamutolela ciindi cikubwene kuti aliyumyeyumye kuzwa kubuumba akunyandwa, akulibbakamuna kuti akanze cakuta akwakugama. Walo nokuba aciindi eeci, kunoonga wakacili kubandika a Nicodemus kuti bamvwane zintu zyakucita. Aawa twaamba myoyo yabantu banyama balimvwa mbuli muntu uuli woonse mbwalimvwa liya nawuside akubaa buumba mumoyo wakwe. Nokuba kuti Josefa naakazyiba makani aalufu lwa Mufutuli mukaindi kasyoonto, nicakatola ciindi cilamfu kuyookumbila mubili wa Mufutuli. Walo naakatola ciindi kalilauka mumoyo wakwe nokuba kuswesya misyozi. Inga nicakali kutola kaindi kasyoonto kweenda kuzwa amunzi wakwe kuya kooko nkwaakali kukkala Pilato. Walo inga naakasika kumunzi wa Pilato aciindi ca 4:30 koloko kumazuba.\\nJosefa unooli wakali muJuuda uukubwene wakalaa mpuwo, pele Pilato wakacilaa nguzu atalaa nguwe. Inga nicakatola kaindi kasyoonto kuti bakapaso bakwe batumine mulomo kuzwa kuli Josefa kuti abonane a Pilato akupiluka kabajisi bwiinguzi, akumuzumizya kunjila mumunzi kuti bandike ncaakali kuyanda.\\nAkwalo kuyeeyela kuti Josefa wakasompaila kuya kuli Pilato munsaa ciindi ca 4:30 koloko wamasikati, eeco kacili ciindi cakufwamba ncobeni kuti asike kuli Pilato—ooko inga kwaba kubinzya ciindi eeco kapati—kuti cibe 4:45 koloko wamasikati.\\nCiindi cakufwamba eelyo Josefa naakali kunga wamvwidwa kaambo kakwe kuli Pilato inga nicakali 4:45 koloko wakumazuba, nokuba kwiinda waawo.\\nPilato wanyandywa akwaalilwa kusyoma\\nLufu lwakukankaminwa lwakali lufu lutola ciindi cikubwene alimwi muntu katongela kumwi kaminidwe kucisa kwaciindi cilamfu. Nkuubbala lyakuti “kukankamina” ooko nkotujanina bbala lyakuti “kuminwa kucisa”, eeco kacaambilizya cintu cicisa ncobeni cakuti moyo wamuntu inga waminwa akuwizuka. Cakali kutola mazuba manjaanji kuti minyemfu yamuntu italike kubombotoka akuti muntu atalike kuvwitima kuyoya kusikila watalika kufwekemba akufundilila mucamba. Nokuba boobo, Mufutuli Yahushua taakafwa nkaambo kakufundilila kuyoya pe. Walo wakafwa nkaambo moyo wakwe wakapwasyuka.\\nPilato taakaazyi makani aaya pe. Aboobo, eelyo Josefa naakamukumbila malailile aakuti akabweze mutumba, “Pilato wakanyandwa kuti Walo wakafwide kale mukaindi kasyoonto buyo.” (Maako 15:44, NKJV) Ooku mubufwaafwi nkwaamba kuti, Pilato taakasyomede kuti muntu inga wafwa mukaindi kasyoonto boobo nkaambo buyo kakugagailwa ampanda. Walo “wakaita umwi Silumamba wakwe, akumubuzya kuti naa Mufutuli wakalifwide ncobeni kwaciindi cilamfu buti. Nkabela eelyo Pilato naakazyiba makani aayo kuzwa kuli Silumamba, wakapa mutumba wa Mufutuli kuli Josefa.” (Maako 15:44-45, 1599 Bbaibbele lyaku Geneva)\\nEeco nicakatola ciindi. Pilato tanaakali kukkala mu Jelusalema. Walo wakali kukkala ku Caesarea. Milumbe iilembedwe itondezya kuti wakali kuboolaboola buyo ku Jelusalema muziindi zyamapobwe aacisi eelyo bamaJuuda nibakali kulangilwa kuzangila mfulumende. Zimwi zintu zyakavwukkulwa kunsaa nyika mumyaka misyoonto yakainda, zilakazya muzeezo wakuti Pilato wakali kukkala kungazi yaku Antonia, alimwi zitondezya kuti kunooli Pilato wakali mweenzu wa Herodi Antipas mumunzi mupati wakayakidwe a Herodi Mupati.\\nCibumbwa ca Munzi wa Herodi, ooko nkwasyomwa kuti Pilato nkwaakakkede kali mweenzu wa Herodi Antipasi.\\nKuzumizyigwa kunjila mumunzi wa Pialto nicaatola kwiinda mamiti aali 15 aayo ngotupimide mucibalo eeci. Ncobeni kusikila ciindi eelyo Josefa naakasindikilwa kunjila mulubuwa lwa Pilato kuti amvwugwe kaambo kakwe, aanzyigwe kweendelana aziyanza zyabantu ba Kujwe, akwaamba ncaakali kuyanda, akuteelela Pilato nkwaakali kukankamuka akubuzya mibuzyo minjaanji iijatikizya lufu lwa Mufutuli, mpoonya akulindila kaswiilila Pilato nkwalailila mulanda wakwe kuti akaite silumamba ooyo wakali mupati wamulimo ku Gologota, ciindi cilamfu nicakainda kuti zyoonse zintu eezyo zicitike. Kunooli inga kacili ciindi ca 5:00 koloko wakumazuba, nokuba 5:15 koloko, nokuba musyule lyaciindi kapati, kweendelanya aleelyo Josefa naakasika akutalika kulombelela kuti anjizyigwe mukati kuti abandike a Pilato.\\nPele kulesya buyo mazwanga, atubikke ciindi eeco naakapegwa ciindi cakubandika kuti cakali ciindi ca 5:00 koloko wakumazuba.\\nBusena bwakukankaminwa bwakali kulaale kwa maile lyomwe kuzwa a Munzi ookwa Herodi.4 Silumamba uuzyandamene wanguzu kapati inga naakakonzya kweenda musinzo ooyo mumaminiti masyoonto buyo, kapati kuti naakatantide bbiza. Pele kweelede kwiibalukwa kuti silumamba naakaccelwa kweendesya nkaambo kabunji bwa basilweendo aabo bakabungene mukati kamunzi wa Jelusalema kuzyoosekelela Pasika a Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena. Kusikila aciindi eeco (1) mulanda naakaitwa, akupegwa mulumbe akutumwa kuti atole mulumbe ooyo, (2) akweenda kayaa kupenauka akulisyaanikizya mukati kamabunga aabantu, (3) kusisya mulumbe ooyo, (4) silumamba naakatambula mulumbe akubikka silumambanyina kuti ajate mulimo eelyo walo naakayaamukide kuyoolanga cakacitika kubusena bwakukankamina, (5) mpoonya silumamba naakapiluka kayaa bwiinda akataa makunga aabantu, ciindi nicakasika munsaa 5:15 koloko wakumazuba.\\nKusikila ciindi sikalumamba naakasika kuti ayingule mubuzyo wa Pilato,\\ninga ciindi nicakalisikide a 5:15 koloko wakumazuba.\\nPilato wapa Josefa malailile kuti abweze mutumba\\n“Pilato wakagambwa kumvwa kuti Yahushua wakafwide kale. Wakaita silumamba akumubuzya kuti naa Yahushua wakafwide ciindi cilamfu buti.” (Maako 15:44, 1599 Bbaibbele lyaku Geneva)\\nEeco cakatola ciindi cikubwene. Pilato taakali kukkala mukati kamunzi wa Jelusalema pe. Walo wakali kukkala ku Caesarea. Milumbe iilemebdwe yaambilizya kuti walo wakali kuboolela buyo mapobwe aacisi ku Jelusalema eelyo bamaJuuda nibakali kulangilwa kuti inga bazangila mfulumende akutalika kulwana akusaala. Zintu zyakajanwa mumyaka misyoonto yakainda, tazizuminani amuzeezo wakuti Pilato wakali kukkala mukati ka ngazi yaku Antonia alimwi kubonekaanga Pilato wakali mweenzu wa Herodi Antipasi mubusena oobo mbwaakaliyakilide Herodi mutaanzi Mupati.\\nTacili cintu cikonzyeka kuzyiba kuti naa Pilato wakaide kupa malailile aakumulomo kuli silumamba wakwe kuti aangulule akulekezya mutumba ookwa Yahushua kuli Josefa waku Arimathea, naa kuti wakalemba malailile aayo atalaa mpasa yamalala. Tacikwe makani, pele kusikila ciindi eeco sikalumamba naakaitwa, akwiingula mibuzyo yokwa Pilato, akumusyomya ncobeni kuti Mufutuli wakali fwide ncobeni, Pilato naakapa malailile, alimwi Josefa naakayaamuka, ciindi cifwaafwi cinga cakainda aawo inga kacili maminiti aali 15, akusisya ciindi ku 5:30 koloko wakumazuba. Kuti Pilato naakatumina mulembi kuti aboole kuzyoolemba malailile aakwe, akubikka cisimbo cankaya yakwe, inga nicaatonkela kuyaamuka kwa Josefa kuti azwe amunzi ookwa Pilato kwamaminiti aali 15.\\nJosefa naatakayaamuka kuzwa kuli Pilato katanasika 5:30 koloko wamangolezya.\\nGologota wakali kkilomita lyomwe munsaa Munzi wa Herodi. Kufumbwa muntu wakali kweenda musinzo ooyo, naakamusyigwa amakunga aabantu aakabungene kusekelela Pasika a Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena.\\nJosefa mbwaakabambilila busena bwakuzikka mutumba\\n“Naakamvwa kwaamba kwasilumamba, Pilato wakaambila Josefa kuti ulakonzya kuyoougwisya mutumba…” (Maako 15:45-46, KJV)\\nJosefa taakabindila kuya ku Gologota pe. Walo taakazyi kuti inga uyoopegwa malailile aakuti akaanzule mutumba wamuntu wakasingidwe kufwa. Aboobo, eelyo naakamanizya kupegwa malailile, walo wakacita zintu zitobela:\\n1) Walo wakapiluka kumunzi wakwe kuyoopa batwanga bakwe malalile aakuti babunganye zibelesyo azimwi zintu ziyandika kuti bakakkomonone akwaanzula mutumba kuzwa ampanda mpuwaagagaidwe, akuutembaizya kuya kubusena bwakuuzikkila, mpoonya akuyoosalazya mubili ooyo akuubambila kuti uzikkwe .\\n2) Walo naakatumina mulomo kuli Nikodemasi, nkaambo Nikodemasi wakalizyi kuti wakeelede kweetelezya tununkilizyo twakunanaika mutumba kuutaninga zikkwa.\\n3) Walo wakaunka (naa wakatumina mutwanga wakwe) kuti akaakuule milembo yakuvwungailila mutumba kuutaninga zikkwa. (Maako 15:46)\\nNokuba kuti bantu bamwi balaa mubuzyo kuti mbubuti Josefa mbwaakali kunga waula milembo yakuvwungaila mutumba kakuyanda kuba kumazuba eelyo bantu kabalibambila kulya Pasika, kuli twaambo totatwe tweelede kwiibalukwa. Ootu twaambo tujatikizya bbala lya opsios kuti lyaba ndelizumizyigwa kubelesyegwa aawa, akwaambilizya kuti Josefa wakaunka kuli Pilato nilyakabbilide kale zuba.\\n1) Pasika wakali buzuba bwakubeleka\\n2) Ambweni mantoolo akacili julidwe aciindi eeco; nokuba kuti,\\n3) Walo wakali kukonzya kuyandaula bantu balaa zintoolo aabo batakali kunga balelema kumusambala zintu, nokuba kuti akali masiku, nkaambo kaziyanza zyakeelede kucitwa mukuzikka baJuuda eezyo zyakeelede kucitwa cakubinda.\\nNcintu cikonzya kuteeleleka ncakuti Josefa naakakonzya kuula milembo yakuzambaila mutumba kalibbilide zuba. BaJuuda lyoonse bakalizyibidwe kuti bakali bantu bateenkeli kuyandisya mpindu akujana mali, aboobo kunoonga mantoolo aaba Juuda akacili julidwe nokuba kuti zuba lyaakali bbilide kale. Mubbuku lya Amosi 8, bajuuda tiibakasinswa nkaambo kakusambala ciindi camasiku pe. Pele bakasinswa nkaambo kakubinzya kubalila mawoola aabulemu aa Nsabata.\\n“Amuswiilile makani aaya nywebo nomupenzya babulide akukatazya bacete bamucisi, nomuti, “Ino pobwe lyamwezi mupya lilamana lili kutegwa tutalike kuulisya maila, abuzuba bwa NSabata bulainda lili kutegwa tusambale maila amwi. Tucesye cakupimina, tudulisye, tubelesye zipimyo zyakucenga, tuule bacete ansiliva ababulide andyasyo, alimwi tuulisye maila aanyina ankwaaya.”? (Amosi 8:4, 5, KJV)\\nBikkila maanu aawa kuti, kuti mantoolo woonse naakalijedwe nilyakabbila zuba, nikwakabula muzeezo wakubinzya mawoola aasetekene aa Nsabata nkaambo boonse nibakalizyi kuti bakazumizyidwe buyo kujula mantoolo kusikila buzuba butobela.\\nGologota Mulundu wakali mbuli Cipompo camutwe, wakali kkilomita lyomwe munsaa Munzi wa Herodi.\\nKuti mantoolo kaali akali jalidwe, nokuba boobo, Josefa naakabayandaula aabo basambala milembo yakuzikkila mitumba kuzwa mumaanda aabo. Mumasi manjaanji, kusikila abobuno buzuba, bantu balaa zintoolo bakkala mumaanda aayakidwe atalaa zintoolo nokuba kunzaa zintoolo zyabo. Tiicakali kunga caba cintu cikatazya kuli nguwe kuti awule milembo yakuzikkila nokuba kuti kakuli kumazuba nanka kumangolezya. Pele eeci nicakamutolela ciindi cikubwene nkaambo musambazi naakali kusekelela pobwe (nanka kulibambila kuti asekelele pobwe lya) Pasika antoomwe amukwasyi wakwe woonse abalongwenyina. Kuyeeyela kuti Josefa wakalizyi kabotu kwakugama alimwi taakaleyaleya akusowaila ciindi, eeco acalo nicakamutolela ciindi cili mbocibede. Jelusalema wakali munzi wakayakidwe mbuli maanda aamazubaano, kuukosawidwe amigwagwa iikwazeme mipati. Tuzila twawo twakali syaankene, katuzelauka, alimwi katukobeledwe amantoolo aamakwebo mumbali azivwuka zya basilweendo.\\nMulundu wa Gologota wakali buyo myaanda yamamita yongaye kuzwa kumulyango wamunzi ooyu. Nokuba boobo, wakali kkilomita lyomwe kuzwa munsaa munzi wa Herodi. Kuti muntu wasanganya kukkilomita lyomwe eelyo, misinzo yoonse njaakeendeenda Josefa eelyo naakali kupiluluka kumunzi wakwe, nakaunka kuyoowula milembo yakuzikkila, naakapilukila kumunzi wakwe kuti akabunganye zintu zyoonse zyakali kuyandika, akutola kasinzo kaya anze lyamunzi, yoonse misinzo eeyo inga yatola ciindi cili mbocibede.\\nKuzwa aawo Josefa naakayaamuka kuzwa mulubuwa lwa Pilato, kusikila leelyo naakayumuka kuya ku Gologota, inga mawoola obile naakainda, nokuba manji kwiinda waawo. Ncintu camaanu kuyeeyela kuti Josefa a Nicodemasi bakaswaanganina anze lyamulyango wamunzi akululamika musinzo wabo kuya ku Kalivali antoomwe. Kuyungizya azimwi zintu zyakeelede kucitwa kuzwa ciindi Josefa naakataanguna kuya kuli Pilato, eeco inga nicaamutolela ciindi kusikila ku 7:30 koloko wamangolezya eelyo naakalulama kuya ku Gologota abatwanga bakwe antela a mbongolo yomwe nokuba zyobile kazikulaikidwe zintu ziyandika.\\nEelyo zintu zyoonse zyeelede kucitika muciindi eeci nozibikkwa antoomwe, inga kwafwambaana kulibonya kuti kuzikka kalitaninga bbila zuba (6:59 koloko – 7:19 koloko wamangolezya) ncintu citakonzyeki pe. Aboobo, kuti ciindi cifwaafwi loko cayeeyelwa kuti ndendilyo nizyaacitika zintu eezyo, izuba lyakali bbilide kale eelyo Josefa naakazwa mumunzi.\\nJosefa, abatwanga bakwe azibelesyo, nibakayumuka kuya ku Gologota kalibbilide kale zuba.\\nKukkomonona akwaangula mutumba\\n“… Mpoonya bakamwaangula kuzya ansi …” (Maako 15:46, KJV)\\nInga nicatakatola ciindi cilamfu kuti Josefa, Nicodemasi abatwanga babo basike kumulundu wa Gologota. Tee kayi, ooyu mulundu wakali munsaa mugwagwa mupati uunjila mumunzi wa Jelusalema. Kuyoosika kumulundu ooyu kuzwa nibaazumizyigwa a Pilato, nibakajana nkamu yabantu yakali kwiilingana akulangilizya cakali kutola busena\\nAciindi cimwi Mufutuli Yahushua naakafwide kale, aabo bamajuuda bakali kulangilizya zyakali kutola busena bakakanza kuti mibili yabantu bagagaidwe , itakkalili ampanda nkaambo buzuba bwakali kutobela bwakali buzuba bwa Nsabata abuzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena.\\n“Mbwaanga bwakali buzuba bwakulibambila kubuzuba butobela bwa Kulyookezya butegwa Nsabata, bapati ba Bajuda bakakumbila Pilato kuti bantu bakankamidwe bakompaulwe maulu akwaangulwa aziingano kabutanasika buzuba bwa Nsabata. Bakacita boobo nkaambo buzuba oobu bwakali bupati kulimbabo. Aboobo basilumamba bakasika akutalika kutyola maulu aamwaalumi mutaanzi wabaabo bakabambwidwe alimwi akuli wabili. Pele nibakasika kuli Yahushua, bakajana kuti wafwa kale, nkaako taakwe nibakamutyola maulu pe. (Johane 19:31-33, KJV)\\nAaka kampango katupa bumboni buyungizya kutondezya kuti Nsabata tiiyakali kukonzya kutalikila kumabbililo aazuba nkaambo katusimpe tutobela ansi aawa ootu:\\nPilato wakanyandwa kuti muntu inga wafwambaana kufwa boobo kwiinda mukugagagilwa buyo, aboobo walo wakatumizya silumamba ooyo wakali kweendelezya kukankamina kuti amubuzye makani woonse.\\nSilumamba wakasyomezya ncobeni kuti Yahushua wakalifwide.\\nKuti bajuuda nibakaunka kuli Pilato kuyoolomba kuti bakompaule maulu aabagagaidwe basingidwe eelyo Josefa kataninga unka kuli Pilato, Pilato naatakatumizya silumamba ciindi cabili kuyoolanga ncobeni kuti naa Yahushua wakalifwide ncobeni. Walo naakalizyi kale kuti wakafwa kwiinda mukufundilila kuti maulu Aakwe naakakompoolwa.\\n“Lino kwakali muunda kubusena ooko kwakakankamidwe Yahushua. Mumuunda oomo kwakali cuumbwe cipya mwatakaninga zikkidwe muntu pe.\\nNkaambo kakuti cuumbwe eeco cakali aafwiifwi, akuti, bwakali buzuba bwakulibambila kubuzuba butobela bwa Kulyookezya butegwa Nsabata bakatola mutumba wa Yahushua akuuzikka oomo.” Johane 19:41-42, KJV\\nAboobo baJuuda bakaunka kuli Pilato kuyookumbila kuti bafwambye lufu lwabasintolongo bobile bakaceede bakacili kulanga eelyo Josefa naakamanide5kale kulomba mubili wa Mufutuli. Balo bakakumbila Pilato muciindi Josefa naakali kupangana a Nicodemasi mbobakali kunga bazikka Mufutuli Yahushua.\\nKukkomonona mutumba wa Mufutuli kuzwa ampanda inga wakali mulimo muyumu uuminya, alimwi uutola ciindi. Mangwalo alembedwe kuti kunyina pe noliba lyomwe fuwa lyokwa Yahushua lyakakompwedwe pe, eeco kaceendelana a cishinshimi. Josefa, Nicodemasi abatwanga babo kunooli bakali kubambilila kabotu-kabotu kwaangula mubili, nokuba boobo, ooyo tiiwakali mulimo muubauba kusomauna mpikili zipati boobo, kazipatide mumapulanga aaciciingano. Ncobeni abalo basyaazibwene bazintu zyansiku, bakavwukkula mafuwa aakali mubbokesi lyamafuwa kaacigagaidwe ampikili, eeco ncecitondezya mbocakali cintu ciyumu kusomauna mpikili kuzwa mumutumba wamuntu. Cakalisalede kuti kufumbwa naa nguni ooyo wakazikka mutumba wamuntu ooyo, wakaalilwa kusomauna mpikili, nanka kuti, tiicakali cintu ciyandika kucita.\\nJosefa a Nicodemasi nibakatola ciindi kufumbwa mbucakali kuyandika kuti bacite mulimo wabo kabotu-kabotu, kwaangula mubili mubulemu kuzwa aciciingano. Bakali kubindila kuyoolya mulalilo wa Pasika. Ooyu wakali mulimo mupati mumaumi aabo ngubakali kubeleka wakuzikka Mufutuli. Balo nibakali jisi batwanga bakutembaizya mubili akuutola kucuumbwe ca mumuunda wa Getisemane, eeco cakali munsimunsi. Ooyu mulimo niwakatola woola lyomwe, akusisya ciindi coonse antoomwe ku 8:30 koloko wamangolezya.\\nKukkomonona mutumba kakwiina kuuyawulula inga wakali mulimo uukatazya.\\nCiindi nicakasika a 8:30 koloko wamasiku kusikila nibakamanizya.\\nKusalazya mutumba kuti uzikkwe\\n“Mpoonya wakawaangula, akuuputaila mucisani cibotu akuyoowulazika mucuumbwe cakakokololwa mumwaala, mucuumbwe mwatakana zikkidwe muntu. Bwakali buzuba bwakulibambila, nkaambo Buzuba bwa Kulyookezya butegwa Nsabata bwakali aafwiifwi kutalika.” (Luka 23:53, KJV)\\nKubambilila mubili kuti uzikkwe lyoonse wakali mulimo uutola ciindi cikubwene. Kulanganya mbwaakapenzyegwa Mufutuli kataninga fwa, kusanganizya aziyanza zya baJuuda nzyobatobezya eelyo nobayanda kuzikka muntu, inga eeco nicakatola ciindi cilamfu loko. Josefa, mbwaanga wakali muntu muvwubi, wakajisi cuumbwe cipya cakamanizya kubambilwa kuti akazikke mukaintu wakwe alakwe mumbewu yakulyookezyela. Oomo mumbewu, kwakali zyiba lyameenda aakali kuyoboloka kuzwa kumvwula. Kwakali meenda manjaanji aakali mumo, pele nicakacili kunga catola ciindi cilamfu kusanzya mubili wakacuzawidwe boobo. Nokuba cisyomeka cameenda inga nicakadimpulwa ziindi zinjaanji kuteka meenda; masusu aamutwe azigunyugunyu zyakaceede aawoo aakali malezu, zyakasanzigwa. Ciyanza cakusanzya mutumba citola zintu zinjaanji kuleka muyo kupyaasya meenda kusukuluzya mubili. Inga kunooli kusanzya mubili nikwakatola mawoola aasikila kuli obile. Kusikila aciindi aawo, inga ciindi nicakasika a 10:30 koloko wamasiku.\\nKusanzya mutumba inga nicakali cintu ciminya, akutola ciindi kusikilaku 10:30 koloko wamasiku.\\nKuzambaila mutumba mumilembo kuti uzikkwe\\n“Pele umwi silumamba wakamuyasa sumo kulubazu, mpoonya kwakazwa bulowa amaanzi. Lino muntu wakabona zintu eezi nguwapa bumboni, nkabela bumboni bwakwe mbwakasimpe. Ulizi kuti waamba zyabwini kutegwa anywebo musyome. Zintu eezi zyakacitika kweendelana a Malembe aati, “Taakwe akomwe kafuwa kayootyoka pe.”Alimwi aamwi Malembe alati, “Bayoomulanga ooyo ngubakayasa.” Musule akooku Josefa waku Alimatiya wakali umwi wabasikwiiya ba Yahushua, cakulisisa-sisa mukuyoowa bapati ba Bajuda, wakaakukumbila mutumba wa Yahushua kuti awaangule aciingano. Pilato wakamuzumizya. Awalo Nikodemasi uulya wakasikide kuli Yahushua masiku, wakasika weetelezya atununkilizyo twiindene-indene mane cibbudu buya. Bakatola mutumba wa Yahushua akuuputaila mumasani antoomwe atununkilizyo, mbubonya mbuli cilengwa ca Bajuda.” (Johane 19:39-40, KJV)\\nCuumbwe ca Mumuunda.\\nMpoonya mubili mbuwakamanina buyo kusalazyigwa, lino mulimo wini wakuzambaila kabotu-kabotu mumilembo yakuzikkilwa antoomwe atununkilizyo wakatobela aawo. Kuleka mbuli mitumba iizikkilwa mumabbokesi kucooko ca kumbo, kunyina cibeela camubili cakeelede kugumana acibeela cimwi. Maboko amaulu woonse akeelede kubaa mulembo waazambaide akwaandana. Matansyi amatende aalo akali kuzambailwa lyomwe lyomwe mumulembo walyo lilikke, mbweenya abusyu bwamuntu abwalo. Eeci cakali ciyanza cakali kucitwa kweendelanya ambokulembedwe mubusanduluzi bwa Mangwalo mpokwaambilizyigwa Lazalosi naakabuka kuzwa kubafu.: “Alimwi ooyo wakafwide wakapompa, kazambaidwe kumatansyi akumatende mumilembo yakuzikkilwa: abwalo busyu bwakwe bwakali zambaidwe mukalembo. Mpoonya Mufutuli Yahushua wakati kuli mbabo, Amumwaangulule, amumuleke alyeendelele.” (Johane 11:44, KJV)\\nKumizeezo yabuJuuda, mulimo wakuzikka muntu wakali mulimo mupati kapati. Kuti mutumba wamuntu tiiwakazikkwa munzila yeelede, muntu wakali kulanganyigwa kuti wakali muntu uusingidwe a Mwami Yahuwah. Aboobo, mulimo wakuzikka mutumba wamuntu, kapati ooyo wakali kuyandwa ncobeni, inga niwakali mulimo uutontomanwa kubelekwa akubambililwa kabotu-kabotu.\\nTeesyi kuti bantu boonse bakali kuzikkwa kabananaikidwe tununkilizyo pe. Bami abantu bavwubide ncobeni balikke mbibakali kukonzya kuula tununkilizyo twakuvwungailizya amutumba wamuntu uuzikkwa. Mwami Hezekiah wakayobozya tununkilizyo muŋanda yakwe yakuyobweda. Ooto tununkilizyo twakali kubalilwa kuba cibeela ca lubono lwakwe. “Ooto tununkilizyo twaambidwe kuti ntwaakabelesya Nicodemo kuti abambilile mubili wa mufutuli kuti uzikkwe, Johane 19:39,40, twakali ‘ mula a itati,’ alimwi ntotwakali kwaambwa kuti musamu wa tati, a musamu uununkilila wa Aquilaria agallochum.”6 Bamwi basikuvwuntauzya basendekezya kuti mweelwe watununkilizyo ooyo ngwaakaleta Nicodemo wakali kusikila ku $200,000 mumali aamakwebo mazubaano.7\\nMweelwe wa “mapaundi aali mwaanda watununkilizyo” wakali mweelwe mupati ncobeni watununkilizyo tudula kapati! Mula wakali tununkilizyo twakusansaila. Itati lyakali ziyidwe kuba lusu, bwakukanda mutununkilizyo akulambaika mutumba woonse. Mulimo wakuzambaila mubili wamuntu mumilembo antoomwe atununkilizyo, wakali mulimo uutola ciindi kuleka buyo kuvwavwaanga kuvwungaila akufwampaila tununkilizyo mukati pe. Comwe comwe cibeela camubili cakeelede kupombailwa mumilembo yongaye. Tununkilizyo katukandidwe mumusamu uununkilila, twakali kumataikwa kuzwa amubili, akataa milembo ciindi comwe comwe cakuvwungaila kabotu-kabotu abulemu. Wakali mulimo uutola ciindi cikubwene ncobeni.\\nMulimo wakuzambaila mubili mutununkilizyo, wakali kukonzya kutola mawoola obile (nokuba otatwe) kuti umanizye kucitwa. Aboobo ciindi coonse eeco nicakabatolela kusikila akataa masiku.\\nKupombaila mutumba atununkilizyo wakali mulimo uutolela ciindi cikubwene.\\nInga ciindi nicakasika a 12:30 koloko akataa masiku kusikila nibakamanizya mulimo ooyu.\\n“Mpoonya wakawaangula, akuuputaila mucisani cibotu akuyooulazika mucuumbwe cakakokololwa mumwaala, mucuumbwe mwatakana zikkidwe muntu..” (Luka 23:53, KJV)\\nKusikila niwakamanizya kuzambailwa mubili, inga nikwakainda buyo maminiti ongaye buyo kulazyika mutumba ooyo mucuumbwe. Kukunkulisya bbwe lipati kusinka cuumbwe, kubungilila tulembolembo twakalaa malowa, kubungilila zibelesyo zyoonse nzibaabelesya kukkomonona mubili wa Mufutuli kuzwa aciciingano, zyoonse eezyo inga tiizyakatola ciindi cilamfu pe. Kusikila aciindi ca 12:50 koloko akataa masiku, eeyi nkamu yuuside kapati inga niyakasuuluka kuya kumaanda, mulimo woonse kuumanide kucitwa.\\nBanalumi abamakaintu nibakabweeda ku Jelusalema munsaa 12:50 koloko akataa masiku.\\nNicakabatolela tunzumina tuli 15-20 bamakaintu kuti bazyokele kuzwa ku Cuumbwe mu Muunda.\\n“Abalo bakaintu bakazwida kucisi ca Galilii, aabo bakali kuya butobela musule lya Yahushua, bakainka a Josefa kuyoobona cuumbwe, akubona mbuli mutumba wa Yahushua mbuwakalazikwa oomo. Mpoonya bakabweeda kumunzi kuti bakabambe mafuta atununkilizyo tumwi twakuyoonanika mutumba wa Yahushua .” (Luka 23:55-56, KJV)\\nMuziyanza zya mikowa ya Akataa Kujwe, bantu bamukwasyi mbabakutauka kubambilila mutumba wamuntu kuti uzikkwe. Bamakaintu bamukwasyi mbababambilila mutumba wamukaintu uufwide, abalo banalumi mbweenya buyo mbababambilila mutumba wamwaalumi uufwide. Makani manjaanji aambilizya kuti Josefa waku Arimathea wakali umwi wamukwasyi ookwa Yahushua, aboobo ncintu cilaa maanu kuti walo wakaluukwete mulimo wakubambilila Mufutuli kataninga zikkwa.\\nMbuli mbokulembedwe mu Mangwalo, bamakaintu bakalisyite kumaanda, aboobo tiibakaguma mulimo wakuzikka pe. Balo bakali kulombozya kuti inga bacita cimwi cakugwasyilizya, pele mulimo wakubambilila mutumba kuti uzikkwe, wakali mulimo wabanalumi. Mucibaka caboobo, balo bakali kulangilizya kabaimvwi alaale kabakanzide kuti bakabungilile tununkilizyo amafuta aakunanika mutumba eelyo niwaamanizya kuzambailwa mumilembo.\\nMbulyakamanizya buyo kukunkulisyigwa bbwe lipati kujala cuumbwe, kucinyina acimbi cakali kukonzya kucitwa. Aboobo aabo bamakanintu bakapiluka kumaanda, ambweni kabasindikilwa abanalumi kutegwa batanjili muntenda. Ooyu tiiwakali musinzo wakufwamba kweenda pe. Mbwaanga bakabucesya tubulu kabakutauka kubambilila mubili kuti uzikkwe. Aboobo bakali katede, mizeezo yabo yakali katede amibili yabo mbweenya buyo. Ncobeni kunyina nzila yakuzyiba ooko kwini nkubakali kukkala bamakanitu aabo, pele kuti nibakali kukkala munsaa ngazi oomo mwakalidwa mulalilo, nibakali kkilomota lyomwe buyo kuzwa kubusena ooko kwakali cuumbwe. Kuti nibakali kukkala munselelo lya munzi, nicakabatolela maminiti aasika 15-20 kuti baselemuke musinzo wakuzwa kubusena kwakali cuumbwe kuyoosikila nkobakali kukkala kumaanda aabo.\\nBusena bwa Ngazi mwakalidwa mulalilo buli kululyo ansi lyacifwanikiso ca Jelusalema Wansiku. Munzi wa Herodi uli atala kulumwensyi.\\nAaba bamakaintu kunooli bakali libambide kale cakucita kuzwa waawo. Balo bakali kuyanda kunanika mafuta mutumba wa Mufutuli wabo uuyandwa. Abalo bakali kuyanda kutola lubazu mukulemekezya Nguwe. Eelyo nibakapiluka kumaanda aabo, bakajata bubi kulibambila akuyandaula tununkilizyo twakaceede. Luuka waamba kuti aaba bamakaintu, “bakabambilila tununkilizyo azyakulisakatizya”. Nokuba boobo, cilisalede kuzwa mu Bbaibbele kuti kweezyekanya akubunganya makani aalembedwe, balo bakalijana kuti tiibakajisi tunukilizyo tunjaanji amafuta pe. Aboobo kunyina pe ncobakali kukonzya kucita aciindi eeco nkaambo kwakali kuya kubucedo bwa Nsabata. Aboobo, “bakalyookezya mubuzuba bwa Nsabata mbuli mulawo”. (Luuka 23:56)\\nMbuyakaindila buyo Nsabata alimwi makwebo naakajulwa kuti zintu zitalike kusambalwa, aabo bamakaintu “bakaula tununkilizyo tulweela, kutegwa bakaunke mafumina kuyoomunanika.” (Maako 16:1, KJV) Nokuba kuti bakali yandisyide kupilukila kucuumbwe kuyoonanika mubili ookwa Yahushua, bakalindila kusikila kwayanda kuca. Tiibakali kukonzya kuula tununkilizyo tunjaanji ooto ntobakali kuyanda kubelesya kusikila niyakainda Nsabata kumangolezya. Balo bakalizyi nzila mbotu iini yakulemekezya Nguwe kuti yakali yakuteelela Nguwe. Walo wakati naakacili muzumi, “Kuti kondiyanda Ime, kobamba milawo Yangu.” (Johane 14:15, NKJV) Balo bakabamba buzuba bwa Nsabata akubusetekanya kuli “Simalelo wa Nsabata.”\\nMbuli mbokwaambidwe kale, ncintu cilaa maanu kuyeeyela kuti aabo bamakaintu bakapilukila ku Jelusalema kabeenda antoomwe abanalumi bakali kuzikka mutumba. Eeci nicatola tunzumina twaciindi tuli kkumi atusanu 15 kuti bazinguluke musinzo ooyu akusika kuminzi yabo a 1:05 koloko akataa masiku. Aaba bamakaintu nibakapiluka kuminzi yabo umwi awumwi, wakalangaula muŋanda yakwe kufumbwa ncaakajisi, mpoonya bakabungana alimwi akuvwiyavwiya kuti balibambile kuyoowula ncibaabulide kufumbwa buyo mbwiiya kwiinda Nsabata. Nkaambo kakuti eeco ciindi akali akataa masiku, ncobeni kwakanyina mantoolo aakacijulidwe aciindi eeco. Kwaamba masimpe, ooyu mubandi wabo niwakatola woola lyomwe, akusisya ciindi munsaa 2 koloko wamasiku.\\nKweenzyeezya ciindi, inga nicakali ciindi ca 2 koloko wamasiku kusikila bamakaintu nibakatula ansi milimo yakulibambila.\\nKubucedo bwa Nsabata\\n“Alimwi nkaambo oobo buzuba bwakali buzuba bwakulibambila, ayalo Nsabata yakaswena.” (Luuka 23:54, KJV)\\nMulumbe uulembedwe walufu akuzikkwa kwa Mufutuli Yahushua ulikosoodwe akufwiinsyigwa. Ibbabbele ligantaganta buyo asyoonto ciindi cakatola kuti azikkilwe mutumba wakwe. Nokuba boobo, ooyu mulongo wazintu zyakacitika kuti wabikkwa mumulongo, akulangisyigwa comwe comwe, akulangaula mabala aabelesyedwe aaci Giliki, inga kwatalika kulibonya tusimpe katusalazyidwe: kuzikkwa kwaYahushua tiikwakali kukonzya kucitika kalitaninga bbila zuba pe. Kuti bbala lyaci Giliki lya opsios lyazuminwa, ooyu mulimo wakatola busiku boonse! Zyoonse zintu zyakatola busena mumawoola aabusiku oobo zyakali cibeela cabuzuba bwa cisambomwe bwamvwiki, buzuba bwakulibambila Nsabata iizyakumbele. Kweendelanya amulumbe ookwa Luuka, tiibakamanizya kujata mulimo ooyo kusikila nikwakasika kubucedo bwa Nsabata.8 Nokuba kuti eeci tacaambidwe mubusanduluzi bwa Cikuwa, pele mabala aaci Giliki mataanzi atondezya kuti mbombubo mbocakacitika oobo.\\nIbbala lyakasandululwa kuti “yakaswena” mukampango aaka, lizyila kubbala lyaci Giliki lyakuti, … (epiphosko). Eeli bbala lyaamba cintu cikankamusya kuti: “nikwakatalika kusalala:- nikwakaba kubucedo.”9 Ndibbala lyamusyobo wa #2017, … (epiphauo), lyaamblizya kuti “kumunika . . . kumwesya mumuni.”10 Nkaambo kakuti bakalindila kusikila mangolezya nokuya balombe malailile aakuti bakaanzule mubili kuzwa aciciingano, kuukkomonona akuusanzya, akuuzambaila mumilembo, azimwi zyaacitika, eeco cakabatolela mawoola aabusiku boonse kuti bakutauke mulimo ooyo kweendelanya aziyanza zyabuJuuda. Balo tiibakamanizya mulimo woonse kusikila Nsabata niyakasika kubucedo eelyo nikwakatalika kusalazya kujwe.11\\nIbbuku Lipya lya Strong Lisandulula Mabala aamu Bbaibbele lilapandaula ncolyaambilizya bbala lya epiphosko kuti “kwaambilizya kusika kubucedo bwa Nsabata.”12 Kuti eeli bbala nilyakabelesyegwa kwaambilizya kusika kubucedo bwa Nsabata, alimwi kuti eeli bbala lwalyo nilyali kwiiminina kuti “kutalika kuba kubucedo,” nkaako mpeenya aawa amakani woonse mpaamanina kusalazyigwa: iNsabata yakatalikila kubucedo nikwakatalika kusalazya mumuni, kuleka kumabbililo aazuba amudima wakatobela waawo.\\nMumunzi wa Jelusalema, kupasuka kwazuba aciindi camwaka eeco inga kucitikila akataa 5:54 koloko a 6:27 koloko wakubucedo. Nokuba boobo, bucedo — kusalala kuba kuti wasika mumuni — kutalikila kulaale kalitaninga pasuka zuba. Mu Jelusalema, bucedo mumwezi wa Mukubwe-kaangala butalikila akataa ciindi ca 5:05 koloko (kumatalikilo aamwezi) a 4:25 koloko (kumamaninno aamwezi ngweenya ooyu mbuli mazuba mbwaayaa kulampa kuya kumainza kubuzuba bweelene abusiku).\\nMbuli mbutwaliboneka kale, twakasala ziindi zifwaafwi loko kuti tubambe ciiyo eeci. Kwiina nociyandika kuti tulampye ziindi zyakacitika zintu zyoonse. Tee kayi inga zyoonse nizyakamanizya kucitwa kalitaninga bbila zuba nokuba kuti pe. Kuyeeyela kuti Josefa wakakumbila malailile aakupegwa mubili kalitaninga bbila zuba, inga catuleta kuciindi eelyo bamakaintu nibakali kubambilila tununkilizyo twakunanika mutumba. Balo nibakalibonena kuti tabajisi zinji alimwi kunyina pe mbobakali kunga baula zyakuyungizya kuli nzyobakajisi kale zyakubelesya kakuli mpaakati aamasiku. Balo bakatula ansi mulimo kusikila nibakali kukonzya kuula akuyungizya kutunukilizyo ntobakajisi kale eelyo Nsabata niyakayindide. Mukupima ciindi kwesu, inga mawoola aali ciloba naakainda kalibbilide zuba. Mumajwi amwi ooku nkokwaamba kuti, Mangwalo alisalazyide kale kuti ooyu mulimo wakatola ciindi cikubwene kwiinda ciindi ncotwapima kale mucibalo coonse eeci!\\nIbbaibbele lilisalazyide kuti Nsabata yakatalikila nokwakatalika kulasazya kubucedo eelyo nibakatula ansi zibelesyo zyabo akuleka kulibambila. Aboobo, kusikila ciindi banalumi bakali kuzikka mutumba nibakamanizya, balo bakali pilukide kale ku Jelusalema, bamakaintu nibakabunganya tununkilizyo akubona kuti tiibakajisi tunji akulizeeza kuti bakeelede kuula twakuyungizya, ciindi cakali kuyaa kuswena ku 5 koloko kubucedo bwa Nsabata! Insabata, ya Abibu 15, yakasika nikwakasalazya kujwe alimwi abalo bamakaintu bakalyookezya mulimo mbweenya mbuli mulawo mbuwakali kwaamba.\\nIbbaibbele lyaamba kuti mulimo woonse wakamana eelyo nikwakatalika kusalazya kubucedo bwa Nsabata, 5 koloko! Milimo yoonse iilembedwe yakatola busiku boonse tubulu.\\nKubuka Kuzwa Kubafu\\n“Lino Buzuba bwa Kulyookezya butegwa Nsabata nibwakamana, Maliya waku Magadala, Salomi, a Maliya banyina Jemusi bakaula tununkilizyo kuti bakananike mutumba wa Yahushua. Cifumo-fumo kapati kubucedo mubuzuba butaanzi bwamvwiki, mbulyakapaswida buyo zuba, bakaintu aaba bakainka kucuumbwe.” (Maako 16:1-2, KJV)\\nAawa mpaali bumboni bumaninide kuti buzuba butalikila kubucedo, kuleka kumabbililo aazuba: “Kumamanino aa Nsabata, eelyo nokwakatalika kusalazya kubucedo bwa buzuba butaanzi bwa mvwiki, bakaboola ba Maliya Magadalena a Maliya umwi kuti bazyoobone cuumbwe.” (Mateyo 28:1, KJV) Kaambo kakwaamba kuti “nikwakatalika kusalazya kubucedo” kakazyila kubbala ndyeenya lyakabelesyegwa muli Luka 23:54 mukwaambilizya kuti Nsabata “yakaswena” eelyo bamakaintu nibakatula ansi zibelesyo akuleka kulibambila nkaambo Nsabata yakatalika. Lyaambilizya kuti, “kutalika kumwesya mumuni:-- kutalika kuba kubucedo.”13\\n“Kuya” ndibbala lyaambilizya cintu kugama kulubazu lumwi. Nkusandulula kululeme bbala lyaci Giliki lya eis, eelyo lyaambilizya kweenda akwaambilizya kusika abusena bumwi.14 Eeli bbala nilyatakabelesyegwa pe kuti Buzuba Butaanzi bwa mvwiki nibwakatalikila kumabbililo aazuba mangolezya aakaindide kale musyule. Ndileelyo buyo mumuni “niwakatalika kusalazya kuya kubucedo kwa buzuba butaanzi bwa mvwiki”, ndendilyo eelyo oobo buzuba nobwakatalika.\\nKuti bamaJuuda nibakali kutalikila buzuba bwabo kumabbililo aazuba, balo nibakatalika buzuba abuzuba buli boonse kumabbililo aazuba, kusanganya abuzuba butaanzi bwa mvwiki. Nokuba boobo, Mateyo 28:1 ulisalazyide kwaamba kuti niyakaindide Nsabata (yakainda akumanina eelyo mumuni niwakaleka kumwesya kakuyanda kuba masiku) eelyo nikwatalika kusalazya mumuni kuya kubuzuba butaanzi bwa mvwiki, (buzuba butaanzi bwamvwiki tiibwakaninga talika kumabbililo aazuba mubusiku bwakainda pe), bamakaintu bakajokela kucuumbwe kuyoonanika mutumba ookwa Yahushua tununkilizyo amafuta. Oobo bwakali buzuba bwa Pobwe lya Micelo Mitaanzi naa buzuba bwa ntengaantenga, Abibu 16.\\nTako muno pe! Wabuka kale!\\n“Jalula meso aangu, kuti mbone zintu zigambya zili mumulawo wako.” (Intembauzyo 119:18, KJV)\\nMubusongo buteeli bwa Mwami leza Yahuwah, wakabamba kuti lufu lwa Mwanaakwe Simuzyalwaalikke bweende mbuli mbwaakayandide. Muluzyibo lwakwe luzwa kuteeli wakalizyi kuti masimpe aa Nsabata anoosisidwe kwamyaka munsaa kusikila zyuulu zyobile zyamyaka (2,000). Mucito wamamanino waluyando luteeli wakali wakusiya bumboni bulembedwe bwa bweende bwazintu zyakatola busena, zyalo kuti eezyo zyabalwa kabotu-kabotu akuteelelwa, inga zyabatondezya basyomi bazyalane lyamamanino kasimpe keni eelyo Nsabata niitalika.\\nBantu bakomba mu nsabata yamu Mujibelo, aabo babamba Nsabata kuzwa kumabbililo aazuba muli Bwasanu kusikila kumabbililo aazuba Mujibelo kumangolezya, bayanda kusekkelela zintu zyoonse zyakacitika akataa lufu lwa Mufutuli Yahushua munsaa ciindi ca 3 koloko akumabbililo aazuba munsaa 7 koloko – kulezya kusika mawoola naaba wone! Aboobo, ooyu mulimo uutakonzyeki kucitwa. Mbuli mbutwatondezya kale, bunji bwaziindi nzyotwapima kale kazitobelana, inga zyatondezya kuti ooyu mulimo niwakatola mawoola aatandila kusika munsaa fuka! Alimwi, mbuli mbokutondezyedwe muziindi zya kubucedo, ooyu mulimo wakatola ciindi cilamfu ncobeni kwiinda mbutwayezyeezya kale.\\nKunyina nzila ngubauba iinga yasekkelela zintu zyoonse kuti zicitigwe mumawoola aali wone. Kuyungizya waawo, kuti muntu wasola kucita boobo inga watalika kukazya tusimpe tulembwe kale mu Mangwalo:\\nKuti ibbala lya opsioslyazuminwa mbolibelesyegwa muci Giliki, Josefa waku Arimathea taakaunka kuli Pilato kuyookumbila malailile kuti akkomonone mubili kuzwa aciciingano kusikila naakaindide mabbililo aazuba. (Mateyo 27 57-58) Nokuba kuti Josefa wakaunka kuli Pilato kalitaninga bbila zuba, inga tiicakakonzyeka kucita zintu zyoonse mukaindi kasyoonto kamawoola aali wone pe.\\nNaakamnizya kutambula malailile aakuzikka mutumba, Josefa wakaunka kuyoowula milembo yakuzikkila mutumba ooyo. ( Maako 15:46)\\nMulimo wakuzikka wakali mulimo uutola ciindi cilamfu kapati cakuti, Mangwalo aamba kuti buzuba butobela bwakatalikide kale kuca eelyo bamakaintu nibakatula zibelesyo zyabo akulyookezya mu Nsabata. (Luuka 23:54)\\nNiyakainda Nsabata, bamakaintu bakaunka kuyoowula tununkilizyo twakuyungizya, kuti bakananike mutumba. (Luuka 23:56 a Maako 6:1.)\\nBamakaintu bakapilukila kucuumbwe eelyo buzuba “nibwakatalika kusalazya kuya kubucedo kwa buzuba butaanzi bwa mvwiki.” (Mateyo 28:1)\\nMulongo wazintu zya lufu akuzikkwa kwa Mufutuli Yahushua, ulasalazya kasimpe keni kakuti buzuba bwamu Bbaibbele, aboobo abuzuba bwaciloba bwa Nsabata, butalikila kubucedo, kutali kumabbililo aazuba. Casika ciindi lino cakusowela kulaale kulubila koonse kwatulengwalengwa twabantu amanjezyeezya, akutambula mawoola aasetekene aa Nsabata mbuli mbokweelede: kuzwa nokwatalika kusalazya kujwe nowasika mumuni, kusikila mumuni wayaamuka mangolezya, mbobuzuba bwa Nsabata. Kufumbwa ciimpene awaawa, ncilengwa buyo ciyeeme muziyanza zilaa tumpenda.\\nNkamu ya WLC yaabila cipego ciimpene kubantu boonse aabo bacilamatide muzeezo wakutalika Nsabata kuzwa kumabbililo aazuba akusikila kumabblililo aazuba, kuti balitondezye ncobasyomena boobo. Inga caba cintu ceelela kuti cacitika akataa lufu lwa mufutuli Yahushua munsaa 3 koloko wasyikati amabbililo aazuba, kusikila munsaa 7 koloko wamangolezya. Abatondezye ciindi, misinzo abweende bwazintu zyoonse mbozyakacitika. Kuti kaali masimpe, alakonzya kutondezyegwa kakwiina cisisidwe pe. Kuti naa pe tabakonzyi kutondezya nokuba kuzwa mu.\\n1 Bbuku lisandulula mabala lyokwa Merriam-Webster\\n2 The New Strong’s Expanded Dictionary Of Bible Words, 2001 ed., #6153.\\n3 Ibid., #3798.\\n4 Busena “bwaciyanza” cakukankamina bantu oobo bwakasalidwe aba Loma ba Katolika bwa Gologota bulakonzya kukakwa nkaambo buli munsaa munzi nkuuli kumbo. Mumilawo yakulisalazya yaba Juuda akuunga kwamiwo, tiicakali kuzumizyigwa kuti muntu azikkwe kumbo lyamunzi wa Jelusalema. Nkaambo Bbaibbele lilisalazyide kuti eeco cuumbwe mwaakazikkilwa Yahushua cakali munsaa busena bwakujailwa, eeci ncecintu cilesya busena bwa Gologota kuti bube busena bwakujailwa.\\n5 Johane 19 upandulula kuti basilumamba bakatyola maulu aabasintolongo bamwi, pele kutali maulu ookwa Yahushua nkaambo wakalifwide kale. Kampango 38 kasanduludwe kuti “nicakamanizya kucitika eeci, Josefa waku Arimathaea, … wakakumbila Pilato kuti walo akakkomonone mubili ookwa Yahushua akuuyobola: mpoonya Pilato wakamuzumizya. Walo aboobo, wakaboola akuugwisya mubili wa Yahushua.” Aawa alimwi mpaalibonya tumpenda mukusandulula Mangwalo. Ibbala lilembedwe kuti “nicakamanizya kucitika” mubwini lyaamba “kuyungizya waawo; 'akati kaboobo' … (zimwi ziindi 'antoomwe', naa 'Kutobezya waawo') kalijatene kubbala ndyoliswaangene limwi; kutola busena kutozya cintu cacitika.” (Strong’s Expanded Dictionary, #3326.)\\nMumajwi amwi, lisandulula bweende bwaciindi oomo zintu zinjaanji mozyakacitikila antoomwe, akusanganya zyoonse kakwiina kusalaula nokuba kwaandaanya mbozyakatobelana kucitika mumulongo. Cicikonzyeka kuganta lini eelyo baJuuda nibakaswaya Pilato kuti muntu wabala ncaakalemba Maako kwaamba bweende bwazintu zyakacitika, eeco ncecitondezya kuti Pilato taakaninga zyiba pe kuti umwi wabasintolongo bakagagailwa wafwa kale aciindi Josefa naakaunka kuli nguwe.\\n6 Smith’s Bible Dictionary.\\n7 Ibbaibbele talyaambi kuti Nicodemo wakaunka kuyoowula tununkilizyo twakuzikka mubili. Ooku nkulubizya kwaamba mbuli bantu bavwubi bamazubaayo mbobakali kusunga buvwubi bwabo. Kwakanyina maanda aasunga mali aabantu mbuli mazubaano, aboobo nzila ilikke bantu njibakali kubelesya kusunga mali, yakali yakuula “zintu zilaa mpindu” eezyo zyakali kunga zyakonzya kuuzyigwa akujana mpindu nokuyandika. Tununkilizyo njeyakali nzila imwi yakusunga mali nokuba kusunga buvwubi.\\n8 Luuka ubikkide kaambo kuti eelyo Nsabata yakasika kubucedo munsaa kampango kasandulula balombwana bakakunkulisya bbwe kusinka cuumbwe. Nokuba boobo, woonse makani aali mumulumbe mubotu ayelede kulangisyigwa akuteelelwa. Ooku kwakali kusanganya zintu zyoonse mukaambo komwe, akuyumya kutondezya kuti ooyu mulimo wakatola mawoola aabusiku boonse akubucesya tubulu, kuleka kuganta buyo ciindi comwe akataa zintu zyoonse zyakacitika.\\n11 eLaine Vornholt a Laura Lee Vornholt-Jones, The Great Calendar Controversy, p. 40.\\n12 Op. cit., #2020.","num_words":5903,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.156,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Myeembo ili Ciloba ya Ciyubunuzyo Print\\nMyeembo ili Ciloba ya Ciyubunuzyo\\nMakanze aankamu ya WLC kujatikizya Myeembo eeyi, takuli kuganta ciindi niyoocitika pe; pele, tulombozya kukonkezya kwaamba kuti kulila kwa Myeembo eeyi kucili mumazuba aacizya, alimwi eeci ciyootola lubazu munsaa kujalwa kwa ŋanda yakazekelo. Eeci ncotwaamba ciliimpene kapati akuyiisya kuluulwa kwamazubaano, kwalo ooko kwaamba kuti Myeembo eeyi yakazuzikwa kale, eeci tacili buyo cintu cilubide, pele cilainda kubaa ntenda , nkaambo cisiya bantu bokwa Yahuwah kabatalibambide kuzyintu zikankamya ziyaabuswena alimwi ziyanda kulibonya atalaa nyika.\\nEeci citobela waawa takuli kwaamba kwakulengelezya buyo, pele mulongo wazyintu eezyo zyakashinshimwa kuti ziyoocitika kufumbwa buzuba. Mbuli kuzuzikwa kwacishinshimi mbokuyaa kuswena, nkuyandisya kwa Taata kuti bana Bakwe bateelele akumvwisisya bbuku lya Ciyubunuzyo eelyo lyalo lyakayubununa zyoonse zyikonzya kuzyibwa akataa zyintu zyakumamanino aaciindi. Mubbuku lyoonse eeli kuli zisyomyo ziyandisi kapati, alimwi kuli...kucenjezya kuyoosya.\\nTaata wesu waluyando wakayubununa kuti linolino nyika iyoonjila mumapenzi aali kkumi awone: mapenzi mataanzi aali ciloba aitwa kuti “myeembo”, eeyo iilaa mulimo wakusinsimuna mukowa wabantu ciindi camamanino liya ŋanda yakazekelo niitana jalwa, kupa ciindi camamanino kuti buumi bwamuntu uli oonse buzekelwe akukosozyelwa kaambo, akwaanda muntu ooyo. Myeemo icaalizya ngamapenzi aali ciloba aaya kupenzya nyika munsaa kujalwa ŋanda yakazekelo, kaindi kasyoonto a Kuboola Kwabili. Zyintu zipwayaula nyika zyili mumapenzi aaya, tazyikalangwi aanga nzilengwa leza zilicitikila buyo lwazyo, pele ziyoolangwa kuti nkucenjeyza kwabulemu bwa Kujulu. Alimwi mapenzi aaya ayoomvwika kuzinguluka nyika yoonse.\\nMweembo Mutaanzi ulaafwi kusika anyika mbuli cintu cibbatamusya akugambya, akuletela kuyoowa mubantu boonse. Kuyaama a Ciyubunuzyo 17, tuli munsimunsi kapati akubona Myeembo eeyi kiibbonta Nyika, akubindikizya kutobelana. Mbuli bulelo bwa Benedict XVI, Mwami wa Ciloba mbobwakainda akuya musyule lyesu, swebo lino tulangila Myeembo eeyo kuti italike kuumputa Nyika kufumbwa ciindi.\\nNinzi ncolyaamba Bbaibbele eeco ciyoocitika Mweembo Mutaanzi waakuumputa Nyika?\\n“Nkabela mungele mutaanzi wakalizya mweembo wakwe, mpoonya kwakatobela civwulamabwe amulilo kazivwelene abulowa, mpoonya eezyi zyakawaalilwa atalaa nyika: nkabela cibeela catatu camasamu cakapya, alimwi abwizu boonse bwanyanzabili bwakapya.” (Ciyubunuzyo 8:7)\\nMweembo Mutaanzi uyootalisya kunyonyooka kwa cibeela catatu cazisamu munyika, akunyonyoona cakumaninina bwizu boonse bwanyanzabili. Kutegwa tuteelele mweelwe wakunyonyooka kuli mumweembo ooyu, iswe tweelede kutaanguna kulanga zyintu zicitika mazubaano mbuli kubula cakulya ooko nkwiilangene ankuko nyika eeyi:\\nBuzuba abuzuba bantu basika ku 25,000 balafwa mumakani aajatikizya nzala.\\nLyoonse kuti wabala kusikila aciloba, kuli mwana uufwa nkaambo kanzala.\\nEelyo cakulya nociba ncecitola mali manji kwiinda akati kamali oonse aajanwa mumukwasyi wabacete, kuyungizya myuulo inga caba cintu cipwetesya zyuulunzuma zyabantu balya twakufulafula.\\nNkaambo kazambangulwe lya meenda mu 2011, cisyango camaila caku Australia cakanyonyoonwa.\\nMumupeyo wakainda mu 2010\/2011, cisi ca Brazil cakavwumbwa zambangulwe lya meenda kwiinda mbocitana vwumbilidwe pe. Eeci cakapa kuti butebuzi bwa cakulya mucisi eeci buye ansi kapati.\\nRussia, cisi cili abusena bwatatu mukulima maila munyika, cicimvwide kupya kupati kwakali mumainza aamu 2010. Eeci cakapa kuti eeci cisi cuule maila aamumupeyo wa 2010\/2011 kuti cisanine matanga aaŋombe zyaco.\\nMu 2010, cisi ca Pakisitani cakavwumbilwa zambangulwe eelyo litanabwenwe mumisela yacisi eeci, akunyonyoona butebuzi bwaco. Aciindi cimwi cisi coonse ca Pakisitani cakali kunsaa meenda. Ooku kunyonyoona bulimi bwazisyango mu Pakisitani, takweezyeki.\\nCisi ca China cilibambila “cimpayuma cilamfu” eeco cilangilwa kwiinda zimpyayuma zyoonse zyakali mumyaka ili makumi cisambomwe yakainda, aboobo akupyopyonganya bulimi bwacibaka eeci ciinda kulima maila munyika.\\nNokuba muntu uutazyi makani aacishinshimi aayo aamba zintu zyiyoocitika mu Mweembo Mutaanzi, basyaazyibwene bankamu ya UN basyoma kuti nyika tiili kulaale anzala iyoosya iikukula nyika yoonse. Bamwi bakeezyeezya kuti zyuulunzuma zyili zyuulu zyabantu munyika yoonse balailala nzala buzuba abuzuba.\\nMyaanda myaanda yazyuulunzuma zyabantu kuzinguluka nyika aabo batacikonzyi kulisanina, bayoojana buyumuyumu kapati kuula cakulya abuzuba. Munyika yoonse, myuulo yazyakulya iilungilwa mukulaba kwaliso, njiitonkela bantu kuti batalike kwiilingana mumigwagwa. Kwaambwa kuti myuulo yazyakulya ziligwa abuzuba eeyo yakali atala kapati, njiyaaletelezya kulwana mucisi ca Tunisia, akuyambukila kuya kumbele kugwisya mfulumende. Ooko kutongooka kwakayambukila cisi ca Algeria, Morocco, a Yemeni aku Ijipita (cisi ciinda kuula maila munyika) ooko nkukwaaletelezya kutapula mfulumende ya Mubaraki.\\nOobo buzuba Mweembo Mutaanzi waakuumputa nyika, kuyooba kulibilika kutaambiki kuyoomwaikila atalaa zyisi zyanyika yoonse, eelyo bantu baakulizeeza kuti zyisyango anyika yoonse acibeela catatu camasamu (kusanganya amasamu aazyala micelo iiligwa), zyakamaninina kunyonyoonwa. Inga titweezyeezya cifwanikiso cakulwanina cakulya ooko kuyoonjila mumadolopo aanyika. Nokuba boobo, eezyi zyitobela nzyintu zilimasimpe kuyoocitika mubuzuba butobela Mweembo wakutaanguna waakubbonta Nyika:\\nMali madola aaku Amelika ayakuubuka kapati, mbwaali ngamali aakuyobweda misyobo yamali munyika yoonse, akuletelezya kuubuka akuwa kwamali oonse munyika. Basimakwebo bayoolizeeza kuti lino wasika musela wabuyumuyumu bwakubula mali, mbuli nobayoobona mfulumende kazyipilingana kusimba mali manji, kuti zyigwasyilizye kulesya myuulo iitantila mujulu nkaambo kakunyonyooka kwabulimi kuli mu mweembo ooyu. Eeci cigambyo cizelula maanu akuzinga, ciyoosika aciindi eelyo buvwubi bwanyika nobucibukuluka kuzwa kubuyumuyumu bwamyaka yakuma 1930.\\nKuyooba kubula mpindu mumakwebo aamusyobo uli woonse aajatikizya mali, akuletelezya kuuzya kufumbwa muulo kuyanda kujana mali cakubinda muzicincilo zyamali kuzinguluka nyika, akuletelezya kupyopyongana kutanabwene mumisika. Kunyina kuyoojanwa muntu uuciyanda kuula cintu amuulo nuuceya buti, nkabela eeci nceciyoopa kuti aabo beendelezya makwebo bajale makwebo, mbuli bwaacitikide kaindi kasyoonto mucisi ca Ijipita. Kuyooba kugwampa, kunyangana akusaala cakulya muzisi zitakwe cakulya cinji eelyo nobayooyanda kuti baule kufumbwa cakulya cili coonse ncobakonzya kujata mumaanza aabo, eeci ncecintu ciyoopa myuulo kuti ilungilwe atalaa zyakulya zyiligwa abuzuba.\\nBasololi banyika bayoopilingana kuti bajane nzila yakukobelela kupyopyongana ooku, kumwi kabasoleka kulesyelela kunyangana cakulya ooko kuyooyambukila mumadolopo aabo oonse.\\nKuyandisya kutapula mfulunde ncecintu ciyootobela mumadolopo aanyika oonse, eelyo bantu baakubona kuti bunji bwabo inga kabayoofwa kunzala mumasena manjaanji aayo aatana bwene nzala.\\nKuyoobulila lyo mulawo nokuba kweendelezyegwa kuli koonse akataa bantu eelyo baakutalika kukwempana cakulya kufumbwa munzila ili mumizeezo yabo.\\nCishinshimi ca Mufutuli wesu ciyoozuzikwa cakumaninina ncobeni:\\n“alimwi atalaa nyika kuyooba kupenga muzisi, akuyoowa...Myoyo yabantu iyoonetauka kuyoowa akulibilika nkaambo kazyintu zilangilwa kucitika atalaa nyika.” (Luka 21:25, 26)\\nKumatalikilo aamwaka wa 2011, Cilembedwe mu U.K Telegraph cakaamba kuti zyisi zinjaanji kulubazu lwanyika ya Asia, Akataa kujwe, Akumusanza wa Afulika, zyakatalika kuula maila mbuli mpunga, maila muceme, amaila aamisyobo imwi mumilwi yazyuulu zyakupima kulema. Muziindi zimwi, eezi zyisi zyakali kuula cakulya cisikila kumanizya mwaka omwe. Nkukuli zisi eezyi nkozyiyo kuula maila aakusanina bantu bazyo, eelyo Mweembo Mutaanzi waakubbonta Nyika? Ncicili cisi cicinooyanda kuuzya maila aakukwangulula mubutala aciindi eeco? Mangaye malelo aaya kutapaulwa eelyo baleli bawo baakuzumina kuti tabacikonzyi kufulula kakulya nokaceya kakuti basanine bantu babo eelyo Mweembo Mutaanzi kuuyindide?\\nMweembo Mutaanzi uyootobelwa mpeenya awabili, watatu awane. Mweembo wasanu kusikila kuli waciloba ipandululwa kuti maawe. Eeci caamba kuti inooli myeembo yiinda kuyoosya akunyonyoona kwiinda cili coonse cinoopengedwe mumyeembo mitaanzi ili yone yakainda.\\n“Mpoonya ndakabona, akumvwa mungele wakali kuuluka akati kajulu, kaamba ajwi pati kuti, Maawe, maawe, maawe, kuli baabo bakkede anyika nkaambo kamajwi aali mumyeembo iceede yabangele botatwe, eeyo iiciyanda kulizyigwa!” (Ciyubunuzyo 8:13)\\n“Sunu kuti naa mwalimvwa jwi lyakwe, mutayumyi myoyo yenu mbuli nimwaali kumucokacoka.” (Bahebulayo 3:15)\\nBuno buzuba nceciindi cibotu kuti mulikulaike azisyomyo Zyakwe zyakukwabililwa kutegwa mukakonzye kwiinda mu Myeembo ilaafwaafwi, eeyo iyooleta kunyonyweeda limwi atalaa nyika yoonse. Hena webo ulayanda kuyooinda mumyeembo yone eeyi amaawe otatwe kotajisi kukwabililwa akubambililwa Kwakwe? Eeci cisyomyo ncabaabo babikka Yahuwah kuti abe bbwe lya ciyubilo cabo.\\n“Nkaambo webo wakabikka YAHUWAH, Walo uuli ciyubilo cangu, Ulaatala kapati, kuti abe cikkalilo cako, kunyina cibi ciyookusikila webo, nokuba penzi lili lyoonse liyooswena munsaa cikkalilo cako; nkaambo Walo uyootumina bangele Bakwe kumulimo wakukwabilila nduwe, akukubikka munzila zyako zyoonse.” (Intembauzyo 91:9-11)\\nAmulangilizye cipekupeku: Buzuba Mweembo Mutaanzi Waakuumputa Nyika\\nKuutana umputa Nyika Mweembo mutaanzi, nyika ili kale ambaakani 'yakufulafula' cakulya mubuyobozi bwacakulya boonse. Sunu cuulunzuma cabantu, bafwide nzala. Tacili cintu cikatazya kweezyeezya buyumuyumu bwakubula cakulya buyoosika anyika yoonse akulangana andiswe eelyo Mweembo mutaanzi waakuumputa nyika eeyi.\\nEelyo Mweembo Wabili waakuumputa Nyika, kubula cakulya anzala kuyooindila kuya kumbele:\\n“Nkabela mungele wabili wakalizya mweembo, mpoonya cintu cilibonya mbuli mulundu mupati uuyaka mulilo cakawaalilwa mulwizi: nkabela cibeela catatu calwizi cakaba bulowa; Alimwi cibeela catatu cazintu zyakali kupona mulwizi, zyakafwa; alimwi cibeela catatu camato cakanyonyooka.” (Ciyubunuzyo 8:8-9)\\nMweembo Wabili upandulula mulundu uuvwilima (naa nyenyezi iiyaka mulilo) iiwida mulwizi akuleta kunyonyooka kuteezyeki muzilengwa leza.\\nCibeela catatu calwizi ciyoosanduka akuba bulowa.\\nCibeela catatu cazintu zipona mulwizi ziyoofwa.\\nCibeela catatu camato ayoonyonyoonwa.\\nKunyonyooka kwazintu zipona mulwizi kuyoocitika nkaambo kakukola kwacilundu civwilima akuguntwa canguzu acilundu camulilo eeci. Mweembo wabili uyootalisya guwe lyamaguwe oonse eelyo liyoopwayaula cibeela catatu camato, nkokuti mato aabasimakwebo aali 18,000 ayoonyikila kunsaa lwizi mubuzuba bomwe. Eeci ciyakwiindizya nzala nkaambo mato ngaatola zyakulya kuzinguluka nyika, akufwambya kuyambukila malwazi nkaambo kazintu zyakafwa zinikubola mulwizi.\\nBasyaazyibwene bazilengwa leza baamba kuti nyenyezi zyakali kugunta Nyika ziindi zinjaanji mumisela yesu alimwi cilacitika eeci ciindi aciindi. Sunu, aaba basyaazyibwene bayoowa kuti ibbwe pati kampatila lizingulukidwe miya iikola alimwi iiyaka, liyoofuumina kugama Nyika. Eelyo lyaakunjila mumulengalenga ulaa muya ngotuyoya, eeyo miya iizingulukide bbwe eelyo iyooyaka cakuvwilima mbuli cilwi camulilo. Nkamu ya NASA ilibambila nzila zyakudubula nyenyezi zyamusyobo ooyu kubelesya 'zibulo zyiteenzyegwi muntu', eelyo nozyitaninga sika mumulengalenga wesu akuumputa Nyika. Nokuba boobo, kunyina nzila yabantu eeyo iikonzya kutabula akuyoolesya bbwe livwilima mu Mweembo Wabili.\\nMu Mukazi Mazyiba 7, 2002, kwakali bbwe lisika 300 mamita [984.25 kubala amatende] mubukwazeme, eelyo lyakaswenede munsaa Nyika eeyi. Eeli bbwe, liitwa kuti YB5, lyakali lipati loko cakuti inga nilyaafwanyauna bbazu lyanyika lisika kukomena acisi ca France. Kutegwa tuteelele mweelwe wakunyonyoona uunga waba kuti Nyika yaumputwa nyenyezi ziindene bupati, basyaazyibwene mu 1981 bakaswaangana akupa mizeezo itobela:\\nKuguntwa bbwe lisikila 200 mamita kukwazama [656.17 kubala amatende] inga kwaleta kubboloka kusikila akataa 200,000 akujaya zyuulunzuma mwaanda zyabantu.\\nKuguntwa bbwe likwazeme mamita 400 [cibeela cane camaile] inga kwaleta kubboloka kusikila kulema 10,000 zyuulu zyamakilo akujaya bantu basikila akataa zyuulunzuma zyobile azyuulunzuma zili zyuulunzuma. Ndebbwe lilezya kusika akataa kkilomita omwe ncolinga lya cita.\\nKuguntwa bbwe lisikila makkilomita aali kkumi [6.21 bamaile] mulwaanje inga kwaleta guwe lilamfu kwamakkilomita osanwe [3.11 bamaile] kuzwa aawo mpulyaguntila. Kulaale makkilomita aasika cuulu amyaanda yosanwe [932.06 bamaile] inga guwe eelyo kalicili mamita aali myaanda yosanwe [cibeela catatu camaile]\\nKuti bbwe lya nyenyezi nilyali kunga lyaumputila Mulwaanje lwaku Mexico, mayuwe inga avwumbila akukukula dolopo lya Kansas! Aayo mayuwe inga amwayaula cakunyonyoona mato amadolopo manjaanji aali mumbali lya lwizi.(Source: Gerrit L. Verschuur, “The End of Civilization?” Astronomy 19, no. 9 (September 1991): 50-54.)\\nMulimo nzi wa Myeembo eeyi?\\nTaata wesu waluyando uuli kujulu, Yahuwah, wakabamba nzila yakuti eeyi Myeembo ikabe kusoleka Kwakwe kwamamanino kuti ajate maanu aamuntu uuli oonse anyika, muciindi eeco natana jala kuzekelwa kwamuntu uli oonse. Katanapiluka Mufutuli wesu, Yahushua, 'mulumbe wabulelo uyookambaukwa munyika yoonse.” (Mateyo 24:14) Cuusisya ncakuti, bunji bwabantu mazubaano bajisi bubi kuti babikke ambali ciindi cakuswiilila lwiito lwalubomba lwamamanino lokwa Yahuwah.\\nKuli ntenda zicitika mumbali lyesu akutuzinguluka, eezyo zyeelede kututondezya cakutadonaika kuti ŋanda yakazekelo ilaafwi kujalwa, pele bunji bwabantu balauntuluzya kuti eezyi nzintu zyamalengwa leza buyo. Mizeezo yabantu iinjombede muli zyanyika azilengwa zyabantu, ncecibalesya kuteelela akutambula mulumbe. Pele kaindi kasyoonto linolino, Yahuwah uyoocengulula maumi aabantu boonse anyika akubasunka mumizeezo yabo kwiinda mu Myeembo eeyi.\\nEelyo baakulangana mumeso aabo alufu luletwa mu Myeembo eeyi, muntu uli oonse uucili muzumi unokweelede kusala kuti atobele Yahuwah naa Saatani. Lilikke eelyo muntu ucaalizya aakusala ndendilyo ŋanda yakazekelo niyoojalilwa limwi kwalyoonse, alimwi muntu uli oonse nkwayoogama kunoogantitwe kale alimwi muntu ooyo unikwaandidwe kale. Mpoonya Mufutuli uyooboola mukaindi kasyoonto ciindi cabili kuti azyoobusye basyomeka bafwide, alimwi aabo, antoomwe abazumi basyomeka, bayootolwa kujulu aciindi nceenya eeco antoomwe.\\nAmulangilizye cipekupeku: Buzuba Mweembo Wabili Waumputa Nyika\\n“Mpoonya mungele watatu wakalizya mweembo wakwe, nkabela kwakawa nyenyezi mpati kuzwa kujulu, kiiyaka mbuli lambe, yakawida acibeela catatu camilonga, antusensa twameenda: Lino zyina lyanyenyezi eeyi njiinga Mululwe: mpoonya cibeela catatu cameenda aayo cakasanduka akuba mululwe; nkabela bantu banji bakafwa nibaanywa meenda aayo, nkaambo akali kulula kuti lu.” (Ciyubunuzyo 8:10-11)\\nEelyo Mweembo Watatu waakulizyigwa, kuyooba nyenyezi mpati alimwi, iiloka kuzwa mujulu mbuli lambe livwilima. Iyoowida acibeela catatu camilonga atusensa twameenda, akupa kuti cibeela catatu cameenda anyika atalike kulula. Bantu banji bayoonywa meenda aayo bayoofwa nkaambo akaluzyigwa kuti lu akukola.\\nEeyi 'nyenyezi mpati”, naa nyenyezi iivwilima, yakaitwa kuti “Mululwe”. Eeli zyina liiminina kasamu kakola kalaa kanunko akulula kuti lu.\\nMu Bbaibbele, aaka kasamu kaiminina kupenga kapati a buumba.\\nMapenzi aa Mweembo Watatu aayo, akaambilizyigwa amushinshimi Jelemiya mukucenjezya kutobela waawa:\\n“Alimwi Yahuwah wakati, Nkaambo bakasulaika mulawo wangu ooyo Ime ngweekabapede, akutateelela jwi lyangu, nokuba kweenda kutobela mulindilyo; Pele bakeenda kutobezya manjezyeezya aamyoyo yabo, kutobela Bbaali, ooyo bamawisi ngubakabayiisya: Aboobo mbwaamba Yahuwah wamakamu, Elohimu wa Isilayeli; amulange, Ime njobaasanina [bantu aaba], amululwe, akubapa meenda aakalulila kuti banywe.” (Jelemiya 9:13-15)\\nMbombubo, mbotubona kuti muciindi ca Mweembo Wabili aWatatu, meenda mabotu ameenda aalaa munyo ayooluzyigwa kapati. Mapenzi obile aaya, cibeela catatu cameenda munyika yoonse taacinooli mabotu kunywa pe, eelyo meenda aamulwizi aakupinduka kuba bulowa mu Mweembo Wabili, alimwi ameenda mabotu aakuluzyigwa mu Mweembo Watatu. Kuya kumbele, eeyi Myeembo yobile kulangikaana iyooletelezya kusofwaazya muya wamuluwo. Tulizyi kuti nyenyezi ziwa kuzwa mujulu zilakola kapati. Kwakali twaambo twa miya abusi budoomoka kuzwa munyenyezi zisyoonto zyakagunta nyika muciindi cakainda.\\nMumwezi wa Vwivwi 18, 2007, Ipepa lilembwa mucisi ca Peru litegwa Living, lyakalembwa cibalo camutwe utobela ooyu: “Bamasilikani Banjila Mucibbadela Nibakamanizya Kubwezelela Tukomwe Twa Nyenyezi ku Peru.” Kujatikizya Mbaakani Yamilumbe mu Mfulumende yaku Peru, bamasilikani basika ciloba bakaciswa eelyo nibaamanizya kubwezelela makomwe anyenyezi acibaka aawo mpuyaalokela. (http:\/\/archive.peruthisweek.com\/news-4724-environmentnature-police-officers-hospitalized-after-collecting-meteorite-samples-peru)\\nKunyina mubuzyo kuti kuloka kwa nyenyezi mu Mweembo Watatu kuyooletelezya kunyonyoona kufumbwa kuzyila meenda mabotu: milonga, tulonga, amumazyiba aameenda. Mazubaano , kuutana akusika Mweembo Watatu, kuli kale penzi lyakubula meenda mabotu aakunywa munyika yoonse. Ntoontu twaambo:\\nCibeela cacisambomwe cabantu munyika (1.2 billion) tabajisi meenda mabotu aakunywa.\\nKweezyekwa kuti zyuulunzuma zyobile azyuulu azyobile (2.2 million) zyabantu, balafwa amwaka mumasi aaciyakwa nkaambo kakubula bulondo akwiimwa meenda mabotu aakunywa.\\nKwiinda akati milonga yamunyika iili myaanda yosanwe, iliyuminide nokuba kusofwaazyigwa atombe.\\nZimwi zibaka zyacisi ca Amelika zyakabelesya kale cibeela calusele cameenda mabotu aazyo.( Eeci caamba kuti kufumbwa buyo cimpayuma asyoonto inga caletelezya KUBULA MEENDA kapati).\\nCibeela cabili camadolopo aacisi ca China taajisi meenda ziindi zinjaanji. Alimwi meenda mabotu alakatazya kujana.\\nIbbanki Lyamunyika lipede kaambo kakuti masi aali makumi alusele lino taajisi meenda ziindi zinjaanji akubikka buumi bwabantu bakkala oomo muntenda amakwebo aandilyo. Kaambo aaka kaamba kuti cibeela cane canyika- kwiinda abantu bali 2 billion)- tabajisi meenda aakunywa aasalala nokuba bulondo.\\nMilonga amazyiba aameenda munyika yoonse lino alisofweede kuzwa ku:\\nkusofwaazyigwa (amisamu iikola)\\nZintu zinyebulikide zikola\\nKukokololwa kwabulongo (nkaambo kakugonkoola masamu)\\nKufula golide (lubulo lwa mercury lulabelesyegwa kanjaanji mukucita boobo, lulakola)\\nMvula iilula (makumbi aajisi busi bukola buunduluka kuzwa kumadolopo)\\nMisamu iikola (iibelesyegwa munyika yoonse mubulimi, akujazya mansenya, azimwi.)\\nEelyo Mweembo Watatu waakuumputa Nyika kubindikizya kutobela Mweembo Mutaanzi a Wabili, kubula meenda kuliko lino munyika kuyooindila alimwi Bbaibbele lilasinizya kwaamba kuti bantu banji bayoofwa nkaambo kapenzi eeli.\\nTusyoma kuti Myeembo ilaafwi kutalika kulila, nkaambo buleli bwa Benedict XVI, Mwami Waciloba, bwakainda. Kuyaamuka cuuno ooko nkwaakacita Benedict XVI, cakali cintu cigambya pele cikazuzika ncobeni eeco Yahushua ncaakaambila Johani kujatikizya Mwami Waciloba. Buleli bwakwe bwakali kuyooba “kwakaindi kasyoonto” (Ciyubunuzyo 17:10).\\nIjwi lyokwa Yahuwah talilezyi ncolyaamba pe; Benedict XVI wakalela buyo kwa myaka iili lusele. Lino swebo tukkede mubuleli bwa “mwami” walusele (Francis I,) poopo wamamanino kujatikizya bwaamba Ciyubunuzyo 17. Mu Ciyubunuzyo 17:8, mwami walusele uyoozwa “mumulindi uutagoli.” Eeci caamba kuti Saatani uyoomweendelezya Francis I munzila yaataabwene mubami bakainda bali ciloba; nkaambo walo ngo poopo ucaalizya\\nMu Bbaibbele, kulila kwa mweembo, nkucenjezya bantu. Mubbuku lya Ciyubunuzyo, Myeembo yaambilizya kucenjezya kwa Yahuwah kubindeene, kwalo kwaamba kuti ŋanda yakazekelo iyanda kujalilwa kubantu. Mumyeembo eeyi ,Yahuwah mwayandila kujata maanu aamukowa wabantu akucengulula mizeezo yabo kukuswena kwa mamanino, ancokuyandikila kutambula lwiito Lwakwe lwaluzyalo.\\nSunu buno buzuba...hena webo walutambula lwiito Lwakwe lwaluzyalo? Coonse ncoyelede kucita nkuzumina mbolaa zinyonyoono lino, akulibona mboyanda Yahushua. Komutambula Walo mbuli Simalelo wabuumi bwako akuti walo Mufutuli wanyika! Kusala nkukwako. Yahuwah ucitambikide Caabilo Cakwe caluyando aluzyalo kuli nduwe cino ciindi!\\n“Kobaambilla mu Juuda alimwi koompolola mu Jelusalema, kwaamba kuti: Lizya impeta munyika; Ongolola kuti, 'Kamubungana antoomwe,' akwaamba kuti, 'Amuswaangane lwenu, nkabela atweende kuminzi iikwabilidwe.' Imika citondezyo ca Ziyoni. Koyuba! Utalelemi! Nkaambo Ime njooleta kunyonyoona kuzwa kunyika, akunyonyoona kupati loko.” (Jelemiya 4:5-6)\\n“Ooyo wakamvwa kulila kwa mweembo, pele taakateelela kucenjezyegwa; bulowa bwakwe bulaa mutwe wakwe. Pele ooyo wakateelela uyoovwuna buumi bwakwe.” (Ezekiya 33:5)\\nAmulangilizye cipekupeku: Buzuba Mweembo Watatu Waumputa Nyika\\nNokuba kuti bantu bakkede anyika banokuli bakamboni bakunyonyauka kwiinduluka kucitika mu Myeembo Mutaanzi kusikila ali Watatu, kucinooli banjaanji bakaka kuzumina kuti aaya manyongwe aakacitika, nkucenjezya kwabulemu bwakujulu. Cilakondelezya kubona kuti nokuba kuti bunji bwabantu bapaila mazubaano balasyoma muli Elohimu naa Leza wabo akusyoma kuti nguuyendelezya zyoonse zicitika munyika, pele mbaniini loko bajatikizya kuzwa kulusyomo oolu kuti Yahuwah ubelesya zilengwa leza mukuleta mbeta akutumina milumbe yakucenjezya kuli ndiswe toonse.\\nKufumbwa ciindi manyongwe naajatikizyigwa mbeta naa kucenjezya kwabulemu bwakujulu, bantu banji cilabanyemya eeci. Muleli wa dolopo lya Tokyo, Shintaro Ishihara, wakalilekelela nkaambo kakwaamba kuti kuzuzuma nyika, ooko kwaainda kaindi kasyoonto kwakali kusikila kupima nguzu amizuzumo ili fuka, kuti caali \"cisubulo ca bulemu bwakujulu\" nkaambo kakuliyandisya kwa bantu baku Japan. Nikwaainda kuzuzuma nyika and guwe lya meenda mu Japan, Imbunga Yabupaizi ya Buleya Iivwuntauzya yakatumizya ncito yakusanyangula; kwakajanwa kuti mbasyoonto bantu basyoma kuti Yahuwah usubula masi nkaambo kazibi, naa kuti kuzuzuma kwanyika, maguwo aamvula, mazambangulwe ameenda, amanyongwe amwi muzilengwa leza, ziiminina kuti nzitondezyo a milumbe icenjezya kuzwa kuli Taata wesu waluyando wakujulu. Bunji bwabantu sunu bayanda kulanga manyongwe aali muzilengwa leza kuti nzilengwa leza buyo, kutali kucenjezya kwiinda azilengwa leza. Aboobo, balati bukali bwakunyonyauka kwaainda kaindi kasyoonto, kuti mbumboni bwa kucenguluka kwa myezi, kuleka kuti mbumboni bwa kushinshima kwa Bbaibbele ooko kujatikizya ziyoocitika 'muciindi camamanino'.\\nTusyoma kuti Mweembo wane wakuumputa Nyika, ooyu muzeezo wakuti kunyonyauka ooku nkwazilengwa leza buyo, kutali kwiindilizya waawo, uyoocengulwidwa limwi kwa lyoonse. Bantu bayoobona kuti kunyonyauka ooku mbokubede mubwini nkukobelela kwabulemu bwakujulu kwalo kucenjezya akubeteka kuzwa kuli Taata wesu waluyando wa Kujulu. Nkaambo ciyakubonwa kuli boonse caantangalala kuti Mweembo wane, aboobo, Myeembo wa kutaanguna kusikila kuli watatu kuti, yakali kucenjezya a mbeta zyabulemu ziyandika kapati.\\nAtubale ciyakucitika liya Mweembo wane waakuumputa Nyika:\\n\"Mpoonya mungele wane wakalizya: alimwi cibeela catatu cazuba cakaumwa, cibeela catatu camwezi, acibeela catatu canyenyenzi, kusikila cibeela catatu cazyo cakasiya. Cibeela catatu cabuzuba cakasiya, mbweenya busiku abwalo.\" (Ciyubunuzyo 8:12)\\nMweembo wane waakulila, Yahuwah uyakutumina lubeta Lwakwe amajulu aku mimuni yeni iimweka kuzwa kujulu;Uyakuuma zilengwa leza zileta mumuni zyotatwe mucibeela catatu.Eeci ciyakuba cintu cicitika ciyoosya alimwi cikankamya; izuba liya kusiya kwa cibeela catatu cabuzuba, imwezi a nyenyenzi ziyakusiya kwacibeela catatu cabusiku. Kusikila waawo, taakwe uucinikuya kwaamba kuti ooku kunyonyongana nkwa zilengwa leza buyo naa nkucenguluka myezi anyika yoonse. Boonse baya kuyoowa akubula cakwaamba.\\nImajwi aatobela aacishinshimi ayakuzuzikwa eelyo Mweembo wane waakupozomoka:\\n\"Aboobo maanza oonse ayakulileka, moyo wamuntu oonse uyakuyaaya, alimwi bayakuyoowa. Kumyongwa abuusu kuyakubajata; bayakuciswa mbuli mukaintu nali mukutumbuka; bayakukankamana kuli umwi a umwi; masyu aabo ayakuba aanga alayaka.\" (Izaya 13:7-8)\\nKuli mukonzyanyo usongokede mu Mweembo mutaanzi kusikila kuli wane, mukuti ncibeela catatu cigaminina cinyonyoonwa. Eeci caambilizya kuti mulimo wambeta eezi nkucenjezya bantu akubapa ciindi cakuti beempwe liya Yahuwah kataninga waala bukali bwakwe buzidwe mu mpenzyo zili ciloba ziyakuumputa Nyika, kaciindide ciindi cakujalila bantu ŋanda yakazekelo.\\nMbuli mbwiiyoosya Myeembo yone eeyi, wakutaanguna kusikila kuli wane, tiikonzyi akweezyekanywa a Myeembo wasanu kusikila kuli wa ciloba. Myeembo iicaalizya yotatwe yiitwa kuti “Maawe\" nkaambo kakunyonyauna kwayo ooko kukopa maanu akutapandulukika.\\nTaata wesu waluyando ulayandisya kutupa toonse ciindi cicaalizya camamanino comwe eelyo ŋanda yakazekelo niitaninga jalwa. Bunji bwabantu mbaasinyika mumizeezo yabo amakanze aabo. Balikkomene kukkala akufwa anyika eeyi, alimwi babikkide ambali kufumbwa cijatikizya buumi butamani kuti bayoocilanganya aakale. Eeci ncecicitika eelyo Yahuwah nayanda kumanizya kuzekela bantu; aboobo, eeyi Myeembo nceciindi Cakwe camamanino cakusinsimuna bantu kuti baleke kuzilaika akuzwa kuŋonzi zyamumuuya.\\nHena webo uliwaabide moyo wako kuli Yahuwah buno buzuba, akweempwa zibi zyako? Hena webo wamubikka kuti Walo abe Simalelo atalaa moyo amizeezo yako? Taata wesu waluyando wakacita kale cili coonse eeco cikonzya kutujanya buumi butamani. Nokuba boobo, swebo tweelede kutambula caabilo Cakwe akulibambila buumi buzya kumbele. Ooku kulibambila mumoyo amumizeezo kuyootola ciindi. Ndeenya nayootalika mulimo wakutusalazya myoyo amaumi esu kuzwa kucibi azyanyika, ndendilyo notuyooyumya kuzunda zyoonse zyitusinkila mumusinzo wesu wakuya kujulu.\\n“Amucite oobo nkaambo mulicizyi mbocibede cino ciindi ncotupona, kuti nciindi cakusinsimuka kuzwa kutulo; mbwaanga lino lufutuko lwesu lulaafwaafwi kwiinda nitwaatalika kusyoma. Busiku bwaumbuluka, kuyanda kuca. Aboobo atusamunune milimo yamudima akusama zilwayo zyamumuni. Atweende bweelede, mbuli bantu beenda syikati, ikutali mumapobwe aateendelezyegwi, amubukolwi, kutali mukoonana kutondwa amubukkale busesemya, kutali mukuzwangana amubbivwe. Pele atulisamike Simalelo Yahushua Uunanikidwe, alimwi tutani kukanzi kuzuzika zisusi zyanyama.” (Baloma 13:11-14)\\nAmulangilizye cipekupeku: Buzuba Mweembo Wane Waumputa Nyika\\nMweembo Wasanu (Maawe Mutaanzi)\\nKulwanwa Madaimona Aalisandaula...\\n“Mpoonya Ime ndakabona bangelo bali ciloba kabaimvwi kunembo lya Yahuwah; alimwi kuli mbabo kwaapegwa myeembo ili ciloba.. . . . Mpoonya umwi mungele wakabweza cuumpilizyo catununkilizyo, akucizuzya mulilo kuzwa kucipaililo, akuciwaalila anyika. Nkabela kwakaba mizumo, majwi, ndabo alimwi akuzungaana nyika. Mpoonya bangele bali ciloba aabo baajisi myeembo ili ciloba baalibambila kuti bailizye myeembo.” (Ciyubunuzyo 8:2, 5, 6)\\nMungele mukufusa cuumpilizyo anyika wakali kwiingula “mipailo yabasalali” “aabo bakajailwa nkaambo kajwi lyokwa Yahuwah” balo bakali kubuzya kuti “Nciindi cilamfu buti O Simalelo, oosetekene alimwi owamasimpe, kusikila Webo noyoobeteka akubasubula bantu bakkede anyika nkaambo kabulowa bwesu?” (Ciyubunuzyo 8: 4; 6:9, 10) Ooku kutalisya kufusa cuumpilizyo anyika citondezya kuti aawa Yahuwah watalika kujokezyela bana Bakwe. Kwiinda mukucita boobu, aawa mpaatalikila zyoonse zicaalizya kucitika akusolweda kujalwa kwa ŋanda yakazekelo eelyo Yahushua, Mupaizi wesu Mupati, nayoowaala cuumpilizyo Cakwe ansi kwaciindi camamanino alimwi jwi lya Yahuwah liyoomvwikisya kalyaamba kuti, “Cacitika.” (Ciyubunuzyo 16:17)\\nMyeembo mutaanzi kusikila kuli wane, inooli myeembo yakusinsimuzya bantu. Nokuba boobo, Myeembo wasanu kusikila kuli waciloba iyakwiinda luciso ali yone mitaanzi; ncencico eeco ncoyiitilwa kuti “ Maawe.”\\n“Mpoonya Ime ndakalanga, nkabela Ime ndakamvwa mungele kauluka akataa julu, kaamba ajwi limvwikisya kuti, “Maawe, maawe, maawe kuli baabo bakkede anyika nkaambo kamyeembo yabangele botatwe eeyo iiciyanda kulila!” (Ciyubunuzyo 8:13)\\nTulicenjezyedwe kuti, mumazubaano aamamanino, Saatani uyoobeleka canguzu “anguzu zyoonse, zitondezyo, amaleele aakubeja, alimwi akweena kutaluleme kuli koonse.” (2 Batesalonika 2:9-10) Mbuli mbotwaambilwa boobu, atujokelele kubupanduluzi bwa Mweembo wasanu- Maawe Mutaanzi:\\n“Imungele wasanu wakalizya mweembo wakwe: Nkabela Ime ndakabona nyenyezi yaalokela anyika kuzwa kujulu. Kuli nguwe kwaapegwa cijuzyo camulindi uutagoli. Alimwi walo wakajula mulindi uutagoli . . . “ (Ciyubunuzyo 9:1-2)\\nMweembo wasanu uyootobela mulongo wamyeembo yone mitaanzi yaakumanina kucitika. Tulangila cintu eeci kutola busena mubuleli bwa poopo Francis I, “Mwami” walusele wa Ciyunubunuzyo. Mangwalo aamba “mulindi uutagoli” kuti nintolongo yabangele bawide:\\n“Alimwi balo [kkunga lyabadyabooli aabo baanjide muntu waku Gadala] bakamukombelezya kuti atabatandili mumulindi uutagoli.” (Luka 8:31)\\nIbbala lya “mulindi uutagoli” muli Luka 8:31 abbala lya “mulindi uutagoli” mu Ciyubunuzyo 9:1 a 17, ndibbala lomwe buyo ndeenya amuci Giliki, lya “abussos.” Liya Saatani naakapegwa “cijuzyo camulindi uutagoli,” walo ukonzya buyo kwaangulula bangele bakawa kweendelanya mbuli Yahuwah mbwamulailila kuti acite. Amwiibaluke kuti liya Saatani naakawa, cibeela catatu cabangele bakujulu boonse bakawida antoomwe anguwe nkaambo bakasala kuteelela kweena kwakwe (Ciyubunuzyo12:4).\\n“Mpoonya wakajula mulindi uutagoli, eelyo kwakaimpuka busi kuzwa mumulindi mbuli busi bwa bbibi lya mulilo. Nkabela izuba amulengalenga, zyakasiya mbi nkaambo kabusi bwakali kuzwa mumulindi ooyo. Mpoonya mubusi oobo kwakazwa cikwikwi eeco cakaboola anyika . . .”(Ciyubunuzyo 9:2-3)\\nEeci caambilizya kulwanwa madaimona manjaanji aasisinkene cakuti ayoosinkila zuba akusizya mulengalenga wanyika yoonse...”mbuli busi bwabbibi lya mulilo.” Eelyo notubala bupanduluzi bwa “cikwikwi” eeci, tweelede kwiibaluka kuti, (bangele bawide) mbweenya mbuli bangele bali kabotu, balakonzya kuba muciimo cili coonse ncobayanda kutegwa bajate milimo yabo:\\n“Mutagambwi pe, nkaambo awalo Saatani ulalisandaula mbuli mungele wamumuni.. Aboobo tacili cintu ceenzu kuti naa babelesi bakwe abalo balisandaule kubaanga mbabelesi babululami:; mamanino aabo ayooba kutobezya mbuli milimo yabo (2 Bakolinto 11:14-15)\\n“Lino cikwikwi eeco, cakali mbuli mabbiza aalibambilide kuya kunkondo. Amitwe yaco, kwakali mishini mbuli yagolide, alimwi cakalaa busyu mbuli masyu aabaalumi. Masusu aaco akali malamfu mbuli aabakaintu; meno aaco akali mbuli meno aasyuumbwa. Acamba caco, cakali kulaikidwe antobo mbuli zikwabilizyo zyabutale, alimwi kuvwuuma kwamababa aaco kwakali kumvwikisya mbuli kuvwuuma kwankalaki zikwelwa amabbiza aabalikila kunkondo.” (Ciyubunuzyo 9:7-9)\\nMadaimona aaya aazwa mumulindi uutagoli akalikulangika mbuli:\\nzikwabilizyo zyaacamba zyabutale\\nBupanduluzi bwacikwikwi eeci, bulakonzyana azipekupeku zitondezyegwa banamaleya batakubwene buzuba abuzuba. Mbombubo oobo, Saatani kwiinda mu Hollywood mbwabazyibizya bunji bwa banamaleya munzila yakubasobelela kuti bakumbatile lweeno oolo, kwiinda mbwacita mumilumbe yasikapepele.Tweelede kukosozya kuti kucenga kwa Saatani kumaninide , kuyootola busena eelyo madaimona aamumulindi uutagoli aakubwezya ciimo ca bamuzwakule akulwana Nyika kuyanda kucisa bantu.\\nLino kwazyuulu zyamyaka minjaanji, Saatani walikulibambila nkondo yalucengo eeyi kwiinda mukuzyibya bakkede aNyika kuti batambule mizeezo yakuti kuli mikowa ayimwi yabantu bawide azilengwa leza mumulengalenga. Nkakaambo aaka, Saatani ncayoozunda kapati mukupindula lusyomo lwabupaizi lwabaabo bateelela ciiyo cakubeja eeci. Asyoonto kusikila nyika yoonse bayoosyoma kuti balwanwa bamuzwakule, aabo bazyila mumulengalenga kutali kulwanwa madaimona abangele ba Saatani.\\n“Alimwi kuli mbabo, kwaapegwa nguzu zyeelene anguzu zyatubanze twaanyika mbotulaanguzu. … Pele tibaapedwe nguzu zya kubajaya pe, pele bakazumizigwa buyo kubapenzya kwamyezi yosanwe. Kupenzyegwa kwabo kwakali kucisa mbuli kwamuntu naalumwa kabanze.” (Ciyubunuzyo 9:3, 5)\\nAaya madaimona aabamuzwakule, ayootundulula bantu akubalumya micila yawo, alimwi bayoomvwa kucisa mbuli kwa kulumwa kabanze. Kulumwa kabanze kulibonya boobu: kucisa kuumpa, kufundilila, kufwekemba, cinywe, kubbabbalisya kwaambaula, kuyuma minyemfu, kulikwela nsinga, akupwetekana.\\n“Lino mumazubaayo, bantu bayooyandaula lufu, pele tabakooyoolujana pe; Bayooyanda kufwa pele lufu luyoobatija.. . . [Cikwikwi] cakalaa micila mbuli tubanze, alimwi kwaali tulumyo kumicila yabo. Nguzu zyabo zyakali zyakucisa bantu kwamyezi yosanwe.” (Ciyubunuzyo 9:6, 10)\\nOoku kupenzyegwa kuyootola myezi yosanwe (mazuba aali mwaanda amakumi osanwe). Bantu banji bayooyanda kulijaya kwiinda kupenga boobu, pele ciyoobaalila kucita boobu. Pele kuli kukwabililwa kuli baabo babikka Yahuwah kuti abe ciyubilo cabo:\\n“Cakaambilwa [cikwikwi] kuti citanyonyooni bwizu nokaba kasyango kali buti, nociba cisamu cili coonse, pele kuti cipenzye aabo batajisi caando ca Yahuwah ankumo zyabo.” (Ciyubunuzyo 9:4)\\nYahuwah uuyoolesya madaimona kucisa bajisi caando Ccakwe cakubakwabililwa. Aaya madaimona taakanyonyooni zisyango nokuba tusamu.\\n“Baalijisi mwami uubalela atala lyabo, walo ooyu ngomungelo wamulindi uutagoli, zina lyakwe mu CiHebrayo ngu Abbadoni, pele mu Cigiliki ngu Apoliyoni, (nkokwaamba kuti, “Sikunyonyoona” (Ciyubunuzyo 9:11)\\n“Uulya munyama ngoobona, ciindi cimwi wakali muumi, pele lino tali muumi, uyooyimpuka kuzwa mumulindi uutagoli kuti aye kukunyonyoonwa. Bantu bacipona ansi aano bayoonyandwa, aabo bali amazina aatalembedwe mu Bbuku lya Buumi kuzwa kumalengelo aanyika, bayoogambwa baakubona munyama ooyu aciindi cimwi wakali muumi, pele lino tali muumi, nikuba boobo uyoolibonya alimwi. . . . Alimwi munyama ooyo wakaliko, lino uutako, lwakwe mwini ngowalusele ooyu, alimwi ngumwi wabaabo bali ciloba, alimwi nguuya kukunyonyooka.” (Ciyubunuzyo 17:8, 11)\\nCiyubunuzyo 17 citwaambila kuti, liya bulelo bufwaafwi bwa Mwami wa Ciloba bwaakusika kumamanino, buyootobelwa abwa Walusele. Nguuyooba mwami \/ munyama ucaalizya kulela. Twabona mumeso eesu, Benedict Wakkumi a Cisambomwe mbwaakalekezya mulimo, ngamamanino aabulelo bwa Mwami wa Ciloba. Poopo Francis ngo “mwami” walusele; ngo poopo ucaalizya alimwi nguuya kuunka kukunyonyoonwa.\\nOoyu Mwami Walusele unoomaninide kweendelezyegwa a Saatani, alimwi ngunooli muntu alikke uukonzya kubandika kuti alesye madaimona kulwana Nyika. Mukutobelanya boobo, Walusele uyootambula ciimo calo Saatani ncalombozya kapati cakuba “mufutuli wanyika,” akumupa nguzu zyoonse atalaa basololi banyika kuti abikke Mulawo wa Nsondo munyika yoonse, akusumpula nsabata yakubeja iili akkalenda lyakubeja.\\nTatukonzyi kwiindilizya kwaamba kupenga kuli mu Mweembo Wakutaanguna kusikila Wane akupengesya kuyoosya mu Mweembo Wasanu (Maawe Wakutaanguna). Pele “Maawe omwe wainda. Amulange, kucili maawe obile aacizya kwainda zintu eezi.” (Ciyubunuzyo 9:12)\\nSunu, tulijisi ciindi cibotu cakutambula cisyomyo cacaando ca Yahuwah, cakutukwabililwa liya notusala Nguwe kuti Alele mumyoyo yesu. Ku batobeli Bakwe beni, Yahuwah ulayumya kupa zisyomyo zitobela ciindi aciindi:\\n“Utayoowi nkaambo Ndime ndakakunununa. Ndakakwiita azina lyako; Webo uli Wangu. Waakwiinda mumaanzi, ndinooli aanduwe alimwi waakuzabuka milonga, tiikakukwempuli. Waakwiinda mumulilo, tokooyoopya pe, nokuba kuvwilima kwamulilo takukakuumpi pe. Nkaambo Ndime Yahuwah Elohimu wako, Ooyo Uusetekene wa Isilayeli, Mufutuli wako . . . Nkaambo wakali muyandisi mumeso Aangu, ndakakulemekezya, alimwi ndakakuyanda; nkabela njakwaabila bantu banji nkaambo kako, alimwi njakwaaba bantu nkaambo kabuumi bwako. Utayoowi, nkaambo Ndili aanduwe.” (Izaya 43:1-5)\\nHena ulasala kwaandwa aYahuwah? Hena ulatambula lwiito Lwakwe lwamamanino nocicikonzyeka?\\nSunu kuti naa mwalimvwa jwi Lyakwe, mutayumyi moyo yenu...” (BaHebulayo 3:7-8)\\nAmulangilizye cipekupeku: Kulwana aMadaimona Aalisandaula (Mweembo Wasanu)\\nMweembo Wacisambowe (Maawe Wabili)\\nKujaya Cibeela Catatu ca Mukowa Wabantu Muwoola Lyomwe\\nAtupiluke kumweembo wasanu katutana njila mu Mweembo Wacisambomwe:\\nMumweembo wasanu (Maawe mutaanzi), inyika ilalwanwa kwamyezi yosanwe amadaimona aalisandaula kuba bamuzwakule. Kuya kumamanino aamyezi yosanwe, inyika inoozyibide kusyoma kuti eezi ziseese zilwana nyika inga zyalesyegwa buyo kuti wabaiminina “mwami” walusele, poopo Francis I. Francis uyoo “pangana cizuminano” amadaimona aakoya bamuzwakule, mukuyandaula nzila “yakulesya” kulwana kwawo. Alo madaimona “ayoozumina” kuleka kulwana mubuzuba bumwi bupedwe (kuganta aamanina myezi yosanwe eeni ) kuzwa naakatalika kulwana mbuli Bbaibbele mbolyaambide kale mu Ciyubunuzyo 9:5) Eezi ziseese zyaakuyaamuka, basololi banyika yoonse bayootembaula poopo Francis akumukkomanina mbuli mufutuli wanyika alimwi... bayookondwa “kulekela bwami bwabo anguzu zyabo kumunyama.”( Ciyubunuzyo17:13)\\nMwami Walusele, Poopo Francis I, kakwiina uumukazya mpeenyampeenya uyoobikka. “cisesemyo citeeli” (Daniele 12:11), calo eeci nkokusumpula Nsondo munyika yoonse kubelesya mulawo, aboobo akutalisya ciindi ca myaka yotatwe amyezi cisambombwe caambidwe mu Ciyubunuzyo 11:3.\\n“Kwamana ndiyootuma bakamboni bangu bobilo, banoosamide masaka kuti bakaambilizye mulumbe wa Leza kwamazuba aali cuulu amyaanda yobilo amakumi aali cisambomwe.”( Ciyubunuzyo 11:3)\\nMyaka yotatwe amyezi cisambomwe iyootalikila waalya Nsondo yaakusumpulwa mumulawo asyoonto akwiinda Mweembo wasanu, alimwi iyoomanina akujalilwa kwaŋanda yakazekelo kubantu kaindi kasyoonto kuusibidwe kale Mweembo wa Cisambomwe. Eeci ciyooba ciindi cakupengesya akutundululwa kubantu ba Yahuwah anyika.\\n“Kuciindi eeco, Mikkayeli silutwe wabangele uukwabilila bantu bako, uyoobuka. Boonse bali aamazina aalembedwe mubbuku bayoofutulwa.\\nBasyomeka bokwa Yahuwah aciindi eeco “bayooshinshima” (kucenjezya bantu ku Myeembo amapenzi aacizya akubakombelezya kuti beempwe) kabasamide “masaka”. (Masaka ciiminina buyumuyumu akupenzyegwa akutundululwa nkobanoocitilwa basyomeka bokwa Yahuwah muciindi eeco.) Nkaambo kakuti bakaambilizya Myeembo, mbabayootamikizyigwa mapenzi aayoosikila mu Myeembo eeyo.\\nCisubulo cakutatobela mulawo wa Nsondo cinooya kumbele akupa kuti bajane buyumuyumu batobeli ba Yahuwah mukubamba Nsabata yakasimpe ya buzuba bwa Ciloba, alimwi eeyo iitobezya kkalenda Lyakwe lyamwezi azuba. Citobela ncakuti, banji bayoojayigwa kabakwabilila Nsabata yakasimpe yokwa Yahuwah. Kuyakwiinda myaka misyoonto akataa Mweembo Wasanu amatalikilo aaMweembo Wacisambomwe nkaambo katwaambo tutobela: Muciindi camyaka yotatwe amyezi cisambomwe ciyootalikila kumamanino aMweembo Wasanu liya Mwami Walusele, Poopo Francis I, aakuzwidilila kusinikizya kusumpula Nsondo munyika yoonse. Alimwi ciyoomanina akujalwa ŋanda yakazekelo kaindi kasyoonto akutalika Mweembo Waciloba.\\nMweembo wa Cisambombwe uyoocitika muwoola lyomwe: Mweembo wa Ciloba uyoo “fwamba kuboola kutobela waawo” (Ciyubunuzyo 11:14). Eeci caamba kuti kuyooba ciindi camyaka yotawe amyezi cisambomwe akataa mamanino aa Mweembo Wasanu amatalikilo aMweembo Wacisambomwe. Liya Mweembo Wacisambomwe waakuumputa nyika yesu, mwami Walusele uyootongooka kuti Mulawo wa Nsondo tuunatambula cileleko cakujulu nkaambo kabamwi basondokede batobela Nsabata iitobezya mwezi azuba, alimwi abasampaula Nsondo yabuna Gregory.\\nLino, antunjile mu Mweembo Wacisambomwe (Maawe Wabili):\\n“Mpoonya mungelo wacisambomwe wakasiba mweembo, mpawo ndakamvwa jwi lizwa kuziswi zyone zyacipaililo cangolida cili kunembo lya Yahuwah. Ijwi eeli lyakaambila mungele wacisambomwe wakajisi mweembo kuti, “Angununa bangelo bone baangidwe kumulonga mupati wa Yufuletisi!” (Ciyubunuzyo 9:13-14)\\nMbaani bangele aaba baangidwe kumulonga mupati wa Euphrates?Tabali bangele bakujulu nkaambo bangele bakujulu taakwe “nobaangidwe.”Tulizyi kuzwa mukubala Jwi Lyakwe kuti bunji bwabangele bawide balaangidwe “mumulindi uutagoli uutalibonyi.”Aboobo tulakonzya kukosozya kaambo kuzwa mu Bbaibbele kuti mulonga mupati Yufuletisi nintolongo iili mukati kamulindi uutagoli mwalo mwaangidwe basololi wabangele bawide.\\n“Eelyo wakaangununa bangelo bone bakalibambilide, kuciindi, buzuba, mwezi, alimwi amwaka kuti bajaye cipaanzi catatu camukowa wabantu. Nkabela ndakaambilwa kuti mweelwe wabasilumamba uli zyuulunzuma zili myaanda yobile; ndakamvwa mweelwe wabo” (Ciyubunuzyo 9:15-16)\\nCiindi ca Mweembo Wacisambomwe cilizandudwe mubwini. Muwoola lyomwe, mubuzuba bumwi, bwamwezi mumwaka, cibeela catatu camukowa wabantu ciyoojayigwa amadaimona aali zyuulunzuma zili myaanda yobile kaasolwedwe abangele bone. Dyabooli uyoobelesya nkamu yalumamba eeyi kuti atile bulowa nyika yoonse mukaindi ka woola lyomwe.\\nMuwoola lyomwe bafwide akataa bantu banooyinda azyuulunzuma zili zyuulu zyobile. Mbokuli kumamanino amyaka yotatwe amyezi cisambomwe mpaajalilwa ŋanda yakazekelo, cili biyo kabotu kukosozya kwaamba kuti, Yahuwah takalekeli kuti bajaye cibeela catatu cabazumi pele kusikila kumamanino aakujalwa ŋanda yakazekelo. Nceciceeci ncotuli masimpe kuti kuyayigwa kwacibeela catatu cabazumi kuyoosikila kumamanino amyaka yotatwe amyezi cisambomwe.\\n“Mucilengaano eeci ndakabona mabbiza abaabo bakatantide ali ngawo. Bakalijisi ntobo zyakali kusalala pyu mbuli mulilo, alimwi kazilangika mbuli bbwe lyacijulu-julu, ambuli mabwe aasalufa. Mitwe yamabbiza aaya yakali kuboneka mbuli yabasyuumbwa, nkabela kumilomo yawo kwakali kuzwa mulilo, busi, amabwe aasalufa. Cipaanzi catatu cabantu aaba cakajaigwa amapenzi aaya otatwe, mulilo, busi, alimwi amabwe aasalufa aakali kuzwa mumilomo yamabbiza. Nkaambo nguzu zyawo zili mukanwa akumicila yawo; nkaambo micila yawo ili mbuli nzoka, kiijisi mitwe; alimwi abelesya micila eeyi kucisa bantu.” Ciyubunuzyo 9:17-19\\nCiwa camibili yankamu yalumamba eeyi, cinikwiindene kuli camu Mweembo Wasanu. Aaya madaimona ayoolibonya mbuli batantide mabbiza naa mbizi, anoolaa mitwe mbuli basyuumbwa naa balavwu, micila mbuli nzoka, alimwi mulilo, busi, asulufa zinoodoomoka kuzwa mumakanwa aazyo. Mulilo ooyu, abusi asulufa nceciyookukula cibeela camukowa wabantu catatu.\\n“Lino kwakasyaala bantu bamwi aabo batakajaigwa amapenzi aaya, nikuba boobo taakwe nibakeempwa kuti basiye zeezyo nzibakalipangila. Tiibakaleka kukomba myuuya mibi, zibumbwa zyangolida, zyansiliva, zyamukuba, zyamabwe, zyazisamu, zitaboni, aziteendi nanka kumvwa.Alimwi taakwe nibakaleka bujayi, bulozi, mamambe, abubbi bwabo.” (Ciyubunuzyo 9:20-21)\\nCuusisya ncakuti, zibeela zyobile muli zyotatwe zyabantu bayoocaala, bayooya kumbele kuzangila Yahuwah, akukaka lwiito lwankumbu Lwakwe lwamamanino. Kabaindide mu Myeembo ili cisambomwe, ninzi acimwi ncanga wacita kusinsimuzya bantu Taata wesu waluyando liya natana jala ŋanda yakazekelo?Kwiinda mukuzanga kwabuyamba, tuyakusala ooko kuyootozya maumi esu akulibambila kuumwa Mweembo Waciloba (Maawe watatu), walo uuya kuletwa kakwiina lubomba.\\n“Penzi (Maawe) lyabili lyainda, pele penzi lyatatu lilaafwiifwi kuboola! (Ciyubunuzyo 11:14)\\nKuli baabo basyomeka muciindi eeco, zisyomyo zya Ntembauzyo 46 ziyoozuzikwa mumaumi aabo:\\nYahuwah ninguzu zyesu amayubilo eesu, ngomugwasyi uuliwo muciindi camapenzi oonse. Nkabela nikuba kuti nyika izungaane inga tatuyoowi pe, alimwi nikuba kuti zilundu zyatolwa akataa lwizi; Nikuba kuti maanzi afufuma akuvwuuma, nikuba kuti zilundu zitenkaane akuvwuuma kwawo. Selah. Nkuuli mulonga, uujisi tulonga twawo tukkomanisya munzi ookwa Yahuwah, busena busalala ooko nkwakkala Sijulu wamajulu. Yahuwah uli akataa munzi ooyo; aboobo tuukooyoo nyonyoonwa: Elohimu uyookugwasya alimwi akukugwasya cakufwambwaana. Bakomba mituni balazwangana, amalelo aloolegwa: Walo napozomoka ajwi nyika ilabomboloka. Yahuwah wamakamu ulaandiswe; Elowa ookwa Jakobo ncikwabilizyo cesu. Amuboole muzyoobone bubede milimo yokwa Yahuwah, waleta kunyonyauka ansi. Mane do kumagolelo aanyika nguulesya nkondo, nguutyola mata akupandaula masumo, nguuwumpa nkalaki amulilo. Amuumune, muzyibe kuti ndime Yahuwah: Ime njootembaulwa akati kamisyobo, Ndime eeyootembaulwa munyika. Yahuwah Mwami wamakamu ulaandiswe; Singuzuzyoonse wa Jakobo nciyubilo cesu.Selah (amulange Intembauzyo 46)\\nAmulangilizye cipekupeku: Kujaya Cibeela Catatu ca Mukowa Wabantu Muwoola Lyomwe Maawe Wabili (Mweembo Wacisambomwe)\\nMweembo Waciloba (Maawe Watatu)\\nManyongwe Aamamanino aali Ciloba....\\nMumyeembo mitaanzi ili cisambombwe, Yahuwah upa ciindi cibotu camamanino kumuntu muzumi uli woonse kuti azumine lufutuko, liya ŋanda yakazekelo niitaninga jalilwa limwi kutamani lyoonse.\\nEeyi myeembo ili cisambombwe (kutali mapenzi aamamanino aali ciloba) ilivwelenye aluse nkaambo ncipaanzi catatu cipenzyegwa muli njiyo cilikke.\\n“Pele bamwi bamukowa wabantu, aabo batakajaigwa amapenzi aaya, tiibakeempwa . . .” (Ciyubunuzyo 9:20-21)\\nMukusoleka kusinsimuna nyika, ninzi acimwi julu ncilyaakali kukonzya kucita, kupa nokuba kusomba calo eeco catakacitwa kale a Yahuwah mukwaaba kutamani, mwanaakwe simuzyalwaalikke, Yahushua?\\nNokuba boobo, O Yahuwah Singuzuzyoonse, zili luleme mbeta zyako.” Ciyubunuzyo 16;7\\nKwiinda mukutontomana kuzanga, akukaka kuteelela ooko kweelede kubacenjezya mu Myeembo mitaanzi ili cisambombwe, bantu banoocokacoka Yahuwah kuti ajale ŋanda yakazekelo.\\n“Ooyo uutaluleme kaciya kumbele kutalulama: alimwi ooyo uulaa tombe kaciya kumbele kubaa tombe: alimwi ooyo uululeme kaciya kumbele kululama, alimwi ooyo uusetekene kaciya kusetekana.” (Ciyubunuzyo 22:11)\\nLino bateempwi banikweelede kuti banjile mumapenzi aatavwelanyidwe aali ciloba aamamanino- Maawe watatu wamamanino.\\n“Maawe wabili wainda . Amulange, maawe watatu ulazya kufwambaana.” (Ciyubunuzyo 11:14)\\nAlimwi mungele waciloba wakalizya; alimwi kwaamvwika majwi mujulu aamba kuti, Malelo aanyika yoonse aba malelo aa Simalelo wesu, Uunanikidwe Wakwe; alimwi walo uyakulela kwa lyoonse alyoonse.” Ciyubunuzyo 11:15\\nEelyo Mweembo waciloba waakulila, malelo aanyika ayooba malelo ookwa Yahushua, caambilizya kuti inkondo akataa Saatani a Yahuwah yamana, alimwi Yahushua lino uya kuboola kuzyootola Bakwe. Pele mukweezyekanya Myeembo tulabona kuti Mweembo uli oonse uutobela ulaa kupyopyongana kwiinda mweembo wiindide kale musyule, aboobo Mweembo wa ciloba uyooba wiinda bukali. Nkaambo mweembo waciloba ulainda bukali, alimwi uboola kaindi kasyoonto munsaa Kuboola Kwabili; Mapenzi aali Ciloba ayooinda bukali akuboola kaindi kasyoonto munsaa Kuboola Kwabili, tukonzya kukosozya kaambo kuti Mweembo waciloba nga Mapenzi aali Ciloba Aacalizya.\\nIzitobela eezyi nzyenzizyo nzitwaayiya amapenzi aali ciloba acaalizya kuzwa mu Bbaibbele:\\nAyooletwa liya ŋanda yakazekelo yaakujalwa; ncencico eeci ncaatakwe luzyalo. “. . .nkaambo muli ngawo kuzwide bukali bwa Yahuwah.” (Ciyubunuzyo 15:1) “ . . . bukali bwa Yahuwah, oobo butilwa mubukali buzwide munkomeki yabukali Bwakwe. “ (Ciyubunuzyo 14:10)\\nAyootalika akumana cakufwambaana. Kuzwa kuli Daniele a Ciyubunuzyo twiiya kuti, akataa mamanino a Mweembo wasanu kusikila akoompolola kwa Mweembo wa ciloba kuyooba ciindi ca myaka yotatwe a myezi ili cisambomwe. Nokuba boobo, mapenzi aali ciloba acaalizya ayooba mumazuba aali makumi otatwe (Daniele 12:11), kutobezya kupandulula kusetekene, ayootilwa kuzwa muziyobwedo (Ciyubunuzyo 15:7).\\nAaaya mapenzi taakabi munyika yoonse pe, nkaambo inga kayoojaya basofweede boonse kakutana sika Kuboola Kwabili. Nokuba boobo, Myeembo mitaanzi ili cisambomwe inooli myuubauba kuyeezyeka kumapenzi aayo.\\nBaluleme bacinoopona (bali zyuulu zili mwaanda amakkumi one azyuulu zyone) bayooinda mumapenzi aayo abalo. “Tabakafwi kabili nzala nokuba kufwa nyota: nokuba zuba talikabaumpi, nokuba kupya.” (Ciyubunuzyo 7:16) Nokuba boobo, eelyo basizibi nabanikufwa kunzala amalwazi, bangele banookwabilila baluleme bali zyuulu zili mwaanda amakkumi one azyuulu zyone akubapa nzyobayanda. Kuli mbabo “beenda cakululama” kuli cisyomyo, “Cinkwa ciyoopegwa kuli nguwe; meenda aakwe anokuliko.” (Izaya 33:15-16)\\nMulengalenga woonse uyoolangilizya akuba kamboni wa bululami bokwa Yahuwah mukulekela mapenzi aali ciloba acaalizya.\\nNokuba boobo, O Simalelo Yahuwah Singuzuzyoonse, mbeta Zyako zili luzi akululama.” (Ciyubunuzyo 16:7)\\nMulengalenga uunyina cibi uyooba kamboni kuti nokuba kuti mapenzi aali ciloba acaalizya awaalwa ali basizibi, myoyo yabo yaindilizya kuyuma kwiinda kaindi.\\n“Alimwi bantu aabo bakaumpwa akupya kupati, bakatukila zina lya Yahuwah ulaa nguzu atalaa mpenzyo eezi; tiibakeempwa pe akumupa bulemu Walo.” (Ciyubunuzyo 16:9)\\nBunji bwabaluleme banoocipona (144,000) banooli muntolongo nokuba mumasena aatakkalwi bantu, boonse kabakombelela kukwabililwa kuzwa kubulemu bwakujulu eelyo kabalangana a mulawo wanyika yoonse wakuti bajaigwe. Basizibi banoomvwene aMunyama abeembezi babeji kuti baluleme bakaka kulemeka buzuba bwakupaila butaluleme bwa Roma, ncecaleta Myeembo amapenzi. Loma abatobeli bakwe uyoosinikizya kuti nzila ilikke yakujanya nkumbu kuzwa kujulu, nkujaya baabo baluleme bali zyuulu zili mwaanda amakumi one azyuulu zyone aciindi comwe boonse.\\nMasunko aayo mobayooinda bali 144,000 muciindi cakutundululwa eeco, apandululwa kuti “iciindi camapenzi ookwa Jakobo.” (Jelemiya 30:5-7) Taakwe kupandulula kukonzya kubonya mapenzi mubuzwide ngobayoonjila aabo bali zyuulu zili mwaanda amakkumi one azyone, eelyo kakwiina Yahushua uubaiminina muŋanda yakazekelo mucikombelo ca Kujulu. Aaya mapenzi ayookonzyanya mubukali pele taakeelani ayaayo Yahushua ngaakapenga aciciingano, liya Taata Wakwe naakasisa busyu Bwakwe kuzwa kuli nguwe.\\nBaluleme bayakwiimwa nzila ya kuula a kuulisya eelyo caakuswena ciindi cakuti impenzyo zili ciloba zyamamanino ziwaalwe.\\nKukaka kulemeka buzuba butaluleme bwakupaila bwa Roma, akukaka kusampaula kuccilila ciindi ca Yahuwah a mazuba Aakwe asetekene, nceciyoobaletela businkondonyina anyika yoonse, akuleta mulawo wakuti \"batauli nokuba kuuzya.\".Ooyu ngomuulo baluleme ngobayoo bbadela nkaambo kakukaka \"caando ca munyama.\"Nokuba boobo, Yahuwah uyoojokezya eeci ciyoocitilwa bantu Bakwe, akuleta makwebo aanyika yoonse kuti aleke muciindi campenzyo zili ciloba zicaalizya:\\n\"Alimwi basimakwebo bamunyika bayakulila akutongauka akaambo kanguwe, nkaambo taakwe uciyanda kuula zyakuuzya zyabo...\" (Ciyubunuzyo 18:11)\\nMumazuba aali makumi otatwe aampenzyo, babisyi bayootalika kwiibaluka kuti ncancobeni kuti baluleme balakwabililwa anguzu ziinda bupati.Kulangila buvwubi bwanyika nkubakaabila zintu zyabo zyoonse kuli poopo kuti bajane, lino kuyooboneka mubwini mbokubede.\\nKunyandwa akulilauka kwa babasofweede aciindi eeco kulapandululwa cakusalala kuti:\\n\"Icheba lili anze, alimwi mapenzi a nzala mukati. Uuli oonse uuyakuba mumuunda uya kufwa a cheba; alimwi uuli mudolopo nzala a mapenzi ziyakumulya. 'Aabo bayakufutuka baya kutijila kumalundu mbuli nziba zyamumisena, boonse kabalilauka, umwi a umwi kuzibi zyakwe. Janza lili lyoonse liyakulileka, gondo lili lyoonse liya kulileka mbuli meenda. Bayakusama masaka; kuyoowesya kupati kuyoobavwumbilila; kugunwa abusyu buli boonse, kubula masusu amitwe yoonse yabo.‘Bayakusowa nsiliva agolide zyabo mimigwagwa, golide zyabo ziyakuba mbuli mafumba; nsiliva zyabo a golide zyabo tazikabavwuni pe mubuzuba bwa bukali bwa Yahuwah; tazikakkutyi myoyo yabo, nokuba mada aabo, nkaambo ziyakuba cintu cakulinontola cisofweede.\" Ezekiele 7:15-19.\\nKuganta kusikila amazuba otatwe amawoola aali cisambomwe, nkobayoobikkila zyuulu zili mwaanda amakkumi one azyone zyabaluleme, kuti bazumine akuleka kutobela Nsabata yamasimpe yabuzuba bwa ciloba yokwa Yahuwah, kuyooba kuya kumamanino a mazuba aali makkumi otatwe aazandudwe kuti nga mapenzi aali ciloba acaalizya. Kusikila kubuzuba bucaalizya mumakkumi otatwe, impenzyo zili cisambomwe zinokuweedwe anyika, alimwi basofweede lino banokulibambide kuti babikke mulawo wakujaya basaante bali zyuulu zili mwaanda a makkumi one azyone.Aciindi ndeenya nobalindilila kuti bazinge basaante bali zyuulu zili mwaanda a makkumi one azyone, ijwi lya Yahuwah, mbuli kuvwuuma kwa meenda manji, liyakuseluka akuzuma ali basizibi akwaamba kuti:\\n\"Cacitigwa.\" (Ciyubunuzyo 16:17)\\nIjwi lya Yahuwah talikazungaanyi majulu a nyika zilikke pe, pele liya kuleta kuzungaana nyika kupati kwapenzi lya ciloba, \"kuzungaana kwanyika canguzu alimwi ooko kupati loko kutanabede kuzwa bantu nobakali anyika.\" (Ciyubunuzyo 16:18).Ooku kuzungaana kwanyika kuyoomwaya akudilisya ZYOONSE zyakayakwa-abantu mumadolopo oonse aanyika.\\nLyaakwiinda penzi lyaciloba licaalizya - kuzungaana kwanyika kupati loko kuyootalika ajwi lya Yahuwah likwabilila basaante bali zyuulu zili mwaanda amakumi one azyone kuzwa kumaanza abasofweede-ciindi camazuba aali makumi one a osanwe ciyootalika akumanina aKuboola Kwabili kwa Yahushua. Muciindi camamamnino aamusela wa Nyika eeco, basaante bayoolemekezyegwa liya Yahuwah aakoongelezya babisyi kuti ba...\\n\"boole akulumbanya kumaulu eenu, akuziba kuti ndakamuyanda inywe.\" (Ciyubunuzyo 3:9)\\nBasololi banyika (baimininwa a bami bali kkumi) aabo bakacengwa kuti bape \"nguzu a busololi bwabo.\" (Ciyubunuzyo 17:13) kubuleli bwamunyama, lino bayoocenguluka mukunyema canguzu ku....\\n\"munyama, alimwi baya kumucimwa muvwuule, baya kumusamununa akumusiya mantaanda, bayakulya nyama yakwe akumuumpa amulilo. Nkaambo Yahuwah wakabikka mumyoyo yabo kuti bazuzike kuyanda Kwakwe, kuti babe bamuzeezo omwe, alimwi akupa malelo aabo kumunyama, kusikila majwi aaYahuwah akazuzikwe.\" Ciyubunuzyo 17:16-17.\\nTusyoma kuti kufumbwa ciindi lino, Mweembo mutaanzi uyakulila alimwi uyootobelwa aMyeembo yone iccilila mukutobelana, nkaambo lino tukkede mubulelo bwa poopo wamamanino, Mwami wa lusele wa Ciyubunuzyo 17.\\nMulimo wa Myeembo eeyi, nkusinsimuna bantu kaindi kasyoonto nataningagwisya Muuya Wakwe kuzwa Anyika akwaanda muzumi uli woonse nkwayootozya. Inyika ilaafwi kuba kamboni wakupyopyongana kutalangilwi, kwalo kwiinda muli nkuko Yahuwah mwayoojatila maanu aabantu.\\n“Nkaambo buzuba bwabukali Bwakwe wasika: ino nguno uyookonzya kwiimikila?” (Ciyubunuzyo 6:17)\\nSunu, Mupaizi wesu Mupati nacituzekela, nceciindi cibotu cakusanzya zikobela zyesu, akuzitubya mubulowa bwa Mwanaa Mbelele, kuti tuzandulwe kuzwa kucibi kwiinda mulusyomo abulowa busalazya bwa Yahushua. Mufutuli mubotu utamba ndinywe kuti muswaangane aNguwe, kuti musanganye kubula nguzu kwenu ku Nguzu Zyakwe, kutazyiba kwenu ku Busongo bwakwe, kusowaika kwenu ku Bubotu Bwakwe. Kuyakubotesya kufutulwa kwabaabo balindila cakubikkilila akuboola Kwakwe, alimwi balaa mazina aabo kaalembedwe muBbuku lya Buumi..\\n\"Nkaambo muciindi camapenzi Uyakundisisa mu civwuka Cakwe; Mucibaka ciseseke ca cikombelo Cakwe Uya kundisisa; Uya kundibikka atala lya bbwe.\" Intembauzyo 27:5.\\n“Uya kulobya lufu kwalyoonse, Simalelo Yahuwah uyakupukuta misyozyi kuzwa kumasyu oonse; Kubwentelwa kwa bantu Bakwe Uya kukugwisya kuzwa munyika yoonse; Nkaambo Yahuwah mbwaamba. Alimwi ciyakwaambwa kuti mubuzuba oobo:'Amulange, ooyu ngo Elohimu wesu; Twakalindila Nguwe, alimwi Uya kutuvwuna. Ooyu ngu Yahuwah wesu; Twakalindila Nguwe, alimwi walo Uyootuvwuna. Ooyu ngu Yahuwah: Swebo twakamulindila Walo; Tuyoosangalala akusekelela mulufutuko Lwakwe'” Izaya 25:8-9)\\n\"Amulange, Ndaboola cakufwambaana: ulilelekedwe ooyo uubamba zyaambwa mu cishinshimi ca bbuku eeli. . . . Balilelekedwe aabo batobela milawo Yakwe, kuti bakabe a nzila yakusikila kumusamu wa buumi, alimwi kuti bakanjile mumilyango ya munzi.\" Ciyubunuzyo 22:7,14)\\nAmulangilizye cipekupeku: Mapenzi Acaalizya aali Ciloba aa Maawe Watatu (Mweembo Waciloba)","num_words":6547,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Levitiko 13 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila Musa - Bible Search\\nMilao yabulwazi bwacinsenda\\n1Lino Jehova wakaambila Musa a-Aroni kuti, 2-Na muntu wazimba kulukanda lwamubili wakwe, nanka kuba atukoto tukoto, nanka tubata, elyo kwabuka bulwazi bwacipele mulukanda lwamubili wakwe, aletwe kuli-Aroni mupaizi na kuluumwi wabana bakwe. 3Lino mupaizi abone bulwazi bwamulukanda lwamubili wakwe, nkabela na boya bwamubulwazi bwatuba, alimwi bulwazi bulaboneka kuti bulibbookede kwiinda lukanda lumwi lwamubili, nkokuti mbobulwazi bwacinsenda. Mupaizi abubona, aambe kuti ulisofweede. 4Pele na tubata twalukanda lwamubili wakwe twatuba nekubaboobo tatuboneki kuti tulibbookede kwiinda lukanda lumwi, aboya tabutubi, mupaizi uleelede kumujalila mazuba aali musanu aabili. 5Bwaca buzuba bwamusanu aabili, mupaizi amubone alimwi, nkabela na wabona kuti bulwazi bwaleka, tabuyandilide mulukanda lwakwe, mupaizi amujalile mazuba aamwi aali musanu aabili. 6-Bwaca buzuba bwamusanu aabili, mupaizi amubone alimwi; na wabona kuti bulwazi tabucibonekesyi, tabuciyandilide mulukanda lwakwe, mupaizi aambe kuti ulasalala. Ntukoto-tukoto buyo. Asanzye zyakusama zyakwe, elyo ulasalala. 7Pele na tukoto-tukoto twayandilila mulukanda lwakwe, naamana kubonwa kumupaizi kukusalazigwa, uleelede kubonwa alimwi kumupaizi. 8-Elyo mupaizi, na wabona kuti tukoto-tukoto twayandilila mulukanda lwakwe, mupaizi aambe kuti ulisofweede, mbobulwazi bwacinsenda.\\n9-Muntu uuciswa bulwazi bwacinsenda aletwe kumupaizi. 10-Lino mupaizi, na wabona kuti kuli buzimbe butuba mulukanda, aboobo buzimbe bwatubya boya, alimwi mulimbubo muli nyama iisinkaukide, 11mbobulwazi bwacinsenda citamani mulukanda lwamubili wakwe, aboobo mupaizi uleelede kwaamba kuti ulisofweede. Atajalilwi pe, nkaambo ulisofweede. 12Pele na cinsenda cayandilila mulukanda mane cazulizya lukanda loonse lwamulwazi kuzwa kumutwe akusikila kuzituta, koonse koonse meso aamupaizi nkwaabona, 13mupaizi na abona kuti bulwazi bwazulizya mubili wakwe woonse, aambe kuti oyo muntu wasalala. Mubili woonse watuba, aboobo ulasalala. 14Pele buzuba bumwi, na kwaboneka nyama iisinkaukide, ulasofwaala. 15-Mupaizi abona nyama iisinkaukide, aambe kuti ulisofweede, Nyama iisinkaukide ilisofweede, mbobulwazi bwacinsenda. 16-Pele eyo nyama iisinkaukide, na yasanduka alimwi kutuba, aboole kumupaizi, 17-elyo mupaizi abona kuti bulwazi bwasanduka kutuba, mupaizi aambe kuti oyo muntu ulasalala. Ulasalala.\\n18-Na mulukanda lwamubili mwaboneka cilonda, alimwi capona, 19elyo mucibaka cacilonda mwaboneka buzimbe butuba nanka tubata tutuba akusalala, cibonwe kumupaizi. 20Lino mupaizi abona, na kwaboneka kuti bulibbookede kwiinda lukanda lumwi, abwalo boya bwasanduka kutuba, mupaizi aambe kuti ulisofweede. Mbobulwazi bwacinsenda, bwabuka mucilonda. 21Pele na mupaizi wabona kuti taakwe boya butuba, alimwi tabubbokede kwiinda lukanda lumwi, tabucibonekesyi, mupaizi amujalile mazuba aali musanu aabili. 22Lino na buciya buyandilila mulukanda lwakwe, mupaizi aambe kuti ulisofweede, mbobulwazi. 23-Pele na tubata tuliimvwi mpotubede akutayandilila, nkokuti mubata wacilonda buyo; elyo mupaizi aambe kuti ulasalala.\\n24Na mulukanda lwamubili mwaboneka kutumpa mbuli mulilo, elyo oko kutumpa kwasinkauka, kwaba ibbika lisalala-salala kutuba na lituba, 25-mupaizi amubone, lino na wabona kuti boya bwamubbika bwasanduka, bwatuba, alimwi lilibbookede kwiinda lukanda lumwi, ncecinsenda cabuka mubbika. Mupaizi aambe kuti ulisofweede. Mbobulwazi bwacinsenda. 26Pele na mupaizi wabona kuti mubbika tamukwe boya butuba, alimwi talibbookede kwiinda lukanda, alimwi talibonekesyi, mupaizi amujalile mazuba aali musanu aabili. 27-Lino mubuzuba bwamusanu aabili mupaizi amulange. Na wabona kuti bulwazi buciya buyandilila mulukanda, mupaizi aambe kuti ulisofweede. Mbobulwazi bwacinsenda. 28Pele na ibbika liliimvwi buyo, taliyandilili mulukanda, alimwi talicibonekesyi, nkokuzimba kwakutumpa. Mupaizi aambe kuti ulasalala, nkaambo ndubata lwakutumpa buyo.\\n29Alimwi mwaalumi na mwanakazi na ulijisi bulwazi kumutwe nanka kucilezu, 30-mupaizi abone bulwazi. Na wabona kuti bulibbookede kwiinda lukanda lumwi, alimwi boya bwabo bwabalangala, bwaubauba, mupaizi aambe kuti ulisofweede, Ncecipele, Ncecinsenda cakumutwe na cakucilezu. 31Pele mupaizi naabona obo bulwazi bwacipele, na wabona kuti tabubbookede kwiinda lukanda lumwi, alimwi taakwe boya busia, mupaizi ajalile muntu oyo uujisi bulwazi bwacipele mazuba aali musanu aabili.\\n32Lino mubuzuba bwamusanu aabili mupaizi alange bulwazi. Na wabona kuti bulwazi tabuciyi buyandilila, alimwi taakwe boya bubalangala, alimwi tabubbookede kwiinda lukanda lumwi, 33-alinyoole, pele atalinyooli ali bulwazi. Lino mupaizi ajalile oyo mulwazi lwabili mazuba aali musanu aabili. 34Lino mubuzuba bwamusanu aabili mupaizi abone cipele. Na wabona kuti cipele taciciyi buyandilila mulukanda, alimwi tacibbookede kwiinda lukanda lumwi, mupaizi aambe kuti ulisalede, Asanzye zyakusama zyakwe, asalale. 35Pele na cipele ciciya buyandilila mulukanda naamana kusalazigwa, 36mupaizi amubone. Na wabona kuti cipele ciciya buyandilila mulukanda, mupaizi atalangauli boya bubalangala. Ulisofweede. 37-Pele na wabona kuti cipele caleka, alimwi kwamena boya busia, nkokuti cipele capona, Ulasalala. Mupaizi aambe kuti wasalala.\\n38Na mwaalumi na mwanakazi ulijisi mabata mulukanda lwamubili, nkokuti mabata aatuba, 39mupaizi amubone. Na wabona kuti mabata aamumubili wakwe taatubisyi, ncintambwe buyo cili mulukanda, Ulasalala.\\n40-Na isusu lyamuntu lyakuluka, ngusimpanza, nekubaboobo ulasalala. 41Alimwi na isusu lyakwe lyakuluka kunkumu yakwe, ngusinjenya, nekubaboobo ulasalala. 42Pele na mukati kampanza na munjenya mwaboneka bulwazi busalala-salala kutuba, ncecinsenda cabuka mumpanza na munjenya. 43-Mupaizi amubone. Na wabona kuti obo bulwazi bwamumpanza na bwamunjenya bwasalala-salala kutuba mbubonya mbuli cinsenda camulukanda lwamubili, 44ngusicinsenda, ulisofweede. Mupaizi aambe kuti ulisofweede. Bulwazi bwakwe buli kumutwe wakwe.\\n45-Lino sicinsenda uujisi bulwazi, asame zyakusama zideluukide, atebezye masusu aamutwe wakwe, alivumbe kumulomo, akulila kuti, Kusofwaala! Kusofwaala! 46-Mazuba oonse bulwazi nebucili mulinguwe, ulisofweede. Wasofwaala, Uleelede kukala alike anze lyazilao.\\n47-Acalo cakusama cijisi bulwazi bwacinsenda, neciba cakusama caboya neciba cakusama cabutonge, 48neciba citungidwe neciba cilukidwe, neciba caboya neciba cabutonge, neciba cibaki cazikanda neciba cintu cimwi cazikanda, 49na kwabonwa kuti bulwazi bulasiasia nanka bulasalala-salala, mulicakusama eco na muzikanda ezyo, nemuba mucintu citungidwe nemuba mucintu cilukidwe, nemuba mucintu cimwi cazikanda, mbobulwazi bwacinsenda. Cileelede kutondezegwa kumupaizi. 50-Lino mupaizi amana kubona bulwazi, ajalile cintu eco cili abulwazi mazuba aali musanu aabili. 51-Lino mubuzuba bwamusanu aabili abone bulwazi. Na wabona kuti bulwazi bwayandilila mulicakusama eco, nemuba mucintu citungidwe nemuba mucintu cilukidwe, na muzikanda ezyo, kufumbwa milimo iibelesegwa zikanda, bulwazi ncecinsenda cibi, Cilisofweede. 52Uleelede kutenta cakusama eco cili abulwazi, neciba cintu citungidwe neciba cintu cilukidwe, nebuba boya nebuba butonge, neciba cintu cimwi cili buti cazikanda. Ncecinsenda cibi. Cileelede kutentwa mumulilo.\\n53Pele na mupaizi wabona kuti bulwazi tabuciyi buyandilila mulicakusama eco, neciba cintu citungidwe neciba cintu cilukidwe, neciba cibelesyo cimwi cazikanda, 54mupaizi alailile bantu kuti basanzye cintu eco cili abulwazi. Bamana kusanzya, mupaizi acijalile lwabili mazuba aali musanu aabili. 55Lino mupaizi uleelede kubona cintu cili abulwazi, camana kusanzigwa, nkabela na wabona kuti bulwazi tabusanduki, nekuba kuti tabuciyi buyandilila, cilisofweede. Amucitente mumulilo. Na bulwazi buli atala nanka mukati, ncintu comwe.\\n56Pele na mupaizi wabona kuti bulwazi tabucibonekesyi, cintu camana buyo kusamba, acikwamune mucakusama na mu cikanda na mucintu citungidwe na mucintu cilukidwe. 57Na ciciboneka mulicakusama eco na mucintu eco citungidwe na mucintu eco cilukidwe na mucintu cili buti cacikanda, nkokuti ciya buyandilila, Lino cintu eco cili abulwazi citentwe mumulilo. 58Pele na bulwazi bwamana mulicakusama eco na mucintu eco citungidwe na mucintu eco cilukidwe na mucintu cimwi cazikanda, camana buyo kusamba, cileelede kusanzigwa lwabili, cisalale. 59Oyo ngumulao wabulwazi bwacinsenda bwamulizyakusama, ne ziba zyaboya neziba zyabutonge, neziba zintu zitungidwe neziba zintu zilukidwe, neciba cintu cili buti cacikanda, muzibe na cilasalala na cilisofweede.","num_words":1041,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"1 Johane 2 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\n1 Johane 2:1-29\\nJesu, ncipaizyo cakumanya zibi akutuyanzanya a Leza (1, 2)\\nKutobela milawo ya Leza (3-11)\\nMulawo wakaindi amupya (7, 8)\\nNcolwakalembelwa lugwalo oolu (12-14)\\nMutayandi nyika (15-17)\\nKucenjezyegwa kujatikizya sikulwana Kristo (18-29)\\n2 Nobana bangu bayandwa, ndimulembela zintu eezyi kutegwa mutabisyi. Pele, ikuti umwi wabisya, tulijisi mugwasyi* kuli Taata, Jesu Kristo,+ imululami.+ 2 Alimwi walo ncipaizyo cakumanya zibi zyesu+ akutuyanzanya a Leza, pele ikutali buyo zyesu zilikke, pele azyanyika yoonse.+ 3 Lino oobu mbombubo mbotuzyiba kuti tulimuzyi kabotu, ikuti naa twazumanana kubamba milawo yakwe. 4 Ooyo waamba kuti, “Ndilimuzyi kabotu,” nokuba boobo tabambi milawo yakwe, mubeji alimwi kasimpe takako pe mumuntu ooyo. 5 Pele kufwumbwa muntu uubamba jwi lyakwe, luyando ndwajisi muntu ooyo kuli Leza lwalondolwa ncobeni.+ Oobu mbotuzyiba kuti tulikamantene anguwe.+ 6 Ooyo waamba kuti lyoonse ulikamantene anguwe weelede kuzumanana kweenda mbubonya mbwaakeenda walo.+ 7 Nobayandwa, tandimulembeli mulawo mupya pe, pele mulawo wakaindi ooyo ngomwajisi kuzwa kumatalikilo.+ Imulawo wakaindi ooyu ndijwi eelyo ndimwakamvwa. 8 Pele lino ndimulembela mulawo mupya, iwamasimpe kujatikizya nguwe alimwi andinywe, nkaambo mudima uyaabumana eelyo mumuni wini-wini watalika kale kumweka.+ 9 Ooyo waamba kuti uli mumumuni pele kwamana boobo kasulaika+ munyina, ucili mumudima.+ 10 Ooyo uuyanda munyina ulazumanana kuba mumumuni,+ alimwi mulinguwe munyina cilebyo. 11 Pele ooyo uusulaika munyina uli mumudima alimwi weenda mumudima,+ alimwi takuzyi pe nkwaya+ nkaambo mudima woofwaazya meso aakwe. 12 Ndilembela ndinywe, nobana bangu bayandwa, nkaambo mwalekelelwa zibi zyanu akaambo kazina lyakwe.+ 13 Ndilembela ndinywe nomatata, nkaambo mulimuzyi kabotu ooyo uuliko kuzwa kumatalikilo. Ndilembela ndinywe nobalombwana, nkaambo mwamuzunda ooyo imubi.+ Ndilembela ndinywe nobana baniini, nkaambo mulimuzyi kabotu Taata.+ 14 Ndilembela ndinywe nomatata, nkaambo mulimuzyi kabotu ooyo uuliko kuzwa kumatalikilo. Ndilembela ndinywe nobalombwana, nkaambo muli bayumu+ alimwi jwi lya Leza molili mulindinywe ciindi coonse+ alimwi mwamuzunda ooyo imubi.+ 15 Mutayandi nyika noziba zintu zili munyika.+ Ikuti naa muntu kayanda nyika, nkokuti iluyando lwa Taata taluko pe mulinguwe;+ 16 nkaambo zintu zyoonse zili munyika—zisusi zyanyama+ alimwi azisusi zyameso+ amambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu*—tazizwi kuli Taata pe, pele zizwa munyika. 17 Kunze lyaboobo, inyika ilamana antoomwe azisusi zyanjiyo,+ pele ooyo uucita kuyanda kwa Leza unooliko lyoonse mane kukabe kutamani.+ 18 Nobana baniini, ecino nciindi camamanino, alimwi mbubonya mbomwakamvwa kuti sikulwana Kristo ulaboola,+ noliba lino kuli basikulwana Kristo banji ibalibonya kale,+ eeco cituzyibya kuti ecino nciindi camamanino. 19 Bakazwa akati kesu, pele tiibakali bamwi besu;*+ nkaambo ikuti nobakali bamwi besu, nobakazumanana kuba andiswe. Pele bakazwa ikutegwa kulibonye caantangalala kuti tabali boonse pe ibategwa mbamwi besu.+ 20 Alimwi nywebo mwakananikwa kuli yooyo uusalala+ alimwi nyoonse mulaaluzyibo. 21 Tandimulembeli boobu akaambo kakuti tamukazyi kasimpe pe,+ pele nkaambo mulikazyi, alimwi nkaambo kunyina bubeji buzwa mukasimpe.+ 22 Ino nguni mubeji kunze lyayooyo uukaka kuti Jesu ngu Kristo?+ Ooyu ngonguwe sikulwana Kristo,+ ooyo uukaka Taata alimwi a Mwana. 23 Muntu uuli woonse uukaka Mwana tamujisi awalo Taata.+ Pele kufwumbwa muntu uuzumina Mwana+ ulimujisi awalo Taata.+ 24 Lino nywebo, eeco ncomwakamvwa kumatalikilo ceelede kuzumanana mulindinywe.+ Ikuti naa eeco ncomwakamvwa kumatalikilo cazumanana mulindinywe, nkokuti alimwi munookamantene a Mwana alimwi a Taata. 25 Kunze lyaboobo, eeci ncecintu ncaakatusyomezya walo mwini, ibuumi butamani.+ 26 Ndimulembela zintu eezyi kujatikizya baabo ibasola kumweena. 27 Lino nywebo, ikunanikwa nkomwakatambula kuzwa kulinguwe+ kulazumanana mulindinywe, alimwi tamuyandiki muntu uuli woonse wakumuyiisya; pele kunanikwa ooku ikuzwa kulinguwe nkokumuyiisya zintu zyoonse,+ alimwi nkwamasimpe, takuli kwakubeja pe. Mbubonya mbokwamuyiisya, amuzumanane kukamantana anguwe.+ 28 Aboobo nobana bangu bayandwa, amuzumanane kukamantana anguwe ikutegwa aakuyubununwa tukacikonzye kwaamba cakutayoowa,+ tutakausyigwi nsoni akuzwa kulinguwe kuciindi cakubako kwakwe. 29 Ikuti naa kamuzyi kuti uliluleme, nkokuti mulizyi kuti muntu woonse uucita bululami wakazyalwa kuzwa kulinguwe.+\\n^ Naa “sikutwiiminina.”\\n^ Naa “akulikankaizya akaambo kazintu nzyajisi muntu.”\\n^ Naa “tiibakali kuzulilwa kulindiswe.”\\n1 Johane 2","num_words":562,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Caando ca Munyama: Ncinzi a Nzila yaku Ceeleba! Print\\nCaando ca Munyama: Ncinzi a Nzila yaku Ceeleba!\\nMoyo ookwa Yahuwah uuzwide luyando ulangila bana Bakwe bakkala anyika. Mubusongo Bwakwe buteeli aluzyibo lwazintu ziciboola kumbelaa mazuba, wakabamba zitondezyo zyakutondezya kumbelaa mazuba. Eezi zitondezyo nzyakubambila bantu Bakwe kutegwa kutakabi naba omwe uutikacengwe mumazuba aakujala musela wanyika. Cimwi cintu citamvwisyidwe kabotu, pele cigambya, alimwi cibelesyegwa mu cishinshimi “ncaando camunyama.”.\\n“Munyama ooyu wakasinikizya bantu boonse balemenede abantu buyo, bavwubi abacete, bazyale abazike, kuti basimbwe kumaanza aalulyo naa ankumo zyabo. Taakwe muntu wakali kukonzya kuula naa kuulisya ccita kuti kajisi cisimbo eeci. Cisimbo cakwe ndizina lyamunyama mutaanzi, naa bulembe bwazina lyakwe. Nkaambo mweelwe wakwe myaanda iili cisambomwe amakumi aali cisambomwe acisambomwe. “(Ciyubunuzyo 13:16-18, NKJV)\\nOoku kucenjezya kusinizyide boobu kuti kufumbwa uyootambula caando camunyama, kwakaleta bukandu akweezyeezya mumyoyo yabantu banji.\\n“Mungelo watatu wakatobela bangelonyina bobilo, kumwi kapozomoka kuti, “Kuti naa kakuli muntu uukomba munyama amutuni wakwe, akulembwa caando camunyama ankumo yakwe naa ajanza lyakwe, ooyo uyoonywa waini wabukali bwa [Yahuwah], uuyootilwa kuzwa munkomeki yabukali bwa [Yahuwah] kakunyina akutontozyegwa. Boonse bacita ceeci bayoopenzegwa amulilo amabwe aasalufa kumbele lyabangelo basalala alya Mwanaa mbelele. Lino kupya kwamapenzi aaya nkwalyoonse alyoonse. Aabo bakomba munyama amutuni wakwe kunyina nobayoolyookezya kuzwa kukupya ooku sikati amasiku, antoomwe abaabo boonse bajisi cisimbo cazina lyakwe.” (Ciyubunuzyo 14:9-11)\\nKanjikanji kuyiisyigwa kuti caando camunyama ciyoosika kwiinda mukabulo ka kkampyuta aako kasimpwa kunsaa cikanda kubelesya nyeleti ,okuba kwaandulwa, kwiinda mumalailile aamfulumende iidyaaminina bantu bacisi mukukakatila kunyonauna bantu boonse. Bamwi basendekezya kuti caando camunyama cisisidwe mu myeengwe iidintwa atalaa zintu zyuulisyigwa nokuba namba ya camutwe iibelesyegwa mucisi ca Amelika. Mubwini, caando ca munyama cijatikizya zinjaanji alimwi ziyoosya kwiinda myeengwe yakudinta zintu nokuba , namba ya camutwe nokuba tumpangaliko twa RFID tubonwa aamakkompyuta.\\nKulayandika ncobeni kumvwisyisya ncocijatikizya caando ca munyama anzila yakweeleba kucitambula nkaambo boonse batambula caando eeco bayoosinganyigwa kuya kulufu luteeli. Kutegwa muntu amvwisyisye caando ca munyama, weelede kuzyiba kuti eeco caando ninzi, naa ncintu nzi, naa nguni munyama. Basicikolo ba Bbaibbele balazumina kuti banyama nzitondezyo zya cishinshimi ziiminina malelo aamapolitikisi munyika:\\n“Aaba banyama bone, malelo aali wone ayooba munyika.” (Daniyele 7:17, KJV)\\nNokuba boobo, teesyi malelo aamapolitikisi woonse aapandululwa kuti munyma mu Mangwalo pe. Cishinshimi cigaminide malelo aayo aayingene kulwana Yahuwah muciimo ca basaante Bakwe. Aboobo, munyama uusungilizya kutambula “caando” mbulelo bwaanyika buyoolwana Bulelo bwa Kujulu kaindi kasyoonto munsaa kuboola kwa Yahushua.\\nMbuli mbokutondezyedwe muzipekupeku zya Munyama wa Ciyubunuzyo 13, munyama mutaanzi wa Ciyubunuzyo 13 wiiminina bupoopo, oobo bwakalela nyika ajanza lilemu kwa myaka iili 1,260.\\nMunyama wabili wa Ciyubunuzyo 13 ngu Amelika, ooyo kwiinda mujwi lisetekene lya cishinshimi, mumyaka iizya kumbelaa mazuba , uyooosinikizya boonse kutambula “caando” ca mutuni wa munyama mutaanzi.\\n“Caando” ca kulisumpula kwa poopo, kuzwa mumulomo wakwe, ncakuti, kukomba mu Nsondo ncintu cakwe ncaakalyaanzila mwini:\\n\"Nsondo ncitondezyo canguzu zyesu . . . .\" (The Catholic Record, London, Ontario, Ivwivwi 1, 1923.)\\nZyoonse nkondo zilwana Bulelo bwa Kujulu zigaminide kulwanina makani aakukomba. Kuzwa kumatalikilo kwini, makanze ookwa Lusifa akali aakwaatula Mulengi kuzwa abusena Bwakwe. Mangwalo alilembedwe makanze aakwe aakulidunda kuti:\\n“Ino walenguka buti, Lusifa ontanda yakubucedo! Wasowelwa kunsi yebo ookali koola masi! Wakali kuti mumoyo wako, “Ono ndatanta mujulu nkabikke cuuno cabwami bwangu nkakkale atala aanyenyezi zya Leza kujulu. Njookkazikwa acuuno cabwami bwangu, acilundu cakuswaanganina, ansonje eeni yacilundu cisalala. Njooba mbuli Singuzuzyoonse. (Izaya 14:12-14, NKJV)\\nCaando ca munyama cizingulukide makani aakupaila nkaambo nkondo mpati yoonse iilwana akataa Yahuwah a Saatani ijatikizya makani aakukomba. Eeci ncecilembedwe kuti aabo bayoopenzyegwa mumapenzi aali ciloba mbabaabo bakatambula caando camunyama akukomba mutuni wakwe:\\n“Mpawo ndakamvwa jwi pati lyakazwa mutempele kalyaambila bangelo bali ciloba kuti, “Kamuya mukawaale bukali bwa [Yahuwah] buli mumitiba iili ciloba ansi!' Aboobo mutaanzi wakainka akuyoowaala mutiba wakwe atalaa nyika, Eelyo bantu bakajisi cisimbo camunyama akukomba mutuni wakwe bakaba aazilonda zisesemya akucisa kapati.” (Ciyubunuzyo 16:1, 2)\\nMukukakatila kwa Saatani kuti abbide Mulengi kukombwa Kwakwe, walo wakaswaanganya nyika yoonse mukubelesya kkalenda litobelezya zuba luzutu, eelyo lyakabambilwa atalaa ciyanza cakubalila ciindi kwiinda mukukomba mituni.\\nMukukakatila kwa Saatani kuti abbide Mulengi kukombwa Kwakwe, walo wakaswaanganya nyika yoonse mukubelesya kkalenda litobelezya zuba luzutu, eelyo lyakabambilwa atalaa ciyanza cakubalila ciindi kwiinda mukukomba mituni. Kakwiina kkalenda liluleme, ncintu citakonzyeki kuzyiba buzuba bwini bululeme bwa kukomba Yahuwah, pele aabo babalila mazuba aakukomba kababelesya kkalenda lyalweeno, tabakubwene kuti bapa bulemu kuli sinkondonyina aa Yahuwah.\\nCaando ca munyama cilatambulwa eelyo muntu, nalaa luzyibo lwa kasimpe lukkwene lwakubalila mazuba aakukomba, pele nacilamatila kukomba mumazuba aalweeno kutegwa zintu kazimweendela kabotu akataa bantu mazubaano, kwiinda kuti kakomba Mulengi mubuzuba Bwakwe busetekene bwa Nsabata, oobo bujanwa kubelesya nzila ntaanzi yakubalila ciindi, kubelesya kkalenda litobelezya mwezi azuba. Bantu bamwi bakomba Mujibelo bataminina kuti kukomba mu Nsondo ncecaando ca munyama. Mbombubo ncobeni oobo. Pele akwalo kukomba Mujibelo akuya kuyookomba ku Mosque muli bwasanu kuli mbweenya oobo. Kufumbwa kukomba mubuzuba mbwaakaanza Saatani , ooko nkupa Saatani bulemu..\\nMpampawaawa caando mpocitambwidwa. Mazuba aasetekene ookwa Yahuwah taakonzyi kujanwa kubelesya nzila yakubalila ciindi iitaluleme.\\nKufumbwa naa ndikkalenda lina Gregory lizumizyidwe akubelesyegwa munyika yoonse nokuba mboliyoobambululwa kumbelaa mazuba, caando ca Poopo (munyama) cilatambulwa eelyo muntu nazyi Nsabata yamasimpe pele ucilamatide kukomba mumazuba aabalilwa kubelesya nzila zyalweeno zyakubalila mazuba aciindi.\\nKuzwa muma 1920-1950, kwakali mazwanga aakupindulula kkalenda lina Gregory. Mumyaka yakainda misyoonto, kwakasungilizyigwa kubambulula kkalenda alimwi. Kufumbwa naa Saatani uyooosinikizya kutambula caando kwiinda mukkalenda liliko mazubaano nokuba liciyoosika mumazuba aazya kumbele, eeco tacikwe makani. Caando camunyama cilatambulwa eelyo mazuba aasetekene ookwa Yahuwah naabalilwa kubelesya nzila iimbi kutali yeeyo iibelesya mwezi-azuba antoomwe yakabikkwa ku Malengelo. Mumukowa wabantu uuli woonse amucooko canyika cili coonse, eeco caando cinookwiimpene aasyoonto. Pele cinooli cintu cimwi cisungilizya mizeezo yamuntu kuti azange akupapila mulawo ookwa Yahuwah. Ncintu cilaa maanu kuyeeya kuti malelo aadyaaminina masi woonse ayoosinikizya nyika yoonse kubelesya nzila yomwe yakunyonauna bantu bamikowa yoonse munyika.\\nMukwiimpanya caando camunyama ciyoowegwa boobo, kuli caando cokwa Yahuwah.\\n“Mpoonya ndakabona aumwi mungelo wakazwida kujwe kajisi acidityo ca Leza uupona. Wakapozomokela bangelo bone . . . . wakati, “Mutanyonyooni nyika niluba lwizi noziba zisamu, mane kusikila tubabikke cidinto ankumo babelesi ba Yahuwah.” (Ciyubunuzyo 7:2-3)\\nCaando cokwa Yahuwah cilatambulwa eelyo muntu nalisungula akulyaaba cakumaninina ku Mulengi Wakwe. Ooku kusanduka ciimo kulanganyigwa kuti nkuyanda kutobela ZYOONSE ziyandika mukuteelela ncayanda Yahuwah. Balikke aabo balyaabide boobu mbabayootambula caando cokwa Yahuwah eeco ciyoobakwabilila kuti batatambuli caando ca munyama. Mangwalo akulwaizya muntu woonse kuti: “Ooyu muzeezo awube muli ndinywe, ngweenya wakali mu [Yahushua, Munanike].” (Bafilipo 2:5, KJV) Muzeezo ooyowakali muli Yahushua wakali muzeezo omwe buyo wakulyaaba kuyanda kwakwe koonse kuluyando lwa Taata Wakwe. Mumuunda wa Gethsemane, Walo wakapaila wakati: “Taata, kuti koyanda ndigwisizye nkomeki eeyi yamapenzi. Nikubaboobo kutabi mbuli mbweyanda pe, akube mbuli kuyanda Kwako (Luka 22:42)\\nCaando camunyama ciliimvwi kacikazyana acaando ca Yahuwah. Cimwi ncaando ca kutobela Saatani, kacitambulwa munkumo nokuba mujanza, eeco citondezya kuti bamwi banootobela caando eeco kutegwa buumi buubaube. Caando cokwa Yahuwah, nokuba boobo, citambulwa buyo munkumo, kaciiminina kulyaaba cakumaninina akulisungwida limwi kutobela akuteelela Mulengi. Aabo batambula caando cokwa Yahuwah banoolaa muzeezo mbuli ookwa Yahushua kuuzwide mumizeezo yabo. Caando cokwa Yahuwah cilayubununwa kwiinda mukuteelela akutobela ZYOONSE nzyayanda, kusanganya antoomwe akukomba mu buzuba bwa ciloba bwa mvwiki, oobo bubalilwa kubelesya kkalenda Lyakwe litaanzi libelesya mwezi-azuba antoomwe.\\nIkkalenda lilainda kuba buyo cibelesyo cakubalila mazuba aciindi. Kkalenda libelesya mwezi-azuba antoomwe lyaku Malengelo, ncibeela ca mulawo wabulemu nkaambo ncintu citakonzyeki kubalila mazuba ookwa Yahuwah aasetekene. Boonse bapona maumi aabo kabeendelana amulawo wabulemu, bayootambula caando cokwa Yahuwah akweendelezyamaumi aabo kubelesya kkalenda litaanzi eelyo Mulengi ndyaakabikka lyakubalila ziindi zisetekene Zyakwe. Kunyina nzila iitaluleme iinga yabelesyegwa kujana mazuba aa Kujulu aasetekene pe. Aboobo boonse bakomba mumazuba aabalilwa kubelesya makkalenda aakubeja, bayootambula caando ca munyama. Eeco caando cilatambulwa amuntu kufumbwa uupapila kulisungula akulyaaba cakumaninina kuli Yahuwah akukaka kumuteelela. Ooyu ngo muzeezo ookwa Saatani uuzwide mumizeezo mukati kamuntu ooyo uuzangide.\\nBoonse bayootambula caando cokwa Yahuwah, bayoonununwa kuzwa kukunyonyooka ooko kuyoosikila baabo badintidwe caando ca munyama.\\n“Lino bulemu bwa Yahuwah wa Isilayeli bwakaya mujulu kuzwa atala lyabakelebu aawo mpobwakabede, bwakasuntumukila kucikotamino caŋanda ya Mwami Yahuwah.\\nMpawo Mwami Yahuwah wakaita mwaalumi ooyo wakasamide zisani zyandeketela wakajisi nkomo yazilembyo mucibuno cakwe, akuti kulinguwe, “Koya mumunzi wa Jelusalema woonse, ukabikke cizibyo ankumo zyabaabo balilauka akaambo kazintu zyoonse zisesemya zicitwa mulinguwo.” (Ezekiya 9:3-6, NKJV)\\nCeelede kuba cintu cakubala akuswata kumuntu uuli woonse uuyandisya buumi butamani, kuzyiba zintu nzyayanda Yahuwah. Kuti kaciyumya moyo akuyandisya kulamatila cinyonyoono, nkwali kale Mufutuli uulibambide akulindizya kuti asandule nuuba moyo wiinda kuyumu aanga ndibbwe.\\nLino, ciindi cakweengelelwa nocicilelema, kosala kulyaaba kuyanda kwako kuli Yahuwah, umuteelele akutobela Nguwe, kunyina makani naa wasweekelwa cintu cili buti kuti wacita boobo. Walo uyookusandula mizeezo yabaabo baboola kuli Nguwe mu lusyomo munzila yeebeka ncobeni.\\nBuumi butamani, azintu zikkomanisya nzyotutakonzyu kulijanina nzyotutayeeyeli zilindila boonse aabo batambula caando cokwa Yahuwah akuzunda munyama, munti wakwe acaaando cakwe:\\n“Alimwi ndakabona cintu cilangika mbuli lwizi lubalangala, civweledwe mulilo. Ndakabona abaabo bakazunda munyama, mutuni wakwe, acisimbo cazina lyakwe, kabaimvwi kumbali aalwizi lubalangala balijisi atulumbu [Yahuwah] ntwaakabapa. Bakali kwiimba nyimbo ya Mozesi, mubelesi wa [Yahuwah] alwiimbo lwa Mwanaa mbelele bakati, “O Mwami Leza Singuzuzyoonse, milimo yako mipati alimwi ilagambya. O Mwami Yahuwah Nzila zyako zililuleme, alimwi zilisinizizye. Nduwe Mwami wabasalali!'” (Ciyubunuzyo 15:2, 3)\\nMunyama Uuzwa Mulwizi: Cikombelo ca Katolika caku Loma mu Chsihsinimi\\nMunyama Uuzwa Munyika: Amelika mu Cishinshimi","num_words":1425,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.155,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Mulumbe wa Buvwubi: Kubbadela Bapaizi kutegwa Uvwube Print\\nMulumbe wa Buvwubi: Kubbadela Bapaizi kutegwa Uvwube\\nKunyengelela caamba “kulida muntu masuku atalaa mutwe wakwe kutegwa umunyange mali aakwe, nokuba cintu cakwe cili buti. Mbumpelenge, mbuli bwa mapolitikisi.” (Webster’s Dictionary). “Mulumbe wa Buvwubi” kunyina acimbi pele mulumbe wabulyato abumpelenge bwakoongelezya akucengelela bantu mumoza.\\nMubuzuba bwa Kasangalubwi 9, 2016, umwi mulumbe wakalembwa mu New York Post, eeco cibalo cakali kukankamika akwaamba kuti: “Hillary Clinton usambala mutabi wa Mfulumende yaku Amelika [U.S.], abamwi balupatipati baluujisi kusisikizya akoongelezya bavwubi aabo basangila mali ku Clinton Foundation … kweendelanya mbuli cakalembedwe mumagwalo aakabbununwa muli Bwabili.” Eeci cibalo cakali lembedwe kabotu-kabotu munzila yakweeleba milawo yacisi, pele mutwe wacibalo wakatondezyede kale makanze woonse aabalembi aabo: “Aayo magwalo atondezya bumpelenge bwa Hillary bwaankamika bwakuti, kobbadela-kutegwa-ucite makwebo mumfulumende.”\\nKucengelela, ncintu ceelene amapolitikisi munzila imwi, pele ncintu cikasyidwe mumulawo, aboobo basimapolitikisi balasisa kapati kufumbwa bumboni butondezya zintu zisofweede zyabumpelenge nzyobasisikizya kucita. Ncobeni, maŋunuŋunu aakucita cintu camusyobo ooyo ngaakapa kuti Hillary Clinton azundwe munzila iigambya kuli Donald Trump nibakali kuzundana kusalwa busolozi mu 2016 ku Amelika. Kucengelela ncintu ciyambukide mubupaizi bwa zikombelo zya Basikutongooka, abasololi banjaanji babupaizi bumwi abalo balaa mulandu wakucita cintu eeci.\\nKutobela niyakainda Nkondo Yanyika Yabili, bukambausi bwaku Amelika bwakasikilwa miswaangano minjaanji mipati ya Bantu Boompolola akuyobeka nobapaila.\\nMu 1941, cisi ca Amelika cakalwana nkondo alimwi mukaindi kasyoonto buyo, eeco cisi ca Amelika cakalaa buyumuyumu mubuvwubi kacitaninga lwana nkondo, lino cakaba cisi cilaa nguzu ncobeni.... Niyakainda Nkondo Yabili Yanyika, kwakamvwugwa kuti cisi ca Amelika cakalilelekedwe ncobeni. Buvwubi bwacisi bwakayungizya … Buumi bubotu bwakali kukonzya kujanwa mukaindi kasyoonto buyo … Mizeezo yaangulukide yakatalika kweendelana mucisi … Nokuba zikombelo zyabantu bayobeka kupaila, azyalo zyakajana kuti ooyo wakali mulumbe uutakonzyi kukakwa. Mumyaka yakuma 1940 a 1950, bakambausi baponya bantu bambungano ziyobeka kupaila, bakatalika kukambauka mulumbe wakulelekwa mubuvwubi, milawo yakweendelezya moza, ancokuyandikila kubaa lusyomo lusangalede mumuuya. Balo bakatonkomene kwaamba nguzu zyamizeezo yamuntu kuti alijanine buumi bubotu a buvwubi, mpoonya ooyo wakaba ngomulumbe wakamwaikizyanya, mulumbe wabuvwubi.1\\nKenneth a Gloria Copeland bakavwuba kapati kwiinda mukukambauka mulumbe wamalweza abumpelenge kuti “ kubaa mwaanda wampindu”.\\nKuzwa mubukambausi oobo bwakatobela niyakainda nkondo, mulumbe mupya uutakwe bulemu awalo wakatalika : “mulumbe wabuvwubi.” Bradley A. Koch ulisalazyide kupandulula muzeezo uuli mumulumbe ooyu kuti: “Mulumbe wa Buvwubi, mulumbe wakuti Leza uyanda bantu bakwe kuti bavwube, kapati mumakani aamali. Aabo bayeeme ku Mulumbe wa Buvwubi basyoma kuti, buvwubi ncecitondezyo cakulelekwa cizwa kuli Leza, akuti bacete mbacete nkaambo tabakwe lusyomo.”2\\nOoyo mulumbe umvwikaanga mulumbe mubotu. Hena yebo ulayandisya kubaa mali? Kopa ncojisi kuli Leza mpoonya Walo uyookujokezyela buvwubi buzwide akusindailwa cakuti bulatikaika! Gloria a Kenneth Copeland abalo bakambauka mulumbe wa “kubaa mwaanda wampindu”. Mubbuku lyakwe lilaa mutwe wakuti, Luyando lwa Leza Mbuvwubi, Gloria Copeland wakalemba kuti:\\nKuti yebo wamupa dola lyomwe $1 lyakubelesya mumulimo wakumwaya Mulumbe, mali aako ngakuleleka ngu $100; kupa wapa $10, yebo ulatambula $1,000; kopa $1,000 kuti utambule $100,000. Ime ndizyi kuti yebo ulakonzya kusanganya myeelwe amyeelwe, pele mebo ndiyanda kukutondezya mubbuku eeli lisimbidwe mbokonzya kujana mwaanda wampindu mumali ngobelesya mu mpindu…Kopa ŋanda yako mpoonya ulatambula maanda aali mwaanda nokuba ŋanda yomwe ilaa muulo wamaanda aasika kumwaanda. Kopa ndeke yomwe mpoonya uyootambula zili mwaanda nokuba mweelwe wamwaanda wandeke. Kopa mootokala omwe mpoonya uyootambula bulumbu bwakubaa myoota mubuumi bwako boonse. Mubufwaafwi, kampango ka Maako 10:30 nimpindu mbotu ilaa makwebo ncobeni.3\\nEeci ncintu ciinda kubija kwiinda kunyengelela bantu. Ooyu mulandu wa saimoni ubbida muntu lubono kwiinda mukumusambala zintu zyabupaizi. Mulandu wa saimoni mulandu wakusisikizya muciwa camumuni naa muzikobela zyabupaizi akucita makwebo muzintu zyabupaizi. Ooku munzila imwi, nkokwaamba kuti “Kuulisya akuuzya zileleko zyabupaizi, kubbadela mali kuti ulekelelwe zinyonyoono, nokuba zintu zimwi zilanganyigwa kuti zilisetekene azimwi nzintu zyamoza.”4 Eeli bbala lwalyo kuligaminina, lyakazyila kumuntu wiitwa kuti Simon Magus; ooyo muntu kaano kakwe keelede kucenjezya basyomi boonse kuti beelede kweeleba ntenda ya mulumbe wabubeji ooyu.\\nSimon wakali muŋanga. Walo wakali kukkala buumi bwakubeleka mulimo ooyo. Boonse bantu bakali mumbali lyakwe bakali kusyoma kuti aayo maleele ngaakali kucita, akali kuzyila ku Mwami Yahuwah.\\nMpoonya Filipo wakasika mumunzi. Cintu cakaimpene amaleele aayo Filipo ngaakali kucita kwiinda mulusyomo lwa Yahuwah, kweezyekanya amaleele aayo ngaakali kusendekezya kucita Simon kumwi kaimbilila akuŋuŋuna katembaula mizimo, akali maleele mapati ncobeni, cakuti aabo bakacengedwe a Simon, lino bakafuumina kuyooteelela Filipo nkwakambauka. Maleele akacitika. Baciswa bakaponyegwa. Madaimona akatandwa kuzwa mubantu. Simon lwakwe wakasyoma (mukuyanda buyo kusangana akataa bantu) akubbizyigwa lwakwe. Pele kucili cintu cakali kutobela waawo.\\nEelyo baapositolo bakali ku Jelusalema nibakamvwa kuti munzi wa Samaliya wakasandulwa, mpoonya bakatumina Petulo a Johani kuli baabo bakali mumunzi ooyo. Nibakasika kuya, Petulo a Johani bakapailila baabo bakasandukide, akulomba Taata kuti atumine Muya Wakwe ali mbabo, mpoonya cakacitika ncobeni eeco!\\nSimon Magus naakabona boobo, wakanyandwa. Eezyi tiizyakali nguzu nzyaakajisi mubuumi bwakwe pe. Alimwi wakayandisya kubaa nguzu eezyo! Walo wakakumbila Petulo kuti amusambale nguzu eezyo. “Mpoonya Simon naakabona kuti kwiinda mukulazyika matansyi abaapositolo atalaa muntu, Muya Uusalala wakapegwa, awalo wakasola kubapa mali kuti bamupe nguzu eezyo, kumwi kaamba kuti , Amundipe nguzu eezyo ambeyo, kutegwa kufumbwa ooyo ngweguma amaanza aangu mebo, akonzye kutambula Muya Uusalala.” (Milimo 8:18, 19, KJV)\\nPetulo wakaziminwa cakwaamba. Walo wakamukalalila Simon Magus munzila yakumubwentela mpati iilembedwe mu Mangwalo, kaamba kuti: “Kozwa koya yawe kafwide kooko amali aako, uyeeya kuti cipego ca Mwami [Yahuwah] cuulwa mali alaa tombe! Yebo kunyina pe moyo wako nuuli mumulimo ooyu alimwi kunyina cibeela ncojisi mumakani aaya, nkaambo moyo wako tuululeme kunembo lyokwa [Yahuwah]. Weempwe kuzwa sunu malweza ngocita azibi zyako, alimwi ndapaila kuti Mwami [Yahuwah] ambweni inga wakuyeeya akukulekelela zili mumoyo wako. Nkaambo ndakubona kale munyono uukuzingaide mumoyo wako akukwaangilila kucinyonyoono .” (Milimo 8:20-23, NKJV)\\nEeci cibalo citondezya kuti cinyonyoono ca Simon Magus ncecisyiko ca mulumbe uukambaukwa kuti “Mulumbe wa Buvwubi.”\\nMulumbe wa buvwubi ulivwelengene antoomwe akulubila. Uyeeme atalaa mizeezo yotatwe yamanjezyeezya:\\nBuvwubi ncitondezyo cakulelekwa akufwidwa lubomba ku Mwami Yahuwah.\\nBucete ncitondezyo cakuti kuli cintu citamukondede Mwami Yahuwah mubuumi bwako.\\nKuti wapa ku Mwami Yahuwah, Awalo unjila mucizuminano cakukuleleka kwiinda ncoomupa yebo, kweendelanya bwaamba Jwi Lyakwe.\\nMubbuku lya Buumi bubotu, Buvwubi a Kukkomana: Hena Mulumbe wa Buvwubi Wakainda Kubaa Mpuwo Kwiinda Mulumbe wa Kristu Na? Balembi ba Russell S. Woodbridge a David W. Jones bagantauka kulubila kosanwe ooko nkobacita caali aabo bakambauka Mulumbe wa Buvwubi.\\nNkooku kulubizya kwabo:\\nCizuminano cokwa Abulahamu caambilizya buvwubi bwaanyika.\\nBulowa mbwaakatila Jeesu Mufutuli bujatikizya “cibi” cabuvwubi bwaanyika.\\nBana kristu bapeda mali kutegwa bapegwe zileleko kuzwa kuli Leza.\\nLusyomo ninguzu zyamuntu mwini zimutola kubuvwubi.\\nMupailo ncibelesyo cisinikizya Leza kuti akupe buvwubi.5\\n1. Cizuminano cokwa Abulahamu ninzila yakujanina buvwubi.\\nMukambausi wa buvwubi bwaanyika, Joel Osteen, ngo silutwe wa Cikombelo ca Lakewood, imbungano mpati iitayeeme kuzikombelo zimwi. Kusikila bantu bali 52,000, balaunka kuyoopaila mvwiki yomwe-yomwe kucikombelo eeci. Joel a Victoria Osteen bakakkala mumunzi uudulisya uukonzya kuulwa mali aasika ku $10,500,000.\\nBantu bakambauka makani aabuvwubi bapindulula caambwa mu Mangwalo., kabataminina kuti zileleko zyakasyomezyegwa mu moza, nzileleko zya buvwubi bwaanyika. Ooku nkulubila kupati ncobeni alimwi ncecintu cifwamba kusolweda bantu batobela makani aamusyobo ooyu kuti banjile muntenda yamoza alusyomo. Edward Pousson ukosozya makani aamulumbe wabuvwubi kweendelanya acizuminano cina Abulahamu kaamba kuti: “Bana Kristu mbana bokwa Abulahamu alimwi mbabakona zileleko zya lusyomo . . . . Oolu lubono lwa Abrahamu, lupiminwa mu zintu zyuulwa amali.”6\\nKamwi kampango kazwa muli Paulu aako nkobabelesya ziindi zinjaanji mukutabilila muzeezo uupilingene ooyu nkakuti: “Kristu wakatunununa kuzwa kukusingwa kwa mulawo, walo wakasingwa mucibaka cesu… Kutegwa cileleko cokwa Abrahamu cikabasikile abalo banamasi kwiinda muli Jesu Kristu” (Bagalatiya 3:13-14, KJV)\\nKaambo keni kaliko aawa nkakuti, baamba buyo cibeela citaanzi cakampango aako akusiila kumbali cibeela cabili, eeco cibeela ncecitondezya akusalazya cintu cini Paulu ncaakali kwaamba: “Kuti cileleko cokwa Abrahamu ciyoobasikila abalo banamasi kwiinda muli Yahushua munanike; kutegwa aswebo tukatambule cisyomyo ca Moza kwiinda mulusyomo.” (BaGalatiya 3:14, KJV)\\nMulimo wa Muya Uusalala wakaambilizyigwa munzila iisalazya makani a Mufutuli eelyo naakati:\\nNdiyanda kumwaambila masimpe kuti, ncibotu kulindinywe kuti ngunke. Nkaambo kuti nsiciti boobo, Mugwasyi takoosika kulindinywe pe.\\nPele naa ndaunka ndiyoomutumina kulindinywe.\\nLino aakusika uzoobazula bamunyika kuti balilubizyide mumulandu wacinyonyoono, awabululami awalubeta.\\nMulandu wacinyonyoono nkaambo tabandisyomi mebo. Mulandu wabululami nkaambo ndibweeda kuli Taata, nkabela tabacindiboni limbi pe.\\nMulandu walubeta nkaambo muleli wanyika eeyi wabetekwa. Ndicijisi makani manji aakumwaambila, pele tamukonzyi kwaamvwisya ono.\\nLino azoosika Muuya wiisya zyabwini, uzoomusololela mumakani aabwini oonse.\\nNkaambo tazikwaambi zyakwe mwini pe, pele uzoolungulula eezyo zyoonse nzyaakamvwa kuli Taata, nkabela uzoomwaambila zintu ziciboola. (Johane 16:7-13, KJV)\\nBikkila maanu aawa kuti: kunyina cisyomyo cabuvwubi buulwa mali cakasyomezyegwa mutumpango ootu pe. Moza utuletela buvwubi bwa Kujulu mu zileleko zya Moza! Eeci ncecaambwa amwalo mu BaGalatiya 3:29 aawo mpokulembedwe kuti: “Alimwi inywe kuti kamuli bokwa Kristu, nkabela muli lunyungu lwa Abrahamu, alimwi ndinywe mukona kweendelanya acisyomyo.” Ooku nkokwaamba kuti kukona mumoza, kutali mubuvwubi buulwa mali. Muntu munamasi uusyoma takonzyi kucincigwa bulowa bwaluzubo lwakwe eelyo natalika kusyoma pe. Tucinoojisi mibili yanyama yabuntu kumwi katusyoma pele tunooli lunyungu lwa Abrahamu mumoza.Aboobo, citobela ncakuti, eeco “cisyomyo” caambwa, ncisyomyo caambilizya buvwubi bwa moza, kutali bwazintu zyuulwa mali pe.\\n2. Cituuzyo cokwa Jesu cilamwayilizya a “cibi” ca buvwubi buulwa mali.\\nAlimwi, eeci cimvwikaanga ncintu cikondelezya kulangila atala. Pele ciletela buyo mukuli wakubaa mulandu kubantu batobela muzeezo ooyu nkaambo kakuyiisya kuti bucete buboolela muntu nkaambo kazinyonyoono. Mukuyungizya waawo, kupenga kwabuntu amalwazi inga zyaambwa kuti nzinyonyoono azyalo. Kenneth Copeland wakalemba kuti:\\nMusemo wini wabuumi buna kristu ngwakuzyiba kuti Leza wakaanzika cinyonyoono cesu, kuciswa, malwazi, kuusa, buumba abucete ali Jesu ku Kalivali. Kuti Leza inga wabikka zintu eezi lino alindiswe kuti atusyiisye ciiyo akutuyumya lusyomo, inga kwaba kunyonganya bululami. Kusyoma Leza kuti Leza ulaa makanze ncatulekela kuti tuciswe inga kwaba kwaamba kuti Jesu wakasowa ciindi kulikulika kuciswa kwesu. Tee kayi ooko nkusampaula luyando Lwakwe, kubambilila aluzyalo ndwajisi kuli ndiswe!7\\nEeci kunyina pe acimbi pele ooyu ngomukuli ngweenya ooyo Bafailisi ngubakali kudimbaika atalaa bantu baminidwe kupenga muzinyonyoono! Yahushua lyoonse wakali kukaka misyobo yalusyomo oolo.\\nNaakali kuyaabweenda Yahushua wakabona mwaalumi moofu kuzwa kukuzyalwa kwakwe. Basikwiiya bakwe bakamubuzya kuti, Ö mwiiyi , nguni wakacita cinyonyoono eeco cakapa kuti ooyu muntu azyalwe kali moofu?\\nSena ncinyonyoono cakwe mwini naa ncabazyali bakwe?” (Johane 9:1-3, KJV)\\n3. Bana Kristu mbaabi kutegwa bakonzye kutambula buvwubi bwamali kuzwa kuli Leza.\\nNkolili bbala likonzya kupandulula cintu eeci, alimwi ndibbala lyakuti masinka mulomo. Masinka mulomo: “Nkupa mali nokuba kucitila muntu cintu cibotu nanka kumusyomya cibotu kutegwa akucitile cibotu mumulimo ngwapedwe kucita… ncintu cinyonganya nokuba kusinikizya kucita cimwi.”8 Kubbadela masinka mulomo, mulandu ncobeni muzisi zinjaanji, alimwi ncecintu eeco ncobacita bana Kristu eelyo nobbadela mali kubakambausi kutegwa batambule buvwubi bunji.\\nBakambausi ba buvwubi balaambilizya a “Mulawo wa Kutambula bulumbu.” Ooku takuli kwaabila mali amoyo woonse pe, pele nkwaabila mu buunyu. Balo bapeda zintu asyoonto kutegwa batambule bulumbu bupati. Eeci ncintu cikazyanya aziiyo zya Mufutuli eelyo Walo naakaamba kuti: “Pele amuyandane abasinkondonyoko, amubacitile cibotu, akubapa ncobabulide, kakwiina kulangila bulumbu; nkabela bulumbu bwenu buyooba bupati, alimwi muyakwiitwa kuti muli bana ba Singuzuzyoonse. Nkaambo Walo ulaa lubomba kubantu batalumbi abasofweede.” (Luka 6:35, NKJV) Aawa bulumbu buyootambulwa, buyooba bupati Kujulu. Buvwubi buulwa mali tabusyomezyedwe muntu naba omwe ansi aano pe.\\n4. Lusyomo ninguzu zyamuntu mwini zimusolweda kubuvwubi.\\nLubuwa lwandeke lwaba Kenneth Copeland, ndwamaseseke alimwi lwakayakwa amulimo wakukambauka kwabo, lulalibonya kujwe lya munzi. Ndeke yuulwa mali aasika $20 miliyoni, ayimwi nsyoonto, zilasungwa mulubuwa oolu. Mu 2007, Copeland wakatamikizyigwa kubelesya ndeke eeyi mukulikkomanisya akusekelela abalongwenyina.” Copeland “ulaa ndeke zyotatwe, alimwi cikombelo cakwe, kunyika lyakumbo lyamunzi wa Fort Worth, alyalo lilaa ndeke zimwi.\\nMumwezi wa Miyoba wakainda March, naakamanizya kulombelela mali aasika ku $20 miliyoni, cikombelo cakwe cakayuula ndeke eeyi yuuluka musinzo wamaile lyomwe mutunzumina tuli cisambomwe.Mazuba masyoonto aakainda, cikombelo cakaula ndeke yasanu, iidula mali aasika a $3.4 miliyoni.”\\nIbbaibbele liyiisya kuti lusyomo ncipego. Lulakomena kwiinda mukuswiilila jwi lyokwa Yahuwah. Lusyomo lwini alwalo lupanduludwe kuti: “Cintu cisyomwa; kuzumina kasimpe mumizeezo yako, aako kasimpe kaambwa amuntu umwi, akwiimina munguzu zyakwe akusyomeka kwakwe, kakwiina bumboni buyungizya kwiinda waawo.”9 Oolo ndolusyomo. Pele bakambausi babuvwubi babelesya ndobyo. Balo babelesya bbala limvwika kabotu mumatwi aabantu lyakuti (lusyomo), pele basandulula bbala eelyo mucintu ciindene citayeeme mu Jwi lyokwa Yahuwah!\\nKenneth Copeland waamba kuti: “Lusyomo ninguzu, nguzu zyamoza. Nenguzu eezi zya lusyomo zipa kuti mizimo kiibeleka. … Kuli milawo imwi yeendelezya buvwubi iiyubunudwe mujwi lya Leza. Lusyomo ncecintu cipa kuti eeyo milawo ibeleke. Iulakonzya kubeleka kuti lwabelesyegwa, alimwi lulaleka kubeleka kuti nguzu zyalusyomo lwamuntu zyamana.” Mpoonya muntu uya kumbele amasampu aakwe aakuliyeeyela kuti: “Hena wabona ono mbocibeleka cintu eeci? Ayalo milawo yabuvwubi mbwiibeleka mbweenya mbuli milawo yalufutuko, kusilika amilawo minjaanji imwi.”10\\nBakambauzi babuvwubi bayiisya lusyomo lwiimpene ku lusyomo lujanwa mumulumbe mubotu, alimwi “mulumbe wabuvwubi”, mulumbe wakweena, kunyengelela akunyongomona bantu mali. Paulu naakali kwaambilizya bamayi balweeno aaba, wakacenjezya basyomi kuti “kwiingaila ooku akooku kusyoma kufumbwa cintu cakusyoma, akucengwaa bantu, bacenjezu alimwi bampelenge, aabo balindila kuti bacengelele muntunyina.” (BaEfeso 4:14, KJV)\\n5. Mupailo ncibelesyo cakusinikizya Leza kuti akupe buvwubi.\\nBakambausi babuvwubi bayiisya muzeezo wakuliyeeyela kuti muntu napaila wabelesya mabala amwi, azintu zimwi zicitwa, inga eezyo zyasinikizya Singuzyoonse kuti amucitile kufumbwa ncayanda muntu uusyoma nalomba. Eeci kunyina pe acimbi pele nciyanza cabantu bakomba mizimo amituni eelyo nobakambilila masabe amizimo kuti basinikizye, baumbulizye akoongelezya mizimo yabo kuti ibateelele akubaingula!\\nCreflo A. Dollar wakaamba kuti: \"Ncobeni, inywe muleelede kumvwisya makani aamali, nkaambo nywebo tamukwe luyando akukondwa aluumuno kusikila mwabaa mali amwi!\\nCreflo Dollar, mukambausi waku Amelika, silutwe wa Cikombelo ca World Changers Internationalo, wakalemba mubbuku lyakwe kuti “Mupailo: Nzila Yako Iikusolweda Kukuzwidilila”: “Eelyo notupaila, katusyoma kuti twatambula kale eeco cintu ncotulombelela, kunyina Leza mbwanga waleya cintu eeco pele buyo kuzuzika mipailo yesu mbweenya mbutwamulomba. Walo ulazuzika Jwi Lyakwe, kutali mbotulimvwide mumyoyo yesu. … Kwiinda mukulekela Jwi Lyakwe kuti libe musemo wabuumi bwesu bwakupaila, inga twakkazyika camba kuti mumipailo yesu iyokwiimpauka kiiya mujulu.”11\\nMupailo nkokuyoya kwa wamuzimo wamuntu, pele kunyina pe nocili cibelesyo cakusungilizya akusinikizya Singuzyoonse kuti abikkile maanu kuteelela kulilauka kwesu. Mu Getisamane, Mufutuli wakapaila cakusinizya kuti kuti kacikonzyeka, Walo “atanywi kuzwa munkomeki” pele lyoonse Walo naakali kulomba boobo, Wakayungizya akuti, “Nokuba boobo, kutalikuyanda Kwangu, pele kuyanda Kwako, akucitwe.” (Luka 22:42, KJV)\\nKuyungizya waawo, swebo tweelede kukkazyika camba cesu muluyando lwa Taata amuluzyalo lwa Mufutuli, kutali mumipailo yanguzu zyesu tobeni pe.\\nKusungilizya Mwami Yahuwah\\nDavid wakapaila kuti: “Ndikwabilile kuzinyonyoono zyakucita aacaali ndemutwanga wako, zitandeendelezyi pe, mbombubo mbwekonzya kubula kampenda, kuti intabi aamulandu mupati.” (Intembauzyo 19:13, KJV) Malweza aamulumbe wabuvwubi ngakuliyeeyela kwamuntu! Nkusendekezya kuti, nokuba kuti moyo wamuntu ugwalangene buti, ooyo muntu inga wataminina akulikankaizya mucisyomyo kuti apegwe kufumbwa cintu ncayanda!\\nDavid W. Jones, mucijuzyo cabbuku lyakwe lyakuti Buumi bubotu, Buvwubi a Kukondwa , waamba kuti:\\nNokuba kuti Ime ndakajuzyigwa kumulumbe wabuvwubi kaindi loko mubuumi bwangu, ndileelyo buyo neekatalika kwiiya kucikombelo neekaibaluka akusinsimuka akujula meso aangu kuti ndibone ncobeni ooyu mulumbe wabuvwubi mbuulaa mpuwo mpati. Ime ndakagambwa kubona balongwema abantu banamaleya kabalanganya cilongwe cabo a Leza kuti ncilongwe cakupa-kutegwa-utambule. Bakabwene Leza kuti wakali muntu aawoo mpobakonzya kujanina zintu zibotu, akuti wakali kuponena buyo kubapa buumi bubotu, buvwubi, akubakkomanisya nkaambo kamilimo njobamubelekela. Nokuba kuti Leza ulaabila, akubambilila batobeli Bakwe ncobeni, lusyomo lwabuvwubi nkusofwaazya ciimo Ciyubununa Nguwe akunyonganya mizeezo yabantu kuti batamvwisyi nzila Yakwe yalufutuko, alimwi ooyo ngomuzeezo uusolweda kubuyamba muzintu zyabuvwubi bwaanyika.12\\nOoyu muzeezo wabuyamba, uuyeeme mumasendekezya, nkaambo keni kacisya myoyo yabantu banjaanji aabo basyomeka ncobeni mumyoyo yabo. Mweembezi Rick Henderson, wakacenjezya mukambausi wabuvwubi, Joyce Meyer, kuti: “Kuleka buyo kuti uyiisya kuti kupa mali njenzila yakubamba mpindu yakujana mali manji kuzwa kuli Leza, walo ulaa buyamba kubantu baingaila mulusyomo. Walo takombeleli kuti naa kabamupa mali aabo kuleka kuti babbadele zikwelete nzyobajisi. Eeci ncintu citeelede kulekelwa kucitika!”13\\nKwiindizya waawo, ooyu mulumbe wakubeja lino nguuyambukide atalaa nyika, akucetaazya bantu bapengede kale kabalemedwe mukuli wabucete muzisi zitasumpukide.\\nYahushua wakacenjezya kuti: “ eezyo zilebyo zicita bantu babisyi nkozili, pele maawe kumuntu ooyo uuzileta! Inga cabota kulinguwe kuti waangililwa ziyo munsingo akuwaalilwa mulwizi, kwiinda kuti awunsye umwi wabaniini aaba kuti abisye” (Luka 17:1-2, KJV) Aabo “bana basyoonto naa bacece” bakali kwaambwa waawa, tabali buyo bana bacece. Mbantu kufumbwa uucengelelwa amuntunyina umwi. Mantu aabo bayandisya kuya kuzikombelo mvwiki amvwiki kabasyoma ncobeni mumyoyo yabo kuti bacita cintu cibotu, pele balacengwa abeendelezi bambungano akubbidwa mali ngobapengela boobo.\\nMulembi alimwi sikubandika, John Piper, wakapa majwi malemu kubakambausi babubvwubi balyato, aabo bakavwuba kwiinda mukunyongomona mali kubantu banjombede mubucete abuyumuyumu bwakubula mali.\\nAaba bakambausi babuvwubi tabaambawidi buyo bantu baku Amelika aabo bavwubide kale … balo bakkwela ndeke zyabo akuuluka kuya ku Afulika nokuba ku Philippinesi, mpoonya baakusika kuya babunganya bantu bacetaalide kapati mucilangililo cikonzya kukkalwa bantu myaanda iili zyuulu (100,000) akutalika kubaambila kuti, kuti basyome muli Jesu, bayoovwuba alimwi kufumbwa ncobabulide bayoopegwa … mpoonya banjila mundeke zyabo kabaminidwe kutembaizya nkomo zyamali ngobanyengelela bacete akuzyokela kumaanda aabo. Ooku nkusofwaala. Nkaambo Bbaibbele lilizwide ncobeni ziiyo zinjaanji kuti mubuumi mbotupona buno, ooku nkupenga kwakaindi kasyoonto buyo. Ooku kupenga asyoonto nkokutugwasya kuti swebo tukatambule bulemu bwiinda kulemenena kweezyeka buumi buno.14\\nMukambausi David Oyedepo waku Nigeria ngosilutwe wa Cikombelo ca Lusyomo Luzumi Munyika Yoonse. Walo ulaa buvwubi busikila mali aali150 miliyoni, alimwi ulaa ndeke zyamaseseke zyone, amaanda manjaanji ku Amelika aku Engilandi. Cikombelo cakwe Oyedepo cakaula cibeela canyika (Mayeeka aali 530) ciitwa kuti “Nyika ya Kkenaani” aawo mpayakide munzi wakwe. Aawo kuliyakidwe cilangilo cikonzya kukkalwa bantu bali 50,000 aciindi comwe, 'Civwuka ca Lusyomo', eeco caambwa kuti ncikombelo cimwi cipati ncobeni cakubunganina munyika. Aaya makani akalembwa amwalo mubbuku lyamalembe Aanyika lya Guinness.” https:\/\/genemcvay.wordpress.com\/2014\/11\/02\/rich-preacher-poor-preacher\/\\nBantu banjidwe Masabe\\nCarlo Ponzi wakazyalilwa ku Parma, Italy, mu 1882. Walo wakalongela ku Amelika mu 1903. Naakali mubwato, wakauma njuka kusikila wasweekelwa mali aakwe woonse, mpoonya wakaamba aakale kuti: \"Ime ndakasika kunkomwe yacisi cino nkejisi buyo mali $2.50 alimwi nkelangila kujana mali aasika $1 miliyoni, alimwi kunyina pe oobo bulangizi nibwakandisiya.\" Naakamanizya kukkala myaka yongaye muntolongo yaku Canada (nkaambo kakulembulula kapepa kakubeja kuti avwole mali) alimwi aku Amelika nkaambo kakubbidikizya kuleta bantu batazumizyidwe mucisi, walo wakakanza nzila mpya yakuti imujane mali aasika $1 miliyoni muzisyomyo zyamali, kutegwa eeco cibe cintu cicitika ncobeni mubuumi bwakwe.\\nWakazwidilila ncobeni mumakanze aakwe! “Walo wakaula munzi mupati ku Lexington, Massachusetts, kakuunga muwo uutontola mukati alimwi kakuli zyiba lyameenda aakasaazyidwe mukati. Walo wakaindulula kwaamba kuti, buzuba abuzuba wakali kujana mali aasika $250,000.”15 Tiilyakalampa kaamba boobo. Mu 1920, kwakaba kuvwuntauzya nzila zyakali kumuletela mali mumpindu zyakwe. Boonse bantu bakabikkide mali mumpindu zyakwe bakalibilika akutalika kumunyanga mali aabo. Ponzi, taakajisi mali aakubapa. Ponzi wakali mumpelenge uucengelela bantu. Boonse bantu bakabikkide mali mumpindu yakwe, bakasweekelwa mali aasika zyuulunzuma zili ciloba zya madola. Ponzi wakanjila akupika ntolongo myaka iili 14 yakatobela akupa kuti zina lyakwe lyuulikwe misyobo yamakwebo iicisolwekwa kubelesyegwa abantu bafubeede kucengelela bantunyina mazubaano yakuti: Ponzi Scheme.\\nAaba bakambausi babuvwubi balainda bumpelenge kwiinda Carlo Ponzi a Bernie Madoff. Mbagwebenga bakkuluku citaambiki nkaambo bapilinganya mulumbe wa Mwami Yahuwah aciimo Cakwe. Eelyo muntu uusyoma natambula kubeja kwabo amaŋunuŋunu aacisyomyo cakuvwuba, alimwi kwiingaila kwamuntu ooyo nayaakutandila kuti ajane mali naaceya buti, eelyo nauma njuka amali aayo ngateelede kuuma njuka, akwiide kucaala kakkede ansi katakwe ŋanda nokuba mulimo uumupa mali, walo takonzyi kutamikizya mukambausi ooyo nkaambo wakamuyiisya kucita cintu cakuliyeeyela. Pele, kwiinda waawo, ooyo muntu utalika kudonaika ciimo caluyando ca Mwami Yahuwah ooyo ngwaakabejelezya mukambausi ooyu.\\nAaba bantu banjidwe masabe amizimo, balapelengusya akucengelela kapati kuti banyengelele mali kumuntu kufumbwa uuswiilila milumbe yabo. Balo babelesya kubula mali abuyumuyumu bwabantu bapengede kuti banyange muntu mali ngacisyeede kajisi munkomo, kumwi kabamusyomya kuti kuti wabbadela mali aayo kucikombelo akupa zituuzyo zyakwe, inga watambula bulumbu bupati. Balo bapelengusya muntu akumwiinda kunsaa maanu kuti, “Yebo tokonzyi kupa zinji kwiinda Leza mbwanga wakupa”, kutegwa eeco cibe cintu cimujata maanu muntu ooyo kuti bamwaambila masimpe.Aboobo kufumbwa ncajisi nociceya buti uleelede kutuuzya kucikombelo amulimo wabuvwubi wabakambausi aaba nkaambo Leza ulakonzya kumujosyela muntu ooyo mali kwiinda ngayanda nokuba ngajisi kale.\\nAmbweni cintu ciinda kubaa lunya, cintu ciinda zyoonse, ncakusungilizya bantu kuyaka tempele lyatatu ku Jelusalema. Kufumbwa kuti bantu bazumanana kupa mali kubukambausi bwakuvwuba pele kakwiina buvwubi mbobalibwene kuvwuba mumaumi aabo pele kabaindila kutubuluka akucetaala, aabo bantu beelede kusinsimuka akujula meso akuleka kupa mali kumulimo wamusyobo ooyo. Pele eeci teesyi ncecicitika eelyo nokupegwa lwiito lwakuyaka tempele ku Jelusalema.\\nOoyu muzeezo wakuyaka tempele uyeeme acisyomyo cokwa Yahuwah kuli Abrahamu: “Ime njoobaleleka aabo bakuleleka yebo, alimwi njoomusinganya ooyo uukusinganya yebo: muli nduwe mikwasyi amikowa yaanyika yoonse iyoolelekwa.” (Matalikilo 12:3) Aaka nkooze kazela akuca milwi atalaa milwi yankomo zya madola mwaka amwaka. Zyuulunzuma atalaa zyuulunzuma zya madola, ayide kuyabaila kusweeka mumuwo kakwiina uukonzya kuvwiila kuti agama kuli mali, pele kwiina tempele libwenwe kaliyakwa ku Jelusalema, aboobo, aaka kooze kalainduluka akuya kumbele lyoonse kuteya mizeezo yabantu kuti bape mali aakuyaka tempele nkaambo lyoonse bantu banoosyoma kuti bapeda mali aakuyasya tempele eelyo nobatalibwene tempele liyakwa.\\nNkamu ya www.InPlainSite.org yakavwuntauzya maumi ngobakkala bakambausi\\nbakambauka muzipekupeku abakambausi babuvwubi bali 22.\\nAnsi aawa, aaba batobela bali lusele bali akati kabo:\\nJoel Ostee n\\nWa Cikombelo ca Lakewood a munzi wa Osteen $10.5 miliyoni madola\\nUvwozya mali kubantu babeleka mu Munzi uusika 18,280 mafiiti, alubuwa lwandeke lwamaseseke zili fuka, Kweendeenda a Kuula\\nUlaa mootokala uudula Rolls-Royces, ndeke zyamaseseke, munzi wuulwa madola aali $1 miliyoni ku Atlanta amunzi wuulwa $2.5 miliyoni ku Manhattan\\nKuti muntu kakonzya kuula munzi wuulwa $2.1 miliyoni ku Bayshore Boulevard a Ngazi yuulwa $3.5 miliyoni ku New York, akwalo kupa cipego ca mootokala kumuntu umwi inga tacili cintu cimukatazya.\\nUlaa munzi wuulwa $10 miliyoni munsaa lwizi; ndeke yamaseseke, mootokala Mercedes SUV uukonzya kupindaulwa, “uleendeenda” akataa miswaangano kabelesya mali aasika $900 - $3,000 busiku bomwe ku Hawaii, Cancun, London, Milan.\\nUyandisya magilazi aasamwa kumeso aa Gucci, tulungu twaamoyo twagolide, nkaya zya madaimondi, nkoloko zya Rolex amyootokala ya Bentley, alimwi walo waamba kuti \"ulaa busena busumpukide kwiinda mukambausi uusiya uukkede kutala lyookuya\".\\nAaya mangwemba ngaainda kuungula maanu, mbwaanga ciluli cazyuli lyakwe oomo mwawonena mumunzi wakwe umwi wuulwa madola aasika miliyoni, cilaa cifwanikiso ca Jodani atalaa cuuno – mbuli Leza – abana bakwe botatwe kabaululuka mbuli bangele.\\nUlaa munzi wuulwa $2.6 miliyoni, ulaa mazyuli aali ciloba azyiba lyakusambila munsaa Zyiba lya White Rock ku Dallas...munsaa muvwubi wamungwimba H.L. Hunt.\\nMasinka Mulomo Mubupaizi\\n“Mulumbe wa Buvwubi” wakatusikila kuzwa kuli basikale bakomba mituni, mu Bukatolika, kusikila aku Bakambausi Ba Evangeli a Basikutongooka. Oyoo Mulumbe wampindu uucitwa makwebo muzikombelo. Mumakwebo aamali, muntu utambula cintu cimwi, nkaambo wabbadela cimwi cintu. Mukukomba mituni, muntu ulabbadela kutegwa atambule buumi bubotu, buvwubi, zimwi ziindi kukoma mbuli munkondo kwakali kunga kwacitwa mukujaya mwana kuti abe cituuzyo ku mizimo. Bakatolika baku Loma, abalo bakali kubbadela mali kutegwa balekelelwe zinyonyoono zyabo. Ba Evangeli bamazubaano aabo bakatambula mulumbe wabuvwubi, balazumanana kubbadela, kabalangila kuti, Yahuwah inga wasungilizyigwa kubapa buvwubi.\\nOoyu muzeezo ulaa mpuwo kapati mu Afulika oomo “Bamayi babuvwubi mu Afulika mobalipeekezya kuti balakonzya kuponya baciswa, kulesya muntu kusingwa, kubambulula zikwati, kujokolosya malweza aacitikila muntu, azimwi zinjaanji.”16\\nMumulumbe umwi wa TGC Internationalo Outreachi … Charles Karuri, wakatongooka penzi lya mulumbe wakubeja ooyo wakayambukila atalaa nyika ya Afulika. Karuri, mweembezi uugwasyilila ku Cikombelo ca Emmanuel Baptisti ku Nairobi, Kenya, wakapandulula “mulumbe wabuvwubi bwaanyika” kuti wakali muzyondo uukola citaambiki: “Bucete bwamu Afulika, kubula milimo yakubeleka akuvwola mali, kupyopyongana akataa mikowa kakuswaangene antoomwe Bupaizi bwakuyobeka kupaila a ziyanza zyatunsiyansiya zyabupaizi buna Afulika. … Eezyi nzyezintu ncobeni nzyobakali kucita baŋanga abasondi bamuminzi kwamisela milamfu kuutaninga sika mulumbe wa buvwubi ooyu,” mbwaakaamba oobo.17\\nMaumi aabantu akanyonyoonwa, bantu banji bakatonekwa mumyoyo, alimwi lusyomo lwakajayigwa nkaambo ka bupaizi bwalweeno oobu butakwe cibaka mubuna Kristu. (Kutegwa ubale ncaakalemba Tom Killingsworth naakanjizyidwe kubelekela mulimo kuli Kenneth Copeland, kotyanka ubalibalile cilembedwe.) Mulembi wamabbuku Soren Dreir, upandulula masinka mulomo aaya munzila iisalede, kapandulula kuti: “Eezyo zipego zyaambwa kuti inga zyatambulwa tazyili zyamasimpe, nkaambo zyeelede kutambulwa buyo muziindi zimwi nokuba nkaambo kakucita cintu cibotu cimwi. Eezyo zipego tazyili masimpe nkaambo aayo masinka mulomo: ‘Kuti yebo ucite eeci nokuba eciya – Ime ndakuvwozya.’ Kufumbwa musyobo wacipego ciboola nkaambo kakucita cintu cimwi tacili cipego, ooko nkupelengusya, kunyengelela akusungilizya kuyubununa 'uupa' amakanze aakwe ngakupeda cintu eeco.”\\nMali aapedwa kuti muntu atambule bulumbu bumwi, aayo taali mali aakulipeda koliyandila pe. Masinka mulomo aayo. Mulumbe wa Mufutuli Yahushua wakayiisya ciimpene aceeco. Walo wakati:\\nAmucenjele kuti mutaciti milimo yanu iiluleme ku bantu mumambonwa, nkaambo mwacita boobo tamukwe bulumbu kuli Uso uuli kujulu. Nkaambo kaako ciindi nimupa zipo kubantu bapengede mutasibi mweembo mbuli basikuupaupa aameso mbobacita muzikombelo, amumigwagwa kuti balumbaizigwe abantu. Ncobeni ndamwaambila kuti balijisi kale bulumbu bwabo. Pele nywebo ciindi nomupa zipego zyenu zitabonwi abantu. Ijanza lyako lyalulyo utalilekeli kubona cicitika kujanza lyakulumwesyi. Eelyo Uso uubonena kumbali uyoomulumbula caantangalala. (Mateyo 6:1-3, KJV)\\nBantu aabo bakacengedwe amulumbe wabuvwubi balabambilila kubalila kufumbwa mali ngobakabbadela kucikombelo, kumwi kabalangila kuti bakatambule bulumbu ampindu mpati atalaa “mali ngobakabbadela kutalika mpindu eeyo.” Pele tabapedi cakulyaaba ncobeni amyoyo yabo yoonse pe, akulesya janza lyalulyo kuzyiba cicitika kujanza lyalumwesyi.\\nKaindi loko, eelyo zikombelo nizyakali kunga zyakomena kapati, kwakali kunga cikombelo cipati boobo, caandulwa akati akutalika mbungano zipya. Ooku kwakali 1) kwaabanya milimo mukumwaya mulumbe wakucita evangeli; alimwi, 2) akwiingula zintu eezyo basicikombelo nzibakabulide. Bakambausi bamulumbe wa buvwubi tabaciti cintu eeco pe. Kunze lyaboobo, balo muncinko yabulyato bwabo balanganya kuti, cilainda kubota kuti kaciinda kukomena! Eeco taciyungizyi buyo mali ngobatambula mumilimo yabo eelyo cikombelo nocili cipati boobo (aboobo akuyungizya mali ngobavwola), pele cifubaazya basicikombelo akuboofwaazya. Mulumbe wakuvwuba zintu zyanyika, ubeleka kapati kuti mbungano kiili mpati iileta mali kumukambausi. Ooku nkokwiinda bantu kunsaa maanu nkaambo, kumwi baamba kuti, “Bantu banji boobu tabakonzyi kulubila boonse pe!”\\nMweembezi [Joel] Osteen wakaula munzi wa Cikombelo ca Lakewood aawo aakali cibunganino ca Compaq mu 2005. Eeco cibunganino cikkazika bantu bali 16,000 ncecikombelo cambungano mpati mucisi coonse (43,000 basicikombelo) alimwi cakayakululwa amali aasika $95 miliyoni, mbokwakalembedwe mucibalo camu 2005 New York Times. ‘Mbweenya mbuli zikombelo zya evangeli zimwi, eeci civwuka tacikwe ciciingano mukati, nokuba cibumbwa cabupaizi cili coonse pe. Kunze lyaboobo, cilaa kaanda kakulida akunywa akubelesya makkompyuta, mincini yazipekupeku zyakusobana alimwi aciyobwedo cakuyobweda mali woonse aatambulwa,’ mbukwakalembedwe mupepa oobo.” (http:\/\/www.christianpost.com\/buzzvine\/joel-osteens-10-5-million-mansion-cross-less-church-and-other-surprising-facts-about-the-mega-pastor-106986\/)\\nKunyina Muntu Uukonzya Kukutaukila Basimalelo Bobile pe\\nBantu aabo bakkomanina mulumbe wamalweza wabuvwubi, basola kucita cintu citakonzyeki. Mufutuli Yahushua wakagaminina kwaamba kuti: “Kunyina muntu pe uukonzya kubelekela basimalelo bobile: nkaambo inga wacimwa umwi, akuyandisya umwi; nokuba kuyaamina kuli umwi, akusulaika umwi. Yebo tokonzyi kubelekela Yahuwah a mammoni.” (Mateyo 6:24, KJV) “Mammoni” ndibbala lisyoonto lyakazwa ku ciGiliki lyakuti, Mammonas,naa bulyato. Bulyato “Nkuyandisya cabuunyu kubaa buvwubi nokuba kubaa zintu zinjaanji.”18 Mulumbe wa buvwubi ngo mulumbe wa Mammoni.\\nPetulo wakabwentesya kapati kucenjezya bantu kulusyomo lwamusyobo ooyu, naakati:\\nLino kwakali bashinshimi babeji akati kabantu besu, mbubonya oobo aakati kanu kuyooba bamayi babeji. Bayoonjizya cakusisikizya ziiyo zinyonyoona, nkabela bayookaka Mwami Yahuwah wabo wakabanununa. Nkaako bayoolyeetela lunyonyooko cakufwambaana. Banji bayooccilila busofwaazi bwabo, alimwi akaambo kabo bantu banji-banji bayoosampaula nzila yabululami. Mukuyandisya kuvwuba bayoobelesya majwi aakuunina. Pele cisubulo cabo cilibambidwe kale alwalo lunyonyooko lwabo lulabalindila (2 Petulo 2:1-3, KJV)\\nMulumbe wabuvwubi ulaa mpuwo akukkomaninwa abantu banjaanji, nkaambo ukkomanisya nkamu zyabantu zyobile: balyato, abaabo bacete balaa buyumuyumu bwakubula mali bayanda kuvwuba akujana zintu zinjaanji. Munsimunsi kusikila bantu boonse, omwe-omwe muntu ulalijana kazulilwa kulubazu lwa nkamu zyobile eezyi. Mboobu bwaamba malweza aali mumulumbe ooyu; oobo buvwubi bwako mbolijanina tabuyeeme nokuba kuzyila kububotu aluyando lwa Mwami Yahuwah. Pele, kuzwidilila kwako ooko kuli mumulumbe ooyu, kuzyila mumizeezo yako yakucita zintu zili kabotu zikupa mali, akucinca bweende bwabuumi bwako kwiinda mumilimo yako: mbuli kubbadela mali aako kucikombelo akupa milumbo. Kwiindizya waawo, ciimo cako mumoza ku Mwami Yahuwah, cipiminwa mubuvwubi mbokonzya kulijanina omwini. Eeci caambilizya kuti, kuti bucete akubula zintu kacili cinyonyoono, nkokuti akwalo kupobola kalilekele kusikila wazembelwa akubaa buvwubi, eeco ncitondezyo cakuyandwa a Mwami Yahuwah! Kuliyanda mumoza ncecintu citola busena mumoyo wamuntu uusyoma mulumbe ooyu. Eeci taciimpene aciimo ca Bafalisi bakapona myaka 2,000 musyule lyesu.\\nAaya malweza aamulumbe ooyu, agaminide kukazya cilembedwe mu Mangwalo, eeco ciinduluka kwaamba kuti mapenzi mbobuumi bwabantu batobela Mufutuli Yahushua anyika eeyi. “Munyika eeyi inywe munoopengede: pele amukkomane; nkaambo Ime ndiizunda kale nyika eeyi.” (Johane 16:33)\\nBakambausi ba buwvubi bwanyika, bakungilila buvwubi bukonzya kubbigwa, kunyonyooka, akulobelela. Kwiinda waawo, basolweda makunga aabantu akubasweesya kuzwa kunzila iiluleme yakusyoma mu Mwami Yahuwah, akubasungilizya kucita mbweenya mbobacita lwabo. Mulumbe ookwa Yahushua wakali mulumbe wiimpene a mulumbe wabuvwubi bwaanyika. Walo wakati:\\nMutanooliyobwedi lubono ansi aano, mapemya ankalaya mpozinyonyoona ababbi mpobadonkola akubba.\\nPele nywebo amuyobole lubono kujulu, ooko mapempya niiba nkalaya nkozitanyonyooni, ababbi nkobatadonkoli kuti babbe.\\nNkaambo ooko kuli lubono lwanu, nkokunooli mizeezo yanu. (Mateyo 6:19-21, KJV)\\nYahushua wakayungizya akuti, kubaa buvwubi kuletela ntenda yamoza! “Ncintu ciinda kuubauba kuti kkamela yiinde muliso lya nyeleti, kwiinda kuti muntu muvwubi akanjile mubulelo bwa [Yahuwah].” (Maako 10:25, KJV) Paulu wakaindizya aawo. Walo wakati:\\nAabo bayandisya kuvwuba balanjila mukutempaulwa, alimwi balacegwa mukakole kazisusi zinji zyabufubafuba zinyonyoona. Nzyenzizyo eezi zibbizya bantu mukunyonyooka amukusweeka kuyoosya. Nkaambo kuyandisya mali ngomuyanda wacibi coonse. Nkaambo kakuyandisisya, bamwi bakaleya, aabo basiya lusyomo, nkabela macise manjaanji abajaya. Kwaamba zyanduwe, omuntu wa Mwami Yahuwah, kozitija zyoonse eezi. Kosoleka kubaa buumi bululeme, bwakulemeka Mwami Yahuwah, bwalusyomo, bwaluyando, bwalukakatilo, abwakulibombya (1 Timoteo 6:9-11, KJV)\\nBakambausi babuvwubi bwaanyika, bakulwaizya bantu kuti bakakatile kujana zintu nzyeenya Paulu nzyaamba kuti amutije zintu eezyo, nkaambo ziyoobaletela mause manjaanji!\\nIbbaibbele lilisalazyide kuti: buumi atalaa nyika yacinyonyoono buzwide mause abuumba. Iswe tukonzya buyo kunjila mu Bulelo bwa Kujulu kwiinda mumasunko manji akutundululwa. Yahushua wakaambila Pilato kuti, “Bulelo Bwangu tabuli bulelo bwaanyika eeyi pe.” (Johane 18:36, KJV) Eezyo zisyomyo zipedwe zyabuumi bwaanyika, bunji bwazyo nzisyomyo zya moza, kakuli eezyo zisyomyo zyabuvwubi bwini nzyabuumi bucizya kumbele.\\nMutaungwiungwi akucengwa kuti mubbadele mali eenu kuzifubafuba. Mutaliyeeyi kuti nkaambo mulipengede kubula mali, inywe mulisingidwe a Mwami Yahuwah pe. Taata tabeleki munzila eeyo pe. Yahushua taakajisi niiba ŋanda Yakwe yakukkala pe, pele Taata wakaamba Nguwe kuti: “Ooyu ngo Mwanaangu Ime ngwekkomanina ncobeni.” (Mateyo 3:17, KJV)\\nKobweza ciciingano cako taata, alimwi kotalika kutobela mumukondo wa Mufutuli Yahushua. Kocengulula maanu aako (amilumbo yako) akwiibelesya mumulimo wako wakuvwuna miya yabantu alimwi ibe cileleko kuli baabo babulide zintu munsi lyako. Buvwubi bwaansi aano tabusyomezyedwe kumuntu naba ni pe, pele buyo alikke Mweenzu wa bulemu bwakujulu ulisyomezyedwe. Walo kunyina nanga wakusiya akukusulaika, nokuba kuti wainda munzila zikankamya buti.\\nKosyoma mu Mwami [Yahuwah], alimwi kozumana kucita ziluleme; nkabela yebo uyokoongola munyika, alimwi yebo uyoosaninwa ncobeni.\\nKolyookezya muli [Yahuwah], alimwi komulindila cakukkazyika moyo: utalikatazyi mumoyo wako amuntu ooyo uuvwubide, ooyo uucita zisesemya kuti avwube.\\nCisyoonto ncajisi muntu uululeme cilainda kubota kwiinda buvwubi bunjaanji bwakulilekela bwa basofweede.\\nKonga kolibatamika kumbele lya Mwami Yahuwah, utapengi abantu bazwidilila munzila zyabo, bamanizya kucita milimo mibi.\\nLijate, leka bukali, utanyemi, utalikatazyi nkaambo inga cakuletela bubi.\\nCita cintu cibotu ciluleme nociceya, kwiinda kucita bubi bwabasizibi banji.\\nNobaba aanguzu buti basizibi bayoonyonyoonwa, Mwami Yahuwah ukwabilila baabo baluleme.\\nMazuba aabantu banyina kampenda ulaazi Mwami Yahuwah, lukono lwabo lunooliko kwalyoonse alyoonse.\\nTabakawizuki muciindi camapenzi, bayoolya cakulilekela muciindi canzala.\\nMwami Yahuwah ulabotelwa amuntu ulaabweende busololelwa anguwe.Nikuba kuti alebwe inga tawi pe,\\nnkaambo janza lya Mwami Yahuwah mwini ndelimujatilide.\\nNdakali mwana mpaawa sunu ndacembaala, pele nsina bona balulami mbaakalekelezya Mwami Yahuwah nikuba kubona bana babo kabalombelela cakulya. (Intembauzyo 37:7, 16-19, 23-25, KJV)\\nKosyoma mu Mwami Yahuwah. Walo ulizyi kale zyoonse nzyobulide alimwi Walo uyookutumina lugwasyo ndeenya nobulide lugwasyo oolo. Yebo kunyina noyandika akumubbadela mali aakumusinka kumulomo Walo pe. Walo uyanda nduwe. Walo cilamukkomanisya kupa bana Bakwe kufumbwa cintu cibotu.\\n2 Koch, “Mbaani Bakkomanina Mulumbe wa Buvwubi Bwanyika?” Journal of Ideology, Vol. 36, 2014.\\n5 David W. Jones, “Zulubide zili 5 Mumulumbe wa Buvwubi bwa Nyika,” Muswaangano wa Mulumbe Mubotu, Ganda Pati 5, 2015.\\n7 “Nkaambo nzi Zintu Zibyaabi Ncozicitikila?” http:\/\/www.kcm.org\/real-help\/spiritual-growth\/learn\/why-do-bad-things-happen.\\n10 Kenneth Copeland, The Laws of Prosperity.\\n12 David W. Jones, a Russell S. Woodbridge, Health, Wealth & Happiness: Has the Prosperity Gospel Overshadowed the Gospel of Christ?, p. 8.\\n16 Norlan De Groot, Patti Richter, “Kupampanuna Mulumbe mubotu mu Afulika,” https:\/\/www.thegospelcoalition.org\/article\/untangling-a-twisted-gospel-in-africa","num_words":4841,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Tuyanda Kuunka Andinywe — LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower\\nw20 January map. 26-31\\nTuyanda Kuunka Andinywe\\nINO BANANIKE BEELEDE KULIBONA BUTI?\\nINO TWEELEDE KUBABONA BUTI BANANIKE?\\nSENA TWEELEDE KULIBILIKA KUJATIKIZYA MWEELWE WABAABO IBALYA?\\n“Tuyanda Kuunka Andinywe”\\nCIBALO CAKWIIYA 5\\n“Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.”—ZEK. 8:23.\\nLWIIMBO 26 Mwakali Kucitila Ndime\\nBambelele zimbi (“bantu bali kkumi”) bacibona kuba coolwe cipati kukomba Leza antoomwe abananike (“mu Juda”) (Amubone muncali 1-2)\\n1. Ino ncinzi ncaakaamba Jehova kuti ciyoocitika mumazuba eesu?\\nJEHOVA wakasinsima kujatikizya mazuba eesu kuti: “Bantu bali kkumi bazwa mumyaambo yoonse yamasi bayoojata, inzya, bayoojatisya cikobela camu Juda, akwaamba kuti: ‘Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.’” (Zek. 8:23) Mu “Juda” aawa wiiminina baabo Leza mbaakananika amuuya wakwe uusalala. Alimwi baambwa kuti “iba Israyeli ba Leza.” (Gal. 6:16) “Bantu bali kkumi” baiminina baabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika mane kukabe kutamani. Balizyi kuti Jehova wakakalongezya kabunga aaka kabananike alimwi balimvwa kuti ncoolwe cipati kukomba Leza antoomwe ambabo.\\n2. Ino mbuti bantu “bali kkumi” ‘mbobaunka’ abananike?\\n2 Nokuba kuti tacikonzyeki kwaazyiba mazina aabananike boonse ibali aanyika mazuba aano,* aabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika balakonzya “kuunka” abananike. Munzila nzi? Bbaibbele lyaamba kuti “bantu bali kkumi” “bayoojatisya cikobela camu Juda, akwaamba kuti: ‘Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.’” Kapango kamu Bbaibbele aaka kaamba mu Juda omwe. Pele kwaamba kuti “andinywe” alimwi akuti “ulaandinywe” caamba kuti mbantu banji kutali muntu omwe pe. Aboobo eeci citondezya kuti mu Juda tali muntu omwe, pele wiiminina nkamu yoonse yabananike. Aabo ibatali bananike balamubelekela Jehova antoomwe abananike. Nokuba boobo, bananike tabababoni kuti mbasololi babo, balizyi kuti Jesu ngo Musololi wabo.—Mt. 23:10.\\n3. Ino mibuzyo nzi itiingulwe mucibalo eeci?\\n3 Mbwaanga Banakristo bananike nkobacili akati kabantu ba Leza mazuba aano, ibamwi balakonzya kubuzya kuti: (1) Ino bananike beelede kulibona buti? (2) Ino tweelede kubabona buti aabo ibalya cinkwa akunywa waini lya Ciibalusyo? (3) Sena tweelede kulibilika ikuti naa mweelwe wabaabo ibalya wayungizyika? Cibalo eeci cilayiingula mibuzyo eeyi.\\n4. Nkucenjezya nzi ikuli kulugwalo lwa 1 Bakorinto 11:27-29 nkobeelede kubikkila maano kapati bananike, alimwi nkaambo nzi?\\n4 Bananike beelede kukubikkila maano kapati kucenjezya kujanika mulugwalo lwa 1 Bakorinto 11:27-29. (Amubale.) Ino mbuti munanike mbwanga walya cinkwa akunywa waini munzila “iiteelede” lya Ciibalusyo? Inga wacita oobo kuti walya cinkwa akunywa waini pele kataponi kweelana azyeelelo zya Jehova ziluleme. (Heb. 6:4-6; 10:26-29) Bananike balayeeya kuti beelede kusyomeka kuti kabayanda kuyootambula ‘bulumbu bwakujulu mbwabaitila Leza kwiinda muli Kristo Jesu.’—Flp. 3:13-16.\\n5. Ino Banakristo bananike beelede kulibona buti?\\n5 Muuya uusalala wa Jehova ulabagwasya babelesi bakwe kulicesya, muciindi cakulisumpula. (Ef. 4:1-3; Kol. 3:10, 12) Aboobo bananike tabaliboni kuti balayandika kapati kwiinda bamwi. Balizyi kuti Jehova tabapi muuya uusalala munji kwiinda babelesi bakwe bambi. Tabaliboni kuti balo balalimvwisya kapati Bbaibbele kwiinda bamwi. Alimwi kunyina nobaambila muntu umwi kuti awalo wakananikwa aboobo weelede kulya cinkwa alimwi akunywa waini lya Ciibalusyo. Muciindi caboobo, balizyi kuti alikke Jehova nguutamba bantu kuunka kujulu.\\n6. Kweelana alugwalo lwa 1 Bakorinto 4:7, 8, ino Banakristo bananike beelede kulibona buti?\\n6 Nokuba kuti bananike balimvwa kuti ncoolwe cilibedelede kutambwa kuunka kujulu, tabalangili kuti ibamwi kabababona munzila yaalubazu. (Flp. 2:2, 3) Alimwi balizyi kuti ciindi Jehova naakabananika, tanaakapa kuti muntu uuli woonse azyibe kuti bananikwa. Aboobo munanike tacimugambyi ikuti naa bamwi tabasyomi mpoonya-mpoonya kuti wakananikwa. Ulayeeya kuti Bbaibbele litwaambila kuti tatweelede kufwambaana kusyoma muntu uutwaambila kuti Leza wakamupa mukuli uulibedelede. (Ciy. 2:2) Akaambo kakuti tayandi kuti bamwi bamubikkile maano kapati, munanike takonzyi kwaambila baabo mbaabonana limwi ciindi cakusaanguna kuti ulinanikidwe. Alimwi kunyina nalisumpula kuli bamwi akaambo kakuti ulinanikidwe.—Amubale 1 Bakorinto 4:7, 8.\\n7. Ncinzi bananike ncobateelede kucita alimwi nkaambo nzi?\\n7 Banakristo bananike tabalimvwi kuti beelede kuyanzana buyo abananikenyina, mbuli kuti bali mukabunga kamwi. Kunyina nobasoleka kuyandaula bananikenyina kutegwa babandike kujatikizya kunanikwa kwabo naa kuswaangana mutubunga kutegwa babale zyamu Bbaibbele. (Gal. 1:15-17) Mbungano noitakamantene kuti bananike nobali kucita zintu zili boobu. Ikuti nobali kucita boobo, nobali kukazyanya amuuya uusalala walo uugwasya bantu ba Leza kuba aluumuno alimwi alukamantano.—Rom. 16:17, 18.\\nTatweelede kubona bananike naa aabo basololela mbuli bantu bakunyika ibalaampuwo (Amubone muncali 8)*\\n8. Nkaambo nzi ncomweelede kucenjela kujatikizya mbomubabona bananike? (Amubone abupanduluzi buyungizyidwe.)\\n8 Ino tweelede kubabona buti bakwesu alimwi bacizyi bananike? Inga tiicaba kabotu kuyandisya muntu nokuba kuti mwanookwabo Kristo uunanikidwe. (Mt. 23:8-12) Ciindi Bbaibbele nolyaamba kujatikizya baalu, litukulwaizya “kwiiya lusyomo lwabo,” pele talitwaambili kubona muntu uuli woonse kuti musololi wesu. (Heb. 13:7) Masimpe kuti Bbaibbele lyaamba kuti bamwi “baleelela kupegwa bulemu kapati.” Tweelede kucita oobo akaambo kakuti “beendelezya kabotu” alimwi ‘balabeleka canguzu mukukanana akuyiisya,’ ikutali akaambo kakuti mbananike. (1Tim. 5:17) Ikuti twaciindizya kubalumbaizya alimwi akubabikkila maano kapati bananike, inga twabapa kumvwa nsoni.* Ciinda kubija ncakuti, ambweni inga twapa kuti batalike kulisumpula. (Rom. 12:3) Kunyina uunga wayanda kuti acite cintu cili coonse icikonzya kupa umwi wabanabokwabo Kristo kuti alubizye munzila eeyi!—Lk. 17:2.\\n9. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulabalemeka Banakristo bananike?\\n9 Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulabalemeka aabo bananikidwe a Jehova? Tatweelede kubabuzya mbobakananikwa. Aaya makani aatatujatikizyi alimwi buya tatuyandiki akwaazyiba. (1Tes. 4:11; 2Tes. 3:11) Alimwi tatweelede kuyeeya kuti balumi babo naa bakaintu babo, bazyali, naa banamukwasyi bambi balinanikidwe abalo. Muntu takonzyi kukona bulangizi bwakujulu kumukwasyi wakwe. Pele ulabutambula kuzwa kuli Leza. (1Tes. 2:12) Alimwi tatweelede kubuzya mibuzyo iikonzya kubanyemya bamwi. Mucikozyanyo, tatweelede kubuzya mukaintu wamunanike kujatikizya mbwalimvwa kuyoopona anyika kukabe kutamani kakunyina mulumi wakwe. Ncotuzyi ncakuti, munyika mpya Jehova ‘uyookkutya cilenge coonse cipona kwiinda mukucipa ncociyanda.’—Int. 145:16.\\n10. Mbuti mbotulikwabilila tobeni kuti katutaciindizyi ‘kulumbaizya bantu’?\\n10 Ikuti bananike katutababoni kuba bantu bayandika kapati kwiinda bamwi, andiswe tulalikwabilila. Munzila nzi? Bbaibbele litwaambila kuti bananike bamwi ambweni tabakazumanani kusyomeka. (Mt. 25:10-12; 2Pet. 2:20, 21) Pele ikuti katutaciindizyi ‘kulumbaizya bantu,’ tatukatobeli bantu, nobaba baabo bananikidwe naa aabo ibamubelekela Jehova kwaciindi cilamfwu. (Jud. 16) Mpoonya ikuti naa baleka kusyomeka naa bazwa mumbungano, tatukaleki kumusyoma Jehova naa kuleka kumubelekela.\\n11. Ncinzi cali kucitika kumweelwe wabaabo ibalya cinkwa alimwi akunywa waini lya Ciibalusyo?\\n11 Kwamyaka minji, mweelwe wabaabo ibalya cinkwa akunywa waini lya Ciibalusyo wakazumanana kuyaansi. Pele mazuba aano, mweelwe ooyu ulayungizyika mwaka amwaka. Sena eeci ceelede kutupa kulibilika? Peepe. Atulange-lange twaambo ncotuteelede kulibilika.\\n12. Nkaambo nzi ncotuteelede kulibilika kujatikizya mweelwe wabaabo balya cinkwa akunywa waini lya Ciibalusyo?\\n12 “Jehova ulibazyi aabo bazulilwa kulinguwe.” (2Tim. 2:19) Mukwiimpana a Jehova, bakwesu ibabala mweelwe wabaabo ibalya cinkwa akunywa waini lya Ciibalusyo tabazyi uunanikidwe ncobeni. Aboobo mweelwe ulabikkilizya abaabo ibayeeya kuti balinanikidwe pele tabananikidwe pe. Mucikozyanyo, bamwi ibakali kulya cinkwa akunywa waini, mukuya kwaciindi bakacileka. Bamwi balinyongene mumizeezo aboobo basyoma kuti bayoolela a Kristo kujulu. Mubwini, tatuuzyi kabotu mweelwe wabananike bacisyeede anyika.\\n13. Sena Bbaibbele lilaamba naa banooli bongaye bananike anyika mapenzi mapati aakutalika?\\n13 Kunooli bananike mumasena manji anyika ciindi Jesu aakuboola kubabweza kuya kujulu. (Mt. 24:31) Bbaibbele lyaamba kuti kumazuba aamamanino, kunooli buyo mweelwe musyoonto wabananike ibacinooliko anyika. (Ciy. 12:17) Pele talyaambi naa bali bongaye ibacinooliko anyika ciindi mapenzi mapati aakutalika.\\nIno tweelede kucita buti kuti umwi walya cinkwa alimwi akunywa waini lya Ciibalusyo? (Amubone muncali 14)\\n14. Kweelana alugwalo lwa Baroma 9:11, 16, ncinzi ncotwiiya kujatikizya kusalwa kwabananike?\\n14 Jehova ulasala ciindi nayoobasala bananike. (Rom. 8:28-30) Jehova wakatalika kusala bananike Jesu naakabusyigwa. Kuboneka kuti mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Banakristo bakasimpe boonse bakalinanikidwe. Mumyaka yoonse yakatobela, bunji bwabaabo ibakali kulyaamba kuti Mbanakristo mubwini tiibakali kumutobela Kristo. Nokuba boobo, mumyaka eeyo, Jehova wakananika basyoonto ibakali Banakristo bakasimpe. Bakali mbuli wiiti njaakaamba Jesu kuti iyookomena akati kansaku. (Mt. 13:24-30) Kumazuba aakumamanino, Jehova wazumanana kusala bantu bambi kuti bakabe cibeela caba 144,000.* Aboobo ikuti naa Leza waakubasala bantu aaba kakusyeede buyo ciindi cisyoonto kuti mamanino asike, tatweelede kubudooneka busongo bwakwe. (Amubale Baroma 9:11, 16.)* Tweelede kucenjela kutegwa tutabi mbuli babelesi mbaakaamba Jesu mucikozyanyo cakwe cimwi. Bakatongooka kujatikizya simalelo wabo mbwaakalanganya baabo ibakatalika mulimo muwoola lyamamanino.—Mt. 20:8-15.\\n15. Sena bananike boonse ncibeela ‘camuzike uusyomeka alimwi uucenjede,’ iwaambidwe kulugwalo lwa Matayo 24:45-47? Amupandulule.\\n15 Tabali boonse ibajisi bulangizi bwakujulu ibali ncibeela “camuzike uusyomeka alimwi uucenjede.” (Amubale Matayo 24:45-47.) Mbubwenya mbuli mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Jehova a Jesu mazuba aano babelesya buyo bakwesu basyoonto kusanina, naa kuyiisya bantu banji. Banakristo bananike basyoonto buyo mbabakabelesyegwa kulemba Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki mumwaanda wamyaka wakusaanguna. Mazuba aano, Banakristo bananike basyoonto buyo mbabajisi mukuli wakupa bantu ba Leza “cakulya aciindi ceelede.”\\n16. Ncinzi ncomwaiya mucibalo eeci?\\n16 Ino ncinzi ncotwaiya mucibalo eeci? Jehova wasala kupa buumi butamani anyika kubantu banji alimwi abuumi bwakujulu kuli baabo basyoonto ibayoolela antoomwe a Jesu. Jehova ulabalongezya babelesi bakwe boonse, nkokuti “mu Juda” ‘abantu bali kkumi,’ alimwi uyanda kuti kabatobela milawo iikozyenye alimwi akuti bazumanane kusyomeka. Boonse beelede kuzumanana kulicesya. Boonse beelede kumubelekela antoomwe alimwi akukamantana. Alimwi boonse beelede kusumpula luumuno mumbungano. Mbotuyaabuswena kumamanino, atuzumanane kubelekela Jehova akumutobela Kristo katuli “tanga lyomwe.”—Joh. 10:16.\\nMwaka uuno, Ciibalusyo ca lufwu lwa Kristo ciyoocitwa muli Bwabili, April 7. Ino tweelede kuyoobabona buti aabo bayoolya cinkwa alimwi akunywa waini mangolezya aayo? Sena tweelede kulibilika akaambo kakuyungizyika kwamweelwe wabaabo ibalya? Tulabujana bwiinguzi bwamibuzyo eeyi mucibalo eeci iciyeeme aacibalo icili mu Ngazi Yamulindizi yamu January 2016.\\nKweelana alugwalo lwa Intembauzyo 87:5, 6, kumbele, Leza ambweni uyakwaayubununa mazina aabaabo boonse banooyendelezya a Jesu kujulu.—Rom. 8:19.\\nAmubone kabbokesi kakuti “Luyando ‘Talukwe Cisapi’” mu Ngazi Yamulindizi yamu January 2016.\\nNokuba kuti lugwalo lwa Milimo 2:33 lutondezya kuti muuya uusalala ulatilwa kwiinda muli Jesu, Jehova nguutamba muntu uuli woonse.\\nKutegwa muzyibe zinji, amubone “Mibuzyo Yabasikubala” mu Ngazi Yamulindizi, yamu Chikuwa yamu May 1, 2007.\\nINO INGA MWAPANDULULA BUTI?\\nIno bamwi beelede kubabona buti bananike?\\nNkaambo nzi ncotuteelede kulibilika kujatikizya mweelwe wabaabo balya cinkwa akunywa waini lya Ciibalusyo?\\nLWIIMBO 34 Kweenda Kamutakwe Kampenda\\nBUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Amweezyeezye kuti mwiiminizi waku maofesi mapati alimwi amukaintu wakwe babumbililwa abasikufwotola amuswaangano wacooko. Eelo kaka ooku nkubula bulemu!","num_words":1461,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Inguzu Zyili Kunsaa Mulawo Print\\nInguzu Zyili Kunsaa Mulawo\\nEeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo\/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko akukavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.\\nBasololi banyika yansiku bakali kusyomeka kapati kwiinda baleli bamazubaano casika kukwaabanya milimo. Nokuba kuti kunyina muntu uunga waba mumasena manjaanji aciindi comwe kuti abeleke makwebo, pele cilakonzyeka mazubaano kuumya luwaile, kutumina tugwalo mukkompyuta nokuba kutola cibeela kubandika mumusalo wakuswaanganina mucipekupeku. Nkulumba lusumpuko lwa mincini, amu mibuzyo, mubwiinguzi, mukuyungizya milumbe akukosozya makani kakwiina kulandauka misinzo mipati loko.\\nTiicakali boobo muziindi zyakaindi. Kweendelezya mbungano muciindi eeco, kwakali kuyandika cinicini kutumina batumwa. Kwakali kuyandika bantu balaililwa akutumwa kumabazu aali kulaale kuti bakeendelezye makwebo mucibaka ca simalelo wabo.\\nOno yebo, libikke mucibaka ca mwami nokuba musambazi uutumina umwi akataa balanda bako nokuba batumwa bako kuyoo zeka kaambo nokuba kubamba cizuminano cilemu kubamba munyika yakanyina nzila yakuswaangana ciindi aciindi abatumwa aabo. Ccita kweendelanya aa musinzo ngokonzya kubweza, inga catola mazuba, mvwiki nokuba myezi kuti mulumbe uukwiingula kuzwa kuli mbabo usike kuli nduwe. Simalelo taakali kuzyiba bweende bwa makani kusikila makani woonse kaakosozyedwe kale.\\nAkaambo kaako, kutegwa zintu zibindaane kweenda, mutumwa wakali kunoonga upedwe nguzu zipati zya simalelo kutegwa akosozye makani “mpeenya aawo,” aciindi nceenya, kakutaninga citika cintu cimwi citalangilwi. Ibantu bakali kuyandika, naa mbaasikalumamba, nokuba beendelezi ba mali, bakapaso bapati abasyoonto, nibaali kunga beendelana amalailie aa mutumwa ooyo, kakubee ndijwi lya mwami lini llibaambila! Kusendekezya eeci nokuba ceciya tiicakali kusolwa kucita pe.\\nAboobo eeci cakakwelelezya mizeezo njibakali kuyeeya bantu, kusikila cakatobela waawo, amulaka ngubakali kubelesya wacinca. Ngweenya mulazyo ooyu nguuciliko asunu. Hena tamuninga mvwide babala milumbe kabaamba kuti muleli wacisi Bush uya kundoko kuyoolwana Saddam? Pele, nokuba kuti ayuma boobu makani aaya, Bush wakali lisiside kalyuumuzyide ku Washington a Saddam wakali yubide mubwina! Kunyina pe nibakaswaangana kubonana ntongola meso. Mucibaka caboobo, bakatuma bana babantu kuti bakaakulwane nkondo zyabo.\\nIno mbubuti eeci coonse mbotweelede kucimvwisya kweendelanya aa Mangwalo? Tulakonzya kwiiya ciiyo cilaa mulimo kuzwa kubalombwana batabujuli — mbuli muntu uulya Yahushua ngwaakakkomanina nkaambo ka lusyomo lwakwe. Ooyo muntu, kulangalanga zintu zyoonse, taakali kulangila kukkomaninwa kuli Messiah wa buJuuda, akaambo kakuti wakali kubelekela mfulumende ya baLoma alimwi kali Sikalumamba wa baLoma atalaa boobo! Pele Yahushua wakakonkezya kuti kwiina lusyomo lwiinda lwamuntu ooyo, nokuba mucisi ca Isilayeli. Ooku nkulumbaizyigwa ncobeni!\\nOoyo muntu wakakumbila Yahushua kuti amuponyezyele mulanda wakwe. Kunyina cimvwika bweenzu mukulomba ooku. Pele eeco cilibonya aanga cakakkomanisya Yahushua kapati, bwakali busanduluzi mbwaakapa bujatikizya ncaakalombwa. “Mwami,” mbwaakaamba, “Ime nsyeeleli kuti Webo uboole mu ŋanda yangu, pele waambe biyo Jwi, mpoonya mulanda wangu ulapona.” Wakaimvwi ambaakani nzi ncaakasikila mpasyoma boobo kuti ijwi lya Yahushua lyakalaa nguzu zili boobo? Walo uya kumbele kupandulula kuti: “Nkaambo Ime ambeyo ndimwaalumi uuli kunsaa mulawo, pele ndijisi basikalumamba banditeelela; kuti Ime ndaambila yooyu kuti, ‘Koya!’ ulawunka, alimwi kuli umwi kuti ‘Boola kuno!’ mpoonya ulaboola, akumuzike wangu kuti ‘Cita eeci!’ mpoonya ulacicita” (Mateyo. 8:8-10).\\nO Mwami,” mbwaakaamba, “Ime nsyeeleli kuti webo uboole mu ŋanda yangu pele waambe biyo jwi, mpoonya mulanda wangu ulapona.” Ino wakaimvwi ambaakani nzi ncaakasikila mpasyoma kuti ijwi lya Yahushua lyakalaa nguzu zili boobo? Walo uya kumbele kupandulula kuti: nkaambo Ime ambeyo ndimwaalumi uuli kunsaa mulawo, pele ndijisi basikalumamba banditeelela; kuti Ime ndaambila yooyu kuti, 'Koya!’ ulaunka, alimwi kuli umwi kuti ‘Boola kuno!’ mpoonya ulaboola, aku muzike wangu kuti, ‘Cita eeci!’ mpoonya ulacicita”. (Mateyo. 8:8-10).\\nIkuti kakuli cintu ooyu muntu ncaakamvwisyide kabotu wakali mulazyo wa kwaabanya nguzu zya bweendelezi. Walo wakabweza buyo ncaakazyi kuzwa muli zyakacitika mubuumi bwakwe akukonzyanisya eezyo kuli Yahushua, nkabela Mwami wakanyandwa!\\nOoyu Sikalumamba wakali sakene migwagwa minjaanji mulusyomo lwakwe kumbelaa basololi babupaizi ba mazubaayo.\\nLusyomo lwakwe lupati lwakayeeme mukasimpe kakuti wakayibaluka mbubwakali kweendelana buumi bwakwe abwa muleli a cilongwe cakali akati ka Yahushua a Leza Wakwe. Boonse bobile walo a Yahushua bakali baalumi bakalaa bweendelezi mbubaapegwa kwiinda mukuteelela basimalelo babo. Nkaambo kakuti bakali kunyonena basimalelo babo kutali makanze aakuliyandila zyabo, bakali pedwe nguzu zyakubeleka mulimo mucibaka ca simalelo wabo. Mumajwi amwi, imuntu wakali kunga kuti wasumpulwa abusena mpabaa nguzu atalaa bamwi cakuti aabo bakali kunsaa nguwe kabali aanga bali munguzu zya simalelo wabo mwini. Kunyina muleli waakkwene mizeezo wakali kunga wapa nguzu kumuntu uutasyomeki kuti anyonene simalelo wakwe milimo. Sikalumamba wakeezyekanya milimo yamoza yokwa Yahushua munyika kuti nkukonka kucita luyando lwa Wisi.\\nAmbweni ooyu sikalumamba wakaliimvwide mpuwo yokwa Yahushua nkwalikankaizya kubeleka muzina lya Wisi, eeco munyika yansiku nicakateelelwa bwini mbweenya mbuli kucita makwebo kotumidwe mbuli mulanda (shaliach). Swebo ncotuzyi ncakuti muli Yahushua wakabona nguzu zya bweendelezi zyakazyila kuli Yahuwah anguzu zya kulailila malwazi amadaimona kuti “Kozwa!” akujokolosya muuya wabuumi mumutunta wamuntu uutakwe buumi.\\nKusyoma muli Yahuwah kulangikaanga lyoonse kwakali kuyaamina mukuzyiba balanda Bakwe bakasimpe akubateelela mbuli mbokweelede. Ooyu ngomulazyo uulaa busongo kuli ndiswe toonse.\\nEeci ncencico Mozesi ncaakali kulomya kubambilila mumoyo eelyo kataninga litondezya lwakwe kubapati ba Isilayeli mu Kulonga caandaano 4 kuti beelede kumvwisya kuti wakali Leza wa Isilayeli wakamutumide. Mbweenya awalo Elijah mu 1 Bami 18:36. Amulangisye majwi ookwa Yahushua kucuumbwe ca Lazalosi mubbuku lya Johane 11:41-42. Walo wakapaila kuti, “Taata, Ime ndakulumba nkaambo wanditeelela Ime. Ime ndizyi kuti lyoonse ulandimvwida, pele nkaambo kabantu aaba baimvwi munsimunsi Ime ncendaambila ceeco, kutegwa basyome kuti Webo wakandituma Ime” — kutegwa bazyibe akumvwisisya kuti Ime ndimulanda wako waandeene.\\nIkuti koyanda kupandulula muntu uuli boobo mumusyobo wabuJuuda inga waamba kuti ooyo muntu “wakazilwa mafuta.” Bunji bwabantu bayandisya kubelesya bbala lyakuti “uunanikidwe” nkaambo eelyo bbala limvwika kuyuma kuliteelela akucesya kulibisya mafuta nozilwazilwa. Pele mu Bbaibbele lya BaHebulayo lyoonse, kufumbwa eelyo Yahuwah naandaanya muntu kuti abe mutumwa uubeleka mulimo uumugaminide, naa nkulela bantu Bakwe kali mwami, naa mupaizi wiiminina akati, nokuba Wisi walusyomo mbuli Abrahamu, ooyo muntu waambwa kuti “uunanikidwe” naa messiah (langa mu Intembauzyo. 105:15). Mukuya kwa ciindi alimwi bana Isilayeli nibaakomena muluzyibo lwa makanze ngaakabambide Yahuwah bakatalika kulangila muntu ooyo uunooli mutumwa wa Yahuwah wiinda boonse, uupedwe nguzu zyabulemu alimwi uusyomeka cabulemu. Bakali kulanganya muntu uuli boobu, mubulemu mbuli mbokweelede, kuti “ngu Messiah.”\\nN.T. Wright ubunganya kulangila kwabo antoomwe kuti: “Cilisalede kuti kufumbwa naakalibonya Messiah, alimwi kufumbwa muntu ngwanga wakonzyanya limwi nalibonya, ooyo muntu unooli mulanda wa Leza wa Isilayeli. Eeci ceelede kwaandaanyigwa kuzwa kumanjezyeezya aali woonse aakuti ooyo lwakwe mwini muntu uusandauka ciimo, wakali kupona muciwa cabulemu cisumpukide kusikila walibonya muciimo caziindi amisela yaanyika” (Wright, The New Testament and the People of God, p. 320).\\nEeci ncecigutuma ncobeni mumoyo kwiiminina kuti Yahushua ngo Messiah alimwi ngo mutwe wa tinti lya lusyomo lwa Cizuminano Cipya. Zyoonse nzyotucitila Yahuwah alimwi awalo Yahuwah zyoonse nzyatucitila zilaticigwa kwiinda muli yooyo “uupedwe nguzu zyamulimo” muzintu zya moza, mwaalumi waazumizyigwa aa Yahuwah, Yahushua waku Nazaleta. Mukwiimpanya, kuubuka kwa lwiiyo lwesu, mbokwaandeene kuzwa ku masalamuzi aapa kufundusya boya amubili akunyanyaala masusu amutwe aakusyoma Baleza Botatwe, akuzimaanya mulimo wabutumwa, eeco ncintu ceelede kwiinduluka kwiiyulukwa. Bana besu batakalubi kuti “Kuli Leza Omwe buyo, amwiiminini akataa Leza amuntu, mwaalumi Messiah Yahushua” (1 Timoteo. 2:5).\\nEeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aba Alex Hall (Focus on the Kingdom, Volume 8, No. 10, Kunkumuna masamu, 2006)\\nTwakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude mazina aa Taata a Mwana mbwaakali kulembwa kutaanguna abalembi ba Bbaibbele bakayoyelwa Moza. Nkamu ya-WLC","num_words":1221,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.05,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Aapandululwa Chakutazumbuuzya | Kubala Akuyiisya\\nCHIFWIINSYO: Tondeezya kuti nzulikwaambuula nzyakasimpe akuti zilayandikana.\\nLibambile kabotu. Libambile nkani yako kusikila utuzibe twaambo tupati akubona kuti Bbayibbele litondeezya biyeni kuti ntwakasimpe. Yezya kupandulula twaambo tupati mumajwi mache, aamvwisisika. Bona mbutukonzya kugwasya baswiilizi. Komba kukumbila muuya uusalala.\\nPulakitizya makani aako kulikwaambwiida aajulu kuchitila kuti umvwisisisye twaambo tupati akuti waambuule munzila iibasika aamoyo baswiilizi.\\nBelesya majwi aatondeezya kuti nzulikwaambuula nzyakasimpe. Muchiindi chakwiindulula makani aalembedwe, belesya majwi aako. Belesya majwi aatondeezya kuti uli aachoonzyo atala anzulikwaamba.\\nWamba munzila iitondeezya kuti uli aachoonzyo alubo iisika aamoyo. Wambuula mujwi limvwikka. Balange kumeso baswiilizi kuti kazitapi kuti babe abweeme.\\nUtabonaanga kwaambuula munzila iitondeezya kutazumbuuzya kwaamba kuba mumvwa zyakwe, kutalemeka naakuti kusinikizya bantu. Nikuba chiindi nwaambuula makani aazikitide, wambuula munzila iitondeezya kuti uli aaluyando kubaswiilizi.\\nKubala Akuyiisya​—Aapandululwa Chakutazumbuuzya","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.129,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 1 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nMatalikilo Kulonga Levitiko Myeelwe Deuteronomo Joshua Babetesi Rute 1 Samuele 2 Samuele 1 Bami 2 Bami 1 Makani 2 Makani Ezara Nehemiya Esita Jobu Intembauzyo Tusimpi Mukambausi Lwiimbo Lwa Solomoni Isaya Jeremiya Malilo Ezekieli Daniele Hosea Joeli Amosi Obadiya Jona Mika Nahumu Habakuku Zefaniya Hagai Zekariya Malaki Matayo Marko Luka Johane Milimo Baroma 1 Bakorinto 2 Bakorinto Bagalatiya Baefeso Bafilipi Bakolose 1 Batesalonika 2 Batesalonika 1 Timoteyo 2 Timoteyo Tito Filimoni Bahebrayo Jakobo 1 Petro 2 Petro 1 Johane 2 Johane 3 Johane Juda Ciyubunuzyo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50\\nKulengwa kwajulu anyika (1, 2)\\nMazuba aali cisambomwe aakulenga nyika (3-31)\\nBuzuba Bwakusaanguna: mumuni; syikati amasiku (3-5)\\nBuzuba Bwabili: mulengalenga (6-8)\\nBuzuba Bwatatu: nyika njumu alimwi azisyango (9-13)\\nBuzuba Bwane: mimuni yakujulu (14-19)\\nBuzuba Bwasanu: inswi abayuni (20-23)\\nBuzuba Bwacisambomwe: banyama baanyika abantu (24-31)\\n1 Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.+ 2 Lino nyika yakanyina cintu cili coonse alimwi yakalipilingene, alimwi kwakali maanzi koonse-koonse amudima atala aamaanzi malamfwu,+ eelyo muuya wa Leza*+ wakali kweendeenda atala aamaanzi.+ 3 Lino Leza wakati: “Akube mumuni.” Mpoonya kwakaba mumuni.+ 4 Kumane boobo, Leza wakabona kuti mumuni mubotu, alimwi Leza wakatalika kwaandaanya mumuni amudima. 5 Mpoonya Leza wakaulika mumuni kuti Syikati, pele mudima wakawuulika kuti Masiku.+ Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwakusaanguna. 6 Mpoonya Leza wakati: “Akube mulengalenga+ akati kamaanzi, alimwi akube kwaandaana akati kamaanzi amaanzinyina.”+ 7 Kumane Leza wakapanga mulengalenga alimwi wakaandaanya maanzi aakali kunsi aamulengalenga kuli yaayo aakali atala aamulengalenga.+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 8 Kumane Leza wakaulika mulengalenga kuti Julu. Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwabili. 9 Mpoonya Leza wakati: “Maanzi aali kunsi aajulu aabungikwe antoomwe mubusena bomwe kutegwa nyika njumu ilibonye.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 10 Leza wakaulika insi njumu kuti Nyika,+ pele maanzi aakabungikwa wakaaulika kuti Lwizi.+ Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu.+ 11 Mpoonya Leza wakati: “Akumene bwizu anyika, zisyango zizyala micelo yanseke azisamu zizyala micelo, cimwi acimwi kweelana amusyobo waco, kube micelo iijisi nseke anyika.” Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 12 Alimwi anyika kwakatalika kumena bwizu, zisyango zizyala micelo yanseke+ azisamu zizyala micelo, cimwi acimwi kweelana amusyobo waco. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 13 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwatatu. 14 Mpoonya Leza wakati: “Akube mimuni+ mumulengalenga kutegwa kube kwaandaana akati kasyikati amasiku,+ alimwi ibe zitondezyo zyaziindi, mazuba amyaka.+ 15 Mimuni eeyo inoomunika mumulengalenga kumunikila nyika.” Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 16 Mpoonya Leza wakapanga mimuni yobilo mipati, mumuni mupati uumunika* syikati+ alimwi amumuni muniini uumunika masiku, alimwi anyenyeezi.+ 17 Aboobo Leza wakaibikka mumulengalenga kutegwa kaimunikila nyika 18 akuti kaimunika syikati amasiku akupa kuti kakuba kwaandaana akati kamumuni amudima.+ Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 19 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwane. 20 Mpoonya Leza wakati: “Akube misyobo-misyobo minji yazilenge zyuumi mumaanzi azilenge zyuuluka, zyuuluke atala aanyika mumulengalenga.”+ 21 Alimwi Leza wakalenga zilenge zipati zyamulwizi azilenge zyoonse zipona mumaanzi, izyakazula mumaanzi kweelana amisyobo yazyo, alimwi azilenge zyoonse zyuuluka kweelana amusyobo wazyo. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 22 Aboobo Leza wakazilongezya, wakati: “Amuzyalane, muvwule akuzuzya maanzi aamulwizi,+ azyalo zilenge zyuuluka zivwule munyika.” 23 Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwasanu. 24 Mpoonya Leza wakati: “Anyika akube zilenge zipona kweelana amisyobo yazyo, banyama bavwubwa, banyama bakalaba* abanyama bamusyokwe kweelana amisyobo yabo.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 25 Alimwi Leza wakalenga* banyama bamusyokwe kweelana amisyobo yabo alimwi abanyama bavwubwa kweelana amisyobo yabo abanyama boonse bakalaba ansi kweelana amisyobo yabo. Mpoonya Leza wakabona kuti ncibotu. 26 Mpoonya Leza wakati: “Atulenge+ muntu mucinkozya cesu,+ kweelana ambotubede,+ beendelezye nswi zyamulwizi azilenge zyuuluka mujulu alimwi abanyama bavwubwa anyika yoonse abanyama boonse bakalaba anyika.”+ 27 Aboobo Leza wakalenga muntu mucinkozya cakwe, wakamulenga mucinkozya ca Leza; wakalenga mwaalumi amukaintu.+ 28 Mpoonya Leza wakabalongezya akubaambila kuti: “Amuzyalane muvwule, muzuzye nyika+ akuyeendelezya,+ alimwi amweendelezye+ nswi zyamulwizi azilenge zyuuluka mujulu azilenge zyoonse zyeenda anyika.” 29 Kumane Leza wakati: “Ndamupa zisyango zyoonse zizyala micelo yanseke zili anyika yoonse azisamu zyoonse zizyala micelo. Ndamupa kuti kamulya.+ 30 Alimwi banyama bamusyokwe boonse azilenge zyuuluka mujulu azilenge zyuumi zyoonse zyeenda anyika ndazipa matewo abwizu kuti zibe zyakulya zyazyo.”+ Eelyo kwakaba mbubonya oobo. 31 Mpoonya Leza wakabona kuti zintu zyoonse nzyaakalenga, nzibotu kapati.+ Eelyo kwakaba mangolezya alimwi kwakaba mafwumofwumo, buzuba bwacisambomwe.\\n^ Naa “nguzu zya Leza.”\\n^ Naa “weendelezya.”\\n^ Naa “banyama beenda,” kulibonya kuti babikkilizya banyama balaamaamba alimwi abanyama bamisyobo iimbi.\\n^ Ibbala lya Chihebrayo ilyasandululwa kuti “wakalenga” mukapango aaka liliindene abbala lyakuti “wakalenga” ilyakabelesyegwa mukapango 1, 21, 27 a 2:3 alimwi lyaamba “kupanga” naa “kucita.”","num_words":665,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Ba Nephilimu bamu Bbaibbele: Hena Yahuwah Mujayi uusondokede naa Mulengi wa Luyando? Print\\nBa Nephilimu bamu Bbaibbele: Hena Yahuwah Mujayi uusondokede naa Mulengi wa Luyando?\\nCiindi aciindi, bantu batamuzyi leza abasyaatulengwalengwa batamikizya Mwami Yahuwah a Jwi Lyakwe mulandu wabujayi kumwi kabati,\\nLeza wa Cizuminano Cakale muntu mujayi uusondokede! Tee kayi Walo nguwakalailila kuzimaanya masi manjaanji mu Cizuminano Cakale kakwiina kaambo ncibaacita bantu aabo bakali kukkala muzisi eezyo! Mwati inga kali Leza waluyando ncobeni ooyo!”\\nEeci cibalo citobela ansi aawa ncecaambwa ziindi zinjaanji mukutabilila zwanga eeli lyakaleka kale akukasaala. Mucibalo eeci, Mwami Yahuwah ulailila bana ba Isilayeli kuti bajaile limwi akuzimaanya lunyungu lwa masi aali ciloba:\\nLino Mwami Yahuwah, Leza wanu uyoomunjizya munyika eeyo njimuyookkala, alimwi uyoomutandila misyobo iili munyika eeyo. Uyootanda misyobo iili ciloba yanguzu kwiinda ndinywe, misyobo ya Bahiti, Bagegasyi, Baamoli, Bakkenani, Bapelezi, Bahivi, alimwi a Bajebusi. Mwami Yahuwah, Leza wanu aakwaaba bantu aaba kulindinywe, muleelede kuti mukabajaye boonse buyo mbobabede. Mutakapangi cizuminano ambabo, nikuba kubabeda aalubomba pe. Mutakakwatani ambabo, alimwi mutakalekeli bana banu kuti bakakwatane ambabo pe, nkaambo inga bayooiisya bana banu nzila zyakukomba baleza bambi akubalesya kukomba Mwami Yahuwah, Leza wanu. Aawo Mwami Yahuwah inga wamunyemena akumunyonyoona cakufwambaana. Mboobu mbomweelede kucita kubantu aabo. Mukazimwaye zipaililo zyabo, mukapwayaule misemo yamabwe nkobapailila, mukamwayaule twaanda twamalende ooto ntobakombela alimwi mukatente mituni yabo. (Ciibalusyo 7:1-5)\\nMasi aaku Kanaani Kaataninga Lwanwa bana Isilayeli\\nAayo masi aali ciloba aakajayigwa akali:\\nMucibalo citobela ansi aawa, Mwami, Yahuwah ulasalazya akataa masi kuti ngaali masi aakeelede kujayigwa (masi aaba Kkenani) ayaayo aakeelede kubedwaa luzyalo.\\nEelyo mwaswena afwiifwi amunzi ooyo ngomuyanda koola, kusaanguna mubape ciindi cakuti balikombye, amwaambilizye luumuno. Kuti bazumina kujalula manjililo, bantu boonse bamumunzi ooyo balaba bazike banu, banoomubelekela lyoonse. Pele kuti tabalikombyi, alimwi balengelezya nkondo yakulwana ndinywe, amubabbaatikizye akubacingilila mumbali lyabo. Mwami Yahuwah wanu waaba munzi ooyo mumaanza aanu, mujaye baalumi boonse apanga. Pele bakaintu, bana, zintu zivwubwa azimwi zyoonse zili mumunzi ooyo, mulakonzya kuzisaala kuti zibe zyanu. Alimwi mulakonzya kubelesya eezyo Mwami Yahuwah nzyaamupa nimwasaala basinkondonyoko. Mbombuboobu mbomweelede kuyoocita kuminzi yoonse iili kulaale anyika yanu. (Ciibalusyo 20:10-15)\\nKujaya akunyonyweeda limwi:\\nPele kuminzi yamisyobo eeyo Mwami Yahuwah wanu njayoomupa kuti ibe lukono lwanu, mutakasiyi cintu niciba comwe cipona pe. 17Mbubonya mbuli Mwami Yahuwah wanu mbwaakamulailila, amukabanyonyweede limwi, Bahiti, Baamoli, Bakenani, Bapelezi, Bahivi a Bajebusi. 18Nkaambo inga mulaba nimuccilila ziyanza zibi nzyobacita zyakukomba baleza babo, mpawo mubisizye Mwami Yahuwah wenu (Ciibalusyo 20:16-18)1\\nNkaambo nzi Mwami Yahuwah ncaakasalaula akwaandaanya akataa masi aa Kkenani amasi amwi? Nkaambo nzi Walo ncaakabalailila kuti beelede kunyonyweeda limwi masi ayoo? Mangwalo alisalazyide ncobeni kuti bantu baku Kkenani bakalaa cilengwa cakukomba mituni ciyambukila kumuntu kufumbwa wasangana akati kabo. “Nkaambo inga bayooiisya bana banu nzila zyakukomba baleza bambi akubalesya kukomba Mwami Yahuwah, Leza wanu. Aawo Mwami Yahuwah inga wamunyemena akumunyonyoona cakufwambaana. (Ciibalusyo 7:4) nkakakali kaambo keni kakucitila boobo, pele kuli zinjaanji aawa kwiinda zintu zilibonya antangalala. Kutegwa muntu amvwisisye akuteelela cintu cipati aawa, swebo tweelede kupiluka musyule kumazuba ookwa Noah. Bbuku lya Matalikilo 6 alijisi cijuzyo cikonzya kutwiingula:\\nCiindi eeco bantu batasyomi bakalivwulide kapati munyika yoonse, alimwi bakazyala bana basimbi. Nkabela bantu bakali kusyoma Mwami Yahuwah bakabona kuti aaba basimbi bakali babotu, aboobo bakatalika kukwata kufumbwa aabo mbobakali kuyanda akulisalila. Lino Mwami Yahuwah wakati, “Muuya wangu tuukooyookazyanya abantu kukabe kutamani, nkaambo mbaasizinyonyoono. Pele banoocijisi myaka iili mwaanda amyaka iili makumi obilo.” Mumazuba aayo, alimwi amumazuba aakatobela, kwakali mantu malamfu munyika, aaba mbabakazyalwa kubasimbi aabo bakakwetwe kubantu ba Leza. Aabo mbabakaba nkalakata zyabasinguzu mumazuba aayo, alimwi mbabakali basimpuwo baciindi bakali kuluulwa. (Matalikilo 6:1-2, 4)\\nCintu cini ncociiminina cibalo eeci cakalubwa akuvwukkilwa kunsaa milwi yatwaambo, alimwi kanjaanji ciindwa kumbali abasicikolo ba Bbaibbele mbweenya buyo. Kutegwa tukopolole ncocaaamba cibalo eeci, swebo tweelede kuzyiba ncobeni kuti mbaani “bana basankwa bokwa Elohimu”. Nkaambo kakuti \"Bana basankwa bokwa Elohimu\" mumulaka waci Hebulayo balembwa kuti B'nai HaElohim. Aaka kaambo kalajanwa muzibalo zimwi zyotatwe mu Cizuminano Cakale. Zyoonse ziindi eezyo zijanwa mu Bbuku lya Joobo.2\\nBumwi buzuba bangelo bana bokwa Elohimu bakaboola kuzyoolitondezya ku Mwami Yahuwah, awalo Saatani wakeza akati kambabo. (Joobo 1:6)\\nAlimwi kwakali bumwi buzuba bana bokwa Elohimu nibakaboola kuzyoolitondezya ku Mwami Yahuwah, awalo Saatani wakaza akati kambabo. (Joobo 2:1)\\nLino Mwami Yahuwah wakaingula Joobo kuzwa mukambizi, wakati, “Nduweni yebo kuti oonyansya kulaya kwangu koambaula majwi aatali aabusongo? Libambile cabulombwana, ndilakubuzya, eelyo yebo undiingule. Ino yebo wakali kuli ciindi nindakaimikizya ntalisyo yanyika? Ndaambile kuti naa kokonzya. Nguni wakeenga masimpilo aayo, ede ulizi? Nguni wakalandamuna lukole kwiipima? Ino misemo yayo yakaimvwi aanzi? Alimwi nguni wakabikka bbwe lyacooko cayo? Sena wakaliko mubuzuba oobo bangelo nibakoompolola cakusekelela anyenyezi zyakubucedo nizyakali kutangala? (Joobo 38:1-7)\\nOomu mutumpango toonse tulembedwe atala aawa, mulembi3 wacibalo wakasalazya kutondezya kuti \"bana ba Elohimu\" bakali bangele. Ino ninzi kayi cini eeco Mozesi ncasoleka kutwaambila mu Matalikilo 6? Cilisalazyidwe kuti, Mozesi utwaambila kuti bangele bakatalika kunjilila bamakaintu babuntu bwanyama, mpoonya aabo bana bakazyalwa kuzwa muzisyabo eezyo, bakali magalakata aabantu bapati (Muci Hebulayo baitwa kuti ba Nephilimu). Nokuba kuti eeci ncintu cimvwika bweenzu kuli bamwi, pele mbombubo bwini oobo mbokaamba kampango aaka.\\nZintu zyeenzu zyoonse eezyo zililembedwe mu Matalikilo 6 mbuli mbozyabakamvwinsyidwe akuteelelwa abasanduluzi ba Mangwalo, eezyo zintu zyaambilizya kuti bangele bawide bakazyala bana kuli bamakaintu banyama yabuntu – aabo bazyibidwe kuti \"Nephilimu.\" Mombuboobo mbwaakateeledwe makani aayo abamatata bataanzi bacikombelo. Eezi zintu zyakaindulukwa kwaambwa mutwaano atusimi twamukowa uuli woonse wansiku atalaa nyika: akataa ba Giliki, baku Ijipita, ba Hindu, abaabo bakkala mutunsumbu twalwizi lwa Kumusanza, Bamweenye baku Amelika, alimwi abamwi banjaanji.4\\nKatutaninga zumanana kuunka kumbele, atwiingule twaambo tumwi tujanika mubusanduluzi bulaa mpuwo bwaba \"Sethite\" nobasandulula Matalikilo 6.\\nManjezyeezya aaba Sethite aambilizya kuti \"bana basankwa ba Elohimu\" mbana ba lunyungu lwa Seti akuti aabo \"bana babantu basimbi\" bakali bana balunyungu lwa Caini. Aaya makani asendekezya kuti kwiinda mukukwatana akataa lunyungu lwa Seti mululami alunyungu lwa Caini uusofweede, inyika yakasofwaalila limwi cakutajokoloka. Cintu cakatobela ncakuti, Mwami Yahuwah wakacaazya buyo kunyikizya nyika yoonse muzambangulwe lyameenda akutalika lunyungu lupya muli Noah amukwasyi wakwe.\\nKaambo #1: Kunyina pe mu Mangwalo aawo mpokwaambwa kuti bantu balunyungu lwa Seti bakali “bana basankwa bokwa Elohimu” (B'nai HaElohim). B'nai HaElohim mabala aabelesyegwa kwaamba bangele mu Cizuminano Cakale. Joobo 38 ulisalazyide kapati kuti ba B'nai HaElohim bakali bangele, nkaambo ino nguni muntu wakalengedwe kale wakaliko eelyo Mwami Yahuwah naakalazyika musemo wanyika yoonse? Tede kwakali buyo bangele, mbibakalengedwe kutaangunina zintu zyoonse zyakalengwa.\\nLino Mwami Yahuwah wakaingula Joobo kuzwa mukambizi, wakati, “Nduweni yebo kuti unyansye kulaya kwangu amajwi aatali aabusongo? Libambile cabulombwana, ndilakubuzya, eelyo yebo undiingule. Ino yebo wakali kuli ciindi nindakaimika ntalisyo yanyika? Ndaambile kuti naa kokonzya. Nguni wakeenga masimpilo aayo, ede ulizi? Nguni wakalandamuna lukole kwiipima? Ino misemo yayo yakaimvwi atalaanzi? Alimwi nguni wakabikka bbwe lyacooko cayo? Sena wakaliko mubuzuba oobo bana ba Elohimu [ B'nai HaElohim] nibakoompolola cakusekelela, anyenyezi zyakubucedo nizyakali kutangala? (Joobo 38:1-7)\\nKunyina pe cilembedwe mu Mangwalo eeco cikonzya kutabilila kusendekezya kuti “bana basankwa ba Elohimu” baambwa mu Matalikilo 6, mbana balunyungu lwa Seti.\\nBusanduluzi bwakuti \"Bana basankwa ba Seti abana basimbi bokwa Kaini\", nkudyaaminina akuvwunikila cintu cini caamba mabala aandaanya Bana Basankwa bokwa Yahuwah abana basimbi bokwa Adamu. Nkukakatila kupa busanduluzi bupilingene kuleka bulembedwe mu malembe mbuli mbokwaazyibidwe kale kuteelelwa akataa bamayi abasicikolo mumisela yakainda mumalembe aaci Hebulayo. Aayo mabala alisalazyide kwiimpanya akataa “bangele” abamakaintu baanyika.\\nKuti eeci cibalo nicakali kuyanda kwiimpanya akataa “bana basankwa ba Seti abana basimbi bokwa Kaini,” nkaambo nzi ncicatakaamba boobo? Seti taakali Leza pe, alimwi Kaini taakali Adamu. (Nkaambo nzi ncicataalembwa kuti “bana basankwa bokwa Kaini” a “bana basimbi bokwa Seti?” Kunyina pe cintu cilesya cibalo eeci kuti caambe buyo lubazu lomwe lwabana balunyungu lwa Adamu. Kuyungizya waawo, kunyina nokwaambidwe bana basimbi ba Elohimu.)\\nMbubuti bupanduluzi waba \"Sethite\" mbobugwasyilizya akuletelezya zambangulwe lya meenda, eeco mbwaanga ncecintu cigaminide kwaambilizyigwa mucibalo eeci? Aaya manjezyeezya buyo aatakwe bugwasyilizi buzwa mu Mangwalo. . . .\\nKufumbwa buyo kusoleka kubelesya mabala aakuti \"Bana basankwa bokwa Elohimu” mukwaambilizya bantu banjaanji, eeco ncintu citako mu Mangwalo alimwi ncintu cisisa ciiminina mabala aayo. Eeci ncintu cilwana nzila yini iilondokede eeyo IBbaibbele njolibelesya mabala aayo.5\\nAkamwi kaambo kakulangisya aawa nkakuti Mangwalo taambi kuti lunyungu lwa Seti lwakali lwabululami pe.\\nAlimwi kuli Seti, kuli nguwe kwakazyalwa mwana musankwa; alimwi walo wakamuulika zina lyakuti Enosi: mpoonya bantu bakatalika koompolola zina lya Mwami Yahuwah. (Matalikilo 4:26)\\nAaka kampango kali atalaawa nkakaambwa mukutabilila muzeezo wabululami bwa Seti alunyungu lwakwe, pele kuli tumpenda tobile tujanika mukuyeeyela boobu: (1) Aaka kampango kaamba kuti \"mpoonya bakatalika balunyungu lwa Seti koompolola zina lyokwa Yahuwah.\" (2) Kuyungizya kuli ceeci, basicikolo banjaanji bakalombozya kuti aaka kampango tiikakasandululwa mbokeelede bwini pe. Kakeelede kusandululwa kuti: “ Alimwi kuli Seti, kuli nguwe awalo kwakazyalwa mwana musankwa; mpoonya walo wakamwiita zina lyakwe kuti Enosi: mpoonya bantu bakatalika kusampaula zina lya Mwami Yahuwah.\"\\nTaceelede kulubwa kuti balombwana banjaanji balemekwa bakakazya kuti ibbala lya הוחל huchal, eelyo ndyotusandulula kuti 'bakatalika', lyeelede kulembwa kuti bakatalika minzi yakusampaula, nokuba kuti mpoonya aawo kusampaula kwakatalika, alimwi akuti kuzwa ciindi eeco balo mpobaamba kuti mpokwaatalikila kukomba mituni. Bunji bwa baJuuda bakalaa muzeezo ooyu, alimwi awalo Maimonidesi wakapandaula makani manjaanji mucibalo ncaakalemba mutwe kuti Mubandi wa Kukomba Mituni; eeco cibalo mbuli mbocitamvwiki kabotu, cipede buyo matalikilo eeni akuyambukila kwa bupaizi bwakukomba mituni . . . (Adam Clarke's Commentary on the Bible)\\nIbbuku lyokwa Jasher, eelyo lyakaambilizyigwa mu Mangwalo (Joshua 10:13; 2 Samuele 1:18), lileendelana akuteelela ooku.\\nAlimwi Seti naakapona myaka iili mwaanda yosanwe, mpoonya wakazyala mwana musankwa; alimwi Seti wakamuulika zina mwanaake musankwa lyakuti Enosh, kaamba kuti, Nkaambo muciindi eeco bana basankwa babantu bakatalika kuzyalana, alimwi bakatalika kusofwaazya miya amyoyo yabo kwiinda mukutyola milawo akuzangila [Elohimu]. Mbweenya mbucakali mumazuba ookwa Enoshi abalo bana basankwa babantu bakazumanana kutyola milawo akuzangila [Elohimu], akuyungizya kunyemya Mwami [Yahuwah] kuti anyemene bana babantu. Mpoonya bana babantu bakaunka akuyootalika kukutaukila baleza bamwi, alimwi bakamuluba Mwami [Yahuwah] ooyo wakabalenga munyika: alimwi mumazuba aayo bana babantu bakabamba zibumbwa zya lubulo lwa butale, zisamu a mabwe, nkabela bakatalika kukotamina zibumbwa eezyo, alimwi bana basankwa babantu bakasulaika Mwami [Yahuwah] mumazuba woonse ookwa Enoshi abana bakwe; mpawo bukali bwa Mwami [Yahuwah] bwakabilila nkaambo kamilimo yabo azisesemyo zyoonse nzibakali kucita munyika. (Jasher 2:2-5)\\nKaambo #2: Kunyina pe kaambo keni kakusyomena kuti kwaamba “bana basimbi babantu” nkwaamba bana balunyungu lwa Kaini. Mubwini, aabo “bana basimbi babantu” caambilizya buyo bamakaintu baanyika, nkokuti bana basimbi aabo bakazyalwa eelyo bantu nibakatalika kuzyalana atalaa nyika.\\nCiindi eeco bantu batasyomi bakalivwulide kapati munyika yoonse, alimwi bakazyala bana basimbi. 2Nkabela bantu ba Leza bakabona kuti aaba basimbi bakali babotu, aboobo bakatalika kukwata kufumbwa aabo mbobakali kuyanda. (Matalikilo 6:1-2)\\nKaambo #3: Kunyina kaambo keni aawa kakusyomena kuti kukwatana akataa bana balunyungu lwa Seti abalunyungu lwa Kaini inga caletelezya kuzyala magalakata aabantu [Nephilimu].\\nKuzyala bana akataa bazyali baimpene mizeezo yabupaizi, tacili cintu cipa kuzyala magalakata aabantu pe . . . . Pele kuzyalana kutali mbokweelede muzilengwa leza zyoonse, eeco ncecaaletelezya kuzyala bantu bapati aanga mbanyama bamusyokwe akupa kaambo kakuti lubeta luboole lwa Zambangulwe lya Meenda.\\nPele kuzyalana kululeme mumukowa wa Noah mbuli mbokwaambwa mu Matalikilo 6:9: Mukwasyi wa Noah wakalaa lunyungu lwakaluleme.6\\nKaambo #4: Cizuminano Cipya cikoyaanga caambilizya muzeezo wakuti bangele bakakwatana akuzyala bana abamakaintu baanyika mumazuba ookwa Noah, akwaambilizya lubeta lwakaboola kuzyoosubula cibi cabo cipati. Mucibalo citobela, Petulo utwaambila kuti, kalitaninga boola zambangulwe lya meenda, aabo bangele bakacita cinyonyoono, bakatandilwa anze ku Gehenna [muci Giliki nkokuti Tartarus] kuyoolindila lubeta.\\nNkaambo Yahuwah taakabalekelela bangelo bakabisya, pele wakabawaala kucikkalilo cabafu kuli mudima uusiya mbi, nkobaangidwe kulindila lubeta. 5Alimwi Yahuwah taakabalekelela basikale, wakabamba buyo Nowa muntu walusele ooyo mukambausi wa zyabululami akataa bamwi bali ciloba naakatumya zambangulwe lyamaanzi kubantu bataswiilili Mwami Yahuwah. (2 Petulo 2:4-5)\\nMukampango katobela, Juda wiinduluka kwaamba ncaakaamba Petulo mucikonkezyo cakwe cijatikizya bangele aabo bakabisya. Juda weezyekanya cibi cabangele aabo kucibi ca Sodoma a Gomorrah, akugaminina kwaamba kuti \"balo bakalilekela kucigololo\" akufwidana busa \"kucita zitondwa.\"\\nAmuyeeye bangelo batakabamba bulelo bwabo, alimwi bakasiya busena Mwami Yahuwah mbwaakabapede. Mwami Yahuwah wakabaanga nketani zitamani, alimwi ulibabikkide mubusena bwamudima kusika buzuba bupati oobo nayoobabeteka. 7Amuyeeye alimwi minzi ya Sodoma a Gomorrah aminzi iibambene aanjiyo. Mbweenya mbuli basunu, bantu baminzi eeyo bakali basibwaamu akucitana zitondwa. Mwami Yahuwah wakabacita kuti cibe citondezyo naakabasubula amulilo uutamani. (Juda 1:6-7)\\nKuli zinjaanji zinga zyaambwa mumakani aaya, pele kwiindilizya kupandulula inga caba cintu cinyonganya akuletelezya tunjaanji. Pele aawa kaambo keni nkakuti “bana basankwa ba Elohimu” aabo baambwa mu Matalikilo 6 mbangele bawide, kutali bantu na baalumi ( balunyungu lwa Seti). Kuzumanana kwaamba kuti “bana basankwa ba Elohimu” bakali “bana basankwa bokwa Seti” inga tiicaba cintu ciluleme mbuli mbocilembedwe pe. Kuti swebo katuli basicikolo basyomeka ba Bbaibbele, tweelede kulekela Mangwalo kuti alyaambilile lwawo. Mumakani woonse aaya, mbuli muziiyo zyoonse, swebo tweelede kutobela bumbonikakwiina kucebauka akudonaika kufumbwa ooko nkobutozya bumboni.\\nKuli baabo basiminide ncobeni ku Bbaibbele, ooto twaambo tutabilila “kuti aabo basankwa baambwa bakali bangele” tulangikaanga tulazuminika. Kuli baabo bakkomanina kuliiba mutusimpe tuvwunguludwe mu Mangwalo, kunyina abumwi bukwabilizi bwiinda waawo.\\nKuli baabo basiminide ncobeni ku Bbaibbele, ooto twaambo tutabilila “kuti aabo bana basankwa baambwa bakali bangele”, tulangikaanga ntwaambo tuzuminika. Kuli baabo bakkomanina kuliiba mutusimpe tuvwunguludwe mu Mangwalo, kunyina abumwi bukwabilizi bwiinda waawo.7\\nBikkila maanu kuti: Bamwi balakazya kuti aayo masendekezya aakuti bakali bangele aabo baambwa mu Matalikilo 6 nkaambo buyo kakuti \"bangele tabakonzyi kukwatana.\" Ooto tumpango tupedwe kutabilila muzeezo ooyo, nokuba boobo, tugaminina kwaamba bangele bakujulu antoomwe alukwato (Mateyo 22:30; Maako 12:25; Luka 20:34-36). Kunyina pe mpokulembedwe mu Mangwalo kuti aabo bangele “bakazangila kujulu” akutalijata muzisusi akusiya ciimo ncibaalengedwe cakutaanguna, alimwi bakasiya masena ngubakapedwe” (Judi 1:6), kuti tabacikonzyi kuzyalana mbuli bantu baanyika.\\nLino atusanyangule twaambo tunjaanji tujatikizya makani aaya ambotweendelana kumalaile ookwa Yahuwah aakunyonyoona masi aabana Canaani.\\nMbuli mbokusalazyidwe kulembwa mubufwaafwi, Yahuwah wakalailila kuti masi aabana Kanaani ajayilwe limwi nkaambo akalisofwaazya lunyungu aba Nephilimu (mantu mapati aakazyalwa akataa bangele abantu). Eeco cakali cintu cakali kuyanda kunyonganya makanze Aakwe kumusela wamuntu, ooyo ngwaakalengede kutaanguna mucinkonzya Cakwe. Kuti nicakalekelwa kuya kumbele cilengwa cakuzyalana akataa bantu, banyama abangele antoomwe, lunyungu lwabantu nilwakasofwaazyigwa cakuti, nicatakakonzyeka kuti Messiah azyalwe katakwe kampenda kacili muumbulu8. Kuti Mwami Yahuwah naatakainda akati kubelesya cceba akulesya ciyanza eeco, loonse lunyungu lwabantu nilwakasofwaazyigwa alunyungu lwaba Nephilimu. Boonse bulangizi bwa lufutuko kwiinda muli Messiah wakasyomezyedwe, nilwakazimaanina limwi mpoonya aawo.\\nNkaambo kakuti Mangwalo kunyina mpaambilizya kuti kwakali bangele alimwi bakainduluka kuzyalana abantu9, ncintu ciide kuzuminwa kuti kunooli lunyungu lwaba Nephilimu lwakafutuka kuzambangulwe lyameenda kwiinda muli bamakaintu ba bana basankwa bokwa Noah aabo bakafutulwa mubwato. Niwakaindide muyoba wa Noah, musyobo waba Nephilimu wakalibonya alimwi atalaa nyika muluzubo lwa Noah eelyo nibakatalika kuzyalana akumwaikizyana atalaa nyika. Eeci ncintu cakalibonya muzisi oomo mwakali kukkala ba Nephilimu munyika ya Kanaani mumazuba ookwa Mozesi a Joshua. Nokuba kuti ooyu muzeezo inga waankamika bantu banjaanji, ncintu cilaa maanu kwaamba boobo kweendelanya a Mangwalo.\\nMatalikilo 6 aBweende bwazintu Zyaacitika Niwakaindide Muyoba:\\n(1) Bangele bakawa bazyalana abamakaintu baanyika (bamukowa wabantu).\\n\"Kwakali mantu malamfu [Ba Nephilimu] munyika, alimwi akuzwa aciindi eeco, eelyo bana ba Elohimu nibakanjilila bana basimbi babantu, aaba mbabakazyalwa kubasimbi aabo bakakwetwe kubantu ba Mwami Leza. Aabo mbabakaba basinguzu mumazuba aayo, alimwi mbabakali mumazuba aayo, alimwi mbabakali basimpuwo baciindi.\" (Matalikilo 6:4)\\nCiindi eeco bantu batasyomi bakalivwulide kapati munyika yoonse, alimwi bakazyala bana basimbi. Nkabela bantu ba Mwami Yahuwah bakabona kuti aaba basimbi bakali babotu, aboobo bakatalika kukwata kufumbwa aabo mbobakali kuyanda. Lino Mwami Yahuwah wakati, “Muuya wangu tuukooyookazyanya abantu kukabe kutamani, nkaambo mbaasizinyonyoono. Pele banoocijisi myaka iili mwaanda amyaka iili makumi obilo.” Mumazuba aayo, alimwi amumazuba aakatobela, kwakali mantu malamfu [Ba Nephilimu] munyika, alimwi akuzwa aciindi eeco, eelyo bana ba Elohimu nibakanjilila bana basimbi babantu, aaba mbabakazyalwa kubasimbi aabo bakakwetwe kubantu ba Mwami Yahuwah. Aabo mbabakaba basinguzu mumazuba aayo, alimwi mbabakali basimpuwo baciindi. (Matalikilo 6:1-4)\\nNkaambo bangele banjaanji bokwa [Elohimu] antoomwe abamakaintu baanyika, bakazyala bana basankwa aabo bakanyina bululami, aabo bakali bantu basulaikide kufumbwa cintu cakaluleme, nkaambo balo bakali kulisyoma munguzu zyabo; muziyanza zinjaanji, aaba balombwana baambwa kuti bakali kucita kufumbwa cintu eeco ba Giliki ncobakali kwaamba kuti cilakonzyanya acintu cicitwa ankalakata zyabantu. (Flavius Josephus, Antiquities of the Jews, Book 1, Chapter 3, 1.3.1, http:\/\/www.biblestudytools.com\/history\/flavius-josephus\/antiquities-jews\/book-1\/chapter-3.html)\\nKuteelela kuti aabo bangele bakazangide bakoonana abamakaintu banyama yabuntu kuutaninga sika muyoba (Matalikilo 6), nkokwakali kuteelela kwabantu banji mumusela mutaanzi, mbuli mbotunga twabona lino mukaambo kokwa Flavius Josephus. Ndileelyo buyo niwakasika musela wasanu kuzwa ciindi ca Kristu eelyo bupanduluzi bwaba \"Sethite\" busandulula kampango ka Matalikilo 6 nibwaatalika kumvwika akataa bantu.\\nMumusela wasanu kuzwa ciindi ca Kristu, ndendilyo nikwakatalikwa kuteelelwa kuti aabo bana ba Elohimu baambwa mu Matalikilo 6 bakali “bangele” pele eeco cakaba cintu camasampu nicakatalika kunongwa abantu banjaanji. . . .\\nCelsus a Julian Muzangi wakali kubelesya muzeezo wakwaamba “bangele” aabo mukulwana bana Kristu. Umwi Julius Africanus wakaanka kubelesya muzeezo waba Sethite mukuyanda buyo kuti aleke kufubaazyigwa. Umwi Cyril waku Alexandria wakakakila limwi muzeezo wakupandulula \"bangele\" kuti uleendelana “alunyungu lwa Seti\". Augustine awalo wakazumina muzeezo waba Sethite, nkabela ooyo ngomuzeezo wakazwidilila kusikila mu Misela Yaakatikati.10\\n(2) Nkaambo kakusangana kulunyungu lwabangele aabo baambwa mu Matalikilo 6:1-4, moyo wamuntu ulinjombede cakutajokolosya mumizeezo iisofweede.\\nMpoonya Mwami Elohimu wakabona kuti myoyo yabantu yakazwide busofwaazi munyika yoonse, alimwi kufumbwa ncibakali kuyeeyela mumizeezo yabo, cakali buyo cintu cisofweede ziindi zyoonse. Nkabela Mwami Yahuwah wakeetela nkaambo wakabamba muntu uukkala atalaa nyika, alimwi cakamucisa akumucumba mumoyo wakwe eeco. (Matalikilo 6:5-6)\\n(3) Yahuwah waamba kuti uyoonyonyoona muntu ngwaakalengede kuti akkale atalaa nyika.\\nMwami Yahuwah naakabona kuti bubyaabi bwabantu boonse bwavwulisya koonse-koonse, akuti mizeezo yabo yoonse yakazwide buyo bubi, wakausa kuti wakalenga bantu akubabikka munyika. Aboobo Mwami Yahuwah wakati, ��Ndiyoobanyonyoona bantu mbindakalenga koonse kufumbwa nkobabede munyika, alimwi abanyama, bayuni, azintu zyoonse zikalaba ansi, nkaambo ndausa kuti ndakazilenga.” (Matalikilo 6:7)\\nBikkila maanu mukwesu aawa kuti Mwami Yahuwah waamba kuti uyoonyonyoona \"banyama, acintu cikalaba, abayuni bauluka muluwo.\" Nkaambo nzi banyama banjaanji boobo ncibakeelede kujayigwa akunyonyoonwa? Ibbuku lya Jasher litwaambila kuti eelyo \"babetesi abaleli\" (kunooli lyaamba bangele) nibakabba akutizya “bana basimbi babantu baanyika” kuzwa kubanalumi babo, bantu bakatalika kuzyalanya alunyungu lwabanyama baandeene antoomwe. Cintu cakatobela ncakuti, abalo banyama bakasofwaala akuleka kuba mbubaalengedwe kutaanguna.\\nNkabela babetesi babo abaleli bakaunka kubasimbi babantu akutizya kufumbwa mukaintu ngubakali kuyanda, nayanda natayandi kuzwa kumulumi wakwe, mpoonya bana babantu mumazubaayo bakatalika kuzyalanya ŋombe zyaanyika, abanyama bamusyokwe abayuni bamuluwo akusanganya lunyungu lwa banyama baindene11musyobo umwi kuuzyalana amusyobo wiimpene, akutalika kunyemya Mwami [Yahuwah]; nkabela [Elohimu] naakabona kuti nyika yoonse yakalisofweede, bantu boonse bakanyonganya luzyalo atalaa nyika, bantu boonse abanyama boonse. (Jasher 4:18)\\nKotyanka acifwanikiso eeci12 kuti cikwazamuke.\\nLunyungu lwabantu, banyama, abaChimera mu Bbaibbele ? (non-WLC video)\\nEeci ncecintu cikonzya kupandulula kaambo keni Mozesi ncaakali kwiinduluka kubelesya bbala lyakuti banyama umwi awumwi \"muluzubo lwawo\/ lwabo\" eelyo naakali kwaambilizya banyama aabo kabanjila mu Bwato. Aaba banyama bakali banyama bakalaa lunyungu lusalala lutavweledwe nokuba kusofwaazyigwa kuzyalana abanyanyina bamisyobo yiimpene, umwi umwi kasalala mumusyobo wakwe, mbweenya mbuli mbwaakalengedwe kumatalikilo (Matalikilo 1:20-25).\\nPele ndiyoopanga cizuminano anduwe. Ukanjile mubwato yebo amukaintu wako, abana bako abakaintu babo. Alimwi kubanyama ukanjizye misyobo yoonse mubwato bobilo-bobilo mupoho amuzyazi kuti bakanunuke. Akubayunibamisyobo yoonse uyoobanjizya bobilo-bobilo, amisyobo yoonse yabanyama bapati atunyama tuniini bakanjile mubwato kuti bakanununwe. (Matalikilo 6:18-20)\\nMubuzuba oobo mbubonya, Nowa abana bakwe botatwe, ba Shemu, Hamu a Jafeti, mukaintu wakwe antoomwe abamukabana bakanjila mubwato. Bakanjila antoomwe abanyama bamusokwe bamisyobo-misyobo abanyama bavwubwa, azintu zyoonse zikalaba ansi, alimwi amisyobo yoonse yabayuni. (Matalikilo 7:13-14)\\nKuleka buyo kuti banyama aabo bakanjila mubwato bakalaa lunyungu lusalala, pele Mangwalo atwaambila kuti Noah awalo wakalaa luzubo lusalala lutavweledwe.\\n(4) Noah waambwa kuti wakalaa luzubo lusalala lutavwelanyidwe.\\nPele Noah wakabedwaa luzyalo mumeso ookwa Yahuwah. Aaya ngaakali mazyalane ookwa Noah: Noah wakali mwaalumi wakaluleme mumusela wakwe, alimwi Noah wakeenda a Elohimu. (Matalikilo 6:8-9)\\nIbbala lisanduludwe kuti \"kulondoka\" mukampango kali atalaawa ndyakuti tamiym [mubbuku lya Strong H8549]. Mubwini, eeli bbaka lilangikaanga talyaambilizyi buyo kululama buumi bwa Noah, pele buyo kujatikizya luzubo lwakwe. Mwanaa mbelele wa Pasika amoombe uusubila, bakeelede kuba tamiym (nkokuti tiibakajisi kabata nokuba kampenda amubili), mbweenya bwakeelede kuba zituuzyo zyacinyonyoono zyoonse. (Langa cilembedwe mu Kulonga 12:5, Myeelwe 19:2, amu BaLevi 4:3.)\\nMu Matalikilo 6:9 amwalo kulilembedwe kuti kwakanyina kuvwelenganya muluzubo lwa Noah: mukwasyi ookwa Noah wakali kusalala kakwiina kuvwelwa lunyungu lwabanyama baindene. Ibbala libelesyedwe eelyo lyaamba kuti tamiym, lyaambilizya tumpenda twaamubili mbuli kulemana, kubaa tubata, nokuba kubula cintu ceelede kuba mukulengwa kululeme.13\\nIbbala lyaci Hebulayo lyakuti tamim liiminina kuti kunyina kampenda, alimwi ndebbala libelesyegwa mukwaamba tumpenda twaamubili, kuleka tumpenda twakulijata muzisusi. Aboobo, eeli bbala lilabelesyegwa mukwaamba banyama babelesyegwa muzituuzyo kuti balasalala akuti tabakwe kampenda. Ndebbala lyaamba kuti kwiina kampenda mu Kulonga 12:5; 29:1. BaLevi 1:3,10; 3:1,6; 4:3,23,28,32; 5:15,18; 6:6; 9:2,3; 14:10; 22:19; 23:12,18. Myeelwe 6:14; 28:19,31; 29:2,8,13,20,23,29,32,36. Ezekiya 43:22,23,25; 45:18,23; 46:4,6,13. Kakwiina kabata. Mweelwe 19:2; 28:3,9,11; 29:17,26. Uubulungene. Intembauzyo 119:1. Eeci caambilizya kuti Matalikilo 6:9 taambilizyi buyo kulondoka kwaluzubo lokwa Noah, pele twaambilwa kuti walo amukwasyi wakwe alikke mbabantu bakalisungide akulilesya kusofwaazya luzubo lwabo, nokuba kuti kwakali busofwaazi bwakuzyalana akusanganya lunyungu lwabanyama abangele bakawa bwakali kuyambukila nyika yoonse.14\\n(5) Noah wakazyala bana basankwa botatwe balaa luzubo lusalala.\\nMpoonya Noah wakazyala bana basankwa botatwe, Shemu, Hamu, a Japheti. (Matalikilo 6:10)\\nKweendelanya abwaamba bbuku lyokwa Jasher, Noah wakasela mwana musimbi ookwa Enoch kuti abe mukaintu wakwe.\\n. . . Noah wakaunka akuyoosela mukaintu, walo wakasala Naamah mwana musimbi ookwa Enoch, alimwi ooyo musimbi wakalaa myaka yakuzyalwa iili myaanda yosanwe amakumi lusele. Nkabela Noah wakalaa myaka yakuzyalwa iili myaanda yone amakumi aali fuka, eelyo naakakwata Naamah kuti abe mukaintu wakwe. (Jasher 5:15-16)\\nLino mbotuzyibide kale kuti Enoch wakali muntu uululeme kapati (Matalikilo 5:18-24), ncintu camaanu kukosozya makani kwaamba kuti ooyo mukaintu wa Noah (Mwana musimbi ookwa Enoch) wakalaa luzubo lusalala, alimwi, abana bakwe mbaakazyala,bana basankwa bokwa Noah, abalo mbeenyw abakali baluzubo lusalala.\\n(6) Kulembedwe kuti nyika yoonse, bantu abanyama bakali kupona atalaa njiyo bakalisofweede.\\nInyika yakasofwaala kunembo lyokwa Elohimu, alimwi nyika yakazulila bujayi. Nkabela Elohimu wakalanga atalaa nyika, alimwi, amulange, inyika yakalisofweede; nkaambo bantu abanyama boonse bakanyonganya luzubo lwabo atalaa nyika. (Matalikilo 6:11-12)\\n(7) Yahuwah waamba kuti uyoonyonyoona bazumi boonse.\\nNkabela Mwami Elohimu wakaambila Noah kuti, 'Mamanino aabantu abanyama boonse asika kunembo lyangu; nkaambo nyika yazulila bujayi kwiinda muli mbabo; aboobo, langa, Ime njoolekela kuti banyonyoonwe antoomwe anyika.' (Matalikilo 6:13)\\n(8) Noah wakalaililwa kuti ayake Bwato.\\nPele yebo panga bbwato lyamapulanga aamusamu wagofa, ukosole twaandaanda mukati, alimwi ulimate mukati akunze abunzuka bwa taala. Bulamfu bwalyo bukabe tukokola tuli myaanda yotatwe, bwaamba bukabe tukokola tuli makumi osanwe, bulamfu bwabwaanda bukabe tukokola tuli makumi otatwe. Alimwi ukayake ciluli atala aabbwato, ukasiye mwaako akati-kati wakakokola komwe. Mubbwato uyake twaandaanda ansi, alimwi atumwi atala aatootu, atwamamanino atala eeni, wamana ukabikke mulyango kumbali. Lino mebo ndiyoowisya zambangulwe pati anyika liyoonyonyoona zintu zipona, nkaako zyoonse ziyoofwa. (Matalikilo 6:14-17)\\n(9) Mangwalo aambilizya bana basankwa bokwa Noah abamakaintu babo ciindi citaanzi.\\nPele ndiyoopanga cizuminano anduwe. Ukanjile mubbwato yebo amukaintu wako, abana bako abakaintu babo (Matalikilo 6:18)\\nNcintu ciyandika kapati kubikkila maanu kuti aawa tumvwisisye kuti Mozesi kunyina pe naakaambilizya bamakaintu babana bokwa Noah kusikila:\\nKwakalibonya kuti bantu abanyama boonse bakali sofweede. (Matalikilo 6:11-12)\\nYahuwah waamba kuti Walo uyoonyonyoona bantu abanyama boonse. (Matalikilo 6:13)\\nNoah wakalaililwa kuti ayake Bwato. (Matalikilo 6:14-17)\\nEeci cisendekezya kapati kuti bamakaintu babana bokwa Noah tiibakali baluzubo lusalala lutavweledwe. Balo balaa kabeela nokaba kasyoonto buyo kakajisi lunyungu lwaba Nephilimu. Oobu bumboni bulalibonya mutwaambo totatwe: (1) Mantu malamfu akainduluka kulibonya kawiindide muyoba, alimwi kakwiina bangele basofweede bakakwatana abamakaintu bakkala anyika. (2) Noah wakalaa lunyungu lusalala, alimwi bumboni bwini butondezya kuti abalo bana bakwe basankwa bakalaa luzubo lusalala. (3) Kunyina nokulembedwe makani aabamakaintu aabo kusikila nicakainda ciindi bantu boonse nibakasofwaazya luzubo lwabo. (Ibbuku lyokwa Jasher alyalo lilazuminizya kuteelela muzeezo ooyu kwiinda mukutwaambila kuti aabo bamakaintu tiibakasalidwe kusikila ciindi Bwato nibwaamanide kuyakwa (Bala bbuku lyokwa Jasher 5:33-35.)\\nAlimwi aawa, ooyu muzeezo nokuba kuti ulanyandya kubantu banjaanji, ngomuzeezo uulibonya kubaa maanu kweendelanya abumboni bwaambwa mu Mangwalo.\\n[Bikkila maanu kuti]: Kubaa lunyungu lwaba Nephilimu (mbweenya mbuli lunyungu lumwi loonse) tacaambilizyi kuti oolo lunyungu inga lwalibonya amubana bazyalwa kuli yooyo uujisi lunyungu oolo pe. Mumakani aabana basankwa bokwa Hamu, kapati Canaani, eeci cakalibonya ncobeni mulinguwe. Malembe aamisela aambilizya kuti mwana musankwa Magogu ookwa Japhethi, awalo kunooli wakakona lunyungu lwamusyobo ooyo. Kunyina bumboni, nokuba boobo, kuti oolo lunyungu lwakalibonya mubana bokwa Shemu. Ncintu ciyandika kubikkila maanu aawa kuti muntu takonzyi kulyeempa bazyali bakwe. Bamakaintu babana bokwa Noah nobakalisingidwe kale kuti nibakazyalwa kabalaa lunyungu lwaba Nephilimu.]\\n(10) Yahuwah wanyikizya nyika muzambangulwe lyameenda. (Bala cilembedwe mu Matalikilo 7-8.)\\n(11) Mantu magalakata (ba Nephilimu) balibonya kalimanide zambangulwe lyameenda.\\nBa Amalekite bakali kukkala munyika yakumusanza: alimwi ba Hitite, aba Jebusite, aba Amorite, bakali kukkala mumalundu: alimwi bana Canaani bakali kukkala munsaa lwizi, munsaa nkomwe yamulonga wa Jodani.\\nAlimwi kunze aaboobo twakaakubona, Bahiti, Bajebusi, a Baamoli mbabali mutulundu-lundu, nkabela Bakenani bali kumbali a Lwizi lupati akutobelezya mulonga wa Jolodani.”\\nLino Kalebi wakaumuzya bantu bakali kumbele lya Mozesi akuti, “Atukabasaale lino, nkaambo inga twabazunda.” Pele baalumi mbaakainkide aabo bakati, “Peepe, tatukonzyi kuyoobazunda bantu aabo pe, nkaambo mbaasinguzu kwiinda ndiswe.”\\nAboobo bakaambila Baisilayeli makani mabi acisi eeco, bakati, “Nyika eeyo imena bantu buyo, alimwi boonse mbitwakabona mmantu.\\n[ba Nephilimu baba Hebulayo: ndebbala eelyo Mozesi ndyaakabelesya mu Matalikilo 6:4], twakabona bana Baanaki, bakazyalwa ku mmantu aayo, nkabela swebo twakalibona kuceya mbuli nsozi, abalo mbubakatubona oobo (Myeelwe 13:29-33)\\nBikkila maanu kuti masi “aamagalakata aabantu” (ba Nephilimu) aalembedwe aawa, akali masi aabana Canaani (eeco caambilizya kuti boonse bakazyilide kuluzubo lwa muzyukulu ookwa Noah, Canaani) alimwi aabo mbambabo Mwami Yahuwah mbaakalailila kuti beelede kunyonyweedwa limwi. Nokuba kuti kuli buyo masi one akataa ciloba aabana Canaani aambidwe aawa abaabo bakatumidwe kuyooyubilila akulangaula nyika, inga kwamvwugwa buyo kuti amwi masi otatwe aataambidwe (aaba Gigashite, ba Perizite, aba Hivite) aalo akalisangene kale mukaambo aaka, nkaambo aayo akali masi aacibeela ca Canaani. Ncintu cilangilwa kuti aabo bakatumiwe kuyoolangaula nyika, tiibakaambilizya musyobo waba Gigashite, ba Perizzite, aba Hivite kwiinda mumazina aabo nkaambo kanzila eeyo njibakabelesya nibakali kuyubilila kulangaula nyika. Aaba batumwa bakeenda musyokwe mucibanda ca Zini, kumusanza, mpoonya akutozya kunyika kuyoosikila kumunzi wa Rehobu.\\nMpawo baalumi baya bakainka kukutwela nyika kuzwa kunkanda ya Zini kumusanza mane kuyoosika ku Lehobu kufwiifwi amanjililo aamunzi wa Hamati. Bakanjila nkwiili kumusanza baakusika ku Hebuloni ooko kwakali Baahimani, Basyesyai, a Batalimayi baciinga ca Anaki nkobakakkede, Hebuloni yakayakwa mumyaka iili ciloba, kakutanayakwa Zowani mu Ijipiti. Eelyo bakasika kukkuti lya Esyikolo, lino ooko nkukonya bakakwezula mutabi wakajisi cikama cansaansa nkabela wakali kulema cakuti bantu bobilo bakali kuutembaizya akati kabo. Alimwi bakaletelezya ankuyu amapomegileneti. Lino busena oobo bwakaitwa kuti kkuti lya Esyikolo, mukuti nkubakakwezula mutabi wacikama cansaansa Baisilayeli. Eelyo bakamanizya kutwela cisi kwamazuba aali makumi one. (Myeelwe 13:21-25)\\nKotyanka acifwanikiso eeci kuti cikwazamuke.\\nNokuba kuti masi aabantu baku Canaani taakali masi alikke aakajisi nkalakata zyamantu malamfu (ba Nephilimu), aayo masi akali mapati alimwi akakkede atalaa nyika mpati kwiinda misyobo yabantu imwi.\\nAnsi aawa kuli misyobo yankalakata zyabantu imwi iilembedwe mu Mangwalo:\\nLintu lyaku Ireland lyakayuminina mubili lyakavwukkulwa nikwakali kusyigwa migonti ku bbazu lya Antrim, Ireland (mu 1876): Lyakali 12'2” mafiiti kulampa akubaa tunwe cisambomwe kukuulu kwalulyo. Mangwalo aambilizya mantu mapati (ba Rephaimu) balaa tunwe cisambomwe. “Alimwi kwakabuka ayimbi nkondo ku Gati, kwalo ooko kwakali dintu lyakajisi manwe aali cisambomwe kujanza lyomwe-lyomwe alimwi lyakajisi manwe aali cisambomwe kucituta comwe-comwe antoomwe manwe aayo akali makumi obilo aane. Alyalo lyakali limwi lyamantu [H7498: râphâ'].\" (2 Samuele 21:20; Kolanga a 1 Makani. 20:6\\nBa Rephaimu: Eeli bbala lya \"Rephaimu\" libonekaanga mu Mangwalo lyaambilizya mikowa yoonse yabantu baku Canaani.15 Ogu, waba Amorite mwami waku Bashani, wakali mucaala wamukowa waba Rephaimu: \"Lino kuzwa waawo twakanyona, twakatozya mugwagwa uuya ku Bashani. Nitwakasika ooko, Ogi mwami wa Bashani, wakasika kuzootulwana ku Edileyi abasilumamba bakwe boonse. Lino mwami Ogi nguwakasyeede wamukowa wamagalakata aabantu [H7497: rapha'] ku Balefa. Bulo bwakwe bwakali bwalubulo, bulamfu bwabo bwakali tukokola tuli kkumi atutatu [13.5 mafiiti16], bwamba bwakali bwatukokola tuli cisambomwe [6 mafiiti]. Asunu nkobucili mumunzi wa Labba wa Baamoni (Ciibalusyo 3:1, 11) Bana ba Isilayeli, bakalaililwa aMwami Yahuwah kuti, banyonyoone kufumbwa munzi waku Bashani abantu boonse bakkala muminzi eeyo.\\nBa Anakimu: Ba Anakimu bakali balunyungu lwa Anaki, mwana musankwa ookwa Arba (Joshuwa 15:13; 21:11) alimwi bakali kukkala kumusanza lyanyika ya Canaani. Bana ba Isilayeli, nibakali kusololelwa a Joshuwa, bakalaililwa kuti banyonyoone akudilimuna minzi yaba Anakimu yoonse. Bamwi, nokuba boobo, bakatija akutijila ku Gaza, ku Gati, aku Ashdodi (Joshuwa 11:21-23). Davida abalombwana bakwe wakaswaanganya ba Anakimu banjaanji kabazyila kumunzi wa Gati, umwi wakali mupati ncobeni wakali Goliati (1 Samuyele 17:3; 2 Samuyele 21:20-22)\\nBa Zuzimu (ba Zamuzummimu): Kubantu basandulula Bbaibbele, Ba Zuzimu, bayeeyelwa kuti bakali bomwe aba Zamuzummimu, aabo bakali kukkala mucooko cakayakidwe mumunzi wansiku ookwa Ammoni. Yahuwah wakabanyoynoona ba Zuzimu kutegwa bana bokwa Loti bakonzye kukona nyika. (Ciibalusyo 2:19-21)\\nBa Emimu: Ba Emimu bakali kukkala mucooko cakayakidwe munzi wansiku Moabu. Mwami Yahuwah wakanyonyoona ba Emimu kutegwa bana bokwa Loti bakonzye kukona nyika. (Ciibalusyo 2: 10-12)\\nBa Horite: Ba Horite (ba Horimu) bakali kukkala mucooko camunzi wansiku Edomu. Yahuwah wakabanyonyoona ba Horite kutegwa bana bokwa Esau bakonzye kukona nyika. (Ciibalusyo 2:12, 21-22)\\nKweendelanya bulembedwe mubbuku lisandulula zintu zyanyika International Standard Bible Encyclopedia, \"Ncintu cinga kacili masimpe kuti [ba Rephaimu, ba Anakimu, ba Zamuzummimu, aba Emimu] boonse bakali baluzubo lomwe, bakapedwe mazina aayimpene kubantu aabo mbubakali kuswaanganya.\" Cintu cilembedwe mu mangwalo acibeela canyika ooko nkobakali kukkala ba Horite amikowa imwi, citondezya kuti boonse bakali cibeela calunyungu lwamukowa mupati.\\nBikkila maanu aawa kuti: Yoonse misyobo yaambidwe atala aawa yakatola lubazu munkondo yakacitika mu Matalikilo 14. Eeyi tiiyakali nkondo yasimweenzya kakuba yakukwezyana kusyule pe; yakali nkondo akataa bantu amagalakata aabantu (ba Nephilimu)! Ooyu muzeezo wakuteelela boobu uliswaangene aceeco cilembedwe camusela mutaanzi cokwa, Flavius Josephus, ooyo walo wakaamba kuti \"lunyungu lwa nkalakata zyabantu\" lwakazundilwa limwi munkondo eeyi.17\\n(12) Mwami Yahuwah waambila bana Isilayeli kuti banyonyoone masi aaba Nephilimu, akubedaa luzyalo kumasi amwi.\\n“Mwaswena afwiifwi amunzi ooyo ngomuyanda koola, kusaanguna mubape ciindi cakuti balikombye. Kuti bazumina kujalula manjililo, bantu boonse bamumunzi ooyo balaba bazike banu, banoomubelekela lyoonse. Pele kuti tabalikombyi, alimwi babusya nkondo, amubabbatikizye. Mwami Yahuwah wanu waaba munzi ooyo mumaanza aanu, mujaye baalumi boonse apanga. Pele bakaintu, bana, zivwubwa azimwi zyoonse zili mumunzi ooyo, mulakonzya kuzisaala kuti zibe zyanu. Alimwi mulakonzya kubelesya eezyo Mwami Yahuwah nzyaamupa nimwasaala basinkondonyoko. Mbombuboobu mbomweelede kuyoocita kuminzi yoonse iili kulaale anyika yanu.” (Ciibalusyo 20:10-15)\\nKunyonyoona masi aaba Nephilimu:\\nPele kuminzi yamisyobo eeyo Mwami Yahuwah wanu njayoomupa kuti ndukono lwanu, mutakasiyi cintu niciba comwe cipona pe. Mbubonya mbuli Mwami Yahuwah wanu mbwaakamulailila, amukabanyonyweede limwi, Bahiti, Baamoli, Bakenani, Bapelezi, Bahivi a Bajebusi. Nkaambo inga mulaba nimuccilila ziyanza zibi nzobacita zyakukomba baleza babo, mpawo mubisizye Mwami Yahuwah wanu. (Ciibalusyo 20:16-18)\\nLino Mwami Yahuwah, Leza wanu uyoomunjizya munyika eeyo njimuyookkala, alimwi uyoomutandila misyobo iili munyika eeyo. Uyootanda misyobo iili ciloba yanguzu kwiinda ndinywe, iili Bahiti, Bagegasyi, Baamoli, Bakenani, Bapelezi, Bahivi, alimwi a Bajebusi. Mwami Yahuwah, Leza wanu aakwaaba bantu aaba kulindinywe, muleelede kuti mukabajaye boonse buyo mbobabede. Mutakapangi cizuminano ambabo, nikuba kubabeda aalubomba pe. Mutakakwatani ambabo, alimwi mutakalekeli bana banu kuti bakakwatane ambabo pe, nkaambo inga bayooiisya bana banu nzila zyakukomba baleza bambi akubalesya kukomba Mwami Yahuwah, Leza wanu. Aawo Mwami Yahuwah inga wamunyemena akumunyonyoona cakufwambaana. Mboobu mbomweelede kucita kubantu aabo. Mukazimwaye zipaililo zyabo, mukapwayaule misemo yamabwe nkobapailila, mukamwayaule twaanda ntobakombela alimwi mukatente mituni yabo. (Ciibalusyo 7:1-5)\\nBbuku lisandulula Mantu Mapati, lyakalembwa aba Stephen Quayle\\nKukwabilila luzubo \/ lunyungu \/ luzyalo...\\nBikkila maanu kuti malailile aa Mwami Yahuwah alisalazyide kulesya kukwatana amasi aaba Nephilimu:\\nMutakakwatani ambabo, alimwi mutakalekeli bana banu kuti bakakwatane ambabo pe, nkaambo inga bayooiisya bana banu nzila zyakukomba baleza bambi akubalesya kukomba Mwami Yahuwah, Leza wanu. (Ciibalusyo 7:3)\\nEeci cilisalazyide kwaamba kuti Taata Yahuwah wakali kukwabilila lunyungu oomo mwakeelede kuzyalilwa Messiah. Walo wakalomya ncobeni kulesya bana ba Isilayeli kuti batani kunjililani abantu bamasi aaku Canaani. Abumwi bumboni bujata ncobeni bulajanwa mukaambo kakuti mukowa wa Mufutuli Yahushua wakazyila mulukwato lwa Judah amukwaakwe musimbi, Tamar, kuleka mulukwato lwakwe kumukaintu waku Canaani!\\nMpoonya Juda wakabona kamwale waku Canaani mwanaa Shuwa. Wakamutola akuyoomunjilila.Nikwakainda ciindi cili mbocibede mukaintu wa Juda, mwana musimbi ookwa Shuwa, mukaintu ookwa Juda, wakafwa. Lino ciindi cakamana dilwe, Juda amweenzinyina Hila Muadulamu bakaya kumunzi wa Timuna, ooko babelesi nkobakali kugela mbelele zya Juda. Nkabela umwi muntu wakaambila Tamaa kuti, “Usozyala uya buya ku Timuna kukugela mbelele zyakwe.” Amvwe boobo wakasamununa zisani zyabumukamufu, wakasama zimbi akulivwumba cisani kumutwe akubusyu, ngooyo waakukkala amanjililo aamunzi wa Enaimu, wakali munzila iiya ku Timuna. Wakalizi kuti lino Syela wakakomena, pele taakwe naakategwa amukwate. Lino Juda naakabona mukaintu ooyo, wakayeeya kuti mwaamu, nkaambo wakalilivumbide kubusyu. Mpoonya wakaleya kumbali lyamugwagwa waya kulinguwe. Asike wamwiita wati, “Koza njanda kuti tubonane.” Taakazi kuti ngumukamwana. Mukaintu ooyo wakati “Ino ulandipa nzi?” Juda wakati, “Ndiyookutumina kapongo kuzwa kubutanga bwangu.” Mukaintu wakati, “Ncibotu, pele usaangune kundipa cisyomezyo cimwi kotanatumina kapongo.” Juda wakabuzya kuti, “Ino ndakupa cisyomezyo nzi?” Mukaintu wakaingula kuti, Ndipe nweenwe akatambo kayo alimwi amusako wako.” Nkabela wakamupa zintu eezyo. Eelyo bakaswaangana, mpoonya mukaintu wakamita. Mpoonya Tamaa wakainka, wakaligwisya cisani ncaakalivumbide kubusyu akusama zisani zyakwe zyabumukamufu. Lino Juda wakaakutuma mweenzinyina kuzwa ku Adulamu kuleta kapongo kutegwa azootambule zisyomezyo zyakwe kuzwa kumukaintu, pele mweenzinyina ooyo taakwe naakazoomujana pe. Wakabuzya-buzya kubaalumi mbaakajana ooko, wakati, “Ino uli kuli mukaintu uulya wakali kumbali aamugwagwa ku Enaimu?” Pele bakaingula kuti, “Taakwe mukaintu mwaamu wakali kukkala aalya pe.” Lino wakainka kuli Juda, waakwaamba kuti, “Taakwe mukaintu mwaamu ngundajana, alimwi baalumi bakooko bati, 'Taakwe mukaintu mwaamu wakali kukkala nkuko pe.' “Mpoonya Juda wakaingula kuti, “Komuleka buyo azitolele limwi zintu ziya nzindakamusiila, nkaambo inga bantu batuseka. Kayi twali mutuminide kapongo aaka, pele toomujana pe.” Lino nikwakainda myezi yotatwe, umwi muntu wakaambila Juda kuti, “Mukamwanaako Tamaa wakalalikwa, alimwi uliminsi.” Eelyo Juda wakalailila kuti, “Amukamweete kuno, mukamutente mane afwe.” Eelyo nibakali kuya bumuleta, Tamaa wakatuma ijwi kuli wisizyala wati, “Mebo ndakaminsigwa amuntu mukamwini zintu eezyo. Amuzilange mubone naa nzizyani, nweenwe akatambo kayo alimwi amusako ooyo.” Lino Juda wakaziziba zintu eezyo, nkabela wakaamba kuti, “Makani aaya ngaamba mukaintu ooyu ngabwini. Walo uliluleme kwiinda ndime. Ime ndime ndabisya, ndakali kweelede kumukwatya kumwanaangu Syela.” Alimwi taakwe naakoona anguwe pe. Lino ciindi cakwe nicakasika kwakajanika kuti wakaminsi bana bamaanga. Mukaintu naakali kuminingana kuti atumbuke, umwi mwana wakagwisya kuboko anze, aawo sikutumbusya wakakujata kuboko ooko, wakakwaanga katali kasalala, waamba kuti, “Ooyu ngomutaanzi kuzyalwa.” Kumane mwana ooyo wakakubweedezya kuboko ooko, nkabela umwi ooyo nguwakazyalwa kusaanguna. Abone boobo sikutumbusya wakaamba kuti, “Amubone, ino wapola buti yebo!” Nkaako wakamuulika kuti Pelezi. Musule awalo umwi ooyu wakazyalwa, kaangidwe antali iisalala kukuboko kwakwe. Wakaulikwa kuti ngu Zelaa (Bala cilembedwe mu Matalikilo 38)\\nIbbuku lya musela ookwa Yahushua Munanike, mwanaa David, mwanaa Abrahamu. Abrahamu wakazyala Isaka; alimwi Isaka wakazyala Jakobo; alimwi Jakobo wakazyala Judasi abeeninyina banabokwabo; Alimwi Judasi [Judah] wakazyala Pharesi [Pharez] a Zara waku Thamar; alimwi Pharesi wakazyala Esiromu; alimwi Esiromu wakazyala Aramu; . . . (Mateyo 1:1-3; Bala cilembedwe amuli Luka 3:33.)\\nAbumwi bumboni bwamamanino bwakukanza kwa Mwami Yahuwah mukulesya lunyungu lwabana Isilayeli kulisofwaazya aluzubo lwaba Nephilimu baku Canaani, lulajanwa mukuzandula mukowa wabana Isilayeli akubatola buzike kunyika ya Ejipita ooko, nibaazandudwe, bakali kukonzya kukomena akubaa nguzu akuzyalana akuvwuzyanya. Kakwiindide myaka yiinda 400 alimwi kakutaninga ba Kulonga, Mwami Yahuwah wakaambila Abrahamu kuti bana balunyungu lwakwe bayooba beenzu munyika iili kulaale (Ijipita), pele bayoozyokela kunyika ya (Canaani) kufumbwa buyo \"busofwaazi bwaba Amoli\" bwaakuzulila kucitika.\\nMwami Yahuwah wakati kulinguwe, “Bana bako bayooba beenzu munyika imwi iitali yokwabo. Bayooba bazike kubantu banyika eeyo, alimwi bayoolelwa alutuzi lupati kwamyaka iili myaanda yone. Pele ndiyoocisubula cisi eeco ciyoobacita boobo, alimwi bana bako bayootolelela alubono lunji lwacisi eeco baakuzwa mulincico. Lino kwaamba zyako uyoopona buumi buzwide, alimwi uyoofwida muluumuno, uyoozikkwa koli mudaala. Lunyungu lwako luyoozwa mubuzike akuboola alimwi muno munyika muzyalani lyane, nkaambo lino kubisya kwa Baamoli takunasika ampa eeni-eni kuti mbasubule. (Matalikilo 15:13-16)\\nMbucakaindila buyo ciindi eeci, swebo tubala kuti Mwami Yahuwah wakabambana cizuminano antoomwe a Abrahamu oomo mwaakasyomezya kuti Walo uyoopa nyika eeyo iikkedwe ba Amoli ayimwi misyobo yaba Nephilimu kulunyungu lwa Abrahamu.\\n“Zuba kalibbilide, nikwakasiya, kufwambaana kwakalibonya kalongo kamulilo, kakali kusuka busi bunji, alimwi kwakalibonya amumuni uumwekesya, eelyo kalongo aako amumuni zyakainda akati kazituli eezyo”. (Matalikilo 15:17)\\nKulangikaanga Taata Yahuwah wakali kuzumizya masi aabana Canaani (ba Nephilimu) kuti akomene akubaa nguzu akuvwuzyanya, kutegwa muciindi Cakwe ceelede, Walo akabamwayaule boonse balunyungu luzangide akulitondezya Lwakwe kuti ngusinguzuzyonse kwiinda mujanza lyabana ba Isilayeli aabo bakaceede bacisyomeka.\\nMalailile ookwa Taata aakujaya bantu bamasi aana Canaani, akali malailile aatagaminide muntu omwe buyo pe . Kulaale kuba mucito wacijayejaye, kunyonyoona mukowa wabana Canaani wakali mucito waluzyalo luteeli alimwi aluyando lutalisumpuli.\\nMalailile ookwa Taata aakujaya bantu bamasi aana Canaani, akali malailile aatagamide muntu omwe buyo pe . Kulaale akuba mucito wamajayejaye, kujaya mukowa wabana Canaani wakali mucito waluzyalo luteeli alimwi aluyando lutalisumpuli. Kuti Taata Yahuwah naakalekela masi aakomba mituni aaba Nephilimu kuti azumanane kaatanyonwi, inyika yoonse niyakasofwaazyigwa, alimwi lunyungu lwa Messiah ooyo wakasyomezyedwe, alwalo nilwakasofwaazyigwa, akupa kuti cibe cintu citakonzyeki kuti swebo tukafutulwe.\\n[Ncintu] cilaa maanu kuzyiba kaambo keni Mwami [Yahuwah] ncaakali kunga wazumizya lunyungu (lwa mukowa uusofweede) kuti lukkalilile — kwaciindi cilamfu buyo kusikila bantu Bakwe babanyonyoona akubamwaya kuzwa atalaa nyika. Nkaambo nzi? Nkaambo . . . muumicito yakukoma yaba Hebulayo oomo nyika yoonse yakatobela zambangulwe lyameenda mubakatalika kuyoowelwa akuyoowa Mwami YHVH, [Elohimu] wabo — [Elohimu] omwe wakasimpe ookwa Abrahamu, Isaka a Jakobo. [Yahuwah] wakatembaulwa kwiinda mubantu Bakwe bakasalidwe aciindi eeco alimwi eeci cisi cipya ca “bantu bajaya nkalakata zyabantu”bakaimikila kabapa bumboni kumasi woonse kunguzu zyeebeka akasimpe ka Mulengi wajulu anyika ooyo uupona ncobeni.\\nLino basikutwela kabatanalala, Lahabu wakatanta atala aaciluli akubaambila kuti, “Ndizi kuti Mwami Yahuwah waaba nyika eeyi kulindinywe, alimwi bantu boonse baliyoowede akaambo kandinywe. Twakamvwa mbuli Mwami Yahuwah mbwaakaandaanya maanzi aalwizi lusalala ciindi nimwakazwa mu Ijipiti. Alimwi twakamvwa ambuli mbumwakajaya Sihoni a Ogi, bami bobilo ba Baamoli bakali kukkala kujwe lyamulonga wa Jolodani. Mbutwakamvwida buyo zyandinywe, lyakatuleka, taakwe naba omwe wakacili aamputo pe. Nkaambo Mwami Yahuwah wanu ngu Leza wajulu aansi aano. (Joshua 2:8-11)\\nEelyo kuti yebo wayeeya eeci cisi cisyoonto ncicakacita kumakunga aankalakata eezyo zyakatobela zambangulwe lyameenda, ncintu cuubauba kubona kaambo keni Mwami [Yahuwah] “ncaakazumizya” kuti lunyungu lwaba Nephilimu lukkalilile kusikila wainda muyoba — kulindila buyo kujayigwa abantu Bakwe. Mukucita boobo, Mwami [Yahuwah] wakatondezya kunyika yoonse akubangele bakawa eeco cintu bantu beendelana Anguwe ncobakonzya kucita.18\\nAlitembaulwe zina liteeli lyokwa Yahuwah cino ciindi alyoonse kusikila kukabe kutamani. Walo ulizyi mamanino kuzwida kumatalikilo alimwi uliluleme akulondoka mumicito Yakwe yoonse!\\nKuli zintu zinjaanji zinga zyaambwa zijatikizya kuzyalana kwabangele bakawa kujulu mu Matalikilo 6, pele eeco tacili cintu ncotuvwuntauzya muciiyo eeci kwiinda buyo ceeco ncotwasanyangula kale. Kaambo keni aawa kaambwa kale mukukosozya makani atala aawa.\\nIbbuku lyokwa Enoki\\nBantu banji bazwanganina makani aakuti eelyo bbuku lyokwa Enoki, Ibbuku lya Balangilizi kuti naa inga kalili bbuku likonzya kusyomwa kwaamba masimpe aabangele bakawa. Nkamu WLC ayalo kunyina niikaka nokuba kuzumina kuti aayo inga kaali masimpe, pele izuunyene buyo kutondezya kuzwa mu Mangwalo alikke mazwanga aancobeni aakali mu Matalikilo 6. Kumwi ibbuku lyokwa Jasher Book of Jasher alyalo lyakabelesyegwa ciindi aciindi mukuvwuntauzya makani aali mucibalo eeci, pele ooku teesyi kusola kutabilila muzeezo wakuzyalana kwabangele basofweede azintu zyakatobela kucitika kuzwa waawo pe.IBbaibbele, lilikke, lilakonzya kupandulula zyoonse zyakacitika.\\nMazuba ookwa Noah\\nPele mbweenya mbwaakabede mazuba ngaakali kupona Noah, mbweenya akwalo kuboola kwa Mwanaa muntu mbokuyooba. (Mateyo 24:37)\\nEelyo notulangila zintu mu mumuni ooyu, kufumbwa caambwa mukucenjezya kwacishinshimi eeci inga caba cintu cilaa makani mapati kuli ndiswe.\\nMumazuba ngaakali kupona Noah, bantu boonse bakasofwaala kwiinda mukucita citondwa cakusanganya luzyalo lwabo aciyanza cikasyidwe cakuzyalana abanyama baimpene luzubo. Ba Nephilimu\/ nkalakata zyabantu baku (Matalikilo 6:4) azinyama ziitwa kuti chimera (Jasher 4:18), bakazyalwa kwiinda mukuzyalana kwabuzangi bupati akataa banyama abantu. Mazubaano, tuyaa kubona zintu zisesemya eezi kazicitika mumeso eesu! \"Basyaazyibwene bazilengwa leza\" bayaa kulipeekezya kupindaula akunyonganya luzubo lwabantu abanyama; balo, kakwiina kweezyeezya nokuba kulilekelela, basofwaazya luzubo oolo Mwami Yahuwah ndwaakaambide kuti \"ncintu cibotu kapati\" kumatalikilo (Matalikilo 1:31). Ncobeni, tupona mumazuba aamamanino mbuli \"mazuba ookwa Noah.\"\\nNzyeezyi zintu zitondwa akusesemya zyakacitika kale mazuba aano mumilimo yakupindaula lunyungu lwazilengwa leza.\\nMbeba iilaa kutwi wamuntu\\nmbeba zyilaa bongo bwabantu\\ncinyama cakazyalwa akataa ngulube amuntu\\nmadeede aajisi lunyungu lwa nswi\\nmayaa tusulwe aasanganyidwe alunyungu lwamuntu\\ntombwe ulaa lunyungu lwanguunguni\\nmbelele zilaa myoyo yabantu 15% muntu ambelele\\nKuleka buyo kuti kusanganya lunyungu akataa bantu abanyama ciyaa kuba ciyanza cijanwajanwa, pele azisyango zya GMO (zisyango zisanganyidwe lunyungu lwabanyama) ziyaakuvwuzyanya akati kesu akuba cakulya abuzuba. Zyakulya zipindudwe zya GMO nzyakulya zitondwa akusampaula Mwami Yahuwah! Bantu, bacita zitondwa muzina lya \"lwiiyo lwazilengwa leza,\" akubbodoola kuti balakonzya kuyungizya kubotya zintu nzyaakalenga Mwami Yahuwah, eezyo nzyaakaamba kuti \"nzibotu kapati\", ooko nkunyansya ncobeni alimwi ncintu cimwi akataa zitondezyo zyamazubaano ngotupona.\\nBasicikolo ba Bbaibbele banji abaabo bavwuntauzya ba Nephilimu mazubaano, balimasimpe kuti swebo tulaafwi kubona ba Nephilimu kabazyokelamumazubaano aamamanino. Eeci ncintu cikonzyeka kucitika, alimwi kulanga bweende bwazintu zyoonse, cilangilwa kucitika. \"Mbweenya mbwaakabede mazuba ngaakali kupona Noah, aalo mazuba aakuboola kwa Mwanaa muntu ayooba mbweenya.\" (Luka17:26) Mwami Yahuwah atuyumyeyumye myoyo yesu akutupa busongo bwakupona mumazuba aazya kumbele.\\n*Woonse Mangwalo aambwa mucibalo eeci azwa mu KJV amazina aasetekene kaabikkidwe oomo.\\n1 Ba Gigashite bakasiigwa mu Ciibalusyo 20 mumulongo wamasi aabaku Canaani, pele balisanganyidwe mutumpango tutobela: Ciibalusyo 7, Joshua 3:10, a Joshua 24:11.\\n2 \"Bana basankwa bokwa Elohimu\" (B'nai HaElohim) balajanwa mutumpango tuli 5 mu Cizuminano Cakale: Matalikilo 6:2; Matalikilo 6:4; Joobo 1:6; Joobo 2:1; Joobo 38:7\\n3 Mozesi kanjaanji waambwa kuti nguwakalemba bbuku lya Joobo.\\n8 Yahushua, mbuli mbwali \"Mwanaa mbelele ookwa Yahuwah,\" wakeelede kubula kampenda. \"Mwanaa mbelele wenu wa [Pasika] weelede kuba mwanaa mbelele uutakwe kampenda, mugutu ulaa mwaka omwe: Inywe mweelede kuzandula kuzwa akataa mbelele nokuba mpongo.\" (Kulonga 12:5) \"Nkaambo mbuli mbomuzyi kale kuti inywe tiimwakanununwa azintu zikonzya kunyonyoonwa, mbuli nsiliva agolide, nokuba kuzwa mumyaambo iitakwe mpindu yaziyanza zyabamauso; Pele mwakanununwa abulowa buyandisi bokwa Kristu, mbwaanga Walo ngo mwanaa mbelele uutakwe kampenda nokuba kabata.\" (1 Petulo 1:18-19)\\n9 Bamwi bakasendekezya kuti kwakali ciindi cabili eelyo bangele basofweede nibakazyalana, nkokwaamba kuti bangele bakoonana abamakaintu kuutaninga sika muyoba alimwi kaliindide zambangulwe lya meenda. Nokuba boobo, bumboni buliko butondezya buyo kuti eeco cakacitika ciindi comwe buyo. Kutegwa ujane zinjaanji zyaambilizya makani aaya, kobala cakalembwa cilaa mutwe wakuti Archon Invasion: The Rise Fall and Return of the Nephilim aba Rob Skiba, pp. 31-64.\\n11 Mpuwo yazinyama ziitwa kuti chimera (zilaa lunyungu luvweledwe amisyobo yazinyama zyamisyobo yiindene, mbuli kusanganya lunyungu lwabantu abanyama, akusanganya lunyungu lwabanyama baindene antoomwe, azimwi) zilajanwa mumisela minjaanji. Nokuba kuti bantu banjaanji bamwi bakatonkela kumbali makani aaya akwaamba kuti ngakulengelezya buyo, kasimpe keni nkakuti zinyama ziitwa kuti chimera zyakaliko ncobeni alimwi (ambweni nkozicili) asunu. (Jasher 4:18; 36:32; 61:25) \"Zinyama zyakazyalwa mukusanganya lunyungu lwa Bantu, banyama, aba Chimera mu Bbaibbele?\"\\n12(1) Cinyama calubulo ci \"Chimera caku Arezzo\" ncimwi cizyibidwe kapati cili muzifwanikiso zyaba Etruscani. (400 BC)\\n(2) \"Centaur...\" cifwanikiso cokwa Laurent Marqueste (mu French, 1850–1920). Marble, 1892. Mumbewu ya Tuileries, ku Paris.\\n(3) Cibumbwa Cipati caku Giza\\n(4) Cibumbwa ca Chimera ku Fontaine Saint Michel, Paris, France.\\n(5) Cinyama calunyungu lwasyuumbwa amuyuni ku Egypt\\n(6) Inongo ya Cinyama calunyungu lwasyuumbwa amuyuni, nongo yabulongo, 420BC-400BC, Cakabambilwa ku: Attica (Kubukuwa, ku Greece, Attica (Greece))\\n(7) Theseus ulwana cinyama ciitwa kuti Minotaur, cifwanikiso cokwa Étienne-Jules Ramey (mu French, 1796–1852). Marble, 1826. Kumbewu ya Tuileries, ku Paris.\\n(8) Cibumbwa ca Munjili Cisiya cokwa Shalmaneser III, ncibumbwa cabbwe lisiya lyancoko lyaku Neo-Assyria akumunzi wansiku Nimrud (Kalhu wansiku), Kunyika lyacisi ca Iraq, kacitembaula micito ya Mwami Shalmaneser III (ooyo wakalela akataa 858-824 BC). Cifwanikiso ca zibumbwa zyobile.\\n(9) Assyria Shedu\\n14 Dr. E. W. Bullinger, Appendixes To The Companion Bible, Appendix 26, http:\/\/www.markfoster.net\/rn\/companion_bible_appendices.pdf.\\n15 Inga kacili cintu cikonzyeka kuti \"Raphah wakali wisi wamukowa waba Rephaimu, musyobo wabantu bapati wansiku, ooyo wakalaa bantu basyoonto buyo muciindi ca Mozesi.\" Keil & Delitzsch, Commentary on the Old Testament, Volume 2, Joshua, Judges, Ruth, 1 and 2 Samuel, 2006, p. 680.\\n16 Bulo bwa Ogu bwakali bulamfu mafiiti aali 13.5 akukwazama mafiiti 6. Ooku kwakali kupima kwamanjezyeezya kubelesya mayinci aali 18\".\\n17 Flavius Josephus, Antiquities of the Jews, Bbuku 1, Caandaano 9, 1.9.1, http:\/\/www.biblestudytools.com\/history\/flavius-josephus\/antiquities-jews\/book-1\/chapter-9.html\\n18 Rob Skiba, Archon Invasion: The Rise Fall and Return of the Nephilim, 2012, pp. 157-158.","num_words":6758,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.065,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Levitiko 4 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila Musa kuti, - Bible Search\\n1Lino Jehova wakaambila Musa kuti, 2-Ambila bana ba-Israyeli kuti, Na muntu wabisya cakulubya kukusotoka mulazyo nuuba umwi wa­ Jehova akucita cintu citondwa, mbuboobu mbumweelede kucita.\\n3-Na mupaizi munanike nguwabisya, aboobo waletela bantu mulandu, alete cipaizyo cakumanya zibi zyakwe nzyaakabisya, Alete kapoho katakwe kampenda, kabe cipaizyo kuli-Jehova. 4Alete kapoho kumulyango watente lyambunganino kunembo lya-Jehova, abike ijanza lyakwe amutwe wakapoho, ajaye kapoho kubusyu bwa-Jehova. 5-Lino mupaizi munanike akombole bulowa bwakapoho, anjile abo mutente lyambunganino. 6-Lino mupaizi atompe munwe wakwe mubulowa, asansaile bulowa ziindi zili musanu azibili kunembo lya-Jehova kunembo lyacisitilizyo cacikombelo. 7-Alimwi mupaizi abike bulowa ameja aacipaililo catununkilizyo tubotu cili, mutente lyambunganino kunembo lya-Jehova, elyo bulowa bwakapoho boonse busyeede abutile atako lyacipaililo cazituuzyo cili kumulyango watente lyambunganine. 8Aalo mafuta oonse aakapoho kacipaizyo cazibi uleelede kwaagwisya: lufuko amafuta oonse aamumala, 9ansa zyobile amafuta aazyo aabambene acikungu, alulyaŋanga lwamuni; ezi zyoonse azigwisye antoomwe ansa, 10(mbubonya mbuzigwisigwa kuŋombe yacipaizyo cakutontozya), kuti mupaizi azitente acipaililo cazituuzyo. 11-Pele itobo lyakapoho anyama yako yoonse, amutwe wako, amyeendo yako, atwamukati twako toonse, abufumba bwako, 12-kapoho koonse akatole anze lyamalabba kubusena busalala nkubasowela itwe, akatente amulilo wankuni. Itwe nkulisowelwa, nkukonya oko nkwaelede kutentela.\\n13-Na imbungano yoonse yabana ba-Israyeli yabisya cakulubya, alimwi makani alisisidwe kumeso aabantu, —na bacita cintu neciba comwe Jehova ncakasya, aboobo balijisi mulandu, 14cibi ncibabisya cazibwa buyo, imbungano yoonse ilete kapoho kabe cipaizyo cazibi. Bakalete kunembo lyatente lyambunganino, 15-elyo bapati bambungano babike maanza aabo amutwe wakapoho oko kubusyu bwa-Jehova, bajaye kapoho kubusyu bwa ­Jehova. 16-Lino mupaizi munanike akombole bulowa bwakapoho akunjila abo mutente lyambunganino. 17Lino mupaizi atompe munwe mubulowa, asansaile ziindi zili musanu azibili kubusyu bwa-Jehova kunembo lyacisitilizyo. 18Alimwi alambe bulowa ameja aacipaililo cili kunembo lya-Jehova mutente lyambunganino, abulowa bumwi busyeede abutile boonse kutako lyacipaililo cazituuzyo cili kumulyango watente lyambunganino. 19Alimwi agwisye mafuta aako, aatente acipaililo. 20-Mbuboobu mbweelede kucitila kapoho. Uleelede kukacitila mbubonya mbwaakacitila kapoho kacituuzyo cazibi. Aboobo mupaizi ulamanya milandu yabo, balekelelwe. 21Elyo atole kapoho anze lyamalabba akukatenta, mbubonya mbwaakatenta kapoho kataanzi. Ncecituuzyo cazibi cambungano yabantu.\\n22-Na mweendelezi wabisya akucita cintu neciba cimwi Jehova Leza wakwe ncakasya-na wabisya cakulubya akuba amulandu, 23cibi cakwe ncabisya cazibwa buyo, alete cipaizyo cakwe casijembwe wampongo uutakwe kampenda. 24Abike ijanza lyakwe amutwe wasijembwe, amujaye nkukonya oko nkobajayila zipaizyo kubusyu bwa-Jehova. Ncipaizyo cazibi. 25Lino mupaizi akombole bulowa bwacipaizyo cazibi amunwe wakwe, alambe ameja aacipaililo cazituuzyo zitentwa, abwalo bulowa busyeede abutile boonse kutako lyacipaililo. 26-Aalo mafuta aaco, aatente oonse acipaililo mbubonya mbwatenta mafuta aazipaizyo zyakutontozya. Aboobo mupaizi ulamanya mulandu wakwe, alekelelwe.\\n27-Alimwi na kuli muntu buyo uubisya-na wacita cintu neciba comwe Jehova ncakasya, aboobo wajana mulandu, 28cibi cakwe ncabisya cazibwa buyo, alete cipaizyo cakwe campongo impwizi iitakwe kampenda, nkaambo kacibi cakwe ncaakabisya. 29-Abike ijanza lyakwe amutwe wacipaizyo eco cazibi, aijaye kubusena bwazipaizyo zitentwa. 30Elyo mupaizi akombole bulowa bwaco amunwe wakwe, alambe ameja aacipaililo cazituuzyo, abulowa bumwi busyeede abutile boonse kutako lyacipaililo. 31-Aalo mafuta aaco, aagwisye mbubonya mbwagwisya mafuta aazipaizyo zyakutontozya, Elyo mupaizi aatente acipaililo, abe cinunkilizyo cibotu cakubotezya Jehova, Aboobo mupaizi ulamanya mulandu wakwe, alekelelwe,\\n32-Na cipaizyo cakwe ncaleta ncakabelele, alete impwizi iitakwe kampenda. 33Abike ijanza lyakwe amutwe wacipaizyo cazibi, acijaye akucipaizizya zibi zyakwe nkukonya oko nkobajayila zipaizyo zitentwa. 34Elyo mupaizi akombole bulowa bwacipaizyo amunwe wakwe, alambe ameja aacipaililo cazituuzyo, abulowa bumwi busyeede abutile boonse kutako lyacipaililo. 35-Aalo mafuta, aagwisye oonse, mbubonya mbukugwisigwa mafuta aatubelele twazipaizyo zyakutontozya. Elyo mupaizi aatente acipaililo atala lyazipaizyo zitentelwa Jehova, Aboobo mupaizi ulamanya mulandu wakwe, mulandu wacibi ncaakabisya, kuti alekelelwe.","num_words":554,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Nsaamuzi zya Cikwati Print\\nNsaamuzi zya Cikwati\\nCikwati cakali cipego cibotu ciinda zyoonse cakapegwa mukowa bantu mumvwiki ya Malengelo. Naakamanizya kulenga nyika iisumbwide, iijisi kufumbwa cintu cikonzya kupa buumi bubotu, akukkomanisya myoyo amizeezo yabantu, mpoonya, Yahuwah wakati, “Tacili cibotu kuti muntu akkale alikke; Ndamubambila wakumugwasya uumweelela.” (Matalikilo 2:18, NKJV)\\nKubaa cilongwe caamoyo antoomwe amuntu ooyo waambwa kuti “uli mafuwa aamafuwa aangu, alimwi uli nyama ya mubili wangu”1 eeco ncipego ciindene kumukowa wabantu. Tiicakapegwa ku bangele nokuba mikowa imwi yatakanjila mucinyonyoono. Cakapedwa buyo twaambo tobile: 1) kuleleka mukowa wabantu kwiinda mukubumba muntu mucinkonzya ca mulengi; 2) kuyubunwida zilengwe zyoonse ciimo cokwa Yahuwah caluyando.\\nOotu notwaambo twini Yahuwah ncaakalengela zibeela zyobile zibamba mukowa omwe wabantu. Boonse bobile, mwaalumi amukaintu, bakalengwa mucinkonzya cokwa Elohimu: “Aboobo . . . [Elohimu] wakalenga muntu mucinkonzya cakwe mwini, mucinkonzya ca . . . [Elohimu] wakamulenga muntu; mwanalumi a mwanakazi wakamulenga.” (Matalikilo 1:27, KJV)\\nKuswaanganya antoomwe mwaalumi amukaintu ciyubununa zibeela zya ciimo cokwa Yahuwah eezyo zitakonzyi kuteelelwa munzila imwi. “Nkaambo kaako mwanalumi uyoosiya wisi abanyina, akusangana ku mukaintu wakwe, alimwi balo bobile bayooba mubili omwe.” (BaEfeso 5:31)\\nCikwati cabantu bobile balyaabide kulemekezya Mulengi wabo, mbumboni bulaa nguzu kapati munyika yoonse. Zikwati zyeendelezyegwa a Mwami Yahuwah zilamulemekezya Elohimu akuleleka bamwi. Saatani ulizyi makani aaya alimwi wakagaminina kupalanganya zikwati zyabantu acikwati cini kucigaminina mbocibede kuti mulimo wabulemu.\\nKuli twaambo tunjaanji bantu ntobapeda kukwatana. Atwalo ooto twaambo tuliindene mbweenya mbobayindene bantu. Tumwi twaambo twakuyandana: Ooyu nkalungu kangu kaamoyo. Ime tulayandana anguwe. Tumwi twaambo tulaa makanze aabuntu: Cikwati ciyoondipa bukwabilizi. Ooyu nguundipa nzyeyanda zibotu. Zimwi ziindi kutonkaikwa mumukowa mokkede inga cakusungilizya kuti ukwate: Ime ndimitide. Ndakomena, ndiyaa kucembaala; kuti nditakwatwi iino kunyina pe nenjookwatwa.\\nCikwati cako cinooli ciyumu nta mbweenya buyo mbuli kaambo nkookataanguna kukwatila\\nAboobo citobela ncakuti, “kaambo keni nkokwatila nkakasungila bweende bwacikwati cako.”2\\nMbuli kaambo nkookakwatila mbokabede kubaa maanu, acalo cikwati cako mbocinoobede kuyuma alimwi akuyungizya kukkomana webo nkoyoojana kuzwa muli ncico. Mbweenya buyo kujanza limwi, kaambo nkookatwatila mbokatakwe maanu, mbweenya acalo cikwati mbocinoobede kubula lukondo, alimwi mukuya kwaciindi, akulekana. Kutegwa kube cikwati cikkalilila akuleleka boonse bali mucikwati eeco, yebo weelede kubaa kaambo kabotu kakukwatila. Mangwalo ayiisya kuti alikke Yahuwah ngo “mubotu.” Aboobo, kufumbwa cintu cibotu ceelede kweendelana a Mwami Yahuwah.\\nKalikke kaambo “kabotu” kakukwatanina nkakuti, aabo bantu bayanda kukwatana bobile basyoma kuti ooko nkuyanda kwa Mwami Yahuwah mumaumi aabo. Eeci tacaambilizyi kuti inga wakwata kufumbwa muntu ngoyanda mpoonya wakumbila Mwami Yahuwah kuti aleleke kusala kwako. Eeci ciiminina kulyaaba ku Mulengi wako abe nguuzumizya akweendelezya muntu ngosala wakweebana limwi.\\nSyoma Mwami Yahuwah amoyo wako woonse utaccilili maanu aako omwini, koyeeya Mwami Yahuwah mumilimo yako yoonse eelyo uyookululamikila nzila zyako. Utalipi kasongo-songo lwako omwini lemeka Mwami Yahuwah, uleke zibi. Wacita boobo unoopona kabotu, mubili wako unoolimvwide. (Tusimpi 3:5-8.)\\nMakanze eeni aakusangana antoomwe mucikwati ngakuti, bantu bobile baboole antoomwe akuba “mubili omwe”. Nokuba kuti muzeezo wako mutaanzi wakukwata tiiwakali muzeezo mubotu, ulakonzya kukomena mumizeezo kwiinda waawo, kolaa zileleko zyokwa Yahuwah, akusimpa cikwati cako munyika iitazungaani. Eelyo nyobile nomuyaa kupangana kuti mukaabe cikwati cenu kuli Yahuwah, Walo uyooleleka makanze eenu alimwi kuswaangana kwenu inga kwapa bulemu kuli Nguwe.\\nMulazyo uusimpa cikwati uyeeme mumajwi aakuti: “ Nkaambo kaako mwanalumi uyoosiya wisi abanyina, akusangana ku mukaintu wakwe, alimwi balo bobile bayooba mubili omwe.” (Matalikilo 2:24, NKJV) Banabukwetene balaa lukondo mucikwati kweendelanya mbuli mbobaswaangene kuba “mubili omwe” mucileleko cokwa Yahuwah. Mbweenya buyo, kucisa moyo akutakkomana kuli mucikwati kuleelene a kwiimpana kuli mucikwati eeco.\\nSaatani uluuzyi kabotu mulazyo ooyu alimwi wakasolekesya kugwalanganya kukkomana kwa buleya kwiinda mukusolweda banabukwetene kuti babe “bomwe” munzila zitaleteli buumi bubotu nokuba nzila zileta kutundulula bamwi. Gregory L. Jackson wakavwuntauzya makani manjaanji mucintu ciiminina cikwati mumilazyo ya Bbaibbele. Buvwuntauzi bwakwe buyubununa nzila zyotatwe zibelesyegwa kanjaanji abanabukwetene kuti babe “bomwe.” Inzila zinjaanji zilaa nguzu zipati nokuba nguzu zisyoonto, pele kunyina akataa nzila eezyo iikkomanisya pe. Ilikke nzila yane, njeyeendelana amilazyo yabulemu bwa kujulu akusolweda kukukkomana kwamasimpe kukkalilila.\\nNcintu ciyandika kapati kuzyiba akumvwisyisya nzila eezyi, nkaambo yebo nosoleka kuba “omwe” amukaako, ulakonzya kuyaka nokuba kudilimuna cikwati cako. Kuti nzila iiluleme yabelesyegwa, yebo amukaako inga mwayumya kukamantana akuswaangana antoomwe. Pele kuti nzila iilubide yabelesyegwa, yebo amukaako inga mwaimpana akwaandaana kamuyaa kuya kulaale kusikila cikwati cawubuka akubula nguzu.\\nJackson ulandabika nzila zyotatwe zitaluleme eezyo nzyobabelesya banabukwetene kuti babe “bomwe” kwiinda mukubelesya nsaamuzi zyotatwe zyakujana namba yomwe. Eezi nzila nzya: kusanganya, kugwisyila a kunjizya mukati.\\nNzila ya Kusanganya\\nNkaambo kakuti muntu takonzyi kulembwa kuti 0 naa kunyina muntu, eeyi nzila ibelesya zisela zya namba kusanganya antoomwe akujana namba yomwe: ½ + ½ = 1. Eeyi njenzila iibelesyegwa kapati abantu bayeeyela kuti tabakkwene mubuumi bwabo pele buyo kuti muntu umwi wasangana ambabo mubuumi bwabo. Balo basyoma kuti kutegwa bakkwanine kuyandwa akuzulila kukkomana mubuumi bwabo, beelede kubaa muyandwa wabuumi boonse. (Nokuba kuti ooku nkokusyoma kwabo, pele kusimpidwe atalaa musemo waandaukide, nkaambo Mwami Yahuwah alikke nguukonzya kuzuzya muya wamuntu uulendeledwe uulangila kuyandwa.)\\nAabo babelesya nzila ya kusanganya eeyi, mbantu balaa luyando bavwuzya kwaamba zintu mbuli zyakuti: Mbuti mbwenga ndapona kakwiina nduwe? Yebo nduwe oondikkwanya. Ime nsyezyi ncenga ndacita kuti kotako Yebo. Yebo nduwe zintu zyangu zyoonse. Nokuba kuti aaya majwi amvwikaanga “nduyando lwamasimpe,” pele alalezya kuzuzika kuba “bomwe” kwamasimpe ooko Bbaibbele nkolyaamba kuti nkokuyandisya kwa moyo wabuntu – alimwi Yahuwah nkokuyandisya kwa bana Bakwe.\\nJackson upa twaambo totatwe eeyi nzila yakusanganya nciitakonzyi kuleta banabukwetene antoomwe kuti beendelane mbuli mubili omwe:\\nKutaanguna, kusanganya ninzila iiyeeme kucintu citaluleme kutegwa ulimvwe kukkwana akuzuzyigwa. Ijwi lyokwa . . . [Yahuwah] lyaamba kuti:\\nAmucenjele kuti kutabi naba omwe uunyonyoona lusyomo lwanu abusongo bwabuntunsi buli mbwalucengo buyo. Kayi eezyi zyizwa kutunsiya-nsiya twabakaindi akumizeezo yabuntunsi buyo, kutali kuli [Yahushua] pe. Nkaambo mulinguwe buleza boonse bulikkede mumubili wakwe. Nkabela muli [Yahushua] anywebo mulijisi buumi buzwide. Yahushua nguuyinda mami amalelo woonse. (Bakolose 2:8-10)\\nInzila yakusanganya ilatupoizya nkaambo ituyiisya kuti muntu weelede kuyaamina kumuntu wanyama umwi kuleka . . . Mufutuli [Yahushua] kutegwa alimvwe kukkuta akuzula mumoyo wakwe.\\nCabili ncakuti, inzila yakusanga isungilizya kuti muntu abaa muzeezo uutaluleme mukaambo keni kakukwatana . . . . makanze ookwa [Yahuwah] mu cikwati akali aakuyaka cinkonzya aciimo Cakwe muli ndiswe. Aabo batobela nzila yakusanganya eeyi, kaambo keni nkobakwatanina nkakujana wakubakasaazya akubakkutya akubazuzya mumoyo.\\nCatatu ncakuti, eeyi nzila ibelesya musyobo waluyando lutaluleme kulanganya mukaako. Aabo babelesya nzila eeyi balalangana munzila yabusyaacivwulemwangu, luyando lwabuunyu nkaambo makanze aabo ngakukasaazyigwa buyo akukkutya busa bwankwela . . . pele luyando lwa [Yahuwah] luyandisya kubikkila maanu kuli umwi, nduyando lwakutaliyanda nkaambo makanze aaluyando oolo nga kubambilila muntu umwi muli ceeco ncabulide.3\\nBanabukwetene aabo bayakila cikwati cabo munzila yakusanganya bayakila atalaa makanze aakuzuzikwa akukkutya myoyo yabo. Eeci ciletela mapenzi nkaambo mulikke muli Yahuwah muntu mwakonzya kuzuzyigwa akuyandwa cakumaninina. Kulangila muntu ngomukwetene limwi kuti akuzuzye ncobulide, ncintu citaluleme kuyaka cikwati nkaambo cibikkila maanu kumuntu umwi kutali ku Mulengi wako. Luyando lwamusyobo ooyo, ndwakuliyanda, kwiinda kuyanda muntu umwi, mbuli luyando lwa Mwami Yahuwah mbolubede kuti abe omwe antoomwe amuyandwa.\\nNzila ya Kugwisyila\\nInzila yakugwisyila mukuba bomwe mucikwati, ipa kukkutya muntu kwiinda mukugwisyila namba mpati kuzwa ku namba nsyoonto mbuli boobu: 2 – 1 = 1. Akataa nzila zyotatwe zibelesyegwa kapati, eeyi njenzila iilangilwa kubelesyegwa cabuyamba akunyengelela muntunyoko. Aabo banabukwetene babelesya nzila yakugwisyila, basyoma kuti umwi muntu weelede kwiinda nguzu atalaa muntunyina. Zimwi ziindi banalumi babelesya nzila eeyi kuti badyaaminine ansi bamakaintu babo. Bavwuzya kwaamba kaambyo kakuti “Ime ndime eesama buluke mumukwasyi uuno! Ime ndendime mutwe wa ŋanda iino alimwi yebo weelede kunditeelela 'me!”\\nEeyi nzila abalo bamakaintu bakali kwiibelesya mukulilekelela kaambo keni ncobataliyeeyeli mizeezo yabo (akulivwuntawida makani) lwabo. Eelyo mumuni mupya atusimpe tusumpula kuya kumbele notweetwa kumukaintu uuli mucikwati camusyobo ooyo, walo kanjaanji wiingula kuti, “Mulumi wangu nguulaa maanu aakusanyangula zintu mbuli zyeezyo. Ndilindizya buyo nguwe ndimvwe ncatindaambile.”4\\nBantu babelesya nzila yakugwisyila balayandisya kudyaaminina bantunyina akubaa nguzu. Abalo aabo balaa ngobakwetene limwi uuli boobo mucikwati balayandisya kulimvwa boobo, ncenciceeco ncobasala kulisanganya amuntu ngobayeeyela kuti ulaa nguzu; ooyo uukonzya kubakkutya akubayandawida nzyobabulide.\\nMbweenya mbuli banabukwetene bazyibide nzila yakusanganya kutegwa bajane wakubakasaazya, abalo banabukwetene babelesya nzila yakugwisyila kutegwa bajane uubakasaazya, bacita cintu eeco mukuyandisya kulimvwa kubaa nguzu abweendelezi kwiinda mumuntu ngobakwetene limwi. Eeyi nzila yakugwisyila ilaalilwa kujata mulimo mbweenya mbuli nzila yakusanganya: iyeeme kumuzeezo uutaluleme wakulangila muntunyina ngobakwetene limwi kuti azuzike ncobabulide kuti balimvwe kubaa nguzu akweendelezya. Nkaambo kakuti ooyu muzeezo mubyaabi wakuyandila kukwatana, luyando lutaluleme lulalibonya muli baabo bakakatila kuba bomwe munzila eeyi.\\nNzila ya Kunjizyanya Namba\\nInzila yakunjizya namba ambweni njenzila iilaa mpuwo iibelesyegwa abakubusi mazubaano. Akataa nzila zyotatwe eezi, eeyi njeyiinda kubota, nokuba boobo, mbuli mbotibone, ayalo tayeeleli pe.\\nInzila yakusanganya ijana namba 1 kwiinda mukusanganya zisela zyobile zitakkwene; inzila yakugwisyila ijana namba 1 kwiinda mukugwsyilila namba nsyoonto kuzwa munamba mpati, pele nzila yakunjizyanya namba iyiisya kunjizya namba yeelene anjiyo mpoonya bwiinguzi lyoonse bweelede kuba namba yomwe, 1. Ngooyu mukonzyanyo, 4 ÷ 4 = 1. Banabukwetene babelesya nzila yakunjizyanya namba basyoma kuti cikwati ceelede kuba kuswaanganya bantu bobile beelene. Balo tabayandi kunjila cikwati kutegwa balimvwe kuzulila nokuba kulimvwa kubaa nguzu zyabweendelezi pe. Mbantu balimvwide kale bajisi kufumbwa ncobayanda alimwi balimvwa kabotu. Balo tabakaki muzeezo wa cikwati, pele balimvwa kuti balakonzya kupona akukkomana kakwiina cikwati. Muzeezo wacikwati ulabanyomenezya eelyo nuubaletela nzila yakuti babe beelene amuntunyina uujisi kale buvwubi alwiiyo mbuli mbabo (Bamwi balayungizya amizeezo yabupaizi aawa). Balo basyoma kuti nzila yiinda kubota yakujana namba 1, njakuswaanganya bantu bobile beelene kutegwa namba iijanwa yakubaswaanganya antoomwe lyoonse kiili yomwe.5\\nNokuba kuti nzila yakunjizyanya namba inga kiili mbotu kwiinda zyoonse zyakujanya cikwati ceebeka, icilezya kululama ayalo nkaambo katwaambo totatwe mbweenya mbuli nzila zyobile zitaanzi: ilangila kubusena butaluleme, kumuntunyina kutegwa ooyo muntu alimvwe kweelana mbuli umwi, aboobo tiili kaambo kaluleme kakukwatana, alimwi nkaambo kaako, oolo nduyando lutaluleme lutondezyegwa mucikwati eeco.\\nNzila yiinda Kubota\\nInzila yiinda kubota yakujana lukamantano luyandisyigwa mucikwati, njakubelesya nsaamuzi yakusanganya namba zyobile cakuti zyoonse zyobile zyakomena. Mucikwati citalikwa munzila eeyo, mbweenya mbuli mu nsaamuzi, namba zyobile zilasangana akukomezyana akugwasyililana kuti zibe namba mpati yomwe.\\nKusanganya: ½ + ½ = 1\\nKugwisyila: 2 – 1 = 1\\nKunjizyanya: 2 ÷ 2 = 1\\n[Mu] nsaamuzi zyakukomezya namba, namba yomwe ilakomezyegwa ziindi zyobile. Munzila zimwi zyoonse namba yomwe ilacesyegwa nokuba kwiindululwa anamba njobeendelana limwi , pele mu nsaamuzi zyakukomezya namba, namba yomwe ilakomezyegwa anamba eeyo iisanganyigwa kuli njiyo. Tiikomezyegwi mweelwe wanjiyo, pele nguzu zyanamba eeyo zilakomena. Kuti walanga namba eeyo ubona buyo namba yomwe 1, pele nguzu zyanamba eeyo zimvwika kuti ninguzu zyanamba zyobile. Nzila yokwa [Yahuwah] yakuba bomwe njakusanganya bantu bobile beelene kuti babe muntu omwe akwiindila kubaa nguzu. Balaingaila kweendeenda mubuumi bwabo boonse kabali bomwe, pele nguzu nzyobajisi mubuumi nzyabantu bobile. Eelyo bantu bobile nobeendelana akuba bomwe mbweenya mbuli [Yahuwah] mbwaakakanzide, abwalo buumi inga tabucili mbweenya pe, inga bwaindila kubota.\\nKutegwa eeyi nzila yakukomezya namba ibeleke, banabukwetene beelede kuba bazwide kabataninga kuba bomwe. Balo tabakonzyi kunjila cilongwe kutegwa batambule; banjila cilongwe kutegwa baabile bamwi. Omwe-omwe wabo weelede kuleta zipego anguzu zyaandeene mu cikwati. Omwe-omwe weelede kubonesya, kukkomanina, akulyaaba zipego anguzu zyakwe kuli umwi. Alimwi omwe-omwe weelede kuliyandila kupa zipego anguzu kucikwati nokuba kuti zyayuma zyitete buti zintu, bacinoolisungwide kukkala antoomwe.\\nAabo babelesya nzila yakusanganya balaalilwa kusika aciimo cokwa [Yahuwah]cakuba omwe nkaambo bageme kuyandisya kutambula kwiinda kwaabila. Nokuba kuti balapa, eeci bacicitila buyo kutegwa batambule alimwi. Aabo batobela nzila yakugwisyila balaalwilwa kusikila aciimo cakuba omwe cokwa [Yahuwah] nkaambo balo tabaibaluki, tabakkomanini, alimwi tabalyaabi zipego anguzu zyabo kuli umwi pe. Aabo batobela nzila yakunjizyanya balaalilwa kusika aciimo cakuba bomwe cokwa [Yahuwah] nkaambo tabayandide kwaaba nguzu zyabo azipego zyabo munzila yabwaabi. Inzila ya namba zikomezyanya njenzila ilikke iiletela zyoonse zikondelezya kutegwa bakwetene babe bomwe munzila eeyo [Yahuwah] njaakali kuyanda. Eeyo nzila ilakkwanya ciimo eeco nkaambo ilikke njenzila yeelela makanze ookwa [Yahuwah] mu cikwati.6\\nKampango ka Bbaibbele kainduluka kwaamba mukugwasyilila nzila iitaluleme yakuba bomwe nkakuti: “Nobamakaintu, amulibatamike kubanalumi benu.” (BaEfeso 5:22) Bamwi bantu basyoma kuti, ikuti mulumi kayanda mukaintu wakwe kuti acite cintu citaluleme mumulawo nokuba mubupaizi, walo weelede kuteelela alimwi mulumi wakwe nguula mulandu wacinyonyoono eeco.\\nAaka kampango kalabelesyegwa kapati akataa banabukwetene aabo babelesya nzila yakugwisyila ayakusanganya kuti bajane mbobanga baba bomwe mucikwati. Aabo babelesya nzila yakunjizyanya namba, mubwini bakaka kampango aaka kuti muzeezo buyo ookwa Paulu uuyeeme kumazuba aayo ngaakali kupona naakalemba muzeezo ooyu. Nokuba boobo, inzila iini aaka kampango mbokasandululwa tiiyendelani amakani aali mukampango aaka pe. Aboobo, takeelede kusulaikwa nkaambo buyo kakwaalilwa kusandulula kabotu.\\nKweezyeezya kumwi nkwakuti Mangwalo alailila bamakaintu “kulibatamika” ku balumi babo, akulaya banalumi kuti “bayande” bakamaintu babo. Ooku kuteelanya zintu kwakajulila mulyango wakuumputana akucimwana. Bamakaintu basyoma kuti banalumi babo beelede kubayanda, aboobo baliminidwe mukuli wakuyeeya kuti bacita cinyonyoono eelyo nobakaka “kulibatamika” pele coonse balumi ncobeelede kucita “nkuyanda” buyo.\\nKuteelela kampango kululeme kukonzya buyo kujanwa kuti kwabelesyegwa nzila yakukomezya namba kuti zyibe namba yomwe. Ooto tumpango tobile tuletela kuzingwa mizeezo ntwakuti:\\nNobamakaintu, amulibatamike kubanalumi benu, mbuli kuli Yahuwah.\\nNobaalumi, amuyande bamakaintu benu, mbweenya mbuli Yahushua mbwaakayanda ekklesia akulyaaba Lwakwe kuli nguwe. (Bala BaEfeso 5:22 a 25.)\\nKaambo keni munkamu ya WLC ncotubelesyela bbala lya Ekklesia kutali lyakuti cikombelo eelyo notwaamba basyomeka bokwa Yahuwah muli nzyotulemba nkakuti, ibbala lya \"cikombelo\" talyaambi bwini bbala litaanzi lya ci Giliki, lya \"Ekklesia\" ncolyakali kwaamba. Mu Cizuminano Cipya coonse, bbala lya Ekklesia lyaambilizya Baabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Ibbala lya “cikombelo”, lyaambilizya buyo mbungano, aboobo ooku nkusandulula kutaluleme alimwi tiikwaleede kubelesyegwa pe. BanaKristu mbambabo ncobeni aabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Aabo basikwiiya bamasimpe bokwa Yahushua mbambabo ncobeni Bakaitilwa Kuzwida Anze kuzwa muzikombelo amumbungano zyabupaizi ziwide mucinyonyoono zyamu Bbabbuloni. Eelyo nokumvwugwa lwiito lwakutija munzi wa Bbabbuloni, kunyina muntu uuceelede kuzyokela kuzikombelo zyaku Bbabbuloni amisyobo yoonse iivwelene kukomba mituni.\\nBamakaintu beelede kulibatamika ku balumi babo mbweenya mbuli ku Mwami Yahuwah. Yahuwah kunyina pe naambila muntu naba omwe kuti acite cintu cisofweede mumulawo nokuba mubupaizi. Mubwini, Yahuwah kunyina pe nasinikizya muntu kuti acite nociba buti katayandide lwakwe pe. Alimwi eeco nceciyubunudwe mumalailile ku banalumi kuti: amubayande bamakaintu benu mbweenya Yahushua mbwaakayanda cikombelo ca Ekklesia akufwida ncico! Aawa bamakaintu banji inga baingana kuvwakkamuka akulijata mukasolo kumwi kabati, “Mulumaangu ulandiyandisya cakuti inga wasala kuti andifwide!” Mukaintu uuli woonse uyandisya kusyoma kuti mulumaakwe mbwabede ncobeni oobo. Pele eeco tacili ncokaamba kampango aako pe.\\nYahuwah usyomezya lwaanguluko lwa kusala kuli boonse. Eelyo Adamu a Eva nibakacita cinyonyoono, ziimo zyabo zyakali mbuli ciimo cokwa Yahuwah, zyakabwaya akunjila ntenda ya Saatani. Adamu a Eva abalunyungu lwabo boonse nibakacaala kabali bazike bokwa Saatani – KUTI Yahuwah naatakasungula Mwanaakwe kufwida babisyi akubapa ciindi cabili cakuti basale.\\nBikkila maanu aawa: lufu lwa Yahushua aciciingano tiilwakasinikizya muntu naba omwe kuti akavwunwe katayandide. Lufu lwa Yahushua lwakaangulula bantu boonse kutegwa balisalile ooyo ngobayanda kubelekela: Yahuwah naa Saatani. Mumajwi amwi ooku nkwaamba kuti, inzila eeyo Yahushua njaakayanda ekklesia yakali yakusyomya nguwe lwaanguluko lwa kulisalila – nokuba kuti oolo lwaanguluko lwakulisalila lwakapa bantu kuti bamukake alimwi.\\nMwanalumi uuyanda mukaakwe mbweenya mbuli Yahushua mbwaakayanda ekklesia, kunyina nanga wasinikizya mukaakwe kucita cintu cimwi ncatayandi kucita walo. Kuti walo kamuyanda ncobeni mukaintu wakwe mbweenya mbuli Mufutuli Yahushua mbwaakayanda ekklesia, walo inga kayandide kufwa kutegwa avwune lwaanguluko lwa mukaintu wakwe – nokuba kuti kabatamvwene akusala kwamukaintu wakwe! Ooko nkokuyanda mukaintu wako “mbweenya awalo Yahushua mbwaakayanda ekklesia akulyaaba Lwakwe mucibaka cakwe.”\\nMunzila yakukomezya namba kuti babe bomwe, cilainda kubula ntenda kuti bamakaintu “balibatamika” ku banalumi babo, akubabambilila kubapa luyando mbuli mafuta aankuku, kubapa luyando ooli luzyila mumoyo wa Mulengi. Mbweenya buyo, luyando mbuli luyando luteeli lupati lokwa Yahuwah, lulapegwa kumukaintu eelyo mwanalumi wakwe namuyanda akulipa cakutaliyanda, ndoluyando oolo Mufutuli Yahushua ndwaakatondezya naakaaba buumi Bwakwe kutegwa asyomye lwaanguluko lwakulisalila ku babisyi.\\nAabo banabukwetene babelesya nzila yakukomezya namba kuti babe bomwe, batalika kubaa cilongwe ciyumu nta nkaambo kaluyando lokwa Yahuwah. Balo tabasinkilidwe akulimvwa kuti bajane wakubakasaazya, uubakkutya, uulaa nguzu, nokuba weendelezya kabotu nokuba ngobeelene limwi. Cikwati cabo nciyumu nta nkaambo boonse bobile balalyaaba cakutaliyanda kutegwa batondezye bubotu buli muli umwi. Eelyo nobaindizya kutondezya bubotu bwa umwi, balaindila “kuba bomwe” alimwi balaindila kukkomana antoomwe.\\nLuyando luli boobo nduyumu nkaambo luyeeme muluyando lwa Yahuwah. Luyando lupati luli mukwaabanya, kupa cakutaliyandila akuliluba lwakwe muntu, kuli umwi. Talusinsi cintu kuzwa kuli umwi pe, pele lulayandisya kwaaba zyoonse kutegwa abotelwe umwi mucikwati. Aboobo, akwalo kulibatamika inga kwalibonya kuba cintu cilaa mpindu nkaambo kunoolangilwa mumuni uuzumizya mukaako nokuba mulumi wako kuti abelesye zipego nzyaakapegwa kuli Yahuwah kuti abotesye cikwati, aboobo akukkutya boonse bali mucikwati eeco. Kulibatamika takucesyi muntu pe, nkaambo kuyeeme mukusala. Muntu omwe-omwe ulabotya cikwati kwiinda mukubelesya zipego nzyapedwe. Banabukwetene mbuli “bomwe” balakonzya kukkomanina mulimo wamuntu omwe-omwe mucikwati mpoonya cilongwe cabo antoomwe cilazwidilila.\\nKweelede kuteelelwa, nokuba boobo kuti, inzila yiinda kubota ya cikwati, njiyeeyo iikonzya kubeleka lilikke eelyo boonse bobile nobalyaabide omwe-omwe kuli Yahuwah. Lilikke eelyo mwanalumi amukaintu boonse bobile nobalangila Mulengi kubakkwana nzyobabulide, mpoonya boonse bobile eelyo nobayandana aluyando lutaliyandi, luyando lulyaaba lokwa Yahuwah, ndendilyo cikwati nocinga cazwidilila. Eeci cikonzya buyo kucitwa kwiinda kukulyaaba abuzuba kuli Yahuwah; kulazyika ansi zintu nzyoyanda, mizeezo yako ambolimvwide, bulangizi aziloto zyako kuti zyeendelane a Nguwe.\\nOoyo muntu uuyandisya kweendelanya cikwati cakwe kunzila yakukomezyanya, pele ooyo ngobakwetene limwi nabelesya zimwi nzila akataa zyotatwe zitaluleme, inga walijana kuti ulidwa masuku amutwe aboobo akutalika kulimvwa aanga wabijilwa. Eeci ncecituzingulula kujokela mpotwatalikila cibalo eeci: alikke muntu weelede kukwata nguyooyo uuzyi kuti nkuyanda kwa Mwami Yahuwah. “Eelyo yebo makanze aako aakukwata naayeeme mumizeezo yako nokuba mbolimvwide, pele kutali mboyandide kusyoma mukuyanda kwa Mwami [Yahuwah] mubuumi bwako, nkabela makanze aako aakulekana inga anoolangilwa kuyakilwa atalaa mizeezo njeenya eeyo.”7\\nIlikke nzila iitakwe ntenda kumuntu uuli woonse, uutakwete nokuba uukwetwe, njakuyandisya omwini kutobela kuyanda kwa Mwami Yahuwah mubuumi bwako. Kufumbwa naa uluujisi kulibambila nokuba kuti uciyeeya buyo kukwatana, nokuba kuti uli kale mucikwati cili kabotu nokuba cikwati cikuminya, kuti yebo walyaaba kuyanda kwako kuluyando lwa Mulengi wako, Walo inga wakusolweda munzila zitakwe ntenda.\\nSyoma Mwami Yahuwah amoyo wako woonse utaccilili maanu aako omwini, koyeeya Mwami Yahuwah mumilimo yako yoonse eelyo uyookululamikila nzila zyako. (Langa Tusimpi 3:5, 6.)\\nCisyomyo cokwa Yahuwah kuli nduwe acikwati cako ncakuti:\\nNkaambo ndizyi kale makanze ngindakamubambila. Mbwaamba Mwami Yahuwah. Makanze aaluumuno kutali busofwaazi, woonse ayoozwidilila, alimwi nsikooyoomucisa pe. Makanze aapa lulangilo kumazuba aaboola. (Langa Jelemiya 29:11.\\nMicado Yabaabo Bakaitwa Kuzwida Anze\\n1 Matalikilo 2:23\\n2 Gregory L. Jackson, How Surrender Makes Marriage Happier, Divorce a Blessing, the Single Life Fulfilling, p. 18. Balembi babbuku balemekezya buvwuntauzi bwa ba Jackson. Bunji bwa twaambo tusanganyidwe mucibalo eeci twakazyila mubbuku lyabo.\\n4 Ooyu muzeezo ulajatikizya cilongwe cili akataa babelesinyina abalo. Kwiinda kuti balibalile Mangwalo lwabo, bantu banji bayandisya buyo kwiide kutobezya ncobabaambila beembezi babo kuti nkakasimpe, kakwiina kubikkila maanu ku bumboni butondezya kuti cilubide muli ncobabaambila.","num_words":2853,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 1 | BBBLI Bibel | YouVersion\\nLesa mbwaakalenga shintu shoonse\\n1Kumatalikilo Lesa wakalenga liculu acishi ca panshi. 2Ono cishi taaku mbocakalingaawo ceebo temwakalinga shintu. Kwakalingabo munshinshe peculu lya maanshi aanji. Mushimu wakwe Lesa wakalinga kweendeendabo peculu lya maanshi. 3Mpeeke Lesa wakaamba ayi, “Akube mumuni.” Lyalo mumuni wakabaako.#2 Koli 4:6 4Lesa wakabona kwaamba ayi mumuni ngubotu, lyalo wakapansaanya mumuni amunshinshe. 5Mpeeke Lesa wakatumba mumuni ayi, “Malumwi,” awalo munshinshe ayi, “Mashiku.” Lyalo kwakaba macolesha amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku butaanshi.\\n6 # 2 Pita 3:5 Ono Lesa wakaamba ayi, “Akube musena ufongomene kwiculu kwaamba ayi upansaanye maanshi.” 7Aboobo Lesa wakalenga musena ufongomene uyo akupansaanya maanshi ayo apanshi lya nguwo alimwi aayo ali peculu lya nguwo. Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 8Lesa wakatumba musena uyo ayi, “Liculu.” Lyalo kwakaba macolesha amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku bwabili.\\n9Kuswawaawo Lesa wakaamba ayi, “Maanshi ali panshi lya musena ufongomene uyo abungane mumusena womwi kwaamba ayi bulongo buyumu buboneke.” Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 10Lesa wakatumba bulongo buyumu ubo ayi, “Inshi,” aalo maanshi akabunganishikwa pantu pomwi ayi, “Lweenge.” Mpeeke Lesa wakabona kwaamba ayi shintu ishi nshibotu. 11Kuswawaawo Lesa wakaamba ayi, “Inshi aimene shishango isho shicata nseke, ashisamu shicata shisepo shicite mikoli kweelana amushobo wa comwi acomwi.” Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 12Aboobo inshi yakamena shishango isho shicata nseke, ashisamu shicata shisepo shicite mikoli kweelana amushobo wa comwi acomwi. Ono Lesa wakabona kwaamba ayi shintu ishi nshibotu. 13Lyalo kwakaba macolesha amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku bwatatu.\\n14Kuswawaawo Lesa wakaamba ayi, “Akube mimuni mumusena ufongomene kwiculu ayi ipansaanye malumwi amashiku, alimwi akwaamba ayi shibe shitondesho sha shiindi, inshiku amyaaka. 15Mimuni iyo aibe mumusena ufongomene uyo kwaamba ayi inoomunikila cishi ca panshi.” Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 16Lesa wakalenga mimuni inene yobilo, lisuba kwaamba ayi linokweendelesha malumwi, amweenshi ayi unokweendelesha mashiku. Alimwi wakalenga anyenyeenshi. 17Lesa wakashibamba mumusena ufongomene uyo kwaamba ayi shinoomunikila cishi ca panshi, 18mukweendelesha malumwi amashiku, alimwi akupansaanya mumuni amunshinshe. Mpeeke Lesa wakabona kwaamba ayi shintu ishi nshibotu. 19Mpeeke kwakaba macolesha alimwi amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku bwane. 20Kuswawaawo Lesa wakaamba ayi, “Mumaanshi amube shintu shuumi shipusenepusene, alimwi abayuni bauluka mwiculu.” 21Aboobo Lesa wakalenga banyama banene ba mulweenge ashintu shoonse shuumi, alimwi sheenda isho shakafula mumaanshi kweelana amushobo wa comwi acomwi, abayuni bauluka abalo kweelana amushobo wa mbabo. Mpeeke Lesa wakabona kwaamba ayi shintu ishi nshibotu. 22Lyalo Lesa wakashipa coolwe akwaamba ayi, “Amushalane, mufule alimwi musushe maanshi a mulweenge, abalo bayuni bafule mucishi ca panshi.” 23Mpeeke kwakaba macolesha amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku bwasanu.\\n24Kuswawaawo Lesa wakaamba ayi, “Painshi apabe shintu shuumi comwi acomwi kweelana amushobo wa ncico. Apabe banyama bafubwa, shilongolo shinene atuniini sheenda panshi abanyama bamuluundu, womwi awomwi kweelana amushobo wakwe.” Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 25Lesa wakalenga banyama bamuluundu, womwi awomwi kweelana amushobo wakwe, banyama bafubwa kweelana amishobo yabo ashilongolo shinene atuniini sheenda panshi kweelana amishobo ya nshisho. Mpeeke Lesa wakabona kwaamba ayi shintu ishi nshibotu.\\n26Ono Lesa wakaamba ayi, “Atulenge muntu mucikoshanyo cesu, anooboneka anga ndiswe. Bakanokweendelesha nswi sha mumaanshi, bayuni bauluka, banyama bafubwa, banyama bamuluundu ashilongolo shinene atuniini sheenda panshi shoonse.”#1 Koli 11:7\\n27 # Mata 5:1-2 Aboobo Lesa wakalenga muntu,\\nkumulenga mucikoshanyo cakwe mwiine.\\nWakalenga musankwa amwanakashi.#Mate 19:4; Maako 10:6\\n28Lyalo Lesa wakabapa coolwe akubaambila ayi, “Amushalane mufule, akususha cishi ca panshi. Amweendeleshe inswi sha mumaanshi, bayuni bauluka ashilongolo shinene atuniini sheenda panshi shoonse.” 29Mpeeke Lesa wakaamba ayi, “Ndakupa shoonse shishango shicite nseke isho shili pacishi ca panshi coonse, ashisamu shoonse shicata shisepo shicite mikoli kwaamba ayi shikabe cakulya cako. 30Ono banyama boonse bamuluundu, bayuni bauluka, shilongolo shinene atuniini sheenda panshi shoonse ashimwi shoonse shiyoya, ndashipa matewu abwiisu ayi shinoolya.” Mpeeke kwakaba bweenka ubo. 31Lesa wakabona ayi shoonse nshaakalenga nshibotu abuumbi. Lyalo kwakaba macolesha amacuunsa, ubu bwakaba mbushiku bwasanu abomwi.\\nMehr über die Baibo Busansulushi Bwa Libuku Ili erfahren\\nErforsche Matalikilo 1 mit Vers","num_words":589,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"MUNZI WAKO KU JULU\\nMarco Polo na kapilukila ku munzi wakwabo wa Venice nikwakainda myaka minji kali ku masi a kujwe, ibenzinyina bakamuyeyela kuti musinzo mulamfu ngwakeenda wakamusondosya. Wakalijisi twaano tukankamanisya kwaana.\\nMarco wakeenda kudolopo lizwide insiliva a ngolide. Waka bona mabwe asyiya akapya, pele taku naba omwe wakalizyi mukuba wa nsizi. Waka bona mulembo watakalikukonzya kupya nakuba kuti wawalilwa abbibi lyamulilo, pele taku naba omwe wakalizyi malata. Wakaluula makani anzoka izyipati zyisika kuntamu izyili kkumi kulampa amyeebo ikwazeme ikonzya kumena muntu, inyemu izyipati mbuli mutwe wamuntu izyituba mbuli mukupa mukati azyintu zizwa ansi izyikonzya kuyasya malambe. Pele taku naba omwe wakabwene kale ciwena, inyemu zyamakunka, nauba mungwimba utana bambwa. Bakalikwile kuseka kutwaano twamusyobo oyu. Myaka yakatobela, Marco nakalilede kaciswa, muntu umwi ukondwa wakali ambali abulo bwakwe wakamukulwaizya kuti aleke twaano ntwaakali kwaana. Pele Marco wakakaka: \"masimpe buya onse. Alimwi tindamwaambila acisela zyazyintu zyindakabona.\"\\nBalembi ba Bbaibbele ibatupa muzezo wakujulu balazumina amuzezo wa Marco Polo. Mbuli muciloto bakabona ibusena bumwekesya, ibubotu cakuti bakasandulula buyo cibela cakooko nkubakabona. Andiswe tuli mbuli benzinyina a Marco Polo. Twelede kuyeyela ba \"ciwena a nyemu izya makunka\" ezyo zyitutana bona nkaambo muzezo ngutujana mu Bbaibbele ututondezya kuti ijulu lilainda kwide kukkala amakumbi akulizya tuntimbwa.\\n1. HENA IJULU MBUSENA BWINI?\\nJesu ubamba busena bwini-bwini ibwesu lino kujulu kwini.\\n\"Myoyo yanu itapengi: kamusyoma Leza, kamundisyoma ambebo (Jesu). Munganda ya-Taata mwaali makalilo manji: nekwatali boobo, nendamwaambila. NKAAMBO NDIYA KUKUMUBAMBILA BUSENA. Kuti na ndainka kuyoomubambila busena, NDIYOOBOOLA ALIMWI, nzoomutolele, kuti oko nkwembele, anywebo mukabe nkuko.\" - Johane 14:1-3.\\nJesu ulaboola kunyika yesu iciindi cabili kuzotutola kumasena abambidwe muntu omwe-omwe mumunzi wakujulu umwekamweka abulemu kwiinda mizezo yesu: Jerusalemu mupya. Twaakumana kukkala okuya, kwamyaka ili cuulu, Klistu uya kuleta ooyu munzi wakujulu kunyika eyi yaansi. Mbuli munzi ooyu wa Jerusalemu mupya mbuuseluka, mulilo uyakusalazya inyika yoonse. Inyika eyi yabambululwa unooli ngumunzi utakamani wa bafutulwe. (Cizubuluzyo 20:7-15. Makaani amwi ali muciiyo 22).\\nHena Johane, wakalemba cizubuluzyo ncifanikiso nzi ncatutondezya citobela?\\n\"Lino ndakabona ijulu lipya anyika impya, nkaambo ijulu lyakusanguna anyika yakusaanguna zyoonse zyakamaninina, alwalo lwizi talukooyoobako limbi. Nkabela ndakabona munzi mulemu, Jerusalemu mupya, uuza buseluka kuzwa kujulu kwa-Leza, ulibambidwe mbuli nabwiinga mbwalisakatizizya mulumi wakwe. Elyo ndakamvwa ijwi ipati lizwa kucuuno caBwami, lyakati, amubone, bukkale bwa-Leza mpobuli akati kabantu, uzookkala akati kabo. Bazooba Bantu bakwe, alakwe Leza mwini uzookkala kulimbabo, azoobe Leza wabo,\" - Cizubuluzyo 21:1-3.\\nNiyamana kubambululwa inyika amulilo, hena nguni Jesu ngwaakasyomezya kuti uyo kkala munyika eyi impya? \"Bali acoolwe abo balibombya: nkaambo bazoovuba nyika.\" - Matayo 5:5 (Amulange alimwi ku Ciyubunuzyo 21:7).\\nKlistu ulasyomezya kubambulula bupya inyika yaakwe yakali mbotu kumatalikilo kwipilula ku bubotu bwa Edeni, alimwi babombe \"baya kukona nyika.\"\\n2. HENA TUYA KUBA AMIBILI YENI KUJULU?\\nJesu nakalibonya kuli basiciiya baakwe amubili wakabusyigwa wabulemu, hena wakausandulula buti?\\n\"Amubone maaza aangu amatende aangu. Ndime ndemwini! amundijate mundibone; nkaambo munsangu tajisi nyama azifuwa, mbuli mbomundibona ndili azyo.\" - Luka 24:39.\\nJesu wakali jisi mubili wini; wakaita Tomasi kuti amujate (Johane 20:27). Muciindi eci Jesu wakeenda kunjila mung'anda yeeni, akwambaula abantu beni, akulya cakulya ceni (Luka 24:43).\\nIjulu talikkalwi munsangu, pele Bantu beni bakkomana mubuumi bwa Muuya alimwi balijisi mibili \"milemu.\"\\n\"Pele iswe munzi wesu uli kujulu. Nkukonya nkutulangila Mufutuli, nkukuti Mwami wesu Jesu Klistu, Oyo, uzoosandula mibili yesu iisampaukide, kuti ikozyanisigwe amubili wakwe mulemu. Eci cizooba nkaambo kanguzu zyayooyo uukonzya kumubombezezya zintu zyoonse.\" - Ba Filipo 3:20-21.\\nInga twasyomezegwa kuti mibili yesu yakujulu inooli miyumu alimwi yamasimpe mbuli mubili wa Jesu wakabusyigwa.\\nHena tuya kubazyiba bamukwasyi besu abeenzuma kujulu?\\n\"Nkaambo makani ngetubona sunu ali mbuli zintu zyamucimboniboni; pele tuzoobonana meso kumeso. Luzibo ndujisi sunu nduce-luce buyo, pele kuciindi eco nzoozibisya mbubonya mbundazibwa.\" - 1 Ba Korinto 13:12.\\nKujulu tuya \"kuba luzyibo lwini.\" Tuya kutelelesya akuyandana kapati omwe-aumwi kwinda munyika eyi.\\nBasiciiya ba Jesu bakamuzyiba (Jesu) mumubili wakwe wakujulu, nkaambo kabube bwakwe buzibilwe (Luka 24:36-43). Maliya wakazyiba (Jesu) aa cuumbwe nkaambo kajwi lyakwe lyakazyibidwe ciindi nakamwiita izyina lyakwe Maliya (Johane 20:14-16). Basiciiya bobile ku-Emausi bakamuzyiba Jesu nkaambo kakutondeka-tondeka mbuli mbwakazyibide. Nibazyiba mbuli mbwaka leleka cakulya, baka muzyiba kuti ngu Mwami kwiinda mucilengwa caakwe (Luka 24:13-35).\\nBafutulwe balabulangizi bubotu bwakuswangana \"busyu-a-busyu\" kuswangana alimwi kujulu. Amuyeyele kutangala kunga kulaba ciindi nimwazyiba kumweta-mweta kwa mulumi wenu na mukaintu wenu, na izwi lizyibidwe liita lyamwana wenu ngumwazika ciindi cilamfu cainda, nakwebeka kubotu kwamwenzyinyoko uyandika kapati. Tunooli aciindi citeeli cakuswaanganya maumi esu alimwi akukulwaizya izyiloongwe abantu bebelwa kujulu.\\n3. HENA NCINZI NCITUYOO CITA KUJULU?\\nTuno jisi milimo minjanji kujulu. Hena mbuti kuti mwabaa a ng'anda yamakanze yenu?\\n\"Amulange, ndalenga ijulu lipya anyika impya.... Njoosekelela Jerusalemu akukondelwa Bantu bangu.... Lino bayooyaka maanda akukkala mulingao; bayoobyala myuunda yami saansa akulya micelo yayo.... Abantu mbensalide bayoongozya milimo yamaanza aabo.\" - Isaya 65:17-22.\\nJesu wakamba kale maanda esu atugamide mumunzi uusetekene wa Jerusalemu mupya (Johane 14:1-3; CiZubuLuzyo 21). Kubala ooku kutupa muzeezo wakuti tuya kubamba akuyaka maanda aamwi na impulasi izyamuminzi akubyala izyisyango zyaandeene zyabuumi bwazisamu zyakujulu. Hena nguni uzyi lwiiyo lupati lutulindila mubukkale busumpukide bwa Leza? Ikuzwidilila kwaba haabupampu besu akuzyiba zyamajulu kuyolibonya mbuli kuti ncisobaano cabaana twakutalika kubona \"ing'anda ya Taata\".\\nHena ulayanda bubotu bwaku hwuuma meenda akunka, macelelo, imasaaka augwa imvula lyoonse amaluba-luba mabotu?\\n\"Nkaambo Jehova uyooumbulizya Zioni;... Inkanda yakwe uyooisandula kuti ibe mbuli Edeni, amabuwa aakwe ayooba mbuli muunda wa-Jehova. Mumonya omo muyoojanwa kukondwa akusekelela, kulumba amajwi aakutembaula.\" - Isaya 51:3.\\nLeza uyoobambulula inyika muciimo ca muunda wa Edeni wakusanguna. Takunooli kutikaika kwamungwimba na muuya wabusi mubyaabi na ciyuma-yuma; lwiizyi lunoyootuba buu, masamu mapati a malundu.\\nTakuli kubota buyo kulike, pele inguzu zyitutaakapegwe ikuti tuzyibile busena obu. Kunooli mbuli buzuba butaanzi bwakkweendeenda anze kumuntu waciswa kwa ciindi cilamfu.\\nHena mulakondwa kuzyiba izyintu zyipya? Kwiiya? Kulenga?\\n\"Ookuya, mizezo ilafwa iyoozyiba akukondwa munguzu izyikankamanisya zyabulengi, amaleele a luyando lufutusya... izyibeela zyamubili ziyookomezegwa, kujana luzyibo tacinolemyi mizeezo nakuba kumana nguzu. Ookuya bwendelezyi bwamilimo bulakonzya kuya kumbele, akusika kumbakani izyiyandika; alimwi ookuya kunooli imbakani zyipya, maleele mapya ayeebelwa, masimpe aakwiiya izyiiyo izyipya izyiita inguzu zyamizezo, buumi amubili. Lubono loonse lwajulu lunooli antangalala kuti bafutulwe ba Leza baiyee.\" - Ellen G White, Kulwana Kupati (Great Controversy) (Nampa, Idaho; Pacific Press Publishing Association, 1950), ipepa 677.\\n4.\\tHENA CIBYAABI CIYOOYOSYA JULU ALIMWI?\\n\"Lino omo mumunzi tamukooyonjila cintu niciba comwe cisofwaazya, nibaba bantu bacita zisesemyo nanka kubeja, pele abo balikke balembedwe mazina aabo mubbuku lyabuumi lya-Mwanambelele.\" - Cizubuluzyo 21:27.\\nLeza uyakugusya cinyonyono alubole lwancico; tazyikalibonyi kabili alimwi. Jesu aakulibonya, \"tunooli mbuli nguwe\" (1 Johane 3:2). Mucilawo cakukazyanya akukwelelezegwa kuti tu jaye, tubbe, tubeje nakuba kujata mukaintu cakusinikizya, tuyo ccilila luzyalo lwakujulu.\\n\"[Leza] Nkabela uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo. Takukooyooba limbi lufu, nikuba koomoka nikuba kulila nikuba kuciswa, nkaambo zintu zyakale zyamaninina\" - Cizubuluzo 21:4.\\nNaaba sinkondo, naa lufu, talukabiko. Kujulu bafutulwe \"tabakafwi\" nakuba kucembala (1 Kolinto 15:53). Ijulu talijayi buyo lubole lwacinyonyono. Amuyeeye mbucitikabe kuli baabo ibapenga abulema mubuumi bwabo:\\n\"Lino meso aaboofu ayoobona, amatwi aabasinke ayoosinkuka. Cilema unooya busotauka mbuli insya, alulimi lwasyataambi luyooimbisya.\" - Isaya 35:5, 6.\\n5.\\tMBUBOTU NZI BWAJULU BUPATI\\nAmuyeeye kubonana busyu a busyu a Jehova Mulengi wajulu.\\n\"Amubone, bukkale bwa-Leza mpobuli akati kabantu, uzookkala akati kabo. Bazooba Bantu bakwe, alakwe Leza mwini uzookkala kulimbabo, azoobe Leza wabo.\" - Cizubuluzyo 21:3.\\nLeza singuzu ulasyomezya kuba mwenzuma alimwi Mwiiyi. Nkukkomana kuli buti kukkala ansi amatende akwe!\\nAmuyeeye mwiimbi ncanga ulapa kuti akkale kwaciindi cisyonto a Beethoven naba Mozart. Amuyeeye mbwaanga musilisi wabasondokede ulakkomana kubaa ciindi cakukkala a Albert Einstein, na inga camba nzi kumuntu ubeleka mulimo wa ku peinta mwanga wabadika a Michelangelo na a Rembrandt.\\nAmuyeeye buyo, bafutulwe baya kuba acoolwe cipati citeeli. Baya kubandika a mulembi wanyiimbo zyoonse, bahabupampu abasongo boonse. Bayooswaanganya mizeezo yabo asyimizeezo mupati amoyo mupati wamujulu. Aboobo eci cilongwe ciiya kukulwaizya kukomba.\\n\"Nkabela kuzwa kumwezi mupya akusikila kulyuumwi mupya, akuzwa kubuzuba bwa-Nsabata akusikila kulibumwi bwa-Nsabata, bantu boonse bayoosika kuzookomba kubusyu bwangu, mbwaamba Jehova.\" - Isaya 66:23.\\nAkati-kati amunzi wakujulu kwiimvwi cuuno cipati cituba ca Leza. Cizingulukidwe fulicoongo ya smaragido (emerald), ibusyu bwaakwe bulamweka mbuli zuba lyasyikati. Aansi amatende aakwe ilwiizyi lunyengemanyengema mbuli ciboniboni kumbazu zyoonse. Kubalangala ooku ikutondezya bulemu bwa Leza, bafutulwe babungana kupa kulumbaizya kupati.\\n\"Nkabela banunudwe ba-Jehova bayooboola akuza bwiimba kusikila ku-Zion; Bayooba alukondo lutamani amitwe yabo. Bayoojana lukondo abusekelezi, elyo buusu akutongela zyoonse ziyootija\". - Isaya 35:10.\\nNgooyo umwi uula bubotu butaimpwi naaceya. Kusyomeka kwaakwe akubikkilila alwengelelo lwaakwe lulazumanana. Alilumbaizyigwe izina lyaakwe lisetekene!\\n6.\\tTWELEDE KUBA NKUKO!\\nJesu ulayandisyisya uulya muswangano wabusyu-abusyu. Nkikaambo kaako ncakazuminina kuku nununa kuzwa kucinyonyono amuulo mupati. Ulelede kubweza cipego eci cacigaminina. Ulelede kulyaaba kuli Klistu mbuli Mwami a Munununi. Uyandika lwengelelo luzwa kucicingano, nkaambo:\\n\"Lino omo mumunzi tamukooyoonjila cintu niciba comwe cisofwaazya, nibaba Bantu zisesemyo nanka kubeja, pele abo balikke balembedwe mazina aabo mubbuku lyabuumi lya Mwanambelele.\" - Cizubuluzyo 21:27.\\nJesu ulatugusya kuzwa mucibi, kutali mucibi. Tweelede kuboola kuli nguwe kwiinda munguzu zyaakwe muli ndiswe akuzandulwa kuzwa kuli basyizibi abatasetekene. Jesu ncecijulilo kunjila mubulelo bwaakwe buboola.\\nAboobo bulelo oobu bulakozya kuba amatalisyo mumyoyo yenu oono. Jesu natugwisya kuzwa mucibi, ubamba ijulu lisyoonto mulindiswe. Ulakozya kutugwasya kuti tuzyibe bwakulanganya kulibilika, kunyema, ikuyoowa alimwi akuzulwa kutupenzya. Bulangizi bwajulu taacili cilikwabilizyo kuzwa kumapenzi abuumi; butugwasya kulenga majulu ano ansi.\\nMibuzyo yakabuzyigwa Bantu yakatondezya kuti \"aabo basyooma kuti kuli buumi kunze alufu balapona buumi bwakutangala akusyoma bantu kwiinda baabo batasyomi.\"\\nKwiina ciinga cilaba akukwelelezya mubuumi bwenu lino kwiinda cilongwe akusyooma Jesu Klistu. Amuteelele Petro mbwasandulula kukwelelezya kwa lusyoomo lupona:\\n\"Walo tamunamubwene pe nekubaboobo mulamuyandisya, nkabela nomutamuboni suni MULAMUSYOMA, ABOOBO MULAKONDWA ALUKONDO LUTAAMBIKI LULI ABULEMU, alimwi mulalijanina cintu eco nceluleta lusyomo lwanu, nkokuti lufutuko lwamyuuya yanu.\" - 1 Petro 1:8, 9.\\nEezyi zyoonse ajulu. Hena mwakajana kale buumi Jesu Klistu mbwayanda kuti muzyibe? Mutakaki lwiito lwaakwe lwaluzyalo.\\n\"Lino Muuya anabwiinga balaamba kuti \"boola!\" ayooyo uuswiilila alakwe aambe kuti, \"boola!\" Ayooyo uufwide nyota, aboole; Amuntu woonse uuyanda, anywe cabuyo maanzi aabuumi.\" - Ciyubunuzyo 22:17.\\nJesu ulandinywe lino, ulambaula kumoyo wenu mbuli mbumubala mabala aya. Ulamwiita kuti \"muboole!\" \"muboole!\" \"muboole!\" Nataaba akuyandisyisya boobu na kuzumanana. Naa tamuna ciita oku, ncecino ciindi kwiinda zyiindi zyoonse nciindi ceenu celede kutambula lwiito lwaakwe.\\nNkaambo nzi nciinga tamumwaambili kuti mwazumina cipego caluzyalo lwaakwe akuti mukakkale buumi bwamoongole anguwe? A mumwambile ikuti mulamuyanda. Amumulumbe nkwamucitila aankwakanza kumucitila. Naa kuli ciimwi cintu akati kanu aa Leza, amumubuzye kuti muzumine kuti acigusye. Sunu, mbuli mbumutelela izwi lyaakwe imoyo wanu nucikozya kwingula, amulisungule kuli nguwe kakunyina kweenkela. Amukotamike mutwe akwamba kuti \"Jesu, Mwami wangu ndaboola. Ndakupa koonse kuli ndiwe. Ndinooli wako lyoonse.\"","num_words":1593,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"AMUBALE MU Afrikaans Albanian Amharic Arabic Armenian Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Bulgarian Cebuano Chichewa Chinese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chitonga Croatian Czech Danish Dutch English Estonian Ewe Fijian Finnish French Georgian German Greek Hebrew Hiligaynon Hungarian Iloko Indonesian Italian Japanese Kinyarwanda Kirghiz Kirundi Korean Lithuanian Malagasy Maltese Myanmar Norwegian Polish Portuguese Romanian Russian Sepedi Serbian (Cyrillic) Serbian (Roman) Sesotho (Lesotho) Setswana Sinhala Slovak Slovenian Spanish Swahili Swedish Tagalog Thai Tigrinya Tsonga Turkish Twi Ukrainian Xhosa Zulu\\nKUBUZYA-BUZYA | DAVEY LOOS\\nBa Dr. Davey Loos mbaasyaazibwene mumakani aasayaansi baku Belgium. Aciindi cimwi, bakali kuzumbauzya kuti naa Mulengi nkwali, calo cakapa kuti batalike kusyoma mukusanduka kwazyintu. Mukuya kwaciindi, bakacinca mbobakali kuyeeya. Ncinzi cakapa syaazibwene ooyu kulanga-langa zyintu nzyaakali kusyoma kujatikizya matalikilo aabuumi? Balembi ba Sinsimuka! bakababuzya ba Dr. Loos kujatikizya lusyomo lwabo alimwi asayaansi.\\nIno mwakatalika buti kuvwuntauzya makani aasayaansi?\\nCiindi nindakali kuyunivesiti, ndakasala kwiiya chemistry. Ndakali kuyandisisya kapati kubuzyiba busani bwamumubili bwiitwa kuti protein alimwi amisamu iijanika muzyintu zipona yiitwa kuti nucleic acid, zyalo izikatazya kapati kumvwisya. Mukuya kwaciindi, ndakatalika kukkomanina kwiiya mbotuubelesya mumuni wazuba tuzunda tumwi.\\nSena mwakali kusyoma muli Leza?\\nNindakali mwana ndakali kusyoma muli Leza. Pele nikwakainda ciindi, ndakaunka kucikolo ciitwa kuti Catholic University of Leuven, kwalo nkondakaiya kuti zyintu zyoonse zipona zyakaba akaambo kakusanduka kwazyintu. Makani aali boobu, bamayi bakali kwayiisya munzila iikatazya kumvwisya. Bakali basyaazibwene musayaansi, calo cakandipa kuzisyoma nzyobakali kuyiisya. Mukuya kwaciindi, cakandiyumina kusyoma kuti Leza nkwali.\\nNcinzi cakapa kuti mutalike kulanga-langa matalikilo aabuumi?\\nMu 1999, ndakabonana amweenzuma ngondakali kwiiya limwi kucikolo iwakaba Kamboni wa Jehova, kumane ndakaunka anguwe kumiswaangano yabo. Alimwi aciindi ncicona eeco, Kamboni wa Jehova umwi wakandiswaya akundisiila bbuku lyamu Cingisi lijisi mutwe wakuti: Is There a Creator Who Cares About You? *\\nIno bbuku eelyo mwakali kulibona buti?\\nNdakakkomana kapati kubona buvwuntauzyi bwakacitwa mubbuku eelyo. Kumane, ndakatalika kuzumbauzya kuti naa njiisyo yakusanduka kwazyintu ilapandulula mbozyakalengwa zyintu nzyotubona.\\nIno nzilenge nzi zyakamukkomanisya kapati?\\nMulimo wangu mbuli syaazibwene musayaansi wakali kubikkilizya akwiiya mbotupangidwe tuzunda tujanika mulwizi itwiitwa kuti cyanobacteria, ootu ntuzunda tusyoonto kapati itulipangila buya cakulya. Basikuvwuntauzya bamwi basyoma kuti tuzunda ootu ntotwakali twakusaanguna kubako aano aanyika. Kwiinda mukubelesya nguzu zizwa kuzuba, ootu tuzunda tulapanga cakulya munzila iikatazya kapati kumvwisya, ikusandula meenda alimwi amuya wa carbon dioxide kuba cakulya. Ndakagambwa kapati kubona tuzunda ootu mbotukonzya kukwaba akuuyobola nguzu zyamumuni.\\nMatuvwu aalo abelesya mumuni wazuba kupanga cakulya. Aboobo, ino ncinzi cigambya kapati kujatikizya tuzunda ooto?\\nMbomuyaabuya ansi mulwizi, mumuni wazuba awalo ulaceya. Aboobo, tuzunda itukkala kunsi aalwizi tulacikonzya kuukwaba mumuni uuli woonse nouceya buti kwiinda mukubelesya cibeela camubili cilaanguzu kapati icibelesyegwa kukwaba mayuwe. Mumuni ngotukwaba tuzunda ootu ulatumwa kuzibeela zyamubili zili aanguzu kapati, imupangilwa cakulya. Ooku kucikonzya kukwaba akuyobola mumuni kwatuzunda ootu kwakabakkomanisya kapati basikupanga masola. Masimpe ngakuti, nzila zibelesyegwa atuzunda ootu tazikonzyi kweezyanisyigwa azijanika mumasola.\\nIno eeco cakamupa kusinizya nzi?\\nNdakali kubona mbuli basikupanga-panga zyintu mbobasola kwiiya kuzwa kububambe bujanwa muzyintu zipona, alimwi eeci cakandipa kusinizya kuti buumi bweelede kuti bwakatalisyigwa a Leza\\nNdakali kubona mbuli basikupanga-panga zyintu mbobasola kwiiya kuzwa kububambe bujanwa muzyintu zipona, alimwi eeci cakandipa kusinizya kuti buumi bweelede kuti bwakatalisyigwa a Leza. Lusyomo lwangu tiilwakayeeme azyintu nzindakaiya musayaansi. Pele lwakayeeme akwiiya Bbaibbele cakusitikila.\\nNcinzi cakamupa kusyoma kuti Bbaibbele lyakazwa kuli Leza?\\nAkati kazyintu zinji, cintu cakandipa kusyoma nkuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwamu Bbaibbele. Mucikozyanyo, kakucili myaanda yamyaka kumbele, Isaya wakapandulula kabotu-kabotu icakali kuyoocitika kujatikizya lufwu alimwi akuzikkwa kwa Jesu. Tulizyi kuti businsimi oobu bwakalembwa katanafwa Jesu, akaambo kabbuku Lyakuvwunga lya Isaya ilyakajanwa ku Qumran, lyalo ilyakalembwa myaka minji Jesu katanazyalwa.\\nBusinsimi oobo bwaamba kuti: “Wakabikwa mukabanda antoomwe abasizibi, wakazikwa amuvubi.” (Isaya 53:9, 12) Cigambya ncakuti, Jesu wakajaigwa azigwebenga, pele wakazikwa mucuumbwe camukwasyi uuvwubide. Eeci ncikozyanyo comwe buyo cabusinsimi bunji bwakazuzikizyigwa ibwakandipa kusyoma kuti Bbaibbele lyakalembwa kwiinda mukusololelwa a Leza. (2 Timoteyo 3:16) Mukuya kwaciindi, ndakaba Kamboni wa Jehova.\\nNkaambo nzi ncomukkomene kuba Kamboni wa Jehova?\\nLusyomo lwesu talukazyanyi amakani aasayaansi\\nLusyomo lwesu talukazyanyi amakani aasayaansi. Alimwi injiisyo nzyotutobela zizwa mu Bbaibbele. Mbuli Kamboni wa Jehova, ndilikkomene kwaambila bamwi mulumbe wamu Bbaibbele uumbulizya alimwi akubagwasya kujana bwiinguzi kumibuzyo yabo.\\n^ munc. 9 Ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.","num_words":633,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.145,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Bwami Bwazuzikizya Kuyanda kwa Leza Anyika | Bwami bwa Leza\\nBwami bwazuzikizya zisyomezyo zya Leza zijatikizya bantu alimwi anyika\\n1, 2. (a) Nkaambo nzi zimwi ziindi cilakonzya kuyuma kusyoma kuti Paradaiso njancobeni? (b) Ncinzi cikonzya kutugwasya kuyumya lusyomo lwesu muzisyomezyo zya Leza?\\nMUKWESU uusyomeka wasika kumuswaangano kakatede kapati kuzwa kumulimo. Bapati bamulimo tabamweendelezyi kabotu, alimwi ulijisi buyumuyumu bumwi mukulanganya mukwasyi wakwe, alimwi ulalibilika akaambo kabakaintu bakwe ibaciswa bulwazi bumwi. Mbolwatalikila buyo kulila lwiimbo lwakujalula miswaangano, waswa ciya akulimvwa kukatalukwa alimwi akukkomana nkaambo wajanika ku Ŋanda ya Bwami antoomwe abakwesu abacizyi. Lwiimbo lujatikizya bulangizi bwabuumi mu Paradaiso, alimwi majwi aalwiimbo apa kuti mukwesu ooyu ayezyeezye kuti uli mu Paradaiso. Ulaluyanda kapati lwiimbo oolu, alimwi ulatobelezya kwiimba antoomwe amukwasyi wakwe, alimwi bulangizi bwabuumi bwakumbele bwamuumbulizya.\\n2 Sena kuli nomwakalimvwide boobu? Tobanabunji twakalimvwa kale oobu. Nokuba boobo, buumi bwamubweende oobu bulakonzya kupa kuti cituyumine kubusyoma bulangizi bwakuti kuyakuba Paradaiso kumbele. ‘Nziindi zikatazya ncobeni,’ alimwi buumi munyika eeyi motukkala tabukonzyi kweelana abuumi bwamu paradaiso. (2 Ti. 3:1) Ncinzi cikonzya kutugwasya kusyoma kuti bulangizi bwesu mbwancobeni? Ino tuzyi buti kuti lino-lino Bwami bwa Leza buyakubalela bantu boonse? Atulange-lange businsimi bwa Jehova bumwi bantu bakwe bakaindi mbobakabona kabuzuzikizyigwa. Mpoonya tulabona businsimi oobo abusinsimi bumwi bukozyene mbobuli mukuzuzikizyigwa mazuba aano. Mpoonya kumamanino lusyomo lwesu lwayumizyigwa, tulalanga-langa businsimi oobo mbobubujatikizya buumi bwesu bwakumbele.\\nJehova Mbwaakazuzikizya Zisyomezyo Zyakwe Muciindi Camusyule\\n3. Ncisyomezyo nzi icakali kubaumbulizya ba Juda ibakali mubuzike ku Babuloni?\\n3 Amuyeeye buyo buumi mbobwakabede kaindi kuba Juda ibakali mubuzike ku Babuloni mumwaanda wamyaka wacisambomwe B.C.E. Banji bakakomenena mubuzike mbubwenya mbuli bamazyali babo bamwi, alimwi buumi bwakali kukatazya. Bana Babuloni bakali kubafwubaazya akaambo kalusyomo lwabo muli Jehova. (Int. 137:1-3) Kwamyaka minji, ba Juda basyomeka bakazumanana kukakatila kubulangizi bwabo bubotu bwakuti: Jehova wakasyomezya kupilusya bantu bakwe kucisi cabo. Jehova wakabasyomezya kuti buumi bwakali kuyakuba kabotu. Mane buya wakakozyanisya kubukulusyigwa kwamunzi wa Juda kumuunda wa Edeni—paradaiso! (Amubale Isaya 51:3.) Zisyomezyo eezyo zyakali zyakuyumya-yumya bantu ba Leza, kutegwa bacileke kudooneka nkobakali kukonzya kuba ankuko mumyoyo yabo. Munzila nzi? Atulange businsimi bumwi cacigaminina.\\n4. Ncisinizyo nzi Jehova ncaakapa ba Juda kujatikizya kukwabililwa nkobakali kuyakujana mucisi cabo?\\n4 Kukwabililwa. Bantu ibakali mubuzike bakali kuyakupiluka, ikutali ku paradaiso iini, pele kunyika iyakali kulamfwu yalo iyakali matongo myaka 70, nyika yalo bantu banji njobatakazyi. Muciindi icakali kulembwa Bbaibbele, basyuumbwa, baumpe, basiluwe alimwi abanyama bamwi bamusyokwe ibaluma bakali banji. Silutwe wamukwasyi ulakonzya wakali kulibuzya kuti: ‘Ino mbuti mbondiyakukwabilila bakaintu alimwi abana bangu? Mbuti kujatikizya mbelele aŋombe—ino ndiyakuzikwabilila buti?’ Kulibilika kuli boobo tiikwakalubide pe. Nokuba boobo, amuyeeye cisyomezyo ca Leza cilembedwe mulugwalo lwa Isaya 11:6-9 akubona mbocakali kuyakubaumbulizya. (Amubale.) Kwiinda mumajwi aaya aakweema, Jehova wakasyomezya bantu ibakali mubuzike kuti balo alimwi azivwubwa zyabo bakali kuyakukwabililwa. Syuumbwa wakali kuyakulya bwizu ikutali kuluma ŋombe zyaba Juda. Bantu basyomeka tiibakali kuyakuyoowa munyama uuli woonse uuluma. Jehova wakabasyomezya kuti bakali kuyakukwabililwa munyika ya Juda iyakali kuyakubukulusyigwa, nomuba munkanda naa musyokwe.—Ezk. 34:25.\\n5. Mbusinsimi nzi ibwakagwasya bantu ibakapiluka kuzwa mubuzike kusyoma kuti Jehova wakali kuyakulanganya nzyobakali kuyandika?\\n5 Zintu zinji. Kwakali kukonzya kuba akulibilika kumbi. ‘Sena ndiyakucikonzya kusanina mukwasyi wangu munyika iibukulusyidwe? Ino tuyakukkala kuli? Sena kuyakujanika milimo, alimwi sena inakuli mibotu kwiinda milimo mibi yamubuzike yakweendelezyegwa abasikutuzunda?’ Kwiinda mubusinsimi ibwakasololelwa amuuya, Jehova wakaiingula mibuzyo eeyo ayalo. Jehova wakasyomezya kuti bantu bakwe basyomeka bakali kuyakuba aamvwula mbotu; akaambo kaceeci, nyika yakali kuyakubapa ‘cakulya cinji alimwi cinona.’ (Is. 30:23) Kujatikizya maanda alimwi amulimo, Jehova wakabasyomezya kuti: “Lino bayooyaka maanda akukala mulingao, bayoobyala myuunda yamisaansa akulya micelo yayo. Maanda ngebayaka taakooyookalwa umbi, amicelo njibabyala tiikooyooligwa umbi pe.” (Is. 65:21, 22) Inzya, munzila zinji kapati, buumi bwakali kuyakubota ikuti tweelanya ambobwakabede mubuzike mu Babuloni cisi cabantu batakali kukomba Leza. Pele mbuti kujatikizya mapenzi aainda kubija—alo aakapa kuti batolwe mubuzike?\\n6. Mapenzi nzi aali kubakatazya bantu ba Leza kuzwa kaindi, alimwi ncinzi ncaakabasyomezya Jehova bantu ibakapiluka kuzwa mubuzike?\\n6 Buumi bwakumuuya. Kaindi, kabatanaunka mubuzike, bantu ba Leza bakali kuciswa kumuuya. Kwiinda mumusinsimi Isaya, Jehova wakaambila bantu bakwe kuti: “Mutwe woonse ulaciswa, awalo moyo woonse ulalengauka.” (Is. 1:5) Bakali boofwu alimwi basinke matwi kumuuya, nkaambo bakazumanana kuunduluzya lulayo lwa Jehova alimwi tiibakali kubona kumunika nkobakali kumunikilwa. (Is. 6:10; Jer. 5:21; Ezk. 12:2) Ikuti naa mapenzi aaya akali kuyakubasikila bantu ibakali kuyakuzwa mubuzike, ino bakali kuyakukwabililwa buti? Sena tiibakali kunga bacileka kukkomaninwa a Jehova alimwi? Eelo kaka cakali kuyumya-yumya cisyomezyo ca Jehova cakuti: “Lino mubuzuba obo basinkematwi bayoomvwa majwi aabbuku, ameso aaboofu ayoobona kuzwa kumudima uusia mubabede.” (Is. 29:18) Inzya, Jehova wakali kuyakubaponya kumuuya bantu bakwe mbaakasubula pele ibakeempwa. Kufwumbwa buyo kuti bakali kuyakuswiilila akumvwida, wakali kuyakubapa malailile aabuumi akubamunikila.\\n7. Ino zisyomezyo zya Leza kujatikizya bantu bakwe ibakali mubuzike zyakazuzikizyigwa buti, alimwi nkaambo nzi eeci ncociyumya lusyomo lwesu?\\n7 Sena Jehova wakazizuzikizya zisyomezyo zyakwe? Zintu zini zyakacitika musyule zilawiingula mubuzyo ooyu. Ba Juda ibakapiluka kucisi cabo bakalongezyegwa kapati akukwabililwa, azintu zinji alimwi abuumi bwakumuuya. Mucikozyanyo, Jehova wakabakwabilila kuzwa kubantu banji ibakabazingulukide alimwi ibakajisi nguzu kwiinda mbabo. Banyama baluma kunyina nobakaluma zivwubwa zyabo. Masimpe, ba Juda aabo bakabona buyo kuzuzikizyigwa kusyoonto kwabusinsimi bwa paradaiso ibwakalembwa abaalumi ibali mbuli Isaya, Jeremiya, alimwi a Ezekieli—pele kuzuzikizyigwa nkobakabona bantu ba Leza kwakali kukkomanisya kapati alimwi kwakacitika aciindi ceelede. Ciindi notulanga-langa Jehova ncaakacitila bantu bakwe musyule, lusyomo lwesu lulayuma kapati. Ikuti naa kuzuzikizyigwa kusyoonto kwabusinsimi oobu kwakali kukkomanisya, ino ciyakuba buti bwaakuzuzikizyigwa cakumaninina? Atulange-lange Jehova ncaatucitila mazuba aano.\\nJehova Mbwaatalika Kuzizuzikizya Zisyomezyo Zyakwe Mazuba Aano\\n8. Ino bantu ba Leza mazuba aano bali ‘mucisi’ cili buti?\\n8 Bantu ba Jehova mazuba aano tabali cisi cini alimwi tabakkali mucisi comwe. Muciindi caboobo, Banakristo bananike bapanga cisi cakumuuya caba “Isilayeli ba Leza.” (Gal. 6:16) Beenzinyina iba “mbelele zimbi” balabasangana mu “cisi” cakumuuya, mwalo mobakomba Jehova Leza calukamantano. Bukombi oobu nenzila yabuumi bwabo. (Joh. 10:16; Is. 66:8) Pele ‘ncisi’ cili buti Jehova ncaatupa? Niparadaiso yakumuuya. Mucisi eeci, zisyomezyo zya Leza zya paradaiso mbuli mbocakabede mu Edeni, zyazuzikizyigwa kumuuya. Atulange-lange zikozyanyo zimwi.\\n9, 10. (a) Mbuti businsimi buli mulugwalo lwa Isaya 11:6-9 mbobuzuzikizyigwa mazuba aano? (b) Mbumboni nzi bwaluumuno ibujanika akati kabantu ba Leza?\\n9 Kukwabililwa. Mubusinsimi bulembedwe mulugwalo lwa Isaya 11:6-9, tujana bukkale bwaluumuno ibukkomanisya—ibuli akati kabanyama bamusyokwe alimwi abantu azivwubwa zyabo. Sena zintu eezyi zyazuzikizyigwa munzila yakumuuya mazuba aano? Inzya! Mukapango 9, tujana kaambo banyama bamusyobo ooyu ncobayakucileka kuyoosya naa kuluma: “Nkaambo nyika iyoozula luzibo lwa-Jehova mbubonya mbuli maanzi mbwaazuzya lwizi.” Sena “luzibo lwa-Jehova” lulacinca mbobalilemeka banyama? Peepe, mbantu bacinca kwiinda mukuzyiba Leza Mupatikampatila alimwi akwiiya nzila zyakwe zyaluumuno. Nkakaambo kaako mu paradaiso yesu yakumuuya mazuba aano, tulakonzya kubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobo ikukkomanisya kapati. Ansi aabulelo bwa Bwami, basikutobela Kristo baiya kuleka bukali, bube ibuli mbuli bwabanyama baluma, akupona muluumuno abukkale bubotu a Banakristonyina.\\n10 Mucikozyanyo, mubbuku eeli twabandika twaambo tujatikizya kutatola lubazu mutwaambo twacisi—kujatikizya ncotusyoma kweelana a Magwalo ncaamba alimwi akupenzyegwa kwabantu ba Leza akaambo kakutatola lubazu mutwaambo twacisi. Sena tacigambyi kubona kuti munyika eeyi iizwide nkondo, kuli kakamu ‘kacisi’ cabantu ibakaka kutola lubazu munkondo munzila iili yoonse nociba ciindi nobakongwa kuti balajaigwa? Eelo kaka mbumboni bugambya bwakuti balelwa ba Mwami Mesiya balikkomene muluumuno kweelana ancaakaamba Isaya! Jesu wakaamba kuti basikumutobela bakali kuyakuzyibwa akaambo kaluyando ndobatondezya kuli umwi aumwi. (Joh. 13:34, 35) Mumbungano, cakukkazika moyo, Kristo ubelesya “muzike musyomesi uucenjede” kuyiisya Banakristo boonse kuti babe basiluumuno, basiluyando alimwi akuba babombe.—Mt. 24:45-47.\\n11, 12. Ino bantu munyika mazuba aano bafwide nzala yamusyobo nzi, pele mbuti Jehova mbwaabasanina bantu bakwe acakulya cinji?\\n11 Zintu zinji. Nyika ilijisi nzala yakumuuya. Bbaibbele lyaamba kuti: “Amubone! Mazuba aleza, mbwaamba Mwami Jehova, ngensi tumine nyika inzala. Teensi kwaamba kuti ninzala yansima nanka nyota yamaanzi pe. Ninzala yakuswiilila majwi aa-Jehova.” (Am. 8:11) Sena balelwa ba Bwami bwa Leza abalo balaanzala? Jehova wakaambila limwi kwiindana kuli akati kabantu bakwe alimwi abasinkondonyina naakati: “Balanda bangu bayoolya, pele inywe muyoofwa inzala. Balanda bangu bayoonywa, pele inywe muyoofwa nyota. Balanda bangu bayoosekelela, pele inywe muyoousa insoni.” (Is. 65:13) Sena mwakubona kuzuzikizyigwa kwamajwi aaya?\\n12 Tulatambula cakulya cakumuuya cinji kapati ciyaabuvwula icili mbuli kalonga kayaabukomena kusikila kaba mulonga mupati. Mabbuku eesu aamba zya Bbaibbele alimwi azyakuswiilila zyakalekkodwa amavidiyo, miswaangano yesu alimwi amiswaangano yacooko, alimwi azyeezyo zimwaigwa a Web site yesu—zyoonse eezyi ncakulya cakumuuya icipa buumi munyika iijisi nzala yakumuuya icikunka mbuli maanzi aacilobe. (Ezk. 47:1-12; Joel 3:18) Sena tamukkomene kubona kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Jehova zyabuvwubi bwakumuuya mubuumi bwanu bwabuzuba abuzuba? Sena mulasinizya lyoonse kuti mulida atebulu lya Jehova?\\nMbungano zyesu zilatusanina kabotu kumuuya, tulaliiba, akuyuma kumuuya\\n13. Mbuti mbomwabona kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo ca Leza kujatikizya boofwu kababona alimwi abasinke matwi kabatalika kumvwa?\\n13 Buumi bwakumuuya. Bantu banji mazuba aano mbasinke matwi alimwi mboofwu kumuuya. (2 Ko. 4:4) Nokuba boobo, Kristo ulimukuponya malwazi nyika yoonse mbwiizulwa. Sena mwabona kuti batalangi batalika kubona abasinke matwi batalika kumvwa? Ikuti naa mwabona bantu kabazyiba kasimpe kamu Jwi lya Leza, kabasiya zikombelo zyakubeja zyalo izyakali boofwazide akubasinka matwi kuti batamvwi kasimpe, nkokuti mwacibona cisyomezyo eeci kacizuzikizyigwa, cisyomezyo cakuti: “Lino mubuzuba obo basinkematwi bayoomvwa majwi aabbuku, ameso aaboofu ayoobona kuzwa kumudima uusia mubabede.” (Is. 29:18) Nyika yoonse mbwiizulwa, bantu banji balaponesyegwa kumuuya mwaka amwaka. Muntu uuli woonse uuzwa muli Babuloni Mupati akutusangana mukukomba kwesu mu paradaiso yakumuuya, mbumboni bwakuti zisyomezyo zya Jehova zyazuzikizyigwa!\\n14. Mbumboni nzi bukonzya kuyumya lusyomo lwesu ikuti twazinzibala kuyeeya kujatikizya mbubo?\\n14 Cibalo cimwi acimwi mubbuku eeli cijisi bumboni bwakuti Kristo wababunganya basikumutobela mu paradaiso yakumuuya iini-ini muciindi eecino camamanino. Atuzumanane kuzinzibala kuyeeya nzila zinji motwalongezyegwa mu paradaiso eeyi mazuba aabo. Notucita boobo, lusyomo lwesu muzisyomezyo zya Jehova zyakumbele lulazumanana kuyuma kapati.\\n15. Nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti nyika iyakuba paradaiso?\\n15 Kuzwa kaindi, makanze aa Jehova ngakupanga nyika kuba paradaiso. Wakabikka Adamu a Eva mumuunda wa paradaiso, akubapa mulawo wakuzuzya nyika abana babo alimwi akulanganya zilenge zyoonse zyaanyika. (Matl. 1:28) Muciindi caboobo, Adamu a Eva bakatobela Saatani mukuzanga calo icakapa kuti bana babo boonse babe bantu batalondokede, kabajisi cibi alimwi kabafwa. Nokuba boobo, makanze aa Leza taakwe naakacinca pe. Ikuti waamba kale, lyoonse ulazuzikizya majwi aakwe. (Amubale Isaya 55:10, 11.) Aboobo, tulakonzya kuba masimpe kuti bana ba Adamu a Eva bayakwiizuzya nyika akwiibombya, akuzilanganya caluyando zilenge zya Jehova mu paradaiso. Aciindi eeco, businsimi ibwakasaanguna kwaambwa kuba Juda ibakali mubuzike ikujatikizya buumi mu paradaiso, buyakuzuzikizyigwa cakumaninina. Atulange-lange zikozyanyo zitobela.\\n16. Ino Bbaibbele lilupandulula buti kukwabililwa nkotuyakukkomanina mu Paradaiso?\\n16 Kukwabililwa. Kumamanino, majwi aakkomanisya aali mulugwalo lwa Isaya 11:6-9 ayakuzuzikizyigwa munzila yakumubili cakumaninina. Baalumi, bamakaintu, alimwi abana banakukwabilidwe munyika kufwumbwa nkobaunka. Taakwe cilenge cili coonse ciyakuyoosya ceenzinyina, abe muntu naa munyama. Amuyeeyele buyo ciindi mwaakubona nyika imunzi wesu, momukonzya kusaya naa kuyamba mumilonga, amulwizi; kukkwela malundu, alimwi akweendeenda munyika kamukwabilidwe cakumaninina. Alimwi masiku, tamukalibiliki cili coonse. Majwi aajanika mulugwalo lwa Ezekieli 34:25, ayakuzuzikizyigwa, kutegwa bantu ba Leza “bakakale cakuliiba munkanda akoona mucisaka.”\\n17. Nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti Jehova uyakutupa zintu zinji nzyotuyandika ciindi Bwami bwaakulela nyika yoonse?\\n17 Zintu zinji. Amuyeeyele buyo ciindi nokutakabi zintu mbuli bucete, kubula zyakulya zitajisi busani, nzala, naa nokutakabi mbunga zigwasya bacete naa baciswa. Cakulya cakumuuya ncobatambula bantu ba Leza mazuba aano ncisinizyo cakuti Mwami Mesiya uyakubasanina balelwa bakwe munzila iili yoonse. Ciindi Jesu naakali anyika wakatondezya asyoonto kuti ulakonzya kuzuzikizya zisyomezyo zili boobu ciindi naakasanina bantu bakafwide nzala kwiinda mukubelesya zinkwa answi buyo zisyoonto. (Mt. 14:17, 18; 15:34-36; Mk. 8:19, 20) Ciindi Bwami bwa Leza nobunakulela nyika yoonse, businsimi ibuli mbuli boobu buyakuzuzikizyigwa munzila yakumubili, ibusinsimi bwakuti: “Uyootuma imvula zyakumeneka imbuto zyako nzyobyala munyika, akukupa cilyo, micelo yamunyika, cinone akuvula. Mubuzuba obo iŋombe zyako ziyoocela mumacelelo mapati.”—Is. 30:23.\\n18, 19. (a) Ino businsimi bulembedwe mulugwalo lwa Isaya 65:20-22 bwaamba nzi kulindinywe? (b) Muunzila nzi mazuba eesu mbwaayakuba “mbuli mazuba aamusamu”?\\n18 Bantu banji mazuba aano cilakonzya kubayumina kuyeeyela kuyakuba amaanda naa kuyakuba aamulimo mubotu uupa kukkutila. Mubweende oobu bubyaabi, banji balimvwa kuti balabeleka ciindi cilamfwu alimwi canguzu pele bagwasyigwa buyo asyoonto kakuli bantu bavwubide alimwi balyato mbabajana zintu zinji kapati. Amuyeeye buyo mbociyakuba ciindi businsimi oobu bwaakuzuzikizyigwa, ibusinsimi bwakuti: “Lino bayooyaka maanda akukala mulingao, bayoobyala myuunda yamisaansa akulya micelo yayo. Maanda ngebayaka taakooyookalwa umbi, amicelo njibabyala tiikooyooligwa umbi pe, nkaambo mazuba aabantu bangu ayooba mbuli mazuba aamusamu, abantu mbensalide bayoongozya milimo yamaanza aabo.”—Is. 65:20-22.\\n19 Ino caamba nzi kwaamba kuti mazuba eesu ayakuba “mbuli mazuba aamusamu”? Ikuti mwaima ansi aacisamu cimwi cipati, sena mulagambwa ciindi nomuyeeya ciindi cilamfwu ncocakkala cisamu eeco—andiza bamasyaanyookulu kabatanazyalwa? Cilakonzya kumwiinda myaka cisamu eeco ikuti mwazumanana kamutalondekede, pele calo inga cazumanana kubako kwamyaka minji nywebo kamufwide kale. Eelo kaka cilakkomanisya kuzyiba kuti Jehova watusyomezya kuti mu Paradaiso tuyakupona kwaciindi cilamfwu alimwi muluumuno! (Int. 37:11, 29) Ciindi ciyakusika masamu mapati aakkala myaka minji naayakuboneka kuti akkala buyo kwaciindi cisyoonto akumana mbuli bwizu, pele swebo tuyakuzumanana kupona kukabe kutamani!\\n20. Mbuti balelwa ba Bwami basyomeka mbobayakukkomana abuumi bulondokede?\\n20 Buumi bulondokede. Mazuba aano, kuciswa alimwi alufwu zilabalwana bantu boonse nyika yoonse mbwiizulwa. Munzila imwi inga twaamba kuti, toonse tulicisidwe—tuciswa bulwazi bujaya, nkokuti cibi. Cintu cilikke cikonzya kutuponya ncituuzyo cacinunuzyo ca Kristo. (Lom. 3:23; 6:23) Mu Bulelo bwa Myaka Iili Cuulu, Jesu abasikulelanyina bayakupa kuti bantu bagwasyigwe ampindu yacinunuzyo, buce-buce bayakugwisya tumpenda twacibi toonse mubantu basyomeka. Businsimi bwa Isaya buyakuzuzikizyigwa cakumaninina, businsimi bwakuti: “Takukooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa. Bantu boonse bakede mulinjiyo bayoolekelelwa milandu yabo.” (Is. 33:24) Amuyeeye buyo ciindi nokutakabi muntu moofwu, musinke matwi, naa mulema. (Amubale Isaya 35:5, 6.) Taakwe bulwazi ibuyakumwaalila kumana Jesu—bube bwakuciswa mubili, naa mumizeezo. Balelwa ba Bwami basyomeka bayakukkomana abuumi bulondokede!\\n21. Ino lufwu luyakucitwa buti, alimwi nkaambo nzi cisyomezyo eeci ncocimuumbulizya?\\n21 Mbuti kujatikizya cintu citakonzyi kweelebwa—ilufwu? Lufwu ‘ngosinkondo wamamanino,’ sinkondo walo uujisi nguzu kwiinda bantu boonse. (1 Ko. 15:26) Pele sena lufwu ngusinkondo mupati kuli Jehova? Amubone ncaakaamba Isaya naakati: “Lufu walumenenena mane kukabe kutamani. Mwami Jehova uyoosindula misozi kumasyu oonse.” (Is. 25:8) Sena mulakonzya kweezyeezya ciindi eeco? Takukabi limbi madilwe, takukabi zyuumbwe, takukabi limbi kulila kwabuumba! Mukwiindana—kuyakuba kulila kwakukkomana ciindi Jehova aakuzuzikizya cisyomezyo cakwe cibotu cakubusya bafwide! (Amubale Isaya 26:19.) Kumamanino, kucisa koonse ikuletwa alufwu kuyakumana.\\n22. Ncinzi ciyakucitika Bwami bwa Mesiya bwaakumanizya kuzuzikizya kuyanda kwa Leza anyika?\\n22 Kuzikusika kumamanino aamyaka iili Cuulu, Bwami bunakuli bwamanizya kucita kuyanda kwa Leza anyika, mpoonya Kristo uyakupilusya bweendelezi kuli Bausyi. (1 Ko. 15:25-28) Bantu kabalondokede, banakuli balibambila kusunkwa a Saatani ciindi camamanino ciindi Saatani aakugwisyigwa mumulindi uutagoli mwalo mwaakali muciimo calufwu. Kumamanino, Kristo uyakwiipwayaula inzoka mbyaabi abasikutobela banjiyo. (Matl. 3:15; Ciy. 20:3, 7-10) Pele aabo boonse ibamuyanda Jehova cakusyomeka bayakuba abuumi bubotu. Ambweni taakwe majwi aakonzya kucaamba munzila iinda kubota kunze aamajwi aajanika mu Bbaibbele. Ncisyomezyo cakuti bantu basyomeka bayakuba “alwaanguluko lwabulemu bwabana ba Leza.”—Lom. 8:21.\\nBwami buyoozuzikizya zisyomezyo zya Jehova zyoonse kujatikizya bantu alimwi anyika\\n23, 24. (a) Nkaambo nzi kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza ncokusinizyide? (b) Ino mukanzide kucita nzi?\\n23 Zisyomezyo eezyi tazili zyakuyeeyela, ikulombozya naa kulota buyo pe. Zisyomezyo zya Jehova ziyakuzuzikizyigwa ncobeni! Ino nkaambo nzi? Mutaalubi majwi aa Jesu ngotwakabandika mucibalo cakusaanguna mubbuku eeli. Wakayiisya basikumutobela kupaila kuli Jehova kuti: “Abuboole Bwami bwako. Akucitwe kuyanda kwako ansi aano mbubonya mbuli kujulu.” (Mt. 6:9, 10) Bwami bwa Leza tabuli bwakuyeeyela buyo pe. Mbwancobeni! Bulalela kujulu lino. Kwamyaka iili 100 lino, bwazuzikizya zisyomezyo zya Jehova munzila nzyotukonzya kubona mumbungano ya Banakristo. Aboobo, tulakonzya kuba masimpe kuti zyoonse zisyomezyo zya Jehova ziyakuzuzikizyigwa ciindi Bwami bwaakuboola anyika ikutondezya nguzu nzyobujisi!\\n24 Tulizyi kuti Bwami bwa Leza buyakuboola. Tulizyi kuti kufwumbwa ncaamba Jehova ciyakuzuzikizyigwa. Ino nkaambo nzi? Nkaambo BWAMI BWA LEZA BULALELA LINO! Mubuzyo umwi aumwi wesu ngwaelede kulibuzya ngwakuti: ‘Sena ndeendelezyegwa a Bwami? Atucite cili coonse ncotukonzya lino kutegwa tupone mbuli balelwa ba Bwami oobo, kutegwa tukagwasyigwe abweendelezi bulondokede, alimwi bululeme kukabe kutamani!\\nMbuti Jehova mbwaakazuzikizya zisyomezyo zyakwe izijatikizya kupiluka kwaba Juda ibakali mubuzike?\\nMbuti Jehova mbwaapa kuti tukkomane mu paradaiso yakumuuya mazuba aano?\\nNzibeela nzi zyabuumi mu Paradaiso izimukkomanisya kapati?\\nNcinzi cimupa kusyoma kuti Bwami bwa Leza mbwancobeni alimwi akuti bulalela lino?\\nAmube Aalusyomo Luyumu mu Bwami\\nJehova wakabelesya zizuminano izili cisambomwe zitobelene kusinizya kuti makanze aakwe ayakuzuzikizyigwa. Ino zisyomezyo eezyi inga zyayumya buti lusyomo lwesu?","num_words":2470,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"UDHR: Tonga - Universal Declaration of Human Rights\\nCAAMBILIZYO CA MULAWO WA MASI OONSE WA LWAANGULUKO LWA MUNTU MATALIKO\\nMbuli mbokunga kulemeka muntu oonse ncizyalilwa ca lwaanguluko lwa mikwasyi yoonse kuba matalikilo akuliiba, kukwabililwa amulawo alimwi aluumuno munyika:\\nKakuli kutalemeka alimwi akutyola milawo ya lwaanguluko lwa muntu kuleta micito yabujayi mibyaabi kulanyemya akutakkazyika kabotu bantu alimwi kwazungaanya nyika kuti ijane nzila yakwaangulula bantu kuti kabaliiba kukanana zyobayanda alimwi akutobela zyobasyoma alimwi akwaanguluka kwakutayoowa kwakaambilizyigwa kuba nenzila mpati veelede kuyumya muntu.\\nKakuli ncintu cipati, kuti muntu tasungilizyi kulomba lugwasyo kuba nenzila ilikke yamamanino, ulakonzya kucita zyintu zyimbi zyibyaabi zyakulikwabilila kudyaamininwa, kuti buumi bwa muntu weelede kukwabililwa amulawo.\\nKakuli ncintu cipati kusumpula lumvwano akati kamasi, kakuli bantu bamasi aali mu mbunga ya United Nations mu milawo ya malembo amumbunga eeyi akasyomenzya lusyomo mu milawo ya lwaanguluko lwa muntu, kubulemu alimwi abuvubi bwamuntu alimwi alwanguluko lweelene ku basankwa abakaintu alimwi akuba amakanze akusumpula bukkale bwabuumi bwabo mukuliiba kunji.\\nKakuli masi aali ma memba ambunga eeyi akasyomezya kuya kuzwidilila, mukubelekela antoomwe ambunga ya United Nationes, kusumpula akucita kulemeka mulawo wa lwaanguluko lwa muntu alimwi akulekela bantu kuliiba, kakuli kumvwa kwa lwaanguluko oolu alimwi akuliiba nkupati mukubona kuti kusyomezya ooku kwabeleka.\\nLino aboobo, Muswaangano Mupati (Generl Assembly) waambili zya zyeezyi: Eeci cizumino ca kwaambilizya lwaanguluko lwa muntu kuba nenzila ngubauba yabantu boonse alimwi amasi oonse kujana, kumasimpilo kuti muntu oonse alimwi azyibeela zya buleya, kuyeeya cisyomezyo eeci lyoonse mu myoyo, ciya kusola mbocikonzya kuyiisya alimwi akusumpula kulemeka lwaanguluko alimwi akuliiba alimwi kwiinda munzila isumpukide, masi alimwi akubantu bamumasi aali mubweendelezi bwa bantu bambi.\\nCIZUMINANO CA MULAWO UJATIKIZYA MASI OONSE CAKULESYA BUTUNDULUZI BWA MUNTU\\nMukuya ambele, kunyina kusalaula kweelede kucitwa akaambo katwaambo twacisi, bweendelezi bwa milawo antela bulemekwa cisi nkwazwa muntu, cibe cisi cakalilela kale, citaninga kulilela nokuba kuba amweele wakutaindilizya.\\nMuntu oonse ulaangulukide ku zyintu zyoonse zyili mucizuminano, kakunyina kusalaula mbuli kwakusiyana cikanda, musyobo, buzyale, cikombelo, makani a twaambo twacisi antela kwiimpana kwakuyeeya, busicisi antela bukkale, buvubi, nkokazyalilwa antela kwiimpana kumbi.\\nMuntu oonse ulaangulukide kubukkale bwabuumi, lwaanguluko alimwi akukwabililwa.\\nKunyina weelede kuba muzike antela cibelesyo, buzike alimwi amakwebo aabuzike zyeelede kukasyigwa munzila zyoonse.\\nKunyina weelede kupezyegwa, kutalanganyizyigwa mbuli muntu antela kubelesyegwa mbuli cibbalo antela kupegwa cisubulo.\\nMuntu oonse ulaangulukide kulemekwa koonse nkwabede kuba muntu kubusyu bwa mulawo.\\nBantu boonse baleelene kubusyu bwa mulawo alimwi balizumizyidwe kakunyina kusalaula kubukwabilizi bwa mulawo bweelene. Boonse balaangulukide kukwabililwa kweelene kumicito yakusalaula mukutyola cizuminano eeci alimwi akumicito ya kubisya zyintu zyikonzya kuleta kusalaula.\\nMuntu oonse ulaangulukide kwiimininwa ambunga ya bantu basalwa mucisi kubona kaambo kakwe nkasinkilwa kulwaanguluko lwakucita ncayanda ncazumizyilwe amulawo.\\nKunyina muntu weelede kwaangwa, kuyobolwa muntolongo kakunyina mulandu antela kutija kuya kukkala kucisi cimbi.\\nMuntu oonse ulaangulukide kakunyina kwaandana kubetekwa ambunga yasalwa inyina nkoilikumbtizya alimi isitikene kulanga kukwabililwa ku lwaanguluko ndwajisi alimwi ayimwi milandu njakonzya kupegwa.\\nOonse wapegwa mulandu ulaangulukide kwiitwa kuti ucisalalakusikila akaianwe amulandu mu nkuta mbuli bwaamba mulawo libetekwa alimwi ulizumizyilwe kujmana bamwiimiminina libetekwa mulandu wakwe.\\nKunyina ukonzya kujanwa mulandu kuti kakuli cintu comwe cicaala citakonzyi kupa kuti ube mulandu, kwiinda mu milawo ya cisi antela ijatikizya masi oonse, ciindi mulandu ooyu niwakacitika. Lyalo kunyina cisubulo cipati ceelede kupegwa kunze aacisubulo ceendelana amulawo ciindi mulandu niwakacitwa.\\nKunyina muntu weelede kunyonganyizyigwa kutayelede kuzyintu zyakwe, mukwasyi, munzi antela magwalo, antela kumutalika akaambo kabulemu bwakwe. Oonse ulaangulukide kukwabililwa amulawo kukunyonganyizyigwa antela kutalikwa ooku.\\nOonse muntu ulaangulukide kweenda mbwayanda alimwi akukkala kufumbwa mucisi.\\nOonse muntu ulaangulukide kuzwa kufumbwa mucisi, kusanganizya acisi cokwabo, alimwi akupiluka kucisi cokwabo.\\nOonse muntu ulaangulukide kulomba kukkala akuliiba mucisi cimbi mwaatijila kuyuba kwaangwa antela kupezyegwa musi mwazwa.\\nKukwabililwa kulwaanguluko oolu kulakozya kutyolwa kubantu batija kubetekwa milandu isalala kabotu itali mbuli ya makani atwaambo twacisi antela itayendelani anzila alimwi amilawo ya mbunga ya manyika oonse (United Nations).\\nOonse muntu ulaangulukide kuba munacisi wacisi ncayanda kukkala.\\nKunyina uyedele kukasyigwa kucinca busicisi antela kukasyigwa kutacinca.\\nBasankwa abakaintu bakakomena, kakunyina kubakasya akaambo kacikanda cabo, cisi ncobazwa antela cikombelo, balangulukide kukwata kufumbwa ngobayanda alimwi akubamba mukwasyi. Balangulukide kuba alwaanguluko lweelene lwa bakwetene ciindi nobacikwetene alimwi anobalekana.\\nKukwatana kuya kulembezyegwa abaabo basikuyandana bobile kakunyina kuyoowa.\\nMukwasyi ncilenga cabuleya kukkala antoomwe alimwi mukwasyi weelede kukwabililwa ku buleya alimwi akucisi.\\nOonse muntu ulaangulukide kuba alubono alikke antela kubeleka aatomwe abamwi.\\nKunyina weelede kunyonganizyigwa antela kunyangwa lubono lwakwe.\\nMuntu oonse ulaangulukide kuliyeeyela, kulisalila cikombelo ncayanda; lwaanguluko oolu lulajatikizya alusyomo ndwajisi alikke antela mu mbunga ya bana maleya nokuba kuliiba alikke, kutobela buyiisya cikombelo antela walo kuyyiisya, alimwi akukomba.\\nMuntu oonse ulaangulukide kuba mukabunga antela kubungana kwaluumuno.\\nKunyina weelede kusungilizyigwa kuba mukabunga nkatayandi.\\nMuntu oonse ulaangulukide kutola lubazu mubweendelezi bwa mfulumende mucisi cokwabo antela kwiinda kumuntu usalwa biya abana maleya antela lwakwe mukamwini.\\nMuntu oonse ulaangulukide kupegwa lugwasyo lweelene alugwasyigwa bana maleya mucisi.\\nKuyanda kwabantu kweelede kuba ciiminizyo ca mfulumende; kuyanda ooku kweelede kutondezyegwa kwainda ciindi alimwi akusala kwamasimpe kweelede kucitwa abana maleya bamucisi bazumizyigwa amulawo kusala alimwi akuzumizyigwa kusala ngwayanda kakunyina kunyonganyizyigwa.\\nMuntu oonse, muna maleya, ulaangulukide kuyobwedwa mali ngakoswedwa ku mali ngavwola ku nkampani yakabambwa mucisi antela kwiinda mukumvwana acisi cimbi kweelene amulawo wacisi. Alimwi ulaangulukide kulyeezyela buvubi, kuba abukkale alimwi akucita zyilengwa zyacisi zyitakonzyi kumusala akaambo ka ciimo cakwe alimwi alwaanguluko lwa kusumpula bukkale bwakwe.\\nMuntu oonse ulaangulukide kujana mulimo, kulisalila mulimo ngwayanda, kububotu bujanwa amulimo ooyo alimwi akukwabililwa kupenzi lyakubula milimo.\\nOonse, kakunyina kusalaula, ulakwabililwa kuvwozyegwa mali ayelene amulimo ngwabeleka.\\nOonse ubeleka ulaangulukide kupegwa mali abikkilwa atala antela bbonasi alimwi akukwabililwa buumi bwakwe alimwi abwamukwasyi wakwe azyintu zyimbi zyeelede kukwabililwa.\\nMuntu oonse ulaangulukide kunjila antela kutalika mbunga ilwanina akukwabilila babelesi.\\nMuntu oonse ulaangulukide kupumuna akulyookezya kubeleka, kusanganizya kupegwa mawoolo ayelede ciindi cakubeleka alimwi akubbadelwa mali waunka kukupumuna kwa mazuba manji.\\nMuntu oonse ulaangulukide ku buumi abukkale bubotu antoomwe amukwasyi wakwe, mbuli kuli cakulya, zyakusama, ng'anda yakukkala alimwi amicelo yakusilikwa azyintu zyimbi ziyandika kumuntu, alimwi akukwabililwa buumi bwakwe wani kubeleka, kukwabililwa kumalwazi, bulema, kufwidwa, kucembaala alimwi azyimbi zyikonzya kusinkila muntu kubuumi zyatakonzyi kucita akaambo kakubula nzila yakuzyicita.\\nBamatumbu alimwi abana balaangulukide kulugwasyo luyandika. Bana boonse, abe wamung'anda antela wamusyokwe, beelede kulangwa kabotu alimwi akukwabililwa kweelene.\\nMuntu oonse ulaangulukide kuyiya, lwiiyo lweelede kupegwa biyo kakunyina kubbadela, kapati muma giledi akutalisya masyoonto alimwi aakati-kati. Kunjila cikolo kumagiledi akutalisya weelede kuba mulawo natayandi nayanda mwana. Lwiiyo lwa milimo ya maanza alimwi aiyandika kuba haanzyibwene wa mulimo umwi lweelede kuti lyoonse kaluliko alimwi lwiiyo lwa mabbuku mapati alwalo lweelede kupegwa kuli baabo bajisi maanu.\\nLwiiyo lweelede kuba lwakusumpula bukkale bwa muntu alimwi akuyumya lwaanguluko alimwi akusala ciyanda muntu. Lupa bantu kumvwisisya, kuba sicamba alimwi akusumpula lumvwanoakati kamasi, kakunyina kusalaula cikanda, cikombelo alimwi akuyumya milimo ya mbunga ya masi oonse munyika ya United Nations kutontozya luumuno munyika.\\nBazyali balaangulukile kusala lwiiyo ndobayanda antela ndobayeeyela kuba lubotu kubana babo.\\nOonse muntu ulaangulukide kakunyina kukasyigwa kutola lubazu mubuumi bukkala bana maleya, kuyiya zyilenwa zyacisi alimwi akwaabana busongo.\\nOonse muntu ulaangulukide kukwabililwa ku zyintu zyayanda mbuli zya kulyaanzila, nyimbo azyisobano zyalilembela mukamwini.\\nOonse muntu ulizumizyilwe Kuba mumakamu alimwi amunkamu zyijatikizya masi manji oomo mujanwa lwaanguluko lwakazuminanwa akwaambilizyigwa amilawo ya mbunga eeyi.\\nMuntu oonse ujisi mulimo kubuleya ooko nkwaangulukide kuliiba akusumpula buntu bwakwe.\\nMukubelesya lwaanguluko anguzu zyapedwe, muntu oonse ulaangulukide kulikkalila kwakutaindilizya ku lwaanguluko ndwapedwe amulawo kutegwa awalo kalemeka lwaanguluko lwa bantu bambi alimwi abulemu buyandika kumuntu alimwi akuliiba kwa bana maleya.\\nLwaanguluko alimwi akuliiba takweelede kwiindilizyigwa ku mizeezo yakabambwa ambunga ya masi oonse aamunyika ya United Nations.\\nKunyina cili mucizuminano eeci ceelede kwendelezyegwa amasi aambi, mbunga ya bantu antela muntu biyo, kuba anguzu zyakucita zyilengwa zyimbi zyikonzya kutyola milawo ya lwaanguluko lupedwe ku bantu lwapandulwa kale.\\nHome Speakers: Zambia, Zimbabwe, Malawi\\nIt belongs to the Benue-Congo family, Bantu group, and is spoken by over 1 million speakers. In Zambia it is recognised for educational and administrative purposes and differs to a certain extent from Tonga spoken in Malawi.","num_words":1206,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.136,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Ncinzi Cicitika Muntu Afwa?\\nAMUBALE MU Abkhaz Afrikaans Albanian Amharic Arabic Argentinean Sign Language Armenian Aukan Austrian Sign Language Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Baoule Bassa (Cameroon) Bassa (Liberia) Batak (Karo) Batak (Simalungun) Batak (Toba) Bicol Boulou Cambodian Carib Cebuano Chichewa Chilean Sign Language Chinese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chinese Sign Language Chitonga Costa Rican Sign Language Croatian Croatian Sign Language Cuban Sign Language Czech Czech Sign Language Danish Douala Dutch Dutch Sign Language Ecuadorian Sign Language Efik English Estonian Ewe Faroese Fijian Filipino Sign Language Finnish Finnish Sign Language Frafra French Futuna (East) Ga Garifuna Georgian German Sign Language Ghanaian Sign Language Greek Greek Sign Language Greenlandic Guarani Guatemalan Sign Language Haitian Creole Hausa Hebrew Hiligaynon Hmong (White) Hungarian Hungarian Sign Language Iban Iloko Indonesian Indonesian Sign Language Isoko Italian Italian Sign Language Japanese Japanese Sign Language Kinyarwanda Kirghiz Kisi Korean Krio Kwanyama Laotian Latvian Lhukonzo Lithuanian Luganda Luo Malagasy Mam Mapudungun Mauritian Creole Mbunda Medumba Mexican Sign Language Mizo Mozambican Sign Language Nahuatl (Guerrero) Navajo Ndebele (Zimbabwe) Nengone Nepali New Zealand Sign Language Nias Niuean Norwegian Norwegian Sign Language Nzema Oromo Ossetian Panamanian Sign Language Paraguayan Sign Language Persian Peruvian Sign Language Polish Portuguese Portuguese Sign Language Punjabi Quechua (Ancash) Quechua (Ayacucho) Quechua (Bolivia) Quechua (Cuzco) Rarotongan Romanian Romanian Sign Language Romany (Northern Greece) Romany (Southern Greece) Runyankore Russian Russian Sign Language Rutoro Sarnami Serbian (Cyrillic) Serbian (Roman) Setswana Seychelles Creole Shona Shuar Sidama Sinhala Slovak Slovenian Solomon Islands Pidgin Spanish Spanish Sign Language Swedish Swedish Sign Language Tagalog Tahitian Tatar Thai Thai Sign Language Tigrinya Tojolabal Tongan Totonac Tsonga Turkmen Tuvaluan Twi Tzotzil Ukrainian Urdu Urhobo Uzbek Uzbek (Roman) Venda Wallisian Wayuunaiki Wolaita Wolof Xhosa Yoruba Zande Zapotec (Lachiguiri) Zulu\\nIlufwu nkutaba muumi. Lufwu luli mbuli ŋonzi zinji kapati. (Johane 11:11-14) Ibafwide tabakonzyi kumvwa akubona akwaambaula nokuba kucita cintu cimbi cili coonse. (Mukambausi 9:5, 10) Cikombelo cakubeja ciyiisya kuti ibafwide baunka kunyika yamizimo ikuyookkalaa basikale. Eco teensi nceliyiisya Bbaibbele pe.\\nIbafwide tabakonzyi kutugwasya alimwi tabakonzyi kutucisa pe. Cilidumide kapati ikubona bantu kabacita zilengwa zimwi nzyobasyoma kuti zikkomanisya baabo ibafwide. Eci cilamucima loko Leza nkaambo ciyeeme aanjiisyo ya Saatani imwi yakubeja. Nobaba baabo ibafwide kunyina nocinga cabakkomanisya, mbwaanga tabaponi pe. Tatweelede kuyoowa naa kukomba bantu bafwide. Tweelede kukomba buyo Leza.—Matayo 4:10.\\nBafwide bayoopona alimwi. Jehova uyoobabusya ibafwide kuti bakapone anyika yaparadaiso. Iciindi eco cakucita boobo cicili kumbele. (Johane 5:28, 29; Incito 24:15) Leza ulakonzya kubusya baabo ibafwide mbubwenya mbomukonzya kubusya muntu uuli mutulo.—Marko 5:22, 23, 41, 42.\\nImuzeezo wakuti tatufwi ninjiisyo yakubeja iyakamwaigwaa Saatani Diabolosi. Saatani amadaimonaakwe bacitya kuti bantu kabayeeya kuti myuuya naa mizimo yabantu bafwide icipona alimwi njiileta malwazi amapenzi aambi. Saatani ulabeena bantu munzila zinji, zimwi ziindi ulacita obo kwiinda muziloto azilengaano. Jehova ulabasinganya bantu ibasoleka kwaambaulaa bantu bafwide.—Deuteronomo 18:10-12.\\nBwiinguzi bwamu Bbaibbele kumubuzyo ooyu bulapa bulangizi alimwi bulaumbulizya.","num_words":447,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.162,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.931,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"(trg)=\"1\"> 3 Sena Muciyeeyede ?\\n(trg)=\"2\"> 4 Jehova Ulatuumbulizya Mumapenzi Eesu Oonse\\n(trg)=\"3\"> Nokuba kuti toonse tulasunkwa akusikilwa mapenzi , Jehova ulatupa luumbulizyo ndotuyandika .\\n(trg)=\"4\"> Cibalo eeci cilanga - langa nzila ziyandika kapati nzyotupedwe kutegwa tuumbulizyigwe lino alimwi akumbele .\\n(trg)=\"5\"> 9 Amugamike Moyo Wanu Kumbono Zyakumuuya\\n(trg)=\"6\"> Cibalo eeci cilatugwasya kutobela ciiyo Jesu ncaakayiisya mucikozyanyo cijatikizya musambazi uuyandaula ngale ziyandisi .\\n(trg)=\"7\"> Alimwi cilatugwasya kulilingula kujatikizya mbotuubona mulimo wakufwutula bantu Banakristo ngobakapegwa alimwi akasimpe nkotwaiya mumyaka eeyi yainda .\\n(trg)=\"8\"> 14 Sena Inga Mwabona Bwini Mbwabede Muntu Kutali Kulanga Ciwa ?\\n(trg)=\"9\"> 16 Sena Mulaamana Mazwanga Kutegwa Kube Luumuno ?\\n(trg)=\"10\"> 21 “ Leza Akulongezye Akaambo Kabusongo Bwako ! ”\\n(trg)=\"11\"> 22 Amubikkile Maano Kumakani Aayandika Kapati\\n(trg)=\"12\"> 27 Amubusumpule Bulelo bwa Jehova !\\n(trg)=\"13\"> Akaambo kakuti nzinji zyakucita mubuumi , ncuuba - uba kuleka kubikkila maano kuzintu ziyandika .\\n(trg)=\"14\"> Zibalo eezyi zilatugwasya kubona ncociyandika kusumpula bulelo bwa Jehova alimwi akuzyiba mbotukonzya kucita boobo .\\n(trg)=\"15\"> 32 Sena Mulizyi ?\\n(trg)=\"1\"> ‘ Leza siluumbulizyo loonse . . . ulatuumbulizya mumapenzi eesu oonse . ’ — 2KOR .\\n(trg)=\"3\"> NYIMBO : 38 , 56\\n(trg)=\"4\"> Nkaambo nzi ncotweelede kulangila mapenzi muzikwati alimwi amumikwasyi ?\\n(trg)=\"5\"> Ino mbuti bantu bamwi baambidwe mu Bbaibbele mbobakaumbulizyigwa amupailo ?\\n(trg)=\"6\"> Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa mubaumbulizye bamwi ?\\n(trg)=\"8\"> Ino mbuti Jehova mbwatuumbulizya mumapenzi eesu , alimwi ino Jwi lyakwe litusyomezya nzi ?\\n(trg)=\"9\"> MUKWESU umwi uucili mwana - mwana uutakwete , ooyo ngotulaayite kuti Eduardo , wakaambila ba Stephen , imwaalu mupati alimwi uukwete , zintu zimwi nzyaakali kulibilika .\\n(trg)=\"10\"> Eduardo wakali kuyeeya kujatikizya majwi ngotubala kulugwalo lwa 1 Bakorinto 7 : 28 ilwaamba kuti : “ Aabo bakwatana banoojisi mapenzi mumibili yabo . ”\\n(trg)=\"11\"> Aboobo wakabuzya kuti , “ Ino ‘ mapenzi ’ nzi aaya , alimwi ino ndiyakwaazunda buti ndaakukwata ? ”\\n(trg)=\"12\"> Kabatanaingula mubuzyo ooyo , ba Stephen bakaambila Eduardo kuti alange - lange makani aambi mwaapostolo Paulo ngaakalemba aakuti Jehova ngu “ Leza siluumbulizyo loonse , uutuumbulizya mumapenzi eesu oonse . ” — 2Kor .\\n(trg)=\"14\"> Masimpe , Jehova ngu Taata siluyando alimwi ulatuumbulizya ciindi notuli mubuyumuyumu .\\n(trg)=\"15\"> Ambweni andinywe lwanu kumugama kuli ziindi Leza naakamugwasya alimwi akumusololela , kanji - kanji kwiinda mu Jwi lyakwe .\\n(trg)=\"16\"> Tuli masimpe kuti uyanda kutucitila zintu zibotu , mbubwenya mbwaakacitila babelesi bakwe kaindi . — Amubale Jeremiya 29 : 11 , 12 .\\n(trg)=\"17\"> Ino mibuzyo nzi njotutiilange - lange ?\\n(trg)=\"18\"> Cakutadooneka inga twacikonzya kuliyumya kumapenzi ngotujisi ikuti naa katutuzyi twaambo ituleta mapenzi .\\n(trg)=\"19\"> Alimwi oobo buya mbombubo mbocibede akumapenzi aasikila banabukwetene naa mikwasyi .\\n(trg)=\"20\"> Aboobo ino nzintu nzi zimwi izikonzya kupa kuti kube ‘ mapenzi mumubili ’ eezyo Paulo nzyaakaamba ?\\n(trg)=\"21\"> Ino nzikozyanyo nzi iziliko zyakaindi alimwi azyamazuba aano izikonzya kutuumbulizya ?\\n(trg)=\"24\"> Ino nzintu nzi zimwi zileta ‘ mapenzi mumubili ’ ?\\n(trg)=\"25\"> Kumatalikilo ciindi Leza naakalenga bantu , wakati : “ Mwaalumi uyoosiya bausyi abanyina akukakatila kumukaintu wakwe , alimwi bayooba mubili omwe . ”\\n(trg)=\"26\"> Jehova wakaamba majwi aayo ciindi naakatalisya cikwati cakusaanguna .\\n(trg)=\"27\"> Pele akaambo kakutalondoka , ikukwatana alimwi akutalisya mukwasyi kulakonzya kuleta buyumuyumu akati kabanamukwasyi .\\n(trg)=\"28\"> Mukaintu iwakali kweendelezyegwa abazyali , lino inga weendelezyegwa amulumi .\\n(trg)=\"29\"> Leza wakapa mulumi nguzu izyakuba mutwe wamukaintu wakwe .\\n(trg)=\"30\"> Balumi alimwi abamakaintu bamwi bapya eeci inga cilabayumina .\\n(trg)=\"31\"> Kweelana a Jwi lya Leza , mukaintu weelede kuzumina kuti unakweendelezyegwa amulumaakwe ikutali abazyali bakwe .\\n(trg)=\"32\"> Kulakonzya kuba kuteendelana kabotu abamakwe calo cikonzya kupa kuti banabukwetene bapya babe amapenzi .\\n(trg)=\"34\"> Bunji bwaziindi , nokuba kuti inga balikkomene pesi balalibilika alimwi kujatikizya makani aabusilisi aaboola ciindi mukaintu namitide naa atumbuka .\\n(trg)=\"36\"> Kucinca bukkale mumbazu zinji kulayandika ciindi mwana naazyalwa .\\n(trg)=\"37\"> Banyina inga banoobikkila kapati maano alimwi akubelesya ciindi cabo cinji kukulanganya mwana .\\n(trg)=\"38\"> Kanji - kanji mulumi inga ulimvwa kuti tabikkilwi maano akaambo kakuti mukaintu wakwe ujisi bubi kulanganya mwana .\\n(trg)=\"42\"> Ikuti naa kulombozya kuba abana tiikwazuzikizyigwa , mbuti eeci mbocikonzya kuleta mapenzi ?\\n(trg)=\"43\"> Kuli penzi alimbi libakatazya banabukwetene bamwi .\\n(trg)=\"44\"> Inga kabayandisya kapati kuba abana pele eeci inga tacikonzyeki pe .\\n(trg)=\"45\"> Aboobo ciindi mukaintu natazyali , ulakonzya kupenga kapati mumizeezo .\\n(trg)=\"47\"> Kaindi , kutazyala kanji - kanji kwakali kuleta masampu .\\n(trg)=\"48\"> Rakele , imukaintu wa Jakobo , wakatongooka kapati naakabona kuti mwanookwabo wakali kuzyala .\\n(trg)=\"49\"> Bamisyinali ibabelekela mumasi oomo mocili cilengwa buya kuba abana banji , kanji - kanji balabuzyigwa ikaambo ncobatajisi bana .\\n(trg)=\"50\"> Nokuba kuti balasoleka kupandulula munzila iilimvwisya alimwi cabupampu , kanji - kanji inga babaambila kuti , “ Mutapengi pe , tulamuyandawida musamu ! ”\\n(trg)=\"51\"> Amumvwe makani aajatikizya mucizyi umwi ku England iwakali kuyandisya kapati kuba amwana , pele bulangizi bwakwe tiibwakazuzikizyigwa pe .\\n(trg)=\"52\"> Mukuya kwaciindi , wakacileka kuunka kumwezi .\\n(trg)=\"53\"> Mucizyi ooyu wakaamba kuti wakatyompwa kapati , nkaambo wakabona kuti kulombozya kwakwe takukazuzikizyigwi mubweende oobu bwazintu .\\n(trg)=\"54\"> Mucizyi ooyu amulumaakwe bakayeeya kuti babweze buyo mwana wakuti kabalela .\\n(trg)=\"55\"> Nokuba boobo , mucizyi ooyu wakati : “ Ndakausa kwaciindi cili mbocibede nkaambo ndakalizyi kuti ikulela mwana wabantu takukonzyi kweelana pe akuba amwana wakulizyalila buya . ”\\n(trg)=\"56\"> Ibbaibbele lilaamba kujatikizya mukaintu Munakristo kuti ‘ ulakwabililwa kwiinda mukuzyala bana . ’\\n(trg)=\"57\"> Pele eeci tacaambi kuti kuzyala naa kuba abana kupa kuti muntu akajane buumi butamani .\\n(trg)=\"58\"> Muciindi caboobo , caamba kuti , ikuti naa mukaintu kajisi bana bakulanganya , kubikkilizya amilimo imwi yakulanganya mumukwasyi , kulakonzya kumukwabilila mukakole kakuba acilengwa cakuvwiya alimwi akunjilila mutwaambo tutamujatikizyi .\\n(trg)=\"59\"> Nokuba boobo , ulakonzya kuzumanana kuba amapenzi aaboola akaambo kacikwati alimwi abuumi bwamumukwasyi .\\n(trg)=\"60\"> Ino mbuti muntu mbwakonzya kuliyumya ciindi nafwidwa muyandwa wakwe ?\\n(trg)=\"61\"> ( Amubone muncali 9 a 12 )\\n(trg)=\"62\"> Ino mbuti kufwidwa ngomukwetene limwi mbolikonzya kuba penzi limanina maano ?\\n(trg)=\"63\"> Ciindi notwaamba mapenzi aajatikizya cikwati , kuli penzi lyomwe litavwuli kuboola mumizeezo .\\n(trg)=\"64\"> Penzi eelyo , nkufwidwa muyandwa .\\n(trg)=\"65\"> Inzya , penzi ilimanina maano ndyobasikilwa bantu banji ndyakufwidwa muyandwa wabo .\\n(trg)=\"66\"> Eeli lilakonzya kuba penzi limwi ooyo wafwidwa ndyaatakali kulangila kucitikilwa mubweende bwazintu obuno .\\n(trg)=\"69\"> Bupa kuti awumbulizyigwe .\\n(trg)=\"70\"> Eeyi ninzila aimbi Taateesu siluyando , kwiinda mu Jwi lyakwe , mwatugwasya alimwi akuumbulizya baabo ibajisi mapenzi .\\n(trg)=\"71\"> Lino atulange - lange babelesi ba Leza mbobakali kulimvwa , mbobakagwasyigwa alimwi ambwaakabaumbulizya Jehova .\\n(trg)=\"72\"> Ino mbuti Hana mbwaakaumbulizyigwa ?\\n(trg)=\"73\"> ( Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo . )\\n(trg)=\"74\"> Hana , mukaintu Elikana ngwaakali kuyandisya kapati , wakajisi penzi limwi ligaminide .\\n(trg)=\"75\"> Hana tanaakali kuzyala kakuli mukaintu uumbi wa Elikana wazina lya Penina wakali kuzyala .\\n(trg)=\"76\"> ( Amubale 1 Samuele 1 : 4 - 7 . )\\n(trg)=\"77\"> Penina wakali kumusampaula Hana “ mwaka amwaka . ”\\n(trg)=\"78\"> Eeci cakamupa kuusa kapati Hana .\\n(trg)=\"79\"> Wakayandaula luumbulizyo kwiinda mukupaila kuli Jehova akumwaambila makani aaya .\\n(trg)=\"80\"> Inzya , ‘ wakapaila kwaciindi cilamfwu kubusyu bwa Jehova . ’\\n(trg)=\"81\"> Sena wakali kulangila kuti Jehova uyoowiingula mupailo wakwe ?\\n(trg)=\"82\"> Kweelede kuti eeco ncaakali kulangila .\\n(trg)=\"83\"> Kufwumbwa mbocakabede , “ tanaakacuuside alimwi pe . ”\\n(trg)=\"84\"> Wakalisyomede kuti Jehova uyoopa kuti azyale naa kumulanganya munzila imwi iigaminide .\\n(trg)=\"85\"> Mbuti mupailo mboukonzya kutugwasya kujana luumbulizyo ?\\n(trg)=\"86\"> Mbwaanga tatulondokede alimwi tucili mubweende oobu bweendelezyegwa a Saatani , masunko alimwi amapenzi ziyoozumanana .\\n(trg)=\"87\"> Nokuba boobo , cilakkazyika moyo kuzyiba kuti Jehova ngu “ Leza siluumbulizyo loonse ” !\\n(trg)=\"89\"> Hana wakamwaambila Jehova zyoonse izyakali mumoyo wakwe .\\n(trg)=\"90\"> Ncimwi buyo andiswe , ciindi notuli mumapenzi , nzinji nzyotuyandika kucita kunze buyo lyakwaambila Jehova mbotulimvwa .\\n(trg)=\"91\"> Tweelede kumukombelezya , nkokuti kwaamba mbotulimvwa kwiinda mukupaila camoyo woonse . — Flp .\\n(trg)=\"93\"> Ino ncinzi cakamugwasya mukamufwu Ana kuba alukkomano ?\\n(trg)=\"94\"> Nokuba kuti tulakonzya kuusa kapati akaambo kakubula mwana naa kufwidwa muyandwa wesu , tulakonzya kuumbulizyigwa .\\n(trg)=\"95\"> Mumazuba ngaakali kupona Jesu , musinsimi mukaintu Ana wakafwidwa balumi nokwakainda buyo myaka iili ciloba kuzwa nobakakwatana .\\n(trg)=\"96\"> Ibbaibbele talyaambi kuti naa wakazyala bana .","num_words":1074,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kukkomanina Nsabata Print\\nKubamba Nsabata tuuli mukuli uuminya pele ncintu cikkomanisya! Koiya sunu maseseke aakukkomanina Nsabata.\\nIme ndikondedwe nkaambo bantu bali munkamu ya WLC balalisisikizya, nkaambo ambeyo lwangu ndijisi penzi lindikopede mumoyo wangu, linduusya nsoni, eelyo ndeyanda kulyaambilila. Eeli ndipenzi lindisampuzya ncobeni. Hena mwalibambila ono ndimwaambile?\\nAmundijatile banabokwesu: Mubuumi bwangu boonse Nsabata kuli ndime yakali mukuli uundilemena.\\nMasusu aazingaidwe, misiinsi yeebeka, azyakulya zinona loko zyakali kubambilwa kuligwa mu Nsabata, zyakabosya buzuba oobo, pele zyakaletelezya abulangizi bwiimpene bwakubamba Nsabata.\\nIme ndakali kubamba Nsabata kuzwa neekacili mwida lya baama. Mumajwi amwi, ooku nkokwaamba kuti, ndakazyalwa nkeli wa Nsabata mubuumi bwangu boonse. Amundimvwisye nobantu, Ime ndakali kwiiyandisya kapati lyoonse Nsabata. Liya neekacili mooye weebelwa nzoka mubwina, Nsabata yakalaa cibeela caandeene mumoyo wangu. Baama bakali kundiluka masusu aangu mangolezya akwaapika zikuti kutegwa alivwungaile kiitaninga sika Nsabata, akundisamika tusiinsi tweebeka kubota kumwi nkesamide nkaya kumaulu zyakusama kuya ku cikombelo. (Cakali cintu ciyandika kapati kusama zisani zyeebeka eelyo omuntu noya ku ŋanda yamwami Yahuwah.) Azyalo zyakulya zyamu Nsabata zyakali kunona loko, kumwi ambali kakuli twakunywa tulweela twakulisukuluzya mukanwa kuti wamanizya kulya. Nitwakali kupaila, twakali kwiimba kuti, “Utalubi Nsabata (Oobo buzuba Leza mbwalelekede)” alimwi akuti “Tulijisi Mazuba aali Cisambomwe Aakubeleka a Kusobana (Pele bwa ciloba mbubwa Jeesu).” Insabata lyoonse yakali kundisangalazya akundikasaazya mukati kacamba cangu.\\nPele, kujanza limwi, yakali mukuli uundiminyide. Nitwakali kumanizya kususula mu Nsabata, bapati bakali kunoonga “batula ansi milimo”— aako kakali kaambyo buyo kakusisikizya kwaamba kuti bayanda kulyoolola nkaambo zyabakola ŋonzi. Kuti naa nikwakali beenzu baswayide amunzi, bapati bakali kunga bakkalilila kumwi kabayooma milaso yatwaambo tunjaanji ooto mebo ntweetakeelede kuswiilizya pe. Pele cintu cakali cipati mubuzuba oobo, cakali kucitika kumabbililo aazuba eelyo niyakaindide kale Nsabata. Ndendilyo eelyo masalamuzi aakusobana akubboloosya mapopwe naakali kutalika.\\nMbuli mbweekali kuyaa bukomena, ayalo Nsabata yakaindizya kunditolwaazya akundicumba mumoyo wangu. Eelyo neekakomena akuba nakalindu, kwakali zilengwa zimwi zyakubamba Nsabata zyakaliko mazubaayo mbuli: kujika zyakuyoolya mu Nsabata muli bwasanu; kusalazya amunzi akugwisya tombe nokuba kusanzya kufumbwa cilaa tombe kusikila munzi wasumbula akununkilila bupya. Mbuli mbweekali mukaintu ulaa bana, wakali kundiminya mulimo wakubambilila kubona kuti boonse bali amunzi basamba kabotu-kabotu amubili, bana basimbi balizingaila masusu aabo, cakulya cililibambide kuyooligwa mu Nsabata, zintu zyakusansamuzya mwana muvwanda kuti waambuka, azyalo zyavwungailwa mutubbeeke, mpoonya boonse balilibambide kutambula Nsabata eelyo buyo zintu zyoonse nozisalede kabotu-kabotu.\\nNokuba kuti ndakasoleka munguzu zyangu zyoonse, pele Ime nsyeekali kukonzya kulibambila zintu zyoonse kiitaninga sika Nsabata. Kwakali kunga bana balisambide kale, akusama kabotu; cakulya cilijikidwe kale; izyakusansamuzya mwana muvwanda zilivwungaidwe kale muzibbeeke. Pele kuli buyo cintu comwe cakali kucaalizya lyoonse kusikila mu Nsabata; koolola zyakusama ansimbi iipya. Izyakusama nzitwakeelede kusama notuya kucikombelo ca Mwami Yahuwah, zyakeelede kubambililwa munzila yaandeene iitola ciindi cilamfu. Koolola masyaati amaluke aamulumi wangu abana bangu basankwa botatwe, antoomwe amisiinsi yabana bangu basimbi bobile, kubikkilizya antoomwe anzyetisame lwangu . . . lyoonse ndakali kulyuuma bbi; awalo mwaalumi wangu wakali kunga naakamanide nsondo yoonse kalimubala kumilimo, wakali katede ncobeni kumamanino aamvwiki cakuti nakkede amunzi nkwiide kulivweketa, tacikonzyi akundigwasya milimo yaamunzi pe.\\nCimwi ciindi, ndakasola kuccisa zyakuyoosama mu Nsabata akataa mvwiki, pele kwiinde buyo mazuba masyoonto kusikila Nsabata niyakasika, zisani zyangu azyabana bangu basimbi zyakali kokonyene alimwi akubaa minganja oomo mukkabati muzyakasyaankene kuyobolwa. Acimwi ciindi, Ime ndakasola kuteya nkoloko kuti ifume kundisinsimuna kubucedo nokucisiyasiya, kalitaninga pasuka zuba, pele ndakaalilwa kubuka kusikila kwaca alimwi zuba lyatanta kale. Mbombuboobo, mvwiki amvwiki, mbweekalijana ndoolola zyakusama zyesu eelyo bana nibakanjide kale mu malo kabasuntula ŋonzi. Aboobo, mvwiki yomwe yomwe niyakali kuyaa bwiinda, Ime ndakalijana ndilaa mulandu wakwaalilwa kumanizya kulibambila zintu zyoonse kutegwa ndikobelele “manjeleela” aabuzuba bwa Nsabata.\\nImulandu wini ooyo wakali kundigwisya moyo, wakali mulandu wakugwitila mucamba kuti yasika Nsabata, akulibilika kumanizya tulimo twaamunzi. Pele buyo eelyo neekazyiba mulumbe wa Nsabata iibelesya mwezi-azuba , amatalikilo eeni aabuzuba bwamu Bbaibbele, nicakandibeda cuubauba kapati nkaambo lino mawoola aasetekene akafwiimpa loko. Kwamana do, cilikke eeco.\\nIme ndakali kwiiyandisya ncobeni Nsabata. Ndakali kwiikkomanina loko. Pele cintu cini cakali kundimanukizya ncakuti, mucibaka cakuti bube buzuba bwakulyookezya, bwakacili buzuba bundifulusya nkwebbubba kuzwa mutukuta yankasaalo kubeleka! Ooyo mulandu wakugwitila mucamba niyali kusika Nsabata, wakali kuyungizya kundidimbilila atalaa kukatala nkweekalimvwide kubaa mulandu wakwaalilwa kuccisa zyakusama kiitaninga sika Nsabata!\\nInsabata: Ino mbuti kayi mbwiinga yakubeda Mukuli?\\nInsabata ncipego ciyandisi caandeene cizwa ku Mwami Yahuwah! Mbubuti eeci cipego ceelede kutweetela zileleko zyakukatalukwa akulyookezya muluumuno, mbucakapindulwa cakuti yaba mukuli uutusyaanikizya boobu?\\nKubamba Nsabata ncintu cijatikizya bamaJuuda. Pele abalo lwabo, Nsabata yakababeda mukuli. Kusikila buzuba buno, bunji bwa bamaJuuda bamazubaano babbadela mali (muntu munamasi) aakuti abe “muzike wabo mu Nsabata”, aboole mumaanda aabo mu Nsabata kuzyoobayasyila malambe, kubayasyila mililo, kubacitila kufumbwa mulimo uunga waitwa kuti “mulimo” uuteelede kucitwa mumulawo wa Nsabata, (aboobo ooyo muntu munamasi nguutyola mulawo mu Nsabata) nabeleka mulimo wamu Juuda.\\nBunji bwa BanaKristu inga tiibasofwaazya Nsabata munzila iili boobu, pele muzeezo wini ooyu uliboonya aanga ulaa mpindu: kubbadela mwanaa bantu kuti azyookucitile milimo akuubaubya buumi bwako mu Nsabata. Pele kuli mulandu aawa nobantu, kucita cintu camusyobo ooyu, nkusotoka mulawo kusikila kubbala lyoonse antoomwe a Moza wamulawo ooyo. Imulawo wane ulisalazyide kwaamba kuti: “Koibaluka buzuba bwa Nsabata, kuti ubusetekanye. Mazuba aali cisambomwe webo weelede kubeleka milimo yako yoonse: Pele buzuba bwa ciloba mbuzuba bwa Nsabata yokwa Yahuwah, Leza wako: muli mbubo webo toyelede kucita nuuceya buti mulimo, webo, nokuba mwanaako musankwa, nokuba mwanaako musimbi, nokuba mutwanga wako mwaalumi, nokuba mutwanga wako musimbi, nokuba ŋombe zyako, nokuba mweenzu uuli mulubuwa lwako.” (Kulonga 20:8-10, KJV)\\nMumulumbe wakalembwa kwaambilizyigwa mudolopo lya Lakewood, bakapokola baku New Jersey bakalisungula kukutauka tulimolimo twa bamaJuuda Batonkomene bali 60,000 aabo bakali kukkala akati kabo, mbwaakaamba oobo Hemant Mehta:\\nNokuba kulanga kaambo aaka mumeso aabupaizi, eeci ncobacita bamaJuuda cakubbadela muntu kuti abakutaukile milimo mu Nsabata, ncintu cinyemya Moza Uusalala wa mulawo. Kuti yebo kotazumizyidwe kumwesya malambe nkaambo Bbaibbele lyako Lisetekene mbolikwaambila oobo, nkokuti utaciti cintu eeco. Muntu kaandaanya cikombelo amfulumende yacisi — pele kumwi kalombelela bamasilikani kuti bamucitile milimo yakwe iilaa tombe nkaambo buyo kakuti walo wasala kweeleba mulimo ooyo, ooko nkusowa buyo ciindi camusilikani ooyo. Bamasilikani tabali bazike bakukubeleka milimo yako kumamanino aamvwiki pe. Mubwini, nkobacili asunu bamaJuuda bamwi babbadela muntu munamasi kuti abe (muzike uukutauka milimo mu Nsabata”), pele acalo eeco cilaa mulandu kuti twiiteelelesya ncobeni mboyeelede kubambwa Nsabata. Kwiinduluka ncaakaamba umwi muntu, “Kuti bupaizi bwako kabwaamba kuti toyelede kumunika lambe, nkokuti yebo kokkede mumusinze nokuba kusandukila kubupaizi bumbi bwiimpene aboobo.”1\\nAaya ngaakali maanu aa bana Isilayeli aabo Yahushua mbaakakalalila. Kuzwa kumatalikilo aamulimo Wakwe, Mufutuli wakasoleka ncobeni kuyiisya bantu cileleko cijanwa mukubamba Nsabata yamasimpe. Maako 2 ulembedwe kuti: “Alimwi cakacitika kuti, bumwi buzuba [Yahushua] wakainda akataa myuunda yamaila mubuzuba bwa Nsabata; mpoonya basikwiiya Bakwe bakatalika kupulula misonje yamaila, nibakali kuyaa bweenda. Nkabela ba Falisi bakamwaambila kuti, Kolanga, nkaambo nzi ncobacitila boobu mubuzuba bwa Nsabata icintu citazumizyidwe mumulawo?” (Maako 2:23-24, KJV)\\nBafalisi tiibakali kutamikizya basikwiiya kuti balabba pe. Cakali mumulawo wa BaLevi icibeela cakapedwe kuzwa kuli Mozesi kuti kufumbwa muntu wakafwide nzala, wakalaangulikide kuligwasya kulya maila nokuba micelo yabantunyina, pele weelede kutema buyo ncakonzya kulya mpeenya aawo. Bafalisi bakalaazyi makani aayo. Pele cintu cini ncibakali kutamikizya basikwiiya, cakali cakubeleka mu Nsabata.\\n“Maila” inga apandululwa akuti “nzembwe.” Kwiinda “mukupulula misonje yamaila” akwiilya, ba Falisi bakatamikizya basikwiiya kuti, bakali kutebula mubuzuba bwa Nsabata. Cabili cakali cakuti, eelyo nibakali kupukapuka misonje yamaila mumatansyi aabo kuti baigwisye bungu, eeco cakali kukonzyana amulimo “wakupupulula maila.”\\nBamaJuuda bakaanza zilengwa zyakubamba Nsabata. Abalo banakristu babamba Nsabata batobela muzeezo ngweenya wakulibambila ziyanza.\\nYahushua wakalizyi cini ncibakali kwaamba, nkabela Walo wakali kuyandisya kubalemununa mukuli wakubamba Nsabata ooyo ngubakatukkide atalaa bantunyina, akubajosyela Nsabata kuti ibe cileleko mbuli mbwaakakanzide kuti ibe Mwami Yahuwah kumatalikilo. Lino Walo wakalizyi kuti baFalisi bakali kumulemekezya kapati Davida, aboobo Mufutuli wakababuzya kabotu-kabotu kuti: “Hena tamuninga balide aawo mpokulembedwe ncaakacita Davida na, eelyo walo naakamvwide nzala, kumwi kalaa bamwi bakali antoomwe anguwe? Tede wakaunka muŋanda yokwa Yahuwah mumazuba aasilutwe mupaizi Abiathar, mpoonya wakaakulya cinkwa cakupaizya, eeco citazumizyidwe mumulawo kuligwa baabo batali bapaizi, mpoonya wakapedelezya abaabo bakali anguwe kuti balye?” (Maako 2:25-26, KJV)\\nWalo wakali kusoleka kubatondezya milawo yeelela mukubamba Nsabata, kuleka milawo yaziyanza zyabantu. Mpoonya, Yahushua wakaamba kaambo kamwi katondezya kwaciindi coonse kuti iNsabata yeelede kuba cipego kumuntu, kuleka kuba mukuli uuminya kubambilila. Walo wakati: “Insabata yakabambilwa muntu, kuleka muntu kubambilwa Nsabata pe: Aboobo awalo Mwanaa muntu ngu Simalelo wa Nsabata.” (Maako 2:27-28, KJV)\\nCintu cuusisya cakali cakuti, bana Isilayeli tiibakali kuyanda kucinca ziyanza zyabo pe. Kusikila buzuba buno, kubamba Nsabata akataa bamaJuuda banjaanji, tacili cileleko ca Moza pe, pele nciyanza cabantu ceelede kutobelwa. Kaindi kasyoonto kataninga fwa, Yahushua wakasola kunjila mumyoyo yaba Falisi miyumu aanga mabwe. Wakakombelela cakulyeetezya kuti bapiluke ku Moza wakasimpe wamumulawo, eeco ncecilembedwe mu Mateyo 23. Cintu cakamukopede Yahushua cakali cakuti, impuwo ya bana Isilayeli inga kiyoonyonganya bantu bamasi aabo bakali kusandulwa eelyo mulumbe mubotu niwakali kuyaa kumwaika. Mpawo Walo wakati, mutani kutobeli ziyanza nzyobacita ba Falisi:\\nNkaambo balundaika mikuli iiminya akulema kubweza, akwiikulika atalaa makkuko aabantu; pele balo lwabo tabakonzyi nokuba kubweza mikuli eeyo akanwe komwe pe. Maawe kuli ndinywe, nobalembi abaFalisi, nobasikuupaupa ameso! Nkaambo mulazeleemba mulwizi atalaa anyika yoonse kuyandaula muntu wakusandula, nkabela eelyo mwamujana akumusandula, mumubamba kuti abe ziindi zyobile muntu weelela mulilo uutamani kwiinda ndinywe lwenu. (Mateyo 23:3-4, 15, KJV.)\\nSaatani wakabeleka kapati kuti amwaikizye ciyanza cakubamba Nsabata eeci cili boobu akataa banakristu. Kuli twaambo twa masimpe ncobeni banakristu bakomba mu Nsondo ncobatamikizya bantu bakomba Mujibelo kuti mbaa syaatulawolawo. Pele eeco tuuli mulandu wa Nsabata yini pe. Lino, kumamanino aamusela wanyika, casika ciindi cakunununa akujokolosya Nsabata mbwiiyelede kubambwa; kwiikkomanina mbuli cipego citeeli cabulemu bwakujulu.\\nInsabata: Nja bantu boonse\\nKuti yebo nokuba umwi muntu uuli munsi lyako kadonaika kuti, “Ndabula nzi ncenoolikatazya atalaa buzuba bomwe buyo? Tee kayi Ime ndakomba lyoonse abuzuba! Ime ndiyanda kukwaambila kabotu-kabotu kuti, ooku kwiingula kwamusyobo ooyu nkwiimpya kuteelela kaambo keni ncokuli Nsabata. Ooku kwiingula kuzyila mukwaalilwa kumvwisisya akutalika kulanganya Nsabata kuti mukuli uuminya, kuleka kuti ncintu cisangalazya moyo.\\nNinzi Mufutuli ncaakali kwaamba eelyo Walo naakaamba kuti “Nsabata yakabambilwa muntu, alimwi kuleka muntu kubambilwa Nsabata”? Ime ndisyoma kuti Walo wakali kuyandisya kuti swebo tuteelele kuti Nsabata cakali cipego Cakwe kuli ndiswe, cipego citupa kukatalukwa kuzwa kumilimo iitubbubbya mitukuta yankasaalo abuzuba, alimwi ncipego cakulyookezya akubambulula moyo amuya wamuntu woonse. Mwami [Yahuwah] wakatupa buzuba bwaandeene oobu, kuleka kuti tulikkomanisye nanka kuti tuzumanane kubeleka pele kuti tulyookezye kuzwa kumilimo yesu, akukatalukwa mumoza amumibili yesu.”\\nKuyungizya waawo, ooku kwiingula boobu, nkusendekezya kuti kuli zintu azimwi zyeelede kutobelwa nokuba ziciyandika (antoomwe azileleko ziindene) ziyobwedwe kazilindila bana balunyungu lwa Abrahamu. Aaya taali masimpe pe. Ooyu muzeezo uulubide, wakatalikila akataa bantu balusyomo lwa Ziyoni, kuti bamaJuuda mbantu basumpukide atalaa bantunyina boonse akuti boonse bantu banamasi balaansi lya bantunyina.\\nPetulo wakatondezyegwa kuti bantu boonse baleelene mumeso aaMwami Leza Yahuwah eelyo Cornelius, silumamba waba Loma alimwi mwaalumi uululeme, naakasanduka akutambula Muya Uusalala ngweenya ngubaatambiwde basikwiiya, mubuzuba bwa Pentekkositi.\\nPetulo wakati: “Masimpe Ime ndalibonena ncobeni ono kuti Mwami Yahuwah tasalauzyi akataa bantu pe:\\nPele mucisi cili coonse oomo muli muntu uuyoowa Nguwe, akucita bululami, ooyo muntu ulatambulwa kuli Nguwe.” (Milimo 10: 34 a 35, KJV)\\nZipego zyokwa Yahuwah nkozyili kubantu boonse kakwiina muulo, alimwi akataa zipego eezyo kuli cipego ca Nsabata. Mumajwi aazwide bulemu, mushinshimi Izaya, wakalemba kuti:\\nMboobu mbwaamba Mwami Yahuwah, Amubambe mbeta, amucite bululami: nkaambo lufutuko lwangu lwaswena kusika, alimwi bululami bwangu bulaafwi kuyubununwa.\\nWalelekwa ooyo muntu uucita ceeci, alimwi amwanaa muntu uujatilide ali ncico; ooyo uubamba Nsabata akulilesya kwiisofwaazya, ooyo uulesya janza lyakwe kucita cisofweede cili coonse.\\n“Mboobu mbwaamba Mwami Yahuwah ulati, “Kamubeleka bweelede, alimwi kamucita ziluleme, nkaambo lufutuko lwangu luli afwiifwi, bululami bwangu bulayubununwa cakufwambaana. Ulilelekedwe ooyo muntu uucita eeci, ooyo muntu uukakatila kuli ceeci, uubamba Nsabata cakutaisofwaazya, uulilesya kucita cibi.”\\nMuntu wamasi ooyo uuboola kuzyookkala abantu ba Mwami Yahuwah ataambi kuti, “Kasimpe Mwami Yahuwah wandizandula ncobeni kuzwa akataa bantu Bakwe.” Awalo muzibe atatongooki kuti, “Ndili mbuli cisamu cakayuma.”\\nMboobu mbwaamba Mwami Yahuwah ulati, “Kumuzibe ooyo uubamba Masabata aangu, ooyo uucita nzindibotezya, akukakatila, kucizuminano cangu, muŋanda yangu amukati kabwaanda bwangu, njoobapa ciibalusyo azina bbotu kwiinda bana balombe abasimbi. Ndiyoobapa zina eelyo litakamani litakagwisigwi pe.\\nBamasi aabo bakkala akati kabantu ba Mwami Yahuwah, aabo bayanda kumumanina mulimo, aabo bayanda zina lya Mwami Yahuwah, akukomba, aabo babamba Nsabata cakutaisofwaazya, bakakatila kucizuminano Cangu, njoobaleta kucilundu Cangu cisalala, akubasekelezya muŋanda Yangu yakukombela.\\nZituuzyo azipaizyo zyabo zyoonse ziyootambulika acipaililo Cangu, nkaambo ŋanda Yangu iyootegwa niŋanda iikombela misyobo yoonse.”\\nMwami Leza ooyo uuyobolola bakali baange ba Isilayeli ulati, “Njooyobolola abaabo bamwi kunze lyabaaba bakayobololwa kale.”(Izaya 56:1-8, KJV)\\nSaatani ulizyi zileleko zyabulemu zikonzya kupegwa kufumbwa muntu uubamba Nsabata munzila eeyo Taata Yahuwah njaakakanzide kuti ibe. Ncenciceeci walo ncaakaleta muzeezo wakuti Nsabata yakamwaigwa aciciingano,kutegwa bantu batatambuli zileleko zyakubamba Nsabata. Nkabela aabo bacizumanana kwaamba kuti Nsabata nkwiicili, walo uluujisi kubapindwida buzuba oobo kuti bube mukuli, uubalemena “akuminya kubweza.”\\nCileleko cokwa Yahuwah cilaanguludwe kubantu boonse kakwiina muulo, kufumbwa musyobo wamuntu. Mwami Yahuwah “tasalauli akataa bantu” pe, nokuba kusumpula bantu bamwi nkaambo buyo ka LUZUBO lwabo.\\nInsabata: Ncipego cizwa kuli Yahuwah\\nMuluyando abusongo buteeli, Taata wakabona kuzingwa mizeezo ooko kwakali kuyooba atalaa makani aa Nsabata. Walo wakalizyi kuti Nsabata iyoolubwa. Walo wakalizyi akuti eelyo kasimpe kaakuyobololwa alimwi, mizeezo yatulawo-lawo ya Bafalisi iyoonyonganya kubamba Nsabata ciindi cabili akataa basyaalizi. Muluzyalo aluse Lwakwe, Walo wakapa malailile aagaminina kutondezya nzila iisalala kumuntu uuli woonse kufumbwa nkwabede, mbwakonzya kusekelela cipego ca Nsabata.\\nTakuli kusama zikobela zyeebeka, nokuba kujika zyakulya zyaandeene kunona ncobeni, nokuba kubeleka mulimo ookwa Yahuwah mubuzuba Bwakwe busetekene, pe. Kunyina Nsabata niijatikizya maanda aampulungwido zyamisyobo-misyobo kulibotela, nokuba majwi aali zyuulu-zyuulu aatelemuka kulweela mumatwi banikwiimbila antoomwe basicikombelo pe. Zyoonse eezi nzintu zikkomanisya akusangalazya myoyo, pele tazyili zintu nzyaangulukide kutambula muntu uuli woonse pe.\\nPele, kukkomanina Nsabata ncintu cuubauba kwiinda waawo, alimwi ciliyaamukide kuzwa kucintu cili coonse ciyeeme kuziyanza zyabantu.\\nMisela yamusinze tiiyakali buyo ciindi cakubula busongo nokuba kubula lusumpuko lwa mincini pe. Yakali ciindi camusinze mupati wakubula Moza oomo myoyo yabantu banjaanji muyakali kulangila luumuno akukatalukwa ooko kuzyila buyo kuli Taata Yahuwah. Izaya 58 uyubununa Mwami Yahuwah mbwaakateelede cakali kutola busena: icintu cakatalisya musinze ooyo, alugwasyo lwabulemu lwakaleta luumuno akukkomanina cipego ca Nsabata:\\n“Mboobu mbwaamba Mwami Yahuwah ulati, “Ongolola canguzu, utaleki pe. Pozomokesya mbuli mweembo. Ambilizya kubantu bangu zyabuzangi bwabo, baambile baluzubo lwa Jakobo zinyonyoono zyabo.\\nBuzuba abuzuba bantu aaba balandiyandaula, balayandisya kuziba nzila zyangu mbuli kuti musyobo uucita ziluleme, uutanasiya malailile aa Leza wabo. Balandikumbila mbeta ziluleme, balayandisya kuswena aafwiifwi kuli Leza.”\\nBalati, “Ino nkaambo nzi ncotuliimya kulya kwamana yebo totubwene? Nkaambo nzi ncotulibombya kwamana yebo tokubwene?”Amubone mubuzuba mbomuliimya kulya, mulacita mbuli mbomuyanda nobeni, akupenzya babelesi banu boonse.” (Izaya 58:1-3a, KJV)\\nEeyi tiili mibuzyo yakusowa buyo ciindi pe. Kumuntu uumuyanda Mwami Yahuwah alimwi uukanzide kumulemekezya Walo, inga caba cintu cimuzingaila mizeezo yakwe kuti eezyo zileleko kazimuzelauka boobo. Pele, Mwami Yahuwah ulapandulula mizeezo iicitika mukati kamyoyo yabo, aabo beni batakubwene citola busena. “Amulange, mubuzuba oobo nomuliimya inywe mulikkomene, akudadanyana kubeleka milimo yanu yoonse. Amulange, inywe mulaliimya nkaambo kakuyanda kuyumya zintu akuzwangana, anukuti muyanda buyo kuti mumvwugwe majwi eenu nkwaapozomoka kujulu.” (Izaya 58:3b-4, KJV)\\nKucita buyo tulengwa twabupaizi bumwi inga tiicaba cintu cikkutya muya wamuntu uuyandisya kuswaangana mumoza a Sikabumba wakwe wakamulenga.\\nInywe mulaliimya, mbwaamba Mwami Yahuwah, nkaambo kuli mpindu njomulangila mukuliimya kwenu. Inywe mulalipeekezya kupaila, kwiinda kubaa moza. Mulalipenzya nkaambo eeco ncecimupa kubaanga mwalimvwa kabotu. Pele, penzi lini ndyakuti, myoyo yenu icisofweede.\\nOoyu ngweenya ngomulumbe wakapedwe ku cikombelo caku Laodicea: “Webo waamba kuti, Ime ndivwubide, ndijisi zintu zinji, alimwi kunyina ncebulide pe; hena tozyi webo kuti ulipengede, alimwi uli mucete, alimwi uloofweede, alimwi ulaa mantanda.” (Ciyubunuzyo 3:17, KJV)\\nIme ndakali kwiiyandisya kaka Nsabata, pele iziyanza zyabantu, izintu nzyobakali kulangila kucitwa mukubamba Nsabata, akuccisa zikobela eezyo bantu bamwi nzyobakali kundilangila kuti ndeelede kuzisama neya kucikombelo, eeco ncecakali kundipa kulimvwa kuti ndibamba Nsabata akwiisetekanya. Pele nokuba boobo, nzyeenya eezyo zintu zyakali kupindula cileleko cakulyookezya mu buzuba bwa Nsabata kuti ube mundunda wamukuli uundiminya . . . alimwi nsyeekakubwene kuti nzyezintu eezyo pe zyakandiminyide.\\nPele alyalo makanze eesu naataluleme, Yahuwah tatusiyi katuli tolikke pe. Pele Walo ulatusolweda kabotu-kabotu, akutuyubunwida zintu zisisidwe kuzyuli lyamyoyo yesu akutulailila munzila zyabululami. Muli Izaya 58, Walo ulabuzya kuti: “Hena ooku nkokuliimya Ime nkweekamusalila nywebo na? Hena oobu mbuzuba bwakuti muntu alipenzye mumoyo wakwe na? Hena mbuzuba bwakuti agogomeke mutwe wakwe mbuli malala, akulilazyika atalaa masaka akulilambaika twe? Nguni uunga waamba kuti ooku nkuliimya, abuzuba butambulika kuli Yahuwah?” (Izaya 58:5, KJV)\\nHena Ime kuli neekamwaambila kuti nywebo amulipenzye? Yahuwah ulabuzya akuti: Hena eeci ncecintu cini ncomuyeeyela kuti nceyanda Ime na?\\nHena ndakatambula cileleko cindeelede eelyo neekali kulilauka mukuli ooyo wakubamba Nsabata ngubaandilundaika bantuma? Inzya! Mwami Yahuwah, nguuzyi cili mumoyo wamuntu, wakalizyi kuti ndilamuyanda Walo alimwi ndakali kuyanda kulemekezya Nguwe. Mbuli mbwaakapandulula Yahushua mumulumbe Wakwe atalaa mulundu:\\n“Amukumbile, mulapegwa, amuyandaule mulajana, amukonkomone mulajulilwa. Nkaambo kufumbwa ooyo uukumbila ulatambula, awalo uuyandaula ulajana, ayooyo uukonkomona ulajulilwa. Ani nguni uunga ulapa mwanaakwe bbwe akumbila cakulya? Naa uunga akumbila nswi ulamupa nzoka? Kuti naa nywebo, nobasizibi kamuzi kupa zintu zibotu kubana banu, ino walo Uso uuli kujulu inga waalilwa buti kupa zintu kuli baabo bamukumbila?” (Mateyo 7:7-11, KJV)\\nYahuwah lyoonse unoobaleleka bana Bakwe. Walo wakalizyi kuti kwakali zileleko zinjaanji zya Nsabata Ime nzyeekayimpya mukubula luzyibo akoofwaala kwangu.\\nMuli Izaya 58, Walo taleki kusikila wayubununa makanze woonse aataluleme aali mumoyo wamuntu, aayo aamulesya kukkomanina Nsabata. Pele, Walo uya kumbele kupandulula cini ncayanda Lwakwe, nkabela eeco cilakosoola kwiinda akataa zyoonse zilibonya antangalala akuyooyasa kuti ccu mumoyo wamuntu:\\n“Hena takuli kuliimya ooku nkweekasala? Kwaangulula lukole lwabusofwaazi, akulemununa mikuli iiminya, akwaangulula bapenzyedwe kuti baanguluke balyeendelele, akutyoloola kufumbwa joko lilaa mukosi wamuntu?\\nHena takuli kwaabila cinkwa cako kuli baabo bafwide nzala, akuleta bacete batandidwe kuti baboole muŋanda yako? Eelyo webo noobona muntu ulaa mantanda, kuti wamusamika; alimwi kuti webo utalisisi kuzwa kuluzubo lwako? (Izaya 58:6-7, KJV)\\nLyoonse ooyu ngomulimo wamumoyo. Ooyu ngowakali mulimo ookwa Yahushua, alimwi ngomulimo akati kesu. Pele eelyo notumuzumizya Taata Yahuwah kuti atusalazye mizeezo amakanze eesu, akutugwisya kufumbwa cisinkilila akataa myoyo yesu a Wakwe, icileleko citobela waawo nkukunka cileleko “cipimidwe kabotu-kabotu, cisindaidwe, akusukaanyigwa, alimwi citikaika.” (Luka 6:38, KJV) Koswiilila nkozivwuuma zileleko eezyo zilindizya akulangila kutuminwa nduwe kuzwa Kujulu:\\n“Eelyo mumuni wanu uuyoolibonya, muyoofwambaana kuponyezegwa, bululami bwanu buyoomusolweda, bulemu bwa Mwami Yahuwah buyoomukwabilila musyule. Eelyo mwaakumana kukomba, Mwami Yahuwah uyoomuvwuwa. Mwaakumulilila kuti amugwasye uyooti, “Ndime aano.” Kuti naa muleke zyakudyaaminina, muleke kutondekana minwe azyakukanana kwaluciso, kuti naa kamulipenzya kutegwa mwaabile bafwa nzala, akubacitila zyeelede aabo badyaaminidwe, aawo mumuni uyoolibonya mumudima, busiku buyoolibonya mbuli sikati. Mwami Yahuwah uyoomusolweda lyoonse, uyoomucitila zyoonse nzyomuyanda munyika yacimpayuma akumuyumya. Muyooba mbuli muunda uutililwa kabotu, mbuli kasensa kamaanzi aatayuminini.” (Izaya 58:8-11, KJV)\\nMa bwavwula bulumbu buli boobu! Alimwi oobo bulumbu bulipedwe kakwiina muulo pele nkaambo buyo kakuzumizya Mwami Yahuwah kuti akuyubunwide cili mumoyo wako, eeco cisisidwe kuzyuli, akukugwisyila kufumbwa ciimvwi munzila yako eeco cikusinkila kutambulila cileleko Cakwe. Eelyo nocicitika eeci, imulawo ookwa Yahuwah inga walibonya mubuzwide amumuni mupya. Tuucilibonyi kubaanga mukuli wakagagailwa kuciciingano pe. Pele lino, walibonya kuba mbuli kulembulula mizeezo yini ambwalimvwa Singuzuzyoonse. Imulawo wabulemu ulatuzumizya swebo kubona cisisidwe mukati ka moyo Wakwe! Aboobo cilikke ncotunga twabona mbubotu Bwakwe butavweledwe cintu.\\nMulawo wa Yahuwah ncimbonimboni caciimo Cakwe caluyando cilembedwe mumabala. Ooyu mulawo tuukamwaiki nolilampa buti pe! Pele, lyoonse uyubununa cisisidwe mumoyo wa Yahuwah. Mbuli muntu nayaa kuzumanana kubala mulawo ooyu, kuyungizya kulibonya bubotu muli nguwo.\\nAcimwi cibeela camulawo wabulemu ni Nsabata – eeco nciibalusyo citutamba lyoonse kubikka ambali ciindi cakukkala ansi antoomwe a Yooyo uukuzyi mbobede, alimwi uukuyanda kwiinda boonse. Ono amulangisye cilembedwe mukampango katobela, aabo bacita boobu bateelela kuti, kuleka kuti mulawo wane wakamwaigwa aciciingano, pele ucili mulawo weelede kutobelwa! Ilwiito lwakulazyika ansi zyoonse akubaa ciindi cakukkala antoomwe a Mulengi, lucitwiita!\\n“Bantu bako bayooyakulula matongo aakale-kale, basikubukulusya bwaanda mbabayoobukulusya ntalisyo zyamazyalani aakale zyakooledwe, basikubukulusya maanda aakawa atuzila twawo.” (Izaya 58:12, KJV)\\nOoko “kutyola mulawo” ookwa Yahuwah nkusendekezya kuti mulawo wane wakagagailwa kuciciingano. Pele kuti meso abbatulwa mpoonya twatalika kubona bubotu buli mumulawo wabulemu, inga swebo twabona bufubafuba bwakweezyeezya boobo. Kuleka buyo kuti tuyoobamba Nsabata ya Mwami Yahuwah, pele tuyoocita kufumbwa cili munguzu zyesu kuti twaabanye bamwi kasimpe kalibotela boobu aaka.\\nAlimwi kutegwa tutazyokeli kuciyanza “cakubamba” Nsabata kutobela tulawo-lawo, aawa mpeenya Mwami Yahuwah ulisalazyide kale nzila zyotatwe boonse mbobakonzya kukkomanina Nsabata:\\nMwami Leza ulati, “Kuti naa mwabubamba buzuba bwa Nsabata, akuleka kucita nzyomuyanda mubuzuba oobu, kuti naa mwabusalazya mbuli buzuba bupati bulemenede ku Mwami Yahuwah, cakuti kamuteendi nyendo akutacita mbuli mbomuyanda akwiide kukanana zyabuyo, muyootangala mu Mwami Yahuwah, ndiyoomucita kuti mukalemekwe munyika, eelyo muyoolikkalila munyika eeyo njindakapa sikale wanu Jakobo kuti ibe lukono lwakwe, 'Mebo lwangu nde Mwami Yahuwah ndime ndaamba' (Izaya 58:13-14, KJV)\\nAaya ngamaseseke aakukkomanina Nsabata.\\nTuuli mulimo wesu kusetekanya buzuba oobo. Bulisetekene kale! Bulisetekene nkaambo Mulengi wesu wakabuleleka kale akububamba boobo. Mulimo wesu ngwakuzumanana kubusetekanya oobo buzuba.\\nKutegwa utambule cileleko cini cakubamba Nsabata, webo weelede kutaanguna kulanganya Nsabata kuti ncintu cikukkomanisya. Kuleka buyo mumajwi aazwa kumulomo pe. Pele mumizeeo amumoyo wako amwalo, weelede kwiilanganya kuti Nsabata mbobuzuba bubotu kwiinda woonse mumvwiki nkaambo mubuzuba oobu, Muleli wa Mulengalenga woonse awalo ulazyika ansi mulimo Wakwe woonse kuti abikkile maanu kumuyandwa Wakwe ngwayandisya atalaa zintu zyoonse: ooyo muyandwa waambwa ngwayandisya, nduwe webo omuntu.\\nMpoonya kuli zintu zyotatwe zigaminina eezyo Mwami Yahuwah nzyaambilizya. Kuti swebo twacita zintu eezyo, Insabata inga yaba cipego acintu citukkomanisya mbuli mbwaakali kuyanda kuti ibe lyoonse . . . alimwi kutali nkaambo kamakakatilo eesu aakusama zikobela zyoolodwe akweebeka cinicini nokuba kujika zinjaanji zyakususwida mubuzuba oobo pe!\\nNzyeezyi nzila zyotatwe zyakukkomanina Nsabata:\\nKulilesya kucita milimo yako omwini.\\nKulilesya kwaambaula majwi aako omwini.\\nKuleka kuyandaula zyalikkomanisya omwini.\\nKulilesya kubeleka milimo yako omwini\\nAaka nkaambo katakwe abusanduluzi kagaminide kusalazya caambwa. Swebo tatweelede kubeleka mumawoola aasetekene aa Nsabata. Aabo bataminina kuti Nsabata yakagagailwa kuciciingano, kumwi kabakomba abuzuba, aabo balayimpya kaambo keni kakutulila ansi milimo yabo yoonse.\\nMyoyo yabana basyoonto iyandisya Mulengi. Balo balakkomana akwiingula Muya Uusalala nuubakwelakwela.\\nSwebo tweelede kukomba abuzuba! Kutalika mafumina kubucedo webo koyooma abuzuba aMulengi wako, eeco ncintu ciyandika. Eelyo bana bangu nibakacili bavwanda kapati, kabalaa myaka yakuzyalwa 3 kusikila 4, bakalaa “ciindi cakuumunizya nobali antoomwe a Yahushua,” eelyo nobakali kuteelela twaano twamu Bbaibbele muli sikapepele, akulanga mabbuku aazifwanikiso zyamu Bbaibbele, azimwi. Mpoonya kumamanino aabuzuba, bakali kubandauka kufumbwa cileleko ncobakatambula, mupailo, akupa bulumbu, eeco cakali kupa kuti mizeeo kiili muciimo cakupaila kutegwa buzuba butobela, mizeezo yamuntu kiitaanguna kutunga mulongo kutozya ku Mwami Yahuwah.\\nPele alimwi, nokuba kuti yebo kolaa ciindi cakulyaaba kupaila olikke, kupaila amukwasyi antoomwe cifumofumo amangolezya, ibuzuba bwakubeleka milimo tabukonzyene pe akutula ansi milimo yoonse kuti muntu abikkile maanu aakwe ku Mwami.\\nKulilesya kwaambaula majwi aako omwini\\nEeci ncintu cuubauba kuluba. Kuti twatamba beenzu kuzyootusangana kulida antoomwe mu Nsabata, nokuba kuti twasangana amikwasyi iimwi iipailila mumaanda kuti tulye budodoodo antoomwe, kwaambaula zyakwiide kusesya bantu, ncecintu cini citobela waawo kanjaanji.\\nKuswayana kwamusyobo ooyu inga caba cileleko cipati kuti cabelesyegwa kulumbaizya Taata Yahuwah, kuyooma ziiyo zili Mujwi Lyakwe, akwaabana milumbe yazileleko eezyo Walo nzyaakakulongezya mumvwiki yakainda yoonse.\\nKanjaanji, nokuba boobo, bamakaintu inga batalika kubandika misalo yabana babo nokuba zintu zyakacitika mumaumi aabalongwenyina. Banalumi inga batalika kubandika milimo njobacita, nokuba nkamu iili kumbele kusobana mupila njobayandisya, nokuba penzi libatingide ndyobajisi kumootokala wabo. Zyoonse eezyi kunyina pe nozyilemekezya Mwami Yahuwah nkaambo zitolela maanu kuzwa kuli Nguwe akwaatozya kuzintu zyaanyika.\\nKukkomanina Nsabata kwamasimpe, ncintu ciyandika kwaambaula majwi ookwa Yahuwah, kuleka majwi eesu tobeni.\\nKulilesya kuyandaula zyakulikkomanisya\\nEeci ncintu cilibonya antangalala. Ncobeni, yebo inga toowunka kuyoolangilizya nkobasobanina mupila, nokuba nkobasekelela pobwe, nokuba nkosaadi mumawoola aasetekene aa Nsabata. Pele kukkomanina Nsabata cilainda kwiinda zintu zyaambwa kucaalizya zyobile.\\nKubantu bakalyaaba maumi aabo kuti babelekele Mwami Yahuwah, eeci ncintu ciyandika kapati. Mbuli umwi wabasimilimo bali munkamu ya WLC, ncintu cakali cuubauba kapati kuli ndiswe toonse kubeleka milimo yakutumina milimbe muluwo nokuba muli sikapepele waku WLC, kwiingula mibuzyo ya muluwo, azimwi zinjaanji. Tee kayi ooku nkubeleka mulimo ookwa Yahuwah. Ndiluleme na?\\nPele masimpe eeni ngakuti, toonse tulayandisya kucita mulimo ookwa Yahuwah! Tulayandisya kutola cibeela mumulimo wakwe. Kulyaambilila lwangu, Ime cindiletela kukkomana kapati akuzulila mumoyo kuzyiba kuti ndaacibeela nociceya buti mukuletela bamwi kasimpe. Itwaambo ntobabuzyilila bamwi baswaya busena bwesu muluwo, tulandikasaazya mumoyo wangu akundikulwaizya kuti ndiyungizye kuyuma kubeleka akuzuunyana kwaabanya tusimpe ooto Mwami Yahuwah ntwaakapa nkamu ya WLC kuli bamwi.\\nPele amulange, ooku akwalo nkucita zyakulikkomanisya. Ime nsyeyandauli zyakulikkomanisya mu Nsabata. Ime ndiyandaula lukondo lwa Yahuwah. Insabata tiili ciindi cakuti mebo nditalike kulikkomanisya zyangu. Nkabela eelyo nebeleka mulimo ooyu, mpoonya Ime, ambeyo ndakkomana!\\nKulaambwa ziindi zinjaanji kuti tokonzyi “kwaabanya” Leza Taata, alimwi eeco cili masimpe ncobeni, kuti casika kukukkomana ooku, tokonzyi kukwaabanya kumuntu pe. Imwi nzila njotuyandaula kukkomana kwa Taata njakuleleka baabo bali munsi lyesu. Ba Hebulayo 4:15 bayubununa kasimpe kakkomanisya kuti: Taata a Mwana balamvwa kufumbwa mbotulimvwide! Tatujisi Mupaizi Mupati uutakonzyi kutufwida lubomba mubuteteete bwesu. Mupaizi wesu wakasunkwa munzila zyoonse, mbubwenya mbotusunkwa aswebo. Pele taakwe naakabisya pe.\\nMumajwi amwi, ooku nkokwaamba kuti: Walo ulamvwa eeco ncotumvwide mumibili yesu. Kufumbwa cintu cisangalazya myoyo yesu, kufumbwa cicisa mumuuya wamuntu, zyoonse eezyo zyilatikaanya moyo ookwa Yahuwah. Ooku kuzyiba boobu ncintu citondezya zinjaanji zili mumajwi ookwa Yahushua muli Mateyo 25 kwiinda mbutwakaamvwide kutaanguna: Nkabela Mwami uyoobaingula kuti,“Ncobeni ncobeni ndimwaambila masimpe kuti, kufumbwa mbubonya inywe ncomwaacitila umwi wabakwesu Bangu aaba, ibatayeeyelwi kuti mbaani, mwakacitila Ndime eeco.” (Mateyo 25:40, KJV)\\nKuti twamvwa cicisa, awalo Mwami Yahuwah ulamvwa camucisa. Ngamasimpe aayo. Alimwi kuti umwi uuciswa walimvwa kabotu kuti eeco cimucisa cilizyibidwe, aswebo eeco ceelede kutukulwaizya kuzyiba kuti aswebo tulakonzya, munzila yamasimpe ncobeni, kulesya kumvwa kucisa nkwamvwide Taata akumuletela kukkomana.\\nMpoonya Mwami wakati kuli baabo bakali kujanza lyakwe lyalulyo, Amuboole, inywe nomulelekedwe ba Taata Wangu, amukone bulelo oobo bwaabambilwa ndinywe kuzwa kumalengelo aanyika:\\n“Mpoonya Mwami uyokwaambila baabo bali kululyo lwakwe kuti, 'Amuboole nywebo nomulelekedwe a Taata, amunjile mubwami mbumwakabambilwa kuzwa kumalengelo aanyika.\\nNkaambo nindakafwa nzala mwakandipa cakulya, nindakafwa nyota mwakandinywisya, nindakali mweenzu mwakanditambula, nindakali aacintanda mwakandisamika, nindakali mulwazi mwakandiswaya, nindakali muntolongo mwakandibona.'\\nNkabela baluleme bayooingula kuti, 'O Mwami, ndilili nitwakakubona kofwide nzala twakusanina, naa nookafwide nyota twakupa cakunywa?\\nNdilili nitwakakubona koli mweenzu twakutambula kabotu, naa koli aacintanda twakupa cakusama? Naa ndilili nitwakakubona koli mulwazi naa muntolongo twazookubona?'\\nNkabela Mwami uyoobaingula kuti, 'Ncobeni mbubonya mbuli mbumwakacitila umwi wabakwesu aaba batayeeyelwi kuti mbaani, mwakacitila ndime (Mateyo 25:34-40, KJV)\\nSwebo tweelede kuba maanza ookwa Yahuwah aayumyayumya bamwi akubagwasya, kuba jwi Lyakwe lyuumbulizya akukulwaizya bamwi. Alimwi nkaambo kakuti Walo ulacimvwa kufumbwa bana Bakwe ncobamvwide, eelyo notulemununa bamwi bapengede, bawuside nokuba balendeledwe aabo bali munsi lyesu, swebo tulemununa kupenga, kuusa, akulendelelwa Kwakwe, alimwi ncobeni akumukkomanisya Walo!\\nEelyo notuswaya balendeledwe, bapengede, nokuba batyompedwe akubaa buumba, swebo munzila imwi ncobeni, tulemununa kucisa ooko nkwamvwide Taata, nkaambo Walo ulacimvwa kufumbwa mbobalimvwide bana Bakwe. Insabata nciindi cibotu cakusanganya “umwi wabavwanda aaba” mukutembaula Taata antoomwe ambabo.\\nBantu banji munyika yoonse, balabeleka mazuba aali cisambomwe mumvwiki yomwe-yomwe. Mucisi mwekkala, kubeleka mawoola aali 72 mumvwiki yomwe mbobuumi: mawoola aali: 12 abuzuba, mazuba aali cisambombwe mvwiki amvwiki. Kuti twaleka kuyandaula zyakulikkomanisya mu Nsabata akutalika kuyandaula zyakukkomanisya Mwami Yahuwah, Insabata nciindi ceelela cibotu kuti tucite cintu eeco. Inga kakunooli mudaala umwi uuciswa kapati nokuba uubulide nguzu cakuti tazwi anze lya ŋanda yakwe alimwi ulilendeledwe. Kuti twamutamba kuboola kumunzi wesu kuzyoolya andiswe mu Nsabata akubala Bbaibbele antoomwe, eeco inga camusangalazya moyo. Inga kunooli mukaintu mukubusi uuyaanda kukomezya bana bakwe kubakomezyela Mwami Yahuwah, pele milimo minjaanji yakubambilila bana bakwe ilimukopede alimwi tazyi mbwanga wabamba Nsabata kuti ibe buzuba bwaandeene kubana bakwe. Kusanganya mukwasyi ooyo mukukomba kwesu mu Nsabata inga caba cintu cimukulwaizya ooyo mukaintu.\\nAlimwi munzila zyoonse motuyandawida kukkomanisya Mwami Yahuwah, akuyandaula kukondwa Kwakwe kuleka kwesu, ooko kukkomana nkotutambula notumukkonisya, kulainda cili coonse ncotunga twamupa.\\nOoku nkokuteelela Yahuwah nkwayanda kuti swebo tubambe Nsabata, nkokwakasandula nkamu ya WLC. Omwe omwe wesu ulimvwa kubaa mulimo wakwaabanya kasimpe aako nkotwakatambula akulelekwa alimwi toonse twakazulwa mumyoyo yesu kuti tiitwakali kutambula kulelekwa kumaninide kwa cipego ca Nsabata ooko Taata nkwaakali kulangila kuti atwaabile.\\nUmwi wankamu yesu wakati: “Kunyina pe mubuumi bwangu Ime neekamvwide mulumbe wakukkomanina Nsabata. Ime ndakamvwa milumbe ya kubamba Nsabata, akwiikobelela, azimwi mbuli zyeezyo. Pele Ime neekalangisya akataa zintu zyotatwe eezyo, mpoonya aawo Nsabata yakaba cintu cindikkomanisya! Mpeenya aawo!”\\nNdamulumba Taata Yahuwah kuti wandiyungizyila buumi bwangu kuti ndiiye, aciindi cino necembeede kale mubuumi bwangu, kuti Ime nsyeekali munzila iiya kujulu nkaambo kakwaalilwa kubamba kabotu Nsabata kuti ibe buzuba bundikkomanisya.”\\n~ Umwi wa Nkamu ya WLC\\nAwumwi wankamu wakati: “Ime ndifwide nsoni nkaambo kamyaka yoonse eeyo, mubuumi bwangu, Ime neekali kwaambilizya muli sikapepele mu Nsabata kuli bamwi kuti Nsabata yakali mukuli mulemu. Pele ono, Ime njanda kwaambila nyika yoonse kuti: oobu buzuba ncobeni mbuzuba bukkomanisya!”\\nEelyo nobamba Nsabata munzila eeyo Mwami Yahuwah njaakasala, kuyooba kusanduka kwaandeene. Yebo unoolangila Nsabata lyoonse munzila mpya kuleka mbookali kwiilangila kaindi.\\nNkaambo kakuti Nsabata ncintu cikkomanisya ncobeni, Ime lino ndiilangila mvwiki yoonse. Kuleka mbweekali kulangila mamanino aa Nsabata eelyo neekacili mwana, lino Ime ndausa kuti Nsabata yainda. Kwiinda mukutobela malailile ookwa Yahuwah, Ime ndikkomanina Nsabata a Yooyo Uupa Nsabata, alimwi eeco cileleko ncetambula cilainda zyoonse Ime nzyeekali kuyeeyela kaindi. Eeco ncencico nceyanda kuti ayebo mukwesu uteelele.\\nEelyo Nsabata niikulaikidwe ziyanza zyabantu azintu nzyobalangila baFalisi, italika kuba mukuli. Pele eelyo notubamba Nsabata kutobezya malailile ookwa Yahuwah, notuleka kucita milimo yesu, notuleka kwiide kuyooma zyesu, nokuba kulilangawida zyakulikkomanisya, nkabela maanu eesu inga agama nkwaayelede kwini: kuli Yooyo Uutalisya luyando loonse, akukondwa, kukkuta, akuzulila.\\nKuti webo kolemekezya Mwami Yahuwah mukukkomanina Nsabata, yebo inga wapegwa buumi butamani. Ooyu ngomuzeezo wamamanino aanyika weelede kuvwisyigwa. Yahuwah, muluzyalo Lwakwe lupati, wakalelemya zintu zitola busena kutegwa swebo tukateelele kasimpe kapati aaka. Kuli bulumbu butaambiki bucilindila basaante aabo bakkomanina Nsabata. Muli Izaya 58, kampango 14, kuli zisyomyo zyakuti, boonse aabo bacita boobu bayoosaninwa akukona lubono lwa Jakobe taata wesu. Yahuwah uyokwaamba kuti kuli nduwe, “Yebo uli Wangu. Yebo uli umwi wa Bangu baandeene, bali 144,000. Ime njanda kuti webo ukkale Andime. Yebo uzulilwa Kujulu!”\\nImbunga ya WLC iyanda kusunka kufumbwa muntu uubala majwi aaya kuti alilangaule akulibuzyabuzya mumoyo wakwe mwini. Hena webo kuli nduwe Nsabata ncintu cikukkomanisya ncobeni? Naa kuti koli usyomeka ncobeni mumoyo wako, hena Nsabata mukuli uukuminya kubambilila na? Hena yebo ulimvwa kuliiba kuti Nsabata yasika (kumamanino)? Naa, yebo ulawusa kuti kuciinda mvwiki kusikila Nsabata iitobela ikasike?\\nKokumbatila malailile aali mu Izaya 58. Kolazyika ansi toonse tunsiya-nsiya twabantu. Eelyo wacita boobo, Insabata iyookubeda cintu cikukonda akukuleleka mbuli Taata Yahuwah mbwaakali kuyanda kuti ibe.\\nKuti, eelyo nolilingula mumoyo wako, walimvwa aanga Nsabata yali mukuli uuminya kubambilila kwiinda kuba cintu cikukkomanisya, utatyompwi! Kuti ulangisye akucita zintu zyotatwe zilemekezya Mwami Yahuwah, yebo inga wamulemekezya antoomwe akumukkomanina. Insabata, nciindi caandeene cakuba antoomwe a Sikabumba Mulongwe wako wiinda boonse, inga yaba cintu cikukondelezya cakuti watalika kumvwa kulendelelwa kuti yainda Nsabata. Pele nokuba boobo, eezyo zileleko nzyonga watambula mumawoola aasetekene aayo, inga zyakugwasya akataa mvwiki, akukwiinzya musunko lili lyoonse oomo moya kwiinda. Moza ookwa Yahuwah, ooyo uukukasaazya mumawoola aasetekene, uyooba mulongwenyoko lyoonse alimwi yebo uyookwiiswaanganya Nsabata iitobela kokkomene alimwi kolaa bulangizi bwakwiiyandisya. Iyooba ncobeni cintu cikukkomanisya.\\nOoku nkokubaa moyo omwe a Mwami Yahuwah. Walo kali muli nduwe, ayebo koli muli Nguwe, kamukkomene kukkala antoomwe. Insabata, ndukondo lutalikila waano, akuzumanana kukkomanisya kusikila kukabe kutamani lyoonse. Yalo ncipego citakazwisyigwi akusowelwa kooko pe. Mumyeelwe yamisela iitakamani, basaante bayoobungana antoomwe lyoonse mubuzuba butaanzi bwa Mwezi Mupya, alimwi Nsabata yabuzuba bwaciloba iyoobabeda ciindi cibotu cakukomba Mulengi aawo Walo mpabede eeni.\\n“Kuzwa kumwezi mupya kuyoosika likkala uumbi, kuzwa ku Nsabata imwi kuyoosika kuli iimbi, bantu boonse bayooboola akuzoondikotamina. Mbwaamba Mwami LezaYahuwah.” (Izaya 66:23, KJV)\\nBana basyoonto mbantu bamukwasyi wa Kujulu bacili bacece, aboobo beelede kubambililwa kabotu-kabotu akulemekwa mbweenya mbuli bapati. Eelyo bana nobayiisyigwa tusimpe twa lufutuko, munzila eeyo njobakonzya kuteelela akumvwisisya, awalo Moza wa Yahuwah ubakwelela kuli Nguwe. Myoyo yabo ilabomba, mpoonya abalo, balatalika kukkomanina Nsabata.\\nBazyali balaa mulimo wakukomezya bana babo, akubakwabilila munzila yabululami. Mwana omwe-omwe kweendelenya amyaka yakuzyalwa kwakwe, ulaa cintu cakucita eeco cikonzya kumugwasya kukkomana mumawoola aasetekene aa Nsabata.\\n1. Amubaa muswaangano wa mukwasyi antoomwe oomo boonse mobeelede kutola lubazu. Abalo bana basyoonto balakonzya kuleta cintu cibakkomanisya mumuswaangano ooyu kuti bapandulule mbocibayeezya Mwami Yahuwah.\\n2.Amuswiilizye nyimbo zisetekene, zikulwaizya Moza. Kuti kacikonzyeka, mulakonzya kuyaa bwiimba.\\n3. Amubale Bbaibbele antoomwe muciiyo eeco boonse ncobakonzya kukkomanina.\\n4. Masikati, amuye musyokwe kuyaa bulanga zilengwa leza. Amwiibaluke kulangisya kufumbwa cimwiibalusya luyando lokwa Yahuwah mukukwabilila zilengwa leza.\\n5. Bala Malakayi 3:16. Amutalike antoomwe kubamba Bbuku lya Ciibalusyo oomo momulemba zileleko nzyomwakatambula amipailo njimwakavwiilwa. Lilakonzya kuba bbuku lyuubauba, nokuba bbuku oomo bana mobakonzya kulamatika zifwanikiso zyobakalibambila beni zibakkomanisya. Maluba amatuvwu ngomwaabwezelela musyokwe akataa zilengwa leza inga abikkilizyigwa mubbuku eelyo.\\n6. Kobala bbuku lya Intembauzyo. Ayebo kolemba ntembauzyo yako omwini!\\n7. Kobala Ciyubunuzyo 21. Kosoma bubambe bwa musemo wamabwe mayandisi waku Jerusalema Mupya. Kweenga cifwanikiso akucilambaika misyobo yiindene mbuli mboyeeyela kuti uyooba munzi ooyo.\\n8. Komulembela lugwalo Mwami Yahuwah. Komwaambila cili kumoyo wako.\\n9. Kobala kaano kabasimilimo kakulwaizya nokuba kaano kabantu bakazumanana kusyomeka kuli Yahuwah nibakali mumasunko.\\n10. Kokkala kowumwine mumupailo a mizeezo, koswiilizya kajwi, kabombe kasyoonto.\\n11. Kosobana twaano twamu Bbaibbele! Muntu omwe nanka bobile inga basobana twaano, bamwi balangilizya kabasoleka kwaamba nkokajanwa aako kaano.\\n12. Kotalisya kusunga kabbokesi kaandeene kamu Nsabata kabana basyoonto, oomo mobunganya zintu zyaandeene zyakuti bana bakkomanine mu Nsabata.\\n13. Kobala bbuku lilaa twaano tukulwaizya lusyomo akutondezya luyando akukwabilila kwa Mwami leza Yahuwah.\\n14. Acuubeube, Acuubeube, Acuubeube! Kogamika mizeezo yako yoonse kuli Taata Yahuwah kwiinda kubikkila maanu kuli zyakusama, nokuba zyakulya, nokuba ziyanza zyabantu zimwi.","num_words":5176,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"BALA MU Abbey Afrikaans Ahanta Aja Albanian Altai Alur American Sign Language Amharic Angolan Sign Language Arabic Argentinean Sign Language Armenian Assamese Attié Aukan Australian Sign Language Aymara Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Bambara Baoule Bashkir Basque Bassa (Cameroon) Bassa (Liberia) Batak (Dairi) Batak (Karo) Batak (Simalungun) Batak (Toba) Belize Kriol Bengali Bicol Bislama Bissau Guinean Creole Bolivian Sign Language Boulou Brazilian Sign Language Bulgarian Bulgarian Sign Language Bété Cambodian Carib Catalan Cebuano Changana (Zimbabwe) Chavacano Chichewa Chilean Sign Language Chin (Hakha) Chin (Tiddim) Chinese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chinese Sign Language Chitonga Chitonga (Malawi) Chitonga (Zimbabwe) Chitumbuka Chiyao Chokwe Chol Chopi Chuabo Chuukese Chuvash Cibemba Cinamwanga Cinyanja Colombian Sign Language Comorian (Ngazidja Costa Rican Sign Language Croatian Czech Czech Sign Language Dakota Dangme Danish Digor Douala Drehu Dusun Dutch Dutch Sign Language Ecuadorian Sign Language Efik Emberá (Catío) English Esan Estonian Ewe Fang (Ntoumou) Fante Faroese Fijian Filipino Sign Language Finnish Finnish Sign Language Fon Frafra French French Sign Language Ga Galician Garifuna Georgian German German Sign Language Ghanaian Sign Language Ghomálá’ Gitonga Gokana Greek Greek Sign Language Greenlandic Guadeloupean Creole Guarani Guarani (Bolivia) Guatemalan Sign Language Guerze Gujarati Gun Guna Guéré Haitian Creole Hausa Hebrew Herero Hiligaynon Hindi Hiri Motu Hmong (White) Honduras Sign Language Huastec (San Luis Potosi) Huichol Hungarian Hungarian Sign Language Hunsrik Iban Ibanag Ibinda Icelandic Igbo Iloko Indian Sign Language Indonesian Indonesian Sign Language Irish Isoko Italian Italian Sign Language Itawit Japanese Japanese Sign Language Javanese Jula Kabuverdianu Kabyle Kachin Kannada Karen (S'gaw) Kazakh Kazakh (Arabic) Kekchi Khana Khasi Kikaonde Kikongo Kikuyu Kiluba Kimbundu Kinande Kinyarwanda Kipende Kirghiz Kiribati Kirundi Kisi Kisii Kisonge Kituba Kongo Korean Korean Sign Language Kpelle Krio Kurdish Kurmanji Kurdish Kurmanji (Caucasus) Kwangali Kwanyama Kyangonde Lahu Lambya Laotian Lari Latgalian Latvian Lenje Lhukonzo Lingala Lithuanian Lolo Lomwe Low German Luganda Lugbara Lunda Luo Luvale Macedonian Macua Madagascar Sign Language Makhuwa-Meetto Malagasy Malay Malayalam Malaysian Sign Language Maltese Mam Mambwe-Lungu Mangareva Maninkakan (Eastern) Mano Mapudungun Marathi Marquesian (Hiva Oa) Marquesian (Nuku Hiva) Marshallese Mauritian Creole Maya Mayo Mazahua Mazatec (Huautla) Mbukushu Medumba Mende Meru Mingrelian Miskito Mixe Mixtec (Guerrero) Mixtec (Huajuapan) Mizo Mongolian Moore Motu Mozambican Sign Language Myanmar Myanmar Sign Language Nahuatl (Central) Nahuatl (Guerrero) Nahuatl (Huasteca) Nahuatl (Northern Puebla) Nahuatl (Veracruz) Navajo Ndau Ndebele Ndebele (Zimbabwe) Ndonga Nepali Nepali Sign Language New Zealand Sign Language Ngabere Ngangela Ngiemboon Nias Nicaraguan Sign Language Nigerian Pidgin Niuean Norwegian Nsenga Nuer Nyaneka Nyungwe Nzema Odia Okpe Oromo Ossetian Otetela Otomi (Mezquital Valley) Panamanian Sign Language Pangasinan Papiamento (Aruba) Papiamento (Curaçao) Paraguayan Sign Language Persian Peruvian Sign Language Pidgin (Cameroon) Pilagá Polish Pomeranian Ponapean Poqomchi' Portuguese (Portugal) Pular Punjabi Punjabi (Shahmukhi) Páez Quebec Sign Language Quechua (Ancash) Quechua (Ayacucho) Quechua (Bolivia) Quechua (Cuzco) Quiche Quichua (Chimborazo) Quichua (Imbabura) Quichua (Pastaza) Quichua (Santiago del Estero) Quichua (Tena) Rarotongan Romanian Romanian Sign Language Romany (Bulgaria) Romany (Eastern Slovakia) Romany (Macedonia) Romany (Macedonia) Cyrillic Romany (Northern Greece) Romany (Serbia) Romany (Southern Greece) Ronga Russian Russian Sign Language Rutoro Réunion Creole Salvadoran Sign Language Samoan Sango Saramaccan Sarnami Sena Senoufo (Cebaara) Sepedi Serbian Serbian (Roman) Sesotho (Lesotho) Setswana Seychelles Creole Shona Shuar Sidama Silozi Sinhala Slovak Slovak Sign Language Slovenian Solomon Islands Pidgin Somali Spanish Spanish Sign Language Sranantongo Sunda Susu Swahili Swahili (Congo) Swati Swedish Swedish Sign Language Taabwa Tagalog Tahitian Taiwanese Sign Language Tajiki Talian Tamil Tandroy Tankarana Tarahumara Tarascan Tatar Telugu Tetun Dili Thai Thai (Northeastern) Thai Sign Language Tigrinya Tiv Tlapanec Toabaite Tojolabal Tok Pisin Tokelauan Tongan Totonac Tshwa Tsonga Turkish Turkmen Turkmen (Cyrillic) Tuvaluan Twi Tyrewuju Tzeltal Tzotzil Udmurt Uighur (Cyrillic) Ukrainian Urdu Urhobo Uruguayan Sign Language Uzbek Uzbek (Roman) Valencian Venda Venezuelan Sign Language Vezo Vietnamese Wallisian Waray-Waray Wayuunaiki Welsh Wichi Wolaita Wolof Xavante Xhosa Yacouba Yapese Yemba Yoruba Zande Zapotec (Isthmus) Zapotec (Lachiguiri) Zimbabwe Sign Language Zulu\\nUlayanda na kuyanduulisisya kuti uyungizye luzibo lwako lwamuBbaibbele? Kuli nzyuyandisisya kuziba na atala alugwalo lwamuBbaibbele, muntu, zilawo naa zintu zyambidwe muBbaibbele? Nikuba kuti wakali walibuzya kuti iJwi lyaLeza nga lilakugwasya na muzintu zikukatazya? Kuti kakuli boobo swaya layibbulali ilikuN’anda yaBwaami.\\nILaazibelesyo zigwasya mukuyanduulisisya. Cimwi ciindi kuli mabbuku amwi aBakamboni baJehova ngutakwe ajanika mumulaka wako. Pesi ilayibbulali ilikuN’anda yaBwaami ilamabbuku akamwayigwa lino-lino. Ilakonzya kuba amaBbaibbele alabusanduluzi busiyenesiyene, nikuba bbuku lipandulula mabala, aamwi mabbuku aagwasyilizya mukuyanduulisisya. Ulaangunukide kukubelesya layibbulali miswaangano kiitana sanguna alimwi niyamana.Ikuti kakuli kkompiyuta kulakonzya kuba a Watchtower Library, eeyi nipulogilamu yakkompiyuta ilamabbuku esu oonse alubo tiikatazyi pe kwiibelesya. Ncibelesyo citakatazyi kucibelesya ncunga ulajana nkani njuyanda cakufwambaana nikuba bbala amagwalo nguyanda.\\nIgwasya loko aabo bali muMuswaangano waBuumi aMulimu Wesu. Ulakonzya kwiibelesya kabotu layibbulali ilikuN’anda yaBwaami ciindi nulibambila zyakucita nzupedwe. Mulangizi waMuswaangano waBuumi aMulimu Wesu, ngulanga-langa layibbulali eeyi. Nguwe ulamutolo wakubona kuti mabbuku mapya alajanika akuti abambidwe kabotu. Mulangizi wacikolo naa ukuyiisya Bbaibbele ulakonzya kukutondeezya mbukonzya kujana twaambo ntuyanda. Aboobo, takwe mabbuku pe ayeelede kubwezwa ajanika kulayibbulali ilikuN’anda yaBwaami. Alubo, tuyanda kwaajata kabotu mabbuku, alimwi tayeleede kujanika keengo mukati.\\nIBbaibbele lipandulula kuti “kujana luzibo lwa-Leza,” tweelede kukuyanduulisisya “mbuli zintu ziyandika zisisidwe.” (Tusimpi 2:1-5) Ilayibbulali ilikuN’anda yaBwaami ilakonzya kukugwasya kuti utalike kuyanduulisisya.\\nNzibelesyo nzi zijanika kulayibbulali ilikuN’anda yaBwaami?\\nNgwani unga ulakugwasya kuti uyibelesye kabotu layibbulali ilikuN’anda yaBwaami?\\nIkuti kuyanda kutalisya layibbulali yako langa mabbuku ajanika kutebbulu yamabbuku. Ukuyiisya Bbaibbele ulakonzya kukubuzya mabbuku ngweelede kusaanguna kusala.","num_words":850,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.445,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Lufu lwa Yahushua: Nkuzimaanya Mulawo? Print\\nLufu lwa Yahushua: Nkuzimaanya Mulawo?\\nSaatani wiitwa kuti ngu “Wisi wa lweeno.” Yahushua Lwakwe wakati dyabooli “mujayi kuzwa kumatalikilo, alimwi takwe kasimpe nkaambo kwiina cili masimpe muli nguwe. … mubeji, alimwi ngowisi wakubeja.” (Johane 8:44, KJV) Kuunina, Kweena naa Kubejela, nciimo cakubula nguzu. Tacikonzyi kubaa nguzu zijisi Masimpe. Kubeja komwe lyoonse kulaalilwa kukkwanya kucenga. Saatani ulicizyi eeci kabotu, ncencico ncapindawida kubeja akuvwelanya kasimpe. Kufumbwa kuti kubeja kwaswenesya kukoyaanga nkasimpe, mbombubo mbokwiindila kweena uswiilila.\\nSaatani ilizyi kuti Mulawo nguutondezya ciimo ca Yahuwah cisetekene. Nkabela kasimpe takapindauki mbweenya awalo mbwabede Uupa Mulawo Lwakwe. Saatani uyanda kuti bantu batyole Mulawo uusetekene wa Yahuwah. Kutegwa cicitike eeci, wakabacenga kuti bayeeye kuti mulawo wa Yahuwah wakacincwa naa kuti tuucili mulawo uuyandika kubamba ooyu. Taakwe uukonzya kusyoma kubeja kuti nikwatali vweledwe antoomwe akasimpe. Nkabela Saatani ulayinduluka kwaambilizya cili mu Mangwalo kutegwa “ayumye” kubeja kwakwe. Efeso 2:15 ncibalo cibalwa kanji kuti mbobumboni bwakuti Mulawo wabulemu wakamana. Kwamana boobo takali kaambo kakkwene aaka kuti wabala waawa buyo. Mabala obile biyo aamvwugwa buteelede akutabilila kubeja kwa Saatani.\\n...kazundide amubili wakwe businkondo , nkokuti Mulawo waajisi milazyo yabupaizi, kutegwa aswaanganye nkamu zyobilo kuti zibe muntu mupya omwe akuleta luumuno....(amulange Ba Efeso 2:15)\\nNcintu citaluleme kweezyeezya kuti Taata waMalawo wabululami inga wamwaya Mulawo Wakwe Uusetekene! Takwe mfulumende yabantu iitakwe milawo. Mbubwenya amfulumende yabulemu ayalo. Paulu awalo inga waba ucaalizya kwaamba kuti mulawo “wakamwayigwa” aciciingano nkaambo walo lwakwe , wakati:\\n“Aboobo Mulawo ulisetekene, amalailile alisetekene, uliluleme alimwi mubotu.” (Ba Loma 7:12, KJV)\\nYahushua taakaboolela kumwaya mulawo pe! Wakaamba kuti:\\n“Mutayeeyi kuti ndakaboolela kumwaya Mulawo naa zyaalembwa abashinshimi.Tiindakaboolela kujaya mulawo pe, pele Ndakaboolela kuuzuzika. Ncobeni ndimwaambila kuti, kusikila julu anyika zikamane, taakwe kabala komwe kasyoonto nokaba kabeela kasyoonto katikazwe ku Mulawo, kusikila mane zyintu zyoonse eezyi zikazuzikwe. Aboobo kufwumbwa uutyola nouba omwe wamilawo miniini eeyi akuyiisya bantu kucita oobo, takeeleli pe mumunzi wakujulu. Pele kufwumbwa uutobela akuyiisya milawo eeyi, uyooba mupati mumunzi wakujulu.” (Mateyo 5:7-19, KJV)\\nYahushua wakaluuzyi kabotu Mulawo wabulemu. Lyoonse naakali kubamba Mulawo wabulemu, wakali kutondezya bantu boonse nzila yakutobela.\\n“Yahushua wakapengela ndiswe, akutusiila nzila, njotweelede kutobela mumatende aakwe: Walo watakabisya ….” (1 Petulo 2:21-22)\\nMangwalo lyoonse atuyiisya kuti Mulawo wabulemu tuumani. Weelede kubambwa lyoonse, Kujulu aaNyika, kutamani akutamani. Kufumbwa kampango ka Bbaibbele kabelesyegwa “kutondezya” kuti mulawo “wakagagailwa aciciingano” nkupindula caamba Mangwalo mukutabilila kubeja kwa Saatani kwakuti Mulawo wabulemu tuukonzyi kubambwa. Kampango Efeso 2:15 inga kateelelwa kabotu kuti cibalo coonse cabalwa mubwini.\\nKaindi twakali kweenda munzila zyanyika, mbuli sikuungilila wamuluwo, ooyo weendelezya bantu batateeleli...\\nPele Yahuwah uuzwide lubomba, muluyando Lwakwe lupati kuli ndiswe, nitwakaciyuminide muzibi, wakatukubulusya antoomwe a Yahushua, (mwakafutulwa mulubomba lwakwe;) Alimwi wakatubusya antooomwe akutukkazyika antoomwe aYahushua mumasena aajulu:...\\nNkaambo Ngo luumuno lwesu, nguwakatuswaanganya, akumwaya bwaanda bwakatuzandwide akati kesu; Wakamanya businkondo kwiinda mumubili Wakwe, nkokuti Mulawo waajisi milazyo yabupaizi, kutegwa aswaanganye nkamu zyobilo kuti abe muntu mupya omwe akuleta luumuno; Kutegwa answaanganye bobile Yahuwah mumubili omwe kwiinda muciciingano, akujaya businkondo bwaaliko: Akuboola kuzyookambauka luumuno kuli ndinywe inywe nomwakali kulaale, akuli baabo bakali munsimunsi. (amulange Efeso 2:2, 4-6, 11-17.)\\nAawa Paulu ulembela bantu ba masi, akubaibalusya kuti, kabatanaba Basyomi, bakali “kweenda munzila zyanyika eeyi” (kampango 2). Nzila zyanyika eeyi nzilengwa zyabantu zigamika mukuzandaulwa akusulaikana. Bana Isilayeli bakali bantu bamwi baasulaikidwe anyika. Yahuwah wakakanzide kuti Isilayeli abe “mumuni wanyika.” (Mateyo 5:14, KJV) Pele, Isilayeli wakalisumpula,akutandila anze bantu ba masi. Paulu wakali kwaamba kujatikizya kusulaikana akataa bantu naakati: “Kaindi mwakali kweenda munzila zyanyika eeyi, mbuli sikuungilila wanguzu zyamuluwo.” ( Efeso 2:2) Lyoonse mulimo Saatani ngwacita ngwakuleta kucimwa, kuyeeyelana zibi, kusulaikana akuzandaulana akati kabantu. Eeyi “njenzila yanyika.” Yahushua wakaboolela kuleta lukamantano kwiinda muluyando lwabulemu. Wakaliliibide akutambula uli oonse nokuba mumaanda aabacete beni, mbweenya mbuli Naakali mumaanda aabavwubi. Yahuwah “tasalululi muntu pe”: Pele kufumbwa cisi ciyoowa Nguwe, akucita bululami, cilatambulwa kuli Nguwe.” Incito 10:34, 35 ) Aaka kaambo kaabakatazya nobaba Basikwiiya batumwa kuti bakateelele. Kusikila Petulo naakalota ciloto cizwa kujulu pele ndendilyo eelyo naakabweza ntaamu yakunjila mumaanda aabantu batali ba masi, pele kumbele lyawaawo wakatobela bana Isilayeli bamwi bakamusinikizya nkaambo bakacili kusalulula.\\n“Kusyule lyawaawo bamwi baalumi bakazyila kuli Jakobo, eelyo Petulo wakalikulya antoomwe abantu ba masi: pele nibaasika munsimunsi wakalekezya kulya abantu aaba akusosoloka munsi lyabo, kayoowa baabo bakapalwidwe.” (Galatiya 2;12, KJV)\\nNaakabona caali kucitika Paulu wakafwambaana kucilesya cilengwa eeci. Ibbala lya “milazyo” ndyaakali kwaambilizya Paulu naakali kwaamba “mulawo uuli mumilazyo” (Efeso 2:15) uzwa kubbala lya “dogma” (#1378). “Nzye zilengwa zyabasilutwe” nzyaakali kwaamba Yahushua Naakabuzya kuti, 'Nkaambo nzi ncomutyolela mulawo wa Yahuwah nkaambo kazilengwa zyenu?” (Amulange Mateyo 15:3) Imulawo a milazyo njaakali kwaamba mu Efeso 2:15 Paulu tiiwali mulawo wabulemu ngwaakazuminide kuti ulisetekene alimwi mubotu. Paulu wakalikwaamba zilengwa zyabantu, zilemena nzibaali kuyaabukulaika bantu bapaizi abasilutwe liya kabayiisya bantu kuti beelede kubeleka kuliyandawida nzila yakuya Kujulu kwiinda mukutobela tulengwa twabo. Ootu tulengwa twakulesyalesya bantu ntotwaaletelezya kusulaikana, kuyeeyelana zibi, kucimwa, akuzandaulana akataa bana Isilayeli abantu ba masi. Eeyi milawo yatulengwa twabantu njiyaaleta “bwaanda buzandula” akataa bana Isilayeli abantu ba masi. Kaambo nkaakali kwaamba Paulu mu Efeso 2 nkakuti Yahushua wakaboolela kunununa bantu boonse bali koonse nkobabede. Yahushua taakamvwanya muntu a Yahuwah alikke, pele wakamvwanya muntu amuntunyina. Tiikwakacili caandaanya Isilayeli abantu ba masi, mwaalumi amwanakazi, uufutudwe awutafutudwe.\\nPele lino muli Yahushua Uunanikidwe inywe nomwaali kulaale lino mwaleta munsimunsi kwiinda mubulowa bwa Uunanikidwe. Nkaambo Ngo luumuno lwesu, nguwakatuswaanganya, akumwaya bwaanda bwakatuzandwide akati kesu; Wakamanya businkondo kwiinda mumubili Wakwe, nkokuti Mulawo waajisi milazyo yabupaizi, kutegwa aswaanganye nkamu zyobilo kuti abe muntu mupya omwe akuleta luumuno,” ( Efeso 2:13-15)\\nYahushua ngowaazwide bwini bweelede kuba mulawo wabulemu. Aboobo, Waamwaya milazyo yazilengwa zyabantu zyakusulaikana nzibaabikkide bantu bamaanu masyoonto. Kuzuzikwa kwini kwa Mulawo Nduyando.\\n“Nkaambo mulawo ulazuzikwa mubbala lyomwe, ndilyo eeli; Yanda mweenzinyoko mbuli mboliyanda.” (Galatiya 5:14, KJV)\\n“Luyando taluciti cibyaabi kumweenzinyina: aboobo luyando nkuzuzika mulawo.” (Loma 13:10,KJV)\\nMuli Yahushua boonse baliswaangene muluyando. Efeso 2 basekelela lukamantano lupya aluyando lwabusazinyina ndwaakaleta Yahushua akubamba Mulawo uutamani, uusetekene, uululeme uutamani alimwi wabulemu.\\nMuli YAH taakwe Kujwe naa Kumbo,\\nKumusanza naa Kunyika;\\nPele kuli buyo kumvwana kupati kwaluyando\\nMuli Nguwe myoyo yakasimpe ili koonse\\nMulimo Wakwe mbunweba bwagolide,\\nBwaanga antoomwe mukowa wabantu.\\nAmujatane, mumaanza, nobasyomwa,\\nKufumbwa musyobo wenu!\\nOoyo uubelekela Taata wangu mbuli Mwana Wakwe\\nMweenima ncobeni kuli Ndime.\\nMuli YAH Kujwe aKumbo kwaswaana lino\\nMuli Nguwe Kumusanza aKunyika kwaswaana\\nBoonse bana Kristu bali bomwe muli Nguwe\\nMilawo ili Kkumi = Cikonzya Ciimo ca Yahuwah Citapindauki:\\nULULEME: Yahuwah – Loma 3:26; Mulawo Wakwe Loma - 7:12.\\nWAMASIMPE: Yahuwah- Johane 3:33; Mulawo Wakwe – Nehemiya 9:13.\\nUUTAKWE KAMPENDA: Yahuwah- 1 Johane 3:3; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 19:7, 8.\\nMUMUNI: Yahuwah-1 1 Johane 1:5; Mulawo Wakwe – Tusimpi 6:23.\\nUUSYOMEKA: Yahuwah- 1 Kolinto 1:9; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:86.\\nMUBOTU: Yahuwah – Nahamu 1:7; Mulawo Wakwe – Loma 7:12, 16.\\nWAMOZA: Yahuwah – Johane 4:24; Mulawo Wakwe – Loma 7:14.\\nUUSETEKENE: Yahuwah – Izaya 6:3, 1 Petulo 1:15; Mulawo Wakwe – Kulonga 20:8, Loma 7:12.\\nMASIMPE: Yahuwah- Johane 14:6; Mulawo Wakwe – Intembauzyo 119:142, 151.\\nBUUMI: Yahuwah- Johane 14:6; Mulawo Wakwe – Mateyo 19:17.\\nBULULAMI: Yahuwah – Jelemiya 23:6 ; Mulawo Wakwe - Intembauzyo 119:172.\\nUULONDOKEDE: Yahuwah- Mateyo 5:48; Mulawo Wakwe – Jakobo 1:25.\\nUUTAMANI: Yahuwah- Johane 8:35; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 111:7, 8.\\nLUUMUNO: Yahuwah- Izaya 9:6; Mulawo Wakwe Intembauzyo 119: 165.\\nNZILA: Yahushua – Johane 14:6; Mulawo Wakwe – Intembauzyo 119:30-32.\\nWANCOBENI: Yahuwah- 2 Timoteo 2:19; Mulawo Wakwe- Intembauzyo19:7, 111:7, 8.\\nUUTAPINDAUKI: Yahuwah- Malakayi 3:6; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 111:7, 8.\\nUULWEELA: Yahuwah- Intembauzyo 34:8; Mulawo Wakwe- Intembauzyo: 19:10, 119:103\\nWABUSONGO: Yahuwah- Intembauzyo 111:10; Mulawo Wakwe – Intembauzyo 19:7.\\nUUTWIIMININA: Yahuwah – Intembauzyo 63:6; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 1:2.\\nMUBETESI: Yahuwah- Intembauzyo 50:6; Mulawo Wakwe- Jakobo 2:12.\\nUUTUPA KUTEELELA: Yahuwah- Intembauzyo 18:27; Mulawo Wakwe -19:8.\\nLUYANDO: Yahuwah- 1 Johane 4:7, 8; Mulawo Wakwe – Loma 13:8- 10.\\nUUSALALA: Yahuwah – Intembauzyo 19:9; Mulawo Wakwe – Ezekiya 22:26.\\nUULELEKEDWE: Yahuwah – Intembauzyo 28:6; Mulawo Wakwe – Kulonga 20:11.\\nUUKONDA: Yahuwah- Intembauzyo 37:4; Mulawo Wakwe – Intembauzyo 1:2.\\nMUBOTU: Yahuwah – Izaya 9:6; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:18.\\nLWAANGULUKO: Yahuwah- Izaya 61:1; Mulawo Wakwe- Jakobo 1:25; Intembauzyo 119:45\\nKUKKALA KABOTU: Yahuwah- Intembauzyo 23:4; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:50.\\nLWIIMBO LWESU: Yahuwah- Ciyubunuzyo 15:3; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:54.\\nWALUBOMBA: Yahuwah – Kulonga 34:5; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:58.\\nLUZYIBO: Yahuwah- Izaya 11:2; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:66.\\nBULANGIZI: Yahuwah- Intembauzyo 130:7; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:74.\\nBUUMI: Yahuwah- Intembauzyo 36:9; Mulawo Wakwe- Tusimpi: 3:1, 2.\\nNYIMBO: Yahuwah- Tusimpi 8:13, 14; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:80.\\nKUMVWISISYA: Yahuwah- Intembauzyo 147:5; Mulawo Wakwe- 119:99.\\nKUKKOMANA: Yahuwah- Intembauzyo 146:5; Mulawo Wakwe- Tusimpi 29:18.\\nLUKONDO: Yahuwah- Intembauzyo 16:11; Mulawo Wakwe- Intembauzyo 119:162.\\n“Mutayeeyi kuti [Yahushua] Ndakaboolela kumwaya mulawo, nokuba bashinshimi:\\nNsyeekaboola kumwaya pele kuzuzika.”\\n(Mateyo 5:17, KJV)\\n“Balelekwa aabo babamba Milawo Yakwe, kutegwa bakasike kumusamu wa buumi,\\nakunjila mumilyango yamunzi [Jelusalema Mupya].”\\n(Ciyubunuzyo 22:14, KJV)","num_words":1218,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 18 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nBangelo botatwe baswaya Abrahamu (1-8)\\nSara wasyomezyegwa mwana musankwa; waseka (9-15)\\nAbrahamu wakombelezezya Sodoma (16-33)\\n18 Kuzwa waawo, Jehova+ wakalibonya alimwi kuli Abrahamu akati kazisamu zipati zya Mamure+ eelyo naakakkede amulyango watente, ciindi zuba nolitwa mwaaba. 2 Wakatambya meso aakwe, eelyo wakabona baalumi botatwe kabaimvwi alaale anguwe.+ Naakababona, wakazuza kuyoobacinga, amane wakavwuntama ansi. 3 Mpoonya wakati: “Jehova,* ikuti naa wandifwida luzyalo, ndakomba utandiindilili ndemubelesi wako. 4 Amuleke kaka kuletwe maanzi masyoonto aakusanzya maulu aanu;+ mpoonya mulyookezye munsi aacisamu. 5 Mbwaanga mwaboola okuno kumubelesi wanu, amuleke ndimuletele kankwa kutegwa mukkazike myoyo. Mwamana mulazumanana alweendo lwanu.” Mpoonya balo bakaingula kuti: “Mbubo, kocita mbowaamba.” 6 Aboobo cakufwambaana Abrahamu wakanjila mutente imwakali Sara akumwaambila kuti: “Fwambaana! Leta zipimyo zyotatwe* zyafulaulu, uukande akupanga zinkwa.” 7 Kumane Abrahamu wakalundukila kubutanga bwaŋombe akuyoosala moombe uuboneka kabotu. Wakaupa kumubelesi wakwe, walo iwakafwambaana kumubamba. 8 Mpoonya wakabweza mafwuta amukupa anyama njaakabamba, wababikkila kuti balye. Eelyo wakaima ambali munsi aacisamu nobakali kulya.+ 9 Kumane bakamubuzya kuti: “Ino mukaintu wako Sara uli kuli?”+ Wakaingula kuti: “Mwali mutente.” 10 Eelyo umwi wabo wakazumanana kwaamba kuti: “Masimpe ndiyooboola kulinduwe mwaka uuboola aciindi nciconya eeci, alimwi bona! mukaintu wako Sara uyoozyala mwana musankwa.”+ Lino Sara wakali kuswiilila amulyango watente, mulyango wakali kusyule lyamwaalumi ooyu. 11 Abrahamu a Sara bakalicembeede.+ Sara wakaliindide kale aciimo cakuzyala.*+ 12 Aboobo Sara wakatalika kulisekela mumoyo kati: “Oobu mbundacembaala alimwi awalo simalelaangu mbwaaba mudaala, sena masimpe inga kwaba cindikonda cili boobu?”+ 13 Mpoonya Jehova wakabuzya Abrahamu kuti: “Ino nkaambo nzi Sara ncaaseka akwaamba kuti, ‘Sena masimpe ndiyoozyala mwana mubucembele bwangu?’ 14 Sena kuli cintu cikonzya kumwaalila kucita Jehova?+ Ndiyooboola mwaka uuboola aciindi nciconya eeci, eelyo Sara uyoozyala mwana musankwa.” 15 Pele Sara wakakazya akwaamba kuti, “Kunyina nindaseka pe!” Nkaambo wakaliyoowede. Eelyo Leza wakati: “Inzya! Waseka.” 16 Lino baalumi aaba nobakanyamuka bakatozya kulubazu lwa Sodoma,+ Abrahamu wakali kweenda ambabo kabasindikila. 17 Alimwi Jehova wakati: “Tandikoomusisa Abrahamu ncondiyanda kucita.+ 18 Masimpe Abrahamu uyooba cisi cipati, alimwi masi oonse aanyika ayoolongezyegwa* kwiinda mulinguwe.+ 19 Nkaambo ndamusala kuba mulongwe wangu kutegwa alailile bana bakwe basankwa kuti babambe nzila zya Jehova kwiinda mukucita ciluzi alimwi iceelede.+ Mpoonya mebo nde Jehova ndiyoomupa Abrahamu zyoonse nzyondakasyomezya.” 20 Mpoonya Jehova wakati: “Kulilauka kujatikizya Sodoma a Gomora+ kwalimvwisya, alimwi zibi zyayo nzipati kapati.+ 21 Ndilaunka ndikabone naa kulila ikwandisikila nkwamasimpe akuti naa zibi zyayo zyaindila ncobeni. Ikuti naa takuli boobo, ndilazyiba.”+ 22 Mpoonya baalumi bakazwa aawo akuya kulubazu lwa Sodoma, pele Jehova+ wakasyaala a Abrahamu. 23 Eelyo Abrahamu wakamusikila akumubuzya kuti: “Sena uyoonyonyoona baluleme antoomwe ababi?+ 24 Ino mbuti kuti kakuli balulami bali 50 mumunzi, sena uyoobanyonyoona naa uyakuufwida luzyalo munzi akaambo kabaluleme aaba bali 50 ibali mumo? 25 Tokonzyi kucita boobo pe, ikunyonyoona uululeme antoomwe amuntu mubi, alimwi muntu uululeme takonzyi kweelana amuntu mubi.+ Tokonzyi kucita boobo pe.+ Sena Mubetesi wanyika yoonse takonzyi kucita ciluzi?”+ 26 Mpoonya Jehova wakati: “Ikuti mu Sodoma ndajana bantu baluleme bali 50, ndiyakuufwida luzyalo munzi woonse akaambo kabantu aabo.” 27 Pele Abrahamu alimwi wakati: “Mpaawa ndalisungula kwaambaula a Jehova kakuli ndili bulongo buyo amulota. 28 Ino kuti baluleme kabali buyo 45, sena uyakuunyonyoona munzi woonse akaambo kabali musanu babulide?” Mpoonya Leza wakati: “Tandikaunyonyooni ikuti ndajana buyo bali 45.”+ 29 Pele alimwi wakamubuzya kuti: “Ino kuti kwajanika ibali 40 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 40.” 30 Alimwi wakazumanana kwaamba kuti: “Akaka Jehova utandinyemeni,+ ndalomba ndizumanane kwaamba: Ino kuti kwajanika buyo bali 30 ?” Mpoonya wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni ikuti bali 30 bajanika.” 31 Pele Abrahamu wakazumanana kwaamba kuti: “Mpaawa ndalisungula kwaambaula a Jehova: Ino kuti kwajanika buyo bali 20 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 20.” 32 Kumamanino wakati: “Akaka Jehova utandinyemeni pe, pele ndalomba ndaambe buyo kamamanino: Ino kuti kwajanika buyo bali 10 ?” Mpoonya Leza wakaingula kuti: “Tandikaunyonyooni akaambo kabaabo bali 10.” 33 Lino Jehova naakamana kwaambaula a Abrahamu, wakaunka+ eelyo awalo Abrahamu wakajokela kuŋanda.\\n^ Abrahamu wakaambaula amungelo ooyo Jehova ngwaakatumide, mbuli kuti wakali kwaambaula a Jehova cacigaminina.\\n^ Mu Chihebrayo, “zisuwo zyotatwe.” Zyoonse antoomwe zyakali kulema makkilogilamu aali 10. Amubone Makani Aayungizyidwe B14.\\n^ Mu Chihebrayo, “Cilengwa cabamakaintu cakalilekede kale kuli Sara.”\\n^ Naa “ayoolijanina cilongezyo.”","num_words":624,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kulonga 39 IBBAIB63 - Lino bakabelesya masani - Bible Search\\nKulonga 38 Kulonga 40\\nZyakusama zyabupaizi mbuzyakacitwa\\n1-Lino bakabelesya masani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu kukutunga zyakusama zyamanyengwe-manye­ ngwe zyakupaizya mucikombelo. Bakacitila Aroni zyakusama zisalalisya, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n2-Wakapanga efodi angolida amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu. 3Bakabambasika ingolida, baiandaula, bacita tukole twatuwayile twakutunga mumasani aanyanzabili­ amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu kukucita mampyali. 4Alimwi bakacita intambo zyamakuko kumpela zyaco zyobile zyakuciswanizya. 5-Alwalo lutambo lwaco lweebeka lwakucaanzya lwakapangwa mbubonya, angolida amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa. 6-Alimwi wakabweza mabwe aaonukusi, waazyungulusya tuwayile twangolida, walemba alingawo mbubonya mbukulembwa anwenwe, walemba mazina aabana ba-Israyeli. 7-Aya mabwe wakaabika antambo zyamakuko, abe mabwe aaciibalusyo aabana ba-Israyeli, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n8-Alimwi wakacita cibaki cakaango; cakacitwa cabucenjezu mbubonya mbuli efodi; cakacitwa angolida amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu. 9Cakacitwa azyooko zyone zyeelene, alimwi kacipimpidwe; bulamfu bwaco bwakali cisela cakakokola, abwaamba bwaco bwakali cisela cakakokola, necakapimpwa. 10-Nkabela mukati kaco bakabika milongo yone yamabwe. Mumulongo mutaanzi kamuli ibbwe lisalala pyu abbwe lyatopazi abbwe lyasmaragido. 11-Mumulongo wabili kamuli ibbwe lyanofeki abbwe lya-Safiro abbwe lyajaspi. 12Mumulongo watatu kamuli ibbwe lyaliguri abbwe lyaagate abbwe lyaamutusto. 13-Mumulongo wane kamuli ibbwe lyaberulo abbwe lyaonukusi abbwe lyakrusalito. Oonse akabikwa mutuwayile twangolida. 14Mabwe akali ikumi aabili, akali amazina mbubonya mbuli mazina aabana ba-Israyeli. Akalembwa mbubonya mbuli inwenwe mbwiilembwa; limwi alimwi kalili azina lyamusyobo walyo akati kamisyobo iili kumi aibili. 15Alimwi cisani cakaango bakacicitila inketani zyangolida iisalala zyoosedwe mbuli tukole. 16Nkabela bakacita mawayile obile aangolida ancoko zyobile zyangolida; bakabika incoko zyobile kuzyooko zyobile zyacisani cakaango. 17Lino bakaseka intambo zyobile zyangolida muncoko zyobile zyakuzyooko zyacisani cakaango. 18Nkabela impela zyobile zyantambo bakazyaanzya mawayile obile, aboobo bakaciswanizya amaanza aacisani cakaango kunembo. 19Elyo bakafula incoko zyobile zyangolida, bazibika mumpimpito zyobile zyacisani cakaango kulubazu lwaco lubambene aefodi mukati. 20Alimwi bakafula incoko zyobile zyangolida, bazibika antambo zyamakuko zyaefodi, kumeso, ansi, nkociswaninana alukumba lwaefodi luosedwe camaanu, 21Elyo cisani cakaango bakacaanzya incoko zyaco kuncoko zyaefodi alukole lwakamwemvwe, kuti cibe atala lyalukumba lwaefodi, cisani cakaango citaangununwi kuli efodi, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n22-Acalo cikobela ca-efodi wakacicitya masani aaosedwe aakamwemvwe coonse. 23Cikobela kacijisi cipulo camutwe akati mbuli cipulo cankausu, Cakagomenwa koonse koonse kuti citazambuluki. 24Akwalo kunsi lyacikobela bakatungilila micelo yamapomegranite amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu. 25-Alimwi bakapanga milangu yangolida iisalala, babika milangu koonse koonse akati kamapomegranite kumoombe wacikobela: 26mulangu apomegranite, mulangu apomegranite, koonse koonse kumoombe wacikobela cabupaizi, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n27-Alimwi bakatunga zibaki zyamasani aatuba aalukidwe kabotu, zibe zya-Aroni azyabana bakwe, 28-acitambala camasani aatuba, ansulumani zyamasani aatuba, atubbudula twamasani aatuba aalukidwe kabotu, 29alukumba lunyekawidwe lwamasani aatuba aalukidwe kabotu amasani aanyanzabili­ amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n30-Alimwi bakacita imbede yamunsini uusalala. Bakaicitya ingolida iisalala akulemba alinjiyo, mbubonya mbokulembwa anwenwe, majwi aakuti, Kusalalisya kuli-Jehova. 31Bakalanga alukole lwakamwemvwe lwakwiianzya kucitambala kujulu, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\nMilimo yacikombelo mbuyakamana\\n32-Aboobo milimo yoonse yacikombelo catente lyambunganino yakamana. Bana ba-Israyeli bakacita zintu zyoonse mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila­ Musa. 33-Elyo bakaletela Musa cikombelo, itente azibelesyo zyalyo zyoonse, zijatilizyo zyaco, minsende yaco, minkulu yaco, misumpululu yaco, azikazikilo zyaco; 34zyakuvumbya itente zyazikanda zyabagutu zisalazidwe, azipaya, acisitilizyo cakuvumbilizya; 35ibbokesi lyacizuminano amiziyo yalyo, acuuno caluzyalo; 36intafule azibelesyo zyayo zyoonse, azinkwa zyamabonwabonwa; 37-cikazikilo camalampi cangolida iisalala, amalampi aakubika mpawo, azibelesyo zyaco zyoonse; amafuta aakumunisya; 38cipaililo cangolida, amafuta aakunanika, atununkilizyo tubotu, acisitilizyo cakumulyango watente; 39-cipaililo camukuba akansabwe kaco kamukuba, miziyo yaco azibelesyo zyaco zyoonse; cisambilo atako lyaco; 40-zisitilizyo zyalubuwa, misumpululu yalo azikazikilo zyalo, acisitilizyo cakumulyango walubuwa, antambo zyawo, anembe zyawo, azibelesyo zyoonse zyacikombelo catente lyambunganino, 41zikobela zyamanyengwe zyakucitya milimo yabupaizi mubu sena busalalisya, zyakusama zya-Aroni mupaizi, azyakusama zyabana bakwe zyakucitya milimo yabupaizi. 42-Mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa, bana ba-Israyeli bakacita milimo yoonse buyo. 43-Nkabela Musa naakabona milimo yoonse njibakacita, wakajana kuti bacita zintu zyoonse mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila. Elyo Musa wakabalongezya.","num_words":631,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.152,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Levitiko 4 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nMatalikilo Kulonga Levitiko Myeelwe Deuteronomo Joshua Babetesi Rute 1 Samuele 2 Samuele 1 Bami 2 Bami 1 Makani 2 Makani Ezara Nehemiya Esita Jobu Intembauzyo Tusimpi Mukambausi Lwiimbo Lwa Solomoni Isaya Jeremiya Malilo Ezekieli Daniele Hosea Joeli Amosi Obadiya Jona Mika Nahumu Habakuku Zefaniya Hagai Zekariya Malaki Matayo Marko Luka Johane Milimo Baroma 1 Bakorinto 2 Bakorinto Bagalatiya Baefeso Bafilipi Bakolose 1 Batesalonika 2 Batesalonika 1 Timoteyo 2 Timoteyo Tito Filimoni Bahebrayo Jakobo 1 Petro 2 Petro 1 Johane 2 Johane 3 Johane Juda Ciyubunuzyo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27\\nCituuzyo cazibi (1-35)\\n4 Mpoonya Jehova wakaambila Musa kuti: 2 “Ubaambile bana Israyeli kuti, ‘Ikuti naa umwi muntu wabisya cakutazyiba+ kwiinda mukucita cimwi cazintu eezyo Jehova nzyaakamulailila kuti tazyeelede kucitwa, mboobu mbomweelede kucita: 3 “‘Ikuti mupaizi uunanikidwe+ wabisya+ akuletela bantu cibi, nkokuti weelede kuleta mupoho uucili mwana uutajisi kampenda kuti abe cituuzyo cazibi kuli Jehova akaambo kacibi cakwe.+ 4 Weelede kuleta mupoho kumulyango watente lyakuswaanganina+ kubusyu bwa Jehova akubikka janza lyakwe amutwe wamupoho ooyo, eelyo weelede kumujaya kubusyu bwa Jehova.+ 5 Mpoonya mupaizi uunanikidwe+ uyoobweza bulowa bwamupoho bumwi akubunjizya mutente lyakuswaanganina; 6 eelyo mupaizi uyootompa munwe wakwe mubulowa+ akubusansaila ziindi zili ciloba+ kubusyu bwa Jehova kumbele lyacisitilizyo cabusena busalala. 7 Mupaizi uyoolamba bulowa bumwi kumeja aacipaililo catununkilizyo+ kubusyu bwa Jehova, icili mutente lyakuswaanganina; eelyo bulowa bwamupoho boonse ibwasyaala uyoobutila ansi aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa,+ icili kumulyango watente lyakuswaanganina. 8 “‘Mpoonya uyoogwisya mafwuta oonse aamupoho wacituuzyo cazibi kubikkilizya amafwuta aavwumbilide bula, 9 ansa zyobilo amafwuta aali kulinzizyo. Alimwi uyakwaagwisya mafwuta aakumuni antoomwe ansa.+ 10 Uyoozigwisya mbubonya mbwagwisya zili kumupoho wacipaizyo calumvwano.+ Alimwi mupaizi uyoozyuumpa kuti zisuke busi acipaililo cazituuzyo zyuumpwa. 11 “‘Pele cikutu camupoho, nyama yoonse, mutwe, myeendo, bula alimwi abufwusi+– 12 azibeela zimbi zyoonse zyamupoho–uyoozitola anze aankambi kubusena busalala ooko kusowelwa mulota,* alimwi uyoozyuumpa amulilo wankuni.+ Zyeelede kuumpilwa kooko kusowelwa mulota. 13 “‘Lino ikuti mbungano yoonse yabana Israyeli yabisya cakutazyiba,+ pele tiiyakazyi kuti yakacita cintu Jehova ncaakalailila kuti tabeelede kucita,+ 14 eelyo cibi eeco cazyibwa, mbungano yeelede kupa mupoho uucili mwana wacituuzyo cazibi akumuleta kutente lyakuswaanganina. 15 Baalu bambungano bayoobikka maanza aabo amutwe wamupoho kubusyu bwa Jehova, eelyo mupoho ooyo uyoojaigwa kubusyu bwa Jehova. 16 “‘Mpoonya mupaizi munanike uyoobweza bulowa bwamupoho bumwi akubunjizya mutente lyakuswaanganina. 17 Eelyo mupaizi uyootompa munwe wakwe mubulowa akubusansaila ziindi zili ciloba kubusyu bwa Jehova kumbele lyacisitilizyo.+ 18 Uyoolamba bulowa bumwi kumeja aacipaililo+ icili kubusyu bwa Jehova, icili mutente lyakuswaanganina; eelyo bulowa boonse bwasyaala uyoobutila ansi aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa, icili kumulyango watente lyakuswaanganina.+ 19 Uyakwaagwisya mafwuta oonse akwaaumpa kuti asuke busi acipaililo.+ 20 Uyoozigwisya mbubonya mbwaakagwisya zili kumupoho wacituuzyo cazibi. Oobu mbwayoocita akumupoho ooyu, alimwi mupaizi uyoomanya milandu yabo,+ eelyo bayoolekelelwa. 21 Uyootola mupoho anze aankambi akumuumpa, mbubonya mbwaakacita kumupoho wakusaanguna.+ Ncituuzyo cazibi cambungano.+ 22 “‘Ikuti silutwe+ wabisya cakutazyiba kwiinda mukucita cintu Jehova Leza wakwe ncaalailila kuti taceelede kucitwa, 23 naa wazyiba cibi ncaacita kwiinda mukutyola mulawo, nkokuti weelede kuleta kajembwe katajisi kampenda kakali cituuzyo. 24 Uyoobikka janza lyakwe amutwe wakajembwe aako akukajaila kubusena ooko munyama wacituuzyo cuumpwa nkwajailwa lyoonse kubusyu bwa Jehova.+ Ncituuzyo cazibi. 25 Mupaizi uyootompa bulowa bwacituuzyo cazibi amunwe wakwe akubulamba kumeja+ aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa, eelyo bulowa boonse bwasyaala uyoobutila ansi aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa.+ 26 Uyakuumpa mafwuta oonse aakajembwe kuti asuke busi acipaililo mbubonya mbuli mafwuta aacipaizyo calumvwano;+ alimwi mupaizi uyoomanya milandu yakwe, eelyo uyoolekelelwa. 27 “‘Ikuti muntu uuli woonse wabisya cakutazyiba akuba amulandu kwiinda mukucita cintu Jehova ncaalailila kuti taceelede kucitwa,+ 28 naa wazyiba cibi ncaacita, weelede kuleta cituuzyo cakwe, nkokuti kapongo kapwizi katajisi kampenda akaambo kacibi ncaacita. 29 Uyoobikka janza lyakwe amutwe wakapongo aako kacituuzyo cazibi akukajaila kubusena nkukonya ooko munyama wacituuzyo cuumpwa+ nkwajailwa lyoonse. 30 Mupaizi uyootompa bulowa amunwe wakwe akubulamba kumeja aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa, eelyo bulowa boonse bwasyaala uyoobutila ansi aacipaililo+ cazituuzyo zyuumpwa. 31 Uyakwaagwisya mafwuta oonse+ mbubonya mbokucitwa kucipaizyo calumvwano,+ alimwi mupaizi uyakwaaumpa kuti asuke busi acipaililo kutegwa bube bweema bununkilila kuli Jehova; alimwi mupaizi uyoomanya milandu yakwe, eelyo uyoolekelelwa. 32 “‘Pele naa cituuzyo cakwe cazibi ncaaleta mwanaambelele, weelede kuleta mpwizi iitajisi kampenda. 33 Uyoobikka janza lyakwe amutwe wamunyama ooyo wacituuzyo cazibi akumujaila kubusena ooko munyama wacituuzyo cuumpwa nkwajailwa lyoonse.+ 34 Mupaizi uyookombola bulowa bwacituuzyo cazibi amunwe wakwe akubulamba kumeja aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa,+ eelyo bulowa boonse bwasyaala uyoobutila ansi aacipaililo cazituuzyo zyuumpwa. 35 Uyakwaagwisya mafwuta oonse mbubonya mafwuta aamugutu uucili mwana wacipaizyo calumvwano mbwaagwisyigwa lyoonse, alimwi mupaizi uyakwaaumpa kuti asuke busi acipaililo kuyungizya azituuzyo zyuumpwa zya Jehova;+ kumane mupaizi uyoomanya milandu yakwe, eelyo uyoolekelelwa.+\\n^ Naa “mulota wamafwuta,” nkokuti, mulota uusangene amafwuta aazipaizyo.","num_words":685,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.09,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Maseseke aa Lufutuko Print\\nMaseseke aa Lufutuko\\nKuli mabala aabalwa atwaambo tumvwugwa mukukambauka pele aatamvwisyidwe kabotu. Bululami kwiinda mu lusyomo nkaambo kamwi akataa twaambo ooto; kalabelesyegwa ziindi zinjaanji pele takateeledwe cini ncokaambilizya. Ncintu ciyandika kapati kuti boonse bayanda kuyoopona buumi butamani antoomwe a Yahuwah kabamvwisyide cini ncobwaambilizya “bululami kwiinda mu lusyomo”, nkaambo eeyo njenzila ilikke muntu woonse mbwayoofutulwa.\\nKubaa “bululami” caambilizya kuzuminana a Mulawo wabulemu:\\n\"Kuti eeco caambwa mukwaamba muntu, caambilizya kuti ooyo muntu ulisetekene mumoyo, alimwi uteelela malailile aabulemu mumicito yakwe; mbuli muntu mululami.\" (Noah Webster, American Dictionary of the English Language, 1828.)\\nMangwalo akulwaizya kuti: “Pele webo, O muntu ookwa Yahuwah, . . . tandila kubaa bululami, kulijata, kubaa lusyomo, kubaa luyando, kukkazyika camba, alweengelelo.” (1 Timoteo 6:11, Restored Names Scripture) Balikke aabo batobela bululami, aabo mumizeezo iili mukati kabo ambobalimvwide, kabeendelana a Yahuwah, mbabayoofutulwa.\\nIpenzi liliko ndyakuti:\\nKunyina uululeme! Pe, naba omwe pe!\\nKunyina uuteelela! Kunyina uukakatila kuyandaula Yahuwah.\\nBoonse bakaleya munzila. Boonse antoomwe tabacikwe mpindu.\\nKunyina uucita cibotu! Pe, naba omwe pe!\\n(Bona BaLoma 3:10-12.)\\nNkaambo kakuti boonse mbaasizinyonyoono, eeco ncencico bululami kwiinda mu lusyomo ncocili cipego cabulemu ciyandisi. Kwaamba zya Mufutuli, Mangwalo aamba kuti:\\n“Tatujisi Mupaizi Mupati uutakonzyi kutufwida lubomba mubuteteete bwesu. Mupaizi wesu wakasunkwa munzila zyoonse, mbubuli mbotusunkwa swebo. Pele taakwe naakabisya pe. Lino atube aacamba swebo, tuswene kucuuno cabwami ca Yahuwah uulaaluse. Ooko tuyootambula lweengelelo akujana luse lwakutugwasya ciindi notubula. (BaHebulayo 4:15, 16, KJV)\\nCipego ca Yahuwah mu Mwanaakwe cijatikizya zinjaanji kwiinda buyo kunununa muntu kuzwa mucibi. Ciguminizya kulengulula mizeezo iili mukati kamoyo ambwalimvwide kuya kuciimo cabulemu. Munununi wabantu wakatempaulwa kufumbwa sunko ndyookatingaana kale, pele Walo taakabisya pe. Aboobo, kwiinda mulufu Lwakwe mucibaka cako, Walo ulakonzya kukupa bululami Bwakwe kutegwa yebo ukakonzye kwiimikila kunembo lya Yahuwah kubee kunyina nookacitide cinyonyoono.\\nKuti naa muntu umwi waba muli Messiah, walengwa bupya. Zintu zikulu-kulu zyamana, zyoonse zyaba zipya. Wacita eezi ngu Yahuwah, walo muli Messiah wakayanzana andiswe. Eelyo wakatupa mulimo wakukambauka luyanzano oolu. Tukambauka kuti muli Messiah, Yahuwah ulayanzanya bamunyika anguwe, tabali zibi zyabo. . . . pele Yahuwah wakabikka zinyonyoono zyesu alinguwe, kuti swebo tube balulami kuli Yahuwah.” (Bala 2 Bakolinto 5:17-19, 21.)\\nCipego ca Yahuwah nkununwida limwi boonse basyoma muli Nguwe kuzwa kububi bwa cinyonyoono. Oobu mbo bululami bwa Yahuwah alimwi bukonzya buyo kujanwa kwiinda mu lusyomo nkaambo ncipego cakupegwa buyo. Kunyina muntu uunga walijanina bululami bwa Yahushua kwiinda munguzu amilimo yakwe.\\n“Kayi kwiindila mumalailile aali mu Mulawo taakwe muntu naba omwe uukonzya kululama kunembo Lyakwe. Nkaambo Mulawo nguututondezya kuti tuli basizinyonyoono.” (BaLoma 3:20, NKJV)\\nNdileelyo buyo mubisyi weempedwe najatilila kuzisyomyo ziyandisi kwiinda mu lusyomo, nalulamikwa.\\n“Amulange, ooyo ulisumpula taluleme mumoyo wakwe, pele ooyo uululeme kwiindila mulusyomo uyooba abuumi.” (Habakuku 2:4, NKJV)\\nPaulu wakapandulwida basyomi baku Galatiya kuti:\\nMuntu talulami nkaambo kakucita milimo ya mulawo pe, pele kwiinda mukusyoma muli Yahushua Munanike, aswebo twakasyoma muli [Nguwe], kutegwa tululamikwe kwiinda mu kusyoma muli Yahushua, kutali mu milimo ya mulawo, nkaambo mumilimo ya mulawo kunyina muntu uunga walulamikwa. (Bala BaGalatiya 2:16.)\\nYahuwah “wakiiyanda nyika cakuti wakiipa mwanaakwe simuzyalwaalikke, kutegwa kufumbwa uusyoma muli nguwe atakafwidilili pele akabaa buumi butamani.” (Johane 3:16, KJV) Nokuba boobo, kutegwa utambule cipego cipati eeci azileleko zyoonse nzyoceetelezya, yebo weelede kubelesya lusyomo. “Lusyomo” lwini talumvwisyidwe kuti ndusyomo luli buti. Lusyomo nkusyoma buyo, pele ncintu ciinda aawo.\\n“Lino lusyomo nzintu [nkukkazyika camba] muzintu zilangila,mbumboni bwazintu zitanabonwa.” (Hebulayo 11:1, KJV)\\nMunzila ngubauba, lusyomo:\\n\"Nkuzumina mumizeezo yako kasimpe kaambwa amuntu umwi, kuyaamina munguzu zyakwe akusyomeka kwakwe, kakwiina bumboni bwakuyungizya atalaa; kusala kuti eeco caambwa amuntu umwi naa bumboni mbwaapa, kuti nkakasimpe.\" (Noah Webster, American Dictionary of the English Language, 1828.)\\nKutambula bululami mbwaakaleta Yahushua kwiinda mubuumi mbwaakapona kakwiina kampenda, muntu weelede kubelesya lusyomo nkaambo “kakwiina lusyomo oolo tacikonzyeki kumukkomanisya walo, nkaambo ooyo uuboola kuli [Yahuwah] weelede kusoma kuti Walo nkwali, akuti Walo nguulumbula boonse bamuyandaula camoyo woonse.\" (BaHebulayo 11:6, NKJV) Lusyomo lwa masimpe teesyi mbolimvwa mumoyo pe. Pele, nkusala kokkazyikide moyo kusyoma mucisyomyo ca Yahuwah nkaambo kakuti Walo nguni alimwi Walo uli buti, kakwiina kulangila bumboni bumwi kwiinda waawo kuti usyome. Bantu banji balindizya kulimvwa kukasaalilwa mumoyo nkokuya balimvwaanga balaa lusyomo. Ooku nkulubizya. Ciindi cini noyelede kubelesya lusyomo ndileelyo naakumana maanu wabulilalyo cakucita, eelyo nolimvwide aanga Yahuwah wakuyaamuka akukusiya kotakwe luyando.\\nBanaKristu banji bakatalika lweendo lwa bunakristu kabasyoma mu Mufutuli kuti abatambule akubalekelela. Kutaanguna, basyoma kuti Moza wa Yahuwah uyoopegwa kuli mbabo, mpoonya balabbapatizyigwa, kabakkomene akusyoma Munununi wabo. Nokuba boobo, mukuya kwaciindi, banji batalika kukkala maumi aabo kubee bayoofutulwa kwiinda mukukakatila kwanguzu zyabo akuteelela mulawo. Aaka nkakooze abalo baGalatiya mubaacegwa. Paulu wakababukila akubuzya kuti:\\nO nywebo noba Galatiya nobafubafuba! Nguni wakamulowa ncomutateeleli kasimpe, hena Yahushua Munanike taakalibonya kumbelaa meso eenu munzila iisalala naakagagailwa akati kenu? Nceeci cilikke nceyanda kuti ndimvwe kuzwa kuli ndinywe: Hena mwakatambula Moza kwiinda mumilimo ya mulawo, naa mukuteelela kwa lusyomo? Hena mbomuli bafubafuba oobo? Mwakataangunina mu Moza, hena lino mwasondoka ncomweendela muzisusi zyanyama na? (Bala BaGalatiya 3:1-3.)\\nKunyina cintu ncanga wacita naba muntu omwe kuti avwozyegwe lufutuko. Ncipego cakupegwa buyo, kuzwa kumatalikilo alili kusikila kumamanino, eeco citambulwa buyo kwiinda mu kusyoma muzisyomyo zyokwa Yahuwah.\\nKunyina cintu ncanga wacita naba muntu omwe kuti avwozyegwe lufutuko. Ncipego cakupegwa buyo, kuzwa kumatalikilo alili kusikila kumamanino, eeco citambulwa buyo kwiinda mu kusyoma muzisyomyo zyokwa Yahuwah. Intaamu ntaanzi yakutambula bululami bwa Yahushua kwiinda mu lusyomo nja kusala kusyoma kuti Walo ncaakaamba uyoocicita ncobeni. Walo waakusyomya ncobeni yebo kuti:\\n\". . .ooyo uuboola kuli Ndime kunyina pe nentikamutandile anze.\" (Johane 6:37, NKJV)\\nAmbweni inga yebo weenkela kuswena munsi Lyakwe, pele Walo ulayungizya kuti:\\n\"Kamuboola kuli Ndime nyoonse nomukatede anomulemedwe mikuli, njoomupa kulyookezya. Amubweze joko Lyangu akwiiya kuli Ndime; nkaambo Ime ndimubombe moyo, alimwi muyoojana kulyookezya mumyoyo yenu. Nkaambo joko Lyangu ndyuubauba alimwi mukuli Wangu tuulemi.\" (Mateyo 11:28-30, NKVJ)\\nIntaamu yabili njakuzumina kwiinda mu lusyomo kuti ooko kucenjezya kwaambilwa bantu ba Laodicea kugaminina nduwe lwako ayebo.\\n“Mutumwa waku Lawodisiya mulembele boobu:. . . 'ndilizi milimo yako mboibede, totontoli alimwi topyi . . . Tee kayi waamba kuti, 'Ndilivwubide, ndijisi lubono lunji-lunji, taakwe cintu ncendibula.' Pele tozi kuti ulipengede uleetezya, uli mucete, uli moofu, alimwi ulaa cintanda. Lino ncekulailila ncakuti uule ngolida kulindime yakasalazigwa amulilo kutegwa ube muvwubi mwini-mwini, a zikobela zituba, kutegwa ulisamike utabonwi mantaanda aako; akulibikka musamu wameso kutegwa ubone.” (Bala Ciyubunuzyo 3:14-18, NKJV.)\\nYebo tokonzyi kubona bulamfu bwa cinyonyoono akusofwaala kuli mumoyo wako omwini. Aboobo, uyandika kuzumina kwiinda mu lusyomo kuti ciimo cabu Laodicea caambilizya nduwe lwako. Mpoonya alimwi lilikke eelyo Musilisi Mupati nayookupa musamu wabulemu uukuponya. . Ooyu musamu utambulwa buyo kwiinda mu kusyoma mu zisyomyo ziyandisi zipati. Kopaila antoomwe a Davida kuti:\\n“O [Yahuwah], ndeengelele, ndeengelele kweendelana aluyando Lwako lutazungaani, nsotoko zyangu zizimaanye a luse lwako lupati. Sanzya milandu yangu, ndisalazye kuzwa kucinyonyoono cangu . . . . Ndisalazye a mululwe kuti nsalale ncobeni, kondisanzya kuti ntube kwiinda caanda. O [Yahuwah], ndipa moyo uusalala, ubikke muuya mupya uululeme mulindime.” (Intembauzyo 51:1, 2, 7 & 10, NKJV)\\nMpoonya, kumamanino, kosala kusyoma kuti Walo wakakucitila boobu nkaambo Walo nguwaasyomya kuti mbwayoocita oobo.\\n“Lino mukuti kuli bakamboni banji-banji batuzingulukide, atusowe zyoonse zitulemena azinyonyoono zyoonse zitukakatide, pele atwiindilizye canguzu lweendo ndutwatalika kale. Mizeezo yesu iibe kuli Yahushua walo uuli nentalisyo alimwi nguulondola lusyomo lwesu . . . “(BaHebulayo 12:1, 2, KJV)\\nYahushua wakaboola kuzyootuyubunwida kuti nyama yabuntu tiiciti cibi niiswaangene abulemu. Aabo batambula bululami bwa Yahushua kwiinda mu lusyomo bayoobona kuti eelyo nobacita kuyanda kwa Yahuwah, mubwini bacita zintu nzyobakkomanina kucita abalo lwabo.\\n“Bukkale oobu mbombubo Yahuwah mbwaakamwiitila. Kayi Kilisito wakapenzegwa akaambo kandinywe, eelyo wakamusiila cikozyanyo kuti mutobele. Walo taakwe naakacita cibi nikuba kwaamba cakubeja pe. Messiah wakanyamuna zinyonyoono zyesu mumubili wakwe aciingano kuti muleye zibi zyoonse, pele mubikke moyo woonse mukucita ziluleme. Mwaponyezegwa azilonda zyakwe.'” (1 Petulo 2:21, 22, 24, NKJV)\\nBululami kwiinda mulusyomo bulainda kuba mizeezo iili buyo mumutwe. Ncintu citobela ciimo ca mizeezo iili mumutwe. Bululami kwiinda mukusyoma nkucita zintu ziluleme kwiinda munguzu zya Yahushua. Ooyo uusalazyidwe uba OMWE antoomwe a Yahuwah. Yahushua, nguupona buumi Bwakwe kwiinda mumuntu uusyoma, kabamba akulondola mulawo ookwa Yahuwah cakumaninina. Oobu mbobululami ncobeni kwiinda mulusyomo alimwi nceceetela luumuno lwa bulemu akulyookezya ooko nkobatazyi aabo bakwakwalisya kuyoonjila Kujulu kwiinda munguzu zyabo. Insabata, mukonzyanyo wa kulyookezya uulindila baabo balekela limwi kupapalisya anguzu zyabo kuti bafutulwe muciindi cakuti basyome buyo mulweengelelo lwa Mufutuli waabuka kuzwa kulufu.\\nMbombubo kuli kulyookezya kubantu ba Elohimu mbubuli mbwaakalyookezya [Yahuwah] buzuba bwaciloba. Nkaambo kufumbwa ooyo uunjila mukulyookezya kwa Leza walyookezya kuzwa kumilimo yakwe, mbuli [Yahuwah] mbwaakalyookezya kuzwa kumilimo yakwe. (Bala BaHebulayo 4:9, 10.)\\nAabo batambula bululami bwa Yahushua kwiinda mulusyomo banooyanda kubamba mulawo wabulemu. Ulilembedwe mumyoyo yabo alimwi aboobo tuucili mukuli kutobela mulawo, pele ndukondo lwabo! Basyaalizi, aabo bayootolwa Kujulu kakwiina kunjila mulufu, mbabaabo bakasala kutambula bululami bwa Yahushua kwiinda mukusyoma. Balo bapanduludwe boobu mu Ciyubunuzyo :\\nMbaaba babamba milawo yokwa Yahuwah, alimwi balaa lusyomo lwa Yahushua. (Bala Ciyubunuzyo 14:12.)\\nKosala buno buzuba kutobela Jwi lyokwa Yahuwah. Kotambula lufutuko ndwakupa kakwiina muulo. Kosyoma kuti eeco ncaakasyomya, Walo uyoocicita ncobeni. Mpoonya, “talika lweendo lwakupona buumi bupya” antoomwe Anguwe. (BaLoma 6:4)\\nMulumbe Mubotu| Kuzwa Kucibi kuya ku Lufutuko!","num_words":1374,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"(trg)=\"1\"> Sena Mulicizi Kulindila ?\\n(trg)=\"2\"> SENA mulakonzya kweezeezya ciindi bantu ncibasowa amwaka kabalindila ?\\n(trg)=\"3\"> Balalindila mumulongo kuzintoolo naa mumasena munywisilwa mungwimba .\\n(trg)=\"4\"> Balalindila kupegwa zyakulya mumasena mozisambalilwa .\\n(trg)=\"5\"> Balalindila kutegwa babonane adokotela naa musilisi wamenyo .\\n(trg)=\"6\"> Balaalindila mabbaasi alimwi azitima .\\n(trg)=\"7\"> Ee , ciindi cinji kapati mubuumi bwamuntu ncakulindila zintu kuti zicitike .\\n(trg)=\"8\"> Kweelanaa kweezeezya kwakacitwa , bana German balikke balasowa mawoola aasika ku 4,700,000,000 amwaka kabalindila akaambo kakusinkilana kwamyootokala mumigwagwa !\\n(trg)=\"9\"> Umwi muntu wakajana kuti mweelwe wamawoola oyo uleelana amazuba abuumi bwabantu bali 7,000 .\\n(trg)=\"10\"> Kulindila kulakonzya kutyompya kapati .\\n(trg)=\"11\"> Mazubaano kulibonya kuti kunyina ciindi cakucita zintu zyoonse nzyotuyanda alimwi notuyeeya zintu eezyo nzyotweelede kuti katucita cilakonzya kupa kuti kulindila cituyumine .\\n(trg)=\"12\"> Imulembi wazina lya Alexander Rose cimwi ciindi wakaamba kuti : “ Icisela camapenzi amubuumi ncakulindila . ”\\n(trg)=\"13\"> Haazibwene mubweendelezi bwamfwulumende muna Amelika wazina lya Benjamin Franklin wakabona kuti kulindila kulakonzya kudula kapati .\\n(trg)=\"14\"> Imyaka yiinda ku 250 yainda , wakaamba kuti : “ Ciindi ndwija lwamubwa . ”\\n(trg)=\"15\"> Nkakaambo kaako basimakwebo balasoleka kujana nzila zitasowi ciindi nobali mukubeleka .\\n(trg)=\"16\"> Ikuti zintu zinji kazibambwa muciindi cisyoonto buyo , nkokuti ayalo mpindu iijanwa inooli nji kapati .\\n(trg)=\"17\"> Basimakwebo babelekela buleya balasoleka kwiifwambaanya milimo yabo mbuli yakubamba cakulya , yamubbanga iikonzya kucitwa kumbali abbanga kakunyina kuzwa mumootokala alimwi amilimo imbi buyo — nkaambo balizi kuti kukkomanisya basikuula kulabikkilizyaa kucesya ciindi ncobasowa kabalindila .\\n(trg)=\"18\"> Kunyonyoona Buumi Bwesu\\n(trg)=\"19\"> Sikweema umwi muna Amelika wamumwaanda wamyaka wa 19 wazina lya Ralph Waldo Emerson wakatongooka kuti : “ Bwavwulisya kaka buumi bwabantu bunyonyooka akaambo kakulindila ! ”\\n(trg)=\"20\"> Lino - lino aawa , imulembi wazina lya Lance Morrow wakatongooka kujatikizya mbokucima akulemya kuboola akaambo kakulindila .\\n(trg)=\"21\"> Pele alimwi wakaamba “ zyapenzi likatazizye kapati lyakulindila . ”\\n(trg)=\"22\"> Ino ncecinzi eeco ?\\n(trg)=\"23\"> “ Ikuziba kuti ciindi ncintu ciyandika kapati kumuntu umwi aumwi , icibeela cimwi cabuumi bwamuntu cili mukusowekela limwi . ”\\n(trg)=\"24\"> Cilausisya kapati , pele mbobwini .\\n(trg)=\"25\"> Iciindi cisoweka mukulindila cisowekela limwi .\\n(trg)=\"26\"> Ee , ibuumi nobwatali bufwaafwi boobu , ikulindila nokwatali kulibilikwa kapati boobu .\\n(trg)=\"27\"> Pele ciindi ncifwaafwi .\\n(trg)=\"28\"> Izyuulu zyamyaka zyainda , sintembauzyo wamu Bbaibbele wakaamba kuti : “ Myaka yabuumi bwesu ili makumi aali musanu aabili , na tuli basinguzu ambweni ilasika kumakumi aali musanu aatatu ; pele bunji bwayo makatazyo buyo amapenzi , nkaambo ilafwamba kumana , nkabela tulauluka . ”\\n(trg)=\"29\"> Kufwumbwa naa nkuli nkotukkede alimwi naa ndiswe bani , ibuumi bwesu — mazuba , mawoola alimwi amaminiti ngotujisi kuzwa ciindi ncotwazyalwa ajisi kale magolelo .\\n(trg)=\"30\"> Nokuba boobo , tatukonzyi kweeleba bukkale bumwi butusinikizya kusowa ciindi cesu eco ciyandisi katulindila bantu naa zintu zimwi .\\n(trg)=\"31\"> Kwiiya Kulindila\\n(trg)=\"32\"> Bunji bwesu twakatanta kale mootokala weenzegwaa namutekenya wakali kuyaabuzumanana kusola kwiinda mootokala uuli ambele lyakwe .\\n(trg)=\"33\"> Kanjikanji inga kunyina buyaa ncafwambaanina pe — namutekenya inga katajisi acipangano ciyandika kufwaambaanina .\\n(trg)=\"34\"> Nokuba boobo , takonzyi kwiile kulekela namutekenya uumbi kuti kali kumbele lyakwe .\\n(trg)=\"35\"> Ikutakkazika moyo kwakwe kutondezya kuti tanaakaiya kulindila pe .\\n(trg)=\"36\"> Ikwiiya ?\\n(trg)=\"37\"> Ee , ikuciziba kulindila nciiyo ciyandika kwiiya buya .\\n(trg)=\"38\"> Kunyina wakazyalwa kacizi kale kulindila pe .\\n(trg)=\"39\"> Ibana bavwanda balo bayanda kulanganizigwa mpoonya - mpoonya ikuti naa bafwa nzala alimwi naa kuli cimwi cabakatazya .\\n(trg)=\"40\"> Pele mbobayaabukomena balatalika kuziba kuti ziindi zimwi beelede kulindila zintu nzyobayanda .\\n(trg)=\"41\"> Inzya , mbwaanga kulindila ncintu citakonzyi kweelebwa mubuumi bwabantu , kukkazika moyo mukulindila citondezya kuti muntu oyo ulisimide .\\n(trg)=\"42\"> Nokuba boobo , kuli ziindi zimwi kulindila nokutayandiki .\\n(trg)=\"43\"> Iciindi mulumi uucili mwana - mwana natola mukaintu wakwe kucibbadela cakufwambaana akaambo kakuti uyanda kutumbuka , kubinda kwakwe mukucita zintu kutegwa kuli buyo kabotu .\\n(trg)=\"44\"> Ibaangelo ibakabinzya Loti kuti azwe mumunzi wa Sodoma tiibakalibambilide kulindila Loti naakali kuwayawaya .\\n(trg)=\"45\"> Lunyonyooko lwakali afwaafwi kapati , alimwi Loti amukwasyi wakwe bakali muntenda .\\n(trg)=\"46\"> Pele kanjikanji , ibantu inga tabali muntenda pe nobasungilizigwa kulindila .\\n(trg)=\"47\"> Izintu nozili boobo , inga cainda kubota ikuti naa umwi aumwi waiya kukkazika moyo nokuba kuti kulindila inga kwaba akaambo kakutabaa luzibo lukkwene kuli umwi naa nkaambo kakutayanda kucita cintu eeco .\\n(trg)=\"48\"> Nokuba boobo , cilakonzya kuuba - uba kukkazika moyo ikuti bantu boonse nobalicizi kucibelesya munzila iigwasya ciindi ncobajisi nolindila .\\n(trg)=\"49\"> Ikabbokesi kali apeeji 5 kalijisi nzila zikonzya kugwasya kutegwa kulindila kutabi kwakuliyumya buyo pe , pele kulaampindu .\\n(trg)=\"50\"> Tulakonzya kwaamba kuti muuya wakubinda ulakonzya kuletela muntu kulisumpula , akulimvwa kuti ngwalupati - pati , alimwi uuteelede kusowelwa ciindi kalindila .\\n(trg)=\"51\"> Kumuntu uli woonse uulaaciimo cili boobo , weelede kulanga - langa majwi ajanika mu Bbaibbele aakuti : “ Kukazika moyo nkubotu kwiinda kulisumpula . ”\\n(trg)=\"52\"> Ikulisumpula mbulema bupati kumuntu , alimwi kasimpi kamu Bbaibbele kaamba kuti : “ Kufumbwa uulisumpula ulasesemya Jehova . ”\\n(trg)=\"53\"> Kwiiya kukkazika moyo — akulindila kuyandika kulilingula tobeni alimwi ambotuyanzanaa bantu mbotukkede limwi .\\n(trg)=\"54\"> Kukkazika Moyo Kuyoolumbulwa\\n(trg)=\"55\"> Kulindila kulakonzya kuuba - uba ikuti naa tuli masimpe kuti ncotulindila cilaakaambo nkocamukila alimwi akuti katuli masimpe kuti cilaboola ncobeni .\\n(trg)=\"56\"> Mukaambo aaka , ncibotu kuba masimpe kuti bakombi ba Leza beni - beni boonse bali mukulindila kuzuzikizigwa kwazisyomezyo zyakwe zibotu zijanika mu Bbaibbele .\\n(trg)=\"57\"> Mucikozyanyo , muntembauzyo yakasololelwaa Leza twaambilwa kuti : “ Balulami bayookona nyika , bayookala alinjiyo lyoonse . ”\\n(trg)=\"58\"> Cisyomezyo eci cakaindululwaa mwaapostolo Johane naakalemba kuti : “ Pele oyo uucita makanze aa - Taata ulakalilila kukabe kutamani . ”\\n(trg)=\"59\"> Cilisalede , ikuti katuyanda kupona kukabe kutamani , kulindila takukatubedi penzi pati pe .\\n(trg)=\"60\"> Pele lino tatuponi buumi butamani pe .\\n(trg)=\"61\"> Sena ncamaanu kwaamba zyabuumi butamani ?\\n(trg)=\"62\"> Kamutaninga ingula , amuyeeye buyo kuti Leza wakalenga bazyali besu bakusaanguna kabajisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani .\\n(trg)=\"63\"> Pele akaambo kakuti bakabisya , bakabusowa bulangizi bwabo oobu alimwi abwabana babo kubikkilizyaa ndiswe .\\n(trg)=\"64\"> Nokuba boobo , mbobakabisyila buyo , ndilyonya Leza wakaambilizya makanzaakwe aakucinca zintu zyakeelede kucitika akaambo kakutamvwa kwabo .\\n(trg)=\"65\"> Wakasyomezya kuti kwakali kuzyooboola “ lunyungu , ” walo wakazikuba Jesu Kristo . — Matalikilo 3 : 15 ; Ba - Roma 5 : 18 .\\n(trg)=\"66\"> Cili kuli umwi aumwi wesu kusala naa tulayanda kuyoogwasigwaa kuzuzikizigwa kwazisyomezyo zyakwe naa pe .\\n(trg)=\"67\"> Kutegwa tucite obo tweelede kukkazika moyo .\\n(trg)=\"68\"> Kutegwa litugwasye kwiiya kukkazika moyo kuli boobu , Ibbaibbele litukulwaizya kuzinzibala kuyeeya cikozyanyo camulimi .\\n(trg)=\"69\"> Ulasyanga mbuto alimwi weelede kulindila cakukkazika moyo akucita mbuli mbwakonzya kutegwa akwabilile zisyango zyakwe kusikila ciindi cakutebula .\\n(trg)=\"70\"> Eelyo kukkazika moyo kwakwe kulalumbulwa , lino ulatebula micelo njaakalilimina .\\n(trg)=\"71\"> Imwaapostolo Paulo wakaamba zyamusyobo umbi wakukkazika moyo .\\n(trg)=\"72\"> Utuyeezya baalumi abanakazi basyomeka bamumazubaa kaindi .\\n(trg)=\"73\"> Bakali kulindila kuzuzikizigwa kwamakanze aa Leza , pele bakeelede kulindila ciindi ncaakabikkide Leza .\\n(trg)=\"74\"> Paulo utukulwaizya kwiiya cikozyanyo cabo , “ bayookona Leza nzyaakasyomezya kwiindila mukusyoma akukkazika moyo kwabo . ” — Bahibulu 6 : 11 , 12 , Ci .\\n(trg)=\"75\"> Ee , kulindila ncintu citakonzyi kweelebwa mubuumi bwamuntu .\\n(trg)=\"76\"> Pele taceelede kuba cintu cituletela mapenzi lyoonse pe .\\n(trg)=\"77\"> Kuli baabo balindila kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza , kulindila kulakonzya kubaletela lukkomano .\\n(trg)=\"78\"> Balakonzya kucibelesya ciindi cakulindila kuba cakuyumya cilongwe cabo a Leza alimwi akucita milimo itondezya lusyomo lwabo .\\n(trg)=\"79\"> Alimwi kwiinda mumupailo , kwiiya alimwi akuzinzibala kuyeeya , balakonzya kusinizya kuti zyoonse Leza nzyaakasyomezya ziyoocitika aciindi ncasalide mwini .\\n(trg)=\"80\"> Kabbokesi \/ [ Zifwanikiso izili apeeji 5 ]\\n(trg)=\"81\"> AMULICESYE PENZI LYA KULINDILA !\\n(trg)=\"82\"> Amulibambilile limwi !\\n(trg)=\"83\"> Ikuti kamuzi kuti muyooyandika kulindila , amulibambile zyakubala , kulemba , kusuma naa kucita mulimo umwi ugwasya .\\n(trg)=\"84\"> Amucibelesye ciindi eeci kuzinzibala kuyeeya , cintu cimwi ciyaabukatazya munyika eeyi bantu mobacita zintu cakubindaana .\\n(trg)=\"85\"> Amubikke zimwi zyakubala afwaafwi aluwaile ikuti naa ngomwali kwaambaula limwi wamwaambila kuti mulindile ; mumaminiti buyo aali osanwe antela ali kkumi , mulakonzya kubala mapeeji manji .\\n(trg)=\"86\"> Ikuti kamuli banji nomulindila , amucibelesye ciindi eeci kuti kakukonzyeka kutalisya mibandi abamwi akubandikilana twaambo tuyaka ambabo .\\n(trg)=\"87\"> Amube abbuku lyakulembela naa lyakubala mumootokala wanu ndyomunga mwabelesya ikuti kwaba kulindila nkomwatali kuyeeyela .\\n(trg)=\"88\"> Amufwunye , amupumune naa kupaila .\\n(trg)=\"89\"> KUZWIDILILA KULINDILA KANJIKANJI KUYEEME MBOMUZILANGA ZINTU ALIMWI AKUZIYEEYELA LIMWI .\\n(trg)=\"2\"> “ Leza wabukakatilo abukombelezyo amupe bujatano bwacinkaminwe mbuli Kristo Jesu . ” — BA - ROMA 15 : 5 .\\n(trg)=\"3\"> Mbuti buumi bwamuntu mbobunga bwanyonganizigwaa mizeezo yakwe mwini ?\\n(trg)=\"4\"> IMIZEEZO njotujisi kujatikizya zintu ilabujatikizya kapati buumi .\\n(trg)=\"5\"> Ikuzyuubya - ubya naa kuzibikkila maanu , ciimo cakukazyanya naa cakubelekelaamwi , ikutongooka naa ikulumba kulakonzya kweendelezya muntu kujatikizya mbwalanganya zintu alimwi ambobamubona bantu bambi .\\n(trg)=\"6\"> Ikuti muntu kazilanga kabotu zintu , ulakonzya kakkomene nomuba mubukkale bukatazya kapati .\\n(trg)=\"7\"> Kumuntu uuzilanga bubi zintu , kunyina cintu ciluleme kulinguwe neliba leelyo nobuli kabotu buumi ikuti naa bwalangwa munzila iigwasya .\\n(trg)=\"8\"> Ino mbuti muntu mbwaiya kubaa mizeezo njajisi ?\\n(trg)=\"9\"> Imizeezo , ibe mibi naa mibotu ilakonzya kuyiigwa .\\n(trg)=\"10\"> Mubwini yeelede kuyiigwa buya .\\n(trg)=\"11\"> Kalyaamba mwana uucili muvwanda , ibbuku litegwa Collier’s Encyclopedia lyaamba kuti : “ Imizeezo mwana muvwanda njabaanjiyo mukuya kwaciindi weelede kwiijana naa kwiiyiya mbubwenya buyo mbwayelede kwiiya mwaambo naa mulimo umwi . ”\\n(trg)=\"12\"> Ino mizeezo twiiyiya buti ?\\n(trg)=\"13\"> Nokuba kuti nzinji zintu zijatikizidwe , busena nkotukkede alimwi abalongwe besu zijisi nguzu kwiinda .","num_words":1291,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kuvwuntauzya Kwakusisikizya kwa Loma: Webo Ncoyelede Kuzyiba Print\\nKuvwuntauzya Kwakusisikizya kwa Loma: Webo Ncoyelede Kuzyiba\\nKusinikizya njenzila yabweende bwazintu mubulelo bwa Saatani. Lyoonse eeci ncecibelesyo canguzu zyamusinze kufumbwa nokucili bantu bamwi baiminina kasimpe abululami, kabakazyana abusofwaazi.\\nYahuwah ulakombelezya kuli baabo balaa busongo kuti. “Amuboole lino, atumvwane antoomwe,” eeci ncecaabilo Cakwe cilembedwe muli Izaya 1:18. Kasimpe kalaa nguzu cakuti kufumbwa buyo kubala amoyo uusalala inga ncecintu ciyandika kuti muntu uusyomeka ateelele ncokaamba aako kasimpe.\\nKujanza limwi, kulubila takukwe nguzu zyili boobo pe. Eelyo kubejelezya, kupa cijala mulomo akukonga nokwaalilwa kupindula muntu, kusinikizya ncecintu cilikke cicaaliizya kubelesyegwa kuti cicengamike mizeezo yamuntu akumucengulwida kuzwa kuli ncaliyandila. Musela wabantu uzwide musinze wazintu zisofweede zilembedwe mumabbuku aamisela, eezyo muntu nzyaakacitila muntunyina – zyoonse eezyo zyakacitilwa muzina lya bupaizi. Kulikke Kujulu nkotuyooyubunwidwa bube bwakupenzyegwa akucisigwa kwazyuulunzuma zyabaabo bazumanana kusyomeka ku Mufutuli wabo.\\nKubelesya nguzu mukusinikizya muntu akucengulula mizeezo yakwe, tacili buyo cintu cakali kucitika mumisela yakainda musyule lyesu; ncintu civwikidwe kunsaa kasuko, muciindi cabantu banyina maanu. Pele mulazyo wa Cikombelo ca Katolika ca BaLoma, “Mulawo uukonzya” kusinikizya muntu kuti acite cinyonyoono katayandide mumizeezo yakwe, kutegwa ooyo muntu alivwune buumi bwakwe; ninzila yabupaizi bwazigwebenga iicibelesyegwa anguzu zya munyama.\\nEeci citobela ncibeela cisyoonto buyo camulongo wanzila zimwi eezyo zyakali kubelesyegwa abamapoopo kuti basinikizye bantu kucita nzibaali kuyanda. Nokuba kuti ncintu cifundusya mpeyo akuyasa mumoyo, pele ciyubununa buyo zintu eezyo muntu nzyanga wacita eelyo nayendelezyegwa amadaimona; alimwi mpeenya aawa mbumboni buyubununa nguzu ziteeli zyokwa Yahuwah mukuvwuna bantu Bakwe. Aabo bapona mumazuba aacaalizya mumusela wanyika, beelede kucenjelela mulazyo wakusinikizya bantu ooyo uucizya kumbele akukumbatilwa aCikombelo ca Katolika caku Loma; ciindi nocilampa buti, tacininga cinca ciimo ca Bukatolika. Alimwi ciindi, tacininga cesya nguzu Zyokwa Yahuwah zyakukwabilila akukobelela baabo bali mumaanza Aakwe.\\nIno kayi ninzi Kubuzyilila Cakusisikizya?\\nEeli bbala lyaambilizya mbungano ya Cikombelo ca Katolika caku Loma eeyo aciindi cimwi yakali kwiitwa kuti “Mbungano Mpati Iisetekene ya Loma Yakuvwuntauzya Munyika Yoonse.” Eeyo “Mbungano iisetekene,” mbuli mbuyakatalika kwiitwa, yakabambilwa kulwana kufumbwa lwiiyo lukazyanya alusyomo lwa Bukatolika lwaku Loma, kapati kufumbwa lwiiyo kukazyanya amasakalamente aaBukatolika, aayo aayandika kuti muntu akonzye kujana lufutuko akubedwaa luzyalo mu Bukatolika.\\nIno kwakatalika lili kubuzyilila kwakubendelela ooku?\\nKwakatalikwa mumwaka wa 1203 A.D. kuzwa ciindi ca Mufutuli.\\nNguni Poopo wakatalisya cintu camusyobo ooyo?\\nPoopo Innocent III.\\nMbangaye bakajayigwa aCuuno ca Kubuzyilila eeco kuzwa nicakaanzwa mumwaka wa 1203 A.D.?\\nKulangilwa kuti kwakajayigwa bantu basika zyuulunzuma makumi osanwe (4,000,000), banalumi, bamakaintu abana bakajaigwa kakwiina kweenkela nokuba kufwidwa lweetelo anguzu zyacuuno eeco; bamwi balangila kuti kwakajaigwa basika mwaanda wazyuulunzuma (100,000,000) zyabantu. Eeci cuuno cakavwuntauzya akujaya bamaJuuda, Basikukazya, abantu batuba, aBakatolika lwabo beni. Kuzwa kubana babami kusikila kumuntu mutuba mubombe moyo, kunyina wakaindidwe ambali acceba lyanguzu zyacuuno cabujayi eeci.\\nNguni ooyo wakazumizya kutundulula akupenzya bantu alimwi mulimo nzi ncikwaali kupenzyelwa bantu mukuvwuntauzya kwakubendelela ooku?\\nBulumbu bwakuzumizya kupenzya bantu, cakali cibeela ca Kuvwuntauzya eeco cakalailidwe kuzwa kuli Poopo Innocent IV, walo nguwaapa mulawo wabupoopo Ad extirpanda, ooyo wakazumizya kubelesya nzila zyakusubula mu Kuvwuntauzya kutegwa aabo bantu bapenzyegwa batame kuti “mbazangi mubupaizi.”\\nMbaani bakataanguna kupenzyegwa mu Kuvwuntauzya ooku?\\nAabo bakali bataanzi kupenzyegwa mu Kuvwuntauzya kwakubendelela kwa Loma ooku, bakali ba Albigensesi, bakali kukkala kumusanza lyacisi ca France. Balo bakali pingilidwe nkaambo kakuti bakali kusyoma lufutuko lwa Bbaibbele lwakuti lufutuko luboolela muli Yahushua alikke alimwi kutali munzila yakuuzya zilekelelo nokuba mumasakalamente, nanka mukucita milimo yeebeka.\\nMbangaye bamapoopo bakazumanana Kuvwuntauzya ooku kuzwa nikwakaanzwa a Poopo Innocent III?\\nKwakali mulongo wabapoopo bali makumi ciloba abosanwe aabo bakasinikizya akubikka mulawo wa Kuvwuntauzya kwabumpelenge ooku munzila yalunya kapati, kumwi kabapanga anzila zipya zyakusubula bantu. Ncintu ciyandika kuzyiba ncakuti, kunyina naba omwe akataa bapoopo aaba, wakasulaika nokuba kulesya nzila zyakusubula, kucisa akupenzya bantu akubasinikizya limwi kusikila batamauka kuti mbazangi.\\nNcicili ciindi ca Kuvwuntauzya cakalaa lunya kapati kwiinda zyoonse?\\nCiindi ca Kuvwuntauzya cakaindide kucisa mulunya, cakali caba Spanishi. Kuvwuntauzya kwaba Spanishi kwakatalisyidwe amwami mukaintu Isabella wa Bakatolika baku Loma. Nkaambo buyo kakuti kufumbwa muntu wakali kukonzya kutamikizyigwa katakubwene, kuti muzangi wabupaizi, alimwi kufumbwa kuti wajanwa kubaa mulandu munzila yakupelnga, wakali kunyangwa zintu zyakwe zyoonse; mpoonya Isabella wakali kubelesya zintu nzyaakanyanga bantu kuti ajane mali aakubelesya misinzo yakubanda akuyandaula Nyika Mpya.\\nMulazyo nzi wakali mutaanzi kutobelwa mu Kuvwuntauzya ooku?\\nMulazyo wini wakali kutobelwa mu Kuvwuntauzya kwamusyobo ooyu wakali walusyomo lunyongene lwakuti poopo wakala nguzu atalaa buumi alufu. Aboobo, kufumbwa ooyo wakali kunyansya poopo wakeelede kubetekwa akusubulwa kusikila kulufu kuti kaciya kumbele kukaka kutama.\\nNzibelesyo nzi zikankamya eezyo zyakali kusubuzyigwa bantu mu Kuvwuntayzya ooku?\\nLino atulangisye zimwi zibelesyo zikankamya zyakusubula bantu ansi aawa. Pele katutaninga cita boobu…\\nNkamu ya WLC iyanda kucenjezya muntu uubala ansi aawa kuti eezi zifwanikiso zyazyibelesyo zyakupenzya bantu zitondezyedwe ansi aawa, zyakali kubelesyegwa ku Loma, zitontozya mumagondo ncobeni alimwi muntu inga walimvwa bula bwakwe bwaloka. Aboobo, muntu uuyanda kuya kumbele kubala, kalibambila kulisukata kumulomo, kutunuka akutilimuka, kuti naa kacikkazyikide camba kuzumanana boobo.\\nCisubuzyo cili mbuli Cisanza\\n“Eeci cisanza cakali kubelesyegwa kanjaanji nkaambo ncicakali kwiinda kucisa mumyaka yaakatikati eeyo. Cakali mbuli bulo bwamapulanga bwiimpudwe kuzwa ansi, kabujisi antambo zyobile zyaangilidwe kumitandabilo alimwi azyobile zyaangilidwe kucijatilo cakumitwe aabulo.\\n“Ooyo wakali kusubula bantu wakali kuvwukula akunyona cijatilo eeco cakali kupika ntambo zyobile zyakaangide maanza aamuntu uusubulwa. Mukuyaa kuvwukula akuvwungaila ntambo eezyo, mafuwa aamuntu ooyo akali kuladamunwa kusikila agejuka kuzwa mutusolo akulebauka. Kuti ooyo uusubula bantu naakacili kuya kumbele kupika ntambo eezyo, zimwi zibeela zyamubili wamuntu zyakali kuzutuka, kanjaanji maanza ngaakali kudunsuka kuzwa mpaamenena mumakkuko aamubili.\\n“Eeyi nzila njiyakali kubelesyegwa kanjaanji mukusinikizya bantu kuti batamauke kweempwa nokuba kuti tacili masimpe, nkaambo kuti muntu uusubulwa teempwi, nkokuti awalo ooyo uumusubula inga kacinooya kumbele kupika ntambo akumuladamuna mubili. Zimwi ziindi aabo bakali kusubula bantunyina, bakali kusinikizya bantu bayanda kusubulwa kulangilizya umwi nkwasubulwa kutegwa babe aabukandu akuyoowa mpeenya aawo.\\n“Zimwi ziindi eeyi nzila yakali kubelesyegwa buyo kugejula mafuwa ongaye buyo, pele aabo basubula bantu bakali kwiindilizya lunya akupweteka maulu amaboko (zimwi ziindi maulu amaboko antoomwe) kuti aleke kubeleka. Mumisela Yaakatikati yakainda, kwakalibonya misyobo ayimwi yacibelesyo cakusubuzya eeci. Eeyo misyobo yakalaa mpikili zyakali kuyasa muntu kusyule eelyo mubili wakwe niwakalede atalaa cisanza eeco akuladamunwa, aboobo muntu taakali muntenda yakumvwa kucisa kulikke, pele antenda yakuba cilema namanizya kusubulwa boobo.”1\\nKuumpwa bwiimvwi muntu kaangilidwe kucipulanga\\n“Kuti mulilo niwakali mupati ncobeni, lufu lwamuntu lwakali kusika eelyo muntu nafundilila kuyoya busi, kuleka kwiinda mukuvwilima kwamulilo. Nokuba boobo, eeco cakali cintu caazyibidwe, nkabela bantu bakali kuumpwa mukalilo kasyoonto kutegwa muntu “asubuke kusikila kumamanino abuumi”. Kuti kalilo kakali kasyoonto, muntu wakali kufwa nkaambo kakusweka bulowa nokuba kuleka kuduunta moyo; eeco cakali kunga catola mawoola aakubwene manjaanji mbwaabede.”2\\nCisubuzyo cili mbuli Ivwili\\n“Mukusubula bantu kubelesya Vwili, maboko aamuntu amaulu akali kwaangililwa kumasipoko aavwili eelyo lyakali kuzinguluka asyoonto-syoonto. Ooyo wakali kubeteka muntu uusubulwa, wakali belesya nsando kutyola mafuwa aamuntu eelyo vwili nilyakali kuzinguluka. Bantu bakali kusiigwa kabaangilidwe kuvwili licizunguluka kuti basubuke akufwa alimwi kacicisa ncobeni kufwa.”3\\nCisubuzyo ciitwa kuti Cuuno ca Judasi\\n“Cuuno ca Judasi cakali cuuno calubulo cibosya mbuli sumo kacitondekede mujulu (langa mbocibede atala cifwanikiso). Muntu ooyo wakali kubetekwa kuti alilekelele zinyonyoono zyakwe nzyaakacitila Kristu, wakali kukkazyikwa atala mpocibosya mbuli sumo cuuno eeco, kacisekkedwe mumuzindo wakwe nokuba muntoto yakwe naa kali mukaintu. Mpoonya, eelyo mibuzyo niyakali kutalika, ooyo Uubeteka wakali kuselezya muntu ooyo antambo zimwaangilide akumuleleenzya atalaa mpocibosya ncobeni cuuno.\\n“Imwi mizeezo yaamba kuti eeco cakali kucitilwa kuti muntu akwazamuke cipulo kwaciindi cilamfu, nokuba kumutunusya akumuusya nsoni. Coonse eeco ciindi, muntu ooyo wakalaa mantaanda, eeco ncecakali kuyungizya kumuusya nsoni zyakamujatide kale zyakudyungwa cibulo cibosya mukati kazitondwa.”4\\nCisubuzyo ciitwa kuti Nakalindu Walubulo (naa Musimbi Walubulo)\\n“Eeci cakali cisubuzyo cakagagaidwe mpikili mumbali lyazibeela ziindene zyamubili pele nizyakali kuyasa muntu, zyakali kwiinda mumbalaa zitupa zipa kuti mubili kuuciya kumbele kubaa buumi, kutegwa ooyo uusubulwa kacilanga kuya kumbele, kaanzikidwe akulelenga bwiimvwi, akupenzyegwa boobo kusikila bamujanina kaambo akumuleka kuti alifwide mpeenya aawo. Eeci cisubuzyo cakali kubbamunwa kumbele akusyule, kumwi ooyo uuli mukati uusubulwa katakonzyi kuzwa anze. Eeci cibulo cakalaa ntuli kapati cakuti muntu taakali kukonzya kumvwugwa jwi nze nokuba kuti wakwiila akoompolwesya naakali mukati, pele buyo kuti cabbamunwa milyango.”5\\nZipulo zyakali donkwedwe ansi lyacibulo eeci kutegwa bulowa kabukunka azimwi zikunka kuzwa mumubili wamuntu.\\nCisubuzyo Cipwaankanya Mutwe wa muntu\\n“Mutwe kuubikkidwe kunsaa cipapa calubulo alimwi myeebo kiipatikidwe atalaa cibulo cili kunsi lya mutwe; mpocilaa tala, eeci cibulo cakali kukkiigwa asyoonto-syoonto, akupwaakizya mutwe kusikila wapatila akati kazibulo zyobile. Kutaanguna menyo ngaakali kukomooka, kufwanyauka akunjila muzyisiniini akutyoloola myeebo. Mpoonya meso akali kubbosyoka kuzwa muzikobbwi zyameso – imwi misyobo yazibulo eezi zyakalaa cibeela cikwaba meso aapwasyuka kuzwa muzikoye. Cicaalizya, cakali cipompo camutwe ncecakali kupwaakizyigwa akufunzuka zintu zyili mumutwe wamuntu kuti zituntumukile anze. Kumatalikilo aakusyaanikizya mutwe wamuntu, ooyo uusubula muntu, wakali kumaka mutwe wamuntu muzibulo eezi, kumwi kakonkona cibulo eeci cijisi mutwe kuti nde ciindi aciindi; comwe-comwe ciindi naakali kukonkona cibulo eeci, cakali kupa kuti woonse mubili wamuntu ooyo uusyaanikidwe mutwe muzibulo, umvwe kucisa kapati.”6\\nCisubuzyo ciitwa kuti Foloko lya Muzangi\\n“Eeci cibulo cakali kubelesyegwa kuumuzya muntu ooyo wakali kutolwa kukuumpwa mumulilo, kutegwa ataambi kufumbwa ncaakacitilwa naakali kusubulwa cakusisikizya nokuba kulikwabilila munzila iili buti.”7\\nCisubuzyo ciitwa kuti Lubu lwa Ntale naa Ciwena\\n“Cisubuzyo ciitwa kuti Lubu lwa ciwena tiicakali kujanwa-janwa, pele cakali kubelesyegwa kapati kujaya bakabwalala, babbi abazangi.\\n“Muntu wakali kusyonkelwa akusyaanikizyigwa mukati kacibulo eeci kuti kakonzya buyo kunjila nokuba asyoonto. Mpoonya eeci cibulo cakalaa menyo aalubulo aabosya mbuli masumo kaazingulukide mumbali alimwi kaatondekede mukati oomo mwakeelede kusyaanikizyilwa muntu; aayo menyo ngakali kuyasa akupwaakizya muntu akumanka mbuli menyo aaciwena kuti nde, akumulesya kuputauka. Mpoonya ooyo uusubula muntu wakali kukonzya buyo kubona maulu abusyu bwamuntu ooyo uusubulwa.\\n“Kakuli mulilo ansizi kunsaa cibulo camenyo aaciwena eeci, muntu uusubula muntunyina wakali kuyungizya kukasaazya cibulo eeci kusikila catalika kupya ncobeni kutegwa buyo muntu uuli mukati alilekelele ncaakalubizya nokuba kuti kunyina ncaakabisya, akumujaya muntu ooyo. Cibulo citaanzi cakali kujanwa kanjikanji, nkaambo ncicakali kucisa calunya kwiinda zyoonse zibulo zyakali kusubuzya bantu.\\n“Muntu naakalaa busyu amatende aalibonya, ooyo uumupenzya wakali kukonzya kumucisa kapati. Kucubbaulwa zilonda kumeso akusomoonwa tunwe twakumatende nzyenzila zimwi zyakali kucitwa ziindi zinjaanji.”8\\nCisubuzyo ciitwa kuti Mbongolo yaba Spanishi\\n“Muntu uulaa mantanda wakali kukkazyikwa kakwazeme maulu aakwe atalaa cibulo eeco cakali kubosya mbuli cceba likwengedwe kapati, abee utantide atalaa mbongolo. Mpoonya, ooyo uusubula muntu, wakali kwaangilila zintu zilema asyoonto kusikila waamwaangila zintu zilema loko kumaulu ayooyo uukkede atalaa cibulo cibosya boobu, nkabela mwaalumi nanka mukaintu, wakali kutalika kutendwa acibulo eeci muntebe yakwe mbuli mbwaakali kuyaa kwiindizya kulema naakacikkede atala aawo, kayaa kukwamuka asyoonto-syoonto muzibeela zyobile! Eeci cakali cibulo calunya citaambiki ncobeni!”9\\nCibulo cidyungwa mu Muzindo, Mukanwa nokuba mu Ntoto\\n“Eeci cibulo cakabambidwe mbuli nsuwa, kumwi kacaandaudwe muzibeela zyone ziswaangana akugumana kuba mbuli nsuwa antoomwe; atala eezi zibeela zyakalaa cijatilo cikonzya kupindulwa kukkiya nokuba kukkiinuna. Eeci cibulo cakali kudyungwa nokuba kusyonkelwa muntoto, mumuzindo nokuba mukanwa lyamuntu, kweelanya amulandu ngwaakacita: Eeco cibulo cakali kusyonkelwa mukanwa lyamuntu cakabambilidwe baabo bazanga mubupaizi, kakuli eezyo zibulo zyakali kusyonkelwa mumuzindo amucinswe camukaintu, zyakabambilidwe baabo boonana abasankwanyina nokuba boonana abasimbinyina, abalozi, kufumbwa mubili wamuntu mbuubambidwe kuti inga wasyonkelwa cibulo eeco. Kupindaula akuzyukula cijatilo cacibulo eeci kuti cikwazamune zibeela zyaco zyone, ncecintu cakali kukwamuna muntu akumusiya kalaa cipulo cipati kwiinda mbwaakazyalwa. Eeci cibulo tiicakali kubelesyegwa kusikila cajaya muntu, pele azimwi nzila zyakupenzya zyakali kutobela kubelesyegwa kuzwa waawo.”10\\nKufundwa cikanda kocilanga\\n“Kufundululwa cikanda caambilizya kutendululwa cikanda (mbuli leelyo nobatenda cikanda amubili wamuntu uufwide . . .). Mbuli nzila yakupenzya akucisa muntu mbuyakali kucitwa, kunengulula cikanda akwalo kwakali kucitwa kumuntu kacilanga. Kuti eeyi niyakali nzila yakucisa buyo muntu kumusubula akumupenzya kakwiina kumujaya, nkokuti nzibeela buyo zyacikanda zyakeelede kunengululwa. Nokuba boobo, kuti muntu naakali singidwe kuti akafundwe cikanda kacilanga nokuba kuti wajatwa abasinkondonyina, nkabela lufu lwakali ngamakanze aakufundulula cikanda camuntu ooyo, alimwi wakali kufundwa cikanda cinjaanji kuzwa amubili wakwe.”11\\nCibulo cibosya mbuli Cituta ca Kkiti naa Kaaze\\n“Eeci cibulo cifundusya mpeyo, cakali kubelesyegwa kanjaanji kunyika ya Bukuwa Mumisela Yaakatikati. Cakali cibulo cuubauba cakali kubelesyegwa kuvwalaula akuzaulula cikanda camuntu. Nkaambo kaciimo mbucaabambidwe, kunyina pe cakali kwiindwa ambali, mafuwa aminyemfu mbweenya buyo zyoonse zyakali kutendululwa.\\n“Ooyo muntu wakali kusubulwa, wakalaa mantanda eelyo naakaangililwa cakuti wabula ambwakonzya kulikwabilila. Mpoonya aabo bamupenzya bakatalika (zimwi ziindi antangalala kabalangilizya bantu boonse) kumuvwalaula cikanda acibulo eeco. Ziindi zinjaanji bakali kutalikila kumaboko amaulu aamuntu, mpoonya akuya acamba, kusyule, munsingo akumanizya kubusyu bwamuntu.\\n“Mbufwaafwi, eeci cibulo ciitwa kuti Cituta ca Kaaze, cakali cintu cilampya kwaanza kwa yooyo uupa cisubulo. Mpikili zyakali kubosya cakuti zyakali kuyaulula, kuyasisya akudonkola kufumbwa mpuzyanjila mumubili aawo.”\\nCibulo cipandaula magondo\\n“Cibulo cipandaula magondo cakali cisubuzyo cansiku lini cibambidwe amapulanga obile, comwe comwe cipulanga kacilaa mulongo wampikili zyotatwe kusikila makumi obile, eezyo zyakali mumbali lyagondo lyamuntu uusubulwa. Eezyo zipulanga zyakali swaanganyidwe azibulo zipati zyobile, eezyo zyakali kusekkwa mumbalaa gondo lyamuntu. Eezi zibulo zyakali kupikwa akunyonwa kazyiswaangana akusyaanikizya zipulanga zyobile eezyo akuyasa mpikili mugondo lyamuntu. Eeci cakali kukwamuna nyama iili mumbali lyagondo mbuli mpikili nizyakali kuyaa kuyasisya kunjila mukati, akupwaya zifuwa mukati, akupweteka kuulu ooko kusikila kwacaala kwalemana. Nokuba kuti zina lyacibulo eeci lyakali cibulo cipandaula magondo, cakali kubelesyegwa kufumbwa aawo mpocakali kunga cakonzya kweelela kujatikizya cibeela camubili. Eeci cibulo lyoonse tiicakali kubelesyegwa kacili cilikke buyo pe, pele cakali kubelesyegwa antoomwe azibulo zyakusubuzya zimwi mbuli kuumpa, kukwamuna, akukkomonona mpikili kuzwa mumubili wamuntu, azimwi zinjaanji zicisa citaambiki.”12\\nCibulo ciitwa kuti Mwana Musimbi wa Syaakadobbelela\\n“Eeci cakali cibulo cakali kwiitwa zina eelyo kuulikwa yooyo wakacaanza akucibamba, mukuwa Skevington. Cakali kwiitwa akuti Skeffington's gyves. Cakali cibulo cakabambidwe alubulo, kacipenuka ooku akooku mpocilaakati. Eeci cibulo cakali kupa kuti ooyo uusubulwa akotame ansi, kwamana cibulo eeco kacimuzinguluke kumwiinda atala kusyule lyakwe nabbandeme boobo. (Kamweezyeezya kubikwa mukati kazibulo zyamenyo.) Ooyo uusubula bantu wakali kubelesya cijatilo akucipindaula kaciyaa kujatisya akupwaankanya muntu uujatidwe mukati, kuyaa kumudyaaminina kakoteme. Mukuya kwaciindi, mabambo aamuntu, acifuwa caacamba cakwe cakali kutyoka akugejuka kuzwa mutusolo. Zimwi ziindi kupwaankanya kwakali kupa kuti bulowa bwamuntu budoomokele anze kuzwida mutunwe akumeso aakwe. Queen Elizabeth I waku Englandi, wakali kubelesya cibelesyo eeci mukupenzya Basikukazya aabo bakatamikizyidwe kuti bakali kuyanda kwaatula bulelo bwacisi.”13\\nCibulo Cikwamuna Camba\\n“Eeci cibulo cakali kubelesyegwa kanjaanji kusubula bamakaintu; cakali kucisa ncobeni alimwi munzila yalunya ncobeni cakuti ankolo zyabakaintu zyoonse zyakali kuzututauka. . . . Mamvwa aacibulo eeci akali kuumpwa mumulilo nokuba kubelesyegwa kaatontola kuti adonkole nkolo zyamuntu. Kuti ooyo uusubulwa naatakafwa mpeenya aawo, wakali kunga unoopona katakwe nkolo nkaambo zyakali kuzapukila limwi ncobeni.\\n“Acimwi cibulo camusyobo ooyu eeco cakali kwiitwa ziindi zinjaanji kuti ‘Siluubilili,’ cakali kukonzyana acibulo caanzikidwe kubwaanda. Nkolo zyakali kujatwa mukati kamenyo aacibulo eeci, mpoonya mukaintu wakali kududwa ayooyo uumupenzya kuzwa kubwaanda; aboobo akumudadwida limwi nkolo zyakwe zyoonse.”14\\nCipulanga cakuvwolekwa musingo amaboko\\n“ Eelyo nikwakali kuyandika buyo kutamikizya muntu amulandu wakucita cisofweede, wakali kuvwolekwa mucipulanga ciitwa kuti Medieval Piloli naa Joko Lyamisela Yaakatikati, eeco cakali cipulanga caajisi nketani ankaya zyalubulo, kacijisi kumbele lyaco zyipulo mwakusekkela mutwe amaboko aamuntu. Kumunzi wa Paris, eeci cipulanga cakabikkidwe mukaanda kangazi akataa musika. Eeyi ngazi yakali kusika mafiiti aali cisambomwe, kiilaa zisena mumbalaa bwaanda bwantuli mpati, alimwi kakuli avwili lyakali kuzinguluka mukati oomo. Eelyo vwili lyakalaa zisena zyongaye buyo, oomo mwakeelede kukobekwa mutwe amaboko aamuntu uutamikizyidwe mulandu; eelyo naakali kuzinguluka avwili eelyo kabonwa abantu balaanze antangalala, bakali kumuweela akumunonga. Eezi zisubuzyo zyamusyobo ooyu, zyakali kujanika kanjaanji akataa masena mbuli, kumisika awaawo aaswaanganina nzila zyone.”15\\n“Eeci cibulo cakali kulema mapaundi aali kkumi, alimwi cakali kuvwolekwa munsingo yamuntu kacikkede atalaa makkuko aakwe. Kusaanguna cakali kubelesyegwa kujaya bantu nkaambo zicisa azilonda zyakali kuba mukuyaswa mpikili zibosya kapati, zyakali kutalika kusinka abulowa kusikila muntu watalika kunetauka akufwa mukuya kwaciindi. Kucili maŋunuŋunu aakuti eeci cibulo ciitwa kuti kalungu, cicibelesyegwa mumabazu aanyika amwi.”16\\nCibulo cisyanta munwe mupati\\n“Cibulo cisyanta munwe mupati cakali kubelesyegwa kapati Mumisela Yaakatikati. Minwe yamuntu yakali kusekkwa mukati kacibulo eeci akusyodolwa asyoonto-syoonto eelyo ooyo uusubula muntu naakali kupindaula cijatilo cacibulo eeco cilaatala. Eeyi nzila yakusubula boobo muntu, yakali kubelesyagwa kanjaanji mukuyandisya kusinikizya muntu kuti atame; yakali nzila iicisa kapati akutola ciindi cilamfu. . . . Nceenya eeci cibulo, cakali kubelesyegwa akusyodola tunwe twamuntu twakumaulu.”17\\nEezi zibulo zyamusyobo ooyu zicibelesyegwa mumabazu aanyika amwi.\\nCibulo ciitwa kuti Mucende Walubulo\\n“Eeci cibulo ciitwa kuti Mucende Walubulo cakali cibumbwa calubulo cakalaa mpako mukati, pele anze kacibambwidwe kulangikaanga mucende waŋombe ncobeni. Aabo bantu bakali kusubulwa mucibulo eeci, bakali kusyonkelwa mukati mumpako oomo, kutaanguna kabatendedwe milaka yabo. Mpoonya mulyango wakajalwa, akubajalila mukati. Mililo yakali kukunkwa akuvwilima mumbalaa mucende walubulo ooyo. Eelyo muntu uuli mukati naakafwa kupya kali mukati oomo, wakali kugutuma nkwaligunta mumbalaa cibulo eeci, akukwiilisya ncobeni nkocicisa kupya. Pele taakali kulimvwisya anze nkaambo eeci cibulo cakalaa ntuli mpati; kujanza limwi nkaambo kakuvwenyauka kupya naakali mukati, cakali kupya kuti eeci cibulo cilangikaanga ncizumi anze, kacimvwika aanga mucende waŋombe ncobeni uulilila mukati. Eeci cakali cintu cakali kuyungizya kukondelezya baabo bakali kulangilizya, akubaupaupa ameso kuti eeyi yakali nzila itaambiki yalunya yakupenzya, nkaambo tiibakali kumubona ooyo mucaangu uuvwenyauka nkwapya mulilo mukati kacibulo eeco.”18\\n“Eeci cibulo camucende walubulo cakali cisubuzyo cakujayizya bantu cakaanzilwa mucisi cansiku ca Greece. . . . Eelyo muntu naakali kubikkwa mukati kacibulo eeco, wakali kupya asyoonto-syoonto kusikila waida kupya. Eeci cibulo cakaindila kuba cintu cikatazya mbuli mbucaali kuyaa kubambululwa kusikila ba Giliki nibaayungizya kubikka mipaipi kutegwa ooyo uukwiila nkwapya nali mukati, kalimvwisya anze mbuli kuti musune wakalala uulila. Nokuba kuti eeci ciibulo tiicakali kubelesyegwa ziindi zinjaanji Mumisela Yaakatikati mbuli mbucaali kubelesyegwa kutaanguna aba Giliki aba Loma, cakacili kubelesyegwa Akataa nyika ya Bukuwa. Eeci cicubulo cileelene akujikwa kocilanga.”19\\nHena zituuzyo zya ciindi ca Kuvwuntauzya ooku asunu zicili cibeela camulawo weendelezya Cikombelo ca Katolika na?\\nKwiingula kugaminina mubufwaafwi nkuti, INZYA. Aaya masimpe aatilimuna moyo, taabikkilidwe maanu nokuba kuzyibwa akasyoonto a Bakatolika lwabo beni. Eeci ncecaambwa mu Mulawo weendelezya cikombelo 1311 a Mulawo 752.\\n\"Cikombelo cilaa mulimo muli lwaco cini alimwi cilakonzya mumulawo ooyo kusinikizya basicikombelo balusyomo lwa Bana Kristu aabo bacita milandu kubelesya kufumbwa nzila njazumizya poopo mumulimo wakwe. \" Canon 1311\\n\"Kulemekezya lwiiyo amizeezo , nokuba kuti takuli kuzumina lusyomo, kweelede kutondezyegwa kuli Poopo mupati waboonse akuli bamabbishopo bazikolo muli zyeezyo nzyobayiisya mumakani aalusyomo abukkale bwabantu.\" Canoni 752\\nKuti Kuvwuntauzya kakuciliko mazubaano mumilawo ya Cikombelo ca Katolika, ino Kuvwuntauzya ooku kubelekela muzina lyakuti nzi?\\nOoyu mulimo uukankamya akutontozya mumagondo, wakabambululwa ziindi zinjaanji kutegwa usisigwe akubotya ciimo cawo. Mu 1908, Poopo Pius X wakawuulika zina lipya lyakuti ‘Mulimo Uusetekene.’ Kumbelaa mazuba Poopo Paul VI, mu 1965, wakaubaubya zina kuya kumbele akuulika cuuno camulimo eeco kuti “Mbungano ya Lwiiyo lwa Lusyomo.’\\nMumwezi wa Vwumbi pati 25, 1981, Poopo John Paul II wakabukulusya cuuno ca Mulimo wa Kuvwuntauzya eelyo naakaulika Cardinalo Joseph Ratzinger (kumbelaa mazuba ooyo wakaba Poopo Benedict XVI) kuti ngo Silutwe wa Mbungano ya Lwiiyo lwa Lusyomo. Mumajwi amwi, Poopo John Paul II wakasumpula Cardinalo Ratzinger akumupa mulimo wakuba Muvwuntauzyi Mupati.\\nMbumboni nzi mbojisi bwakuti Cikombelo ca Katolika caku Loma cicibelesya Kuvwuntauzya kwamusyobo ooyo eelyo nocizumizyigwa ciindi cakucita boobo?\\nKuvwuntauzya kwalunya ncobeni kwakacitwa a Cikombelo ca Katolika caku Loma myaka misyoonto yainda, mucisi cakaanzwa cipya ca Croatia. Ante Pavelić kali mweendelezi mupati wacisi cipya ca Croatia, antoomwe abbishopo mupati wa Bukatolika, Aloysius Stepinac, bakatalisya nzila yakuti ‘kosanduka kuti kotayandi kufwa’ eeyo yakasolweda kujaya myaanda yazyuulu zyaba Giliki abaJuuda batasyomi.\\n“Muciindi cabulelo bwa Pavelić kwamyaka yone, Mweendelezi wa Bukatolika ooyu Bbishopo Mupati Alois Stepinac, wakatonkela kumbele mulazyo wakuti ‘kosanduka kuti kotayandi kufwa’ akutandaanya ba Giliki, baJuuda abamwi baku cisi ca Serbia bali zyuulu zyili myaanda fuka. Bali zyuulu zyili myaanda yobile bakasanduka; bamwi bali zyuulu zyili myaanda ili ciloba aabo bakasala kufwa, bakapenzyegwa, kuumpwa, akuzikkwa kabalanga, nokuba kudubulwa nibaamanizya kulisyida zyuumbwe zyabo.\\n“Kunyonyoonwa kwabo akali manyongwe aamyongya bula; mukupenzyegwa kwabo kwakali lunya luteeli, alimwi abujayi butaambiki. Cikombelo ca Katolika tiicakalekela nkondo yabupaizi kuti kucitwe amulawo wamfulumende pe. Cakaluujisi kucita mulimo ooyo lwaco cini, kacuuntuluzyila kutobela mulawo alimwi kacilaa nyota yakujaya kwiinda mbucakabede kwaciindi cilamfu. Kacizukaula sikela nokuba cceba, ntobolo, akubunganya bantu kuti bajayigwe mubunji, bapaizi ba Katolika baku Loma bakaba babelesi ba Kuvwuntauzya....”20\\nMbubuti balemba zyamisela mazubaano mbobalanganya kujaya bantu kweetezya boobo ooko nkwaakacita muleli waku Croatia wa Bukatolika muciindi ca Nkondo Yanyika Yoonse Yabili, Ante Pavelić?\\n\"(Ooyu mulimo) wakali mucito wakusalazya nyika eelyo kakutaninga talika kubelesyegwa bbala eelyo, wakali kusoleka kulenga cisi ca Croatia ‘cisalala ca Bukatolika kwiinda mukusinikizya kusandula bantu, kutanda bantu mucisi, akujayaula bantu banjaanji. Oobu bujayi bwakalaa lunya ciyoosya cakuti abalo basikalumamba baku Germany aabo bakazyibide kujaya bantu, bakaliyoowede. Nokuba kutila bulowa kwaacitikide mucisi ca Yugoslavia aciindi cakulemba, kujaya bantu baku Serbia a Pavelic asunu kucili kujaya bantu batalikwabilide ooko kwiinda kuswesya misyozyi mumusela wabantu woonse.\"21\\nHena batobeli bokwa Saint Francis waku Assisi kuli cibeela ncibakali kucita mukujaya bantu ooko kwaacitika ku Croatia?\\n\"Bapaizi, aba Franciscani abalo, bakali kumbele kujaya bantu. Banjaanji, bakaunka kuyaa bweendeenda kabalikulaikide zilwanyo akucita bujayi oobo cakuliyandila. Umwi mupaizi Bozidar Bralow, wakalizyibidwe nkaambo kakuyandisya kubelesya ntobolo iidubula kakwiina kulekezya eeyo njaakali kubwezelezya ciindi coonse, ooyo nguwaatamikizyigwa kuzyaninina kazinguluka mitumba yabantu baajayigwa baku Serbia kubusena bwa Alipasin-Most. Bamwi ba Franciscani bakajaya akuumpa maanda, akufumpa minzi yabantu, kudilimuna makkalilo aamuminzi yaku Bosnia kabasolwedwa aba Ustashe. Mumwezi wa Vwivwi 1941, umwi mulembi waku Italy wakalemba kwaambilizya umwi Franciscani ooyo ngwaakabona kumusanza lya Banja Luka kasungilizya kakamu kaba Ustashe ampanda yakwe yakusama munsingo.\"22\\nMbubuti Poopo Pius XII mbwaakalanganya musololi waku Croatia wa Bukatolika Ante Pavelić?\\n“Poopo Pius XII wakatambula Ante Pavelić kumunzi wakwe wa Vatican mubulemu bweelela musololi wacisi akumwiita kuti ‘Mulombwana waandeene Kapati.’Munzi wa Vatican wakazumanana kubaa cilongwe aba Ustasha [lumamba lwaku Croatia ndwaakali kusolweda Ante Pavelić] kusikila kumamanino aankondo, aniyakaindide nkondo.”23\\nHena munzi wa Vatican tiwaakubwene cakali kutola busena mukujaya bantu banjaanji mucisi ca Croatia kumwi kabatambula akulemekezya musololi waku Croatia mumunzi wa Vatican?\\n“Munzi wa Vatican niwakalizyi cakali kucitika nkaambo sikapepele wa BBC wakali kumwaya milumbe iijatikizya makani aayo aacisi ca Croatia; mumilumbe oomo, eezi zitobela ( zyakasebululwa acisi ca Vatican ), mumwezi wa Mulumi 16, 1942, eeci cakali cintu ncibakali kucita ciindi aciindi kulesya bantu kulibilika:\\n“Malweza aayinda kusofwaala alacitwa kalangilizya Bbishopo mupati waku of Zagreb [Stepinac]. Bulowa bwabasazima bulakunka mbuli tulonga. Aabo batali bakatolika, basinikizyigwa kuti basandukile ku Bukatolika alimwi kunyina pe notumvwide jwi lyokwa bbishopo mupati kalikambauka kulesya manyongwe aayo. Pele kwaambwa buyo kuti walo ubwezede lubazu lwankamu zya Nazi aba Fascisti eezyo zyifoolwa mutubungabunga..’ \"24\\n“Bapaizi banjaanji ba Katolika bakabelekela mucisi ca Ustasha kabakkede muzyuuno zipati ncobeni mumfulumende. Poopo wakasumpula lumamba lupati lwakukwabilila bukatolika mucisi ca Croatia. Kwakali bikkidwe ooyo wuumbulizya basinkondo mukabunga kali koonse kalumamba lwa Ustasha. [Langa mukonzyanyo wabo uuli kulumwesyi.] Mulimo wamuntu ooyo akataa zimwi, wakali wakudyokoonsa akusungilizya lumamba lwa Ustasha kuti luye kumbele kujaya bantu batuba banjaanji. Balupatipati mu Cikombelo ca Katolika caku Loma abaku cisi ca Ustasha, bakapangana antoomwe akutalika kusandaula bantu banjaanji baku Serbia. Myaanda myaanda ya Zikombelo zyaku Serbia, zyakadilimunwa akumwaigwa; aabo bakali bapatipati muzikombelo eezyo botatwe, abapaizi bali myaanda yobile bakajaigwa kabatakwe mulandu; bamwi bakacaala bakatandilwa anze lyacisi kuti batakajokeli kabili. Mulukwakwa mwakali kusungwa bazike ku Jasenovac, myaanda myaanda yazyuulu zyabantu baku Serbia bakajaigwa kwiinda mukulailila kwabapaizi ba Katolika baku Loma.”25\\nNibakamanizya kukomwa bankamu ya Nazi Munkondo Yabili Yanyika Yoonse, Muleli waku Croatia Ante Pavelić wakatalika kutijila ooku akooku kuvwuna buumi bwakwe. Nkaambo nzi lumamba lwabalongwenyina acisi eeci ncilwaataamwaangila Ante Pavelić?\\n\"…batumwa aabo bakali kuweza basikalumamba bankamu ya Nazi aabo bakatijide munkondo, bakalilesya caali kujata akwaanga muntu omwe buyo nkaambo kakuti ooyo muntu wakalizyibene abantu banjaanji balupatipati cakuti kuti naakaangwa, nicakaba cintu cinyonganya ciimo cabulelo bwa Vatican, alimwi kufumbwa kumujata akumujokolosya kucisi cokwabo, nicaaba cintu cidinkula Cikombelo ca Katolika caku Loma cakuti cibule ciimo cibotu…\"26\\nOoyo muntu ngubaali kuleka caali kujata wakali Ante Pavelić.\\nMbwaanga kuli zibelesyo zinjaanji boobu zyiliko asunu zyakusubuzya bantu, hena eezi zibelesyo zicibelesyegwa na? Hena kuli nzila zipya zyamazubaano zyakusubula bantu?\\nEezi zibelesyo zyakusubuzya zyilabambululwa akwaanzwa kuya kumbele lyoonse a Saatani, ooyo uukkomanina buumba akuciswa kwabantu, alimwi kalangila kulampya ciindi cakutongela kwabo eelyo nabatoneka akubacisa.\\nHena Loma nguwakaanza zibulo zyakucisa bantu zyoonse eezyo nzyaakabelesya kupenzya basyomi?\\nNee peepe. Zimwi nzila zyakupenzya bantu zilakonzya kutobelezyegwa kuya musyule lyaciindi kuba Giliki abaLoma. Nokuba boobo, Cikombelo ca Katolika caku Loma tiicakeenkela kubelesya kufumbwa nzila ya Saatani yakujazya maumi eeyo yakali kukonzya kubeleka. Kuyungizya boobo, eeci Cikombelo, cakabelesya nzila zipya mbuli mbuzyakali kuyaa kujanika muzisi zinjaanji ziimpene eezyo zyakazwide mpuwo yaco. Bupoopo lyoonse bwakazumanana kubelesya nzila eezyo zyakali kugwasyilizya makanze aaco kuzwilidilila.\\nMazubaano, kuli zibulo zipya alimwi zyalunya kapati mukupenzya bantu eezyo ziyaa kubambwa mbuli mbokupanduludwe ansi aawa. Nkamu ya WLC ilangila kuti Loma uciyoobelesya zibulo zyakupenzyesya zipya eezyo, alimwi zibeleka kabotu kwiinda zyakaindi, eelyo ciindi cakwe caakusika kuti abambululwe akubaa nguzu alimwi. Mbuli nkamu ya WLC mbwiisyoma kuti munyama wa Ciyubunuzyo wiiminina bulelo bwa Katolika bwaku Loma, Ciyubunuzyo 17:12 ncishinshimi caambilizya nguzu eezyo ziyooba mu Cikombelo ca Katolika kacibambuludwe mubukali bwaco. Eezi nguzu, kweendelanya abwaamba Mangwalo, mbweenya mbuli muciindi cakainda musyule lyesu, ziyakwiinduluka kubelekela mumfulumende zinjaanji eezyo zilyaaba akupa nguzu zyazyo kubuleli bwa Loma.\\n“Alimwi meja aali kkumi aayo webo ngookabona, mbami bali kkumi, aabo bataninga tambula malelo; pele bayootambula nguzu zyakuba bami kwawoola lyomwe antoomwe amunyama.\\n“Aaba balaa muzeezo omwe, alimwi bayoopa nguzu zyabo zyakulela kumunyama.\\n“Aaba mbabayoolwana Mwanaambelele, alimwi Mwanaambelele uyoobakoma: nkaambo walo ngo Simalelo wabasimalelo, alimwi ngo Mwami wabami: alimwi aabo balaanguwe mbabaaitwa, alimwi balisalidwe, alimwi balasyomeka.” (Ciyubunuzyo 17:12, KJV)\\nNcintu ceelede kumvwisyigwa, nokuba boobo, kuti Loma ulakonzya kubelesya nguzu zyakwe kwiinda mumfulumende nokuba kuti eeyo mfulumende kiitabwenwe munzila iisalala kumvwana abupoopo. Kufumbwa mfulumende iitonkela kumbele makanze ookwa Loma, ibelekela antoomwe anguwe nokuba kuti kiitaminina kuba mfulumende ya Basikukazya, batakwe leza nokuba baabo batatoli lubazu mubupaizi buli boonse. Langa tusimpe tuli kkumi ntoyelede kuzyiba twaba Jesuiti!\\nZIBULO ZYAKUPENZYESYA ZYA MAZUBAANO\\nHena zizuminano zyamazubaano mbuli ca Hague Conventioni, kuli nizyakalesya akumwaya zibulo zyakupenzya bantu eezi?\\nNee peepe. Kuleka buyo zyeezyo zintu zitamininwa muziminano nozibambwa akusimbwa amfulumende zyaanyika, kupenzya bantu cicili cintu cicitika munyika mazubaano. Ncobeni, luzyibo lwamazubaano lwazilengwa leza lwakapa kuti zisubulo zikwengwe akubambululwa munzila iiyoosya muntu cakuti zilainda kuzwidilila kujata mulimo kwiinda zyeezyo zyakabelesyegwa mu Misela Yamusinze. Muciindi ca Kuvwuntauzya, aabo bakali kupenzya bantu bakalaa nzila zyongaye buyo zyakucisa akusinikizya mizeezo yamuntu. Eezi nzila zyakupenzya zyakayeeme kapati ku: kuumpa mumulilo uuvwilima, kusyamba, kutenda nokuba kuyasa, kusyodola nokuba kuzutula, akunyikizya mumeenda.\\nMazubaano eezyi nzila zilangwa kuti nzyalunya alimwi tazisubuli bweelede kucitwa. Kuyungizya kuya kumbele, zyakali kusimpila waawo buumi bwamuntu mpobumanina kakuli zimwi nzila zyakupenzya zyakabambidwe munzila yakuti zilampye buumi bwamuntu eelyo nacipenzyegwa. Lino kuli nzila zinjaanji zyakupenzya bantu zikatazya bupanduluzi – alimwi yomwe-yomwe yanzila eezi yakabambululwa akusuwigwa anguzu eezyo ziibelesya nzila eeyo. Eezyi nzila zilisangene pele taziyeeme buyo kucintu comwe:\\nCoongo Cisabila Akucisa Mumatwi\\nKubelesya coongo ciindene cisabila akucisa mumatwi, ncintu cikonzya kumvwisya kucisa; cimwi coongo ciletela bukandu akuubausya mizeezo yamuntu, alimwi kubelesya coongo camusyobo ooyo ncintu cakainduluka kucitwa abaabo balaa nguzu kuti bapindaule mizeezo yabantu aabo mbobakanza kweendelezya. Umwi mukonzyanyo wacintu camusyobo ooyu wakacitika mu 1993, eelyo mfulumende yaku Amelika niyakajaya bantu bali makumi ciloba abali cisambomwe, banalumi, bamakaintu abana mulukwakwa lwacikombelo ku Waco Texas, akubajaila milandu eeyo yaamvwugwa kuti musololi wabo njaakacita pele tiiyakabetekwa munkuta yamilawo. Akataa coongo cakali kulizyigwa muli sikapepele ciindi coonse, kwakali coongo ca bazibe baku Tibeti nkobaumputa zikwaankwani, coongo cabanyama bakwiila eelyo nobakosolwa mitwe anyimbo zyacoongo cizuma akukwemba kapati.27\\nCoongo cakabelesyegwa akutilimuna bantu, akweendelezya nokuba kumwaya nkamu zibungene.28\\n“Mbungano yaku Amelika, Mutabi wamfulumende wa Magesi abusena aawo mpobalembede busanduluzi bwabo, [bapandulula] misunko minjaanji yamicelo eeyo njibakabelesya mu banalumi, bamakaintu abana kubelesya misamu azintu zyuumpa mubili kakwiina kupya aanga mulilo, zizibidwe kale kuti zilajaya akukola ncobeni. Eeyi ninzila yakusoleka kupindula lusyomo, kusandula, akukomezya mulimo wakuti kababelesya micelo iikola eeyi mubantu kuleka kubelesya zibelesyo zyisumpukide zyamazubaano.”29\\n“Musamu uupa kuyubununa kasimpe”, eeli ndezina lyakusendekezya lyakaulikwa misamu minjaanji iikopanya akugwalanganya mizeezo yamuntu kutegwa ooyo muntu ayubunune makani aayo ngobayanda kuti abayubununwide nokuba kuti tayandide, eelyo naceendelezyegwa mumizeezo yakwe amusamu ooyo. Sodiumu thiopental, ngomusamu wuulisyigwa muzina lyakuti Pentothal, musamu uupegwa muntu kwiinda mukuyaswa nyeleti; ooyu musamu uuzilula maanu. Kubelesya misamu yamusyobo ooyu kwakatalikila muma 1930, alimwi eeyi misamu icibelesyagwa mazubaano. Umwi Mubetesi wakazumizya kuti kubelesyegwe misamu iizilula maanu mulubeta lwamu 2012, mukubeteka James Eagan Holmes kuti akosozyelwe kaambo kuti naa wakali kkwene mumizeezo yakwe nokuba kusondoka eelyo naakadubaula bantu kutegwa apegwe mulandu muubauba weendelana aciimo camizeezo yakwe. [Eeci cakalembulwa kuzwa waawa: aba P. Solomon Banda; Dan Elliott (11 Mar 2013). Judge OKs medication for Colorado shooting suspect. Yahoo! News. AP.]\\nMunkondo Yakaziziizi, cisi ca Soviet Unioni cakabelesya misamu iijaya kubantu banacisi baco, kuyasa bana Kristu abamwi bazangi bamapolitikisi ndonga zyamisamu yiindene eeyo yakabambilwa kulesya buyo kumvwa kucisa, pele akupindaula mizeezo yabantu aabo bakaambwa munkuta kuti tabakkwene maanu.\\nMisamu iijaya yakali kubelesyegwa akulesya bantu kuzyalana kapati akweendelezya mabunga aabantu. Nkamu ya Nazi ayaba Soviet yakayungizya kuvwela musamu wa fluoride mumeenda aakunywa aakali kupegwa bantu baangidwe mulukwakwa, kutegwa babombe akukonzya kweendelezyegwa kabotu. Sikalumbama waku Amelika, George R. Jordan, wakapa bumboni bwakubelesya misamu eeyo kunembo lyamfulumnde yaba Soviet Munkondo Yabili Yanyika. Mazubaano musamu wa, fluoride ulavwelwa lyoonse mumeenda aakunywa mumadolopo kakwaambwa kuti aayo meenda ngalaa “buumi bubotu nkaambo taakwe tuzunda tuleta malwazi.”\\n\"Kumamanino aa Nkondo Yabili Yanyika Yoonse, mfulumende ya Amelika yakatumina Charles Elliot Perkins, uuvwuntauzya mulwiiyo lwamisamu, misamu azilengwa leza, bubambe bwamubili wamuntu amalwazi aalwana mubili wamuntu, kuti akeendelezye busena bubambilwa misamu bwa Farben ku Germany. Naakacili kokuya, wakaambilwa kuti bamwi basyaazyibwene bamisamu baku German bakajana nzila eeyo njibakali kubelesya munkondo alimwi yakatalika kubelesyegwa aBapati bamfulumende mu Germany.\\n\"Eeyo nzila yakali yakucesya mukowa wabantu akulesya bantu kuzyalana kapati kufumbwa busena bupedwe kwiinda mukuvwelanya misamu iikola mumeenda aakunywa. Munzila eeyi, musamu wa Sodiumu fluoride wakabweza lubazu lupati.\\n\"Kuzumanana kuvwela asyoonto-syoonto musamu wa fluoride inga mukuya kwaciindi wacesya nguzu zyamuntu kukaka kweendelezyegwa kwiinda mukujaya cibeela cabongo bwamuntu cimwi, alimwi inga waba muntu mubombe kuli baabo boonse bayanda kulela atalaa nguwe.\\n\"Boonse antoomwe ba German abaku Russia bakavwela musamu wa fluoride mumeenda aakunywa aabazike bankondo kutegwa bafubaale akubomba.\"30\\nMukufumpa lukwakwa lwa cikombelo ku Waco, Texas in 1993, mfulumende ya Amelika ayalo yakafunta muya wa misamu iikola mumaanda aazikombelo. Banalumi, bamakaintu abana aabo bakayoya muya ooyo, bakafwa eelyo minyemfu yabo niyakaangana cakuti amisana yabo yakakompoka. Aabo bakafutuka kupompelwa muya ooyo, bakaumpwa nokuba kudubaulwa mumbalaa lukwakwa lwa cikombelo.\\nMulilo uunyesya uutayaki\\nKubelesya mulilo wamusyobo ooyu ncintu calunya kapati mazubaano. Mulilo ooyu ulakonzya kwiinda mubwaanda bwaŋanda, akuumpa kusikila zyaida zitupa zyamubili wamuntu uuli mukati oomo, akumumvwisya kucisa kutaambiki. Zimwi nzila zyamulilo wamusyobo ooyu zigaminina kusinka matwi aabantu:\\nNkamu iibamba magesi aa Mulilo Uutavwilimi yaku Korea a LIG Nex 1 (nkamu iibamba ndeke yakulikwabilizya, cibeela cambunga ya LG ) bakaswaangana antoomwe kubamba ceeco ncobaamba kuti ncitaanzi munyika kulwana mbuli muyuni wuuluka. Kutegwa ulibalile kolanga citobela cilembedwe: http:\/\/skewsme.com\/tinfoilhat\/chapter\/voice-to-skull-v2k\/#ixzz2d2yjq8Gx Skews.Me http:\/\/skewsme.com\/tinfoilhat\/chapter\/voice-to-skull-v2k\/#axzz2d2rRQIao\\n“Basyaakuvwuntauzya baluujisi mulimo wakubamba zibulo zimwaya bantu babungene antoomwe naa MEDUSA (mbombubo, kuzwa mutwaano twaci Giliki), eezyo zibelesya mulilo waambwa kale atala aawa, kuti zinyonganye matwi mbwaamvwa zintu. Eeci cibulo cibelesya mulilo uutavwilimi ooyo wuumpa cikanda camuntu akupa kuti mukati kamutwe wamuntu kumvwike kuzuma kukonzya kumvwugwa mumatwi nokuba kuti kakwiina cintu cizuma ncobeni. Eeci cibulo ca MEDUSA cilakonzya kusabila ncobeni cakuti muntu inga wamvwa matwi acisa nokuba kusinka matwi. Cilakonzya akujaya asyoonto zibeela zyabongo bwamuntu kwiinda mukubbebba kwamulilo ooyu akuutondekezya mumutwe wamuntu.”31\\nAlimwi nzila imwi iibelesya mulilo ngweenya ooyu nja ‘Mulilo Uutalibonyi Uupa kucisa’:\\n“Eeci cimvwikaanga ncilwanyo cakazwa mucipekupeku ca Star Wars. Cibulo ca Kuzuunyana Kukasya, cibelesyelwa antangalala aali bantu, kacitondekezya mumuni wamulilo uunyesya kapati ooyu kuti cuumpe cikanda cayooyo kufumbwa uugumwa amumuni ooyo kusikila wapya madigilii aali 130. Eeci cipa kumvwa kupya ncobeni akupa kuti aabo bali munzila yamumuni ooyu batije akumwaikizyana kakwiina kulwana (oobu mbobwiinguzi bwiitwa kuti ‘kulaya cakufwamba’ alumamba lulwanina muluwo).\\n“Mulimo wankamu ya Pentagoni Uuswaangene Kubamba Zilwanyo (JNLWP), waamba kuti ‘Eeci ncecintu cikonzya ciyungizya kulesya, kudilisya kucengulula sinkondo uzyaabuswena, kakwiina kubelesya nguzu zyakujaya.’ Nokuba kuti mulimo wa ADS upandululwa kuti tuuli wabujayi, pele mu 2008 cimwi cilembedwe a syaabupampu wazilwanyo zitajayi Dr. Jürgen Altmann, caamba cintu ciimpene aboobo:\\n“ ‘ … mulimo wa ADS ulakonzya kuumpa zilonda mbuli zyakupya mungwimba. Nkaambo kakuti mumuni ukwazeme mamita obile alimwi ulainda kulampa kwamuntu, eezyo zilonda zilakonzya kubeda kufumbwa acibaka camubili wamuntu kusikila kwiinda akati kacikanda camubili coonse. Kupya mbuli zilonda zyakupya mungwimba inga zyabbikka buumi bwamuntu muntenda yakufwa nkaambo kakutalika kubola zitupa zyamubili akunjilwa tuzunda tuleta malwazi– akuyandika kubambililwa ncobeni mucibbadela. Kakwiina cibulo cimwi cikonzya kujata mulimo mbuli ceeci, cibulo ca ADS cilakonzya kucisila limwi nokuba kujaya. ’ ”32\\nNkondo Yakuzilula Maanu\\nKwiinda atalaa nkondo zyoonse, nkondo ziinda kuyoosya nzizyeezyo zyamisyobo yakuzilula maanu. Ntaanzi nkondo yamusyobo ooyo yakaanzwa acisi Soviet Unioni muma 1960, pele cakatobelwa cakufwamba acisi ca Amelika abamambi baco kabasunka nzila zinjaanji zyakulwana kutegwa bacengulule mizeezo yamuntu, akucinca ciimo cakwe nokuba kupindaula lusyomo oolo ndwajisi kale. Mukonzyano waceeci inga wabonwa mu Nkondo Ntaanzi yaku Gulf, eelyo zibulo zisabila mumatwi nizyakatondekwa kugamika basilumamba bazyandamene baku Iraq; eeco cakapa kuti balipe kakwiina kulwana kulumamba lwa UN. Azimwi zilembedwe zitaminina kuti mfulumende ya Britain yakabelesya zibulo zyamusyobo ooyu kubantu bacisi cabo mukumwayaula bantu bayanda babwekela mfulumende akuyanda kulwana.\\nNokuba kuti eezi nzila zyakupenzya bantu zilabelesyegwa aano mazuba amfulumende, alimwi kunyina bumboni butamikizya Cikombelo ca Katolika caku Loma kuti acalo cibelesya nzila eezi, pele boonse beelede kusongwaalila nzila zyamazubaano eezi. Kanjaanji cintu cilikke cilesya mfulumende kubelesya nguzu zyabujayi nkubula buyo ciindi cibotu cakucita boobo.\\nHena boonse bakajailwa lusyomo lwabo, bakajaigwa a Cikombelo ca Katolika caku Loma?\\nNee peepe. Mweelwe wini wabantu batakwe mulandu aabo bakajailwa mumaanza aabulelo bwa Loma uyoozyibilwa buyo Kujulu. Nokuba boobo, mbweenya mbuli ziindi zinjaanji nokuba lyoonse, Cikombelo ca Katolika caku Loma ciyoobelesya nguzu zya mfulumende zyamasi aanyika kuti cicite makanze aaco. Umwi mukonzyanyo waceeci uulaampuwo kapati ngwa “Kuvwuntauzya kwaba Spanishi” ooko kwakalaililwa aMwami mukaintu Isabella waku Spain.\\nNkaambo kufumbwa ncaakavwubide muntu uusingidwe cakali kukonwa acisi, Isabella wakajana mpindu kapati mukusinganya muntu uli koonse. Aayo mali aakajanwa munzila eeyi ngangayo ngaakabelesya kupa Christopher Columbus kuti akaakuyandaule Nyika Mpya.” Banjaanji basyaakuvwuntauzya bakalemba masimpe ayaa kuti bamuka mufu bakavwubide, ziindi zinjaanji mbibabakali kutamikizyigwa “kuzanga mubupaizi” kwiinda nkamu yabantu iili yoonse muciindi ca Kuvwuntauzya kwaba Spanishi. Nokuba kuti cisi cakali kukona buvwubi bwabo, Cikombelo ncicakali kubaa nguzu zipati zilekelwa kuli ncico kuti cicite kufumbwa mbociyanda.\\nImwi mikonzyanyo ya Cikombelo kacibelesya bana babami bamfulumende kuti cipenzye basinkondonyina mubupaizi, cilakonzya kujanwa mumusela waku France aku Bavaria, kusanganya akwaangwa, kutundululwa akujailwa lusyomo kwa John Huss, ooyo wakali kweendeenda lyoonse kasyomezyedwe bukwabilizi bwa mwami wakwe, Sigismund. Bapaizi ba Katolika kabasungilizya kapati kuti “Lusyomo taluyandiki alimwi talweede kubambwa abazangi, Sigismund wakatyola cisyomyo cakwe, mpoonya Huss wakaangwa, akusingwa kulufu akuumpwa kaangilidwe kucipulanga.\\nEeci cilengwa cakubelesya nguzu zya mfulumende kuti citonkele kumbele makanze aaco, cakaya kumbele kusikila buzuba buno. Aabo babamba milawo ba Katolika balangilwa kuvwootela twaambo ooto tweendelana alwiiyo lwabu Katolika, kunyina kaambo nokuba kuti ciliimpene ncobayanda bantu mucooko oomo mobakkede. Banacisi ca Katolika abalo baleelede kuvwoota mumapolitikisi akutabilila lusyomo lwa Cikombelo. Cuuno ca mulimo wa Kuvwuntauzya, cilizyibidwe akuti Nimbungano ya Lusyomo, cipede malailile aalembedwe mutwe wakuti : Doctrinal Note: The Participation of Catholics in Political Life mubusena bulembedwe zyaku Vatican, kuli Bakatolika aabo bayanda kunjila mumapolitikisi.33\\nHena bantu bokwa Yahuwah bayoonjila kabili mu Kuvwuntauzya kwa Loma?\\nLoma kunyina pe naakacenguluka kuzwa kulusyomo lwakusinikizya canguzu, ooko kwakali kubelesyegwa mu Kuvwuntauzya, alimwi amumyaka misyoonto yakainda, amu Nkondo ya Nyika Yabili. Nokuba kuti tasinikizyi canguzu mazubaano, Loma ulindila buyo ciindi cakwe mubuumuzi kuti akatalike kweendelezya nguzu zyaanyika zyoonse alimwi.\\n“Alimwi akwiibalukwe kuti, Loma tacinci pe. Milazyo yokwa Gregory VII a Innocent III, icili mulazyo ya Cikombelo ca Katolika caku Loma . Alimwi kufumbwa kuti cabaa nguzu, inga cabelesya milawo eeyo anguzu zipati mbweenya mbucakali kucita mumisela yansiku.”34\\nBumboni, mbuli bwaapegwa amukaintu wakatija bukatolika Charlotte Wells, buyubununa kuti Cikombelo ca Katolika cicizumanana kusikila buzuba buno kujaya, kupenzya, kujata bamakaintu, akujaya bapati abana mbweenya buyo, kunze lyabwaanda bukwabilidwe ooko kutasiki mumuni wanyika kuti ubayubunune busofwaazi mbobacitila baabo bacingilidwe mukati.35\\nZilembedwe zyamisela zilayubununa ncobeni kuti Cikombelo ca Katolika caku Loma cilaa ciyanza cakukamantana amfulumende kufumbwa iilela aciindi cipedwe, kufumbwa nobaba bami ba Carolingia baku France, naba Hitler waku Germany. Mbuli bwakaamba sikwaazwa Malachi Martin; walo lwakwe kali mu Jesuiti alimwi mulembi ulaampuwo mpati, wakayubununa mazubaano mbwaliko ncobeni Saatani mumunzi wa Vatican: “Mungele uuwide Lusifa wakapegwa cuuno cakulela mumunzi mupati wa Katolika mumwezi wa Kaanda kaniini 29, 1963; ooyo mwezi wakali kweelela cisyomyo camisela cakali kuyanda kuzuzikwa. Mbwaanga aabo bakali kutola busena bakalizyi kabotu makani aaya, ciyanza cabantu bakomba Saatani cakali cakuti Ciindi caSaatani ciyootalika eelyo Poopo aakuulikwa zina lyakuti ngu Mwaapositolo Paulu [Poopo Paul VI].”36\\nMumwezi wa Miyoba 2010, Silutwe uutanda zyeelo waku Vatican, Gabriele Amorth wakainduluka kwaamba ncaakali kwaambilizya mupepa lyaku Italy, La Republica: “Dyabooli ukkala mumunzi wa Vatican alimwi webo inga walibonena ncobeni zintu zitobelana kucitika oomo. Ulakonzya kukkala kayubide, nokuba kwaambaula mumilaka yiindene, nokuba kulangikaanga uleetela. Aciindi cimwi wakandifubaazya Ime. Pele Ime ndimwaalumi uukkomene mumulimo wakwe”37 Walo wakayunguzya kuya kumbele kwaamba kuti mpuwo ya Saatani mubapatipati ba Bukatolika ilalibonya muli bama “kkadinalo aabo batasyomi mu Jeesu abamabbishopo aabo baswaangene amadaimona.”38\\nKufumbwa kulimvwisya nkwabede Saatani, kuli nguzu zyakusinikizya eezyo zyalo kazyili mumilazyo yamfulumende eeyi. Cikkelo ca bumboni bwamisela, acalo ciyubununa kuti Cikombelo ca Katolika ziindi zinjaanji cakainduluka kubelesya nguzu zyamapolitikisi mbuli zibelesyo zyakutonkela makanze aaco kumbele. Aboobo, ncintu camaanu kukosozya kaambo kwaamba kuti, mbuli mbokuli lusumpuko munzila zyakupenzya akusubula bantu, acalo cikombelo eeci tacikaimini ambali nkaambo cicilaa mulazyo wakusandula bamwi kwiinda mukusinikizya canguzu. Kwiinduluka kupenzya basalali kwa cikombelo ca Loma, munzila iigaminina nokuba nzila yakusisikizya, kulamvwugwa mukulyaamba kuti Loma kunyina pe nacinca.\\n“Ijwi lyokwa Yahuwah ndyapede kucenjezya ntenda iizyaabuswena ndyakuti; kufumbwa kuti eeci cuuntuluzyilwe, mukowa wa Basikukazya uyoolibonena kuti makanze aa Loma ali buti ncobeni, pele eelyo nokucinyina ciindi cakukonzya kutija kuzwa mukakole aako. Loma uyaakuba anguzu cakusisikizya. Milazyo yakwe iyaakubaa mpuwo mumaanda mulembelwa milawo yacisi, muzikombelo, mumyoyo yabantu. Walo uyaakulundaikila maanda aakwe malamfu mbuli ngazi muzyooko zyamaseseke oomo mwayooinduluka kupenzya bantu mbuli mbwaakali kucita nsiku. Munzila yakumpelenga katalangilwi kucita zilubide uyaakuyumyayumya lumamba lwakwe kutegwa akamanizye makanze aakwe. Coonse ncayanda, nkubaa busena bulaanguzu, alimwi eeci uyaa kupegwa aakale walo. Linolino tuyoobona akumvwa makanze eeni aa BuLoma. Kufumbwa ooyo uusyoma akutobela jwi lyokwa Yahuwah uyooliletela kubwentelwa akupenzyegwa.”39\\nEelyo kupenzya kwaakujokololwa, hena zisi zya Italy a Germany ziyoosolola kupenzya bantu bokwa Yahuwah mbuli mbuzyakali kucita kaindi musyule lyaciindi?\\nNokuba kuti mfulumende zimwi zyoonse, asyoonto nokuba amoyo woonse, ziyoosangana munkondo yakulwana kasimpe a Julu mubuntu bwabasalali, nkamu ya WLC isyoma kuti cisi ca Amelika, mbuli munyama wabili wa Ciyubunuzyo 13, ciyootola lubazu lwabusololi mukujokolosya kupenzya ooku. Masi woonse aanyika ayootobela mukonzyanyo wacisi eeci akwiimina kulubazu lwa Loma ukupenzya basalali.\\nNkamu ya World’s Last Chance ilimvwa kubaa mulimo wakucenjezya bantu boonse kukuzyokela kwa Kuvwuntauzya ooko, kakuyoosya citaambiki kwiinda kaindi.\\nAlimwi eelyo walo naakajula cisinsyo cane, Ime ndakabona kunsaa cipaililo miya yabaabo bakajailwa jwi lyokwa Yahuwah, alimwi abumboni oobo mbubaajisilili:\\nAlimwi bakalila ajwi pati, kabaamba kuti, Nciindi cilamfu buti O Yahuwah, oosetekene alimwi owamasimpe, Webo noyoobabeteka akujokezyela bulowa bwesu ali baabo bakkede anyika?\\nAlimwi kwakapegwa kuli mbabo zikobela zituba, umwi aumwi wabo; alimwi kwakaambwa kuli mbabo kuti, beelede kulyookezya kwakaindi kasyoonto, kusikila batwanganyina abalo abasazinyina, kuti bakajaigwe mbuli mbabo mbubaajaigwa, kuti cikazuzikwe (Ciyubunuzyo 6:9-11)\\nCuuno cabupoopo citaminina kuti bamapoopo tabakonzyi kulubila nokuba asyoonto pe. Aboobo, kufumbwa ncobaamba bamapoopo aabo tacikonzyi kucincigwa nkaambo inga catondezya kuti bakalubila, ncobeni, akuba bantu balaacinyonyoono bakonzya kuwida mucibi. Mbuli mulimo uyaa kucinca, bupoopo “ncibelesyo cipati ciinda kubaa nguzu zya Saatani – cibumbwa canguzu zyakwe kuti alikkazyike acuuno cabuleli kuti alele nyika kweendelanya akuyanda kwakwe.”40\\nNkamu ya WLC isyoma kuti bukali bwa mililo ya Kuvwuntauzya ooko kuyoojokolosyegwa, iyoosalazya bana Kristu aabo basyoma kuzwa kukuyandisya cili coonse ncobayanda kumoyo eeco cicili munyika, akukutula luyando lwamyoyo yabo lwakuya Kujulu oolo lutanabwenwe mumisela yoonse.\\nKaano kalunya lwabunyama lwamuntu kumuntunyina, kacili kaambo kalaa bumboni buzunda zyoonse oobo butondezya nguzu zyokwa Yahuwah zyakuvwuna cakumaninina boonse aabo babikka lusyomo lwabo muli Nguwe. Ncintu citakonzyeki amuntu naba ni kwiinda mukuciswa, kupenzyegwa akutundululwa ooko nkwaakulaizya madaimona. Ncintu citakonzyeki kuti bongo buli boonse bukonzye kuzunda micelo iikola akujaya, acongo cimvwisya kucisa kutegwa cicince mizeezo alusyomo lwamuntu. Bana Kristu bamazubaano, mbweenya mbuli bana Kristu bansiku, bayoolibonena kuti Yahuwah ngo nguzu zyabo alugwasyo lwabo muciindi nobabulide.\\nKaindi kasyoonto katana jailwa lusyomo lwakwe, mwaapositolo Paulu wakalembela Timoteo lugwalo lwakuti walo wakasaligwa a Yahushua kuti abe mukambausi, mwaapositolo amwiyi, akuyungizya kuti: “nkaambo kaboobo Ime ambeyo njoopenga zintu nzyeenya mbuli nguwe; nokutali boobo, Ime nsyefwide nsoni, nkaambo Ime ndilimuzyi ooyo ngwesyoma alimwi ndizyi kuti Walo ulakonzya kubamba kufumbwa eeco nceekasyomya mumaanza Aakwe kusikila Buzuba oobo.” (2 Timoteo 1:12, NKJV)\\nOobu mbobuyooba bumboni bwabaabo boonse babikkide lusyomo lwabo muli Yahuwah. Nokuba boobo, SUNU mbobuzuba bwalufutuko. LINO nceciindi cakuti webo ulomye kusala lwiito lwako akululamika zyoonse zikujatikizya. Acibe cilengwa cako kusyoma muli Yahuwah muzintu zilaa makani asyoonto. Lusyomo ncisyango, cinga kuti casaninwa kabotu, cilakonzya kukomena kufwambaana. Kwiinda mukusyoma Yahuwah buzuba abuzuba muzintu nzyocita, lusyomo lwako luyooyumizyigwa akulyookezya muli Nguwe mumakani mapati alimwi, buzuba abuzuba, webo kufumbwa mpoyendela uyooyumya lusyomo lwako akukomena.\\n“O, amulabile akulibonena kuti Yahuwah mubotu;\\nUlilelekedwe ooyo muntu uusyoma muli Nguwe!\\nMeso ookwa Yahuwah alangide ali baluleme,\\nAlimwi matwi Aakwe alijulidwe kuti ateelele kulilauka kwabo.\\nBaluleme balalilauka, mpoonya Yahuwah ulabamvwa,\\nAlimwi ulabavwuna kuzwa mumapenzi aabo woonse.\\nManji mapenzi aabaluleme,\\nPele Yahuwah ulabavwuna kuzwa muli ngawo.”\\n(Intembauzyo 34:8, 15, 17, a 19)\\n36 Langa bbuku lya Martin, Windswept House, lyakalembwa mazina aakupanda buyo mukukwabilila baabo baambwa mumakani aalyo aamasimpe.","num_words":6418,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kocenjela! Munzi wa Roma Tuucinci Pe! Print\\nKocenjela! Munzi wa Roma Tuucinci Pe!\\nCikombelo ca Katolika caku Roma cicizuunyene kulibanda kuti calo ncecikombelo cilikke ca Bunakristu, camasimpe, akuzumizyigwa mumulawo atalaa nyika. Citaminina kuti cakatambula nguzu zyaapedwe baapositolo, nzyaakakona poopo kuzwa kumwaapositolo, Petulo; aboobo, cilyaamba kuti calo kunyina pe nocinga calubizya.\\nOoku takuli kulidunda buyo kwaamulomo pe. Kweendelena bwaamba John J. Kelley, ooyo wakali mupaizi:\\nMuswaangano waku Trent, umwi mulazyo ookwa Pius IV, wakabikkwa kuti citakakonzyeki kubambulula Cikombelo ca Katolika caku Roma. Kwakasanganyigwa . . . milawo iili kkumi ayibili ya Mulazyo waku Nicene. . . . Ooyu Mulawo wa Pius IV mundomba wabbwe lilema mbuli ziyo lyaangilidwe musingo ya munzi wa Roma. Lyaangilide Cikombelo ca Katolika caku Roma lyoonse antoomwe kuziyanza zya kukomba zibumbwa amituni. Ooyu ngomusunko uucumba muntu woonse kufumbwa uukakatila Kubambulula Lusyomo.2\\nPoopo Pius ix\\nAaka nkaambo kayandika kapati kumvwisyisya. Takuli kufubaazya makunga aabantu aabo bakayiisyigwa kuzuminizya akutambula ziiyo zya Bukatolika kuti nga masimpe. Pele boonse beelede kumvwisyisya nkaambo bupaizi bwa mbungano zyoonse zya mazubaano, kusikila aasyoonto amuzibeela zinjaanji, bwakakungilizya ziyanza atunsiyansiya ntweenya mbuli twa Cikombelo ca Roma mbocibelesya nguzu zyaco. Aboobo eeci ncintu ciguminizya muntu uuli woonse atalaa nyika nkaambo, nkamu ya WLC isyoma kuti Francis ngo poopo walusele alimwi ngowa macaalizyo mucishinshimi, boonse bakkala anyika linolino bayoomvwa cikkelo ca nguzu zya munyama nayoofunta muya wakubukulusya nguzu zya Roma.\\nNkaambo kakuti Cikombelo caku Roma tacicinci ncobeni, alimwi kutegwa amvwisyigwe bwini Poopo Francis, makanze aakwe mbwali poopo amweendelezi wa cikombelo, ncintu ciyandika kuzubulula buyo milazyo yakainda nsiku akulangisya nzila zyoonse bapoopo mbubakali kusubula bantu batakali kweendelana ambabo, nobaba bami naa bantu batuba. Cikombelo caku Roma lyoonse cilaa nyota yajana nguzu mu mapolitikisi amu bupaizi.\\nBakafumisya ncobeni, ba bbishopo baku Roma kulitondezya kubaa muya wakuliyanda abumpelenge; pele, mumisela mitaanzi yotatwe, kutaminina bulemu bwiinda boonse kwakayeeme buyo mumusololi wabupaizi bwabo, akukkala mumunzi wansiku mupati, wakunyika ya Roma. Nokuba boobo, eelyo bulelo nibwaalonzyelwa Kujwe, alimwi munzi wa Constantinople niwaali kulangilwa kwiindila munzi wa Roma kubaa bulemu, kwakatalika kulangaulwa kaambo kambi kakulemekezya ba Bbishopo baku Roma. Aako kaambo kakajanwa eelyo, munsaa mwaka 378, Poopo naakakona makkii aakali mikonzyanyo yamituni yobile yakazyibidwe kapati mubupaizi bwamituni bwaku Roma. Janus wakalaa kkii lyomwe, a Cybele wakalaa kkii lyomwe; aaya nga makkii obile aalibonya mucikwankwani acidinto ca Poopo eeco ncalisakatizya mumaboko kuti nzyezitondezyo zya nguzu mubupaizi bwakwe . . . . Aboobo, nokuba kuti mpuwo yamunzi wa Roma yakayabaila, pele bulemu bwa Bbishopo waku Roma bwakasiminina cakumaninina lyoonse nkaambo ka makkii aayo.3\\nMu 437 AD, myaanda yone yamyaka kuzwa nicaatalikwa cikombelo ca Ekklesia ca BunaKristu, poopo wakataminina caantangalala kuti nguujisi “makkii ookwa Petulo”.\\nKwiinda mukwaambila BanaKristu kuti aayo “makkii” ngajisi wakaakona naakalya zina lya Mwaapositolo Petulo, poopo wakalisumpula akulipa cuuno ca nguzu zya busololi akweendelezya BunaKristu antoomwe a bupaizi bwa kukomba mituni. Ooku kuswaanganya antoomwe nguzu zya bupaizi akubaa mpuwo munguzu zya mapolitikisi mukuya kwaciindi, zyakalembwa mubbuku lya Milawo ya Bukatolika. Mumusela wa 11th, kwakaba mazwanga akataa poopo a Mwami Henry IV waku Germany. Henry, mbwaakali “Muleli Uusetekene waku Roma,”\\nwakataminina kubaa nguzu zyakuzumizya cuuno cabupaizi kubelesya cidinto ca nguzu, aboobo wakalaa nguzu zyakweendelezya akusala akutuma babbishopo abatumwa bazikombelo. Lino kwakaba kuzwangana mubweendelezi bwa BunaKristu. Cuuno ca poopo cakapandululwa mubbuku lya Gregory lyamutwe wakuti Dictatus Papae (1075), eelyo lyakayumya kululamika kuti poopo nguwakalaa nguzu ziinda boonse mucikombelo.4\\nEelyo bbuku lya Gregory VII Dictatus Papae licibelesyegwa mazubaano. Kufumbwa muntu uuli masimpe kusyoma muli Yahuwah, weelede kucenjela nkaambo eezyo zilembedwe mubbuku oomo tazyaambilizyi buyo lusyomo lwa Poopo Francis, pele azyalo zikombelo ziindene mubupaizi bwa zikombelo zyanyika, asyoonto nokuba zinjaanji, azyalo zyakakona lusyomo anzila zyakusubula basicikombelo bavwuntauzya Mangwalo kuti bajane mumuni uululeme mupati, mpoonya batalika kuzumina mumuni ooyo akweendela muli nguwo.\\nEeyi milazyo ilembedwe kuti:\\nCibumbwa cilaa mutwe wasyuumbwa cijisi makkii, ciiminina nguzu zya kujala milyango ya julu adindi lya mulilo uutazimi anguzu atalaa luumuno ankondo munyika. Aayo makkii akali ookwa Pluto, “leza wamulilo uutamani”, umwi akataa baleza baku Asia, ba Janus a Cybele.\\nCikombelo caku Roma cakabambwa aa Leza alikke.\\nMupaizi waku Roma alikke ngulaa nguzu zyakwiitwa bupaizi munyika yoonse.\\nAkuti alikke nguukonzya kwaatula akukkazyika babbishopo acuuno.\\nKuti, ooyo wiiminina nguwe, nokuba kuti kalaa cuuno citakwe nguzu, ulaatala lya babbishopo boonse alimwi ulakonzya kubeteka kufumbwa uuzangila akuyanda kubagwisya mulimo.\\nPoopo ulakonzya kulesya mulimo muntu ooyo uutabooli kumuswaangano.\\nAkataa zintu zimwi, swebo tatweelede kukkala antoomwe mu ŋanda yomwe abaabo mbaakatanda kuzwa mucikombelo.\\nAlikke nguuzumizyidwe mumulawo, kweendelanya azintu ziyandika muciindi comwe-comwe, kubamba milawo, kubunganya antoomwe mbungano zipya, kucinca makkalilo aabapaizi bakatolika; alimwi, kujanza limwi, kwaandaanya babbishopo bavwubide akubunganya baabo bacete.\\nAlikke nguukonzya kubelesya mukonzyanyo wansiku mucidinto.\\nBana babami beelede kumyonta matende aa Poopo alikke.\\nIzina lyakwe lilikke ndelyeelede kwaambwa muzikombelo.\\nIzina lya cuuno [Poopo] liliimpene munyika yoonse\\nUlizumizyidwe kwaatula baleli kuzwa acuuno cabulelo.\\nUlizumizyidwe kulonzya ba Bbishopo kuti kakuyandika kucita boobo.\\nUlaa nguzu zyakusala mubelesi mucikombelo cili coonse ncayanda.\\nOoyo uusalwa aanguwe ulakonzya kweendelezya cikombelo cimwi, pele takonzyi kukkala cuuno cilaansi; alimwi teelede kusumpulwa abbishopo uumbi pe.\\nKunyina caandaano nokuba bbuku linga lyaambwa kuba lya milawo yacikombelo kakwiina kuzumizyigwa anguzu zyakwe.\\nKuti wasinganya muntu kwiina uunga wamwaangulula; alimwi walo alikke akataa boonse nguukonzya kulemununa muntu ooyo.\\nWalo alikke takonzyi kubetekwa amuntu naba ni.\\nKunyina muntu weelede kusampaula yooyo uukumbila lugwasyo kuzwa kucuuno ca bwaapositolo.\\nCuuno ca bwaapositolo nkokweelede kuletwa milandu mipati ya cikombelo cili coonse.\\nCikombelo caku Roma kunyina pe nicakalubizyide; alimwi kunyina nociyoolubizya kukabe kutamani, Mangwalo ngaapa kamboni wacintu eeci.\\nMupaizi waku Roma, kuti wasalwa busololi kwiinda mumilawo ya cikombelo, uba ncobeni musaante weelene a Petulo Musaante; Musaante Ennodius, a bbishopo waku Pavia, mbabakamboni bamakani aayo, abami bamatata basetekene kabazuminana anguwe. Mbuli bulembedwe mu milazyo ya Musaante St. Symmachus poopo.\\nKwiinda mumalailile aakwe akuzumizya kwakwe, cilizumizyidwe mumulawo kuti bantu inga baleta matongoosi aabo kuli nguwe.\\nKuti walo inga wazwisya akusumpula babbishopo kakwiina kumvwana ambungano yabapaizi.\\nKuti ooyo uutayandi cikombelo caku Roma talanganyigwi kuba mukatolika.\\nKuti ulakonzya kwaaba bantu kuzwa mulwaangluko lwabo kuti baangwe akulekelwa mumaanza aabantu basofweede.\\nEeyi milawo iili 27 yakalundika nguzu zyaansi zyoonse mumaanza aabapoopo, kusikila lyoonse, nkaambo balo tabakonzyi kulubizya. (Kobala Dictate #22.) Ambweni ooyu ngomulawo wiinda busofwaazi bwa budyabulosi. Ukazya cigaminina Ijwi lya Yahuwah eelyo lyaamba cakuteengelela kuti: “Lino Yahuwah watuyubunwida nzila njalulamikila bantu, nzila eeyi tiili yakubamba Mulawo pe. Naba Mozesi abasinsimi balazuminina anzila eeyi. Nzila Yahuwah njalulamikila bantu boonse nkusyoma Yahushua Kilisito. Taakwe lusalululo pe. Nkaambo boonse bakabisya, bakalela kuba aabululami mbuli bwa Yahuwah.” (Kobala BaRoma 3:21-23.)\\nNokuba kuti zikombelo zya Basikutongooka tazikwe bapoopo, pele zilaa mubungano zyeendelezya zikombelo, akulondola milawo yazikombelo. Mumbungano zyabweendelezi eezyo, kanjaanji bataminina kuti balaa nguzu zyakunyononona basicikombelo babo, kubaambila cintu ciluleme acilubide, kukaka mumuni mupya uukazyanya aziiyo, lusyomo atunsiyansiya twa zikombelo.\\nNokuba kuti zikombelo zya Basikutongooka tazikwe bapoopo, pele zilaa mubungano zyeendelezya zikombelo, akulondola milawo yazikombelo. Mumbungano zyabweendelezi eezyo, kanjaanji bataminina kuti balaa nguzu zyakunyononona basicikombelo babo, kubaambila cintu ciluleme acilubide, kukaka mumuni mupya uukazyanya aziiyo, lusyomo atunsiyansiya twa zikombelo. Mabbuku aalembwa amawebusite aasikapepele, aakulwaizya tusimpe tukazyanya azilengwa zyakazyibilwa kale mubupaizi, alatukanwa alimwi aabo bakazyanya a lusyomo lwa zikombelo nkaambo buyo kakuyanda kusyoma Bbaibbele lilikke buyo, balakalalilwa akutandwa muzikombelo. Mbombuboobu, mpuwo ya Dictatus Papae mbwiicilaa buzumi akuzyibwa kapati akataa zikombelo zya mazubaano – nokuba zikombelo lwazyo zini zilabwentela kufumbwa uutondeka munwe kulubila akufubaazya Bukatolika.\\nCilongwe cikamantene akataa Cikombelo ca Katolika caku Roma azikombelo zyakabambululwa lusyomo zya BunaKristu, cilitondezyedwe munzila iigambya mu Ciyubunuzyo 17. Mu Mangwalo, mukaintu wiiminina cikombelo [cizangide mulusyomo], alimwi mukaintu wiiminina cikombelo ca ekklesia [ca Bantu basyomeka bokwa Yahuwah']. Mbweenya mbuli mukaintu uusyomeka mu Ciyubunuzyo 12:1 mbwayimina cikombelo cakasimpe ca ekklesia, acalo cikombelo ciwide akuzanga lusyomo cilitondezyedwe a muciimo ca muvwuule naa sibwaamu. Ciyubunuzyo 17 citupa busanduluzi bwa Cikombelo ca Katolika caku Roma oomo mocipanduludwe kuti ngu mbaanyina ba bavwuule boonse naa basibwaamu.\\nKaambo keni ncotubelesyela bbala lya Ekklesia kutali lyakuti cikombelo muli nzyotulemba munkamu ya WLC nkakuti ibbala lyakuti “cikombelo” talyaambi bwini ncoliiminina bbala litaanzi lya ci Giliki lyakuti, \"Ekklesia.\" Mucizuminano Cipya coonse, Ekklesia ndibbala lyaambilizya baabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Ibbala lyakuti \"cikombelo,\" lyaamba buyo kabunga kabantu, aboobo ndibbala lyakalubizya kusandululwa alimwi tiilyakeelede kubelesyegwa. Bana-Kristu mbambabo ncobeni aabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Basikwiiya bamasimpe bokwa Yahushua mbambabo ncobeni Bakaitilwa Kuzwa Anze kuzwida mumbungano zyabupaizi busofweede bwamu Bbabbiloni. Eelyo nolumvwugwa lwiito lwakutija munzi wa Bbabbuloni, kucinyina muntu uuceelede kupilukila kuzikombelo zyaku Bbabbuloni amisyobo yabupaizi bwankuko.\\nLino umwi wabangelo bali ciloba bakajisi mitiba iili ciloba wakeza kulindime akuti, “Boola ndikutondezye mukaintu simamambe ulaampuwo uulya mbwatisubulwe, munzi mupati uulya uuyakidwe atalaa maanzi manji. Bami bamunyika bakacita bumambe anguwe...\\nMukaintu wakasamide zisani zyacisombo azisalala pyu, wakalibotya angolida atubwe tweebesi tuyandisi. Mujanza wakajisi nkomeki yangolida iizwide zisusi azimwi zisesemya zyabumambe bwakwe. Ankumo yakwe kwakalembedwe zina lyakuzaalikizya ndeeli, BBABBULONI WAMASESEKE MUPATI UUZYALA BASIMAMAMBE BOONSE AZISESEMYO ZYOONSE ZYAANSI. (Ciyubunuzyo 17:1-2, 4-5, KJV)\\nIbbala lyakuti “katolika” liiminina kuti kuzinguluka nyika yoonse nokuba kuti mulengalenga woonse. Eelyo zikombelo zya Basikutongooka zyeendelana abupaizi bwaanyika nizyakatobela mumukondo wa Cikombelo ca katolika caku Roma, zyakaba ncobeni bavwuule akuba bana basimbi ba Bbabbiloni.\\nKulansya mulawo wa Dictatus Papae kwaacitika muciindi ca Poopo Innocent III, alimwi kuyookkalilila mbuli cintu ciinda budyabulosi akusofwaala cakabede akataa bantu, akulipeekezya zina lya Yahuwah kukabe kutamani. Eeco cintu cakali cakutalisya Mulimo wabumpelenge wa Kusisikizya Kubuzyilila.\\nAabo bakatamikizyigwa kuzangila Bukatolika, bakasinganyigwa ankuta ya auto de fe, nkokuti Mulimo wa Lusyomo. Musololi wambungano wakali kukkala lubeta akubapa cisubulo. Zisubulo zyakali kunoonga nkwaangwa muntolongo musiya mbi, kutundululwa akudinkaulwa. Aabo bakali kutama akuzyokela kuzikombelo, bakacili kusubulwa alimwi bunji bwabo bakanyangwa lubono lwabo, alimwi bakatandwa kuzwa aakataa bantu. Aabo batakeempwa, bakaumpwa acisamu kakwiina kusinwa; aabo bakeempwa bakataanguna kusinwa nkokuya baumpwe acisamu.5\\nMisela iitamani ilikke njiyootuyubunwida malweza, kupenga akuciswa nkubaamvwa bali zyuulunzuma zitabaligwi, aabo batakalekela mizeezo yabo kuti ikotamine nguzu zimbi kuleka zya Mulengi wabo. Nzila zyalunya zisofweede zyakabelesyegwa abantu bakalipeekezya kubeleka mulimo wa Yahuwah akujaya babunyina, zitondezya ncobeni nkwaazyila malailile aakabasolweda mumulimo ooyo: kuli Saatani lwakwe. Yahuwah taakaambila muntu uukonzya kufwa, nokuba muntu uukonzya kulubizya kuti ajokezyele kasimpe kakwe pe. Pele, Mangwalo aamba kuti: “Nobayandwa, mutabweedezyi muntu cibi, mumuleke buyo, nkaambo Leza uyoomusubula mubukali bwakwe. Kayi Malembe alati, “Amubaleke, ndime eensubula, njoobasubula, mbwaamba Mwami Yahuwah.” (Kobala BaRoma 12:19.)\\nManyongwe aakujaya bantu muciindi ca Kubuzyilila, akalaa lunya cakuti kucinyina muntu uuciyanda kwaambaula makani aajatikizya ngayo. Nokuba boobo, bantu boonse beelede kwaazyiba nkaambo kalusyomo lwa Cikombelo ca Katolika lwakuti, poopo takonzyi kulubizya akuti Cikombelo tacilubizyi, kunyina nicaalilekelela kuti cakalubizya mukujaya zyuulunzuma zyabantu nkaambo kalusyomo lwabo. Ncobeni, milazyo ya cikombelo tiininga cincidwe alimwi tiikonzyi kucincwa kakwiina kuzumina kuti ililubide, aboobo eeyo icili milawo ya Cikombelo ca katolika kusikila buzuba buno. Poopo Francis, lino mbwali “Mukwabilizi wa Lusyomo,” awalo usumpula milawo eeyo, alimwi kuti naalipedwe nguzu, ulakonzya kujaya kufumbwa muntu ngwayanda kujaya ooyo uuteendelani a lusyomo lwa Bukatolika.\\nNkamu ya WLC isyoma kuti Francis ngo “mwami walusele” wa Ciyubunuzyo 17. Aboobo, walo ngo poopo wamamanino. Muubulelo bwakwe moziyoocitika zintu zinjaanji zya kujala musela wanyika. Boonse bantu beelede kubala akumvwisyisya cishinshimi eeci, nkaambo boonse bayoobbaatikilwa yaakutalika milimo ya poopo wamamanino. Ciyubunuzyo 13 nkucenjezya kugaminide kwaamba nguzu eezyo zilaafwi kubelesyegwa apoopo kulwana mizeezo yabaabo baciyanda kutobela mulawo ookwa Yahuwah, akuleka tunsiyansiya twa bantu ooto twakabungililwa mu mulawo wa Bukatolika.\\nEelyo bantu bakakomba simwaaba, nkaambo kakuti wakapa nguzu zyakwe kumunyama. Bamane bakakomba munyama, bakati, “Lino nguni uuli mbuli munyama ooyu? Nguni uukonzya kumulwana? . . . Munyama ooyu wakazumizigwa kulwana basalali akubazunda. Alimwi wakapegwa nguzu zyakulela misyobo yoonse, zisi zyoonse, milaka yoonse, alimwi amasi oonse. Bantu boonse bakkala munyika bayoomukomba, boonse aabo batakalembwa nyika kiitanalengwa mubbuku lyabuumi lya Mwanaa mbelele wakajaigwa.” (Ciyubunuzyo 13:4, 7 & 8, NKJV)\\nPoopo Francis ulaandeene mumusela wabupoopo: walo ngo poopo mutaanzi uuzyila akataa ba Jesuiti. Imbungano ya Jeesu, naa, Nkamu yaba Jesuiti, mbuli mbobazyide kwiitwa kanjaanji, yakatalikwa mu 1534 kucita mulimo wa kufwanyauna kufumbwa uuzangila Cikombelo ca Katolika caku Roma. Ooyo nguucili mulimo wabo ngubaabambilwa. Aboobo, baJesuiti bakamwayikizyanya atalaa nyika, kabayiisya muzikolo zipati, kabachumaila akukambaukila bakomba mituni, kabatuminwa kuyoolailila mfulumende zyaanyika akulailila bami, pele kabatoleezya makanze aamapolitikisi mbuli nkamu yalumamba yokwa poopo yamaseseke.\\nKufumbwa mupaizi uusangana mumbungano yaba Jesuiti weelede kukonkezya cikonkezyo citajokoloki pele buyo kuti koyanda kujayigwa. Eeci cikonkezyo ciyoosya, cizyila cigaminina akataa bbibi lya mulilo uutamani; ceelede kunyandya kufumbwa muntu uucibala, nkaambo ciyubununa masimpe eeni aali kunze lya bupoopo akunzaa ciwa cabululami. Kutegwa ubale cibalo eeco, twakomba kobala eeci “Mbaani ba Jesuiti”.\\nCikonkezyo cili boobu cilakazya kufumbwa mulazyo wabululami akusetekana kwa Mangwalo. Pele, eeci ncecikonkezyo Poopo Francis ncaakakonkezya amubili wakwe eelyo naakasalwa busololi mu mbungano yaba Jesuiti, aboobo awalo uceendelezyegwa aacikonkezyo cabujayi eeci. Kutegwa alitondezye mbwalutide kubamba cikonkezyo eeci, kufumbwa mu Jesuiti, kusanganya a Poopo Francis, ulibanda kuti:\\nMukusinizya, Ime ndasangila buumi bwangu lino, muya wangu anguzu zyabuntu bwangu zyoonse, kubelesya cceba eeli ndeetambula, Ime njoosungula zina lyangu lilembedwe abulowa bwangu, kuti bube bumboni; alimwi kuti Ime ndikajatwe kubeja nokuba kubula nguzu mumakanze aangu, beenima abasikalumamba beenzuma ba Lumamba lwa Poopo bakandikosole maanza aangu amatende aangu, akundicekula acceba kuzwa kukutwi kumwi kusikila kukutwi kumwi, akundikwamuna da akunduumpa a sulufa mukati, antoomwe acisubulo cili coonse ncekonzya kusubulwa atalaa nyika, alimwi muya wangu ukapenzyegwe amadaimona mumulilo uutamani lyoonse!6\\nMbweenya mbuli munzi wa Roma mbwalidunda kuti takonzyi kucinca, kufumbwa mulazyo wa Gregory VII, awalo ucilanganyigwa kuti uciluleme aalimwi ngwamasimpe. Kuyungizya waawo, kutundulula akujaya kufumbwa ngwayeeyela mumizeezo yakwe kuti ukazya munzi wa Roma (mbuli mbokubede mu Kubuzyilila kwa Innocent III), ooyo ucili mulimo uutambulika akupegwa bulumbu.\\nCiyubunuzyo ciyubununa kuti kuyoozyokololwa kupenzya bantu munsaa mamanino aanyika, ooko kwaacitidwe mumisela yakainda. Poopo Francis, mbwali poopo walusele wamamanino, alimwi mbwali poopo mutaanzi waba Jesuiti, uyoosolweda mulimo wanguzu zyabupoopo ooyu atalaa nyika. Kusanganya antoomwe, abukali bwa munyama ooyu, bayoodyaaminina atalaa bantu boonse akubasinikizya kutobela makanze aabo. “Bantu boonse bakkala munyika bayoomukomba, boonse aabo batakalembwa nyika kiitanalengwa mubbuku lyabuumi lya Mwanaa mbelele wakajaigwa.” (Ciyubunuzyo 13:8, KJV)\\nBoonse babikkide lusyomo lwabo muli Yahuwah bayoovwunwa kuzwa kunguzu zyabudyabulosi eezyi. Nokuba kuti bamwi bakalazyike maumi aabo ansi mbuli baabo baajayigwa mumisela yakainda, Yahuwah uyoobapa nguzu zyakuliyumyayumya kusikila kubucedo bwa kubuka kuzwa kubafu, bakabusyigwe, kabatacifwi nzala, nyota, kuciswa nokuba koomoka.\\nCiyubunuzyo cipede cisyomyo kuli baabo bamusela wamamanino bayokwiitwa kuti bakaime kabasyomeka kunembo lya Julu kabalangene aalufu lwa mulilo uutazimi: “Ooyo weelede kutolwa mubuzike, uyootolwa ncobeni, ayooyo weelede kujaigwa apanga, uyoojaigwa ncobeni. Aawa mpaayelede kuti basalali bakakatile kulusyomo.” (Ciyubunuzyo 13:10, KJV) Zisyomyo zyokwa Yahuwah zili masimpe alimwi mulubeta lwa mamanino, eezyo nguzu zyanyika zyakali kulwana Yahuwah muciimo ca basaante Bakwe, ziyootambula cisubulo.\\nSunu mukwabo, talika cilongwe cako a Mwami Yahuwah eeco ciyookupa lusyomo akukkazyika camba kuti ujatilile muzisyomyo Zyakwe, nokuba kuti Julu lyawa.\\nMatwanga aa Poopo AagambyaAlongomoka kuzwa Mukanwa lya Sibwaamu","num_words":2260,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 10 | Bbaibbele lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\nMulongo uutondezya masi (1-32)\\nLunyungu lwa Jafeti (2-5)\\nLunyungu lwa Hamu (6-20)\\nNimrodi wakazya Jehova (8-12)\\nLunyungu lwa Semu (21-31)\\n10 Aaya ngamakani aamba zyabana ba Nowa, Semu,+ Hamu a Jafeti. Lino aaba bakatalika kuzyala bana nolyakainda Zambangulwe.+ 2 Bana ba Jafeti bakali ba Gomeri,+ Magogo,+ Madai, Javani, Tubali,+ Meseki+ alimwi a Tirasi.+ 3 Bana ba Gomeri bakali ba Asikenazi,+ Rifati a Togarima.+ 4 Bana ba Javani bakali ba Elisa,+ Tarisisi,+ Kitimu+ a Dodanimu. 5 Kuzwa kuli baaba, bantu bakkala munsumbu bakamwaika mumasena aabo kweelana amyaambo yabo, mikwasyi yabo azisi zyabo. 6 Bana ba Hamu bakali ba Kusi, Miziraimu,+ Puti+ a Kanana.+ 7 Bana ba Kusi bakali ba Seba,+ Havila, Sabita, Raama+ a Sabeteka. Bana ba Raama bakali ba Sheba a Dedani. 8 Kusi wakazyala Nimurodi. Ooyu ngowakali wakusaanguna kuba singuzu munyika. 9 Wakaba muvwimi singuzu alimwi wakali kukazya Jehova. Nkakaambo kaako ncokuli kaambyo kakuti: “Mbubonya mbuli Nimurodi, muvwimi singuzu uukazya Jehova.” 10 Minzi yakusaanguna yabwami bwakwe yakali Babelo,+ Ereki,+ Akadi, Kalene, munyika ya Sinara.+ 11 Kuzwa munyika eeyo wakaunka ku Asuri+ akuyaka Nineve,+ Rehoboti-Iri, Kala, 12 alimwi a Reseni, akati ka Nineve a Kala: Minzi yoonse eeyi njiipanga munzi mupati. 13 Miziraimu wakazyala Ludi,+ Anamimu, Lehabimu, Nafituhimu,+ 14 Paturusimu,+ Kasiluhimu (ikwakazwa ba Filisiti+) alimwi a Kafitorimu.+ 15 Kanana wakazyala Sidoni,+ imwanaakwe mutaanzi, a Heti+ 16 alimwi abana Jebusi,+ bana Amori,+ bana Girigasi, 17 bana Hivi,+ bana Ariki, bana Sini, 18 bana Arivadi,+ bana Zemari alimwi abana Hamati.+ Kuzwa waawo, mikwasyi yabana Kanana yakamwaika. 19 Aboobo munyinza wabana Kanana wakali kuzwa ku Sidoni mane kuyoosika ku Gerari,+ ikufwaafwi aku Gaza,+ akuyoosika ku Sodoma a Gomora,+ ku Adima aku Zeboimu,+ kufwaafwi aku Lasa. 20 Aaba mbabana ba Hamu kweelana amikwasyi yabo alimwi amyaambo yabo kweelana anyika alimwi azisi zyabo. 21 Awalo Semu, sikale wabana ba Eberi+ boonse alimwi imunyina Jafeti iwakali mupati kuli boonse,* wakazyala bana. 22 Bana ba Semu bakali ba Elamu,+ Asuri,+ Arifakisadi,+ Ludi alimwi a Aramu.+ 23 Bana ba Aramu bakali ba Uzi, Huli, Geteri alimwi a Masi. 24 Arifakisadi wakazyala Sela,+ alimwi Sela wakazyala Eberi. 25 Eberi wakazyala bana bobilo. Umwi wakali Pelegi,*+ nkaambo mumazuba aabuumi bwakwe bantu munyika bakalaandeene. Mwanookwabo wakali Jokitani.+ 26 Jokitani wakazyala Alimodadi, Selefi, Hazaramaveti, Jera,+ 27 Hadoramu, Uzali, Dikila, 28 Obali, Abimaeli, Sheba, 29 Ofiri,+ Havila a Jobabu; boonse aaba bakali bana ba Jokitani. 30 Busena bwabo nkobakali kukkala bwakali kutalikila ku Mesa kusikila ku Sefari, kumalundu aali Kujwe. 31 Aaba mbabana ba Semu kweelana amikwasyi yabo alimwi amyaambo yabo kweelana anyika alimwi azisi zyabo.+ 32 Eeyi njeyakali mikwasyi yabana ba Nowa kweelana amazyalani alimwi azisi zyabo. Kumikwasyi eeyo nkokwakazwa masi aakamwaika munyika nolyakainda Zambangulwe.+\\n^ Naa ambweni, “alimwi imupati wa Jafeti.”\\n^ Nkokwaamba kuti “Kwaandaana.”","num_words":415,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Ba Jesuiti Bacenjezu: Basisa Nyika Iipapalele aNsabata Iitobezya Mwezi! Print\\nBa Jesuiti Bacenjezu: Basisa Nyika Iipapalele aNsabata Iitobezya Mwezi!\\nImbungano yaba Jesuit njiyakeeta lweeno lupati lwabucenjezu lwiinda kukomena mumusela wanyika yoonse. Nzila yambwaaswaangene akutobelana mazuba aayo nozicitika zintu, makanze amagolelo aabo, ncecintu cibaswaanganya mulweeno lwanyika yoonse lwakucenga bantu kuti, nyika ili mbuli bbola nokuba mbumbulu, kuleka kuti ilipapalele. Kuti muntu wavwuntauzya cakutontomana mu Mangwalo, kuvwukkula zintu zili kunsaa nyika zyansiku nobasya migonti, alimwi azilembedwe zyamisela, eeco ncintu cibasinsa mukubeja kwabo ooko kutaaluka kusikila cuulu amyaanda ciloba yamyaka: kubeja ooko nkwakusyoma akuluula kuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele.\\nKumwi kubeja kwadyabooli kulaandeene munzila zyobile:\\n1. Nyika iili mbuli bbola kiipilamuka mumweenya uutamani, akuti eeco ncecaandaanya muuya wamuntu kuzwa ku Mulengi wakwe, akulesya muntu kulimvwa kuyandwa nakuba kuba munsimunsi lya Mulengi.\\n2. Ikkalenda lina Gregory alyalo lizumanana kutola kumbele kubeja kuti mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya yakatusikila, kiitalubide kuzwa ku Malengelo. Ooku kubeja ngomusemo wakuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele alimwi Nsondo, mbobuzuba butaanzi bwamvwiki akubuka kwa Mufutuli kuzwa kubafu. Ooku nkweena, kusisa buzuba bwini muntu nayelede kukomba alimwi ncecintu ciletelezya kubaa Caando ca Munyama.\\nLuzyibo lwakucita zya Bulozi.\\nBumpelenge bwa Kupindaula Maseseke.\\nAaya mabala aafundusya mpeyo acikanda camuna Kristu. Eelyo nobabandika makanaa malende abulozi, bapetekezya buya. Bapetekezya makanaa luzyibo lukasyidwe. Luzyibo lwa Cibotu aCibi oolo lwakavwululwa kuzwa ku Musamu wa Luzyibo.\\nMabala aabelesyegwa kanjaanji mubulozi bwamaseseke ngakuti “mbuli mbocili atala, mbeenya mbocibede aansi.” Aaya mabala ayubununa maseseke aasisidwe; kaasisidwe antangalala kumbelaa meso aabantu kutegwa muntu uuli woonse azyibe maseseke aayo.\\nMabala azifwanikiso, nzyenzila zimwi ziyubununa bweende bwa busofwaazi. Aayo mabala, abikkidwe antangalala nkaambo kakuti ngo Musamu wa Kuzyiba Cibotu aCibi, uciliko alimwi luzyibo lwacibotu acibi luciya kumbele kweena zyuulunzuma zyabana maleya. Kufumbwa ooko Dyabooli nkwaakayambukizya lweeno lwakwe, nkweenya ooko ayalo miyanda ya Musamu wa Luzyibo yakayandila nkukooko akwalo.\\nMakanze ookwa Saatani lyoonse akali aakusukumina Taata Yahuwah ambali, akumwaatula kuzwa acuuno Cakwe cabulemu. Kwazyuulu zyamyaka, Saatani wakaluujisi kwiilingana akupangilila mumaanu akwe woonse kuti akazwidilile kugozya makanze aakwe aayo. Mangwalo alilembedwe majwi aakulitukumuna kwakwe nkwaakalidunda:\\nMbubuti mbookawa kuzwa kujulu, O Lusifa , webo omwana wamafumofumo! Mbubuti mbookagonkwa kusikila ansi, webo ookaubaula masi!\\nNkaambo webo wakati mumoyo wako, Ime njootanta kujulu, Ime njoosumpula cuuno cangu atalaa nyenyezi zyokwa Yahuwah: Ime njookkala atalaa mulundu wambungano, mumbalimbali lyakunyika: Ime njootanta ataala makumbi;njooba mbuli Singuzuzyoonse (Izaya 14:12-14)\\nCisamu tacikomeni akusyuuka kumitabi kuti kakunyina miyanda iicitabilide, aboobo miyanda ya Musamu wa Luzyibo ilayanda akutunginizya kuya ansi kusikila kumuunda wa Edeni. Eeyo miyanda mipati ncobeni, alimwi miyumu nta kiizuunyene kuzyamya mumuunda oomo. Kuzwa muli njiyo miyanda eeyo, kwakakomena mulimo mupati ncobeni wabusofwaazi, ooyo uucenga nyika yoonse mumakanze ookwa Saatani aakusoleka kuti abatolele maanu bantu kuti baleke kuyandisya kupiluka kuya Kujulu.\\nSaatani tali wakusobanina aanga mwana uusisikizya kulya kankwa kataninga pegwa cakulya cikkutwa kuti alye kabotukabotu. Mucenjezu cakuti takonzyi kusiya mukondo wabunkumwinkumwi oobo bwalo bunga bwasolweda muntu kuti agame nkokabede kwini kasimpe. Kubeja kwakwe kulivwumbilidwe atala akuyungizya kubeja kumbi: nzila yakwe yoonse kiizwide kupelengusya akweena. Kuunina kulinjilaukene akugwasyilila bubeji bumwi. Eeci ncecipa kuti kweena ooku kulangikaanga takuli kubeja kwini pele kuti masimpe, kufumbwa buyo kuti muntu walangila buyo atala kakwiina kuvwumbula kunsi kuti bone civwumbilidwe.\\nMatuvwu aabekema ncobeni aanyanzabili ncecintu cijatila maanu akukkazyika camba amizeezo yamuntu kulweeno lusisidwe kunzaa matuvwu. Kubeja kuli komwe lyoonse kuyandika kutabililwa akubeja kunjaanji kutegwa kusise kweena kutaanzi.\\nKuti muntu ajane kasimpe, ncintu ciyandika kupilukila musyule lyacintu eeco ncabwene cilibonya ameso, kuya kuli ceeco citalibonyi. Musamu wa Luzyibo, ulivwumbilidwe amatuvwu aanyanzabili aayebeka, pele aayo matuvwu aayebeka boobo, ajatila maanu aamuntu uulangilizya kuti atalangauli nokuba kupenuna kunzaa ngawo. Ncintu ciyandika kuvwnuna cisinkilizyo camatuvwu calweeno, akutobelezya tutabi tusyoonto tugama kumitabi mipati , akuyoosikila kumusemo mupati wacisamu, ooyo musemo uusiside akutabilila kubeja kwa Musamu wa Luzyibo.\\nBa Jesuiti bacenjezu, aabo bakaanza muzeezo wakuti nyika ibulungene mbuli bbola kwamyaanda yosanwe yamyaka, nokuba kusisa masimpe aakuti Nyika ilipapalele, mbabampelenge balikumbele mukusisa kasimpe kunsaa milwi yatwaambo twa kubeja. Kuzwa nibaatalika kulibonya mbuli mbungano iikubwene, ba Jesuiti bakabamba zikolo ziyiisya kubeja. Mbabaatalisya mulwi wakweena kwabusofwaazi ooko kusikila mazyalane manjaanji.\\nMbuli luzyibo mboluyaa kuvwula atalaa nyika, abwalo bumboni buyaa kulimvwisya akulibonya kabukwabilila kasimpe. Bumwi bumboni, bwakayubununa lweeno lwakuti nyika ilibulungene mbuli bbola nanka mbumbulu. Bumwi bumboni, butucenjezya ntenda iili mu Mpindu eezyo zibamba Misamu yakusilisya baciswa muzibbadela, eeyo misamu iibikkidwe tuzunda azintu zikola muli njiyo, amuli zyakulya zyilimwa mazubaano zyakapindaulwa akuvwelanyigwa ambuto zisofweede kuleka mbozyaabede nizyaataanguna kulengwa. Alimwi bumwi bumboni, buvwununa cisinkilizyo eeco cakasinkilide micito yamumudima, eeyo njibaacita aabo bapedwe nguzu zya Saatani kuti beendelezye nyika.\\nKuti muntu umwi kaimvwi kulubazu lumwi lwa Musamu wa Luzyibo, kayoyedwe aMuya Uusalala wabulemu kuti abone kunsaa matuvwu aavwumbilide lweeno, inga taazyiba pe ooko kweena kwavwumbulwa amuntu umwi kuti akwalo ncibeela cacisamu nceenya comwe buyo, alimwi ooko kweena kuliswaangene mumakanze ngeenya aakucenga, akutalisyigwa ankamu njeenya yalucengo. Kwamyaanda yosanwe yamyaka, Ba Jesuiti bakali jatene mumaanza ambungano zyabasyaabupampu zyipati. Eeco cipangano cabo, ncipati kwiinda muntu naba ni mbwakonzya kweezyeezya. Ba Jesuiti mbibaagaminina kutalisya muzeezo wakubeja wakuti nyika ilibulungene muciimo cabbola. Nokuba kuti masimpe kuti nyika ilipapalele, kiizingulukidwe amweenya wamulengalenga, kucili kubeja kuciya kumbele kuzwa kunkamu yaba Jesuiti, ooko kugaminide kucenga zyalane lyabantu lyamamanino. Ooku kweena kulisisidwe antangalala. Ncintu cimwi bantu ncobatabikkili maanu kapati, nokuba kubuzyilila kuti nkaambo nzi ncocili boobo. Nokuba boobo, ooku kubeja kuguminizya buumi bwamuntu woonse nkobuyeeme, atusimpe ooto tuvwukkidwe kunsaa kubeja kupati komwe ooku: kubeja kwa Kkalenda lina Gregory.\\nMbweenya ba Jesuiti abasyaazibwene bazilengwa leza, aBaJesuiti bapaizi mbubakatola busena butaanzi mukupelengusya akudumya mpuwo yamuzeezo wakuti nyika ili muciimo cabbola (amweenya wakujulu), mbombubo mbweenya ba Jesuiti mbubakali kumbele mumuzeezo wakusisa Nsabata yamasimpe ya Sikabumba, akuzyokolola kukomba kuti kutapegwi kuli Taata Yahuwah. Mbungano yaba Jesuiti njiyaagaminina kuleta nsabata ya Mujibelo yalweeno, kiitobelwa akubuka kuzwa kubafu kwakubeja mu “Nsondo”.\\nSunu nyika iliswaangene mukubelesya kkalenda lina Gregory akubalila ciindi kubelesya kkalenda eelyo. Nokuba boobo, nkaambo kakuti maumi aabantu ayeeme amilimo yabo, makkalenda aazikolo, amazuba aabo aakukomba,mbweenya buyo aalo mbuli maumi aabo aleendelezyegwa aakkalenda lina Gregory.\\n“Nkondo yini iili mu Isilayeli njakulwanina kkalenda: nkaambo ooyo weendelezya kkalenda, ngo weendelezya aziindi zyamoza ku miya yabantu bazumi boonse.”\\nKusendekezya kuti kkalenda lyaabambilwa balimi abalimi lwabo beni, kutegwa kabazyibide ciindi ceelede kusyangwa mbuto aciindi cakutebula zisyango, ncintu caalekelwa kweendelezya maumi aabantu kwaciindi cilamfu; pele cilaalilwa kujata mulimo nokuba kusyomeka camasimpe mubweende bwazintu mubuumi buno. Balimi kunyina pe nobabulide kkalenda lilembwa atalaa mapepa kuti bazyibe ziindi zyamwaka, tee kayi ayalo mikowa yabasikale yakali kupona nsiku yakali kukonzya kulima akulisanina kwamazyalane manjaanji kakwiina kubelesya kkalenda lisimbidwe lyamusyobo nuuba buti pe.\\nKasimpe keni kamisela nkakuti, kumalengelo kkalenda lyakabambilwa kujana ziindi zyeelede kuba mapobwe aakulemekezya baleza. Ikkalenda, mumajwi amwi, ncibelesyo cabupaizi.1\\nMbombubo kkalenda mbolicibede oobo acecino ciindi ncotupona swebo. Kamwi kaambyo kansiku kaamba boobu: “Ooyo weendelezya kkalenda, ngoweendelezya nyika.” Imbungano yaba Jesuiti, mboyili njiyaabamba kkalenda lina Gregory, nkokuti njeyeelendelezya mazuba aakukomba atalaa nyika eeyi. Baleendelezya akubalila ziindi zyakukomba zyabantu boonse aabo basalide kubelesya kkalenda eeli kuti bajane mazuba aabo aakukomba. Eeci ncintu ciguminizya misyobo yabupaizi yotatwe yabana ba Abulahamu:\\nBama Juuda bakomba Mujibelo, mubuzuba bwaciloba mukkalenda lina Gregory lyamazubaano;\\nBakatolika, Ba Orthodoxi a Basikutongooka bamwi bakomba mu Nsondo, ategwa ooko nkulemekezya buzuba oobo mbwaakabuka Kristu kuzwa kubafu, kakuli bamwi Basikutongooka bakomba Mujibelo kuti mbobuzuba bwaciloba bwa mvwiki. (tulacilanga aakale eeci);\\nBa Mozilemu abalo balaunka kucikombelo cabo kukupaila muli Bwasanu; oobo buzuba, kutaanguna bwakali buzuba bwaciloba bwamvwiki. (Tulacilanga aakale eeci)\\nKupaila kwaambwa kuti: “mulimo wakupa bulemu kuli Yooyo Mupati kwiinda zyoonse; nokuba kulemekezya nguwe mumilimo yabupaizi.”2Aboobo, kufumbwa ooyo weendelezya kkalenda, ngoweendelezya (nokuba kubaa nguzu zyakucincauzya akupindaula ziindi 3) zyakukomba.\\nBakatolika baku Loma balaamba caantangalala kuti ooku kweendelezya ziindi zyakukomba ncecitondezyo cabo naa ncaando canguzu zyabo:\\n“Insondo . . . nciyanza cakagaminina kulengwa a Cikombelo ca Katolika.” American Catholic Quarterly Review, January 1883.\\n“Insondo . . . ngomulawo wa Cikombelo ca Katolika cilikke . . .” American Sentinel (Catholic), June 1893.\\n“ Nsondo nciyanza ca Bukatolika alimwi kutaminina kwaco kuyeeme buyo atalaa milawo ya Bukatolika . . . Kuzwa kumatalikilo kusikila kumamanino aaMangwalo, kunyina kampango nokaba komwe kazumizya kupindula buzuba bwakukomba mumvwiki yomwe-yomwe kuzwa kubuzuba bucaalizya kuya kubutaanzi bwa mvwiki.” Catholic Press, Sydney, Australia, August 1900.\\nOoku nkweena kusisidwe antangalala nkaambo kucengelezya kuti Mujibelo nje Nsabata yabuzuba bwaciloba yamu Bbaibbele alimwi Nsondo mbobuzuba bwakubuka kuzwa kubafu kwa Kristu; aaya mazuba aakuunina aakeelekwa mazuba aamasimpe aamu Bbaibbele.\\n“ Inzya we, Cikombelo ca Katolika citaminina kuti kucinca (Nsabata yamu Mujibelo kuya ku Nsondo) wakali mulimo wancico . . . Alimwi ooyo mulimo ncecaando caco cakubaanguzu mubupaizi.” (H. F. Thomas, Chancellor of Cardinal Gibbons.)\\n“Insondo yakabambwa, kutali kuzwa Mumangwalo, pele yakabambilwa atalaa zilengwa zyabantu, alimwi mulimo wacigaminina wa Bukatolika. Mbuli mbokutakwe mangwalo aatondezya kucinca buzuba bwakulyookezya kuzwa kubuzuba bucaalizya kuya kubutaanzi bwamvwiki, Basikutongooka beelede kubamba Nsabata yabo Mujibelo aboobo akusiya Bakatolika kuti mbabalaa Nsondo.” (Catholic Record, September 17, 1893.)\\nOoku nkubeja kutaambiki kusisidwe antangalala.\\nKweena kusisidwe caantangalala nkokukonzya kujata mulimo ncobeni. Nkaambo bantu balizyibide kale kubona cintu eeco, nkokuti, amwalo mumizeezo yabo, eeco€ ncintu cili kabotu alimwi ncamasimpe. Takubuzyililwi amubuzyo nokuba kusanyangulwa munzila yakunonga pe. Kwiide kulekedwe kakwiimvwi mpeenya aawo. Kkalenda lyamazubaano nkweena ncobeni kwamusyobo ooyo.\\nKulendekezya kuti ciindi cilazinguluka lyoonse kakwiina kuyozya, mpaakaletelwa muzeezo wakuti ayalo mvwiki ilazinguluka lyoonse. Aboobo ayalo mvwiki yamazubaano iitalikila mu Nsondo akumanina mu Mujibelo, ategwa yakaliko kiizinguluka lyoonse.\\nCitola buyo kudibaula asyoonto kuti muntu asikile aali tusimpe ooto tukazyanya amizeezo yaambwa atala aawa. Cisi cakacaalizya kutalika kubelesya kkalenda lina Gregory cakali cisi ca Turkey mu 1927, kacitobelana abulelo bwa Greece oobo bwakatalikide kale mu 1923. Pele ndileelyo buyo mapolitikisi aa Communizimu naakatalika kweendelezya cisi ca China niyakainda Nkondo Yanyika Yabili , eeli kkalenda nilyaatalika kubelesyegwa munyika yoonse.4\\nNicolaus Copernicus, sicikolo muna Katolika, walo mizeezo yakwe yakuti nyika ili muciimo cabbola, yakabelesyegwa aba Jesuiti kuti bakasimpye kucita makanze aabo aamamanino anyika; Nicolaus wakaboolelwa ankamu yapoopo mumusela wakkumi acisambomwe. Bakali kuyanda kumvwa mizeezo yakwe mumakanaa kucinculula kkalenda. Kutaanguna, wakamamanya kupa bwiinguzi.\\nCopernicus wakabuzyigwa ankamu iina poopo mu 1514 kuti abaambile mizeezo yakwe, nkabela walo wakabaambila kuti bweende bwazuba amwezi tiibwakaninga zyibwa kabotu ncobeni, aboobo tiicakali cintu camaanu kubambulula kkalenda. Eeyi nkamu yakali kuyanda kukosozya makani mumuswaangano wakkumi. Nokuba kuti ooyu muswaangano wakasezyegwa kuzwa mu 1514 kuya mu 1515, kunyina kaambo kakakosozyegwa. Copernicus wakasyomezya kulangilizya zuba amwezi, alimwi wakacita oobo kwiinda amyaka ili kkumi. Wakalemba ncaakabona mumulimo wakwe uutamani ulaamutwe wakuti \"De Revolutionibus Orbium Cœlestium\" (1543), eelyo nguwaagwasyilizya Erasmus Reinhold kuti aabambe malembe aa Pruteniki (Wittenberg, 1554), alo aayo mukuya kwaciindi ngaakabelesyegwa kuba musemo wakubambulula kkalenda lina Gregory.5\\nKweendelanya a Catholic Encyclopedia, Aloisius Lilius wakali “muyaki mupati” wakkalenda lina Gregory. Lilius wakali musilisi muna Katolika alimwi wakali mwiyi wamisamu yakusilisya baciswa. Ncaakalemba kumakanaa kubambulula kkalenda, cakaletwa amukwabonyina Antonius ku Roman Curia mu 1576. Mizeezo yakwe yakabelesyegwa amupaizi-syaazyibwene wanyenyezi Christopher Clavius, kuti abambwe kkalenda lipya. Eelyo kkalenda lipya lyakaulikwa zina lya Poopo Gregory XIII. Cakali cibelesyo cabupoopo, mububambe bwalyo kuzwa mukati kusikila anze.\\nNokuba kuti nyika sunu iliswaangene kubelesya kkalenda lina Gregory, pele nilyaatanguna kujuzyigwa, Basikukazya banjibanji bakalikaka kuti ncintu ca Bukatolika. Mulawo ooyo poopo ngwaakabamba, Inter Gravissimasi, mumwezi wa Mulumi 24, 1582, wakalailila babelesi ba Bukatolika kuti beelede kulitambula kkalenda akukulwaizya baleli bana Katolika kuti bacite mbweenya abalo. Aciindi mpeenya aawo, zilikke zisi zyakali kulanganya Bukatolika nzizyaatambula akutalika kubelesya kkalenda; zyakali zisi zya Italy, Spain, Portugal, Poland abunji bwacisi ca France. Cakatola myaanda yotatwe amakumi osanwe aamyaka kusikila masi woonse naakatalika kubelesya kkalenda lina poopo.\\nKweelede kumvwisyigwa kuti kkalenda lina poopo eelyo libelesyegwa munyika yoonse mazubaano, ncibelesyo cakabambilwa kweendelezya akupindaula bupaizi.\\nBakatolika lwabo balazumina kuti: “ Kubambulula kkalenda kuzwa kumatalikilo kwakali swaangene amiswaangano yabukatolika, eeyi: ooyo waku Nicæa ( mu 325), waku Constance (1414-1418), ku Basle (1431), Wasanu wa Lateran (1512-1517), awaku Trent (1545-1563).”6\\nBantu kanjaanji tabaswaanganyi bupaizi alwiiyo lwanyenyezi, pele ziliswaangene kapati eezi. Kuzwa kumatalikilo, ba Jesuiti bakali kumbele mulwiiyo lwanyenyezi amuzilengwa leza zimwi. Nokuba muzeezo wakuti zintu zyoonse zyakatalika aciindi comwe akuzuma kupati, awalo waatalisyigwa a mupaizi waba Jesuit George Lemaître. Luzyibo lwanyenyezi lwakali kuyandika kapati kuli ba Jesuiti nkaambo kakunyina luzyibo oolo, balo nibataakonzya kupindula kkalenda nkaambokubalila ciindi lyoonse kuyeeme akweenda kwazilengwa leza zyamumweenya wakujulu.\\nIkkalenda lina Gregory, mbweenya mbuli mutabi uli woonse wa Musamu wa Luzyibo, lyakaanzwa amuzeezo omwe: muzeezo wakusisa kasimpe akutonkela kumbele kubeja. Eeli kkalenda lyakapa ciindi cakusisikizya ncobeni, kalivwumbilila “amatuvwu” kutegwa bantu bavwuntauzya kasimpe kabaide kwiinda mumbali eelyo nobasoleka kuvwumbula aawo aali kasimpe.\\nKupinduka kuzwa kukkalenda lina Juliyasi kuya kuli lina Gregory ncintu citamikizyigwa lyoonse kuti mbobumboni bwakuti Mujibelo mweelede kuba Nsabata yamu Bbaibbele ncobeni. Aaka kaambo nkucengwa kwinikwini. Eelyo kkalenda lina Juliyasi nilyaapindulwa kuti libe kkalenda lina Gregory, kunyina pe mazuba aamvwiki aakasowaika. Bwane, Kavwumbi Kaniini 4, bwakatobelwa aBwasanu, Kavwumbi Kaniini 15. Ilikke myeelwe yakubalila yaacincigwa yakali yamazuba aali kkumi aayo aakazwisyigwa mukkalenda. Kwamana.\\nAaya ngamasimpe. Nkabela kuzwa mumasimpe aaya, momwaazyila muzeezo uutaluleme wakuti: nkaambo kwakanyina kuzungaanya mazuba aamvwiki eelyo kkalenda lina Gregory nilyaajuzyigwa akutalika kubelesyegwa, nkokuti ayalo mvwiki yamazubaano tiinacincide pe kuzwa Kumalengelo. Aaka kaambo kalilubide nkaambo kasolweda kukusisa masimpe: Nsabata mbuli mbuyakali kubambwa abamatata, bamaapositolo, a Yahushua lwakwe, yakali kubalilwa akujanwa kubelesya kkalenda liindene, lilaa mvwiki yiimpene, alimwi tiilyakali kweendelana a buzuba bwa Mujibelo kuti bube buzuba bwaciloba bwa mvwiki. Ooku kubeja kuti Mujibelo ni Nsabata yamu Bbaibbele, nkweenya nkubeja kuswaangene akuti mvwiki yamazubaano yakaliko lyoonse, alimwi nkusendekezya cabucenjezu kuti kkalenda lyamazubaano ndelyakali kubelesyegwa amuziindi zya Bbaibbele.\\nOoku kupindula kkalenda kwaacitika nikwaainda myaanda yone amakumi otatwe aamyaka. Ooyu mulwi wakubeja ulaanguzu kapati. Ulibonyaanga upa bumboni bwakuti imvwiki yiinduluka kuzinguluka yakatusikila mazubaano kakwiina kuzelauka akusotauka mazuba kuzwa Kumalengelo. Bantu basikuvwuntauzya kasimpe batondeka buyo kucinca kkalenda lina Juliyasi cakabotu-kabotu kuya kukkalenda lina Gregory, mpoonya aawo mpobalaleka akuvwuntauzya kwabo.\\nNokuba boobo, kkalenda lina Gregory alwalyo lyakali buyo cibeela cakweena kumwi. Lyakazyila kukkalenda lina Juliyasi lyakupaila mituni. Kuti muntu waya kumbele kuyupa makwa aavwumbilide atalaa kubeja ooku inga wavwumbula…kkalenda lina Juliyasi litaanzi eelyo lyakabambwa kumuswaangano waku Nicea: kkalenda eelyo lyakalaa mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya, aboobo basyaakuvwuntauzya basyomede ncobeni aawa kuti bakavwununa masimpe aali mukucinca kkalenda ooko!\\nKutegwa muntu ajane kasimpe ka buzuba bwa Mulengi eelo nokweeledwe kukombwa, ncintu ciyandika kwiindilizya kunjila mukati kunze lyamatuvwu aayebeka, kupenauka mututabi twakulubila kunjaanji, ooto tuvwukaula matuvwu aayo, akuyaa kubolyonga ncobeni kunjila mukati kuvwuntauzya kasimpe. Ikkalenda lina Gregory lyokwa poopo lyakayeeme amusemo wakukomba mituni wa kkalenda lina Juliyasi. Syaazyibwene wanyenyezi Christopher Clavius lwakwe, wakazumina kuti mbombubo oobo.\\nClavius . . . awalo wakakonkezya kuti kkalenda lina Juliyasi lyakasimpidwe mukukomba zibumbwa amituni alimwi kunyina nokuba aasyoonto nilyaaswaangene akkalenda lyamu Bbaibbele . . . Mubbuku lya, Romani Calendarii A Gregorio XIII P.M. Restituti Explicato, Clavius wakayubununa kuti eelyo kkalenda lina Juliyasi nilyaacincwa kuba kkalenda lyabupaizi lya Cikombelo ku Muswaangano waku Nicæa, Cikombelo cakacita caali kusulaika kkalenda lyamu Bbaibbele akutobela lyakukomba mituni mucibaka candilyo.7\\nKuya kumbele, mvwiki yamazubaano, iitalikilwa mu Nsondo kusikila Mujibelo, ilakonzya kutobezyegwa kuya musyule lyaciindi, kwiindilila amwaka wa 1582, kuyoosikila ku Muswaangano waku Nicæa. Imvwiki mbuli mbotwiizyi mazubaano, yakaanzwa muciindi camuswaangano ooyo.\\nMazina aabaleza bamituni aawulikidwe mazuba aamvwiki, akaya kumbele kubelesyegwa akataa masi aaluulwa buna Kristu. Nkabela lyoonse notulanga kkalenda eelyo lyaanzikidwe kubwaanda kunembo lyesu, eeco lyoonse ncecintu citwiibalusya kukamantana kwabuna Kristu akukomba mituni ooko kwaatola busena akaambo kabuzangi bupati bwaacitika mubupaizi…8\\nMusyule lya Muswaangano waku Nicæa, kwakali kwiimpana kwakali kulibonya akataa mbulyaali kubelesyegwa kkalenda lina Juliyasi mubulelo bwa Loma. Imvwiki yakaulikwa mazina aazibumbwa, kuleka mbobasendekezya bana Kristu, tiiyakazyila ku baJuuda nokuba kuzwa ku Malengelo pe. Pele, yakabbukila kuzwa kubupaizi bwamaseseke bwaku Pesiya.\\nNcintu citeelede kudonaikwa kuti eelyo bupaizi bwaku Irani (Pesiya) bwakukomba zibumbwa amituni nibwaayambukila munyika, zintu zinjaanji mubupaizi oobo zyakatalika kutobelwa abakomba mituni, mbuli mvwiki iijisi Nsondo kuti mbuzuba busetekene. Aalo mazina ngotwiitwa mazuba aali cisambomwe amwi, katutakubwene ankwaakazyila, akaboolela aciindi ndeenya bupaizi bwa Mirthraizimu nibwaazunda akuzwidilila kukungilila bantu babutobela mumasi aaKumbo, alimwi muntu inga taabinda kubona mbokuswaangene kuzwidilila akuluulwa kwabupaizi oobo muciindi eeco antoomwe akumwaikila munyika kwa Mirthraizimu.9\\nBikkila maanu aawa kuti mvwiki yamazubaano inga yatobelwa kuya musyule kubupaizi bwakukomba zibumbwa.\\nKulibonyaanga kwakali muuya wabucenjezu umwi wakali kweendelezya bakomba mituni munzila yakubikka zyintu kuti zyeendelane boobo, cakuti mvwiki yakukomba mituni injizyigwe mulimo aciindi ceelede kutegwa bulozi bwakupailila Zuba butusikile akusumpula buzuba bwakukomba Zuba kuti bulisetekene kwiinda atalaa mazuba amwi woonse. Ncobeni eeci ticaacitika aanga nintenda, pele mbuli cintu caakanzwa akubambililwa kuti cizyoocitike munzila eeyo.10\\nAciindi oobo buzuba nibwaasanganyigwa mukkalenda lina Juliyasi, bwakali kutalikila Mujibelo ( “buzuba bwa Saturn”) alimwi bwakali kumanina muli Bwasanu ( “buzuba bwa Venus”)! Eeci cakacincululwa eelyo bupaizi bwa Mirthraizimu nibwaaba aabantu banjaanji babutobela akuyambukila mubuna Kristu. “Kusumpulwa kwa [buzuba bwakukomba Zuba], kwakapa kulanganya Nsondo kuti mbuzuba bwakulyookezya bwabupaizi. Eeci ciliswaangane akasimpe kapati kamwi, kakuti kutambulwa kwamvwiki yamazina aamituni azisi zya Bukuwa.” 11 Takuli kuti zisi zya Bukuwa tizyaajisi mvwiki pe, pele eeyo mvwiki njibakali kubelesya yakaliimpene.\\nBa Mithraizimu bakali kuyanda kutalikila mvwiki mu Nsondo, mukulemekezya leza wabo, Zuba, Mirthrasi. Bana Kristu bataanzi, mukusulaika Nsabata iitobezya mwezi-azuba iijanwa kubelesya kkalenda lyamu Bbaibbele, abalo bakatalika kukomba mu Nsondo. Eeco, mbobakatalika kutaminina kutegwa balyaangulule milandu yabo, bakali kucicitila boobo mukulemekezya kubuka kwa Yahushua kuzwa kubafu mubuzuba butaanzi bwa mvwiki. Tertullian, umwi muna Kristu wakapona mumusela wabili kuzwa ciindi ca Kristu, waakakatila kupandulula kutambula buzuba bwakukomba mituni oobu mubuna Kristu kumwi kaamba kuti:\\nAaya mabwe aakomookede ngaaceede kuzwa ku Julian Fasti litaanzi. Mvwiki yakaanzwa kutaanguna ilalibonya kiitondezyedwe amazuba aamvwiki alaa mabala mapati, A kusikila ku H aayiminina mvwiki.\\nBamwi, bayiide kapati ncobeni, bayeeya kuti Zuba ngo leza wabana Kristu, nkaambo kulizyibidwe kuti swebo notupaila, tulapaila katulanzyide kujwe akusekelela pobwe mubuzuba bwa Zuba. Hena webo teesyi mbocita ayebo oobo? Hena nobanji, eelyo nomupaila kutozya mipailo kuzilengwa leza zyamweenya wakujulu, tamucengamikili milomo kutozya kumapasukilo aazuba? Ndendinywe ncobeni nomwaatambula Zuba akulibikka akataa mazuba aali ciloba, alimwi akuliyandisya kwiinda mazuba amwi woonse . . . .12\\nEelyo kkalenda kuti lyacengululwa akutozya musyule lyaciindi, eelyo mitabi ya Musamu wa Luzyibo nuutobezyegwa musyule, lwiiyo lwakusya migonti munyika lulayubununa kakwiina kudonaika kuti mvwiki yamazubaano izyila kuziyanza zyamaseseke aakukomba mituni. Kkalenda lina Juliyasi tiilyaazyila kumvwiki yamu Bbaibbele pe. Ikkalenda litaanzi lina Juliyasi lyakalaa mvwiki iilaa mazuba aali lusele, kutali mazuba aali ciloba. Ncintu cilaa maanu kuti mvwiki taanzi yakkalenda lina Juliyasi yakalaa mazuba aali lusele. Imvwiki yakkalenda litaanzi lya Bulelo bwa Loma, ayalo yakalaa mazuba aali lusele, aboobo ba Loma bakalizyibide kale kubelesya kkalenda lilaa mazuba aali lusele.\\nBama Juuda baciindi ca Yahushua tiibakali kubelesya mvwiki iina Juliyasi iilaa mazuba aali lusele mukkalenda lyabo. Bakacili kubelesya kkalenda lyokwa Mozesi, likonzyene akkalenda litobezya mwezi-azuba antoomwe aleelyo lyakapegwa kuzwa Kumalengelo. Baapositolo abana Kristu bataanzi boonse bakacili kukomba mubuzuba bwaciloba bwa Nsabata yakkalenda lyamu Bbaibbele, nokuba kuti mumusela wabili kuzwa muciindi ca Kristu, bamwi bana Kristu bakayambukilwa bupaizi bwa Mirthraizimu akutalika kukomba Mujibelo nokuba mu Nsondo, aayo mazuba eeni aajanwa ncobeni mumvwiki yakkalenda lyabakomba mituni azibumbwa.\\nOoku kwiimpana mazuba aakukomba, bamwi kabakomba mubuzuba bwaciloba bwa Nsabata yakkalenda lyamu Bbaibbele iitobezya mwezi-azuba, kakuli bamwi kabakomba Mujibelo, alimwi bamwi kabakomba mu Nsondo, kwakazumanana kuya kumbele kusikila ku Muswaangano waku Nicæa. Aciindi eeco, kkalenda lyansiku lyakasukuminwa ambali akuleka kubelesyegwa mubupaizi. Imbungano yakabikka mulawo wakuti kuzwa aciindi eeco kkalenda lina Juliyasi lyakeelede kuba ndelibelesyegwa mubupaizi boonse. Ooku kwaambilizya mulawo kwakali kukonzya kusinikizyigwa atalaa bantu boonse nkaambo Mbungano yakalijisi nguzu zyizwa kuli Constantine Mupati.\\nBasicikolo baJuuda balibwene nciyaacita mbungano yaku Nicea eeco ciguminizya kkalenda lyansiku, ikkalenda lyamu Bbaibbele. Ipepa lya Jewish Publication Society of America, lyakalemba mulimo weebeka ookwa Heinrich Graetz ulaa mutwe wakuti, History of the Jews.Mukulemba makani ajatikizya Muswaangano waku Nicæa, Graetz wakaamba kuti:\\n“Imwezi Mupya ucili, ayalo Nsabata kumatalikilo yakayeeme abweende bwamwezi uubonwa ameso . . . Kumatalikilo mwezi Mupya wakali kusekelelwa munzila njeenya mbuli Nsabata; pele mukuya kwaciindi wakaleka kupegwa bulemu kumwi Nsabata ayalo yakaindila kuba buzuba bwabupaizi aziyanza zyabantu, buzuba bwakulizeeza mubupaizi akulaililwa, bwaluumuno akukkomana mumuya wabuntu.”\\nKumuswaangano waku Nice kufumbwa cakali kuswaanganya Buna Kristu acisyiko ooko nkubwaazyila, cakakoswedwa limwi. Ipobwe lya Isita kusikila aciindi eeco, lyakali kusekelelwa kanjikanji aciindi comwe apobwe lya Pasika lyaba Juuda,alimwi mumazuba ngeenya aabalilwa akugantwa aba Sanihedulini baku Judæa; pele mumazuba aacizya kumbele lyakali kunoosekelelwakaliyaamukide akutagumanina lyo kuzwa kukkalenda lyaba Juuda.13\\nEeci ncintu cilemu kapati kwiinda bantu banji mbobayeeya sunu- kusanganya abama Juuda abana maleya mbobayeeya abalo. Imvwiki eeyo Taata Yahuwah njaakabamba ku Malengelo, yakalaa mazuba aali ciloba ncobeni. Nokuba boobo, mvwiki zyakali kuzinguluka munzila yiimpene.\\nIkkalenda lya Bbaibbele, mbweenya mbuli makkalenda aansiku woonse aayo aakatusikila kuzwa ciindi kuutaninga sika muyoba ookwa Nowa, alyalo lyakali kutobezya mwezi-azuba; ndekkalenda eelyo Nowa ndyaakali kubelesya kwamazuba aali mwaanda amakumi osanwe naakali mubwato kakwiina kubona zuba nkaambo anze kwakali muyoba. Eeci cakali kwaambilizya kuti myezi yakali kutalikwa mukulangilizya mwezi mupya nuutalika kulibonya mwezi mupya. Alimwi masimpe ncobeni kuti, ibbala lini lyakuti “mwezi”, lyakataangunide kwaambwa kuti “mweezi”. Buzuba butaanzi bwamwezi omwe-omwe bwakali buzuba bwakukomba. Imvwiki yakubeleka yakali kutalikilwa mubuzuba bwabili bwamwezi. Cintu cipati cakaandeene akataa kkalenda lya Kumalengelo akkalenda lina Juliyasi ncakuti, makkalenda aana Juliyasi nanka aana Gregory akalaa \/ acilaa mvwiki zyizinguluka kakwiina kulekezya. Mukkalenda lyamu Bbaibbele, mvwiki zyakali kwiinduluka kutalika alimwi kumatalikilo aamwezi mupya uli woonse.\\nMuyanda mupati uusiminide akutunginizya mubusofwaazi bupilingene boobu, kunyina awumbi pele ngu “simwaaba, muzoka wansiku, Dyabooli, Saatani” (Ciyubunuzyo 20:2) Mbweenya mbuli cisamu mbocilaa mitabi minjaanji, kiicimbauka kuzwa kumusemo, mbweenya ayalo miyanda yacisamu mbwiicimbauka. Alimwi ncobeni, miyanda yacisamu inga kiili mipati, kiitunginizya kuya ansi kulaale alimwi kiimwaikizyenye kuyanda mumbalaa cisyiko cacisamu kucizunguluka, nkaambo yalo ncecisyiko cacisamu ciimikizya akutabilila cisamu eeco cilibonya kaciimvwi kuti nji atalaa nyika.\\nKucimbauka kuzwa kumuyanda uutunginizya kuya ansi, nkokuti kucimbuka kuzwa kuli dyabooli, kuli nguzu zyamadaimona zyitali zyabantu, eezyo zyibelekela antoomwe alakwe. Kucimbauka kuzwa kunguzu eezyo, kuli musyobo wabantu, banjidwe madaimona, aabo babeleka mulimo wakutonkela kumbele makanze ookwa Saatani. IBbaibbele libaamba kuti aaba “Ninkalakata zya Balombwana Bazyibidwe.” Mu Matalikilo 6:4 kulembedwe kuti “Kwakali nkalakata zyabantu bapati mumazubaa aayo; alimwi akutobela ciindi eeco, eelyo bana bokwa Elohimu nibaanjilila bana basimbi babantu, mpoonya bakabazyalila bana, mbeenya aaba mbibaakomena akuba nkalakata zya balombwana baluulwa nguzu baciindi, bantu bazyibidwe.”\\nCisamu cilibonya atalaa nyika lyoonse cilaa cisyiko camiyanda citalibonyi cibbide mumamvwu.\\nAaba “Balombwana Bazyibidwe” tiibakali batwanga ba Singuzuzyoonse balitolaansi pe. Kampango katobela kaamba kuti : “Mpoonya Yahuwah wakabona kuti busofwaazi bwabantu bwakaindila kuvwula kapati munyika, cakuti yoonse mizeezo yamoyo wamuntu yakali sofweede alimwi yakali kuyaa kusofwaala lyoonse kuya kumbele.”\\nAaba “Balombwana Bazyibidwe” lino, alimwi nokuba ciindi cakainda kale, kunyina pe anibakali bantu bayoowa Yahuwah. Mumusela wanyika woonse, bantu kunyina pe nobaba Nkalakata zya Balombwana Bazyibidwe, pele buyo kuti batalika kweendelana anguzu zyabusofwaazi. Balombwana Bazyibidwe bakwabililwa a Saatani alimwi ulabasumpula kutegwa bacite mulimo akutonkela amakanze aakwe kumbele.\\nMumisela yoonse, kwakali bantu bazungaanya nyika; balombwana babeleka cakusisikizya kunzaa zyintu zyilibonya. Bakali kwiitwa zintu ziindene zinjaanji. Bakali kwiitwa kuti mbaama poopo; ba Freemasoni; ba Illuminati; ba Bilderbergersi; nkamu yaku Loma. Balaitwa akuti “mbasale balupatipati” alimwi, ambweni kunyina bbala likonzya kubapandulula bwini nokuba lyakuti “nguzu zyeendelezya nyika.” Imwi nkamu mpati yiinda kubaa nguzu iiluulwa ya Balombwana Bazyibidwe aaba ni Mbungano ya Jeesu eeyo yiitwa akuti nkamu yaba Jesuiti.\\nKutandila myaka iili myaanda yosanwe, ba Jesuiti bakabeleka mulimo wakutonkela kumbele makanze aa Simwaaba. Kuzwa kumatalikilo aabo eeni, bakali kutambula malailile aagaminina kuzwa kubamambi ba Saatani kwiinda munzila “zyakunjilwa masabe” zyamusololi wabo Ignatious Loyola.\\nA. Bakapangilila akumwaya lucengo lwakuti nyika ili muciimo cabbola alimwi ilafuuma, kubalika kapati, kiyaa kupilamuka mumulengalenga mupati uuteeli, eeci bakacicitila boobo nkaambo bakayanda kubambila nyika kukucengwa kwamamanino kupati;\\nB. Bakapangilila kkalenda lina Gregory kabayungizya kukubeja kwabo kutegwa basise masimpe aakkalenda lya Bbaibbele aNsabata iitobezya mwezi azuba yaku Malengelo. Makanze aabo akali aakuzikka kasimpe kunsaa tombe ncobeni cakuti katakakonzyi kuvwukkulwa akujanwa nokuba kubambululwa, eeci kabacicitila boobo kuti babambile bantu boonse kutambula Caando ca Munyama.\\nAaba Balombwana Bazyibidwe bakalizyi kuzwa mumalende akuzwa kubaŋanga eelyo luzyibo nilwakali kuyoozulila munyika. Bakali kuyanda kukungilila luzyibo loonse kuli mbabo balikke. Kutegwa balesye bana maleya kuzyiba kasimpe, bakatalika “mulimo wakuzimaanya kasimpe” akuzelula maanu aabantu. Ooyu mulimo wakatalikwa mukubunganya nkamu yaba Jesuiti aciindi comwe nceenya eelyo tusimpe twabulemu nitwaatalika kubambululwa akuletwa antangalala aKubambulula kwa Basikukazya. Ba Jesuiti balizyibidwe munyika nkaambo kazintu zyotatwe: 1) kuteenkela kucita akuyandisya milimo yabutumwa kufumbwa kulubazu lwanyika ooko nkobatuminwa; 2) kujanika mulwiiyo lwanyenyezi azilengwa leza zyamumweenya; 3) akuyaka zikolo zipati zinjaanji zyabo.\\nMakanze aaba Jesuiti mumuzeezo wakuti nyika nimbumbulu iili muciimo cabbola akkalenda lyakubeja, inga alibonya kumuntu kufumbwa uuyandisya kubala bumboni:\\nNyika Mbumbulu: Lusyomo lwakuti nyika nimbumbulu, ndolwaabamba nzila yakucengwa kupati kwamamanino: Kuboola Kwabili kwakupangilila ooko kweelede kucenga nyika yoonse kaindi kasyoonto a Kuboola Kwabili kwini kwa Yahushua kwamasimpe.\\nKkalenda lina Gregory: Mukupangilila kkalenda lina Gregory mumusela ngweenya ooyo, eelyo Cikombelo ca Katolika nicaabunganya mbungano yaba Jesuiti akumwaya muzeezo wakuti nyika nimbumbulu mbuli bbola, wakayungizya kuunina atalaa kweena kwakaliko kale. Eeci ncecaaletelezya kweezyeezya kuti mvwiki yamazubaano, yakali kuzinguluka lyoonse kakwiina kulekezya alimwi yakaliko lyoonse. Aboobo, kufumbwa bumboni butondezya kuti Mujibelo teesyi Nsabata yamu Bbaibbele, lyoonse kusukuminwa ambali kuti nkulubizya nokuba kuti ncintu citakonzyeki kuba boobo.\\nOoku kubeja kulilomede kusimpwa mumizeezo yabantu cakuti ncintu boonse ncobazumina kuti “ngomusemo waluzyibo”. Mumajwi amwi, oolu luzyibo lulitambwidwe kuti nkasimpe kakwiina kubuzyilila zintu zyilibonya ameso pele nokuba kuti kaziteendelani aluzyibo oolu mbuli mbobabwene bantu. Kufumbwa kusola kubuzya kuti ino nyika ili muciimo nzi nokuba kubuzya kuti hena Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele, cipa kuti muntu ooyo uubuzyilila atalike kunongwa, kufubaazyigwa akusulaikwa. Ooku kufubaazyigwa nkokupa kuti muntu ayoowe kulizandula akuyaamina kubalongwenyina akuleka kuliyeeyela mizeezo yakwe mwini nkwayoowa kweelebwa akutantamukwa abantu mbazyibene limwi. Eeci ncecilesya makamu aabana maleya kuti batajani mpindu muluzyibo luyungizyidwe atalaa nyika oolo lupedwe kuzwa Kujulu.\\nBa Jesuiti, kwiinda muli basimilimo babo, kujanika mulwiiyo lwazilengwa leza, amuzikolo zipati, bakajata mulimo mupati wakucengulula mizeezo yamazyalane aabantu manjaanji. Eelyo muntu umwi kuti weezyekanya mbwabala mabbuku, mbwaalemba mabala, akubalila nsamuzi kwa mwanaa cikolo wagiledi 8 ku Amelika mumusela wamakumi obile ( 20th C), kweezyekanya ayooyo wamazubaano mu Amelika, ncintu cisalala kuti makanze aabantu bajisi nguzu zya Saatani aaba badyaaminina luzyibo akazwidilila. Kubikkila maanu kwabantu, kutonkomana kucita cintu ceelede kucitwa, inzila mbomwaya milumbe kuzwa mucintu cacitika ankocaatalikila, akubelesya ncobayiide mumaumi aabo, zyoonse eezyi zyakaceya kapati cakuti, lino balakonzya kweendelezyegwa akunyonaunwa anguzu zya Saatani zyili mubamambi bakwe.\\nMuntu mutuba tacikonzyi kukkala ansi pe, akutongomana kubala ciiyo cimwi kwaciindi cilamfu kuti acivwuntauzye eeco ciiyo cakumaninina. Boonse balafwamba kukatala. Kufumbwa ciiyo, citonkelwa ambali kacitaninga akumvwisyigwa, kakutegwa cilabamanina ciindi nokuba kuti tacikwe mpindu nanka kuti kunyina maanu nokuba mulimo muciiyo eeco. Mbasyoonto buyo bakonzya kumanizya kukosozya kaambo kuzwa mucikkelo cabumboni. Alimwi mbasyoonto kapati bakonzya kunjizya makani ngobalimvwida kuti ayendelane akuba cibeela camaumi aabo munzila iibeleka. Kulizeeza kulaa maanu kwakasowaika, alimwi aaya ngamakanze mapati ngubaajisi ba Jesuiti kuti bakasisye bantu ambaakani aawa mpobabulide maanu boobo, kabaide kwiingaila akwiimika matwi kuswiilila eeci aceeci nocitaluleme kweendelana a Bbaibbele.\\nKakwiina nzila zyakuyeeya kabotu, bantu balangila mfulumende kuti zyibape mizeezo. Kuleka kuti basyome kuti balakonzya kulikosweda twaambo lwabo beni kabayeeme ku Mangwalo, bacengulukila kuli basicikolo balemenede, bamayi, bamapasita abapaizi, nokuba kunzila zyamfulumende zyakumwaya milumbe, kuti zyibaambile kasimpe acintu cakusyoma. Mbombubo oobo nguzu zyeendelezya nyika mbozinyonauna bweendebwabantu mukweendelezya mizeezo njobayeeya ambobalizeeza kwiinda mukupelengusya makani aalekelwa kumwaigwa mumilumbe kuti asikile makamu aabantu.\\nCiindi ciyanda kwiinda cakuti tuzambulule akupampanuna kasimpe kuzwa kuzintu zyilubide zyoonse. Ciyanda kwiinda ciindi cakuti webo uzyibe ncosyoma, azimwi zinjaanji, ancosyomena boobo. Ncintu ciyandika kapati kusanyangula kufumbwa ciiyo kojulide mizeezo yako. Utajanwi konjombede mumakani aacengeme kulubazu lulubide! Umwi mulombwana waku Englandi musongo muna Kristu, William Paley, wakaamba munzila iiluzi kuti: “Kuli mulazyo aawo makani woonse mpaayelede kupiminwa, ooyo mulazyo uupa bumboni kukukazyanya koonse alimwi uutalezyi kusiya muntu kabulide lyo luzyibo lyoonse. Ooyo mulazyo ngwakufubaazya kotaninga vwuntauzya cintu.”\\nWilliam Paley, (1743-1805), wakati \"Bumambi bwanyika yabantu Bamasi…buli mumulazyo wakuti Ime mbweubwene lino,ooyo uuletelezya kuteendelana mukukazyanya kuli mukaambo kali koonse, nokuba mubumboni buli boonse, nkokuti, kufubaazya kotaninga vwuntauzya.\"\\nKubaa muzeezo uujulikide caambilizya kuti webo ulayandisya kutambula kufumbwa makani, mbwaanga akasunkwa kale aMoza Uusalala eelyo nayubununa kufumbwa mbokabede kasimpe. Ncintu citakonzyeki kusikila aali kasimpe kuti webo watalika kuvwuntauzya kwako, kolaa muzeezo kale wakuti eeco cintu cipya ncovwuntauzya cililubide kale. Ambweni cililubide. Pele Kujanza limwi, cinooli cili masimpe! Utasinkilili muzeezo wako akulilesya kusanyangula koyeeya kuti eeco cintu cililubide kale, pele webo kotaninga zyiba zyoonse zyili mubumboni buyubunudwe oobo.\\nUtayoowi kubuzya mibuzyo. Taata Yahuwah wakalenga bongo bwamuntu kuti kabulaa maanu aazyila mukati kabo. Walo ulatutamba kuti: “Amuboole lino,atumvwane twaambo antoomwe .” (Izaya 1:18) Inga kacili cintu ciyoosya kukopolola muzeezo wamuntu kuti alibonene kuti eeco ncasyoma kuti nkakasimpe, mubwini, cililubide. Nokuba boobo, Taata Yahuwah wakakonkezya kugwisya muntenda iili yoonse eeco cili mumaanza Akwe. Majwi amwaapositolo Paulu inga aba cikonkezyo cabo boonse aabo basyomezya miya yabo kuli Taata kuti, Walo ayibambilile kabotu: “Ime ndilizyi Ooyo ngwesyoma, alimwi ndikulaizyidwe kuti walo ulakonzya kubambilila eeco Ime nceekabikka mumaanza aakwe kusikila mubuzuba oobo.” (2 Timoteo 1:12, KJV)\\nNkaambo musunko wamamanino uli amakani aakukomba, ncintu ciyandika kuzyiba buzuba bululeme bwakukomba. Kutegwa webo ukonzye kubalila buzuba bululeme bwakukomba, ncintu ciyandika kuti ubelesye kkalenda lyamasimpe. Kuti wacinca buyo zikombelo, (mbuli kuzwa kumupaizi muna Katolika waku Loma kuya kuli pasita wa Basikukazya) webo inga bakusweesya aaba alimwi. Basololi babupaizi, aabo bavwola mali kuzwa mumbungano eezyo ziyiisya kukomba Mujibelo nanka Munsondo iijanwa mukkalenda lina Gregory, batonkomene buyo kubambilila zilengwa aziyanza zyabantu eezyo zijanwa muzikombelo eezyo; aboobo tabakonzyi kwaamba kuti mbungano zyabo zyilubide kweendelanya aBbaibbele, nkaambo oomo muzikombelo mobavwolela mali.\\nKucincauzya zikombeleo tacikonzyi kukugwasya webo pe. Webo weelede kuunka kuli Yooyo uulaa busongo boonse, Mulengi wako, webo kounka lwako omwini kuli Nguwe. Komusyoma kuti Walo uyookuyiisya kasimpe, mbwaanga miwo yakasimpe akulubila iyaa kuungilila mumbalaa muya wako. Ba Jesuiti bamazubaano, Ninkalakata zya Mbalombwana Bazyibidwe. Kabajisi luzyibo luzwa kuli Saatani, bakabamba zibelesyo zyakucengya bantu zyobile zitaninga bwenwe akataa mukowa wabantu: lusomyo lwakuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele alimwi akuti Nsondo mbobuzuba bwakubuka kwa Yahushua kuzwa kubafu. Zyoonse zyobile eezi zintu zyilaa ntenda nkaambo zyibambila bantu baanyika boonse kuti bakatambule lucengo lwa Saatani lwakumamanino aanyika akutambula Caando ca Munyama.\\nAkataa majwi aacaalizya aayo aakambilwa mushinshimi Daniele, kwakali cisyomyo cimwi: “Pele webo, O Daniele, kojala majwi amwibbuku, akukkoma bbuku, kusikila kumamanino aaciindi : banji-banji bayoyilingana ooku akooku, alimwi luzyibo luyooyungizyigwa.” (Daniele 12:4) Bana Kristu basoleka kupandulula kampango aaka kuti kaambilizya busongo bwakubamba mincini mazubaano. Alimwi ncobeni, kubamba mincini kwakasumpuka kuya kumbele mumwaanda amakumi obile aamyaka yakainda.\\nNokuba boobo kuyungizya luzyibo ooko kupedwe kuzyalane lyamamanino, kulainda kapati kwiinda busongo bwakubamba mincini. Oolu luzyibo lujatikizya kuvwununa lucengo loonse lwakali kwiisyigwa kuti nkasimpe.\\nCaandaano catatu cokwa Joweli caambilizya cintu citobela kuyungizya luzyibo ooko: muzumi uuli woonse uukkede atalaa nyika weelede kusala kalutaninga sika lubeta lwamamanino.\\nAmulibunganye nyoonse, alimwi amuboole, nyoonse nywebo nomutamuzyi Yahuwah, amulibunganye antoomwe: aboobo balekele basinguzu bako kuti baboole ansi aano, O Yahuwah.\\nAabo batamuzyi Yahuwah abasinsimuke, akuboolela kumusena wa Jehoshaphati: nkaambo ooko Ime njoobeteka batamuzyi Yahuwah boonse.\\nKosimpa sikela lyako webo, nkaambo butebuzi lino bwabizwa: boola, seluka ansi; nkaambo lubuwa lwakukwaapwida maila lwazula, mafuta aide kutikaika; nkaambo busofwaazi bwabo bakomenesya.\\nMakamu, makamu aali mumusena wakuti balisalile: nkaambo buzuba bwa Yahuwah bulaafwi kusika mumusena wakulisalila. (Joweli 3:11-14, KJV)\\nMakamu aabantu buno buzuba bali mumusena wakulisalila. Luzyibo lwazilengwa leza abupaizi bwaanyika, zyoonse zyakayakilwa atalaa bubeji. Buzuba bupati bokwa Yahuwah bulaafwi kusika alimwi woonse muzumi uucipona buzuba buno ulaa mulimo wakulisalila: “Hena nditobele kasimpe katandikkazyiki camba? Naa ndisiminine kukasimpe kandimvwisya kuti ndikkale cakuliiba anyika? Koibaluka kuti: kutazyiba kasimpe takukonzyi kucinca kasimpe mbokabede pe.\\nKutobela kasimpe akutabikkila maanu kufumbwa muulo uunga waba mukucita boobo, ncintu ciyandika kulyaaba. Ncintu ciyandika kulisungula cakumaninina amoyo woonse kakwiina kucebauka musyule. Kutambula kasimpe katakwe mpuwo, ncintu ciletela kufubaazyigwa kuzwa kuli baabo balamatide kubeja. Inga caba cintu ciguminizya mulimo wamuntu alukwato lwakwe alwalo. Kusala nkwalangene muntu atalaa nyika nkwakuti: Ndisale kasimpe? Naa lweeno?\\nLweeno lumvwikaanga lupa kulyeendelela koliibide. Ma! Kwiindwa kunsaa maanu nobantu. Akulikwaya. Ooyu ngomusemo uumvwisyidwe aawo lusyomo lumwi loonse mpoluyakidwe. Pele lino, mbuli kasimpe mbokayaa kubambululwa, aluzyibo mboluyaa kuyungizya, ncintu ciyandika kubuumi bwako webo nkoti kagame lyoonse kutamani, kuti uvwunaune aali lweeno akutambula kasimpe, kufumbwa nokuba kufubaazyigwa kuli buti webo nocita boobo, nokuba cinga cakusikila mubuumi bwako.\\nKutambula kasimpe kufumbwa muulo uunga wasikila muntu mukucita boobo. Kuli bukkale bwakukkomanisya bulindila baabo batula ansi mizeezo yoonse njibaacengedwe, akulekela Taata Yahuwah kuti abasolwede balo mukasimpe Kakwe.\\n4 Cisi ca China cakatalika kubelesya kkalenda lina Gregory mu Mukubwe Kaangala 1, 1912. Pele mukaindi kasyoonto kuzwa waawo, Cisi ca China cakanjila munkondo yamapolitikisi muzyooko ziindene zyakali kubelesya makkalenda aayimpene. Nkusikila buyo leelyo nikwaabambwa cisi cabantu baku China (People’s Republic of China) mu 1949, nikwaazuminanwa kuti boonse babelesye kkalenda lina Gregory.\\n12 Tertullian, Ad Nationes, Book 1, Chapter 13 in J. P. Migne,Patrologiæ Latinæ Cursus Completus, (Paris, 1844-1855), Volume 1, columns 369-372.","num_words":5053,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Mapobwe Oonse Alatambulika Na Kuli Leza?\\n‘Amusaangune kuziba zintu zibotezya Mwaami.’—BAEFESO 5:10.\\n1. Niinzi nzitweelede kuchita kuti bukombi bwesu butambulike kuli Jehova alubo nkamboonzi?\\nJESU wakati: ‘Bakombi bakasimpe bayookomba Taata mumuuya amubwini, nkaambo mbambabo mbayanda Taata.’ (Johane 4:23; 6:44) Toonse tweelede ‘kusaanguna kuziba zintu zibotezya Mwaami.’ (BaEfeso 5:10) Kuchita oobo teekuuba pe. Saatani uyanda kutweena kuti tuleke kuchita zintu ziyandwa aJehova.—Ciyubunuzyo 12:9.\\n2. Pandulula zyakachitika afwiifwi aChilundu chaSinayi.\\n2 Nziizili nzila Saatani nzyabelesya kutweena? Imwi nzila njabelesya nkupa kuti tukachilwe kusiyanisya chibotu achibi. Atulange-lange zyakachitika kumaIsrayeli nibakali afwiifwi aChilundu chaSinayi. Musa wakali waya kuchilundu alubo bantu bakali kumulindila. Bakabonaanga Musa wakali kunonoka kuboola nkinkaako bakabuzya Aroni kuti abapangile chintu chitabe leza wabo. Aroni wakabumba ng’ombe yangolida. Mpawo bantu bakachita pobwe. Bakali kuzyana kabazyunguluka ng’ombe yangolida akwiikotamina. Bakali kubonaanga kukomba ng’ombe eeyi kwakali kozyenie akukomba Jehova. Pobwe eeli teelyakali kutambulika pe kuli Jehova nikuba kuti bantu bakalyaamba kuti lyakali “pobwe lya-Jehova.” Nzibakachita Jehova wakazibona kuti nkukomba mituni alubo zyakapa kuti biingi bafwe. (Kulonga 32:1-6, 10, 28) Twiiyaanzi kumakani aaya? Tatweelede kuzumina kweenwa. Bbayibbele lyaamba kuti “mutaampi cintu niciba cimwi cisofweede,” nkinkaako tweelede kuzumina kuyiisigwa aJehova kuti tukonzye kusiyanisya chibotu achibi.—Isaya 52:11; Ezekiele 44:23; BaGalatiya 5:9.\\n3, 4. Nkamboonzi nikuyandikana kuti tuzibe mbaakatalika mapobwe azibinkene mazubaano?\\n3 Jesu naakachili anyika, wakayiisya basikwiiya bakwe mbubeelede kutobelezya bukombi bwakasimpe. Jesu naakabweeda kujulu, basikwiiya bakwe bakiinkilila kunembo kuyiisya bamwi atala abukombi bwakasimpe. Pesi nibakafwa baapostolo, bayiisi bakubeja bakatalika kuyiisya njiisyo zyakubeja akutobelezya ziyanza zyabantu batakombi Leza wakasimpe. Alubo ziyanza eezi bakazipa mazina mapya kuti zitambulike kumaKristu. (2 BaTesalonika 2: 7, 10; 2 Johane 6, 7) Mazubaano, mapobwe aayo alizibinkene alubo asumpula bukombi bwakubeja achidimoni. *—Ciyubunuzyo 18:2-4, 23.\\n4 Mazubaano, bantu biingi baabona kayandikana mapobwe. Pesi mbuyabwiiya atala aJehova mbazibona zintu, kuyookugwasya kuti utaliswaanizyi kuli amwi mapobwe. Kuchita oobo teekuuba pe pesi Jehova uyookugwasya. Atulange-lange atala mbaakatalika mapobwe aazibinkene alubo kuchita oobo kuyootugwasya kuziba kuti Jehova uwabona biyeni.\\nKKISIMUSI YAKATALIKA BIYENI?\\n5. Niinzi chitondeezya kuti Jesu taakazyalwa mu25 December?\\n5 Mumasena miingi, pobwe lyaKkisimusi lichitwa mu25 December alubo bantu biingi bayeeya kuti mbubo buzuba Jesu mbaakazyalwa. Bbayibbele talyaambi mweezi naakuti buzuba Jesu mbaakazyalwa pesi litondeezya kuti wakazyalwa muchiindi chilibiyeni. Lukka wakalemba kuti chiindi Jesu naakazyalwa kuBbetelehemu, “basikweembela . . . bakali musokwe,” kabeembela butanga bwabo. (Luka 2:8-11) MuDecember kuBbetelehemu kulatontola, mvula ilawa alubo ngakwaba chaanda nkinkaako tazichiti pe kuti beembezi kabakkala musokwe chiindi eecho. Makani aaya atuyiisyaanzi? Jesu wakazyalwa chiindi nikwakali kukasaala kutali muDecember. Makani aamuBbayibbele amakani achiindi atondeezya kuti kulakonzeka kuti Jesu wakazyalwa muSeptember naakuti muOctober.\\n6, 7. (a) Ziyanza zyaKkisimusi zyakatalika biyeni? (b) Niinzi chipa kuti tuyande kupa bamwi zipo?\\n6 Pobwe lyaKkisimusi lyakatalika biyeni? Lyakazwa kumapobwe aabantu batakombi Leza wakasimpe mbuuli pobwe litegwa Saturnalia lyakali kuchitwa abantu bakuRoma bakali kupobweda leza wabo wakulima utegwa Saturn. Bbuku litegwa The Encyclopedia Americana lyaamba kuti: “Bantu bakuRoma bakali kusekelela pobwe lyaSaturnalia muDecember alubo lyakali aziyanza zyiingi zichitwa muKkisimusi. Mupobwe eeli, bantu bakali kulya zinono, kupana zipo akuyasya makkandela.” Alubo mu25 December, bantu bakuPersiya bakali kusekelela pobwe lyakuzyalwa kwaleza wabo wazuba utegwa Mithra.\\n7 Pesi bantu basekelela pobwe lyaKkisimusi tababikkili maanu atala ambulyakatalika. Bayandisya chiindi chaKkisimusi nkaambo mpubajana chiindi chakubaamwi, chakulyaamwi achakupana zipo abamumpuli zyabo. Toonse tulabayanda bamumpuli zyesu abeenzuma alubo Jehova uyanda kuti bakombi bakwe kabapana zipo. Lugwalo lwa2 BaKorinto 9:7 lwaamba kuti “oyu uupa calumwemwe nguuyandwa kwa-Leza.” Jehova uyanda kuti bakombi bakwe kabapana zipo chiindi choonse kutali lyamapobwe luzutu. Bakombi baJehova balakuyanda kupana zipo akukkalaamwi abeenzinyina abamumpuli kufumbwa nibajana mweenya alubo tabalangilili kuti bapegwe zimwi zintu abalabo. Bapa bamwi zipo nkaambo balabayanda.—Luka 14:12-14, NW.\\nKuziba mbaakatalika mapobwe amwi kuyoopa kuti tukonzye kwaatantamuka\\n8. Basikupandulula bweende bwanyenyeezi bakapa Jesu zipo mubuzuba mbaakazyalwa na? Pandulula.\\n8 Bantu biingi baamba kuti kupana zipo lyaKkisimusi kulikabotu nkaambo baalumi batatu basongo bakeetela Jesu zipo naakali muchilido chabanyama. Nisimpe kuti baalumi aabo bakamuswaya Jesu akumupa zipo. Chiindi, bantu balemekwa bakali kupegwa zipo. (1 Bami 10:1, 2, 10, 13) Pesi mwalizi na kuti Bbayibbele lyaamba kuti baalumi aabo bakali basikupandulula bweende bwanyenyeezi naakuti basondi akuti teebakali bakombi baJehova? Alubo nibakaswaya Jesu taakachili muchilido chabanyama pesi wakali kukkala kung’anda abazyali bakwe kakuli kwiinda chiindi kazyedwe.—Matayo 2:1, 2, 11.\\nBBAYIBBELE LIYIISYAANZI ATALA AMAZUBA AAKUZYALWA?\\n9. Mbaani bakasekelela mazuba aakuzyalwa baambidwe muBbayibbele?\\n9 Buzuba mbwazyalwa mwana bulabotezya. (Intembauzyo 127:3) Pesi eezi tazyaambi kuti tweelede kusekelela mazuba aakuzyalwa. Kuli mapobwe aabili luzutu aakusekelela buzuba bwakuzyalwa aambidwe muBbayibbele. Limwi lyakali lyaFaro wakuEgepita limwi lyakali lyaHerodi Antipa. (Bala Matalikilo 40:20-22; Marko 6:21-29.) Baami aaba teebakali kukomba Jehova. Alubo muBbayibbele taakwe nikwaambwa kuti bakombi baJehova bakali kwaasekelela mazuba aakuzyalwa.\\n10. MaKristu bakusaanguna bakali kukubona biyeni kusekelela mazuba aakuzyalwa?\\n10 Bbuku litegwa The World Book Encyclopedia lyaamba kuti maKristu bakusaanguna “bakalizi kuti kusekelela buzuba bwakuzyalwa nchiyanza chabukombi bwakubeja.” Chiyanza eechi chakali kuchitwa abantu bakatali kukomba Leza wakasimpe. Muchikozyano, maGrikki bakali kusyoma kuti muntu umwi awumwi wakali amuuya uumukwabilila kuzwa mubuzuba naazyalwa. Alubo bakali kusyoma kuti muuya ooyo wakali kuzwa kuli leza wakazyalwa mubuzuba mbwaazyalwa muntu ooyo. Kuyungizya waawo, kusekelela mazuba aakuzyalwa kulaachakuchita akupandulula bweende bwanyenyeezi akusonda.\\n11. Jehova ukubona biyeni kupa bamwi zipo?\\n11 Bantu biingi bayeeya kuti buzuba mbubakazyalwa buyandikana loko zyakuti bantu beelede kubatondeezya kuti balabayanda. Pesi tulakonzya kutondeezya beenzuma abamumpuli kuti tulabayanda kufumbwa chiindi. Jehova uyanda kuti katupa bamwi zipo kufumbwa chiindi. (Bala Incito 20:35, NW.) Tatulumbi Leza mubuzuba mbutwakazyalwa luzutu pesi tulamulumba mazuba oonse nkaambo nguutupa buumi.—Intembauzyo 8:3, 4; 36:9.\\nMaKristu bakasimpe bapa bamwi zipo nkaambo balabayanda\\n12. Nkamboonzi buzuba bwakufwa nibuli bubotu kwiinda bwakuzyalwa?\\n12 Lugwalo lwaMukambausi 7:1 lwaamba kuti: “Izina ibotu ndibotu kwiinda muunde, abuzuba bwakufwa mbubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa.” Nkamboonzi buzuba bwakufwa nibuli bubotu kwiinda bwakuzyalwa? Nkaambo nituzyalwa ngataakwe nchitwakachita mubuumi. Pesi, kuti twasala kukomba Jehova akugwasya bamwi, tunooli tulikupa kuti tube ‘azina bbotu’ naakuti mpuwo mbotu alubo Jehova takatulubi pe nikuba kuti twafwa. (Jobu 14:14, 15) Bakombi baJehova tabasekeleli mazuba aabo aakuzyalwa nikuba buzuba bwaJesu bwakuzyalwa. Jesu wakatulayilila kuti katuyeeya lufu lwakwe kutali buzuba bwakuzyalwa kwakwe.—Luka 22:17-20; BaHebrayo 1:3, 4.\\n13, 14. Pobwe lyaIsita lyakatalika biyeni?\\n13 Bantu biingi babonaanga Isita ndipobwe lyakusekelela kubusigwa kwaJesu. Pesi pobwe lyaIsita lyeendelana apobwe lyakusekelela Eostre, leza wachanakazi wabuchedo awachilimu wakuEngland. Bbuku lipandulula mabala litegwa The Dictionary of Mythology lipandulula kuti mwanakazi ooyu nguleza wakuzyazya. Alubo zimwi ziyanza zichitwa mupobwe lyaIsita zitondeezya kuti bantu balazisyoma eezi. Muchikozyano, bbuku litegwa Encyclopædia Britannica lyaamba kuti, mayi “akali kwiiminina buumi bupya akubusigwa.” Kuzwa chiindi, bantu batakombi Leza wakasimpe bakali kusyoma kuti tusulwe twakali kwiiminina kuzyazya. Zili antanganana kuti pobwe lyaIsita teepobwe lyakusekelela kubusigwa kwaJesu.\\n14 Jehova umvwa biyeni nabona bantu kabali kuswaanizya kubusigwa kwaMwanaakwe aziyanza zyabukombi bwakubeja? Tabotelwi pe. (2 BaKorinto 6:17, 18) Alubo Jehova tatubuzyi kuti tusekelele buzuba mbaakabusigwa Jesu.\\nKUSEKELELA BUZUBA BWAMUNYAKA MUPYA\\n15. Kusekelela buzuba bwamunyaka mupya kwakatalika biyeni?\\n15 Nikuba kuti ziyanza zichitwa munyika zilisiyene, bantu biingi balabuchesya mu31 December ‘kabalinda munyaka mupya.’ Mubuzuba oobu, bantu balakolwa, bachita bwaamu, bapana zipo akupeekezya nzibayoochita mumunyaka uutobela. Nzibachita mubuzuba oobu zileendelana amapobwe aachitwa abantu batakombi Leza wakasimpe. Mubuzuba oobu, bantu bachita zintu zisiyene-siyene mbuuli kubbolosya mafireworks kuti batande madimoni. Bbuku lyamu1966 litegwa World Book Encyclopedia, Voliyumu 14, apeji 237 litii: “Buzuba bwakutalika bwamunyaka mupya bwakali bwakulemeka Janus leza wabantu bakuRoma wamagedi amilyango awamatalikilo amamanino. Kuzwa mu487 A.D., basizikombelo bakasaanguna kubona kuti buzuba bwamunyaka mupya bulayandikana alubo bakati Ndipobwe Lyakusekelela Buzuba Bwakupalulwa. Pesi basizikombelo teebakali kwaasekelela mapobwe aaya nkaambo akali aziyanza zyabantu batakombi Leza wakasimpe. Mukuya kwachiindi mapobwe aaya akatalika kusekelelwa abantu biingi.” (Bbuku litegwa The 1966 World Book Encyclopedia, Voliyumu 14, peji 237.)\\nMICHADO IIBOTEZYA LEZA\\n16, 17. Nziizili zintu nzibeelede kubikkila maanu bantu bayanda kuchada?\\n16 Buzuba bwamuchado bulabotezya. Michado ichitwa munzila zisiyene kweendelana abusena. Bantu biingi tabazi kuti zimwi ziyanza zichitwa kumichado zyakazwa kubukombi bwakubeja. MaKristu bayanda kuchada beelede kubikkila maanu kuti bachite muchado uubotezya Jehova. Kuti baziba mbuzyakatalika ziyanza zichitwa kumichado, ziyoopa kuti muchado wabo ubotezye Leza.—Marko 10:6-9.\\n17 Zimwi ziyanza zichitwa kumichado kuyeeyelwa kuti zipa kuti bantu bayanda kuchada babe ‘achoolwe.’ (Isaya 65:11) Muchikozyano, kuli amwi masena bantu bamwaya rayisi kubantu baliikuchada. Basyoma kuti kuchita oobo kuyoobagwasya kuti babe abana, babotelwe, babe abuumi bulikabotu akukwabililwa kumyuuya mibi. Nikuba boobo, maKristu beelede kubikkila maanu kuti batachiti ziyanza ziswaanizya bukombi bwakubeja.—Bala 2 BaKorinto 6:14-18.\\n18. Ngaali malayilile aamuBbayibbele akonzya kugwasya bantu bayanda kuchada?\\n18 Bantu bayanda kuchada nga bayanda kuti muchado wabo ubotezye bantu boonse. Beenzu basika kumuchado wamaKristu tabeelede kwaamba majwi aatali kabotu, aali atala amakani aakoonana naakuti aatalemeki baliikuchada abamwi. (Tusimpi 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Michado iichitwa amaKristu tayeelede kutondeezya ‘kulidunda azintu nzibali aazyo.’ (1 Johane 2:16) Kuti kulikuyanda kuchada, weelede kuchita zintu ziyoopa kuti kubotelwa nuyeeya buzuba nwaakachada.—Langa Makani Aakumamanino 28.\\nKUNYAMPULA AKUGUMANIA NKOMESI ZYABUKANDE\\n19, 20. Chiyanza chakunyampula akugumania nkomesi chakatalika biyeni?\\n19 Chimwi chiyanza chichitwa kumichado akumapobwe nkuyampula akugumania nkomesi zyabukande. Bantu bachita oobu chiindi umwi naawamba zipeekezyo zibotu. MaKristu beelede kuchibona biyeni chiyanza eechi?\\n20 Bbuku litegwa International Handbook on Alcohol and Culture liti chiyanza eechi chakali kuchitwa abantu batakombi Leza wakasimpe bakali kutila “bukande aansi kuti balemeke baleza babo.” Alubo chakali kuchitwa “chiindi bamwi nibakali kwaamba nkombyo yakuti ‘woongole!’ naakuti ‘upone buumi bulikabotu!’” Alubo bantu bachiindi bakali kuchita oobo kabakumbila kulongezegwa abaleza babo. Nikuba boobo, kuchita oobo teeninzila iilikabotu yakukumbila zilongezyo kuli Jehova.—Johane 14:6; 16:23.\\n“NYWEBO NOMUYANDISYA JEHOVA AMUSULE BUBI”\\n21. Ngaali mapobwe maKristu ngibeelede kutantamuka?\\n21 Kuti kuyanda kwiinka kuli limwi pobwe weelede kuyeeya michito yabantu banooli kupobwe eelyo. Muchikozyano, amwi mapobwe aswaanizya kuzyana munzila yakutalilemeka, kukolwa akuchita bwaamu. Alubo mapobwe aaya alakonzya kusungwaazya koonana kwabantu bali azizo zikozyenie naakuti kulisumpula akaambo kachisi nkubazwa. Kuti twaliswaanizya mumapobwe aali boobu, zilatondeezya na kuti tulikusula zintu Jehova nzyatayandi?—Intembauzyo 1:1, 2 NW; 97:10; 119:37.\\n22. Niinzi chiyoogwasya muKristu kuti ayinke kuli limwi pobwe?\\n22 MaKristu beelede kutantamuka mapobwe aatalemeki Leza. Mwaapostolo Pawulu wakalemba kuti: “Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza.” (1 BaKorinto 10:31; langa Makani Aakumamanino 29.) Eezi tazyaambi kuti mapobwe oonse asungwaazya kuchita bwaamu, bukombi bwakubeja naakuti kulisumpula akaambo kachisi nkuzwa. Tweelede kulisalila kuti tulayinka na kupobwe limwi kuti kalitakazyanyi amalayilile aamuBbayibbele. Alubo tweelede kubikkila maanu kuti tutachiti zintu zinyongania bamwi.\\nLEMEKA JEHOVA MUZINTU NZWAAMBUULA ANZUCHITA\\n23, 24. Kujana twabapandulwida biyeni bamumpuli batakombi Jehova chitupa kuti tutasekeleli amwi mapobwe?\\n23 Kulakonzeka kuti tuchiliswaanizyi mumapobwe aatalemeki Jehova. Nikuba boobo, bamwi mumpuli batakombi Jehova balakonzya kuyeeya kuti tuchibayandi pe akuti tuchiyandi kuliswaanizya ambabo. Balakonzya kuyeeya kuti mazuba aakulyookezya nchichiindi chakubaamwi. Uyoochita biyeni? Ulakonzya kutondeezya kuti ulabayanda munzila zisiyene. (Tusimpi 11:25; Mukambausi 3:12, 13) Ulakonzya kubatamba kuti muzooyizyaamwi.\\n24 Kuti nzubo zyako zyayanda kuziba chipa kuti kutasekeleli amwi mapobwe, ulakonzya kuyanduula makani aagwasya mumabbuku eesu amujw.org. Utaambuuli munzila iipa kuti balimvwe kuti bakonwa naakuti kubasungilizya kuti basyome nzusyoma. Wamba munzila iitondeezya kuti ulaatwaambo tumvwika tukupa kuti usale kuchita oobo. Weelede kubatama alubo waambe ‘majwi aaluzyalo alweezedwe amunyo.’—BaKolose 4:6.\\n25, 26. Kujana bazyali babagwasya biyeni bana babo kuti batobelezye zintu ziyandwa aJehova?\\n25 Toonse tweelede kumvwisisisya twaambo tutupa kutaliswaanizya kuli amwi mapobwe. (BaHebrayo 5:14) Tuyanda kuchita zintu zibotezya Jehova. Bazyali beelede kugwasya bana babo kuti bamvwisisisye nzilyaamba Bbayibbele akuzitobelezya. Kuti bamuziba Jehova, bayoosala kuchita zintu zimubotezya.—Isaya 48:17, 18; 1 Petro 3:15.\\n26 Jehova ulabotelwa nabona katubeleka changuzu kuti tumukombe munzila njayanda. (Johane 4:23) Bantu biingi bayeeya kuti tazichiti pe kukkala kusyomeka munyika eeyi iizwide bantu batasyomeki. Nichoonzyo na? Tuyooyiya atala amakani aaya muchaandaano chitobela.\\n^ par 3 Tulakonzya kujana makani miingi aali atala amapobwe aaya muWatch Tower Publications Index, Research Guide for Jehovah’s Witnesses amujw.org.\\nTWEELEDE KUCHITA ZINTU ZIPA KUTI JEHOVA ALEMEKWE\\n“Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse kuti kube bulemu kwa-Leza.”—1 BaKorinto 10:31\\nNiinzi chiyootugwasya kuti tusale kabotu munkani yakusekelela mapobwe?\\nTusimpi 15:15; Mukambausi 3:12, 13; Incito 20:35, NW; 2 BaKorinto 9:7\\nJehova uyanda kuti bakombi bakwe kababotelwa mubuumi akuti kabapana zipo chiindi choonse kutali lyamapobwe luzutu.\\nKulonga 32:1-6; Ciyubunuzyo 12:9\\nTeekuuba kuziba zyakuchita chiindi choonse nkaambo Saatani uyanda kutweena kuti tukachilwe kusiyanisya chibotu achibi.\\nJohane 8:32; BaHebrayo 5:14\\nZiba mbaakatalika mapobwe azibinkene kuti usale munzila iibotezya Jehova.\\n2 MAPOBWE MIINGI AKATALIKWA ABANTU BATAKOMBI LEZA WAKASIMPE\\n“Muyooziba bwini, abwalo bwini buyoomunununa.”—Johane 8:32\\nMapobwe amwi akatalika biyeni?\\n2 BaKorinto 6:14-18; 2 Johane 6, 7\\nNibakafwa baapostolo, bayiisi bakubeja bakatalika kuyiisya njiisyo zyakubeja akutobelezya ziyanza zyabantu batakombi Leza wakasimpe. Alubo ziyanza eezi bakazipa mazina mapya kuti zitambulike kumaKristu. Amwi achisekelelwa nikuba mazubaano mbuuli pobwe lyaIsita alyaMunyaka Mupya.\\nMumasena miingi pobwe lyaKkisimusi lichitwa mu25 December. Pesi Jesu taakazyalwa mubuzuba oobo pe.\\nMatalikilo 40:20-22; Marko 6:21-29\\nMaKristu bakusaanguna teebakali kwaasekelela mazuba aakuzyalwa. Alubo Bbayibbele talikusungwaazyi pe kusekelela mazuba aakuzyalwa.\\n3 BELESYA BUPAMPU KUTI USALE MAPOBWE AALIKABOTU\\n‘Amusaangune kuziba zintu zibotezya Mwaami.’—BaEfeso 5:10\\nNgaali mapobwe maKristu ngibeelede kutantamuka? Kuti kuyanda kusekelela limwi pobwe libuzye kuti:\\nIsaya 52:11; 1 BaKorinto 4:6; 2 BaKorinto 6:14-18; Ciyubunuzyo 18:4\\nKumatalikilo lyakali kuswaanizya bukombi bwakubeja naakuti chidimoni na?\\nJeremiya 17:5-7, NW; Incito 10:25, 26; 1 Johane 5:21\\nLisumpula umwi muntu, mbunga naakuti chisi na?\\nIncito 10:34, 35; 17:26\\nLisumpula umwi musyobo wabantu kwiinda umwi na?\\nIntembauzyo 97:10; 1 BaKorinto 2:12; BaEfeso 2:2; 1 Petro 4:3\\nLisumpula ‘muuya wanyika’ na kwiinda mukusungwaazya kukolwa akuchita bwaamu?\\nTazikanyonganyi manjezeezya abamwi na kuti ndasekelela pobwe eeli?\\nBaRoma 12:1, 2; BaKolose 4:6; 1 Petro 3:15\\nKujana ndabapandulwida biyeni bamwi chipa kuti nditasekeleli pobwe eeli?","num_words":1958,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Mulilo Uutamani: Kasimpe Kapindaudwe Lino Koololwa Print\\nMulilo Uutamani: Kasimpe Kapindaudwe Lino Koololwa\\nMubuzyo:Hena aabo basulaika luzyalo lwa Yahuwah bayoosubulwa cakuteenkela kwamisela iitamani kukabe kutamani?\\nBwiinguzi bwa Bbaibbele: Nee kaka, peepe. Bayoo nyonyweedwa limwi. Basofweede “bayookoswedwa” limwi kukabe kutamani. “Bayoonyonyookela limwi”. Bayoo “wumpwa,” “bayoosyukutwa mulilo,” alimwi “bayoojaigwa” amulilo cakuti “tabacini kuliko.\" Bayoobaanga “kunyina pe anibakaliko.\"\\n7Pele uusofweedeuyoolobelela kukabe kutamani mbubonya mbuli bufumba bwakwe, aabo bakamwizi bayoobuzya kuti, Ino uli kuli? . . .26 Musinze woonse uyooyubila mumasena aakwe aamaseseke: Kufumbwa nzyaakajanide ziyoomumanina, amulilo uutafulidwi uyoomusyukuta, uyootenta zyoonse zili muŋanda yakwe..\\n2Ino calikunooba caabilo nzi cizwa kuli Yahuwah wakujulu eeco ncaali kunoondipa, alwalo lukono lwangu noluli buti kuzwa kuli Singuzuzyoonse?3Sena malweza taababooleli bantu bataluleme, amapenzi sena taakasikili basizinyonyoono?\\n6Ulanyonyoona aabo babeja. Yahuwah, ulasesemwa silweeno uulaanyota yakutila bulowa.\\n5Webo watapatila bamasi, wabanyonyoona basofweede,waziminganya zina lyabo lyoonse kukabe kutamani. 6Ma! Basinkondoma bamaninina, banyonyooka cakutabonwa, minzi yabo waizyula; Taakwe pe uuciyooiyeeya.\\n17Basizibibayoopindulwa kuba civwunwe,[“mulilo uutamani= H7585: Shilo (cuumbwe)] . . . abamasi boonse bakaka Leza.\\n6Uyoobawisizya makala aamulilo uuyaka wamabwe aasalufa, ayoowa mbuli mvwula aluuwo luungisya: eeci nceciyooba cisubulo cibeelede.\\n9Uyoobasowela mubbibi lyamulilo muciindi waakulibonya mubukali Bwako; Yahuwah uyoobakwempula mubukali Bwakwe, Alimwi uyoobasyukutya amulilo wakwe.\\n5Nkaambo tababikki myoyo kumilimo ya Mwami Yahuwah, nikuba kuncito zyamaanza Aakwe, Walo uyoobanyonyoona, takababukulusyi limbi pe.\\n9Nkaambobayoonyonyoonwa basofweede; Pele bayookona nyika aabo balindila Mwami Yahuwah.10Kwainda kaindi kaniini buyo, basofweede tabacinooliwo; tabakajaniki nikuba kuti ukabalangaule mubusena bwabo, pele kucinoonyina busena bwabo.11 Pele babombede myoyo bayookona nyika, bayookkala akulikkomanisya muluumuno akukupuka.\\nCinyonyoono ababisyi bayoonyonyoonwa mumulilo uuvwilima atalaa nyika eeyi: \" Pele majulu anyika, aayo ngotubona ciindi cino, aakabambwa ajwi ndeenya, ayobwedelwa mulilo kusikila buzuba bwalubeta akunyonyooka ooko kuboolela bantu batakwe mulemeko basikasampu-sampu.\" (2 Petulo 3:7)\\nBabombe mumyoyo bayookona Nyika Mpya eeyo Mwami Yahuwah njayoobamba: “Nkaambo mbubonya mbuli julu lipya anyika mpya, eeyo Ime njeyoolenga mboziyookkalilila kumbele lyangu, mbwaamba Mwami Yahuwah, mbubonya oobo zina lyangu abalunyungu lwangu mbobayookkalilila.” Izaya 66:22)\\n20 Pele basofweede abasizibi bayooloba; basinkondonyina a Mwami Yahuwah bayookokonyana mbuli maluba, bayoozimaana.Bayooyangalala akuunduluka mu busi.\\n34Kobamba nzila zya Mwami Yahuwah, akulangila muli Nguwe, walo uyookulemeka webo akukukonya nyika; unooyoolibwenene kacicitika eeco ciindi basizibi baakusubulwa.35Ndakabona sizibi ulaalunya kalisumpula, kalisumpula mbuli mulombe waku Lebanoni. 36Pele wakazaya alimwi taakaciliko pe; Ncobeni Ime ndakamulangaula, pele ndakajana kuti taciwo, nindakamulangaula nsiindaamubona pe.37Langisisya muntu uutakwe kampenda, bonesya muntu uuluzi; uyoojana kuti siluumuno nguujana coolwe kumamanino.38Pele basofweede uyoobanyonyoona antoomwe boonse; kunyonyweedwa limwi ngamamanino aabo.\\n1Nkaambo nzi webo oosofweede ncolidunda mubusofwaazi, Webo omuntu wanguzu?. . .5 Mwami uyookujaya mbweenya buya ayebo kukabe kutamani; Walo uyookutola kooko, akukutapaula kuzwa mucikkalilo cako, Alimwi uyookudadula kuzwa munyika yabazumi.\\nMwami Leza Singuzuzyoonse, ulaita nyika yoonse, ulaiita kuzwa kupaswida zuba kuyoosikila nkolibbilila. Kuzwa ku Ziyoni munzi wakwe weebeka, Leza ulabala. Mbwaasika Leza wesu takooumuna buyo pe, kumbele lyakwe kuli mulilo uusyukutya, kubbubbula guwo mumbali lyakwe. Uloompolola majulu anyika, uloompolola kuti abeteke bantu bakwe. Naompolola ulati, “Nobasalali bangu amubungane, nywebo nomwakapanga cizuminano andime muzipaizyo.”\\n23Mudindi lyalunyonyooko moyoowaalila babyaabi, O Mwami Yahuwah, myaka yabaabo batila bulowa akucenga iyootwentana, iyootwentana ikabe cisela, pele mebo nsyoma muli Nduwe.\\n13Cabukali ubanyonyoone balo,ubanyonyoone kuti batakajaniki limbi. Eelyo kuyoozibwa munyika yoonse kuti, Elohimu nguulela Jakobo kusikila kumagolelo aanyika.\\n18 Kwaamba masimpe ubabikka abutezi; Webo ulabawisya akubanyonyoona.\\n27 Boonse aabo batantamukide Nduwe bayooboola;Webo ulabanyonyoona boonse batasyomeki kuli Nduwe bakusulaikila kuya kubumambi.\\n14 Batande mbuli mulilo mbuusyukutya cisaka, batande mbuli kumyala kwamulilo wuumpa zilundu. 17 Abausigwe nsoni bagambwe,abalobe kabafwide bweeme.\\n7 Nikuba kuti basizibi balamena mbuli bwizu, nikuba kuti boonse bacita zibi balafwefwema, pele mbambabo aabo bayoonyonyoonwa mane kukabe kutamani.\\n9Masimpe, basinkondonyoko O Yahuwah, masimpe, basinkondonyoko bayoonyonyoonwa, bacita zibi bayoomwaisigwa.\\n10 Makala aanyeka abawide, basowelwe mumulilo, abasowelwe mumalindi aantimba cakuti batakabuki limbi pe.\\n20 Boonse aabo bamuyanda, Mwami Yahuwah ulabavwuna: pele basizibi boonseulabanyonyoona.\\n22Pele basizibi bayoonyonyoonwa munyika, batasyomeki bayoodadulwa akugwisigwa muli njiyo.\\n11Kumamanino aabuumi bwanu muyootongela, Eelyo mwaakutyoka misana, nguzu anyama yamubili zyamumanina. 12Muyooti, “Maawe! ndaakaka kwaambilwa, moyo wangu wakasampaula lulayo.”\\n25 Ciindi guwo nolyuungisya basizibi balatolwa, pele baluleme balaima nji lyoonse alyoonse.\\n28Lulangilo lwabaluleme luyoobaletela kukondwa, pele lulangilo lwabasizibi nkulangila kunyonyoonwa.29Nzila ya Mwami Yahuwah ncikwabilizyo kuli baabo baluleme, pele kuli baabo bacita zibi lunyonyooko luyoosikila mbabo.30Muntu uululeme takazyulwi, pele sizibi takakkalilili munyika.\\nBikkila maanu aawa: Basofweede abateempwi bayoonyonyoonwa; bayoolobela limwi akufwa kukabe kutamani. Tabakiikoni Nyika Mpya eeyo Yahuwah njayoolenga. Kwaambilizya baluleme, Yahuwah waamba kuti, \"Mbubonya mbuli julu pya anyika eeyo njooyoolenga mboziyookkalilila kunembo lyangu, mbwaamba Mwami Yahuwah, mbubonya oobo zina lyangu abalunyungu lwangu mbobayookkalilila. (Izaya 66:22)\\n7 Bantu basizibi balaatulwa, tabacibonwi limbi, pele ŋanda yabaluleme ilaima nji.\\n13 Ooyo uusampaula lulayo uyoonyonyoonwa, Pele ooyo uuswiilila mulawo uyoolumbulwa.\\n28Pele kunyonyoonwa kwa bazangi abasizibi kuyoobeda aciindi comwe, aabo basulaika Mwami Yahuwah bayooloba. . .\\n31Mbubonya mbuli butonje mbobunga bwatentwa ansasi yamulilo, mbubonya oobo abalo basintanze mbubayoonyonyoonwa amilimo yabo mibi beni. Nkabela taakwe muntu uutikakonzye kuzima mulilo wa lunyonyooko lwabo.\\nBikkila maanu aawa: Basofweede bayoonynyoonwa amulilo, bayoosyukutwa amulilo. “Kunyina pe uutikakonzye kuzima” mulilo ooyu, nkaambo ‘tuuzimiki.” (Mateyo 3:12; Luka 3:17) Kuzima mulilo caamba “kulesya kuvwilima.” Mumabala amwi, kunyina pe muntu uutikakonzye kuzima mulilo ooyu. Tuukazimi kusikila zyoonse zyikonzya kuyaka akuumpwa mumulilo ooyo zyikamanine kuumpwa akuvwilima. Basofweede bayooumpwa ncobeni kusikila bakabe mbuli twe.\\n“Kasimpe amulange, buzuba bulasika, bunooyoopya mbuli bbibi lyamulilo. Boonse balisumpula abasimucita zibi boonse bayooba mbuli bwizu mumulilo, kasimpe buzuba oobo buboola buyoobatenta amulilo, mbwaamba Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse. Taakwe muyanda nuuba mutabi wabo ngobayoosiilwa pe. 2Pele nywebo nomulemeka zina Lyangu, zuba lyabululami liyoopasuka kalijisi amumuni uuponya. Muyoozwida anze akutambala mbuli boombe nobazwa mucimpati. 3Mubuzuba mbwendiyoocita zintu eezi muyoolyatauka babi, bayooba mbuli twe kutusindi twanu, mbwaamba Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse. Malakayi 4:1-3)\\n24Mbuli mulilombuunyesyela lyo misunta yabwizu, ambuli bwizu buyumu mbobuvwilima mumulilo, mbubonya oobo miyanda yabo iyoobolela limwi. Maluba-luba aabo ayoopepuluka mbuli kasuko, nkaambo bakaka mulawo wa Mwami Yahuwah wamakamu, alimwi akusampaula majwi aa Uusalala wa Isilayeli.\\n* Izaya 10:16-18\\n16 Lino Mwami Yahuwah wamakamu, uyootumina bulwazi oobo buzoocisa zinkuntumina zyabasilumamba bakwe. Kunembo lyabulemu Bwakwe, uuyookutula mulilo uutazimiki mumibili yabo. 17Yahuwah, nguwe mumuni wa Isilayeli uyooba ngomulilo. Yahuwah Uusalala wa Isilayeli uyooba mabanga-banga aamulilo aayookonzya kutenta akunyonyoonena limwi zyoonse mubuzuba bomwe buyo, naaba mamvwa azisonso. 18Zisaka Zyakwe zyeebelwa amyuunda yambolezi Yakwe, zyoonse antoomwe muya amubili; Alimwi yoonse iyoosyukuta amulilo mbuli bumana muntuuufuluka kuciswa.\\nBikkila maanu aawa: Kwaambilizya kunyonyoonwa kwalumamba lwaku Siliya; Aawa tujana cishinshimi kacaambilizya mamanino aabasofweede eelyo lubeta lokwa Yahuwah lwaakukosozya makani.\\n25Mukaindi kaniini buyo ndilaleka kumunyemena, bukali Bwangu bulabukila mbabo kuti banyonyoonwe.\\n9Amubone, buzuba bwa Mwami Yahuwah bulasika, mbuzuba bwaluciso, mbuzuba bwabukali, nkabela basizibi boonse bayoonyonyoonwa. Nyika iyoosyaala buyo kiinyina acintu; Alimwi Walo uyoonyonyweeda limwi babisyi kuzwa muli njiyo..\\n11O Mwami Yahuwah, eelyo janza Lyako liliimikide, pele tabaliboni pe. Pele batondezye luyando lwako kuti bausigwe nsoni mukuyandisya kutembaulwa abantu; Inzya mulilo ooyo uubambilidwe basinkondonyokoubasyukute.\\n14Lino balifwide, tabaciponi, bantu aabo bafwide tabakakonzyi kubuka pe. Wakabasubula akubanyonyoona, wakacita kuti kabataciyeeyegwi pe.\\n6 Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse uyooboola amabbalu-bbalu, mukuzungaana kwanyika, amuzunzumina mupati, akubbubbulisya guwo pati abbalabala lyamulilo uusyukuta.\\n27Amubone zina lya Mwami Yahuwah lyazwida kulaale, Lilavwilima akuuntumuka busi butondezya kunyema kwakwe. Mukuli wakwe ulalema alimwi ngwabukali. Mukanwa Lyakwe muzwide kukalala, alimwi mulaka wakwe uli mbuli mulilo uusyukuta. 30Mwami Yahuwah uyoolekela muntu umwi aumwi kuti amvwe jwi lyakwe, mukukalala. Kuyooba kuvwilima kwamulilo amabbalu-bbalu, civwulamabwe amvula yamuyoba.\\n1Amuboole aafwiifwi nywebo nobantu bamasi oonse muswiilile! Amuteye matwi muswiilile nywebo nobantu. Nyika kiswiilila azyalo azyoonse zili mulinjiyo, nyika yoonse mbwiizulwa azyoonse zyeendeenda mulinjiyo.2Mwami Yahuwah wanyemena masi oonse, alimwi bukali Bwakwe bulaatalaa ampi zyabo. Uyoobanyonyweeda limwi, uyoobaaba kuti bajaigwe. 3Beenzinyina bajaidwe basowelwa anze, mitumba yabo iyoonunka, zilundu ziyoosalala bulowa bwabo. 4*Zyoonse anyenyezi zyakujulu ziyooenzemuka, julu liyoovwungana mbuli bbuku, makamu aamweenya wakujulu ayooloka, mbuli matu aakayuma aamusaansa, ziyooba mbuli nkuyu zinyanide ziloka kuzwa mumukuyu.\\n*Bukali bwa Mwanaambelele: Langa Revelation 6:14-17.\\n14Kasimpe bayooba mbuli bungu, mulilo uyoobatenta. Tabakonzyi kulifutula, kuzwa kumabanga-banga aamulilo uuvwilima. Ooyo tuuli mulilo wamakala wakulikasaazya, tuuli mulilo wakuyota pe\\n4 Muntu uuli woonse nguWangu; nkokuti muya wawisi antoomwe amuya wamwanaakwe mulombe, boonse mbibangu. Muntu ooyo uubisya nguyoofwa.\\n15 Nkaambo buzuba bwa Mwami Yahuwah buli aafwiifwi kubasikila aabo batamuzyi Yahuwah kuti abeteke misyobo yoonse, mbubonya mbuli mbumwakali kucita, ciyoocitika akulindinywe, milimo yanu iyoomupilukila. 16Mbubonya mbuli mbumwakali kunywida acilundu cangu cisalala, mbubonya oobo bamasi bayoonywida mpawo cakutaleka, bayoonywa cisubulo cakunywida limwi, mane bakazimaane mbuli kuti kunyina nibakaliko.\\n9 Ncinzi ncomulyeekezya kucitila Mwami Yahuwah? Kufumbwa eezyo nzyobakanza Mwami Yahuwah uyoozimanizya. Mapenzi taakabooli lwabili. 10Bayoopatila antoomwe mbuli mumamvwa, alimwi eelyo nobaciyookoledwe waini wabo mbuli basibukoko, bayoosyukutwa mbuli zifumpu ziyumu.\\nBikkila maanu aawa: Kubikkilizya kwaamba kuti basofweede bayoosyukutwa amulilo, kuli cimwi cikondelezya caambwa mukampango aaka cijatikizya mazuba aazya kumbele: “Kupenzyegwa takukabooli kabili.” Ooku nkokwaamba kuti zinyonyoono, buzangi, abuumba boonse buboolela muli ncico buyoomanizyigwa lyoonse kukabe kutamani, kumanina lyo cakutainduluka kuboola alimwi! AatembaulweYahuwah!\\n3 Mpawo Mwami Yahuwah uyooinka kuti akalwane misyobo eeyo mbubonya mbuli mbwaakalwana mubuzuba bwankondo. 4Mubuzuba oobo maulu aakwe ayoolyata acilundu ca Maoliva cili kujwe lya Jelusalema, cilundu ca Maoliva eeci ciyooandaanyizigwa muzibeela zyobilo kuzwa kujwe kuyoosika kumbo, ciyoopanga kkuti pati, cisela cimwi cacilundu ciyooswena kunyika, cisela cimwi cacilundu ciyooswena kumusanza. 5Mwaakutija muyooinda mukkuti lyacilundu cangu nkaambo linooyoosika ku Azeli. Muyootija mbuli mbomwakatija kuzungaana kwanyika mumazuba aakulela kwa Uziya mwami wa Juda. Aawo Mwami Yahuwah wangu uyooboola antoomwe abasalali boonse.6Mubuzuba oobo takukabi mumuni nokuba kutontola nociba caanda. 7Buyooba buzuba bulibedelede takukabi sikati naaba masiku, mbuzuba buzizilwe ku Mwami Leza. Lyaakuba kumangolezya kuyooba mumuni. 8Mubuzuba oobo maanzi aapa buumi ayookunka kuzwa mu Jelusalema, cisela cawo ciyookunkila kulwizi lwakujwe, cisela cimwi cawo ciyookunkila kulwizi kumbo mainza amupeyo. 9Mwami Yahuwah nguuyoolela nyika yoonse. Mubuzuba oobo kuyooba Mwami Yahuwah omwe, zina lyakwe lilikke ndelinooambwa.10Nyika yoonse kuzwa ku Geba kuyoosika ku Limoni kumusanza lya Jelusalema iyooba mbuli Alaba cibanda. Pele munzi wa Jelusalema uyoosumpulwa akusyaala mubusena bwawo kuzwa kumulyango wa Benjamini mane kuyoosika kubusena bwamulyango wakumusanza, kuzwa kuŋanda ndamfu ya Hananeli kuyoosika kuzikandilo zyawaini. 11Nyika eeyi inookkalwa bantu, tiikanyonyoonwi limbi pe. Munzi wa Jelusalema unooliibide.12Nceeci cuumo eeco Mwami Yahuwah ncayooumya misyobo yoonse eeyo iilwana Jelusalema. Mibili yabantu aabo iyoobola kabacikonzya kwiimikila, meso aabo ayoobolela muzikoye zyabo, ayalo milaka yabo iyoobolela mukanwa lyabo.\\n1 Amulange,kasimpe oobo buzuba bulasika, mbuzuba bunooyoopya mbuli bbibi lyamulilo. Boonse balisumpula abasimucita zibi boonse bayooba mbuli misunta yabwizu mumulilo, kasimpe buzuba oobo buboola buyoobatenta amulilo, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse. Taakwe muyanda nuuba mutabi ngobayoosiilwa pe. 2Pele nywebo nomulemeka zina lyangu, zuba lyabululami liyoopasula kalijisi amumuni uuponya. Muyoozwida anze akutambala mbuli boombe nobazwa mucimpati. 3Mubuzuba mbwendiyoocita zintu eezi muyoolyatauka babi, nkaambo bayooba mbuli twe kutusindi twanu, mubuzuba oobo mbwendiyoocita zyintu zyoonse eezi, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse.\\n16 Nkaambo mboobuya Yahuwah mbwaakabayandisisya bantu boonse bamunyika, wakatuma Mwanaakwe Simuzyalwa alikke, kuti kufumbwa uumusyoma atafwidilili, pele abe abuumi butamani.\\nBikkila maanu aawa: Kampango aaka kaamba kuti “kufwidilila” kutali “buumi bwakupenga butamani mukupenzyegwa.\"\\n\"Kufwidilila”: Kuzwa ku G575 akusikila kumamanino aa G3639; kumaninizya kujaila limwi (kuloba, nanka kusweeka), mubwini nokuba mukaambyo: - kujaya, kufwa, kusweeka, kupoila, kuloba. (Strong's Concordance)\\n23Bulumbu bwazinyonyoono ndufu, pele caabilo cokwaYahuwah ncapa buyo mbuumi butamani muli Yahushua Kilisito Mwami wesu\\nBikkila maanu aawa: Aaka kampango kaamba kuti “bulumbu bwacinyonyoono ndufu.\" Aaka kampango takaambi kuti “bulumbu bwacinyonyoono mbuumi butamani bwakupenzyegwa, peepe.\\n18 Lyoonse ndilamwaambila, alino ndiyanda kwiinduluka cakulila, kuti nkobali banji batondezya mubuumi bwabo kuti mbaasinkondonyina akukambauka kwakuti Kilisito wakatufwida aciingano. 19Kumamaninobayoonyonyoonwa nkaambo leza wabo nzintu zibotya mubili. Balisumpwida zeezyo nzibakeelede kufwida nsoni. Mizeezo yabo iili aazintu zyabuntunsi.\\n2 Batesalonika 1:8-9\\n8 Uyooboola amulilo uuvwilima akuzoosubula aabo batazi Yahuwah, abaabo bataswiilili Makani Mabotu aambilizya zya Mwami wesu Yahushua Uunanikidwe. 9Cisubulo cabo ncakutibayoonyonyoonwa akunyonyooka kutamani kuzwa kubusyu bwa Simalelo wesu. Bayootandwa kuzwa ku Mwami akubulemu bwakwe bwanguzu.\\nBikkila maanu aawa: Kampango aaka kaamba kuti \"kunyonyoonwa kutamani,\" kutali \"kupenzyegwa kutamani.\"\\n2 Petulo 2:9-12\\n9 Mwami Yahuwah ulizi mbwavwuna bamukomba kuzwa mumasunko, alimwi ulizi mbwaakabeteka bataluleme kuti bakasubulwe mubuzuba bwalubeta. 10Kwaambisya uyoosubula aabo beenda muzisusi zisofweede zyabuntunsi abaabo basampaula bulelo. Aaba balikankaizya, batanyoneki, batayoowi akusampaula balemekwa bakujulu. 11Nibaba bangele babainda nguzu abupati tabaleti mulandu wakusampaula aabo balemekwa kumbele lya Yahuwah.12Pele aaba bantu bali mbuli banyama bamusyokwe baluma, batakwe maanu bakalengelwa kuti kabajatwa akujaigwa. Balasampaula zintu nzyobatazi. Nibanyonyoona bamwi boobo, abalobayoonyonyoonwa mbubonya mubusofwaazi bwabo.\\n*2 Petulo 3:7\\n7Pele Yahuwah amajwi ngoonya aaya ulibambide julu anyika nzyotubona sunu kuti azoozyuumpe amulilo. Ulizibambide kusikila buzuba mbwayoobeteka akunyonyoona bantu basikasampu-sampu.\\nBikkila maanu aawa: \"Mulilo utamani\" tuuyaki akuvwilima cino ciindi peepe. Eeyi nyika mpotwiimvwi cino ciindi njiiyooba mulilo uutamani uubbebbesya. Ooyu mulilo uyoonyesyela limwi Saatani, bangele bakwe, cinyonyoono, babisyi, alufu kukabe kutamani. Oolo ndolufu lwabili. (Revelation 2:11; 20:6; 20:14; 21:8)\\nCinyonyoono ciyookukwidwa limwi akumanizyilwa limwi cakuti tacikainduluki kuba kabili : \"Ninzi nywebo ncomumuyeeyela Yahuwah? Uyoomanizya kufumbwa ncomumukanzila, kunyina kupenzya kuciyooba ciindi cabili pe.\" (Nahumu 1:9)\\nYahuwah uyoolengulula Nyika Mpya: \"Nkaambo mbuli majulu mapya anyika mpya, eeyo Ime njeyoobamba, mbwiiyookkalilila kunembo Lyangu, mbwaamba Yahuwah, mbweenya alunyungu lwako, azina lyako mboliyookkalilila .\" (Izaya 66:22)\\n18 Bantu batakuzi bakakalala , lino ciindi casika cakutondezya bukali bwako, aciindi cakubetekwa kwabafu. Alimwi ciindi casika cakupa bulumbu kubabelesi bako, kubashinshimi akubasalali, abaabo balemeka zina lyako, baniini abapati. Ciindi casika cakutiunyonyoone aabo banyonyoona nyika.\\n7 Lino myaka iili cuulu niyakamana, Saatani uyooangununwa kuzwa muntolongo, 8uyooinka kuyoocenga masi oonse aali muzyooko zyone zyanyika, nkokuti Gogi a Magogi. Saatani uyoobabunganya antoomwe kuti acite nkondo, banooli banji-banji cakuti bayooboneka mbuli musenga wankomwe yalwizi. 9Bakeenda munyika yoonse akuzinguluka cilawo cabasalali amunzi uuyandika.Pele mulilo wakaloka kuzwa kujulu kuli Yahuwah, wabasyukuta boonse. 10Eelyo Siluuni wakabacenga wakafusilwa mubbibi lyamulilo wamabwe aasalufa, oomo munyama amusinsimi mubeji mobakabede.\\nNkukuli kwakazwa muzeezo wakupenzyegwa kuteeli?\\nLwiiyo lwamulilo uuyaka kukabe kutamani oomo basweekede mobayoowaalilwa akupenzyegwa kabafwide wakapegwa mpuwo acikombelo the Roman Catholic Church (simamambe wa Ciyubunuzyo 17), ooyo wakatambula lwiiyo oolo kuzwa ku Bagiliki abasimituni. Cikombelo ca Katolika caku Loma cakajana kuti lwiiyo oolu lwakalaa mpindu mumisela yaakatikati, nkaambo lwakaletela cikombelo buvwubi kwiinda mukuulisya \"zipego zyakulekelelwa zinyonyoono.\" Kunyina pe mu Mangwalo aawo mpocaamba kuti basweekede bayoopenzyegwa kukabe kutamani. (For more on The Roman Catholic Beast Power, see \"Who is the Beast in the Book of Revelation?\")\\nZintu zitateelelwi kabotu (Click to Expand.)\\nCitamvwisyidwe citaanzi #1\\nIzaya 66:24 – 24 Eelyo bayoonyamuka akuyooinka kuyoobona mitumba yabaabo bakali kundizangila, oomo mvwunyu zyabo mozitafwi, alimwi mulilo muutazimi pe. Nkabela bayoosesemya bantu boonse.\\nMaako 9:43-44 -43 Nkaako kuti naa kuboko kwakulebya kuti ubisye, ukukosole! Nkaambo nkubotu kuti ukanjile mubuumi butamani koli cilema kwiinda kuwaalwa mubbibi lyamulilo uutamani [G1067: Gehenna] kojisi maboko obilo mumulilo uutakazimwi.44Mwalo oomo mvwunyu zyabo mozitafwi, alimwi mulilo muutazimi.\\nBwiinguzi\/ Busanduluzi: Ootu tumpango tobile tujisi makani aakopa mizeezo ntotutateelelwi kabotu: (1) \"Mvwunyu zyabo tazyikafwi.\" (2) \"Nanka mulilo wabo tuukazimwi.\"\\n\"Mvwunya zyabo tazyikafwi.\"\\nIbbala lisanduludwe kuti “mulilo utamani” muli Maako 9:43 ndibbala “gehenna (G1067) Gehenna, wiitwa kuti “Musena wa Hinomu” mu Cizuminano Cakale, wakali musena mulamfu kuyaansi, usyaankene kumusanza lyamunzi wa Jelusalema ooko kwalo, nikwaatalisyigwa mililo yakuumpila bamaleza bamwami Ahazi, abalo bama Juuda bakomba mituni bakatalika kutuuzya bana babo kuli Moloki. Ooko mibili yabanyama bafwide atombe lizwa mumunzi nkolyakali kusowelwa. Ooko mililo yakali kuyaka lyoonse, alimwi mvwunyu zyakali kulya zifwide. Eeci cakali mukonzyanyo wakujailwa limwi. Yahushua wakali kubelesya mukonzyanyo ooyo kuti atondezye mamanino eeni aabasofweede.\\nBikkila maanu aawa kuti tiili miiya iitakwe mibili eeyo iiligwa amvwunyu pe, pele \"mitunta,\" (Izaya 66:24) naa mibili iifwide yabantu. Boonse aabo bayoosowelwa muzyiba lyamulilo bayoonjila oomo kabalaa mibili iikkwene (Maako 9:43-45; Mateyo 5: 30). Izaya 51:8 waamba kuti “mvwunyu ziyoobalya mbuli boya bwambelele,” caambilizya kuti bayooligwa cakumaninina, alimwi akuleka kuba ko.\\nMvwunyu \/ Zyuumba eezyo zitokonya akulya mubili uufwide tazifwi pe; zilacinca akukomena akukola, mpoonya azyalo zyilazyala mayi manji alimwi. Mbombuboobo mbozyizinguluka kuyaa kuba lyoonse kusikila mubili woonse wamanina kuligwa.\\n\"Nanka mulilo wabo tuukazimwi.\"\\n“Kuzima” caamba buyo “kuleka kuyaka”. Mumajwi amwi, ooko nkokwaamba kuti kunyina pe unookonzya kulesya mulilo ooyo.Tuukazimi kusikila zyoonse zyikamanine kupya (kuvwilima akunyeka). Basofweede bayoonyekela lyo ncobeni kusikila bakabe mbuli masizi atwe.\\n\"1Amulange, kasimpe oobo buzuba bulasika, mbuzuba bunooyoopya mbuli bbibi lyamulilo. Boonse balisumpula abasimucita zibi boonse bayooba mbuli misunta yabwizu mumulilo, kasimpe buzuba oobo buboola buyoobatenta amulilo, mbwaamba Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse. Taakwe muyanda nuuba mutabi ngobayoosiilwa pe. 2Pele nywebo nomulemeka zina lyangu, zuba lyabululami liyoopasula kalijisi amumuni uuponya. Muyoozwida anze akutambala mbuli boombe nobazwa mucimpati. 3Mubuzuba mbwendiyoocita zintu eezi muyoolyatauka babi, nkaambo bayooba mbuli twe kutusindi twanu, mubuzuba oobo mwendiyoocita zyintu zyoonse eezi, mbwaamba Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse.\\nMukonzyanyo wa Mulilo“Uutazimiki”:\\n\"Pele kuti nywebo mutandiswiilili Ime akusetekanya buzuba bwa Nsabata, alimwi kuti mutabwezi mukuli, akunjila mumilyango ya Jelusalema mubuzuba bwa Nsabata; nkabela Ime njookutula mulilo mumilyango yamunzi ooyo, alimwi uyoosyukuta masena aaJelusalema, alimwituukakonzyi kuzimwa.\" (Jelemiya 17:27)\\nEeci cishinshimi cakazuzikwa aakale mucaandaano 52:\\n\" Lino mubuzuba bwaciloba, bwamwezi wasanu mumwaka wakkumi afuka wakulela kwa Nebbukadineza mwami waku Bbabbuloni, Nebbuzaladani mulailili wabalindizi uuli ngoumwi wabapati-pati bamwami waku Bbabbuloni, wakasika ku Jelusalema. 13Wakatenta ŋanda ya Mwami Yahuwah, ŋanda yabwami, alimwi amaanda naali buti oonse mu Jelusalema. Wakatenta amaanda aabalemenede oonse. 14Basilumamba ba Bbabbuloni boonse aabo bakali kusolwedwa amulailili wabalindizi, bakadilimuna bwaanda boonse bwakazingulukide munzi wa Jelusalema.”(Jelemiya 52:12-14)\\nKuzuzikwa kwacishinshimi eeci kujatikizya mulilo uutazimiki waku Jelusalema kwakaambwa amu 2 Makani:\\n\" Bakaumpa ŋanda yokwa Yahuwah akoola bwaanda bwamunzi wa Jelusalema. Bakaumpa maanda aabwami woonse akunyonyoona zyintu ziyandisi zyakali mumo zyoonse. 20Aabo batakajaigwa bakatolwa mubwaange ku Bbabbuloni. Bakabelekela Nebbukadineza abalunyungu lwakwe mbuli bazike kuzoosika kuciindi cabulelo bwamuleli waku Pesiya. 21Aboobo eezyo Mwami Yahuwah nzyaakaambide kwiindila mumulomo wa Jelemiya musinsimi zyakazuzikigwa, kusikila nyika yakasekelela Nsabata zyayo: nkaambo kufumbwa lyoonse nyika niiyooba tongo kwamyaka iili makumi aali ciloba iyoolyookezya mbuli mu Nsabata. (2 Makani 36:19-21)\\nBikkila maanu aawa: Cilasalala kuti ooyo mulilo waakutulwa mu Jelusalema (watakeelede kuzimigwa) tuucivwilimi akuyaka mazubaano. Wakaleka kuyaka eelyo zyoonse nizyaamanina kunyeka. Mbombuboobo mulilo mbuubede.\\nCitamvwisyidwe cabili #2\\nMateyo 25:46 - 46Nkabela aaba bayooinka mumapenzi aatamani, pele baluleme bayoonjila mubuumi butamani.\\nBwiinguzi \/ Busanduluzi: \"Cisubulo Citamani\" ngamamanino aabasofweede, kutali \"cisubulo citamani.” Lubeta lwa Yahuwah, kusubulwa kwabasofweede (nkokuti kunyonyoonwa), kuyooba lyoonse kukabe kutamani; nkaambo eeci nceciyootobela lyoonse kuti cintu canyonyoonwa. Basofweede kunyina pe nobayoopona alimwi. \"Masizi aavwilima mulilo abawide: abasowelwe mumulilo; mumilindi milamfu kuyaansi, kutegwa batakonzyi kubuka alimwi.\" (Intembauzyo 140:10) \"Ncobeni, kuti webo walangisya mubusena oobu, tabunoociliko pe.\" (Intembauzyo 37:10) \" Pele basofweede bayoonyonyoonwa; Alimwi basinkondonyina a Yahuwah, bayooyuma mbuli kubekema kwamisena yabwizu. Bayoowunduluka mbuli busi.\" (Intembauzyo 37:20) \" Pele basimilandu bayoonyonyoonwa antoomwe; mamanino aabasofweede nkunyonyoonwa ooko kuyookosozya mazuba aabo.\" (Intembauzyo 37:38)\\nKweezyekanya a 2 Batesalonika 1:8-9:\\n\" Uyooboola amulilo uuvwilima uzyoosubula baabo batamuzyi Yahuwah abaabo bataswiilili Makani Mabotu aaamba zya Yahushua Mwami wesu.9Cisubulo cabo ncakuti, bayoonyonyoonwa akutamani. Bayootandwa kuzwa kunembo lya Simalelo, akuzwa kubulemu bwanguzu Zyakwe. (2 Batesalonika 1:8-9)\\nBikkila maanu aawa: Alimwi aawa, “kunyonyoonwa” (cisubulo) eeco citamani, kuleka kuti nkupenzyegwa kutamani peepe. Kunyina pe mu Mangwalo aawo mpocaamba kuti basweekede bayoopenzyegwa kukabe kutamani.\\nCitamvwisyidwe catatu #3\\nCiyubunuzyo 14:11 – 11 Lino busi bwakupya kwamapenzi aaya bulaimpuka lyoonse alyoonse: tabakwe kulyookezya syikati nokuba masiku, aabo bakomba munyama amutuni wakwe kunyina nobayoolyookezya kuzwa kukupya ooku sikati amasiku, antoomwe abaabo boonse batambula caando cazina lyakwe.\\nCiyubunuzyo 19:2-3 – 2 Kubeteka kwakwe koonse kuliluleme alimwi nkwakasimpe! Nkaambo Wakazula mukaintu uudumide sibwaamu ooyo wakabisya nyika akaambo kabwaamu bwakwe. Yahuwah wamusubwida nkaambo kakujaya babelesi Bakwe 3Alimwi bakapozomoka bakati, Aalumbwe Leza! Busi bwamunzi ooyu bunoountumuka lyoonse alyoonse!\\nCiyubunuzyo 20:10 – 10 Eelyo Siluuni dyabooli ooyo wakabacenga wakafusilwa mubbibi lyamulilo wamabwe aasalufa, oomo munyama amusinsimi mubeji mobakabede. Nkabela bayoopenzyegwa sikati amasiku mane kukabe kutamani.\\nBwiinguzi \/ Bupanduluzi: Ibbala lyakuti “lyoonse” mu Bbaibbele lyaambilizya buyo ciindi cikubwene, cigolela aciindi cimwi nanka citakwe mpocigolela. Eeli bbala lilibelesyedwe ziindi zyili 56 mu Bbaibbele kujatikizya zyintu zyakainda kumana kale mazubaano. Muli Jona 2:6, ibbala lya \"lyoonse\" liiminina \"mazuba otatwe amasiku\" (Jona 1:17). Mu Ciibaulsyo 23:3, ibbala lya \"lyoonse\" liiminina \"mazyalane aali kkumi.\" Mukujatikizya muntu, ibbala lya \"lyoonse\" liiminina kuti \"lyoonse kufumbwa nacipona\" naa \"kusikila kulufu.\" (Langa 1 Samuele 1:22, 28 a Kulonga 21:6.) Basofweede bayoovwilima mumulilo lyoonse nobacilanga, naa kusikila bakafwe. Eeci cisubulo cakuvwilima mumulilo nkaambo kacinyonyoono ciyooimpana kumuntu amuntu kweendelanya azinyonyoonyo zyakwe, pele caakumanina cisubulo eeco, mulilo uyoozima “Kucinyonyoono kufumbwa nkocikonzya kujanwa, ‘ [Eloah] wesu uli mbuli mulilo uubbebba akuvwilima cakunyesya cili coonse cikonzya kuyaka (BaHebulayo 12:29). Kuli baabo boonse balikotamika ku nguzu Zyakwe a Moza wa [Yahuwah] uyooumpa cinyonyoono. Pele mubantu aabo balamatide cinyonyoono, bayooba kulubazu lwacinyonyoono. Nkabela bulemu bwa [Yahuwah], oobo bunyonyoona cibi, bweelede kubajailizya (nkaambo bali kulubazu lwacinyonyoono cikonzya kuvwilima kunembo lyabulemu bwa Yahuwah) .\" (Ellen White, Desire of Ages, p.107)\\n\"Kasimpe bali mbuli bungu, mulilo uyoobatenta. Tabakonzyi kulifutula, kuzwa kumabanga-banga aamulilo uuvwilima. Ooyo tuuli mulilo wamakala wakulikasaazya, tuuli mulilo wakuyota pe.” (Izaya 47:14)\\n\"1Amulange, kasimpe oobo buzuba bulasika, mbuzuba bunooyoopya mbuli bbibi lyamulilo. Boonse balisumpula abasimucita zibi boonse bayooba mbuli misunta yabwizu mumulilo, kasimpe buzuba oobo buboola buyoobatenta amulilo, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse. Taakwe muyanda nuuba mutabi ngobayoosiilwa pe. 2Pele nywebo nomulemeka zina lyangu, zuba lyabululami liyoopasula kalijisi amumuni uuponya. Muyoozwida anze akutambala mbuli boombe nobazwa mucimpati. 3Mubuzuba mbwendiyoocita zintu eezi muyoolyatauka babi, nkaambo bayooba mbuli twe kutusindi twanu, mubuzuba oobo mwendiyoocita zyintu zyoonse eezi, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse.” (Malakayi 4:1-3)\\nKuyiisya kuti kuli kupenzyegwa lyoonse kukabe kutamani ncecintu cakatonkela banamaleya kuti bataalukile kukusulaika Yahuwah akusondoka kwiinda cintu cili coonse eeco ncaakaanza dyabooli. Eeci ciiyo camusyobo ooyu cisizya ciimo caluyando cabulemu cokwa Taateesu Uuli Kujulu, alimwi cakaletela ntenda mpati kubulangizi bwa muna Kristu.\\nMbuli mbotuli basikwiiya ba Bbaibbele basyomeka, ncintu ciyandika kuti swebo tuvwuntauzye tumpango toonse twa Mangwalo tujatikizya ciiyo eeci katutaninga kosozya makani aali woonse pe. Lyoonse swebo tweelede kusyomeka kucikkelo cabumboni the weight of evidence.\\nCitamvwisyidwe Cane #4\\nKaano ka Lazalosi aMuntu Uuvwubide (Luuka 16:19-31)\\nBwiinguzi \/ Busanduluzi: Lazarus and the Rich Man (Luuka 16:19-31)\\nCitamvwisyidwe Casanu #5\\nCiiminina nzi \"kupenga mukujokezyela kwamulilo uteeli\"?\\nBwiinguzi \/ Busanduluzi: \"kupenga mukujokezyela kwamulilo uteeli\"takuli \"kupenzyegwa lyoonse kukabe kutamani mumulilo uutakonzyi kuzima pe.\" Pele, nkupenzyelwa limwi nkaambo kambuubede mulilo ooyo wuumpa kufumbwa cikonzya kuyaka munsi lyawo alimwi tuuzimwi kuti eeco cikonzya kuvwilima kaciciliko akukonzya kuyaka kusikila camanina do kuvwilima akunyekela limwi.\\n\" Mbweenya mbuli minzi ya Sodoma a Gomola, aminzi yakali mumbalaa yeeyo mbuyakacita, mukulisanganya mubwaamu, akunjilila muzyintu zyitondwa, eeyi minzi yakaba mukonzyanyo wakupenzyegwa akujokezyelwa kwamulilo uutazimigwi.\" (Juda 1:7)\\nMangwalo alisalazyide kuti Sodoma a Gomola bakapenzyegwa “kusubulwa kwakujokezyelwa mulilo uutamani.” Nokuba boobo eeyi minzi, abantu bakali muli njiyo tabayaki akuvwilima mazubaano. Mulilo ooyo wakazima kale nizyaamanizya kuyaka zyoonse. Aboobo mamanino aaminzi eeyo taamani pe. Sulufa atwe eelyo licijanwa mukati amumbali lya Lwizi Lufidwe (Dead Sea) mbobumboni bwamamanino aalubeta lwa Yahuwah lwakaboolela minzi eeyi.\\nMutwanga Petulo awalo ulasalazya kwaamba kuti eeyi minzi yakaumpwa kusikila coonse cijatikizya mayake nokuba wakajenwe mumunzi oomo aciindi eeco cakaba twe:\\n\"Alimwi kupindulwa kwaminzi ya Sodoma a Gomola kuba twe ncecakabasinganya akubaatula, akubabamba kuti babe citondezyo kuli baabo boonse bacita zisofweede akupona munzila yabusofwaazi.\" (2 Petulo 2:6)\\nBantu bakakkede mukati kaminzi iisofweede eeyi bakasandulwa kuba twe mbweenya mbuli bwakaamba bashinshimi kabeendelezyegwa abulemu bwakujulu mbubakaambilizyide kuti basofweede mbobayooba aciindi calubeta lwamamanino.\\n\"1 Amulange, kasimpe oobo buzuba bulasika, mbuzuba bunooyoopya mbuli bbibi lyamulilo. Boonse balisumpula abasimucita zibi boonse bayooba mbuli misunta yabwizu mumulilo, kasimpe buzuba oobo buboola buyoobatenta amulilo, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse. Taakwe muyanda nuuba mutabi ngobayoosiilwa pe. 2Pele nywebo nomulemeka zina lyangu, zuba lyabululami liyoopasula kalijisi amumuni uuponya. Muyoozwida anze akutambala mbuli boombe nobazwa mucimpati. 3Mubuzuba mbwendiyoocita zintu eezi muyoolyatauka babi, nkaambo bayooba mbuli twe kutusindi twanu, mubuzuba oobo mwendiyoocita zyintu zyoonse eezi, mbwaamba Mwami Leza Singuzuzyoonse.\" (Malakayi 4:1-3)\\nBikkila maanu aawa: There is an eternally burning fire, but it's not what you think!\\nKukosozya makani: Basofweede basizibi abateempwibayoonyonyweedwa limwi amulilo kutobela cuulu camyaka the millennium. Oolu “ndolufu lwabili.\" Bayoolekela limwi kuba kuli koonse kukabe kutamani.\\nZimwi zijatikizya cibalo eeci...\\nKolyookezya mu Luumuno (video)\\nKubandika aBafwide: Kubandika a Madaimona (video)","num_words":3591,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.083,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kulonga 27 IBBAIB63 - Alimwi ucite cipaililo camuunga; - Bible Search\\nKulonga 26 Kulonga 28\\nCipaililo alubuwa lwacikombelo\\n1-Alimwi ucite cipaililo camuunga; bulamfu bwaco bube tukokola tosanwe, abwaamba bwaco bube tukokola tosanwe; cipaililo cibe azyooko zyone, zyoonse zileelene; abwiime bwaco bube tukokola totatwe. 2-Akwalo kuzyooko zyaco zyone ukabike meja aali antoomwe acipaililo; lino uciziluluzye mukuba. 3-Alimwi ucite zilongo zyaco zyatwe, amaliko aaco, amitiba yaco, aziyasyo zyaco, anzilo zyaco; zibelesyo zyaco zyoonse uzicitye mukuba, 4Alimwi ucifulile kansabwe kamukuba. Awo akansabwe ucite incoko zyone zyamukuba kuzyooko zyako zyone. 5Lino uleelede kukabika kunsi lyalupimpito lwacipaililo, kansabwe kalengelele bulamfu bwacisela cacipaililo. 6Alimwi ubezele cipaililo miziyo, miziyo yamuunga akwiiziluluzya mukuba. 7-Eyi miziyo injizigwe muncoko, ibe kumabazu oonse obile aacipaililo necibwezegwa. 8-Yaka cipaililo cifokokede amapulanga. Kociyaka mbubonya mbowakatondezegwa mucilundu.\\n9-Alimwi ukacite lubuwa lwacikombelo. Kulubazu lwakumusanza lube amasani aalukidwe kabotu aalengelela. Bulamfu bwakulubazu lomwe bube tukokola tuli mwanda. 10Misumpululu ibe makumi obile, azyalo zikazikilo zyayo zibe makumi obile; zibe zyamukuba, pele manembe aamisumpululu aminkulu yayo zyoonse zibe zyansiliva. 11Akwalo kulubazu lwakunyika kube masani aalengelela aali abulamfu bwatukokola tuli mwanda; misumpululu ibe makumi obile azikazikilo zyayo zibe makumi obile; zibe zyamukuba, pele manembe aamisumpululu aminkulu yayo zyoonse zibe zyansiliva. 12Akulubazu lwakumbo kube masani aalengelela aali abulamfu bwatukokola tuli makumi osanwe; misumpululu ibe ikumi, azikazikilo zyayo zibe ikumi. 13Akulubazu lwakujwe bwaamba bwalubuwa bube tukokola tuli makumi osanwe. 14Kuntu kulengelela masani kulubazu lumwi lwamulyango kube abulamfu bwatukokola tuli ikumi amusanu; misumpululu yakooko ibe yotatwe, azikazikilo zyayo zibe zyotatwe. 15Akwalo kuntu kulengelela masani kulubazu lwabili lwamulyango kube abulamfu bwatukokola tuli ikumi amusanu; misumpululu yakooko ibe yotatwe, azikazikilo zyayo zibe zyotatwe. 16Amulyango walubuwa ube acisitilizyo cili abulamfu bwatukokola tuli makumi obile, camasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aalukidwe kabotu, masani aamanyengwe-manyengwe. Misumpululu yawo ibe yone, azikazikilo zyayo zibe zyone. 17Misumpululu yoonse yakulubuwa kumabazu oonse ibe aminkulu yansiliva; manembe aayo abe ansiliva, azikazikilo zyayo zibe zyamukuba. 18Bulamfu bwalubuwa bube tukokola tuli mwanda, bwaamba bube tukokola tuli makumi osanwe, abwiime bube tukokola tosanwe. Lube amasani aalengelela aalukidwe kabotu, azikazikilo zyamukuba. 19Azibelesyo zyamilimo yoonse yacikombelo, amanembe aaco, amanembe oonse aalubuwa, zyoonse zibe zyamukuba,\\n20-Lino lailila bana ba-Israyeli kuti bakuletele mafuta aasalala aamaolifa aatwidwe aakumunisya, kuti ilampi kaliyaka lyoonse. 21-Mutente lyakubunganina, anze lyacisitilisyo, kunembo lyamagwalo aamulao, Aroni abana bakwe kabalibamba cifumo amangolezya kubusyu bwa-Jehova, Nceciimbo ceelede kubambwa lyoonse akati kabana ba-Israyeli mumazyalani aabo oonse.","num_words":371,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.16,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 5 IBBAIB63 - Ndeeli ibbuku lyamazyalano - Bible Search\\nMatalikilo 4 Matalikilo 6\\nMazyalano aabantu kuzwa kuli-Adamu kusikila kuli-Nowa\\n1-Ndeeli ibbuku lyamazyalano aa-Adamu. Mubuzuba obo Leza naakalenga muntu, wakamulenga mucinkozya ca-Leza. 2-Wakabalenga boonse, mwaalumi amwanakazi, alimwi wakabalongezya akubaulika izina lyaAdamu mubuzuba obo nibakalengwa. 3Lino Adamu, naakamana kupona myaka iili mwanda amakumi otatwe, wakazyala mwana mucinkezya cakwe, iwakali mbubonya mbuli nguwe, wamuulika izina lya-Seti. 4Lino mazuba Adamu ngaakapona naakamana kuzyala Seti akasika kumyaka iili myanda iili musanu aitatu, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi. 5-Aboobo mazuba oonse Adamu ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musanu aine amakumi otatwe, elyo wakafwa.\\n6Nkabela Seti, naakamana kupona myaka iili mwanda amusanu, wakazyala Enosi. 7Lino myaka Seti njaakapona naakamana kuzyala Enosi yakasika kumyanda iili musanu aitatu amyaka iili musanu aibili. 8Aboobo mazuba oonse Seti ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musana aine akumi aibili, elyo wakafwa.\\n9Nkabela Enosi, naakamana kupona myaka iili makumi aali musanu aane, wakazyala Kenani. 10Alimwi mazuba Enosi ngaakapona naakamana kuzyala Kenani akasika kumyaka iili myanda iili musanu aitatu amyaka iili ikumi aisanu, nkabela wakazyala bana balombe abasimbi. 11Aboobo mazuba oonse Enosi ngaakapona akasika kumyanda iili musanu aine amyaka yosanwe, elyo wakafwa.\\n12Nkabela Kenani, naakamana kupona myaka iili makumi aali musanu aabili, wakazyala Mahalalele. 13Alimwi mazuba Kenani ngaakapona naakamana kuzyala Mahalalele akasika kumyanda iili musanu aitatu amakumi one, nkabela wakazyala bana balombe abasimbi. 14Aboobo mazuba oonse Kenani ngaakapona akasika kumyanda iili musanu aine akumi, elyo wakafwa.\\n15Alakwe Mahalalele, naakamana kupona myaka iili makumi aali musanu alimwi amyaka yosanwe, wakazyala jaredi. 16Lino mazuba Mahalalele ngaakapona naakamana kuzyala Jaredi, akasika kumyaka iili myanda iili musanu aitatu amakumi otatwe; alimwi wakazyala bana balombe abasimbi. 17Aboobo mazuba oonse Mahalalele ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musanu aitatu amakumi aali musanu aane amyaka yosanwe, elyo wakafwa,\\n18-Lino Jaredi, naakamana kupona myaka iili mwanda amakumi aali musanu alimwi aibili wakazyala Enoki. 19Nkabela mazuba Jaredi ngaakapona naakamana kuzyala Enoki akasika kumyaka iili myanda iili musanu aitatu, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi. 20Aboobo mazuba oonse Jaredi ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musanu aine amakumi aali musanu alimwi aibili, elyo wakafwa.\\n21Lino Enoki, naakamana kupona myaka iili makumi aali musanu alimwi amyaka yosanwe, wakazyala Metusela. 22-Nkabela naakamana kuzyala Metusela, Enoki wakali kweenda a-Leza myaka iili myanda yotatwe, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi. 23Aboobo mazuba oonse aa-Enoki akasika kumyaka iili myanda yotatwe amakumi aali musanu alimwi amusanu. 24-Nkabela Enoki wakali kweenda a-Leza mane lumwi kataciwo, nkaambo Leza wakamutola.\\n25Lino Metusela, naakamana kupona myaka iili mwanda amakumi aali musanu aatatu amusanu aibili, wakazyala Lameki. 26Alimwi mazuba Metusela ngaakapona naakamana kuzyala Lameki akasika kumyaka iili myanda iili musanu aibili amakumi aali musanu aatatu amyaka yobile, nkabela wakazyala bana balombe abasimbi. 27Aboobo mazuba oonse Metusela ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musanu aine amakumi aali musanu alimwi amusanu aine; elyo wakafwa.\\n28Lino Lameki, naakamana kupona myaka iili mwanda amakumi aali musanu aatatu amyaka yobile, wakazyala mwana mulombe. 29-Nkabela wakamuulika izina lya-Nowa, nkaambo wakati, Oyu mwana nguukonzya kutuumbulizya mumilimo yesu akutulemununa makataazyo ngaajana maanza esu nkaambo kanyika Jehova njaatukide. 30Nkabela mazuba Lameki ngaakapona naakamana kuzyala Nowa akasika kumyaka iili myanda yosanwe amakumi aali musanu aane amusanu, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi. 31Aboobo mazuba oonse Lameki ngaakapona akasika kumyaka iili myanda iili musanu aibili amakumi aali musanu aabili amyaka iili musanu aibili, elyo wakafwa.\\n32Lino Nowa naakaba amyaka iili myanda yosanwe, wakazyala Semu a-Hamu a-Jafeti.","num_words":533,"character_repetition_ratio":0.183,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Levitiko 14 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila Musa - Bible Search\\nLevitiko 13 Levitiko 15\\nMulao wakusalazigwa hzeasicinsenda\\n1Lino Jehova wakaambila Musa kuti, 2-Ngooyu mulao wasicinsenda mubuzuba bwakusalazigwa kwakwe. Aletwe kumupaizi. 3Lino mupaizi ainke anze lyamunzi, amubone. Na mupaizi wabona kuti bulwazi bwacinsenda bwamana mumuntu oyo, 4-mupaizi alailile kuti aletelwe tuyuni tusalala tobile azisamu zyakedari aboya busalala pyu amusamu wahisopo. 5Lino mupaizi alailile kuti kamwi katuyuni kajayigwe mucibiya cabulongo atala lyamaanzi aaenda. 6Bamana obo, abweze kayuni kacipona antoomwe azisamu zyakedari aboya busalala pyu amusamu wahisopo, anike zintu ezi akayuni kacipona mubulowa bwakayuni kajayidwe atala lyamaanzi aaenda, 7-asansaile ziindi zili musanu azibili amuntu oyo uusalazigwa cinsenda, aboobo ulamusalazya. Lino kayuni kacipona akaleke kainke musokwe bwaangulukide. 8-Elyo muntu uusalazigwa asanzye zyakusama zyakwe, anyoole boya bwakwe boonse, asa mbe mumaanzi, asalale. Amana kucita obo, anjile mumunzi, pele akale anze lyacilao cakwe mazuba aali musanu aabili. 9Lino mubuzuba bwamusanu aabili agele masusu oonse aamutwe wakwe; acalo cilezu cakwe azikoye zyakwe, zyoonse azigele amasusu aakwe oonse. Amana obo, asanzye zyakusama zyakwe, asambe kumubili wakwe amaanzi, asalale.\\n10-Lino mubuzuba bwamusanu aatatu abweze tubelele tweenze tobile tutakwe kampenda, akabelele katumbe komwe kali amwaka omwe katakwe kampenda, acipaizyo cabusu cazipanzi zyotatwe zyakumi zyalusuwo lwabusu bunante bukandidwe amafuta, ansazi yomwe yamafuta. 11Elyo mupaizi uumusalazya abike muntu uusalazigwa azintu ezi kunembo lya-Jehova kumulyango watente lyambunganino. 12-Lino mupaizi abweze kamwi kagutu, akatuule, kabe cituuzyo camilandu, antoomwe ansazi yamafuta, aziyumbe, zibe cipaizyo cakuyumba kubusyu bwa-Jehova. 13-Ajaye kagutu nkukonya oko nkobajayila cipaizyo cazibi acipaizyo citentwa, nkokuti mubusena busalalisya, nkaambo cipaizyo camilandu cili mbubonya mbuli cipaizyo cazibi, ncecamupaizi, ncecintu cisalalisya loko. 14-Lino mupaizi akombole bulowa bwacipaizyo camilandu, abike kumpela yakutwi kwalulyo kwayooyo uuli mukusalazigwa akucaala cajanza lyakwe lyalulyo akucaala cakukuulu kwakwe kwalulyo. 15Alimwi mupaizi aungule mafuta aamunsazi, atile mujanza lyakwe lyalumwesi. 16Lino mupaizi atompe amunwe wakwe walulyo mu mafuta aali mujanza lyakwe lyalumwesi, asansaile mafuta amunwe wakwe ziindi zili musanu azibili kubusyu bwa-Jehova, 17-Elyo mafuta aasyaala mujanza lyakwe akombole amwi akwaalamba ampela yakutwi kwalulyo kwayooyo uusalazigwa, akucaala cajanza lyakwe lyalulyo, akucaala cakukuulu kwakwe kwalulyo, atala lyabulowa bwacipaizyo camilandu. 18-Amafuta aacisyeede mujanza lyamupaizi aananike amutwe wayooyo uusalazigwa. Aboobo mupaizi ulamanya milandu yakwe kubusyu bwaJehova. 19Amana obo, mupaizi atuule cipaizyo cazibi kuti amanye milandu yayooyo uusalazigwa busofwi bwakwe, Musule ajaye cipaizyo cakutenta. 20Lino mupaizi atuule cipaizyo cakutenta acipaizyo cabusu acipaililo. Aboobo mupaizi ulamumanina milandu yakwe, kuti asalale.\\n21-Pele na wacetaala, aboobo takonzyi kujana imbono zili obo, abweze kabelele komwe, kabe cipaizyo camilandu cakuyumba cakumanya milandu yakwe, acipanzi cakumi calusuwo lwabusu bunante bukandidwe amafuta, cibe cipaizyo cabusu, ansazi yamafuta. 22-Alimwi abweze inziba zyobile nanka bana bobile bankwilimba, kufumbwa ncakonzya kujana, imwi ibe cipaizyo cazibi aimwi ibe cipaizyo cakutenta. 23Azilete mubuzuba bwamusanu aatatu, kuti asalazigwe. Azilete kumupaizi kumulyango watente lyambunganino kubusyu bwa-Jehova. 24Lino mupaizi abweze kabelele kacipaizyo camilandu, ansazi yamafuta, aziyumbe, zibe cipaizyo cakuyumba, kubusyu bwa-Jehova. 25-Amana obo, ajaye kabelele kacipaizyo camilandu. Lino mupaizi akombole bulowa bwacipaizyo camilandu, alambe kumpela yakutwi kwalulyo kwayooyo uusalazigwa, akucaala cajanza lyakwe lyalulyo, akucaala cakukuulu kwakwe kwalulyo. 26Amafuta, mupaizi aungule mujanza lyakwe lyalumwesi. 27Lino mupaizi atompe amunwe wakwe walulyo mumafuta aamujanza lyakwe lyalumwesi, asansaile ziindi zili musanu azibili kubusyu bwa-Jehova. 28-Alimwi mupaizi akombole mafuta aamujanza lyakwe, alambe kumpela yakutwi kwalulyo kwayooyo uusalazigwa, akucaala cajanza lyakwe lyalulyo, akucaala cakukuulu kwakwe kwalulyo, atala lyabulowa bwacipaizyo camilandu. 29Amafuta aasyeede mujanza lyamupaizi, aatile amutwe wayooyo uusalazigwa, kuti amanye milandu yakwe kubusyu bwa-Jehova. 30-Lino atuule imwi yanziba, na umwi wabana bankwilimba, kufumbwa ncakonzya kujana. 31Kufumbwa ncakonzya kujana, atuule imwi ibe cipaizyo cazibi aimwi ibe cipaizyo cakutenta, antoomwe acipaizyo cabusu, aboobo mupaizi ulamanya milandu yayooyo uusalazigwa kubusyu bwa-Jehova. 32Ngooyo mulao wayooyo uujisi bulwazi bwacinsenda, kufumbwa mucete uutakonzya kujana zintu zyeelede zyakusalazigwa kwakwe.\\n33Lino Jehova wakaambila Musa a-Aroni kuti, 34-Mwaakusika kucisi ca-Kanana, cisi ncensi mupe kuti mucivube, na ndabika bulwazi bwacinsenda muŋanda yamucisi canu, 35-mwiniŋanda aboole kuzooambila mupaizi kuti, Ndayeeya kuti kwaboneka bulwazi muŋanda yangu. 36-Lino mupaizi alailile kuti sansi bagwisye zyoonse muŋanda, mupaizi natanasika kuzoobona bulwazi, kuti zintu zyoonse zyamuŋanda zitasofwaazigwi. Bamana obo, mupaizi asike kuzoobona iŋanda, 37abone bulwazi mbobubede. Na wabona kuti bulwazi mobuli mumalambo aaŋanda, alimwi bulijisi mifolo iisia-sia na iisalala, alimwi buboneka kubbookela kwiinda bulambo bumwi, 38mupaizi azwe muŋanda, kumulyango waŋanda, ajale iŋanda mazuba aali musanu aabili. 39Lino mubuzuba bwamusanu aabili mupaizi aboole lwabili kukubona. Na wabona kuti bulwazi buciya buyandilila mumalambo aaŋanda, 40-mupaizi alailile kuti bagwisye mabwe ayo aajisi bulwazi, baasowele anze lyamunzi mubusena busofweede. 41Lino alailile kuti iŋanda ipalwe mukati kumabazu oonse, nkabela zipalo nzebapala bazisowele kubusena busofweede anze lyamunzi. 42Lino babweze mabwe ambi, baabike mucimanga camabwe ayo; alimwi abweze bulongo bumbi bwakuziluluzya iŋanda.\\n43Lino na bulwazi bwaboneka alimwi muŋanda, musule lyakugwisya mabwe amusule lyakupala alyakuzilulula, 44-mupaizi ainke kuyoobona. Na wabona kuti bulwazi bucibuka muŋanda, ncecinsenda cibi camuŋanda. Ilisofweede. 45Lino amwaye iŋanda amabwe aayo azisamu zyayo abulongo bwayo boonse, azitole anze lyamunzi kubusena busofweede. 46-Nkabela kufumbwa muntu uunjila muŋanda niijalidwe ulasofwaala mane kusikila kumagoko. 47Amuntu uuona muŋanda asanzye zyakusama zyakwe; amuntu uulida muŋanda alakwe asanzye zyakusama zyakwe.\\n48-Pele mupaizi asika kuzoobona iŋanda, na wabona kuti bulwazi tabuciyandilili muŋanda kusule lyakuzilululwa, mupaizi aambe kuti iŋanda ilasalala, nkaambo bulwazi bwapona. 49Lino kukusalazya iŋanda abweze tuyuni tobile, azisamu zyakedari, aboya busalala pyu, amusamu wahisopo. 50Ajaye kamwi kayuni mucibiya cabulongo atala lyamaanzi aaenda. 51-Lino abweze zisamu zyakedari amusamu wahisopo aboya busalala pyu akayuni kacipona, azinike mubulowa bwukayuni kajayidwe, amumaanzi aaenda muŋanda ziindi zili musanu azibili. 52Aboobo ulasalazya iŋanda abulowa bwakayuni amaanzi aaenda akayuni kacipena azisamu zyakedari amusamu wahisopo aboya busalala pyu. 53Elyo kayuni kacipona akaleke, kazwe mumunzi, kaye musokwe. Mbuboobo mbweelede kumanya milandu yaŋandayisalale.\\n54-Mbuubede mulao wabulwazi bwacinsenda, abwacipele, 55-abwacinsenda camulizyakusama na camuŋanda, 56-abwakuzimba kwalukanda nanka bwatukoto-tukoto nanka bwatubata, 57-kuzibwe cintu na cilasalala na cilisofweede, Mbuubede mulao wacinsenda.","num_words":907,"character_repetition_ratio":0.082,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Mwezi wa Kkumi awatatu?? Bunkutwe bwa Bulemu mu Kkalenda litobezya Mwezi Azuba Print\\nMwezi wa Kkumi awatatu?? Bunkutwe bwa Bulemu mu Kkalenda litobezya Mwezi Azuba\\nCilimo cainda umwi mukaintu wakalembela yooyo uupa kulailila kuluulwa kapati kaamba kuti “Ooyandwa Abby” mumuzeezo wakwe uusesya. Kwamyaka yainda misyoonto wakali kupobola pobwe amwaka eelyo buzuba, mwezi amwaka nuuyelene akkalenda lina Gregory. Pobwe lyakwe licaalizya lili mubuzuba bwa 12\/12\/12 liyaabuswena alimwi wakali kuyandaula zyakulikkomanisya zimwi. Mukwiingula, Abby wakati usyoma kuti buzuba bwa kkumi abwatatu bwa mwezi wakkumi awatatu mu 2013 tabukasikili muli Bwasanu. Myezi misyoonto kayiindide, kwakalibonya kwiingula kumwi muzilembwa a Abby muyanda oomo mwaakati walo nguwali kusekelwa kapati lino nkaambo nkwabelekela kwakazulila magwalo aazwa kubabali aabo bakalimvwa kuti bayandisya kumukulwaizya kuti kunyina cintu camusyobo ooyo mbuli mwezi wakkumi awatatu!\\nNcintu cili masimpe kuti kunyina mwezi wakkumi awatatu akkalenda litobezya zuba lilikke, kkalenda lina Gregory. Nokuba boobo, kkalenda lya Sikabumba talili kkalenda litobezya zuba lilikke pe. Ndikkalenda litobezya mwezi azuba antoomwe: kkalenda lyaangilide myezi kumwaka wakuzinguluka kwazuba antoomwe.Mwaka wakuzinguluka kwa mwezi ulaa mazuba aali 354. Ooku nkufwiimpa kwamazuba aali kkumi abumwi kuli yooyo wakuzinguluka kwazuba ulaa mazuba aali 365. Amakkalenda aatobela mwezi ulikke, mbuli kkalenda lyaba Muslim Hijri, mazuba aakalenda aselela musyule kuya kumamanino aamwaka. Ncenciceeco, kuzwa kumwaka omwe kuya kuli utobela, pobwe lya Ramadan lyoonse lisasika kufwamba kwiinda mwaka wakainda.\\nMakkalenda aatobela mwezi azuba, kujanza limwi, abelesya ciindi cimwi mukati kamwaka cijatanya mwaka mufwaafwi wakuzinguluka kwamwezi kumwaka wakuzinguluka kwazuba. Eeci ncecipa kuti cibeela cipati caciindi cijokezyegwe mumwaka ooyu. Ikkalenda lya Bbaibbele libelesya ciindi buzuba abusiku nobweelana naasyuuka masamu kuti mpaasimpidwe mwaka. Mwaka Mupya wa Bbaibbele utalikila a Mwezi Mupya uuli munsimunsi kapati aciindi eeco lyeelana buzuba abusiku lisyuuka masamu.\\nMwaka wakuzinguluka kwazuba= mazuba 365 naa myezi ili 12 mubulamfu.\\nMwaka mutaanzi wakuzinguluka kwamwezi= mazuba 354, naa myezi ili 12 mubulamfu (mazuba aali 11 kufwiimpwa ali mwaka wakuzinguluka kwazuba.)\\nMwaka wabili wakuzinguluka kwamwezi= mazuba 354 naa myezi ili 12.(Lino kwaba mazuba aali 22 kulezya kusika amwaka wakuzinguluka kwazuba.)\\nMwaka watatu wakuzinguluka kwamwezi = mazuba 384 naa myezi kkumi aitatu. Lino weelana amwaka wakuzinguluka kwazuba. Kutegwa mubone zinjaanji zijatikizya Mwezi wakkumi aitatu, amulange cibalo: A \"thirteenth month\" is located in Scripture","num_words":334,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Ino Kamboni wa Jehova Mupainiya, Muntu Uuli Buti?\\nAMUBALE MU Abbey Afrikaans Ahanta Aja Albanian Altai Alur American Sign Language Amharic Angolan Sign Language Arabic Argentinean Sign Language Armenian Assamese Attié Aukan Australian Sign Language Aymara Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Bambara Baoule Bashkir Basque Bassa (Cameroon) Bassa (Liberia) Batak (Dairi) Batak (Karo) Batak (Simalungun) Batak (Toba) Belize Kriol Bengali Bicol Bislama Bissau Guinean Creole Bolivian Sign Language Boulou Brazilian Sign Language British Sign Language Bulgarian Bulgarian Sign Language Bété Cambodian Carib Catalan Cebuano Changana (Zimbabwe) Chavacano Chichewa Chilean Sign Language Chin (Hakha) Chin (Tiddim) Chinese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chinese Sign Language Chitonga Chitonga (Malawi) Chitonga (Zimbabwe) Chitumbuka Chiyao Chokwe Chol Chopi Chuabo Chuukese Chuvash Cibemba Cinamwanga Cinyanja Colombian Sign Language Comorian (Ngazidja) Costa Rican Sign Language Croatian Croatian Sign Language Cuban Sign Language Czech Czech Sign Language Damara Dangme Danish Digor Douala Drehu Dusun Dutch Dutch Sign Language Ecuadorian Sign Language Efik Emberá (Catío) English Esan Estonian Ewe Fante Faroese Fijian Filipino Sign Language Finnish Finnish Sign Language Fon Frafra French French Sign Language Ga Galician Garifuna Georgian German German Sign Language Ghanaian Sign Language Ghomálá’ Gitonga Gokana Greek Greek Sign Language Greenlandic Guadeloupean Creole Guarani Guarani (Bolivia) Guatemalan Sign Language Guerze Gujarati Gun Guna Guéré Haitian Creole Hausa Hebrew Herero Hiligaynon Hindi Hiri Motu Hmong (White) Honduras Sign Language Huastec (San Luis Potosi) Huichol Hungarian Hungarian Sign Language Hunsrik Iban Ibanag Ibinda Icelandic Igbo Iloko Indian Sign Language Indonesian Indonesian Sign Language Irish Isoko Italian Italian Sign Language Itawit Japanese Japanese Sign Language Javanese Jula Kabuverdianu Kabyle Kachin Kannada Karen (S'gaw) Kazakh Kazakh (Arabic) Kekchi Khana Khasi Kikaonde Kikongo Kikuyu Kiluba Kimbundu Kinande Kinyarwanda Kipende Kirghiz Kiribati Kirundi Kisi Kisii Kisonge Kongo Korean Korean Sign Language Kpelle Krio Kurdish Kurmanji Kurdish Kurmanji (Caucasus) Kwangali Kwanyama Kyangonde Lahu Lambya Laotian Latgalian Latvian Lenje Lhukonzo Lingala Lithuanian Lomwe Low German Luganda Lugbara Lunda Luo Luvale Macedonian Macua Malagasy Malay Malayalam Malaysian Sign Language Maltese Mam Mambwe-Lungu Mangareva Maninkakan (Eastern) Mano Mapudungun Marathi Marquesian (Hiva Oa) Marquesian (Nuku Hiva) Marshallese Mauritian Creole Maya Mazahua Mazatec (Huautla) Mbukushu Medumba Mende Meru Miskito Mixe (North Central) Mixtec (Guerrero) Mixtec (Huajuapan) Mizo Mongolian Moore Motu Mozambican Sign Language Myanmar Myanmar Sign Language Nahuatl (Central) Nahuatl (Guerrero) Nahuatl (Huasteca) Nahuatl (Northern Puebla) Nahuatl (Veracruz) Navajo Ndau Ndebele Ndebele (Zimbabwe) Ndonga Nepali Nepali Sign Language New Zealand Sign Language Ngabere Ngangela Nias Nicaraguan Sign Language Nigerian Pidgin Niuean Norwegian Nuer Nyaneka Nyungwe Nzema Okpe Oromo Ossetian Otetela Otomi (Mezquital Valley) Panamanian Sign Language Pangasinan Papiamento (Aruba) Papiamento (Curaçao) Paraguayan Sign Language Persian Peruvian Sign Language Pidgin (Cameroon) Pilagá Polish Pomeranian Ponapean Portuguese Portuguese (Portugal) Pular Punjabi Punjabi (Shahmukhi) Páez Quebec Sign Language Quechua (Ancash) Quechua (Ayacucho) Quechua (Bolivia) Quechua (Cuzco) Quiche Quichua (Chimborazo) Quichua (Imbabura) Quichua (Pastaza) Quichua (Santiago del Estero) Quichua (Tena) Rarotongan Romanian Romanian Sign Language Romany (Bulgaria) Romany (Eastern Slovakia) Romany (Macedonia) Romany (Macedonia) Cyrillic Romany (Northern Greece) Romany (Serbia) Romany (Southern Greece) Ronga Russian Russian Sign Language Rutoro Réunion Creole Salvadoran Sign Language Samoan Sango Saramaccan Sarnami Sena Senoufo (Cebaara) Sepedi Serbian (Cyrillic) Serbian (Roman) Sesotho (Lesotho) Setswana Seychelles Creole Shona Shuar Sidama Silozi Sinhala Slovak Slovak Sign Language Slovenian Solomon Islands Pidgin Somali Spanish Spanish Sign Language Sranantongo Sunda Susu Swahili Swati Swedish Swedish Sign Language Taabwa Tagalog Tahitian Taiwanese Sign Language Tajiki Talian Tamil Tandroy Tankarana Tarahumara (Central) Tarascan Tatar Telugu Tetun Dili Thai Thai (Northeastern) Thai Sign Language Tigrinya Tiv Tlapanec Toabaite Tojolabal Tok Pisin Tokelauan Tongan Totonac Tshwa Tsonga Turkish Turkmen Turkmen (Cyrillic) Tuvaluan Twi Tyrewuju Tzeltal Tzotzil Udmurt Uighur (Cyrillic) Ukrainian Urdu Urhobo Uruguayan Sign Language Uzbek Uzbek (Roman) Valencian Venda Venezuelan Sign Language Vezo Vietnamese Vietnamese Sign Language Wallisian Waray-Waray Wayuunaiki Welsh Wichi Wolaita Xhosa Yacouba Yapese Yemba Yoruba Zande Zapotec (Isthmus) Zapotec (Lachiguiri) Zimbabwe Sign Language Zulu\\nCiiyo ca Bbaibbele\\nCiiyo cesu tobeni\\nBbala lyakuti “painiya” ziindi zinji lyaamba baabo bayandaula zilawo zipya akujalula nzila yakuti bamwi batobele. Jesu wakali mbuli mupainiya, wakatumwa anyika kuzikubeleka mulimo uupa buumi alimwi akujalula nzila yalufwutuko. (Matayo 20:28) Mazuba aano, basikumutobela balamwiiya kwiinda mukubelesya ciindi cabo cinji ‘kugwasya bantu kuba basikwiiya.’ (Matayo 28:19, 20) Ibamwi basala kutola lubazu mumulimo ngotwiita kuti mulimo wabupainiya.\\nMupainiya muntu uukambauka ciindi coonse. Boonse Bakamboni ba Jehova mbaasikumwaya bamakani mabotu. Pele bamwi babambulula bukkale bwabo kutegwa babeleke kabali bapainiya baciindi coonse, kubeleka mawoola aali 70 mumulimo wakukambauka mwezi amwezi. Kutegwa bacikonzye kucita oobo, banji bacesya ciindi cakubeleka mulimo wabo wakumubili. Bamwi balasalwa kutegwa babeleke kabali bapainiya baalubazu kumasena kuyandika bakambausi ba Bwami. Balabeleka mawoola aali 130 naa kwiinda waawo mumulimo wakukambauka mwezi amwezi. Bapainiya balakkutila abuumi bwabo, kabajisi lusyomo lwakuti Jehova uyoobapa nzyobayandika mubuumi. (Matayo 6:31-33; 1 Timoteyo 6:6-8) Aabo batakonzyi kucita bupainiya bwaciindi coonse balabeleka kabali bapainiya bakugwasyilizya ciindi nobakonzya, alimwi balabeleka mawoola aali 30 naa 50 amwezi.\\nMupainiya muntu uukulwaizyigwa aluyando ndwajisi kuli Leza akubantu. Mbubwenya mbuli Jesu, tujana kuti bantu banji mazuba aano balayandisya kuzyiba Leza alimwi amakanze aakwe. (Marko 6:34) Pele tulijisi luzyibo lukonzya kubagwasya neliba lino, kubapa bulangizi buyumu bwakumbele. Ikuyanda basimukobonyina nkokupa kuti mupainiya aabe ciindi cakwe anguzu mukugwasya bamwi kuzyiba makani mabotu. (Matayo 22:39; 1 Batesalonika 2:8) Kwiinda mukucita oobo, lusyomo lwakwe lulayumizyigwa, ulaba acilongwe ciyumu a Leza, alimwi ulakkomana kapati.—Milimo 20:35.\\nIno mupainiya inga mwamupandulula buti?\\nNcinzi cipa kuti bamwi bacite bupainiya bwaciindi coonse?","num_words":855,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.384,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Ino Leza Nguni? | Makani Mabotu\\nMakani Mabotu Aazwa Kuli Leza!\\nAMUBALE MU Abbey Abkhaz Abui Achi Acholi Adhola Afrikaans Ahanta Aja Ajië Albanian Albanian Sign Language Alur American Sign Language Amharic Angolan Sign Language Arabic Arabic (Morocco) Arabic (Tunisia) Argentinean Sign Language Armenian Armenian (West) Armenian Sign Language Assamese Ateso Attié Aukan Australian Sign Language Austrian Sign Language Awajun Aymara Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Balinese Bambara Baoule Basque Bassa (Cameroon) Bassa (Liberia) Batak (Dairi) Batak (Karo) Batak (Simalungun) Batak (Toba) Belize Kriol Belorussian Bengali Betsimisaraka (Northern) Betsimisaraka (Southern) Biak Bicol Bidayuh (Bukar) Bislama Bissau Guinean Creole Blackfoot Bolivian Sign Language Bosnian Boulou Brazilian Sign Language British Sign Language Bulgarian Bulgarian Sign Language Bété Cambodian Catalan Cebuano Central Alaskan Yupik Chamorro Changana (Mozambique) Changana (Zimbabwe) Chavacano Chichewa Chiga Chilean Sign Language Chin (Hakha) Chin (Kuki) Chin (Tiddim) Chin (Zotung) Chinantec (Ojitlan) Chinese (Traditional) Chinese Cantonese (Simplified) Chinese Cantonese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chinese Sign Language Chitonga Chitonga (Malawi) Chitonga (Zimbabwe) Chitumbuka Chiyao Chokwe Chol Chontal (Tabasco) Chopi Chuabo Chuj Chuukese Chuvash Cibemba Cinamwanga Cinyanja Colombian Sign Language Comorian (Ngazidja) Congolese Sign Language Costa Rican Sign Language Croatian Croatian Sign Language Cuban Sign Language Czech Czech Sign Language Damara Dangme Danish Danish Sign Language Dari Dayak Ahe Dayak Ngaju Digor Diola Douala Drehu Dusun Dutch Dutch Sign Language Ecuadorian Sign Language Edo Efik Emberá (Catío) English Esan Estonian Estonian Sign Language Ewe Fante Faroese Fataluku Fijian Filipino Sign Language Finnish Finnish Sign Language Fon Frafra French French Sign Language Frisian Fulfulde (Cameroon) Futuna (East) Ga Galician Garifuna Gbaya Georgian German German Sign Language Ghanaian Sign Language Ghomálá’ Gitonga Gokana Gourmanchéma Gouro Greek Greek Sign Language Greenlandic Guadeloupean Creole Guarani Guarani (Bolivia) Guatemalan Sign Language Guerze Guianese Creole Gujarati Gun Guna Guéré Haitian Creole Hausa Havu Hawu Haya Hebrew Hehe Herero Hiligaynon Hindi Hiri Motu Hmong (White) Honduras Sign Language Hong Kong Sign Language Huastec (San Luis Potosi) Huave (San Mateo del Mar) Huichol Hungarian Hungarian Sign Language Hunsrik Iban Ibanag Ibinda Icelandic Igbo Igede Iloko Inakeanon Indian Sign Language Indonesian Indonesian Sign Language Irish Irish Sign Language Isoko Italian Italian Sign Language Itawit Ivorian Sign Language Japanese Japanese Sign Language Javanese Javanese (Eastern) Jula Kabiye Kabuverdianu Kabyle Kachin Kadazan Kambera Kannada Karen (S'gaw) Kazakh Kazakh (Arabic) Kekchi Khana Khasi Kikamba Kikaonde Kikongo Kikuyu Kiluba Kimbundu Kinande Kinyarwanda Kipende Kirghiz Kiribati Kirundi Kisi Kisii Kisonge Kongo Konkani (Devanagari) Konkani (Roman) Korean Korean Sign Language Kosraean Kpelle Krio Kurdish Kurmanji Kurdish Kurmanji (Caucasus) Kurdish Kurmanji (Cyrillic) Kurdish Sorani Kwangali Kwanyama Kyangonde Ladin (Gardenese) Lahu Lamba Lambya Laotian Latgalian Latvian Latvian Sign Language Lenje Lhukonzo Lingala Lithuanian Lithuanian Sign Language Lolo Lomwe Low German Luganda Lugbara Lunda Luo Luvale Luxembourgish Macedonian Macua Macushi Madagascar Sign Language Madi Madura Mahorian (Roman) Makasae Makhuwa-Meetto Malagasy Malawi Sign Language Malay Malayalam Malaysian Sign Language Maltese Mam Mambae (Ermera) Mambwe-Lungu Mandinka Mandjak Mangareva Maninkakan (Eastern) Manipuri Mano Manyawa Mapudungun Marathi Marquesian (Hiva Oa) Marquesian (Nuku Hiva) Marshallese Mauritian Creole Maya Maya (Mopán) Mayo Mazahua Mazatec (Huautla) Mbukushu Medumba Mende Meru Mexican Sign Language Mingrelian Miskito Mixe (North Central) Mixtec (Guerrero) Mixtec (Huajuapan) Mixtec (Tlaxiaco) Mizo Mongolian Mongolian Sign Language Moore Motu Mozambican Sign Language Myanmar Myanmar Sign Language Nahuatl (Central) Nahuatl (Guerrero) Nahuatl (Huasteca) Nahuatl (Northern Puebla) Nahuatl (Veracruz) Nama Nambya Navajo Ndau Ndebele Ndebele (Zimbabwe) Ndonga Nengone Nepali Nepali Sign Language New Zealand Sign Language Ngabere Ngangela Ngiemboon Ngigua (San Marcos Tlacoyalco) Nias Nicaraguan Sign Language Nigerian Pidgin Niuean Northern Ojibwe (Roman) Norwegian Nyaneka Nyungwe Nzema Odia Okpe Oromo Ossetian Otetela Otomi (Mezquital Valley) Otomi (State of Mexico) Paicî Palauan Panamanian Sign Language Pangasinan Papiamento (Aruba) Papiamento (Curaçao) Paraguayan Sign Language Pehuenche Pemon Pennsylvania German Persian Peruvian Sign Language Piaroa Pidgin (Cameroon) Pidgin (West Africa) Pilagá Polish Polish Sign Language Pomeranian Ponapean Portuguese Portuguese (Portugal) Portuguese Sign Language Pular Punjabi Punjabi (Shahmukhi) Páez Quebec Sign Language Quechua (Ancash) Quechua (Ayacucho) Quechua (Bolivia) Quechua (Cuzco) Quechua (Huallaga Huánuco) Quiche Quichua (Cañar) Quichua (Chibuleo) Quichua (Chimborazo) Quichua (Imbabura) Quichua (Pastaza) Quichua (Salasaca) Quichua (Santiago del Estero) Quichua (Tena) Rapa Nui Rarotongan Romanian Romanian Sign Language Romany (Albania) Romany (Argentina) Romany (Bulgaria) Romany (Eastern Slovakia) Romany (Germany) Romany (Lovari, Hungary) Romany (Macedonia) Romany (Macedonia) Cyrillic Romany (Northern Greece) Romany (Romania) Romany (Serbia) Romany (Southern Greece) Ronga Roviana Rumanyo Rungus Runyankore Russian Russian Sign Language Rutoro Réunion Creole Saami (North) Salvadoran Sign Language Samoan Sangir Sango Saramaccan Sarnami Sehwi Sena Senoufo (Cebaara) Sepedi Sepulana Serbian (Cyrillic) Serbian (Roman) Serbian Sign Language Serer Sesotho (Lesotho) Sesotho (South Africa) Setswana Seychelles Creole Shipibo-Conibo Shona Shuar Shughni Sidama Silozi Sinhala Slovak Slovak Sign Language Slovenian Slovenian Sign Language Soli Solomon Islands Pidgin Somali South African Sign Language Spanish Spanish Sign Language Sranantongo Sunda Susu Swahili Swahili (Congo) Swati Swedish Swedish Sign Language Swiss German Sign Language Taabwa Tagalog Tahitian Taiwanese Sign Language Tajiki Talian Tamil Tandroy Tankarana Tarahumara (Central) Tarascan Tatar Telugu Tetun Dili Thai Thai Sign Language Tigrinya Tiv Tlapanec Toabaite Toba Tojolabal Tok Pisin Tokelauan Tongan Toraja Totonac Toupouri Tshiluba Tshwa Tsonga Turkish Turkmen Tuvaluan Twi Tyrewuju Tzeltal Tzotzil Uighur (Arabic) Uighur (Cyrillic) Ukrainian Umbundu Urdu Urhobo Uruguayan Sign Language Uruund Uzbek Uzbek (Roman) Valencian Venda Venezuelan Sign Language Vezo Vietnamese Vietnamese Sign Language Wallisian Warao Waray-Waray Wayuunaiki Wejewa Welsh Wichi Wolaita Wolof Xavante Xhosa Xârâcùù Yacouba Yemba Yoruba Yukpa Zambian Sign Language Zande Zapotec (Guevea) Zapotec (Isthmus) Zapotec (Lachiguiri) Zapotec (Villa Alta) Zimbabwe Sign Language Zulu\\nIno Leza Nguni?\\n1. Nkaambo nzi ncotweelede kumukomba Leza?\\nLeza wakasimpe ngo Mulengi wazintu zyoonse. Tajisi matalikilo alimwi kunyina nayooba amamanino. (Intembauzyo 90:2) Ikuli nguwe nkwaazwa makani mabotu aali mu Bbaibbele. (1 Timoteyo 1:11) Akaambo kakuti Leza ngowakatupa buumi, tweelede kukomba nguwe alikke.—Amubale Ciyubunuzyo 4:11.\\n2. Ino Leza ujisi bube buli buti?\\nKunyina muntu wakamubona kale Leza akaambo kakuti Muuya, icaamba kuti walo ujisi buumi busumpukide kwiinda bwabantu bakkala anyika. (Johane 1:18; 4:24) Nokuba boobo, tulakonzya kuzyiba bube bwa Leza kwiinda muzintu nzyaakalenga. Mucikozyanyo, micelo iindene-indene alimwi amaluba zitwaambila luyando abusongo mbwajisi. Ikukomena kwabubumbo kutondezya nguzu zyakwe.—Amubale Baroma 1:20.\\nTulakonzya kwiiya zinji kujatikizya bube bwa Leza kwiinda mukubala Bbaibbele. Mucikozyanyo, lilatwaambila zintu nzyayanda Leza anzyatayandi, mbwayendelezya bantu, alimwi ambwacita zintu mubukkale bwiindene-indene.—Amubale Intembauzyo 103:7-10.\\n3. Sena Leza ulijisi zina?\\nJesu wakaamba kuti: “Taateesu ooli kujulu, alisalazyigwe zina lyako.” (Matayo 6:9) Nokuba kuti Leza ulijisi mazina manji aabulemu, ujisi buyo zina lyomwe. Mumwaambo amwaambo liliindene mbolyaambwa. Mu Chitonga, lyaambwa kuti “Jehova.”—Amubale Intembauzyo 83:18.\\nIzina lya Leza lyagwisyigwa muma Bbaibbele manji alimwi mubusena bwandilyo kwabikkwa mazina aabulemu aakuti Mwami naa Leza. Pele nolyakalembwa Bbaibbele, zina lya Leza lyakali kujanika mu Bbaibbele ziindi zibalilwa ku 7,000. Jesu wakalizyibya zina lya Leza naakali kuyiisya bantu kujatikizya Leza.—Amubale Johane 17:26.\\n4. Sena Jehova ulatulanganya?\\nMbubwenya mbuli usyi bana siluyando ooyu, Leza ulacita zyintu zitugwasya lyoonse\\nSena kuvwula kwamapenzi kutondezya kuti Jehova ngu Leza uutalanganyi? Bantu bamwi baamba kuti ulatusunka kwiinda mukutupenzya, pele aaya taali masimpe pe.—Amubale Jakobo 1:13.\\nLeza wamulemeka muntu kwiinda mukumupa nguzu zyakulisalila. Sena tatulumbi lwaanguluko ndotujisi lwakulisalila kubelekela Leza? (Joshua 24:15) Pele bantu banji basala kucita zintu zibi kubantunyina, aboobo banji balapenga. Jehova ulapenga mumoyo nabona zintu eezyi zitaluzi.—Amubale Matalikilo 6:5, 6.\\nJehova ngu Leza uutulanganya. Uyanda kuti katukkomene mubuumi. Lino-lino uyakwaamana mapenzi alimwi akugwisya bantu baleta mapenzi. Kwacecino ciindi, ulijisi twaambo tumvwika ncalekelede mapenzi kwaciindi cisyoonto buyo. Tuyootwiiya twaambo ooto muciiyo 8.—Amubale 2 Petro 2:9; 3:7, 13.\\n5. Ino inga twaciyumya buti cilongwe cesu a Leza?\\nJehova uyanda kuti tuyumye cilongwe cesu anguwe kwiinda mukubandika anguwe mumupailo. Ulatubikkila maano umwi aumwi wesu kumugama. (Intembauzyo 65:2; 145:18) Ulilibambilide kutulekelela. Ulabikkila maano notusoleka kumukkomanisya, nokuba kuti zimwi ziindi tulaalilwa. Aboobo nokuba kuti tatulondokede, tulakonzya kuba acilongwe ciyumu a Leza.—Amubale Intembauzyo 103:12-14; Jakobo 4:8.\\nAkaambo kakuti Jehova wakatupa buumi, tweelede kumuyanda kapati kwiinda mbotuyanda muntu uuli woonse. (Marko 12:30) Mbomuyaabutondezya kuti mulamuyanda Leza kwiinda mukwiiya zinji kujatikizya nguwe akucita zintu nzyayanda, muyakuyumya cilongwe canu anguwe.—Amubale 1 Timoteyo 2:4; 1 Johane 5:3.\\nNCINZI BBAIBBELE NCOLITUYIISYA?\\nSena muyeeya kuti Leza ulamubikkila maano nywebo kumugama? Amwiiye bube bwakwe alimwi ambomukonzya kuba mulongwe wa Leza.\\nMbomukonzya Kugwasyigwa a Broshuwa Eeyi\\nIno Makani Nzi Aayo Mabotu?\\nSena Leza Ulijisi Zina?\\nSena Ncobeni Makani Mabotu Azwa Kuli Leza?\\nIno Sikwaanza Bbaibbele Nguni?\\nIno Inga Twasinizya Buti Kuti Bbaibbele Ndyamasimpe?\\nIno Jesu Kristo Nguni?\\nIno Jesu Wakafwida Nzi?\\nMakanze Nzi Ngajisi Leza Kujatikizya Nyika?\\nIno Leza Wakailengela Nzi Nyika?\\nIno Bafwide Bajisi Bulangizi Nzi?\\nIno Bafwide Bali Muciimo Nzi?\\nNkaambo Nzi Leza Ncazumizya Bubi Akupenga?\\nNkaambo Nzi Leza Ncalekelede Kupenga?\\nNcinzi Cikonzya Kupa Kuti Kube Lukkomano Mumukwasyi Wanu?\\nIno Inga Mwabuzyiba Buti Bukombi Bwakasimpe?\\nSena Leza Ulabukkomanina Bukombi Boonse?\\nIno Njiisyo Zyamu Bbaibbele Zitugwasya Buti?\\nMbuti Mbomukonzya Kuba Acilongwe a Leza?\\nSena Leza Ulaiswiilila Mipailo Yoonse?\\nIno Kuli Makani Nzi Mabotu Aajatikizya Bukombi?\\nNkaambo Nzi Leza Ncajisi Mbunga?\\nNkaambo Nzi Ncomweelede Kuzumanana Kwiiya Makani Mabotu?\\nMabala Amusale naa muyanda kukkopa zyakamwaigwa izyakalekkoodwa Makani Mabotu Aazwa Kuli Leza!\\nZyakuswiilila Amusale naa muyanda kukkopa zyakuswiilila izyakalekkoodwa Makani Mabotu Aazwa Kuli Leza!\\n\"LAIBBULALI ya Watchtower yaa INTANETI\"","num_words":1410,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.947,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kulekelelana kulakonzya kupa kuti mazwanga aali mbuli mulilo amane\\nKulekelela caamba kuleka kunyema alimwi akutabikkilila muntu akaambo kacibi cili coonse ncakonzya kumucitila. Kulekelela tacaambi kuti tiicakamucisa cibi eeco naa kuti mweelede kulilubya-lubya mbuli kuti tiicakacitika naaceya.\\nNJIISYO YAMU BBAIBBELE: “Amuzumanane kweengelelana akulekelelana camoyo woonse nokuba kuti umwi kajisi kaambo kakutongooka mweenzinyina.”—Bakolose 3:13.\\n“Ikuti kamumuyanda muntu, tamukabikkili maano kukutalondoka kwakwe, muciindi caboobo muyoobikkila maano kukusolekesya nkwacita.”—Ba Aaron.\\nKuti kamubikkilila, mulakonzya kuliletela mapenzi kumubili amumizeezo alimwi mulakonzya kucinyonganya kapati cikwati canu.\\n“Bumwi buzuba balumi bangu bakalilekelela akaambo kacintu cimwi ncobakacita calo icakandicisa kapati. Cakandiyumina kapati kubalekelela. Mukuya kwaciindi ndakabalekelela, pele ndilimvwa bubi akaambo kakuti ndakamuka kucita boobo. Eeci cakapa kuti kube mapenzi mucikwati cesu alo aakali kukonzya kweelebwa.”—Ba Julia.\\nCiindi ciboola aakumunyemya ngomukwetene limwi akaambo kacintu ncayakwaamba naa kucita, amukalibuzye kuti:\\n‘Sena ndilafwambaana kunyema amakani aatayi koomoonga?’\\n‘Sena walubizya cintu cipati cakuti weelede kulilekelela, naa inga ndaciluba buyo?\\nAMUBANDIKE ANGOMUKWETENE LIMWI\\nIno citutolela ciindi cilamfwu buti kutegwa tulekelelane?\\nIno ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa katufwambaana kulekelelana?\\nCiindi ngomukwetene limwi naamunyemya, tamweelede kuyeeya kuti wacita caali.\\nAmusole kumulekelela ngomukwetene limwi akaambo kamicito yakwe, kamuyeeyede kuti “toonse tulalubizya ziindi zinji.”—Jakobo 3:2.\\n“Ncuuba-uba kulekelela ikuti naa nyoonse nyobilo kuli mpomwalubizya, pele cilakatazya kapati ikuti naa kwalubizya buyo muntu omwe. Kuzumina kulekelela muntu kuyandika kulicesya ncobeni.”—Ba Kimberly.\\nNJIISYO YAMU BBAIBBELE: “Kofwambaana kubamba twaambo.”—Matayo 5:25.\\nKuti kamubikkilila, mulakonzya kuliletela mapenzi kumubili amumizeezo alimwi mulakonzya kucinyonganya kapati cikwati canu\\nNkaambo nzi ncocikonzya kukatazya kulekelela? Amubone lulayo lwamu Bbaibbele mbolukonzya kugwasya.\\nMbomukonzya Kuleka Kubikkilila\\nBanabukwetene Mbobakonzya Kuleka Cilengwa Cakutaambauzyanya","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.144,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 11 IBBAIB63 - Lino nyika yoonse kiijisi - Bible Search\\nMatalikilo 10 Matalikilo 12\\nMyaambo yabantu mbuyakapilinganisigwa\\n1-Lino nyika yoonse kiijisi mwaambo omwe biyo amulaka omwe. 2-Nkabela bantu nebakali kuya kujwe bakajana ibanda munyika ya-Sinara, baakukala nkuko. 3Lino bakaamba umwi aumwi kumweenzinyina kuti, Amuboole, tubumbe zitina, tuzitente kabotu. Aboobo zitina zyakababeda mabwe, amulambo wakababeda ciyosyo. 4-Alimwi bakati, Amuboole, tuliyakile munzi aŋanda indamfu jisika akujulu, Atulicitile impuwo, kuti tutapalanganisigwi koonse koonse ansi. 5-Nkabela Jehova wakaseluka kuzoobona munzi aŋanda indamfu bana ba-Adamu njibakali kuyaka. 6-Lino Jehova wakati, Bona! Bantu mbamusyobo omwe biyo, alimwi boonse balaamba mwaambo omwe biyo, Batalika kucita cintu eci, lino taakwe cikonzya kubakasya muzintu zyoonse nzebayeeya. 7-Atweende, tuseluke, tupilinganye mwaambo wabo, kuti batateelezyanyi nekuba kumvwa mwaambo umwi aumwi wamweenzinyina. 8-Elyo Jehova wakabamwaisya nkukonya oko, koonse koonse ansi, aboobo bakaleka kuyaka munzi. 9-Nciceeco oyo munzi ncowakaambilwa kuti ngu-Babelo, nkaambo nkukonya oko Jehova nkwaakapilinganinya mwaambo wanyika, alimwi kuzwa oko Jehova wakabapalanganya koonse koonse ansi.\\nMazyalani aabantu kuzwa kuli-Semu kusikila kuli-Abramu\\n10-Ngaaya mazyalani aa-Semu. Semu naakajisi myaka iili mwanda, wakazyala Arifakisadi, myaka yobile kusule lyazambangulwe. 11Nkabela naakamana kuzyala Arifakisadi, Semu kacipona myaka iili myanda yosanwe, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi.\\n12-Lino Arifakisadi naakajisi myaka iili makumi otatwe amusanu, wakazyala Sela. 13Amane kuzyala Sela, Arifakisadi wakapona myaka iili myanda yone aitatu, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi,\\n14Alakwe Sela naakajisi myaka iili makumi otatwe wakazyala Eberi. 15Amane kuzyala Eberi, Sela wakapona myaka iili myanda yone aitatu, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi.\\n16-Alakwe Eberi naakajisi myaka iili makumi otatwe aine, wakazyala Pelegi. 17Amane kuzyala Pelegi, Sela wakapona myaka iili myanda yone amakumi otatwe, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi.\\n18Alakwe Pelegi naakajisi myaka iili makumi otatwe, wakazyala Reu. 19Amane kuzyala Reu, Pelegi waka pona myaka iili myanda yobile amusanu aine, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi.\\n20Alakwe Reu naakajisi myaka iili makumi otatwe aibili, wakazyala Serugi. 21Amane kuzyala Serugi, Reu wakapona myaka iili myanda yobile amusanu aibili, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi,\\n22Alakwe Serugi naakajisi myaka iili makumi otatwe, wakazyala Nahori. 23Amane kuzyala Nahori, Serugi wakapona myaka iili myanda yobile, alimwi wakazyala bana balombe abasimbi.\\n24Alakwe Nahori naakajisi myaka iili makumi obile amusanu aine, wakazyala Tera. 25Amane kuzyala Tera, Nahori waka pona myaka iili mwanda akumi amusanu aine, wakazyala bana balombe abasimbi,\\n26-Alakwe Tera naakajisi myaka iili makumi aali musanu aabili, wakazyala Abramu a-Nahori a-Harani.\\n27-Lino ngaaya mazyalani aa-Tera. Tera wakazyala Abramu a-Nahori a-Harani, Alakwe Harani wakazyala Loti. 28Nkabela Harani wakafwa, wisi Tera naakacili muumi, munyika yakuzyalwa kwakwe, nkokuti mu-Uri waba-Kasidi. 29-Lino Abramu a-Nahori bakakwata banakazi. Izina lyamuka-Abramu kali Sarai, azina lyamuka-Nahori kali Milika mwana musimbi wa-Harani wisi Milika awisi jisika. 30-Nkabela Sarai kali musundi, taakwe naakazyala. 31-Nkabela Tera wakatola Abramu mwanaakwe a-Loti mwana wa-Harani muzukulu wakwe, a-Sarai mukamwanaakwe, muka-Abramu mwanaakwe, wainka abo kuzwa ku-Uri waba-Kasidi kuya kunyika yaKanana. Lino bakasika ku-Harani akukala nkuko. 32Lino mazuba aaTera akasika kumyaka iili myanda yobile amusanu, nkabela Tera wakafwa mu-Harani.","num_words":453,"character_repetition_ratio":0.13,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"11 Lino Jesu naakamana kupa malailile kuli basikwiiya bakwe bali kkumi ababili, wakazwa ooko akuunka kuyooyiisya akukambauka muminzi yabo. 2 Pele Johane kali muntolongo naakamvwa milimo ya Kilisito, wakatuma basikwiiya bakwe 3 kuyoomubuzya kuti: “Sena ndonduwe Ooyo Uuboola naa tweelede kulangila umbi?” 4 Jesu wakabaingula kuti: “Kamuya mukamulwiide Johane nzyomumvwide anzyomubwene: 5 Boofwu batalika kubona alimwi, balema baleenda, basicinsenda balasalazyigwa abasinkematwi balamvwa, abafwide balabusyigwa, abacete balakambaukilwa makani mabotu, 6 alimwi ulikkomene ooyo uutajani cilebyo mulindime.” 7 Basikwiiya ba Johane nobakali kupiluka, Jesu wakatalika kwaambila makamu aabantu kujatikizya Johane kuti: “Ino mwakaunkide kuyoobona nzi munkanda? Sena nditete liyuuna? 8 Ino kayi ncinzi ncomwakaunkide kuyoobona? Sena muntu uusamide zisani ziteteete? Aabo basama zisani ziteteete bali mumaanda aabami. 9 Mubwini, ino mwakaunkila nzi? Sena nkuyoobona musinsimi? Ee alimwi ndimwaambila kuti mupati kwiinda musinsimi. 10 Ooyu ngonguwe uulembedwe mumajwi aakuti: ‘Amubone! Mebo lwangu ndatuma mutumwa wangu kumbele lyako, ooyo uuyoobamba nzila yako!’ 11 Masimpe ndimwaambila kuti: Akati kabaabo bakazyalwa kubakaintu, takunabwenwe mupati kwiinda Johane Mubbapatizi, pele muntu muniini mu Bwami bwakujulu mupati kwiinda nguwe. 12 Pele kuzwa kumazuba aa Johane Mubbapatizi kusikila sunu, Bwami bwakujulu nimbaakani bantu njobayanda kusika, eelyo aabo bankutwe balabujana. 13 Nkaambo Basinsimi boonse a Mulawo bakasinsima kusikila kuciindi ca Johane, 14 alimwi kuti kamuyanda kuzumina majwi aaya: Walo mwini ngo ‘Elija iweelede kuboola.’ 15 Ooyo uujisi matwi aamvwe. 16 “Ino izyalani eeli inga ndalikozyanisya ani? Lili mbuli bana baniini bakkede mumisika iboompolola kuli mbobasobana limwi 17 kuti: ‘Twakamusibila muntolilo pele tiimwakazyana; twakoomoka pele tiimwakalyuuma acamba kutondezya kuusa.’ 18 Mbubonya buyo, Johane wakaboola katalyi nikuba kunywa, pele bantu baamba kuti, ‘Uli adaimona.’ 19 Mwana wamuntu wakaboola kalya akunywa, nokuba boobo bantu baamba kuti ‘Amubone! Imuntu sindya alimwi uuyandisya kunywa waini, mweenzinyina wabasimutelo abasizibi.’ Nokuba boobo, busongo bulabonwa kuti buliluleme kwiinda mumilimo yambubo.” 20 Mpoonya wakatalika kukalalila minzi mwaakacitila bunji bwamilimo yakwe mipati, nkaambo tiiyakeempwa: 21 “Maawe kulinduwe Kolazini! Maawe kulinduwe Betesaida! Nkaambo ikuti milimo mipati yakacitika mulinduwe noyakacitika mu Tulo a Sidoni, nobakeempwa kale-kale kwiinda mukusama masaka akulilambika twe. 22 Aboobo ndimwaambila kuti: Mu Buzuba bwa Lubeta, cisubulo canu cinooli cipati kwiinda ca Tulo a Sidoni. 23 Ayebo Kapenauma, sena uyoosumpulwa kujulu? Uyooboola ansi mu Cikkalilo Cabafwu* nkaambo ikuti milimo mipati yakacitika mulinduwe noyakacitika mu Sodoma, munzi ooyu nouciliko asunu. 24 Aboobo ndimwaambila kuti: Mu Buzuba bwa Lubeta, cisubulo canu cinooli cipati kwiinda ca Sodoma.” 25 Mpoonya Jesu wakati: “Ndakutembaula caantangalala Taata, O Mwami wakujulu aanyika, nkaambo wazisisa zyintu eezyi kubasongo abacenjede, pele waziyubunwida bana basyoonto. 26 Inzya Taata, nkaambo oobu mbookayanda. 27 Taata wandipa zyintu zyoonse alimwi kunyina uumuzyi kabotu Mwana ccita Taata alikke; alimwi kunyina uumuzyi kabotu Taata ccita Mwana alikke, alimwi ayooyo Mwana ngwaayanda kuyubunwida. 28 Amuboole kulindime nyoonse nomukatede akulemenwa, eelyo ndilamukatalusya. 29 Amulikulike joko lyangu, akwiiya kulindime, nkaambo ndimubombe moyo, alimwi ndilalicesya, eelyo mulakatalusyigwa. 30 Nkaambo joko lyangu talikatazyi kunyamuna, alimwi mukuli wangu muuba.”","num_words":438,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Zilwanyo zili Lusele Zyakulwanya Nkondo ya Bwaamu Print\\nZilwanyo zili Lusele Zyakulwanya Nkondo ya Bwaamu\\nCasika ciindi lino cakubambulwida limwi zyoonse zinyonyoono zya bwaamu. Ŋanda yakazekelo iyanda kujalwa. Inga kwaba kufubaala kubana Kristu mazubaano kuti tiibabelesya zilwanyo zyoonse mukulwana nkondo yakavwumbu ya bwaamu.\\nKakwiina kuleyaleya, swebo tweelede kuzuunyana kubambulula bwaamu buli akati kesu muciindi cisyoonto ciceede cino cakuzekelwa. Saatani uluukwete kulengelezya nkondo iiyoosya kapati yakulwana bantu baluulwa bokwa Yahuwah, kutegwa bacaale kabacicedwe mukooze kaluunyaunya, kucenka zifwanikiso zitondwa mumabbuku, muzifwanikiso zitondezya mantanda azitondwa, muzipekupeku zyabwaamu, kulyana nkwela, akulalika. Twakacenjezyegwa kale Mujwi Lyakwe kuti aabo bacita zinyonyoono zyabwaamu bayoosinganyigwa. (1 Bakolinto 6:9-10; Bagalatiya 5:19-21). Munkamu ya WLC, tuluubwene musyobo wankondo eeyi Saatani njalwana bantu bokwa Yahuwah munzila eeyi, atalaa nyika yoonse. Nokuba boobo, kunyina muntu weelede kulimvwa kubula nguzu nokuba kwaalilwa kujana lugwasyo munkondo eeyi. Alilubaizyigwe Zina Lyakwe nkaambo kakasimpe kakkomanisya aaka.\\nIswe tuyandika kubweza ntaamu zilamfu ncobeni munkondo zyesu akuyandisya kubelesya kufumbwa cilwanyo eeco Julu ncolitupede cakuti tukonzye kuzunda bwaamu.\\nIswe tuyandika kubweza ntaamu zilamfu alimwi zipati ncobeni munkondo zyesu akuyandisya kubelesya kufumbwa cilwanyo eeco Julu ncolitupede cakuti tukonzye kuzunda bwaamu. Yahushua wakapa kucenjezya kuti, \" Aboobo kuti janza nanka kuulu kwako kakukulebya, kokukosola, akukusowela kulaale anduwe: cilainda kubota kuti webo ukanjile mubuumi kokosokede naa koli cilema, kwiinda kuti ukasowelwe mu Gehena muyaka mulilo kolaa maanza naa maulu obile.\" (Mateyo 18:8-9). Musazima wesu Mupati, Yahushua, utulailila kuti tweelede kucengulukila limwi akuleka kucita cinyonyoono, nkokuti tweelede kuyandisya kucita kufumbwa cikonzya kutupa kuzwidilila munkondo iitayozyiyozyi eeyi.\\nAtutozye kugama kooko lino; swebo tuyanda kumwaabila mulongo wazilwanyo zili lusele eezyo nzyayelede kubelesya muna Kristu uuli woonse ooyo uuzingaidwe mucilengwa cabwaamu camusyobo nuuba buti. Swebo tiitwabikka zilwanyo eezi mumulongo wini mbozibeleka. Zyoonse zyeelede kubelesyegwa antoomwe kutegwa muntu alomye kuzwidilila akuzunda cilengwa cimuzambaide, kwiinda muluzyalo Lwakwe:\\nCilwanyo #1: Kotaanguna Kulungulula Cilengwa Cikuzingaide.\\nEeci lyoonse ncintu cikatazya kucita, nkaambo kuyandisya bwaamu ncintu cuusisya nsoni, alimwi bantu bazingaidwe cilengwa eeci kanjaanji tabaangulukide kwaambila bantu cilengwa eeci. Nokuba boobo, kwaambila bamwi inga caba cintu cikugwasya mukulyaangulula cintu cikudyaaminide boobo mumoyo wako. Kabunga ka Bacakolwa Batazyibene kakalizyi kwaciindi cilamfu ncokuyandikila kwaambila bamwi bweende bwako, alimwi aabo bali mukabunga aako, bakali kukulwaizyana kuti bajane lwanguluko kuzwa kuziyanza zyabo kwiinda mukwaambila muntu ngobaangulukide kwaambila.\\nMulazyo wa Bbaibbele waambilizya cilwanyo eeci, ujanwa mubbuku lya Jakobo 5:16: \" Aboobo, amulyaambilile zibi zyanu caantangalala kuli umwi amweenzinyina, alimwi amupaililane kutegwa muponesyegwe. Mupailo akukombelezya kwamuntu mululami kulaa nguzu kapati alimwi kulabeleka.\"\\nNokuba kuti bamwi bantu, basandulula kampango aaka kuti kaamba kulilekelela zinyonyoono zyako kuli umwi aumwi, pele Calvin upandulula bwiimpene mbwateelela kampango aaka:\\n“Bantu banji aboobo bayeeya kuti Jakobo aawa waamba nzila yakulilekelela zibi kumuntunyonko, nkokuti kuzumina ncoolubizyila muntunyoko. Pele mbuli mbocilembedwe, aawa [Jakobo] walo wakageme kaambo kaimpene; nkaambo walo wakasanganyide mipailo yabantu antoomwe akweempwa kwaantangalala; eeco walo ncaamba kuti ceelede kweenda munzila eeyo nobeempwa bantu boonse antoomwe kuli … [Yahuwah] kwiinda mumipailo yabasazima; nkaambo basazima mbabazyi nzyotubulide, alimwi balakulaizigwa kutupailila kutegwa bakonzye kutugwasya; pele aabo batazyi malwazi ngotuciswa, balalelema kutuletela lugwasyo.”\\nKukombelela kwankamu ya WLC: Koliyumyayumya akuzunda nsoni zyako abweemya bwako alimwi kolyaambilila mapenzi aako kuli baabo mbokonzya kusyoma, kutegwa bakusongole cikuyaside mumoyo webo kwiinda mumupailo wakulombelesya nguzu. Webo ulayandika kupegwa lugwasyo luli loonse munkondo eeyo njolwana omwini, nkondo yakutontomana kucita bwaamu, alimwi eeci cilwanyo inga cakugwasya akukusyomezya kuti abamwi bantu mbosyoma inga basangana anduwe kabapaila abalo mipailo yakukombelezya.\\nCilwanyo #2: Kocinca Lubazu Lukweetela Musunko.\\nKoleka kuula zipekupeku kapati cipekupeku camuŋanda cakubbadela amwezi, kosowa zyoonse zicili munsi lyako, koleka kulijana koli olikke masikati nokuba masiku, kosinkila zifwanikiso azipekupeku zitondwa kuti zitasiki mukkompyuta yako, alimwi koleka kubbadelela zyoonse zikweetela luunyaunya. Eezi ninzila zisyoonto buyo nzyokonzya kutaanguna kubweza akulesya sunko eelyo kusikila nduwe. Muntu uli woonse uuzambaidwe mucilengwa cakucita bwaamu uyandika kugwisyila limwi zyoonse zimusunka mubuumi bwakwe eezyo nzyaswaanganya zimweetela bwaamu kumeso amizeezo yakwe. Webo weelede kuba muntu uulwana akukosweda limwi zyoonse zisangene mubwaamu, eezyo nzyabelesya Saatani kulwana nduwe. Kobala kabotu kabotu aaya majwi aamalailile ookwa Simalelo wesu Yahushua:\\n“Mwakamvwa kuti kwakaambwa kuti: ‘Utaciti mamambe.’Pele ncobeni ndamwaambila kuti kufumbwa muntu uulangisisya mukaintu cakuti wamunyomenena, wacita kale mamambe anguwe mumoyo wakwe. Lino kuti liso lyako lyalulyo eelyo kalikulebya, linonkole akulisowa. Nkaambo ncibotu kulinduwe kuti usweekelwe cizyo comwe kwiinda kuti mubili wako woonse ukasowelwe mu Gehena. Alimwi kuti janza lyako lyalulyo kalikulebya, likosole akulisowa. Nkaambo ncibotu kulinduwe kuti usweekelwe cizyo comwe kwiinda kuti mubili wako woonse ukasowelwe mu Gehena. (Mateyo 5:27-30)\\nUtanikweenkeli kulwana cinyonyoono cako cakuzumanana kucita bwaamu. Webo ulwanina buumi bwako alimwi cibeela cako mubuumi buteeli cili muntenda. Mulilo utamani weelede kusiigwa alimwi, Ijulu ndelyeelede kutambulwa.\\nPele kufumbwa ooyo uuyoobisyila bana baniini aaba basyoma muli ndime, ncibotu kuli nguwe kuti waangilwa mundomba waziyo musingo akulwaalilwa mulwaanje. Maawe kunyika akaambo kazilebyo! Inzya, zilebyo zileelede kuti ziboole, pele maawe kumuntu ooyo uubelesyegwa kuba cilebyo! Lino kuti janza naa kuulu kwako kulakulebya, kukosole akukusowa; nkaambo ncibotu kuti ukanjile mubuumi kokosokede naa kolemene kwiinda kuti ukasowelwe mumulilo uuvwilima kojisi maanza naa maulu obilo. Alimwi ikuti liso lyako kalikulebya, kolino-nkola akulisowa; ncibotu kuti ukafwutuke koli sicimbolyo kwiinda kuti ukasowelwe mu Gehena muyaka mulilo kojisi meso obilo. (Mateyo 18:8-9)\\nKukombelela kwankamu ya WLC: Utanikweenkeli kulwana cinyonyoono cako cakuzyibila kucita bwaamu. Webo ulwanina buumi bwako alimwi cibeela cako mubuumi buteeli cili muntenda. Mulilo utamani weelede kusiigwa, alimwi Julu lyeelede kutambulwa. Hena toyelede kubelesya cilwanyo cili coonse ncokonzya kujata mukulwana nkondo ya Saatani abangele bakawa basofweede, eelyo Yahushua nacituzekela Mubusena Busalalisya? Kobambulula bweende bwako abuzuba alimwi kotantamuka masena woonse oomo mokonzyela kujana ciindi cakunjila musunko, alimwi kokakatila lyoonse kutaba olikke.\\nCilwanyo #3: Kokwabilila Mulyango wa Meso Aako.\\nKoiya kuzwa kuli Joobo, mbokonzya kukwabilila mulyango wameso aako.\\nIme ndakabamba cizuminano ameso ookwaangu; nkaambo nzi lino Ime ncenga nkeyeeyela mukaintu? Joobo 31:1\\nMutobeli ookwa Yahuwah uli woonse uyandika kubamba cizuminano ameso aakwe, akukonkezya kunembo lyoka Yahuwah kuti meso aakwe kunyina naati kalange naba ni aluunyaunya. Eeci cizuminano ceelede kwiindulukwa muwoola lyomwe lyomwe lyabuzuba, kusikila meso aako alilemeka akulanga ziluleme. Eeyi inooli nkondo yakavwumbu ncobeni nobantu yakusunga meso aako akwaayiisya kutalanga caluunyaunya, nkaambo meso ngaazangide ncobeni mukaambo aaka alimwi alalanga caluunyaunya kufumbwa uunga wacitwa limwi mamambe. Kuti Joobo, mululami, kali wakali kuyandika kubamba cizuminano ameso aakwe, hena mutobeli wa Yahuwah uli woonse uucipona buno buzuba, tayelede na kubamba cizuminano eeco ameso aakwe na?\\nKukombelela kwa nkamu ya WLC: Utanikweenkeli mukusoleka kwako kunyona meso aako kuti atanikulangi muntu umwi muluunyaunya. Kufumbwa nocilampa buti ciindi ciyootola kuyiisya meso aako, kozumanana kulomba lugwasyo lwabulemu bwakujulu kumwi kokanzide kuzwidilila akuba Joobo wamazubaano, mukuyiisya meso aako.\\nCilwanyo #4: Komukakila Kucita Cinyonyoono Saatani akoompolola kuti “PEEPE NSYEYANDI!”\\nEelyo Saatani nakusunka kucita cinyonyoono mumizeezo yako, komukakila kubusyu bwakwe mujwi lilimvwikisya kuti “PEEPE”. Utayoowi kuti bamwi bali munsi lyako inga bayeeya nzi eelyo bakumvwa webo nkoompolola kuti “PEEPE.” Ijwi lizwa mumulomo wako lilakkomanisya Julu lyoonse, alimwi mungele ulatumina kuli nduwe kuzyookugwasya. Nceeci Paulu ncatwiibalusya eeco caambilizya mulimo wesu wakoompolola kuti “PEEPE” kufumbwa ciindi notusunkwa:\\nNkaambo luzyalo lwa Yahuwah oolo luleta lufutuko lwalibonya, kubantu boonse. Lutuyiisya kukaka bukkale busofweede bwa kutayoowa Yahuwah azisusi zyanyika akuti tweelede kupona cakulibatamika, cabululami alimwi acakubelekela Yahuwah cakulyaaba mubweende bwazyintu oobu, notucilindila bulangizi bukkomanisya akulibonya kwabulemu kwa Yahuwah wesu mupati alimwi akwa Mufutuli wesu, Kilisito Yahushua, (Langa Tito 2:11-12.)\\nKukombelela Kwa Nkamu ya WLC: Nkaambo nzi ncotayandili kuti Julu likutumine mungele wakukugwasya eelyo webo nonjide musunko? Eelyo webo noompolola kuti “PEEPE” kumasunko ookwa Saatani, webo uzuzika cisyomyo eeci citobela mpeenya aawo: Mungeleo ookwa Yahuwah ulibazingulukide mumbali lyabo aaabo bamuyoowa.” (Intembauzyo 34:7)\\nCilwanyo #5: Kobaa mulimo Wakucitila Bamwi Zintu.\\nEeci ncilwanyo cipati kapati mubuumi buno ankondo yalufu yakulwana bwaamu, alimwi ciliswaangene acilwanyo #1. Ncintu ciyandika kujana mwaalumi nokuba mwanakazi ooyo ngomulwana limwi nkondo eeyo, ooyo nkonga webo kozulilwa bweende bwako. Kuzulwa amuntu ngosyoma caamba kuti webo konikwaambilana nguwe aawo mpobulide nguzu, alimwi akumusandulwida kaambo keni ncookakilwa musunko comwe comwe ciindi. Webo weelede kulyeempa lyoonse eelyo waalilwa kubamba cizuminano kuli nguwe, nokuba nootatobela malailile aakwe. Mu Bbaibbele, tulajana busena bwa cilwanyo cipati eeci mubbuku lya Mukambausi 4:9-12:\\nBantu bobile balainda kubaa nguzu kwiinda omwe; nkaambo balakonzya kujana bulumbu mumulimo wabo antoomwe. Nkaambo kuti baalilwa, umwi inga wanyampula mweenzinyina akumwiimikizya: pele maawe kuli yooyo ulaalikke eelyo nadilika mucinyonyoono; nkaambo kunyina umwi wakumugwasya kwiimikila alimwi. Alimwi, kuti bobile balala antoomwe, balakasaazyana: pele mbuti ulaalikke mbwakonzya kulikasaazya? Alimwi kuti umwi wamuboolela, bobile inga bamuzunda; alimwi ntambo yoosedwe atunweba totatwe tiikonzyi kufwamba kukosoka.\\nAlimwi, nkeenya kaambo aaka kaliinduludwe kwaambwa amuli Jakobo 5:14-15:\\nMamambe ncinyonyoono ciinda kusofwaala alimwi ncilijazyo cipati abulwazi bwalufu kwiinda malwazi aamubili woonse. Malwazi asolweda mubili kukunyonyooka alimwi kumamanino akufwa kwamubili. Pele mamambe kuti alekelwa kusikila aalila kusilika, inga caba cintu cijaya mubili amuya wamuntu antoomwe.\\nSena kuli uupenga akati kanu? Azumanane kupaila. Sena kuli uukondedwe? Aimbe ntembauzyo. Sena kuli uuciswa akati kanu? Aite baalu bambungano, eelyo abamupailile akumunanika mafwuta muzina lya Simalelo. Eelyo mupailo walusyomo ulamuponya ooyo uucisidwe, alimwi Simalelo ulamubusya. Kunze lyaboobo, kuti naa wakacita zibi, ulalekelelwa.\\nMamambe ncinyonyoono ciinda kusofwaala alimwi ncilijazyo kapati kwiinda malwazi aamubili woonse. Malwazi asolweda mubili kukunyonyooka alimwi kumamanino akufwa kwamubili. Pele mamambe kuti alekelwa kusikila aalila kusilikika, inga caba cintu cijaya mubili amuya wamuntu antoomwe. Aboobo, eelyo swebo notuciswa calufu katuyandisya kuponyegwa, Jakobo utulailila kuti tweelede kwiita lugwasyo kubaalu bacikombelo cakasimpe kuti batupailile. Mbubuti mbwanga ooyo uutonkomene nkwela abwaamu mbwanga taayanda lugwasyo lwabatumwa basyomeka bokwa Yahuwah eelyo nalwana cinyonyoono cabwaamu?\\nKulisinsa kuli Taata kwiinda mubeenzuma basyomeka, munkondo yesu yakulwana mamambe, inga catujanya zintu zilibotela zitobela ansi aawa:\\nCilatugwasya kulomya kuzyiba kuti bamwi balatuyanda nokuba kuti tuli bulide nguzu.\\nCilatugwasys kubaa muya wakulekelela bamwi aabo batucitila cinyonyoono.\\nCipa kucesya luunyaunya lwesu akuyandisya zinyonyoono.\\nCilatugwasya kuponyegwa kuzwa kuzicisa zyakwaalilwa kuzunda musyule lyaciindi.\\nInga catugwasya kuyandisya, kubaa luyando, kukkazyikila camba beenzuma abalongwema.\\nCilatugwasys kuleka kweelanya bwaamu akuyandana kululeme ooko kukkomanisya moyo.\\nCilatugwasya kuba bazyali babotu.\\nKukombelela kwa nkamu ya WLC: Utalelemi kujana muntu ngosyoma omwe nobaba beenzinyoko banjaanji aabo mbomulwana limwi nkondo, alimwi aabo mbokonzya kuzulana limwi bweende bwako kuli Taata Yahuwah. Ncintu cizyibidwe kuti muntu uutonkomene mamambe ulalisisa alimwi tayandide kwaambila bamwi. Pele munkondo yabuumi alufu eeyi, ooyo muntu teelede kulelema kubelesya kufumbwa cilwanyo ciliko. Mpeenya aawo nokuba aakale, kufumbwa cisisidwe ciyoolibonya antangalala aali mumuni (Kolanga Luke 8: 17). Hena inga tiicaba cintu cabusongo kulwanya cilwanyo cilaanguzu eeci akujana lugwasyo luyandika akuleka kuvwunikila cinyonyoono kunsi kusikila calibonya antangalala kacikugamika kumulilo uuyaka? Inga caba cintu cabufubafuba kusisa mamambe akukaka lugwasyo luliko akunjizya miya yesu muntenda.\\nCilwanyo #6: Koyandaula Kulaililwa. Koyandaula Kulaililwa. Koyandaula Kulaililwa.\\nIBbaibbele lizwide malailile aancokuyandikila kutambula kulaigwa kuli bamwi. Ntootu tumpnago twa Bbaibbele tumwi tutabilila makani aaya:\\nNkaambo kakubula kulaililwa cisi cilawa, pele kakuli balailila banji kuzunda nkokuli ncobeni. (Tusimpi 11:14)\\nKakwiina kulaililwa, makanze alatyompokelwa: pele mukulaililwa kunjaanji alaimikila nji. (Tusimpi 15:22)\\nKufumbwa muzeezo ulaimikila kwiinda mukulaigwa: alimwi mukulaigwa kubotu ulakonzya kulwana nkondo. (Tusimpi 20:18)\\nNkaambo kwiinda kukulaililwa kwabusongo webo ulakonzya kulwana nkondo yako: alimwi mubalailizi banjaanji kunyina ntenda. (Tusimpi 24:6)\\nNcintu cakutondezya kubaa nguzu kuleka cakubula nguzu, kuti muntu uuzyibide kucita mamambe wayandaula kulaililwa kuzwa kubalailili bana kristu, nokuba bapati bakwe.\\nKukombelela kwa nkamu ya WLC: Eelyo notulangana abulwazi bwalufu, tuunka kumusilisi kuti tukagwasyigwe akulaililwa. Kanjaanji tulaunka kubasili banjaanji kutegwa tulomye kuzyiba citola busena. Hena inga mutumwa wa Yahushua uuluulwa, ooyo uuciswa bulwazi bulaantenda ncobeni bwakucita bwaamu, inga walilekaleka akutayanda kulaililwa kuzwa kubaalu bayoowa Yahuwah? Inga caba cintu cabufubafuba kuleka kuyandaula lugwasyo; alimwi inga caindila kuti muntu uutalaigwi kaya kumbele kukazya ncaambilwa a Taata Yahuwah, mbuli mbokutondezyedwe mutumpango atala aawa. Alimwi tamukomba nomuzambaidwe mucibi cakucita bwaamu kuti muyandaule lugwasyo, akuluyandaula cakubinda.\\nCilwanyo #7: Kobelesya Nguzu zya Zina lyokwa Yahushua eelyo Nosunkwa\\nKuli nguzu ziteeli muzina lyokwa Yahushua, Simalelo wesu. Eelyo nosunkwa a Saatani, koompolola cakumvwika zina lyokwa Yahushua.\\nTwakasyomezyegwa a Yahushua Lwakwe mwini kuti, kuti twalomba cintu muzina Lyakwe, tuyoocitambula.\\nNcobeni, ncobeni, Ime ndamwaambila kuti, Ooyo uusyoma muli ndime, milimo njecita awalo uyooicita; alimwi walo uyoocita milimo yiinda waawo; nkaambo Ime ndaunka kuli Taata. Alimwi kufumbwa inywe ncomukumbila muzina lyangu, eeco Ime njoocicita, kutegwa Taata akapegwe bulemu kwiinda mu Mwana. Kuti inywe mwakumbila cintu cili coonse muzina Lyangu, Ime njoocicita. (Johani 14:12-14)\\nEelyo muntu uuzyibide mamambe nasunkwa, kuti waamba majwi aaya, \"Yahushua, kondigwasya mebo\", kasyoma ncobeni kuti kuli nguzu muzina Lyakwe, nguzu zya luunyaunya mumusunko ooyo inga mpeenya aawo zyamwaika. Inzya, kuli nguzu zitapanduluki mukwaamba Zina Lyakwe eezyo zikonzya kumwaya musinze akutonkela Saatani azyeelo zyakwe kulaale.\\nKwiinda mukutambika janza lyako kuti uponyegwe; akuti zitondezyo amaleele acitigwe muzina lyamwanaako uusetekene Yahushua. (Milimo 4:30)\\nKukombelela kwa nkamu ya WLC: Eelyo nosunkwa, utalelemi nokaba kaindi kasyoonto buti koompolola cakumvwika kuti \"Yahushua, ndigwasye mebo\" kulwana sunko eeli, alimwi kolikankaizya mucisyomyo cakuti \"Ime ndakonzya kucita zintu zyoonse kwiinda muli Kristu ooyo uundipa nguzu \" (Bafilipo 4:13). Kunyina sunko eelyo litakonzyi kuzundwa kuti webo koita ncobeni zina Lyakwe calusyomo. Kolizyibizya kwiita Zina Lyakwe cakoompolola eelyo nosunkwa, mpoonya lugwasyo lunooliko ncobeni mpeenya aawo kuti ugwasyigwe.\\nCilwanyo #8: Koswata Mulongo wa Mangwalo Aakubelesya Lyoonse Nosunkwa.\\nNkooku kulailila kwa Davida kutabilila cilwanyo cilaa nguzu kapati eeci:\\nMbubuti musankwa mukubusi mbwanga wasalazya nzila yakwe? Kwiinda mukuteelela jwi lyako. Ime amoyo wangu woonse ndakakuyandaula: O nditaingaili kuzwa kumilawo yako. Ijwi Lyako Ime ndakalisisa mumoyo wangu, kutegwa Ime nditakucitili cinyonyoono webo. (Intembauzyo 119:9-11)\\nKucinyina ciindi cakulelema. Ŋanda yakazekelo ilajalwa lino lino, alimwi webo uyandika kulikulaika lugwasyo luli loonse kutegwa ukonzye kuzunda misyobo yamamambe yoonse. Ijulu lyoonse liliimvwi kalilibambide kuboola kuzyookugwasya webo, pele webo weelede kulitondezya kuti ulilibambide alimwi ulayandisya kulwana nkondo yakavwumbu eeyo. Lugwasyo lwa Bulemu bwa Kujulu luyoobasikila aabo bayandide kugwasyigwa.\\nKukombelela kwa nkamu ya WLC: Talika cino ciindi kulemba mulongo watumpango twa Bbaibbele ntoyanda kuswata alimwi koinduluka kwaamba tumpango ooto abuzuba, kapati eelyo nosunkwa. Alimwi mbweenya mbokuli nguzu zikonzya kujanwa mukwaamba zina Yahushua, kuli nguzu zijanwa mukwiinduluka kwaamba tumpango twa Mangwalo. Tee kayi mbombuboobu Yahushua [Lwakwe mwini] mbwaakamulwana Saatani mumasunko?\\nKukosozya makani :\\nTwamukulwaizya nyoonse nobantu bokwa Yahuwah kufumbwa nkomubede ankomukkala, nywebo nomulwana amisyobo yamamambe aali akati kenu, kuti mutalike cino ciindi kubelesya milazyo iili lusele eeyi. Eezi zilwanyo nozibelesyegwa antoomwe, ziyoomusolweda kukuzunda kukkalilila ciindi cilamfu, kuzunda bwaamu oobo buujizi kupenzya batobeli bokwa Yahuwah banjaanji mazuba aano. Mutasali nzila zimwi akusiya imwi akataa zibelesyo eezyo. Eelyo nomulwanina buumi bwenu abuumi bwamukwasyi wenu uupengede, amwiibaluke kuti comwe comwe cazibelesyo eezyo ciyootola lubazu mukuzunda masunko eenu akuzwidilila kuzunda. Kunyina ciindi cakulelema lino pe. Ŋanda yakazekelo iyanda kujalwa, alimwi nywebo mweelede kulikwabilila alugwasyo kufumbwa ndomukonzya kujana kutegwa muzunde misyobo yamamambe yoonse. Ijulu liliimvwi kalilibambide akulindila kugwasya ndinywe, pele nywebo mweelede kulitondezya kuti mulilibambide akuyandisya kwiilwana nkondo yakavwumbu eeyi. Lugwasyo lwa Bulemu bwa Kujulu, luyoobasikila aabo bayandide kugwasyigwa.\\nMu nkamu ya WLC, swebo tupailila mwaalumi amukaintu uuli woonse uulwana nkondo eezi, alimwi tulapaila kuti busongo bwabulemu bwakujulu bukabasikile aabo bamakaintu, baalumi, basazinyinaa, bacizyi, bazyali, abamwi bamukwasyi kuti bakagwasyilizye, kujatilila akweendela antoomwe abaabo balwana nkondo eeyo.\\nTaata Yahuwah amunikile Busyu Bwakwe ali ndiswe toonse, eelyo notukakatila kuba mbuli Mwanaakwe Yahushua. Akube boobo.","num_words":2319,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.151,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Munyama wa Ciyubunuzyo 13, Caando a Mbizi Yakwe Print\\nMunyama wa Ciyubunuzyo 13, Caando a Mbizi Yakwe\\nMasendekezya aakuti imvwiki ilazinguluka lyoonse kakwiina kuyozya, ooyo ngo musemo aawo aayooyakilwa “caando camunyama”. Hena yebo uyeeya kuti Mujibelo nje Nsabata eeyo Adamu, Noah, abamatata, Moses, bashinshimi, Yahushua, abaapositolo njibakali kusekelela na? Kopiluluka kuyeeya alimwi! Camana ciindi musa, omuyandwa wa Taata Yahuwah. Kolibalila kutegwa ube muntu uutambulika.\\nNguni “Munyama” Uutakwe mpuwo mu Ciyubunuzyo?\\nMu Ciyubunuzyo 13, swebo tujana banyama bobile: (1) munyama uuzwa mulwizi; (2) amunyama uuzyila kunsaa nyika. Munyama mutaanzi ngotuyanda kubandika mumakani aaya, nkaambo, ncaando cakwe ncotuyanda kuyungizya kuvwuntauzya.\\nMunyama mutaanzi wa Ciyubunuzyo 13 kakwiina kukazya, ngu Loma, antoomwe a Cikombelo ca Katolika caku Loma. Eelyo notweezyekanya ciimo aziyanza zya Cikombelo ca Katolika eezyo nzyaakabelesya Johane Muyubunuzi ku ciimo ca munyama uuzwa mulwizi, swebo inga twajana kuti zilikonzyene kapati. Kuti twasanganya ku busanduluzi bwakwe Johane bwa “sibwaamu” wamu Ciyubunuzyo 17 amubusanduluzi bwa Daniele bwa simukazya Kristu mu Daniele 7, swebo inga twacaazya buyo katutakwe cintu cakudonaika kuti Cikombelo ca Katolika caku Loma (RCC) cilaa mulimo uucigaminide mu cishinshimi ca Bbaibbele.\\nCikombelo ca Katolika caku Loma cileelela ncobeni kufumbwa busanduluzi buli mucishinshimi eeci. Eeci cikombelo ngo “munyama.”\\nEeci cikombelo ca (RCC) Ncikombelo alimwi Munzi mupati.\\nNcikombelo ca (RCC) ciyakidwe atalaa Malundu aali Ciloba.\\nNcikombelo ca (RCC) cilisakatizya milembo yacisombo ayisubila, agolide amabwe mayandisi.\\nNcikombelo ca (RCC) cilaa nguzu atalaa bantu BOONSE bakkala atalaa Nyika.\\nNcikombelo ca (RCC) cakayakilwa atalaa makunga aabantu aamisyobo azilengwa zyaandeene\\nNcikombelo ca (RCC) cakadadaula malelo otatwe eelyo nicakabaa nguzu.\\nNcikombelo ca (RCC) cilwana Basaante.\\nNcikombelo ca (RCC) cilaa mulombwana omwe uuciiminina akwaambawida boonse.\\nPoopo lwakwe ulalisumpula kuti abaanga ngu Yahuwah.\\nPoopo ulizyibidwe amweelwe wa “666”.\\nNcikombelo ca (RCC) caambaula majwi aakubbodoola akusampaula julu.\\nNcikombelo ca (RCC) cakasoleka kucinca Kkalenda a Mulawo ookwa Yahuwah.\\nNcikombelo ca (RCC) cakalela atalaa boonse kwamyaka iili 1,260.\\nCikombelo ca (RCC) cakanyangwa nguzu zyaco amfulumende yacisi akutolwa “mubuzike.”\\nCikombelo ca (RCC) cakayaswa calufu (pele ciyoopona mukuya kwaciindi).\\nNinzi “caando”ca munyama?\\nIswe tulizyi kakwiina kudonaika kuti Loma ngo “munyama.” aboobo, kwiinda kuti twiide kugantaganta kwaamba “caando camunyama”, atugaminine kubandika kuti ninzi cini “caando” camunzi wa Loma. Kutegwa tujane bwiinguzi, swebo tatweelede akulangaula kulaale pe. Cikombelo ca RCC, mukulidunda akulipakamisa kwabu Lusifa, cilabbodoola kakwiina kufwa ansoni kuti “caando”canguzu zyaco nkusumpula Nsondo. Eeco, mbocilyaamba calo, kuti mbobumboni bwakuti “cilaatala lya Bbaibbele.”\\n“Nsondo ncecitondezyo ca nguzu zyesu . . . cikombelo cilaatala lya Bbaibbele, alimwi ooku kusumpya Nsabata mbobumboni bwakasimpe aaka”. (Malembe aa Katolika ku London, Ontario, Ivwivwi, Sept 1, 1923).\\nCaando ca Munyama\\nOotu twaambo twamatusi aali boobu tulajanika kanjaanji mucikombelo ca Katolika. \"Munyama\" ulikkomene mumulimo wakwe wakusumpula Nsondo yamituni, kakuli kumwi ulyatauka jwi lyokwa Yahuwah kunsaa maulu aakwe:\\n\"Insondo...ncintu cakagaminina kulengwa mu Cikombelo ca Katolika.\"(American Catholic Quarterly Review, January 1883.)\\n\"Nsondo...mulawo wa Cikombelo ca Katolika lwaco cilikke...\" (American Sentinel (Catholic), June 1893.)\\n\"Nsondo nciyanza ca Katolika alimwi kufumbwa kubamba buzuba oobo inga kwaba buyo kuyaamina mu milazyo ya Katolika.\" (Catholic Press, Sydney, Australia, Kasanga Lubwi 1900.)\\n\"Balo [Basikutongooka] bayeeya kuti mulimo wabo kubamba Nsondo akwiisetekanya. Nkaambo nzi? Nkaambo Cikombelo ca Katolika mbocibaambila oobo. Balo kunyina akaambo kambi ncobacitila boobo . . .Kubamba Nsondo aboobo mulawo wabupaizi wiimpene kuzwa kumulawo wabulemu bwakujulu wakubamba Nsabata . . . Ooyo wakabamba mulawo wa Nsondo . . . Ncikombelo ca Katolika.\" (Ecclesiastical Review, Mulumi 1914.)\\n\"Hena muna Kristu uuli woonse tayelede kusalazya buzuba bwa Nsondo akulilesya milimo iitayendelani abuzuba oobo? Hena kubamba mulawo ooyu takusumpukide atalaa milimo njotweelede kucita yoonse na? Pele yebo inga wakonzya kubala Bbaibbele kuzwa Kumatalikilo kusikila ku Ciyubunuzyo, pele tokonzyi kujana keengwe nokaba komwe kazumizya kusetekanya Nsondo.\" (James Cardinal Gibbons, The Faith of Our Fathers ( cakalembwa mu 1917 ), p. 72-73 (cilembedwe ca 16th, p. 111; cilembedwe ca 88th, p. 89).)\\n\"Cilikabotu kwiibalusyanya aba Presbyteriani, ba Baptisti, ba Methodisti, abamwi boonse bana Kristu, kuti kunyina pe aawo Bbaibbele mpolibatabilila mukubamba Nsondo. Nsondo nciyanza ca Cikombelo ca Katolika caku Loma, alimwi aabo babamba buzuba oobo babamba mulawo wa Cikombelo ca Katolika.\" (Priest Brady, mumulumbe wakalembwa mupepa lya The News, Elizabeth, New Jersey, Miyoba 18, 1903.)\\n\"Nguni ooyo Ngotupa Bulemu Akulemekezya kwiinda Mukusetekanya Nsondo? Kuzwa muli ceeci iswe inga twateelela buyo kuti milawo yokwa Leza – ooyo ulaa nguzu atalaa buna Kristu boonse munyika, nokuba mutubungabunga ooto tulikankaizya mu Mangwalo kuti ngomusemo walusyomo lwato, nkaambo babamba buzuba bwakulyookezya kuleka kubamba buzuba bwaciloba bwa mvwiki oobo bulailidwe mu Bbaibbele, pele kuleka kubamba butaanzi. Oobo tulizyi kuti bweelede kulemekezyegwa, akubwaandaanya kuzwa kuzilengwa aziiyo zya cikombelo ca Katolika.\" (Henry Gibson, Catechism Made Easy, #2, cakalembwa ca 9th, mulwi. 1, pp. 341-342.)\\n\"Cakali cikombelo ca Katolika...eeco cakasandula kulyookezya ooku kuti kube mu Nsondo mukwiibaluka kubuka kwa Simalelo wesu. Aboobo kubamba Nsondo kwa Basikutongooka nkupa bulemu, nokuba kuti balatongooka, kunguzu zya cikombelo ca [Katolika caku Loma]\" (Monsignor Louis Segur, Plain Talk About the Protestantism of Today, 1868, p. 213.)\\n\"Basikutongooka...balazumina kuti Nsondo kuleka Mujibelo, mbobuzuba bwakukomba bantu boonse oobo bwakabambwa a Cikombelo ca Katolika eelyo nicaacinca buzuba oobo...Pele muzeezo wa Basikutongooka tuulangiki kuti ulalizeeza kuti ...mukubamba Nsondo, balo bazuminizya nguzu zya mwaambilizi wa cikombelo eeco, Poopo.\" (Our Sunday Visitor, February 15, 1950.)\\n\"Cikombelo ca [Katolika caku Loma] cakacinca kubamba Nsabata kuya ku Nsondo kwiinda munguzu zyabulemu, zitakonzyi kulubila eezyo nzicaapegwa kuzwa kuli yooyo wakacibamba cikombelo, Jeesu Kristu. Basikutongooka mukutaminina kuti Bbaibbele lilikke ndelibasolweda mulusyomo lwabo, tabakwe cibatabilila mukubamba Nsondo pe.\" (The Catholic Universe Bulletin, Kasanga Lubwi 14, 1942, p. 4.)\\nCintu ciindwa kumbali aawa ncakuti, takuli buyo kupilinganya mazuba aamvwiki ooko cikombelo ca Katolika nkocilidunda, pele nkucinca makkalenda. Nokuba kuti basicikolo banji, nobaba bali mucikombelo ca Katolika lwaco, tabakubwene masimpe aaya, pele zintu zyakacitika mumisela yabantu zilatondezya makani woonse aaya kakwiina kwiimpya. Swebo tuyoozumanana aakale kupandaula makani aaya.\\nCikombelo ca Katolika cilidunda kuti cilaanguzu zyakucinca mazuba aasetekene aabulemu bwakujulu, aboobo ooku nkokuzwidilila kwamakanze ookwa Saatani kuti apegwe nguwe bulemu akukombwa = kwiinda mukupanda buzuba bwiindene bwa kukomba.\\nMazuba aa Kujulu Aaasetekene\\nIno walenguka buti webo O Lusifa ontanda yakubucedo! Wasowelwa kunsi yebo ookali koola masi!\\nWakali kuti mumoyo wako, “Ono ndatanta mujulu nkabikke cuuno cabwami bwangu nkakkale atala aanyenyezi zya Leza kujulu.\\nNjookkazikwa acuuno cabwami bwangu, acilundu cakuswaanganina [H4150 - mo'ed], ansonje eeni yacilundu cisalala. Ndatanta atala lyamakumbi, njoolicita kuti nkabe mbuli Sijulu wamajulu (Izaya 14:12-14)\\n\"Imbungano\" mukampango kali atala aawa ndibbala lyakasandululwa kuzwa kubbala lyaci Hebulayo, mo'ed, eelyo \"libelesyegwa munzila imwi kwiiminina mbungano zyoonse zyabupaizi. Ndibbala lijatene acivwuka cini cakupailila lwaco.\"1 Makanze ookwa Saatani kuzwa kumatalikilo, akali aakulibikkila ciindi cakukombwa, kwiinda mukubelesya nguzu, zyakunyanga Mulengi bulemu bwakukombwa. Cikombelo ca Katolika caku Loma, mbuli mumambi wakwe atalaa nyika, ncicakabambilila akuzyola zintu zyoonse akusumpula nguwe.\\n. . . alimwi simwaaba [Saatani2] wakamupa [Loma] nguzu zyakwe, acuuno cakwe, anguzu zyakwe zipati. (Ciyubunuzyo 13:2)\\nNcintu cuusisya kubona bunji bwa bana Kristu mazubaano mbobauntuluzyila bumboni bwa Mangwalo, kumwi zintu zyakashinshimwa kaziyaa kulibonya mumeso aabo. Ncintu cityompya moyo kubona bantu baluulwa kuti mbantu bokwa Yahuwah kabakkede muzyuuno akuswiilila ziyanza zyabantu kumwi Ijwi Lyakwe lipona, lilabaita pele balo balikusukumina kumbali muziyobwedo kusikila lyaakubaa kasuko.\\nNcintu nzi ciimpene a “caando”camunyama?\\nMumangwalo, tujana kuti Loma tajisi buyo “caando, pele lyalo Julu lilaa caando. Zimwi ziindi eeco caando caambwa kuti “nciganto,” ncecaando caandaanya Julu, naa cikazyana a caando ca Munyama.\\nCaando ca Loma = Kusumpula Nsondo akulipandila mazuba aakukomba kubelesya kkalenda lyamazubaano lipilingene (akukazya mulawo wabulemu)\\nCaando \/ Citondezyo ca Julu = Nkuteelela mulawo wabulemu muluyando, kusanganya akubamba Nsabata yabuzuba bwaciloba, Myezi Mipya, amapobwe aaciindi comwe amwaka (zyoonse eezyo zilajanwa mu kkalenda lya Julu)\\nNcintu ciswesya bulowa mumoyo kubona bantu banji baluulwa kuti mbantu bokwa Yahuwah kabaliibide kukkala muziyanza zyatunsiyansiya twabantu kakuli Ijwi Lyakwe lipona, liide kuyobwedwe mukasuko, kalyoompolweda bana bakwe.\\nBikkila maanu kuti: Eelyo notwaamba caando \/ citondezyo ca Julu aawa, twaamba \"kuteelela kwaluyando\" kumulawo wabulemu nkaambo swebo tatukonzyi kutambulika kwiinda mumilimo yanguzu zyesu. Swebo toonse, kakwiina kugwisyila naba omwe, tatweeleli kuyandwa nokuba kufidwa lweetelelo kuli Taata pe. “Bululami bwesu buli mbuli magamba aanunka tombe\"3 mumeso aa Julu, alimwi bulangizi bwesu bulikke ngu Yahushua abululami Bwakwe. Kubamba milawo ya Taata ngomucelo walufutuko, kuleka kuba muyanda wamucelo ooyo. Boonse aabo bali mucilongwe cakuvwunwa a Taata, aabo bamvwene Anguwe, bayookkomanina kubamba milawo Yakwe akupona maumi aabo kweendelanya amumuni uupedwe.4 Aawa mpampawo caando ca Mwami Yahuwah mpocitambwidwa, nkaambo nkuteelela nguwe muluyando cipa kuti uyubununwe muya Wakwe akati kesu.\\nWalelekwa ooyo muntu uteendeli mukulaigwa kwabasofweede, nokuba kwiiminina munzila zyababisyi, nokuba kukkala muciimo cakunonga bantunyina. Pele kukkomana kwakwe kuli mumulawo ookwa Yahuwah; alimwi mizeezo yakwe iyeeya buyo mulawo Wakwe masikati amasiku. (Intembauzyo 1:1-2)\\nKwiinda myaka iili 2,500 kaindi, mushinshimi Ezekiya wakalemba cishinshimi cikankamika eeco cipandulula kupindauka kwa kkalenda ooko nkotwalibonena mazubaano. Busanduluzi bwakwe bulimasimpe mazubaano, nkaambo zyuulunzuma zya bana Kristu baliimvwi kabadukwide masyule aabo kumulawo wa Mwami Yahuwah kumwi kabasumpula kkalenda libelesya zuba luzutu lyaku Loma.\\nKilisimasi: Nkuwakazyila, Misela a Zilengwa Zyawo\\nMpoonya wakati kuli ndimwe, Hena wacibona eeci, yebo Omwanaa muntu? Kocenguluka alimwi nkaambo ulabona zintu zinjaanji zisesemya akutondwa kwiinda zyeezyi. Mpoonya wakandileta mukkoce lyamukati kaŋanda yokwa Yahuwah; nkabela, amulange, kumulyango watempele lyokwa Yahuwah, akataa cipaililo acibuye, kwakali balombwana bali makumi obile abosanwe, bakadukwide masyule aabo kutempele lyoka Yahuwah, alimwi masyu aabo akalangide kujwe; mpoonya bakali kukomba zuba kabatozyede masyu aabo kulanga kujwe. (Ezekiya 8:15-16)\\nEelyo notumvwisisya mazuba aa Kujulu aakulyookezya ncaayandikila (akubalilwa kubelesya kkalenda lya Kujulu), swebo inga twayungizya kugwitila mumyoyo eelyo notubona baabo bacita caali nokuba batakubwene kusofwaazya mazuba aayo, kumwi kabasumpula mazuba aamunyama, mbuli bwa Mujibelo \/ Nsondo, Kkilisimasi, a Isita.\\nOoku kutyompokelwa nkotujisi mumyoyo yesu nkaambo kazintu zyamusyobo ooyu, kulizyibidwe kuli Taata Yahuwah, mbweenya mbuli muzeezo uuli woonse, mbwalimvwide mumoyo muntu, amakanze aali mumoyo wamuntu. Muluyando Lwakwe, Walo ubikka caando Cakwe (citondezyo Cakwe) ali boonse aabo baminidwe akulilauka nkaambo kakubula mulawo ooko kuyaa kulibonya muzintu zitondwa zinjaanji zicitika.\\nMpoonya Yahuwah wakati kuli nguwe, Koya akataa munzi, wiinde akataa munzi waJerusalema, alimwi ukabikke caando ankumo zyabalombwana aabo batongela akulilauka zitondwa zyoonse zicitigwa mukati kamunzi ooyu. (Ezekiya 9:4)\\nMpoonya Mwami Yahuwah ulailila batumwa Bakwe kuti bajaye kufumbwa uutajisi citondezyo naa caando Cakwe. (Amubikkile maanu kuti caando \/ citondezyo cokwa Yahuwah ncintu ciimpene ku caando camunyama. Kumamanino aaciindi, boonse bantu banoocipona banoojisi caando akataa zyobile eezyo; kunyina muntu unikwiimvwi akati pe katajisi caando pe.)\\nAlimwi kuli bamwi wakaamba nkemvwide kuti, Komutobela mumunzi: Liso lyako litabaa lweetelelo, nokuba kufwida luzyalo . . .pele mutasweni munsaa muntu uuli woonse uujisi caando; alimwi amutalikile kuŋanda yacipaililo yangu. Mpoonya bakatalikila kubalombwana bansiku aabo bakali kupona kiitaninga yakwa ŋanda yakupailila. (Ezekiya 9:5-6)\\nCaando: Ncamasimpe naa Ncakweezyeka buyo?\\nBantu banjaanji balakazya kumwi kabaamba kuti “caando camunyama” ceelede kuba caando cilibonya (mbuli ciganto ca kkompyuta, nsimbo, nokuba cidinto cimwi cintu) eeco cikonzya kubonwa ameso nokuba \/ kujanwa abantu. Muli Ezekiya 9 (atala aawa), nokuba boobo, swebo tulaa mukonzyanyo uutusalazyila kuti eeco “caando” ncintu cikonzya kubonwa buyo a Taata abangele Bakwe. Kuyungizya waawo, ooto tumpango twa Ciyubunuzyo tujuzya “caando camunyama” kuli ndiswe mu Ciyubunuzyo 13, tuzingulukidwe zitondezyo zinjaanji. Ooyo munyama uuzyila mulwizi mumukonzyanyo, tatondezyedwe aanga munyama uunuunuka kazyila mumeenda. Nokuba kuti ooyo mulaka uubelesyegwa mutwaambo ootu, waambilizya zintu mumaambila mbali, pele weelede kupandululwa kubelesya zitondezyo. Aaka kaambo kaya kumbele kutondezyegwa mukwaamba waawo caando camunyama mpoceelede kudintwa amubili wamuntu:\\nMpoonya mungele watatu wakabatobela, kaamba ajwi pati kuti, Kuti kube muntu naba omwe uukomba munyama acinkonzya cakwe, akutambula caando cakwe ankumo yakwe nokuba mujanza lyakwe, ooyo lwakwe nguyoonywa waini wabukali bwa Yahuwah, uutilwa munkomeki yabukali Bwakwe kuutavweledwe. . . . (Ciyubunuzyo 14:9-10)\\n666: Mweelwe wa Munyama\\nKutondezya Balaa Nguzu zyokwa Saatani!\\nAnkumo ndibbala libelesyedwe mumaambila mbali woonse aa Cizuminano Cakale mukwaamba muzeezo, mizeezo, nokuba zintu nzyasyoma muntu:\\nAboobo, imvwula yalesyegwa kuwa, kucinyina mvwula nkukula nsoke. Inywe mulaa nkumo ya sibwaamu; nkaambo mulakaka kulibatamika kuti mweempwe. (Jelemiya 3:3)\\nAmulange, Ime ndayumya masyu eenu kunembo lyamasyu aabo, alimwi ankumo zyenu zyayumina nkumo zyabo. Mbuli bbwe liyumu nta, liinda kuyuma kwiinda bunweba, Ime mbweebamba nkumo zyenu kuti zibe; mutayoowi nokuba kutunuka nkaambo kambobalangika, nokuba kuti mbantu bazangide. (Ezekiya 3:8-9)\\nIjanzancecitondezyo cibelesyegwa mu Cizuminano Cakale coonse kwaambilizya zintu eezyo nzyacita muntu nokuba zilengwa zyakwe.\\nKufumbwa cintu ijanza lyako ncilyajana cakucita, kocicita eeco anguzu zyako zyoonse; nkaambo kunyina mulimo nokuba cintu nokuba luzyibo nokuba busongo mucuumbwe ooko nkomuya inywe. (Mukambausi. 9:10)\\nAmubambe milawo yangu kutegwa mupone, Alimwi milawo yangu ibe kuyandisya kwa meso aanu. Amuyaangilile kuminwe yenu; Amwiilembe atalaa myoyo yenu (Twaambyo 7:3)\\nEeci cilengwa cilaba mbuli lubata ajanza lyanu naa ciibalusyo ankumo zyanu, eeco cinoomwiibalusya kwaamba akwiisya milawo ya Mwami Leza, nkaambo ngonguwe wakamugwisya mu Ijipiti ajanza lyakwe lyanguzu. (Kulonga 13:9)\\nMutakalubi milawo eeyi njendamupa buno buzuba. Amukaiisye bana banu cabunkutwe. Kamwiibaluluka kufumbwa nkomubede mumaanda, nimuli mulweendo, nimulyookezya nikuba kubeleka. Kamulyaanga kumaboko kuti cibe citondezyo akwiisama kunkumo kuti cibe ciibalusyo. (Ciibalusyo 6:6-8)\\nAmulondole majwi aangu aaya mumyoyo yanu amumizeezo yanu, kamwaaanga kumaboko aanu kuti cibe ciibalusyo akwaasama mutukomo twakwaangilila ankumo. (Deut. 11:18)\\nAmubikkile maanu: Teezyo zintu zyakulisakatizya akataa meso zyaambilizya nkumo yamuntu. Kweendelanya bwaamba bbuku lyamutwe wakuti Theological Wordbook of the Old Testament, kwaanda nkumo ajanza \"cakali cintu cakazyibidwe mumukonzyanyo wakwaamba milawo yokwa Leza kuti ooto 'tukomo twakulyaangilila' . . . eezyo zyakalailidwe mumilazyo yokwa Mozesi. (Ciibalusyo 6:8; 11:18) [eeyo iimanizya kutondezya mbwiiyelede kubambwa Nsabata amazuba aamapobwe]. Ootu 'tukomo twakulyaangilila' twakeelede kuba 'ziibalusyo' atalaa nkumo . . . kaziibalusya muna Isilayeli kuti atontomane kuyeeya milawo yokwa Simalelo akwiibamba. Alimwi aakale buJuuda bwakatalika kubelesya munzila zitazumizyidwe cakuti Mufutuli wakababwentela (Mateyo 23:5).\"5\\nKubaa cintu cimwi mbuli caando nokuba \/ citondezyo ankumo nkusyoma nokuba kuzuminizya zintu zili mumizeezo. Kubaa caando \/ citondezyo mujanza lyako nkuzumina nokuba kutabilila cintu eeco mumicito nokuba muzilengwa zyako.\\nAmubikkile maanu kuti Johane wakali sicikolo wa Mangwalo. Walo wakalizyibide malembe ookwa Mozesi abashinshimi. Eezyo zintu nzyaakabona muzishinshimi zyakwe amumulaka ooyo ngwaakali kubelesya kuli mbabo tiizyakali zintu zyeenzu kuli nguwe. Walo wakali kunga kamvwide zyoonse zyakalembedwe mu Mangwalo aa Cizuminano Cakale. Alimwioobo mbombubo walo mbwaakali kuyanda kuti abalo aabo babala nzyaakali kulemba kuti bakonzye kusandulula zintu eezyo.\\nIno mvwiki yamazubaano ibeleka mulimo nzi muzintu zyoonse eezi?\\nMbuli mbotwaamba kale, iikkalenda lyamazubaano ndyabumpelenge. Ikkalenda lina Gregory ndyotubelesya mazubaano munyika yoonse lyakazyila mulweeno lwakatola myaanda minjaanji yamyaka yakweena akupilinganya twaambo. Talili kkalenda lyakabambwa ku Malengelo alimwi talili kkalenda ndibakali kubelesya bamatata, bashinshimi, abaapositolo.\\nMusela wakkalenda lyamazubaano mubufwaafwi:\\nMvwiki Yamazuba aali Lusele?\\nMusela wa Kkalenda lina Juliyasi\\nMunsaa kubamba kkalenda lina Juliyasi, ikkalenda lya Bulelo bwa Loma ndilyakali kubelesyegwa kalilaa mazuba lusele mumvwiki yomwe.\\nMu 45 B.C. - kkalenda lina Juliyasi lyakabambwa. Kkalenda lina Juliyasi lyakaleka kubelesya mwezi mukubalila mazuba63, pele lyakazumanana kubelesya mvwiki yamazuba aali lusele.\\nMusela mutaanzi kuzwa ciindi ca Kristu (A.D.) - Kkalenda lina Juliyasi lyakasanduka akutalika kubelesya mvwiki yamazuba aamituni aali ciloba, akutalikila mvwiki Mujibelo akumanina muli Bwasanu.\\n321-325 A.D. (Muswaangano waku Nicaea) - Constantine wakabamba mvwiki yamazuba aamituni, iitalikila mu Nsondo akumanina Mujibelo.\\n1582 - Poopo Gregory XIII wakajuzya kkalenda lina Gregory. Eelyo naakali kupindula kkalenda kuti libe lina Gregory, wakagwisyila mazuba aali kkumi (Kavwumbi kaniini 5-14) kutegwa ayelanye kkalenda eelyo kuziindi zyamwaka. Imvwiki yamazuba aamituni aali ciloba eeyo Constantine njaakatalisya ku Muswaangano waku Nicaea tiiyakazimaana mukucinca ooko pe.\\n1927 – Inyika yakaswaangana mukubelesya kkalenda lina Gregory. (Cisi ca Turkey cakali cakucaalizya kutalika kubelesya kkalenda eelyo.7)\\nTwaambo twamisela tulasalazya kuti mvwiki yamazuba aali ciloba eeyo (iitalikila mu Nsondo akumanina Mujibelo) akubelesyegwa munyika yoonse mazubaano, yakatalikila buyo kubelesyegwa myaka iili 1,700 yakainda. Aawa mpaali kaambo kamakani woonse. Mulengi wabamba ciindi takonzyi kujanwa kabelesya kkalenda lya Loma (munyama) eelyo lyakatalikila kubelesyegwa myaka iili 1,700! Aabo bazumanana kulamatila muzeezo wakuti mvwiki yakali kuzinguluka lyoonse kakwiina kulekezya, kutalikila mu Nsondo akumanina Mujibelo, bacita boobo kumwi kabasiila kumbali bumboni bwa Bbaibbele abumboni bujanwa mumisela yaanyika. Kuti kakucili muntu uucisunkwa kuti akumbatile lusyomo lwa mvwiki iizinguluka kakwiina kuyozya, ooyo muntu weelede kubikkila maanu aakwe kuti Mweengwe Uutalikilwa Kubalila Mazuba alimwi weendelezya mvwiki yamazubaano, awalo wakabikkwa abantu bakafwa kale ku Washington D.C. Myaka yakainda iili 200, mu 1884.\\nIkkalenda lya Mulengi:\\nIkkalenda lya Mulengi ndikkalenda libelesya mwezi-azuba, kuleka kuba kkalenda lyaku Loma libelesya zuba luzutu.\\nMpoonya Elohimu wakati, Akube mimuni mumweenya wakujlu kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ayibe yazitondezyo, ziindi zyamwaka [ ziindi zyakukomba], akutondezya mazuba , amyaka. (Matalikilo 1:14)\\nMumangwalo, mwezi omwe-omwe ulatalikwa mukusekelela buzuba bwiimpene bwakukomba: Buzuba bwa Mwezi Mupya. Nkaambo kakuti oobo mbuzuba bwakukomba, tabuli mucibeela camazuba aakubeleka milimo aali cisambomwe aatobela mbubo mumvwiki ntaanzi yamwezi ooyo. Buzuba butaanzi bwa Mwezi Mupya lyoonse butalikila kubucedo butobela cainda ciindi cakwiimpana kwa mwezi azuba eelyo mwezi nuutalika kuyaa kumweka bupya. Mazuba aali cisambomwe alatobela, mpoonya Nsabata yabuzuba bwaciloba ayalo ilasika mubuzuba bwalusele kuzwa kumatalikilo aamwezi. Mvwiki zyotatwe zyilatobela , akumanina muli bwa 29th. Kwiinda mukupima akubalila mazuba kusikila kuli bwa 29th, ciindi cakwiimpana mwezi azuba cilakonzya kuyubununwa kutegwa muntu akonzye kuzyiba naa ooyo mwezi ulaa mazuba aali 29 nokuba aali 30. Kunyina mwezi ulaa mazuba aayindilizya a 30. Kkalenda lyamasimpe libelesya mwezi-azuba, lilakonzya kubelesyegwa amuntu uuli woonse. Mazuba aamvwiki lyoonse asikila mubuzuba mbweenya bwa mwezi. Kufumbwa nobwaambwa buzuba bwa ciloba bwa Nsabata mu Mangwalo, lyoonse busikila muli bwa 8th, 15th, 22nd abwa 9th bwa mwezi kubalila kuzwa kumatalikilo aamwezi ooyo. (Kkalenda lya Mulengi)\\nAmwiibaluke alimwi, kuti kuli kwiimpana ncobeni akataa caando camunyama a caando ca Kujulu:\\nCaando cokwa Loma = Nkusumpula Nsondo akubamba ziindi zyakukomba eezyo zijanwa kubelesya kkalenda lyalucengo (liteendelani amulawo wabulemu)\\nCaando \/ Citondezyo ca Kujulu = Nkuteetela mulawo wabulemu muluyando, kusanganya akubamba buzuba bwa Nsabata, Myezi Mipya, amapobwe aaciindi comwe amwaka (woonse aayo mapobwe kaajanwa kubelesya kkalenda lyabulemu lya Kujulu)\\nAabo bayumya nsingo kubelesya kkalenda lyamunyama kuti bajane mazuba aakukomba bayoolijana kabalaa (caando camunyama), kakuli aabo bakkomanina kuteelela lwiito lwakuti “kamuzwa muli nguwe” akulisalila kukomba kweendelana akkalenda lya Kujulu, bayootambula caando cokwa Yahuwah.\\nBulwani Bujaila Limwi: Ibbiza lya Trojani lya Munyama\\nMuzeezo wakusyoma kuti mvwiki ilazinguluka kakwiina kuyozya nde bbiza lya Trojani lili mumizeezo yamakunga aabantu; eeci ncecintu ciyoopa kuti caando camunyama cikatambulwe kakwiina kulwana, kutongooka nokuba kubonwa nocitikasike, akataa bantu aabo balidunda kuti bayandisya Nsabata zyokwa Yahuwah amapobwe aakwe – nkaambo lyoonse bayimina buyo mukaambo kakulwanina Mujibelo nokuba mu Nsondo.\\nMwaalumi amwanakazi uuli woonse, weelede kulibalila kutegwa alitondezye kusyomeka. Mumuni wabumboni bwa Mangwalo ujisi bumboni bwamisela minjaanji, aboobo kunyina kulilekelela muntu naba ni mukuzumanana kuti mvwiki yamituni yamazubaano ncibeela camulongo wamvwiki zitaaluka kusikila ku mvwiki ya Malengelo. Teesyi mbocibede oobo pe. Ooko nkweezyeezya buyo alimwi zilengwa zyabantu tazikonzyi kutabilila lusyomo oolu. Twakukomba mukwesu kuti utaimini mujwi lyankamu ya WLC mukaambo aaka. Kolivwuntawida lwako omwini mumuuya wakupaila. Kunyina pe kasimpe nokayoowa kuvwuntauzyigwa.\\nMwaalumi amwanakazi uuli woonse weelede kulibalila kutegwa alitondezye kusyomeka. Mumuni wabumboni bwa Mangwalo ujisi bumboni bwamisela minjaanji, aboobo kunyina kulilekelela muntu naba ni mukuzumanana kuti mvwiki yamituni yamazubaano ncibeela camulongo wamvwiki zitaaluka kusikila ku mvwiki ya Malengelo.\\nCamana ciindi, nobayandwa. Inyika iyaakudenauka kuzwa mpoyiimvwi. Tuyaakuswena munsaa ciindi camamanino alimwi linolino muntu uuli woonse atalaa Nyika (kusanganya ANDUWE), unoosalide cakutajokolosya kuti atambule lwiito lwa Taata lwakupona buumi butamani, nokuba kukaka buumi oobo. Kumamanino, muntu uuli woonse uyoobaa caando cokwa Yahuwah nokuba caando ca Loma ( \"caando camunyama\"). Lino tacicili ciindi cakulikwaya akubaa kantya kutobela zintu nzyotusyoma, kusanganya a kkalenda eelyo ndyotulamatide kutobela nokuba mazuba aamapobwe ngotusekelela. Kusala kwesu buno buzuba nkokusala nkotuyoogama cifumo, akwakuyoogama lyoonse kukabe kutamani.\\nMusela ulasalazya kakwiina kudonaika kuti:\\nMvwiki yamazubaano iilaa mazuba aali ciloba tiili cibeela camulongo wamvwiki zisikila ku Malengelo pe.\\nMujibelo tabuli buzuba bwaciloba bwa Nsabata yamu Bbaibbele.\\nKunyina mapobwe aamu Bbaibbele aabulemu aakonzya kujanwa mu kkalenda lyaba Loma lya munyama.\\nIkkalenda lyamazubaano muzeezo wakazyila kubulelo bwa Loma.\\nBumboni bwa Mangwalo bulimasimpe kusalazya:\\nImvwiki yamu Bbaibbele ilainduluka kutalika lyoonse mu Mwezi Mupya.\\nBuzuba butaanzi bwa Mwezi Mupya mbobuzuba butaanzi bwamwezi alimwi bulatobelwa amazuba aali cisambomwe aakubeleka milimo, mpoonya akusika Nsabata mubuzuba bwaciloba. Mazuba aali cisambomwe aamilimo alatobela aawo, mpoonya kuyoosikila mu Nsabata iitobela mubuzuba bwa ciloba. Ooyu mulongo wamazuba ulainduluka kwamvwiki zyone mumwezi omwe-omwe wa Bbaibbele uutobezya mwezi ngotubona ameso.\\nInsabata yabuzuba bwaciloba lyoonse isikila mubuzuba bwa 8th, 15th, 22nd, abwa 29th bwa mwezi uubonwa ameso.\\nInsabata ya Bbaibbele yabuzuba bwaciloba amapobwe aaciindi comwe amwaka akonzya buyo kujanwa kubelesya kkalenda lyabulemu lya Kujulu.\\nPhiladelphia Naa Laodicea? Uli cikombelo nzi webo?\\nNinzi yebo ncoticite ono?\\nHena yebo ucizumanana kukotamina kkalenda lyamunyama? Hena yebo wazumina caando cakwe kakwiina kutongooka nokuba kubikkila maanu? Naa yebo, mbuli ba Berea bakali kusyomeka, ulavwuntauzya zintu zyoonse eezyi kuti ulibonene kuti naa zili masimpe?\\nLino mbukwakasiila buyo, basyomi bakatumina Paulu a Sailasi kumunzi wa Beleya. Nibakaakusika, bakaya kucikombelo ca Bajuda. Bantu baku Beleya bakali aamyoyo iiyandisya kumvwisya kwiinda baku Tesalonika. Bakayandisya kuswiililisya makani amyoyo iimaninide, alimwi bakali kubalulula akwiiya Malembe buzuba abuzuba kuti babonesye naa eezyo nzyaakali kwaamba Paulu zyakali zyakasimpe ncobeni. (Milimo 17:10-11)\\nBuumi butamani bulakonzya kutambulwa. Kosala buno buzuba Ooyo ngoti sale kubelekela. Utayumyi moyo wako mulweeno lwa manjezyeezya aziyanza zyabantu, pele kokayandaula kasimpe amoyo wako woonse.\\nLuyando akusyomeka zibe mbuli kalungu kakusama munsingo, zikkalilile mumoyo. Nkaako Leza abantu bayoobotelwa mulinduwe, eelyo uyooba aazina bbotu. Syoma Mwami Yahuwah amoyo wako woonse utaccilili maanu aako omwini, koyeeya Mwami Leza mumilimo yako yoonse eelyo uyookululamikila nzila zyako. (Tusimpi 3:3-3:6)\\nMangwalo woonse aalembedwe akazyila mu Bbaibbele lya KJV nokuba lya NKJV, pele buyo kuti kwalembwa bumbi. Mazina aabulemu aa Taata a Mwana akajokezyegwa mutumpango twakalembululwa.\\n1 \"Lexical Aids to the Old Testament,\"Hebrew-Greek Key Word Study Bible, p. 1626.\\n2 “Simwaaba”mu Ciyubunuzyo 13:2 caambilizya Saatani. \"Nceciindi eeco tosi eelyo nilyakasowelwa ansi, njenzoka yakaindi, iitegwa Siluuni naa Saatani, njiicenga bantu boonse baansi. Yakasowelwa ansi aano antoomwe abangelo bayo boonse\" (Ciyubunuzyo 12:9)\\n3 Izaya 64:6\\n4 Bunji bwabatobeli bokwa Yahuwah aabo bakatusolweda tiibakajisi mumuni ngotujisi mazubaano. Balo bakali kusyomeka muli zyoonse nzyobatapedwe, alimwi lino mulimo wesu wakutambula kufumbwa eeco Mwami Yahuwah ncayubunwida musela wesu.\\n5 Harris, R. Laird., Archer, Gleason L., Waltke, Bruce K., Theological Wordbook of the Old Testament, Basimba mabbuku ba Moody , 1980, Cilembedwe 804a, p. 348.\\n6 \"Akataa musela mutaanzi Julius Cæsar wakatamba Sosigenes, waku Alexandria syaazyibwene wazilengwa leza zyamumweenya wakujulu kuti abambulule kkalenda, mpoonya Sosigenes wakakanza kuti ilikke nzila yakaluleme yakali yakusiila limwi kkalenda litobezya mwezi uubonwa ameso. Myezi yeelede kubikkwa kweendelana aziindi zyamwaka, alimwi mwaka uubelesya zuba luzutu ngowakatalika kubelesyegwa, mbweenya mbuli mu kkalenda lyaku Ijipita . . . .\" (\"The Julian Calendar,\" Encyclopædia Britannica.)\\n8 Ibbala lisanduludwe kuti \"ziindi\" mubbuku lya Matalikilo 1:14 ndyakuti mo'ed. \"Mo'edndibbala libelesyegwa mukwaamba miswaangano yakubunganina kukomba. Lyakali kubelesyegwa antoomwe a civwuka cakupailila lwaco. . . . oomo [Yahuwah] mwaakali kuswaanganina abana ba Isilayeli muziindi zyakasalidwe kuti abayubunwide kuyanda Kwakwe. Ndibbala lyaambilizya mbungano zyakupaila zya . . . bantu bokwa [Yahuwah].\" (\"Lexical Aids to the Old Testament,\" Hebrew-Greek Key Word Study Bible, p. 1626.) Kutegwa ujane zinjaanji zijatikizya ciiyo cipati eeci, kobalacilembedwe mu Kkalenda lya Mulengi.","num_words":3452,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"“Amucije Bwaamu” (1 BaKorinto 6:18) | Luyando LwaLeza\\n“Muleelede kufwidwa zizo zyanu zyaansi. Amuleke bwaamu abusofwaazi amujamuja azisusi zibi akulikumbuzya (ncintu comwe akukomba mituni).”—BAKOLOSE 3:5.\\n1, 2. Balamu wakachitaanzi kuti ayene bantu baJehova?\\nSIKULABULA wiinka kubusena nkwayandisya kulabwida. Mumizeezo yakwe, kuli musyobo wabaswi mbayanda kucha. Wabikka chakulya chiyandwaa baswi akalobyo mpawo wakawaalila mumaanzi. Kwakayindi kaniini wabona kantambo kakalobyo kabbila mumaanzi, wakadonsa mpawo wagwisya muswi. Kalaalumwemwe wabona kuti wasala chakulya chiyandwaa baswi.\\n2 Mumunyaka wa 1473 B.C.E., mwaalumi uutegwa Balamu wakayeeya chintu nchaakali kuyoobelesya chili mbuli chakulya chiyandwaa baswi kuti ayene bantu. Wakali kuyanda kweena bantu baLeza, bakabungene kuMabuwa aaku Moabu, kwakali aafwiifwi aNyika Yachisyomezyo. Balamu wakalyaamba kuti munsisimi waJehova, pesi wakali mutangazu, wakali wakumbilwa kuti akeene maIsrayeli. Nikuba boobo, Jehova wakanjilila alimwi Balamu wakalongezya maIsrayeli. Kayanda kujana bulumbu bwakwe, Balamu wakayeeya kuti ulakonzya kuchita kuti maIsrayeli atukilwe aLeza kuti achita chibi chipati. Kalaamakanze aayo mumiyeeyo, Balamu wakabelesya basimbi bakuMoabu kuti beene maIsrayeli.—Myeelwe 22:1-7; 31:15, 16; Ciyubunuzyo 2:14.\\n3. Nzila yakabelesegwaa Balamu yakazwidilila biyeni?\\n3 Yakabeleka na nzila eeyi? Yakabeleka kuli bamwi. Makumi-makumi aazyuulu abaalumi baku Israyeli bakajatwa aakakole aaka kwiinda ‘mukuvuula abana basimbi ba-Moabu.’ Bakatalika kukomba baleza babaMoabu, kuswaanizya akukomba Baala-Peori, leza wakuzyazya naa wakoonana. Eezi zyakapa kuti maIsrayeli aali 24 000 afwe kabali babaa fwiifwi kuti banjile muNyika Yachisyomezyo. Eeli lyakali penzi pati loko!—Myeelwe 25:1-9.\\n4. Niinzi chakapa kuti bantu biingi baku Israyeli bachite bwaamu?\\n4 Niinzi chakapa kuti kube penzi eeli? Bantu biingi bakatalika kulyaanzania aLeza wakabagwisya kuEgepita, wakabasanina munkanda akubalangania mane bakasike kunyika yachisyomezyo. (BaHebrayo 3:12) Kayeeya atalaa kaambo aaka, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Alimwi tutaciti bwaamu mbubakacita balo, lino kwakawa mubuzuba bomwe bantu bali zyuulu zili makumi obile azitatu akati kabo.” *—1 BaKorinto 10:8.\\n5, 6. Nkamboonzi zyakachitika kumaIsrayeli chiindi nibakali kuMabuwa aaku Moabu niziyandikana loko kulindiswe?\\n5 Lugwalo lwaMyeelwe lulazyiiyo ziyandikana loko kubantu baLeza, mbukunga babaa fwiifwi kuti banjile munyika yakasyomezegwa mbotu loko. (1 BaKorinto 10:11) Muchikozyano, maboneno aabantu atalaa makani akoonana alikwiindilila kubija kwiinda muchiindi chabantu bakuMoabu. Munyaka amunyaka maKristu miingi alajatwaa kakole aaka, kakajata maIsrayeli kakuchita bwaamu. (2 BaKorinto 2:11) Amwi maKristu mazubaano alaalweeno lunyongania bamwi mumbungano yachiKristu mbuli zyakachitwaa Zimri, wakanjilaa mwanakazi waku Midyani mutente lyakwe mubusena bwakali kukkala maIsrayeli.—Myeelwe 25:6, 14; Juda 4.\\n6 Ngawalibona na kuli muchiimo chili mbuli chamaIsrayeli bakali kuMabuwa aaku Moabu? Ngawazibona na zilongezyo nzyotakajane munyika mpya iili kunembo? Ikuti kakuli boobo, chita zyoonse nzukonzya kuti ukkale kuli muluyando lwaLeza kwiinda mukuswiilila mulawu wakuti: “Amucije bwaamu.”—1 BaKorinto 6:18.\\nMabuwa aaku Moabu\\n7, 8. Ino “bwaamu” niinzi, alimwi aabo babuchita batebula biyeni nzibabyala?\\n7 Kweendelanaa Magwalo, bbala lyakuti “bwaamu” (muchiGriki litii, por·neiʹa) lyaamba koonana kwabantu batakwetene zilaamulawu. Alubo buswaanizya kuchita bumambi, buvuule, koonana kwabantu batakwetene, kubikka chinswe chawumwi kumulomo naa kumatako naa kujata chinswe chamuntu ngotakwetenaawe. Alubo kuswaanizya koonana kwabantu bachaalumi naa bachanakazi chabo-chabo naa koonana amunyama. *\\n8 Magwalo aamba chaantanganana kuti aabo bachita bwaamu tabakoyooyinkilila kunembo kabali mumbungano yachiKristu alimwi tabakajani buumi butamani. (1 BaKorinto 6:9; Ciyubunuzyo 22:15) Nikuba lino, balakonzya kulyeetela mapenzi ali mbuli kutalemekwa, kutamvwanana mulukwatano, kubaa bana bamusokwe, kubaa manjezeezya abapa mulandu, kubaa malwazi, nikuba kufwa. (Bala BaGalatiya 6:7, 8.) Kujana wayanda na kupona munzila eeyi yeeta mapenzi? Chuusisya nchakuti, bantu biingi tabayeeyi atalaa mapenzi aakonzya kubawo chiindi nobasala chabufuba-fuba kwiinda mukweebela zifanikisyo zisesemya (ponogilafu).\\nPONOGILAFU NINTAAMU YAKUSAANGUNA\\n9. Ponogilafu tiinyonganyi na mbuli mbubaamba bamwi? Pandulula.\\n9 Munyika zyiingi, ponogilafu ilajanika mumapepa-twaambo, munyimbo, mumaTV, amumaWebbusayiti aajanika aIntaneti. * Tiinyonganyi na mbuli mbubaamba bamwi? Ilanyongania! Aabo beebela ponogilafu balakonzya kubaa chiyanza chakusanaa zizo zyabo zyamubili munzila yeetelezya muzeezo wakoonana alimwi balakonzya kubaa “luciso luusya bweeme,” zikonzya kupa kuti bakachilwe kulijata kumakani akoonana, babaa zisusi zitali kabotu, batamvwanani mulukwatano naa kuti balekane. * (BaRoma 1:24-27; BaEfeso 4:19) Umwi sikuyanduulisisya zyabusilisi wakakozyanisya kutalijata kumakani akoonana abulwazi bwa cancer. Wakaamba kuti: “[Kutalijata kumakani aakoonana] kwiinkilila kunembo alimwi kulakomena. Nkuche kuti kumane akulikke alimwi kulakatazya kusilika.”\\nKubelesya Intaneti aantanganana mbusongo\\n10. Kujana twaabelesya biyeni malayilile ajanika mulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15? (Langa lubo kabbokesi “ Mbondakajana Manguzu Aakukonzya Kulijata Kabotu.)\\n10 Yeeya atalaa majwi aajanika mulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15, lwaamba kuti: “Muntu ulatepaulwa na alengawidwa akoongwa kuzisusi zyakwe mwini. Eno zisusi zyamita buyo, zilazyala zibi, azyalo zibi zyakomena zilatumbuka lufu.” Nkinkaako, kuti wabaa zisusi zibi mumiyeeyo yako weelede kubweza ntaamu chakufwaambana kuti uzigwisye! Muchikozyano, ikuti wabona chifanikisyo chisesemya kutayeeyeli, weelede kufwambaana kulanga kumbi, kuzima kkompiyuta naa kuchincha channel ya TV. Chita zyoonse nzukonzya kuti utantamuke muzeezo wakutalijata kabotu kachitanasimpa miyanda kulinduwe akukuzunda!—Bala Matayo 5:29, 30.\\n11. Kujana twatondeezya biyeni kuti tulamusyoma Jehova chiindi notulwanaa zisusi zibi?\\n11 Kaambo kapati nkakuti Ooyo uutuzi kwiinda mbotulizi utusungwaazya kuti: “Muleelede kufwidwa zizo zyanu zyaansi. Amuleke bwaamu abusofwaazi amujamuja azisusi zibi akulikumbuzya (ncintu comwe akukomba mituni).” (BaKolose 3:5) Chimwi chiindi kuchita oobo kulakonzya kutuyumina. Pesi yeeya kuti tulaa Ndeende wesu wakujulu ulaamoyo mulamfu ngotukonzya kubuzya zitukatazya. (Intembauzyo 68:19) Nkinkaako, ikuti wabaa mizeezo mibi weelede kumubuzya chakufwambaana. Komba kuti ujane ‘nguzu zigambya,’ alimwi yezya kukkala koyeeya zintu zili kabotu.—2 BaKorinto 4:7; 1 BaKorinto 9:27; langa kabbokesi katii, “ Mbondikonzya Kuleka Chiyanza Chibi.”\\n12. “Moyo” wesu niinzi, alimwi nkamboonzi nitweelede kuubamba?\\n12 Mwaalumi musongo Solomoni wakalemba kuti: “Bamba moyo wako cakucenjela loko, nkaambo mulinguwo mobuzwa buumi.” (Tusimpi 4:23) “Moyo” wesu chaamba mbotubede mukati, mbotubede choonzyo mumeso aaLeza. Kuyungizya waawo, nzyabona Leza mumyoyo yesu nzizyo zitondeezya kuti tuyoojana buumi butamani naa kuti tatukabujani, kutali mbotuboneka mumeso aabantu. Mbukubede alimwi kulayandikana. Mwaalumi uusyomeka Jobu wakapanga chizuminano ameso aakwe kuti atalangi mwanakazi chakumumenena mate. (Jobu 31:1) Eelyo kaka, eechi nchikozyano chili kabotu loko kulindiswe! Kalaa muzeezo uli boobo, sintembawuzyo wakakomba kati: “Gwisya meso aangu kukulangilila zyabuyo.”—Intembauzyo 119:37.\\nMBONDAKAJANA MANGUZU AAKUKONZYA KULIJATA KABOTU\\nUmwi mulombe uuchikula wakaamba kuti: “Nindakachili mulombe ndakajatwaa kakole kakweebela ponogilafu achiyanza chakusanaa zizo zyamubili munzila yeetelezya muzeezo wakoonana. Mbindakali kwiiya aabo kuchikolo bakali kubona chiyanza eechi kachili chintu chibotu kuti chichitwaa muntu woonse uuchikula. Pesi chakanyongania manjezeezya aangu alimwi ndakaba muntu uutalijati kabotu. Ndakazoobona kuti ndakali ndaba muzike wazisusi zyangu. Nikuba boobo, ndakakonzya kuzunda ziyanza zyangu zibi akaambo kalugwasyo luzwa kuli Jehova akumbungano yakwe. Lino ndisala beenzuma chakuchenjela, mbukunga ndilizi kuti bamwi bantu balakonzya kundeena. Ndakabona kuti kukomba akwiiya Bbayibbele chiindi choonse kulagwasya kuti nditabweedi lubo mukuchita michito mibi. Lino tandichili muzike wazisusi zyanyama pesi ndibotelelwaa choolwe chakuba smupayiniya wachiindi choonse.”\\nDINA WAKASALA CHABUFUBA-FUBA\\n13. Dina wakalini, alimwi nkamboonzi kusala kwakwe nikwakali kwabufuba-fuba?\\n13 Mbuli mbutwakabona muChaandano 3, beenzuma balakonzya kupa kuti tuchite chintu chibi naa chintu chili kabotu. (Tusimpi 13:20; bala 1 BaKorinto 15:33.) Atulange-lange chikozyano chaDina mwana musimbi wasikale Jakobo. Nikuba kuti Dina wakakomezegwa munzila ilikabotu, wakasala chabufuba-fuba kwiinda mukumvwananaa basimbi bakuKanana. Bantu bakuKanana teebakali kulijata kabotu mbuli bantu bakuMoabu. (Levitiko 18:6-25) Mumeso aabaalumi baku Kanana kuswaanizya aSekemu, wakali mwaalumi “mulemu kwiinda boonse,” Dina wakali kuboneka kali musimbi uutakatazyi koongelezya koonaawe.—Matalikilo 34:18, 19.\\n14. Nzila Dina njakasalaayo beenzinyina yakeeta biyeni mapenzi?\\n14 Chilakonzeka kuti Dina taakalaa muzeezo wakoonana chiindi naakabona Sekemu. Nikuba boobo, Sekemu wakachita chintu chakali kuboneka kachili kabotu kubantu bakuKanana kuti wayanda koonana amuntu. Kumamanino kukaka kwaDina tiikwakamugwasya pe nkaambo Sekemu “wakamutizya” alimwi “wamubisizya.” Nikuba kuti Sekemu ‘wakazoomuyandisya’ Dina pesi nzyakamuchita teezyakachincha pe. (Bala Matalikilo 34:1-4.) Dina teenguwe pe alikke wakanjila mumapenzi akaambo kakuchita eezi. Nzila Dina njakasalaayo beenzinyina yakeeta masampu mumpuli yoonse yakulimbabo.—Matalikilo 34:7, 25-31; BaGalatiya 6:7, 8.\\n15, 16. Tulakonzya kubujana biyeni busongo bwachoonzyo? (Langa lubo kabbokesi “ Magwalo Aakuyeeyesesya.”)\\n15 Ikuti naa Dina wakiiya chiiyo, wakayiiya munzila njumu loko. Aabo bayanda Jehova tabeelede kwiiya munzila njumu loko. Basala ‘kweenda abasongo’ nkaambo bayanda kuswiilila Leza. (Tusimpi 13:20a) Nkinkaako, bamvwisisisya ‘bukkale bubotu boonse’ alimwi batantamuka zintu zikonzya kubeetela mapenzi.—Tusimpi 2:6-9; Intembauzyo 1:1-3.\\n16 Aabo bayanda busongo buzwa kuli Leza balakonzya kubujana kwiinda mukukomba chamoyo woonse, mukubala Jwi lyaLeza amabbuku amwayigwaa muzike uuchenjede alimwi uusyomekede. (Matayo 24:45; Jakobo 1:5) Chimwi chintu chiyandikana nkulibombya, kwiinda mukuswiilila lulayo luzwa muMagwalo. (2 Bami 22:18, 19) Muchikozyano, muKristu ulakonzya kuzumina njiisyo yakuti moyo wamuntu uleena. (Jeremiya 17:9) Pesi ikuti kwabaa chiimo aawo mpayelede kupegwa lulayo alugwasyo, ulalibombya kwiinda mukulutambula na?\\n17. Pandulula chiimo chikonzya kuba mumpuli, alimwi tondeezya kuti mwana-musimbi ulakonzya kugwasigwa biyeni awisi.\\n17 Yeeya atalaa chiimo chitobela. Mwana-musimbi wakasigwaa wisi kuti ayiinke aamulombe wachiKristu uyanda kumukwata kabatakwe sikubalanga. Musimbi wavwiila kati: “Tamundisyomi na ndeende? Tatukoyoochita chintu chibi pe!” Chilakonzeka kuti musimbi ooyu ulamuyanda Jehova alimwi tayandi kuchita chintu chibi pe, pesi unooli uliikuchita kweendelanaa ‘busongo buzwa kuli Leza’ na? ‘Uliikuchija bwaamu’ na? Naa kuti uliikusyoma “moyo wakwe”? (Tusimpi 28:26) Amwi iwe ulakonzya kuyeeya zimwi njiisyo zikonzya kugwasya mwana ooyo awisi kukulanga-langa kaambo aaka.—Langa Tusimpi 22:3; Matayo 6:13; 26:41.\\nMBONDIKONZYA KULEKA CHIYANZA CHIBI\\nNjiisyo: “Nywebo nomuyandisya Jehova,amusule bubi.”—Intembauzyo 97:10.\\nNdiliikutantamuka zyiimo zikonzya kundipa miyeeyo mibi na?—Matayo 5:27, 28.\\nNdilayeeyesya na atalaa mpindu zikonzya kwetwaa kuchita kweendelanaa zisusi zibi?—Tusimpi 22:3.\\nNziizili ntaamu nzindikonzya kutola kuti ndikonzye kulikwabilila kuziyanza zibi?—Matayo 5:29, 30.\\nNdililibambilide na kwaambuuzyania amuzyali naa umwi mweenzuma uusimide muzintu zyabukombi atalaa penzi lyangu?—Tusimpi 1:8, 9; BaGalatiya 6:1, 2.\\nKujana ndatondeezya biyeni kuti ndisyoma manguzu abusongo buzwa kuli Jehova kuti ndikonzye kuzwidilila kulwanaa chiyanza changu?—Tusimpi 3:5, 6; Jakobo 1:5.\\nJOSEFA WAKACHIJA BWAAMU\\n18, 19. Josefa wakasunkwa biyeni mubuumi bwakwe, alimwi wakalwana biyeni asunko eelyo?\\n18 Uuchikula wakali kuyanda Jehova alimwi wakachija bwaamu nguJosefa, munyandumaa Dina. (Matalikilo 30:20-24) Kachili muniini, Josefa wakabona bufuba-fuba bwamuchizaakwe. Takwe mubuzyo kuti kuyeeya eezi zyakachitika akuyanda kukkala kali muluyando lwaLeza, zyakakwabilila Josefa chiindi naakali kuEgepita, aawo mwanakazi wasimalelaakwe naakali kumoongelezya “mazuba oonse.” Josefa taakali kukonzya kuleka mulimu akwiinka kulimbabo, nkaambo wakali muzike. Wakeelede kulangana achiimo eechi chabusongo alimwi chabusichamba. Eezi wakazichita kwiinda mukuzumanana kukakila mwanakazi waPotifara alimwi kumamanino wakamuchija.—Bala Matalikilo 39:7-12.\\n19 Yeeya eechi: Nikuli Josefa wakali kukkala kamumenena mate mwanakazi ooyu naa wakalaa chiyanza chakuyeeya atalaa makani akoonana, wakali kuyookonzya na kukkala kasyomeka? Taakali kuyookonzya pe. Kutali kulibotezya amiyeeyo mibi, Josefa wakabikkila maanu kubuzolwani bwakwe aJehova, eezi zilaboneka mumajwi ngaakabuzya mwanakazi waPotifara. Wakaamba kuti: “Simalelaangu . . . . tana kundikasizye cintu neciba comwe, cita nduwe luzutu nkaambo uli banakwe. Nkacite buti bubi bupati buli boobu akubisizya Leza?”—Matalikilo 39:8, 9.\\n20. Jehova wakazichincha biyeni zintu munkani yaJosefa?\\n20 Kochiyeeyela mbochakamubotezya Jehova kubona uuchikula Josefa, kasyomeka mazuba oonse nikuba kuti wakali kule abazyali bakwe. (Tusimpi 27:11) Mukuya kwachiindi, Jehova wakachincha zintu alimwi wakapa kuti Josefa agwisigwe muntolongo, abikkwe kuti abe mweendelezi wabili muEgepita akuba mulangizi wazyakulya. (Matalikilo 41:39-49) Eelyo kaka, majwi aambwa mulugwalo lwa Intembauzyo 97:10 ngachoonzyo aakuti: “Nywebo nomuyandisya Jehova, amusule bubi. Ulabamba myuuya yabasalali bakwe, ulabavuna kumaanza aabasizibi”!\\n21. Umwi mulombe uuchikula uukkala muchisi chili muAfrica, wakabutondeezya biyeni busichamba munkani yakulijata?\\n21 Mbumbubo, mazubaano babelesi baJehova ‘basula bubi akuyandisya bubotu.’ (Amosi 5:15) Muchikozyano, umwi mulombe uuchikula uukkala muchisi chili muAfrica, wakakumbilwa awumwi musimbi ngwaakali kwiiyaawe kuti amugwasye kuchiiyo chansamu aboobo musimbi ooyu wakali kuyoomulumba mukoonanaawe. Wakaamba kuti: “Ndakachikaka chakufwambaana chipo eecho. Akaambo kakuti ndakonzya kukkala kandisyomeka, eezi zyapa kuti bantu bandilemeke, alimwi ndizibona kuti ziyandikana loko kwiinda ngolida ansiliva.” Masimpe, chibi chilakonzya kutupa ‘kubotelwa kwachiindi chifwiifwi,’ pesi kubotelwa ooku kweeta mapenzi. (BaHebrayo 11:25) Kuyungizya waawo, kubotelwa ooku kulisiyene loko akubotelwa kutamani kweetwa akuswiilila Jehova.—Tusimpi 10:22.\\nTAMBULA LUGWASYO KUZWA KULI LEZA SILUZYALO\\n22, 23. (a) Nkamboonzi nitutaambi kuti tachikwe bulangilizi ikuti muKristu wachita chibi chipati? (b) Nduululi lugwasyo lukonzya kujanwaa sikubisya?\\n22 Toonse tulwanaa zisusi zyanyama akuti tuchite zintu zibotu mumeso aaLeza nkaambo tatumaninide pe. (BaRoma 7:21-25) Jehova ulazibona eezi, nkaambo “ulaibulukwa kuti tuli bulongo buyo.” (Intembauzyo 103:14) Chimwi chiindi, muKristu ulakonzya kuchita chibi chipati. Eechi chaamba kuti muKristu ngatachikwe bulangilizi na? Uchilaabo! Sikubisya ooyu ulakonzya kuswaananaa mapenzi mbuli mbwaakachita Mwaami Davida. Nikuba boobo, Leza “ulafwamba kujatila” aabo ‘balyambawida’ zibi zyabo.—Intembauzyo 86:5; Jakobo 5:16; bala Tusimpi 28:13.\\n23 Kuyungizya waawo, Leza wakaabila mbungano yachiKristu “zipego” zyabaalumi, beembezi beelela alimwi balaa chiyandisyo chakugwasya bamwi. (BaEfeso 4:8, 12; Jakobo 5:14, 15) Makanze aabo ngakugwasya sikubisya kuti atalisye lubo kubaa buzolwani aLeza, alubo kweendelana amajwi amwaalumi musongo, weelede kuyanduula “busongo” buyoomugwasya kuti atayindululi lubo kuchita chibi.—Tusimpi 15:32.\\n24, 25. (a) Mulombe waambidwe mulugwalo lwa Tusimpi 7:6-23 wakatondeezya biyeni kuti wakali muntu ‘uubula boongo’? (b) Kujana twabujana biyeni ‘busongo’?\\n24 Bbayibbele lyaambuula atalaa umwi muntu ‘uubula boongo’ amuntu ‘uujana busongo.’ (Tusimpi 7:7) Akaambo kakutasima muzintu zyabukombi akubula luzibo mumulimu waLeza, muntu ‘uubula boongo’ ulakonzya kubula bupampu alimwi ulakonzya kusala chabufuba-fuba. Chilakonzya kuba chuuba kuti achite chibi chipati mbuli mulombe waambwa mulugwalo lwa Tusimpi 7:6-23. Nikuba boobo, muntu “uuvuba busongo” ubikkila maanu kubuntu bwamukati, kwiinda mukukomba chiindi choonse akubala Jwi lyaLeza. Alubo, nikuba kuti tamaninide uleezya kuti zintu nzyayeeya, zisusi zyakwe, mbwalimvwa azipeekezyo zyakwe zyeendelanaa zintu ziyandwaa Leza. Nkinkaako, “ulaliyanda” naa kuti uchita zintu zipa kuti ajane zilongezyo alimwi “ulajana coolwe.”—Tusimpi 19:8.\\n25 Libuzye kuti: ‘Ndilazumina na kuti zyeelelo zyaLeza zililuleme? Ndilazumina na kuti kukakatila kuli nzizyo kweeta kubotelwa kwachoonzyo?’ (Intembauzyo 19:7-10; Isaya 48:17, 18) Ikuti kutakwe choonzyo, yezya kulwanaa miyeeyo eeyo. Yeeyesesya atalaa mpindu zijanwa akaambo kakutaswiilila milawu yaLeza. Kuyungizya waawo, ‘labila ubone kuti Jehova mubotu’ kwiinda mukupona kweendelana anzuyiiya akubaa miyeeyo iilikabotu, iiswaanizya zintu zyamasimpe, ziluleme, zisalala, ziyandika azili kabotu. (Intembauzyo 34:8; BaFilipi 4:8, 9) Chiindi nochita eezi, uyoobaa choonzyo chakuti uyookkala kumuyanda loko Jehova alimwi uyooyanda nzyayanda akusula nzyasula. Josefa taakamaninide pe. Nikuba boobo, ‘wakachija bwamu’ nkaambo wakazumizya Jehova kuti amuyiisye kwaminyaka myiingi akuti amupe busongo. Ngachibe mbuboobo akuli nduwe.—Isaya 64:8.\\n26. Nkaakali kaambo kapati nkituyoolanga-langa muzyaandano zitobela?\\n26 Mulengi wesu wakalenga zizo zyesu zyakuzyazya kuti tukonzye kuzyalana akuti tubotelelwa ayooyo ngotukwetenaawe kutali kuti zibe zyakulisenyaazyo. (Tusimpi 5:18) Nzila Leza njalubonaayo lukwatano iyowaambuulwa muzyaandano zibili zitobela.\\n^ par 4 Mweelwe wabantu waambidwe mulugwalo lwaMyeelwe uswaanizya “basilutwe” bakajayigwaa babetesi, bakonzya kusika ku 1 000 kuswaanizya abaabo bakajayigwaa Jehova lwakwe.—Myeelwe 25:4, 5.\\n^ par 7 Kuti uzibe zyiingi atalaa nchibwaamba busofwaazi akutalijata kabotu langa chibalo chitii “Questions From Readers” chili mu Ngaziyakulinda yachikuwa yamu July 15, 2006, yakapupululwaa Bakamboni baJehova.\\n^ par 9 Bbala litii “ponogilafu,” mbuli mbulyabelesegwa aano, lyaamba zifanikisyo, zintu zilembedwe, naa majwi aakonzya kupa kuti muntu abaa muzeezo wakoonana. Ponogilafu ilakonzya kuba chifanikisyo chitondeezya muntu uutazwete naa bantu bali koonana.\\n^ par 9 Zyiingi atalaa chiyanza chakusanaa zizo zyamubili munzila yeetelezya muzeezo wakoonana zilajanika muMakani Aakuyungizya “Mbokonzya Kuzunda Chiyanza Chakusanaa Zizo Zyamubili Zyakuzyazya.”\\n“Nywebo nomuyandisya Jehova, amusule bubi.”—Intembauzyo 97:10.\\n“Umwi aumwi uulangilila mwanakazi cakumusukama ulimucitide kale bumambi mumoyo wakwe.”—Matayo 5:28.\\n“Sibwaamu ulabisizya mubili wakwe mwini.”—1 BaKorinto 6:18.\\n“Ndaumisya loko mubili wangu, ube muzike wangu, kutabi kuti, ndamana kukambaukila bamwi, ime ndemwini ndaba musowe.”—1 BaKorinto 9:27.\\n“Kufumbwa ncabyala muntu, ulatebula eco nciconya. Oyo uubyala zintu zyanyama ulatebula bubozi buzwa kunyama, pele oyo uubyala zintu zyamuuya ulatebula buumi butamani buzwa kuMuuya.”—BaGalatiya 6:7, 8.\\n“Muleelede kufwidwa zizo zyanu zyaansi. Amuleke bwaamu abusofwaazi amujamuja.”—BaKolose 3:5.\\n“Umwi aumwi wanu azyibe kweendelezya mubili wakwe mwini munzila iisalala alimwi mubulemu, ikutali muluunyaunya lwabulyato.”—1 BaTesalonika 4:4, 5, NW.","num_words":2193,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Matalikilo 1 IBBAIB63 - Kumatalikilo Leza wakalenga - Bible Search\\nLeza mbwaakalenga zintu zyoonse\\n1-Kumatalikilo Leza wakalenga ijulu anyika. 2-Lino nyika yakalipilingene akubula zintu, nkabela kauli mudima atala lyamaanzi malamfu. Alakwe Muuya wa-Leza wakali kukumba-kumba atala lyamaanzi. 3-Lino Leza wakaamba kuti, Akube mumuni. Mpoonya awo mumuni wakaba. 4Nkabela Leza wakabona mumuni kuti mubotu, alimwi Leza wakaanzaanya mumuni amudima. 5-Lino mumuni Leza wakauulika kuti ndisikati, awalo mudima wakauulika kuti masiku. Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bomwe.\\n6-Lino Leza wakaamba kuti, Akube mulengalenga akatikati kamaanzi, uanzaanye maanzi amaanzinyina. 7Elyo Leza wakacita mulengalenga oyo, waanzaanya maanzi aali ansi lyamulengalenga amaanzi aali kujulu lyamulengalenga. Mbuboobo mbukwakaba. 8Lino oyo mulengalenga Leza wakauulika kuti ndijulu. Aboobo kwakaba igoko alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwabili.\\n9-Lino Leza wakaamba kuti, Maanzi oonse aali ansi lyajulu ayoboloke antoomwe, kuti intundubwi iboneke, Nkabela kwakaba obo. 10Lino intundubwi Leza wakaiulika kuti ninyika, aalo maanzi mpaakayobolokela wakaaulika kuti ndwizi. Nkabela Leza wakabona kuti ncintu cibotu. 11-Lino Leza wakaamba kuti, nyika isyusye mweemvwe, azisyu zizyala imbuto, amisamu iizyala micelo, umwi aumwi mbuli musyobo wawo, iijisi imbuto mukati, atala anyika, Nkabela kwakaba obo. 12Nyika yakasyusya mweemvwe, azisyu zizyala imbuto cimwi acimwi mbuli musyobo waco, amisamu iizyala micelo iijisi imbuto mukati, umwi aumwi mbuli musyobo wawo. Nkabela Leza wakabona kuti ncintu cibotu. 13Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwatatu.\\n14-Lino Leza wakamba kuti, Akube mimuni mumwenya wakujulu, kuti ianzaanye isikati amasiku, alimwi ibe zitondezyo akubamba ziindi zyeelede zyamazuba azyamyaka. 15Ibe malampi mumwenya wakujulu aakumunisya ansi. Nkabela kwakaba obo. 16Leza wakacita mimuni yobile mipati, mumuni mupati wakweendelezya isikati amumuni muniini wakweendelezya masiku; azyalo inyenyeezi wakazicita. 17-Nkabela Leza wakazibika mumweenya wakujulu, kuti zimunike ansi, 18ziendelezye isikati amasiku akwaanzaanya mumuni amudima, Nkabela Leza wakabona kuti ncintu cibotu. 19Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwane.\\n20-Lino Leza wakaamba kuti, Maanzi avuzye makamu makamu aazintu zyuumi, abalo bayuni bauluke atala lyanyika mumweenya wakujulu. 21Nkabela Leza wakalenga banyama bapati bamulwizi azintu zyoonse zyuumi ziputauka, maanzi nzyaakavuzya cimwi acimwi mbuli musyobo waco, abayuni boonse bauluka umwi aumwi mbuli musyobo wakwe. Nkabela Leza wakabona kuti ncintu cibotu. 22Elyo Leza wakazilongezya, wati, Amuzyalisye, muvule, muzuzye maanzi aamulwizi, abalo bayuni bavule munyika. 23Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwasanu.\\n24-Lino Leza wakaamba kuti, Amwalo munyika muzwe zintu zyuumi, cimwi acimwi mbuli musyobo waco. Muzwe iŋombe abauka abanyama baansi, umwi aumwi mbuli musyobo wakwe. Nkabela kwakaba obo. 25Leza wakacita banyama baansi, umwi aumwi mbuli musyobo wakwe, aŋombe zyamisyobo misyobo, abauka boonse baansi bamisyobo misyobo, Nkabela Leza wakabona kuti ncintu cibotu.\\n26-Elyo Leza wakaamba kuti, Atupange muntu mucinkozya cesu, abe mbubonya mbuli ndiswe. Baendelezye inswi zyamumaanzi, abayuni bakujulu, aŋombe, anyika yoonse, abauka boonse bayavula ansi. 27-Nkabela Leza wakalenga muntu mucinkozya cakwe, Wakamulenga mucinkozya caLeza. Wakabalenga baalumi abanakazi. 28-Lino Leza wakabalongezya, Leza wakabaambila kuti, Amuzyalisye, muvule, muzuzye nyika akwiibombya. Amweendelezye inswi zyamulwizi abayuni bakujulu abanyama boonse baputauka ansi. 29-Alimwi Leza wakati, Amubone! Zisyu zyoonse zizyala imbuto ziboneke ansi, amisamu yoonse iili amicelo yamisamu iizyala imbuto, zyoonse buyo ndamupa, zibe zilyo zyanu. 30-Aboobo banyama boonse baansi abayuni boonse bakujulu abauka boonse baansi bajisi muuya wabuumi, ndabapa zisyu zyoonse zisyuuka, zibe zyakulya zyabo. Nkabela kwakaba obo. 31-Elyo Leza naakabona zintu zyoonse nzyaakacita, wakabona kuti zyoonse zyabota loko. Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwamusanu abumwi.","num_words":519,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"October — LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower\\nes21 map. 98-108\\nBwasanu, October 1\\nMujibelo, October 2\\nNsondo, October 3\\nMuhulo, October 4\\nBwabili, October 5\\nBwatatu, October 6\\nBwane, October 7\\nBwasanu, October 8\\nMujibelo, October 9\\nNsondo, October 10\\nMuhulo, October 11\\nBwabili, October 12\\nBwatatu, October 13\\nBwane, October 14\\nBwasanu, October 15\\nMujibelo, October 16\\nNsondo, October 17\\nMuhulo, October 18\\nBwabili, October 19\\nMuhulo, October 25\\nBwabili, October 26\\nBwatatu, October 27\\nBwane, October 28\\nBwasanu, October 29\\nMujibelo, October 30\\nNsondo, October 31\\nMeso aa Jehova alalanga-langa munyika yoonse kutegwa atondezye nguzu zyakwe ikugwasya baabo bamusyoma camoyo woonse.—2Mak. 16:9.\\nTulabubona bumboni bunji butondezya kuti Jehova ulabakwabilila bantu bakwe mazuba aano. Amuyeeye kujatikizya kaambo aaka: Tulakambauka alimwi akuyiisya kasimpe munyika yoonse. (Mt. 28:19, 20) Kwiinda mukucita boobo, tulaiyubununa milimo ya Diabolosi. Kwaamba masimpe, ikuti Saatani naali kucikonzya, naakaulesya kale mulimo wesu, pele takonzyi. Aboobo tatweelede kwiiyoowa myuuya mibi. Ikuti katusyomeka kuli Jehova, madaimona taakonzyi kutuletela mapenzi aatamani. Nokuba boobo, toonse tweelede kusyoma Jehova alimwi akukaka myuuya mibi. Ikuti twacita oobo, tuyootambula zilongezyo zinji, alimwi tatukeenwi abubeji bwa Saatani. Alimwi tatukaleki kubelekela Jehova akaambo kakuyoowa madaimona. Kwiinda zyoonse, tuyooyumya cilongwe cesu a Jehova. Sikwiiya Jakobo wakalemba kuti, “Amumukazye Diabolosi eelyo ulamutija. Amuswene kuli Leza, eelyo awalo ulaswena kulindinywe.”—Jak. 4:7, 8. w19.04 24 ¶15; 25 ¶18\\nImicelo iizwa mwida mbulumbu.—Int. 127:3.\\nBana banu ncipego kuzwa kuli Leza, “ndukono luzwa kuli Jehova.” Mukuli wanu kubakwabilila. Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa mukwabilile bana banu kukutundululwa? Cakusaanguna, amwaazyibe makani aajatikizya kutundulula. Amuzyibe mbobabede bantu ibatundulula bana alimwi anzila nzyobabelesya kuboongelezya. Amubuzyibe bukkale naa bantu ibakonzya kuleta ntenda. (Tus. 22:3; 24:3) Kamuyeeya kuti kanji-kanji sikutundulula, muntu ngwazyi kabotu mwana alimwi ngwasyoma. Cabili, amubandike cakulikwaya abana banu alimwi amubakulwaizye kubandika andinywe cakulikwaya. (Dt. 6:6, 7; Jak. 1:19) Amuyeeye kuti bana ibatundululwa kanji-kanji balayoowa kwaambila muntu uuli woonse kujatikizya cakacitika. Bayoowa kuti kunyina utiibasyome, naa ambweni balayoowa akaambo kakuti sikubatundulula wakabakonga kuti uyoocita cintu cimwi cibi kulimbabo ikuti naa baambile muntu uuli woonse kujatikizya cakacitika. Ikuti naa mwabona kuti kuli cintu cibyaabi cacitika kubana banu, amubabuzye mibuzyo munzila yaluzyalo mpoonya amuswiilile cakukkazika moyo ciindi nobaambaula. Catatu, amubayiisye bana banu. Amubayiisye ncobeelede kwaamba alimwi akucita ciindi umwi nasola kubajata munzila iiteelede. w19.05 13 ¶19-22\\nMuntu uulisumpula mumoyo ncisesemyo kuli Jehova.​—Tus. 16:5.\\nNkaambo nzi Jehova ncasesemwa abantu balisumpula? Kaambo kamwi nkakuti aabo basumpula muuya wakuliyanda batondezya muuya ngwajisi Saatani. Amuciyeeyele buyo, Saatani wakali kuyeeya kuti Jesu walo Leza ngwaakabelesya kulenga zintu zyoonse, wakali kukonzya kumufwugamina akumukomba! (Mt. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Aabo ibajisi muuya ooyu wakulisumpula balatondezya caantangalala kuti busongo bwanyika eeyi mbufwubafwuba kuli Leza. (1Kor. 3:19) Pele Bbaibbele lilatugwasya kulibona munzila yeelede. Lilazuminizya kuti kuliyanda munzila yeelede kuli kabotu. Jesu wakaamba kuti: “Yanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini,” icitondezya kuti tuleelede kuzibikkila maano zintu zimwi nzyotuyandika. (Mt. 19:19) Nokuba boobo, Bbaibbele talituyiisyi kuti tweelede kulibona kuti tulayandika kapati kwiinda bamwi. Muciindi caboobo, lyaamba kuti: “Mutaciti cintu cili coonse amuuya wakuzwangana naa cakulisumpula, pele amucite zintu zyoonse cakulicesya akubona bamwi kuti balamwiinda.”—Flp. 2:3; Rom. 12:3. w19.05 24 ¶13-14\\nAmuleke kutobela ziyanza zyabweende bwazintu obuno, pele amusandulwe kwiinda mukucinca mizeezo yanu.—Rom. 12:2.\\nAmuyeeye kujatikizya kucinca nkomwakeelede kucita nomwakatambula kasimpe kamu Jwi lya Leza ciindi cakusaanguna alimwi anomwakasala kubelekela Jehova. Bunji bwesu, kucinca ooku kwakali kujatikizya kuleka zintu zibyaabi. (1Kor. 6:9-11) Eelo kaka tulalumba kapati akaambo kakugwasyigwa a Jehova kuzunda micito mibyaabi iili boobu! Nokuba boobo, tatweelede kuyeeya kuti tatuciyandiki kucinca kuli koonse. Nokuba kuti twakacileka kucita zibi zipati nzyotwakali kucita katutanabbapatizyigwa, tuciyandika kubeleka canguzu kutegwa tutantamuke cintu cili coonse cikonzya kutupa kujokela kumicito yakaindi. Aboobo kuli zintu zyobilo nzyotweelede kucita. Cakusaanguna, tweelede ‘kuleka kutobela ziyanza zyabweende bwazintu obuno’ naa kuleka kweendelezyegwa anyika eeyi. Cabili, tweelede ‘kusandulwa’ kwiinda mukucinca mizeezo yesu. Kucinca kubikkilizya zinji ikutali buyo kucinca mbotulibonya. Kujatikizya bukkale bwesu boonse. Tweelede kucinca cakumaninina, nkokuti mbotulimvwa mumoyo alimwi azintu nzyotubikkila maano. w19.06 9 ¶4-6\\nYebo, O Jehova, uli mugwasyi wangu asikunduumbulizya.​—Int. 86:17.\\nCiindi notutyompedwe, tulakonzya kuyumizyigwa kwiinda mukujanika kumiswaangano yambungano. Ciindi notuli kumiswaangano, tupa Jehova zyoolwe zimbi zyakuba ‘mugwasyi wesu asikutuumbulizya.’ Kumiswaangano Jehova ulatuyumya kwiinda mumuuya wakwe uusalala, Jwi lyakwe alimwi abantu bakwe. Miswaangano itupa coolwe ‘cakuyumizyanya.’ (Rom. 1:11, 12) Mucizyi wazina lya Sophia wakaamba kuti: “Jehova alimwi abakwesu abacizyi bakandigwasya kuliyumya. Cintu cakali kuyandika kapati kulindime miswaangano yesu yambungano. Ndakabona kuti kubeleka canguzu mumulimo wakukambauka alimwi amumbungano, kwakali kundipa kujana nguzu zyakukulwana kutyompwa alimwi akulibilika.” Ciindi notwatyompwa, atuyeeye kuti Jehova tasyomezyi buyo kuti uyookumana kutyompwa kumbele, pele alimwi ulilyaabide kutugwasya kukulwana noliba lino. Ulatupa kuti ‘katukanza alimwi akuba anguzu’ zyakuliyumya kukutyompwa alimwi akubula bulangizi.—Flp. 2:13. w19.06 19 ¶17-18\\nKamuya, mukabaambile bakwesu kuti baunke ku Galilaya, eelyo ooko bayoondibona.—Mt. 28:10.\\nKweelede kuti Jesu wakajisi malailile aayandika kapati ngaakali kuyanda kwaambila basikwiiya bakwe, nkaambo ooyu ngomuswaangano wakusaanguna ngwaakapanga naakabusyigwa! Amuswaangano ooyo Jesu ngwaakapanga, wakaamba mulimo uuyandika kapati basikwiiya ngobakeelede kubeleka mumwaanda wamyaka wakusaanguna nkokuti, mulimo nguwenya ngotuli mukuzuzikizya mazuba aano. Jesu wakati: “Aboobo kamuya mukayiisye bantu bazisi zyoonse kuti babe basikwiiya, . . . mukabayiisye kutobela zintu zyoonse nzyondakamulailila.” (Mt. 28:19, 20) Jesu uyanda kuti basikumutobela boonse kabakambauka. Malailile aaya tanaakaapa buyo kubaapostolo bakwe bali 11 ibasyomeka. Ino tuzyi buti oobo? Ciindi Jesu naakapa mulawo ooyu wakuyiisya bantu kuba basikwiiya, kwakali bantu banji kunze buyo lyabaapostolo acilundu mu Galilaya. Ino tuzyi buti oobo? Amuyeeye kuti mungelo wakaambila bamakaintu kuti: “Muyoomubona [ku Galilaya].” (Mt. 28:7) Aboobo kweelede kuti bamakaintu basyomeka aaba abalo bakaliko amuswaangano ooyo. w20.01 2-3 ¶1-4\\nAkaambo kakuti tamuli banyika, pele ndakamusala kuzwa munyika, nkakaambo kaako nyika ilimusulide.​—Joh. 15:19.\\nJesu wakapandulula kaambo ncotweelede kulangila kukazyigwa. Wakaamba kuti tuyoosulaikwa akaambo kakuti tatuli banyika. Aboobo kupenzyegwa tacili citondezyo cakuti Jehova tacitukkomanini. Muciindi caboobo, ncitondezyo cakuti tucita ciluzi! Bantu balya maila ibatukazya tabakonzyi kutulesyela limwi kukomba Leza Singuzuzyoonse, Jehova. Ibanji bakasola, pele bakaalilwa. Amubone cakacitika lya Nkondo Yanyika Yoonse Yabili. Kuciindi eeco, mfwulumende muzisi zinji zyakali kubapenzya kapati bantu ba Leza. Mulimo wa Bakamboni ba Jehova wakalesyegwa, ikutali buyo ankamu ya Nazi mucisi ca Germany pele alimwi amfwulumende yamucisi ca Australia, Canada alimwi amuzisi zimbi. Pele amubone cakacitika. Noyakatalika nkondo mu 1939, munyika yoonse kwakali buyo basikumwaya ibali 72,475. Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, malipooti atondezya kuti noyakamana nkondo mu 1945, kwakali basikumwaya ibali 156,299. Mweelwe wabasikumwaya wakayungizyika ziindi ziinda aali zyobilo! w19.07 9 ¶4-5\\nEeci nceciyoozyibya bantu boonse kuti muli basikwiiya bangu, ikuti kamujisi luyando akati kanu.—Joh. 13:35.\\nNokuba kuti lino kunyina ciiyo ca Bbaibbele ncomusololela, mulakonzya kubagwasya bantu kuba basikwiiya munzila zimwi. Mucikozyanyo, mulakonzya kubatambula bapya alimwi akuba balongwe babo ciindi nobaboola ku Ŋanda ya Bwami. Munzila eeyi, mulakonzya kubagwasya kubona kuti luyando lulatuzyibya kuti tuli Banakristo bakasimpe. Bwiinguzi mbomupa lyamiswaangano, tacikwe makani naa mbufwaafwi, bulakonzya kukulwaizya bapya kutondezya lusyomo lwabo kwiinda mukwiingula lyamiswaangano cakusinizya alimwi munzila yabulemu. Kuyungizya waawo, mulakonzya kubeleka amupya mumulimo wakukambauka alimwi akumutondezya mbwaabelesyegwa Magwalo kuyiisya bantu. Kwiinda mukucita boobo, munoomugwasya kwiiya Kristo. (Lk. 10:25-28) Banakristo banji bajisi bubi kulanganya mikuli iiyandika kapati. Nokuba boobo, balajana ciindi cakusololela ziiyo zya Bbaibbele alimwi balakkomana kapati kucita boobo. w19.07 17 ¶11, 13\\nKwiinda mukuziluba zintu zyoonse zili musyule akugama buyo zintu zili kumbele, ndisolekesya kusika ambaakani eeyo.—Flp. 3:13, 14.\\nMwaapostolo Paulo tanaakalekela zintu zibotu naa zintu zibi nzyaakacita kumunyonganya kubelekela Jehova. Mane buya wakaamba kuti wakaziluba ‘zintu zyoonse zyamusyule,’ kutegwa ‘agame buyo zintu zyakumbele,’ naa kutegwa amanizye muzundano. Ino nzintu nzi izyakali kukonzya kumunyonganya Paulo? Cakusaanguna, Paulo wakalizwidilide kapati katanaba Munakristo. Nokuba boobo, zintu eezyo wakazibona kuti “mulwi buyo wamafwuse.” (Flp. 3:3-8) Cabili, nokuba kuti ambweni wakali kulimvwa bubi akaambo kakupenzya Banakristo, tanaakalekela kulimvwa boobu kuti kumulesye kubelekela Jehova. Catatu, kunyina naakayeeya kuti wakacita kale zintu zinji mumulimo wa Jehova. Paulo wakacita zintu zinji mumulimo nokuba kuti wakaliyumya mumasunko manji, mbuli kwaangwa, kuumwa, kupwaigwa mabwe, kunyonyookelwa bwato alimwi akubula cakulya azisani. (2Kor. 11:23-27) Nokuba kuti wakalicitide kale zinji mumulimo wa Leza alimwi akupenga, Paulo wakalizyi kuti wakeelede kuzumanana. Andiswe tweelede kucita mbubwenya oobo. w19.08 3 ¶5\\nNdamutuma mbuli mbelele akati kabaumpe.​—Mt. 10:16.\\nBakwesu abacizyi banji bakkala muzisi mobatakonzyi kukambauka kubuleya naa kuŋanda aŋanda, pele balajana nzila zimbi zyakukambauka makani mabotu. (Mt. 10:17-20) Mucisi cimwi imuli bukkale buli boobu, mulangizi wabbazu wakapa muzeezo wakuti sikumwaya umwi aumwi akambaukile “mucilawo” cakwe imwakali banamukwasyi, basimukobonyina, basicikolonyina, babelesinyina alimwi abeenzinyina. Mumyaka yobilo buyo, mweelwe wambungano mubbazu eelyo wakayungizyika kapati. Ambweni tukkala mucisi motujisi lwaanguluko lwakukambauka. Nokuba boobo, tulakonzya kwiiya ciiyo ciyandika kapati kuzwa kubakwesu alimwi abacizyi aaba basungu: Ikuti mwasoleka kusikila mpomugolela kukambaukila bamwi, cakutadooneka Jehova uyoomupa nguzu zyakuzumanana kukambauka nomuba mubukkale bukatazya. (Flp. 2:13) Muciindi ecino cikkomanisya kapati, atusinizye zintu ziyandika kapati, kutaba amulandu uuli woonse, kutantamuka kulebya bamwi alimwi akuzumanana kuzyala micelo iiluleme. Kwiinda mukucita boobo, tuyooyungizya luyando alimwi akupa bulemu kuli Taateesu siluyando, Jehova. w19.08 13 ¶17-18\\nNdabona babelesi kabatantide mabbiza, pele basilutwe kabeenda amaulu mbubonya mbuli babelesi buyo.—Muk. 10:7.\\nMbasyoonto ibakkomana kuyanzana abantu ibayanda kuti zintu kazicitwa mbuli mbobayanda balo alimwi ibakaka kuswiilila kumizeezo yabamwi. Mukwiimpana, tulakkomana kapati kuyanzana abasyomima ciindi nobatondezya ‘lweetelelo, luyando lwabunyina, moyo mutete walubomba alimwi akulicesya.’ (1Pet. 3:8) Ikuti katukkomana kapati kuyanzana abantu bali boobu, abalo bayooswena kulindiswe, ikuti katulicesya. Kulicesya alimwi kupa kuti katupona buumi buli kabotu. Kwaamba masimpe, mubuumi tulakonzya kubona zintu izitali kabotu naa zitondezya kuti bululami kunyina nobwacitwa. Aabo ibajisi luzyibo lunji talili lyoonse nobapegwa bulemu bweelede. Pele aabo ibatajisi luzyibo lunji zimwi ziindi mbembabo ibapegwa bulemu kapati. Nokuba boobo, Solomoni wakaamba kuti ncabusongo kubuzumina buumi mbubonya mbobubede muciindi cakulipenzya azintu zicitika mubuumi. (Muk. 6:9) Ikuti naa katulicesya, ciyootuubila kubuzumina buumi mbubonya mbobubede, muciindi cakuyeeya kuti zintu zyeelede kuba mbuli mbotuyanda swebo. w19.09 4-5 ¶9-10\\nNomausyi, . . . amuzumanane kubalela [bana banu] mululayo alwiiyo lwa Jehova.—Ef. 6:4.\\nAabo ibajisi nguzu zyabweendelezi, mbuli bamausyi, balijisi coolwe cakugwasya bamwi. Jehova wakapa usyi umwi aumwi mukuli wakuba mutwe wamukwasyi alimwi uyanda kuti usyi kabayiisya, kabasololela alimwi akubalaya bana bakwe. (1Kor. 11:3) Pele nguzu zyakwe zyabweendelezi kuli mpozigolela, uyoolyaambilila kuli Jehova, ooyo mukwasyi uuli woonse nkowakatambula zina lyanguwo. (Ef. 3:14, 15) Bamausyi balatondezya kulibombya kuli Jehova kwiinda mukubelesya nguzu zyabo zyabweendelezi munzila njakkomanina Leza. Mutazibelesyi munzila iitali kabotu nguzu zyabweendelezi nzyaakamupa Jehova. Amukuzumine kulubizya kwanu alimwi amulutambule lulayo lwamu Bbaibbele kuzwa kuli bamwi. Ikuti naa mwacita oobo, mukwasyi wanu uyoomulemeka akaambo kakulicesya kwanu. Ciindi nomupaila antoomwe amukwasyi wanu, amumwaambile Jehova izili mumoyo wanu, bamukwasyi wanu abazyibe kujatikizya lusyomo ndomujisi muli Jehova. Kwiinda zyoonse, kubelekela Jehova amukubone kuba cintu ciyandika kapati mubuumi bwanu. (Dt. 6:6-9) Cikozyanyo canu cibotu ncimwi cazipego ziyandika kapati ncomukonzya kupa mukwasyi wanu. w19.09 15 ¶8; 17 ¶14; 18 ¶16\\nMumutambule [Marko] ikuti naa wasika kulindinywe.—Kol. 4:10.\\nMarko wakalikkomene kubelekela bamwi. Mucikozyanyo, muziindi ziindene-indene wakabeleka antoomwe amwaapostolo Paulo alimwi amwaapostolo Petro ciindi nobakali kuzuzikizya mikuli yabo. Marko weelede kuti wakali kubajanina nzyobakali kuyandika kumubili. (Mil. 13:2-5; 1Pet. 5:13) Paulo wakaamba kuti Marko wakali umwi ‘wabasimilimonyina kujatikizya Bwami bwa Leza,’ alimwi ‘asikumuyumya-yumya.’ (Kol. 4:11, bupanduluzi buyungizyidwe) Marko wakaba umwi wabalongwe ba Paulo beni-beni. Mucikozyanyo, ciindi Paulo naakaangidwe ciindi camamanino ku Roma, cakuma 65 C.E., wakalemba lugwalo lwakwe lwabili kuli Timoteyo. Mulugwalo oolo, Paulo wakalomba Timoteyo kuti aunke ku Roma alimwi akutolelezya a Marko. (2Tim. 4:11) Kweelede kuti Paulo wakamulumba Marko akaambo kamulimo ngwaakabeleka cakusyomeka musyule, aboobo Paulo wakamulomba kuti abe aanguwe muciindi eeci icakali kukatazya. Marko wakamugwasyilizya Paulo muzintu nzyaakali kuyandika, ambweni kwiinda mukumupa zyakulya naa zibelesyo zyakulembya. Lugwasyo alimwi akukulwaizyigwa nkwaakatambula Paulo kweelede kuti kwakamugwasya kuliyumya mumazuba aakasyeede kuti ajaigwe. w20.01 11 ¶12-13\\nAmuboole kulindime.—Mt. 11:28.\\nTwakasala kupona buumi bwakulyaaba alimwi akubeleka canguzu. Jesu wakatucenjezya kuti tuyoopenzyegwa. Pele tulijisi lusyomo lwakuti Jehova unootupa nguzu zyakuliyumya kubuyumuyumu buli boonse. Ikuti twazumanana kuliyumya, lusyomo lwesu luyooyuma kapati. (Jak. 1:2-4) Tulijisi lusyomo lwakuti Jehova unootupa zintu nzyotuyandika, Jesu unootukwabilila, akuti bakwesu alimwi abacizyi banootukulwaizya. (Mt. 6:31-33; Joh. 10:14; 1Tes. 5:11) Mukaintu ngwaakaponya Jesu “iwakali kuciswa kalobola” wakakatalusyigwa mubuzuba mbubwenya mbwaakaponesyegwa. (Lk. 8:43-48) Pele wakali kunoozumanana kukatalusyigwa kukabe kutamani lilikke buyo kuti naakaba sikwiiya wa Kristo uusyomeka. Ino nywebo muyeeya kuti mukaintu ooyo wakacita buti? Amuyeeye buyo bulumbu mbwaakali kunooba aambubo ikuti naakazumina kuba sikwiiya wa Jesu. Wakali kuyooba antoomwe a Jesu kujulu! Kufwumbwa cintu ncaakali kunoosiya kutegwa atobele Kristo tacikonzyi kweezyanisyigwa naaceya abulumbu mbwaakali kunooba ambubo. Aboobo, tacikwe makani naa bulangizi bwesu mbwakuyoopona kukabe kutamani kujulu naa anyika, tulalumba kapati kuti twakakuzumina kutamba kwa Jesu kwakuti: “Amuboole kulindime!” w19.09 25 ¶21-22\\nŊanda ilayakwa abusongo, alimwi ilayumizyigwa abupampu.—Tus. 24:3.\\nKabayandika lugwasyo, Davida alimwi abaalumi bakwe bakalomba mwaalumi muna Israyeli iwakavwubide kapati wazina lya Nabala kuti abape cakulya cisyoonto. Bakalimvwa kwaanguluka kumulomba akaambo kakuti bakali kukwabilila matanga aakwe aciindi cimwi munkanda. Pele mwaalumi ooyu uuliyanda wakakaka kubapa cintu cili coonse. Eeci cakamunyemya kapati Davida cakuti wakayanda kumujaya Nabala alimwi abaalumi bakwe boonse. (1Sam. 25:3-13, 22) Nokuba boobo, mukaintu wa Nabala, wazina lya Abigayeli wakali mubotu alimwi wakali musongo. Cabusicamba kapati, wakawida kumaulu aa Davida akumukombelezya kuti atamujayi Nabala antoomwe abaalumi bakwe. Cabupampu wakakulwaizya Davida kuti makani oonse aasiye mumaanza aa Jehova. Majwi aa Abigayeli aakulibombya alimwi antaamu yabupampu njaakabweza zyakamunjila kapati mumoyo Davida. Wakazyiba kuti Abigayeli wakatumidwe aa Jehova. (1Sam. 25:23-28, 32-34) Abigayeli wakajisi bube bubotu ibwakapa kuti Jehova amubelesye. Mbubwenya buyo, bacizyi Banakristo ibatondezya bupampu alimwi abusongo balakonzya kubelesyegwa a Jehova kuyumya-yumya mikwasyi yabo alimwi abamwi mumbungano.—Tit. 2:3-5. w19.10 23 ¶10\\nAmuzwe mulinguwe, nobantu bangu, ikuti kamutayandi kujatikizyigwa azibi zyakwe, alimwi ikuti kamutayandi kusikilwa zipenzyo zyakwe zimwi.—Ciy. 18:4.\\nBanakristo bakasimpe boonse beelede kuba masimpe kuti kunyina mpobajatikizyidwe abukombi bwakubeja munzila iili yoonse. Katanaiya kasimpe, ambweni sikwiiya Bbaibbele wakali kuzulilwa kubukombi bwakubeja. Ambweni wakali kujanika kumiswaangano yabo akutola lubazu mumilimo iijatikizya bukombi. Naa ambweni wakali kusanga mali kumbunga eeyo. Sikwiiya Bbaibbele ooyu katanazumizyigwa kuba sikumwaya uutanabbapatizyigwa, weelede kuba masimpe kuti tacijatikizyidwe munzila iili yoonse abukombi bwakubeja. Weelede kulemba lugwalo kucikombelo nkwaakazwa naa kumbunga iili yoonse iijatikizyidwe abukombi bwakubeja kubaambila kuti tacizulilwi nkuko. Munakristo wakasimpe weelede kuba masimpe kuti mulimo wakumubili ngwabeleka tauswaangene abukombi bwakubeja munzila iili yoonse. (2Kor. 6:14-17) Nkaambo nzi makani aaya ncaali mapati? Nkaambo kakuti tatuyandi kujatikizyigwa mumilimo alimwi azibi zyambunga zyabukombi izisofweede mumeso a Leza.—Is. 52:11. w19.10 12 ¶16-17\\nJehova ngusiluse alimwi ngusilweetelelo . . . Tatuyandawidi tumpenda ciindi coonse, nokuba kutubikkilila lyoonse mane kukabe kutamani.—Int. 103:8, 9.\\nJeremiya ngowakalemba bbuku iliitwa azina lyakwe, alimwi kweelede kuti ngowakalemba bbuku lyamu Bbaibbele lya 1 Bami alimwi a 2 Bami. Tacidoonekwi buya kuti mulimo ooyu wakamugwasya Jeremiya kubona luse ndwajisi Jehova kubantu batalondokede. Mucikozyanyo, wakalizyi kuti ciindi Mwami Ahabu naakeempwa kumicito yakwe mibyaabi, Jehova wakapa kuti ataboni mukwasyi wakwe woonse kaunyonyoonwa muciindi ncaakali kupona. (1Bam. 21:27-29) Mbubwenya buyo, Jeremiya wakalizyi kuti Manase wakacita zibi zinji kwiinda nzyaakacita Ahabu. Nokuba boobo, Jehova wakamulekelela Manase akaambo kakuti wakeempwa. (2Bam. 21:16, 17; 2Mak. 33:10-13) Kulangilwa kuti zibalo eezyi zyakamugwasya kapati Jeremiya kwiiya kukkazika moyo kwa Leza alimwi aluse. Amubone Jeremiya mbwaakamugwasya Baruki ciindi naakaleka kubikkila maano kumulimo wakwe. Muciindi cakufwambaana kumutantamuka mulongwe wakwe, Jeremiya wakamugwasya kwiinda mukumwaambila mulumbe uutondezya luse lwa Leza, cakutamwiinda mumbali.—Jer. 45:1-5. w19.11 6 ¶14-15\\nLeza tali Leza uutaluleme pe uunga waluba milimo yanu alimwi aluyando ndomwakatondezya kuzina lyakwe.​—Heb. 6:10.\\nMubbuku lya Levitiko, twiiya kuti muna Israyeli wakali kupa cituuzyo calumvwano ‘kutegwa atondezye kulumba.’ (Lev. 7:11-13, 16-18) Tanaakali kucita oobo cakwiinzya buyo mulawo, pele wakali kucita oobo kuzwa ansi aamoyo. Mulimo wesu kuli Jehova uli mbuli zituuzyo zyalumvwano eezyo nkaambo utupa kutondezya mbotulimvwa kujatikizya nguwe. Tulamupa zintu ziinda kubota Jehova alimwi tulacita oobo akaambo kakuti tulamuyanda amoyo wesu woonse. Eelo kaka Jehova ulakkomana kapati kubona mbobalyaabide bakombi bakwe banji kumubelekela akaambo kaluyando lupati ndobajisi kulinguwe alimwi akuzyeelelo zyakwe! Jehova ulabona alimwi akubikkila maano kuzintu nzyotucita alimwi akaambo ncotuzicitila. Eeci cilatuumbulizya kapati. Mucikozyanyo, ikuti naa mulicembeede alimwi tamucicikonzyi kucita zinji mbuli mbomuyanda, amuzyibe kuti Jehova ulabumvwisya bukkale bwanu. Mulakonzya kulimvwa kuti tamukonzyi kucita zinji mumulimo wa Jehova, pele walo Jehova ulalubona luyando ndomujisi ilumukulwaizya kucita nzyomukonzya kucita. Ulakkomana kapati kutambula zintu iziinda kubota nzyomukonzya kumupa. w19.11 22 ¶9; 23 ¶11-12\\nAtweende . . . kubusena bunyina bantu mulyookezye aniini.​—Mk. 6:31.\\nCilayandika kapati kuubona munzila yeelede mulimo. Mwami Solomoni wakasololelwa amuuya kulemba kuti: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi canzizyo.” Wakaamba kujatikizya ciindi cakusyanga, cakuyaka, cakulila, cakuseka, cakuzyana alimwi azintu zimbi buyo. (Muk. 3:1-8) Aboobo cilasalala kuti kuli zintu zyobilo iziyandika kapati mubuumi, nkokuti mulimo alimwi akulyookezya. Jesu wakali kuubona munzila yeelede mulimo alimwi akulyookezya. Aciindi cimwi, baapostolo nobakapiluka kuzwa mubukambausi, bakajisi bubi kapati “cakunga bakabula aciindi cakupumuna kuti balye.” Jesu wakabaambila majwi aali mulugwalo lwabuzuba bwasunu. (Mk. 6:30-34) Nokuba kuti walo abasikwiiya bakwe lyoonse tiibakali kucikonzya kulyookezya mbuli mbobakali kuyanda, Jesu wakalizyi kuti boonse bakali kuyandika kulyookezya. Zimwi ziindi, toonse tuyandika kulyookezya naa kucinca zintu nzyotucita mubuumi bwabuzuba abuzuba. Tulakonzya kucibona eeci kwiinda mububambe ibuyandika kapati Leza mbwaakabikkila bantu bakwe bakaindi, nkokuti bubambe bwa Sabata yansondo ansondo. Nokuba kuti swebo tatuli ansi aa Mulawo wa Musa, tulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukwiiya ncowaamba Mulawo kujatikizya Sabata. w19.12 3 ¶6-7\\nBabelesi bangu bayakoongolola cakukondwa.​—Is. 65:14.\\nJehova uyanda kuti mukwasyi wakwe kaukkomene. Kuli twaambo tunji itukonzya kutupa kukkomana noliba lino, nokuba kuti ambweni inga katujisi mapenzi. Mucikozyanyo, tulijisi lusyomo lwakuti Taateesu wakujulu ulatuyanda kapati. Tulijisi luzyibo lwini-lwini lwa Jwi lya Leza, Bbaibbele. (Jer. 15:16) Alimwi tuli cibeela camukwasyi uulibedelede uujisi bantu bamuyanda Jehova, ibaziyanda zyeelelo zyakwe zyakulilemeka alimwi ibayandana. (Int. 106:4, 5) Tulakonzya kukkomana lyoonse akaambo kakuti tulijisi bulangizi businizyide bwakuti buumi buyoobota kapati kumbele. Tulizyi kuti lino-lino Jehova uyoobugwisya bubi boonse alimwi akuti uyoobelesya Bwami bwakwe kucinca nyika yoonse kuba Paradaiso. Kuyungizya waawo, tulijisi bulangizi bukkomanisya kapati bwakuti boonse aabo ibakafwa bayoobusyigwa akuyanzana alimwi abayandwa babo. (Joh. 5:28, 29) Eelo kaka eeco ciyookkomanisya! Alimwi kwiinda zyoonse, tulaalusyomo lwakuti ino-ino boonse kujulu alimwi aanyika bayoopa Taateesu siluyando bulemu ibumweelede. w20.02 13 ¶15-16\\nYebo lwako​—nduwe ngondabisyila kapati​—kwiinda boonse.—Int. 51:4.\\nIkuti mwacita cibi cipati, mutasoli kucisisa. Muciindi caboobo, amulyaambilile cibi canu kuli Jehova mumupailo. Kuti mwacita oobo, muyakulimvwa kwaanguluka alimwi akutalibilika kapati. Pele kuti kamuyanda kubukulusya cilongwe canu a Jehova, mweelede kucita zintu zinji kunze buyo lyakupaila. Amulutambule lulayo. Ciindi Jehova naakatuma musinsimi Natani kuyooyubununa cibi ca Mwami Davida ncaakacita kuli Bati-seba, Davida kunyina naakatalika kwaamba twaambo twakulitamizya naa kusola kuubya-ubya cibi ncaakacita. Cakutawaya-waya wakazumina kuti tanaakabisizya buyo mulumi wa Bati-seba, pele kwiinda zyoonse, wakabisizya Jehova. Davida wakalutambula lulayo luzwa kuli Jehova, aboobo Jehova wakamulekelela. (2Sam. 12:10-14) Kuti twacita cibi cipati, tweelede kubaambila aabo Jehova mbasalide kuti kabatusololela. (Jak. 5:14, 15) Alimwi tweelede kweeleba cilengwa cakwaamba twaambo twakulitamizya. Ikuti twafwambaana kulutambula alimwi akulubelesya lulayo luli loonse ndotwapegwa, tuyoofwambaana kuba aluumuno alimwi alukkomano. w20.02 24-25 ¶17-18\\nBantu bali kkumi . . . bayoojatisya cikobela camu Juda, akwaamba kuti: “Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.”—Zek. 8:23.\\n“Bantu bali kkumi” baiminina baabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika mane kukabe kutamani. Balizyi kuti Jehova wakakalongezya kabunga aaka kabananike kaimininwa amu “Juda” alimwi balimvwa kuti ncoolwe cipati kukomba Leza antoomwe ambabo. Nokuba kuti tacikonzyeki kwaazyiba mazina aabananike boonse ibali aanyika mazuba aano, aabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika balakonzya “kuunka” abananike. Munzila nzi? Lugwalo lwabuzuba bwasunu lulaingula. Amubone kuti kapango kamu Bbaibbele aaka kaamba mu Juda omwe. Pele kwaamba kuti “andinywe” alimwi akuti “ulaandinywe” caamba kuti mbantu banji kutali muntu omwe pe. Aboobo eeci citondezya kuti mu Juda tali muntu omwe, pele wiiminina nkamu yoonse yabananike. Aabo ibatali bananike balamubelekela Jehova antoomwe abananike. Nokuba boobo, bananike tabababoni kuti mbasololi babo, balizyi kuti Jesu ngo Musololi wabo.—Mt. 23:10. w20.01 26 ¶1-2\\nJesu wakaamba kuti basikwiiya bakwe bakali kuyoozyibwa kabotu-kabotu ikuti naa batondezya luyando ndulonya ndwaakatondezya walo. Oobo mbocakabede mumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi mbocibede asunu. Nkakaambo kaako cilayandika kapati kuti katuyandana noliba leelyo nocikatazya kucita boobo! Amulibuzye kuti: ‘Ncinzi ncondikonzya kwiiya kubakwesu abacizyi ibazumanana kutondezya luyando nokuba kuti kuli buyumuyumu?’ Kutalondoka kupa kuti kacitukatazya kuyandana kuzwa ansi aamoyo. Nokuba boobo, tweelede kusolekesya kumwiiya Jesu. Jesu wakatuyiisya mbociyandika kapati kubamba luumuno amukwesu uujisi kaambo andiswe. (Mt. 5:23, 24) Wakakankaizya kuti tweelede kuzumanana kumvwana abantu ikuti katuyanda kumukkomanisya Leza. Jehova ulakkomana ciindi notusolekesya kubamba luumuno abakwesu. Takonzyi kubutambula bukombi bwesu ikuti naa twazumanana kuba amfwundilili alimwi akukaka nokuba kusoleka kubamba luumuno.—1Joh. 4:20. w20.03 24 ¶1-4\\nTulazyiba majwi aasololelwa amuuya aakasimpe alimwi amajwi aasololelwa amuuya aakubeja.​—1Joh. 4:6.\\nSaatani, “usyi wabubeji,” wabeena bantu kuzwa kuciindi ca Adamu a Eva. (Joh. 8:44) Bubeji bwakwe bumwi bubikkilizya anjiisyo zyakubeja kujatikizya lufwu alimwi akuti kuli cizumanana kupona muntu afwa. Zilengwa zidumide zinji ziyeeme anjiisyo eezyi. Nkaambo nzi bantu banji ncobabusyoma bubeji bwa Saatani? Saatani ulizyi mbobalimvwa bantu kujatikizya lufwu aboobo ubelesya makani aaya kubeena. Akaambo kakuti twakalengwa kutegwa tupone mane kukabe kutamani, tatuyandi kufwa pe. (Muk. 3:11) Lufwu tulubona kuba sinkondoma. (1Kor. 15:26) Nokuba kuti Saatani wasolekesya kwaamba zyakubeja, kasimpe kujatikizya lufwu kayubununwa. Alimwi buya, bantu banji lino kwiinda lyoonse balizyi alimwi balaambilizya ncoliyiisya Bbaibbele kujatikizya ciimo cabantu bafwide alimwi abulangizi bwabubuke. (Muk. 9:5, 10; Mil. 24:15) Makani aaya aamasimpe alatuumbulizya akutugwasya kutayoowa alimwi akutadooneka kujatikizya cicitika ciindi bantu nobafwa. w19.04 14 ¶1; 15 ¶5-6\\nAmuzumanane kunyamuzyanya mikuli iiminya, eelyo munoozuzikizya mulawo wa Kristo.—Gal. 6:2.\\nJehova Leza ulabayanda bakombi bakwe. Wali kucita oobo lyoonse, alimwi unoocita oobo lyoonse. Alimwi ulabuyanda bululami. (Int. 33:5) Aboobo tulakonzya kutusyoma twaambo tobilo ootu: (1) Cilamucisa kapati Jehova ciindi babelesi bakwe nobateendelezyegwi kabotu. (2) Uyooba masimpe kuti bululami bwacitwa. Mulawo Leza ngwaakapa bana Israyeli kwiinda muli Musa wakayeeme aluyando. Wakali kusumpula bululami, nkokuti bululami kubantu boonse, kwaambisya aabo ibatakali kukonzya kulikwabilila. (Dt. 10:18) Mulawo ooyu utondezya mbwabikkila maano kapati Jehova kubakombi bakwe. Mulawo wa Musa wakaleka kubeleka mu 33 C.E. ciindi mbungano ya Bunakristo noyakatalisyigwa. Sena Banakristo bakali kunookwabilidwe kakunyina mulawo uuyeeme aluyando alimwi uusumpula bululami? Peepe! Banakristo bakapegwa mulawo mupya, nkokuti “mulawo wa Kristo.” Jesu kunyina naakabalembela mulongo wamilawo njobakeelede kuccilila basikumutobela, pele wakabapa malailile alimwi anjiisyo kutegwa kazibasololela. “Mulawo wa Kristo” ubikkilizya zintu zyoonse Jesu nzyaakayiisya. w19.05 2 ¶1-3\\nLeza siluumbulizyo loonse, ulatuumbulizya mumapenzi eesu oonse.​—2Kor. 1:3, 4.\\nBantu boonse balazyalwa kabayanda kuumbulizyigwa alimwi balijisi bube bubotu bwakuyanda kuumbulizya bamwi. Mucikozyanyo, ikuti mwana musyoonto wawa akulicisa agondo naali kusobana, ulakonzya kubalikila kuli bausyi naa banyina, kumwi kalila. Bazyali tabakonzyi kupa kuti cilonda cipone, pele balakonzya kumuumbulizya mwana. Balakonzya kumubuzya capa kuti alicise, kumupukuta misozi, kumoongelezya alimwi ambweni akumubikka musamu naa kubikka bbandeji alincico. Kalitanalampa, mwana ulaleka kulila alimwi buya ulakonzya kujokela kukusobana. Mukuya kwaciindi, cilonda cilapona. Nokuba boobo, zimwi ziindi bana balatyompwa akaambo kakucitikilwa zintu zimwi zibi kapati. Bamwi balatundululwa mumakani aakoonana. Mwana ulakonzya kutundululwa ciindi comwe naa ziindi zinji kwamyaka minji. Kufwumbwa mbocikonzya kuba, kutundululwa kulabatyompya kapati alimwi kupenga mumizeezo ikuboola akaambo kakutundululwa kulazumanana. Zimwi ziindi, sikutundulula ulajatwa akusubulwa. Pele zimwi ziindi, kulakonzya kulibonya kuti sikutundulula kunyina naasubulwa. Nokuba kuti sikutundulula ulakonzya kusubulwa mpoonya-mpoonya, mwana iwatundululwa ulakonzya kuzumanana kupenga nociba ciindi naakomena. w19.05 14 ¶1-2","num_words":3447,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.183,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kuboola Kwabili | Cibeela 1 – Kuswaangana Akukondwa Kuteeli Print\\nKuboola Kwabili | Cibeela 1 – Kuswaangana Akukondwa Kuteeli\\nElohimu wesu uyoozyokela, alimwi takaumuni pe: mulilo uyoosyukuta kunembo Lyakwe, alimwi kuyooba kuvwuuma mumbali Lyakwe (Langa Intembauzyo 50:3.)\\nInkondo akataa bubotu abubi, iyoosikila kumamanino aciindi ca Kuboola Kwabili kwa Yahushua. Kuzwa mukowa wabantu niwakawida mucinyonyoono akuzwa kubulemu bwa leza, ooku kuboola kwa Yahushua mubulemu bwakujulu kamweka mbuli zuba kuti azyootole bantu bakwe kumunzi, nkokulangila mumyoyo yabantu boonse; mbobulangizi bukulwaizya akukkazyika camba akuliyumyayumya mumasunko. Mumusinze wasunko lya Joobo, walo wakakumbatila kulusyomo lwacisyomyo ca Munununi ooyo wakacili kuboola. Joobo wakalizyi kuti eeco tacikacitiki muciindi cabuumi bwakwe, pele nokuba boobo, walo wakaliyumyayumya mukusyomezyegwa kuti bumwi buzuba bucizya kumbelaa myaka, walo kali mumubili wanyama alimwi, uyoomubona Mufutuli wakwe.\\n“Nkaambo Ime ndilizyi kuti Munununi wangu ulapona ncobeni, alimwi walo uyoondiiminina atalaa nyika mubuzuba bucizya aakale: alimwi nokuba kuti mubili [wafwa] acikanda cangu caligwa mvwunyu, pele mumubili wanyama alimwi Ime njoomubona Elohimu wangu: Ooyo Ime ngweyoolibonena ameso ookwaangu, alimwi kutali uumbi pe.” (Joobo 19:25-27, KJV)\\nBulangizi bwa kuboola kwa Messiah mubulemu bwakujulu, bwakazumanana kwaambwa abamatata abashinshimi mumisela milamfu minjaanji. Bana ba Isilayeli mumazubaa Yahushua, bakamukaka walo kuti ngo Messiah wabo, nkaambo balo bakali kulangila bulemu bwa Kuboola Kwabili Kwakwe, akuleka kuboola kutaanzi muciimo cakulitolaansi. Lino kuciindi eeco, eeco cakali kulotelwa boobo, akulangilwa kwaciindi cikubwene, lino ciyanda kutusikila. Kuboola Kwabili, ooko kwakayumya basimilimo abatumwa, kwakabapa nguzu aabo bakajailwa mulumbe mubotu akukulwaizya makamu aabantu; nkokuboola kwabili ooko kulaafwi kusikila nyika yoonse . . . mbuli cintu cikankamusya.\\nBunji bwanyika mazubaano tiicilangili kuti kucili kuboola kwa Mufutuli kuzwa kujulu. Mangwalo akaambilizya kale kuti:\\n“Kusaanguna amuzibisye kuti kumazuba aakumamanino, kuyoosika basabuzi beenda muzisusi zibi zyamyoyo yabo beni, bayoosabula cakwaamba kuti, Ino cili kuli cisyomyo cakuboola kwakwe kwakasyomezyegwa? Nkaambo kakuti kuzwa kuciindi nibakafwa bamataateesu, zintu zyoonse zicili mbubonya mbozyakabede kuzwa kumalengelo.” (2 Petulo 3:3, 4, KJV)\\nEeci cishinshimi cilizuzukidwe mumusela uuno ngotukkala swebo. Bunji bwabantu tabacisyomi kuti kuzyokela kwa Yahushua kwaswena ncobeni. Kunze lyaboobo, banjaani baamba kuti, “Tee kayi mbubakali kwaamba bacembele abasyaanene. Pele ono tee bakafwa kaindi loko alimwi swebo tucuujisi kubucesya kukkala ansaano azintu zyoonse zicili mbubonya mbozyakabede kuzwa kumalengelo!” Ooku kutasyoma kwamusyobo ooyu kuti Yahushua ulaafwi kuzyokela, kulimwaikide kapati akataa bantu, alimwi eeco ncecitondezya ncobeni mbuli mbolyaamba Bbaibbele kuti Kuboola Kwabili kulaafwi kusika.\\n“Kuyoosika basabuzi beenda muzisusi zibi zyaluunyaunya lwamyoyo yabo, bayoosabula cakwaamba kuti, Ino cili kuli cisyomyo cakuboola kwakwe kwakasyomezyegwa?”\\n(2 Petulo 3:3, KJV)\\nYahushua wakali kuyanda kuti bantu Bakwe bakalibambile akuti batakajanwi tabalibambide kabajisi maankamaanka akunyandwa baakubona Nguwe nkwaboola. Walo wakapa kucenjezya eelyo naakaamba kuti:\\n“Amulibambile anywebo: nkaambo Mwanaamuntu uyoosika muwoola ndyomutalangili pe.” (Luka 12:40, KJV)\\nKunyina pe nokuyooba kutolwa kujulu mukulaba kwaliso kakwiina kufwa, ooko kunga kwakwempula basalali kuti bazwe atalaa nyika kakwiina muntu uuzyi kuti bagama kuli. Kuboola Kwabili kuyooba ciindi cabulemu ncobeni eeco citanabwenwe mumeso aabantu pe. Ciyooba ciindi ciyoovwentusya julu lyoonse mubulemu akusangalala kutapandulukiki, mumuni akulibotela kweebeka ncobeni.\\nMangwalo alisalazyide ncobeni kwaamba kuti:\\n“Nkaambo mbuli lulabo mbolulaba kuzwa kujwe, akumweka kusikila kumbo; mbweenya oobo akwalo kuboola kwa Mwanaamuntu mbokuyooba.” (Mateyo 24:27, KJV)\\nYahushua Lwakwe wakaambilizya caantangalala musyobo wakuboola Kwakwe anyika ciindi cabili. Eciya ciindi naakali kubetekwa, Wakacenjezya bapaizi bakali kumubeteka kuti:\\n“Kuzwa cecino ciindi inywe muyoomubona Mwanaa muntu kakkede kululyo lwajanza lyanguzu, alimwi kaboola mumakumbi aakujulu.” (Mateyo 26:64, KJV)\\nKuboola Kwabili kuyoolibonya kumuntu uuli woonse muzumi uucikkede akupona atalaa nyika ciindi eeco caakusika.\\n“Amulange, ulaboola mumakumbi; alimwi liso lili lyoonse liyoomubona walo, abaabo bakamuyasa: alimwi mikowa yaanyika yoonse [yabaabo basweekede] bayakoomoka nkaambo kanguwe.” (Ciyubunuzyo 1:7, KJV)\\nKuti Kuboola kwabili nikwali “kutolwa kujulu cakusisikizya mukulaba kwaliso kakwiina kufwa”, nkokuti aabo basweekede inga “tiboongolola nkaambo ka Nguwe”. Aabo batonkomene kucita zinyonyoono, kabasulaika cipego citakwe muulo ca Kujulu, cipego ca luzyalo akulekelelwa zinyonyoono, bayookwaampalika kukakatila kujana nzila yakuti bafwe kwiinda kuti balangane mumeso aYooyo wakabafwida. Johane Muyubunuzi wakatondezyegwa mbobayoolimvwa aabo basweekede eelyo baakumubona Yahushua muciindi ca Kuboola Kwabili:\\n“Lino ijulu lyakali kuyaa kuvwungailwa mbuli bbuku mbulivwungililwa antoomwe, azyalo zilundu zyoonse atusuwa toonse zyakalonzegwa kumasena aazyo. Mpoonya aawo bami baansi abeendelezi abasinkondo bapati, abavwubi, abasinguzu, abantu boonse, nibaba bazike, nibaba bazyale, bakalisisa mumigodi amumpangala zyamabwe aamumalundu, akwaambila malundu amandomba aamabwe kuti, Amutuwide, mutusise kubusyu bwayooyo uukkede acuuno cabwami akubukali bwa-Mwanaambelele, nkaambo buzuba bupati bwabukali bwakwe bwasika, lino nguni uukonzya kwiima?” (Ciyubunuzyo 6:14-17, KJV)\\nKuli baabo bakasweeka, Kuboola Kwabili, kuyoobaumya busiku bulamfu pee butamani, pele kuli baabo basyomeka baluleme, kuyoobasikila buzuba busangalazya buteeli. Boonse aabo bamuyanda Mufutuli wabo alimwi bakali kumutobela akumuteelela akumusyoma, bayookkomana akukondwa eelyo baakumubona walo nkwazyokela kuzyoobacinga.\\nLino mubuzuba oobo kuyokwaambwa kuti, Amubone! Ngooyu Leza wesu; Twali kumulindila kuti atufutule, Ngooyu Yahuwah; Twali kumulindila. Atukkomane akusekelela mulufutuko Lwakwe..” (Langa Izaya 25:9.)\\nCiindi ca kuboola kwabili, ciyooba ciindi cakubonana alimwi: kubonana amufutuli abasalali basyomeka kuli nguwe, bamulindila, akubonana balongwenyina amikwasyi yakaanzanyidwe mulufu lwamazubaano.\\nCiindi ca Kuboola Kwabili, ciyooba ciindi cakubonana alimwi: kubonana aMufutuli abasalali basyomeka kuli Nguwe, bamulindila, akubonana balongwenyina amikwasyi yakaanzanyidwe mulufu lwamazubaano. Banjibanji aabo bakasweekelwa bayandwa babo kulufu, balaciswa ncobeni mumyoyo yabo eelyo nobayeeya kuti inga tabacikabonani alimwi abayandwa babo. Abalo aabo basyoma kuti bayandwa babo bali kale Kujulu, balalibuzyabuzya kuti naa inga bayoozyibana alimwi baakubonana okuya kujulu. Mangwalo alatusyomya kuti kunyina ooyo wakafwa kacimuyanda Yahuwah uyoolubwa akusiigwa musyule pe. Kuleka buyo kuti tuyoozyibana alimwi abayandwa besu, pele aabo bafwide bayoobusyigwa akutaanguna kutolwa mumakumbi, mpoonya aabo baluleme bacinoopona bayootolwa abalo kuti bakaswaanganine antoomwe ambabo mumakumbi.\\nLino bakwesu, tulayanda kuti muswiililisye makani kujatikizya baabo boona muzyuumbwe, kuti mutafwi buumba mbuli bamwi batajisi ancobalangila. Nkaambo naa kuti tulasyoma kuti Yahushua wakafwa akubukuluka, eelyo aabo bakoona muli Yahushua, abalo Taata Yahuwah ulabaletelezya anguwe. Ijwi ndituti mwaambile lyazwa kuli Yahuwah Mwami, kuti swebo tobaumi netuyoosyaalila kusikila kukuboola kwa Yahushua, tatukooyoobasaanguni aabo boona mulufu, pe. Nkaambo Yahushua mwini uyooseluka kuzwa kujulu amakunga aabangele, akoompolola mujwi lyaangelo silutwe, amweembo wa Yahuwah, nkabela nobayoosaangu kubuka bafwide muli-Kristo. Eelyo swebo tobazumi tobasyaalizi tuyoobwezelwa mumakumbi antoomwe ambabo, tukacingane a-Mwami mujulu; aboobo tuyookkala a-Mwami lyoonse. Amuumbulizyanye amajwi aaya. (l Langa 1 Batesalonika 4:13-18.)\\nBamamama bayootambulana abana bavwanda babo, aabo mbobakanyangwa alufu kuzwa mumaanza aabo. Balongwenyina, bakaandeene kaindi loko, bayoozyibana alimwi akukumbatilana eelyo baakubonana. Ooku kuswaangana kwabili, kuni kwiimpene akukkomanina kuswaangana kuli koonse. Kuyooba kuswaangana kwa banunudwe a Munununi wabo. Pele ciyokwiinda awaawo.\\nYahuwah, uyooba ngomumuni alimwi ngo buumi a luyando, ngonguwe uyoocita kuti kukonzyeke kuswaangana boobo alimwi.\\nNkaambo obuya Taata Yahuwah mbwaakayandisya nyika, wakapa Mwanaakwe Simuzyalwa alikke, kuti umwi awumwi uumusyoma atafwidilili, pele abe abuumi butamani. Nkaambo Yahuwah taakwe naakatuma Mwanaakwe munyika kuti akiibeteke nyika, pele kuti inyika ikafutulwe kwiinda muli Nguwe. (Langa Johane 3:16, 17.)\\nKakwiina luyando lwakulyaaba kuzwa kuli Taata Yahuwah, kuliyandila kwaaba Mwanaakwe Simuzyalwaalikke kuti akafutule babisyi, zyoonse eezyo nizyatali kukonzyeka kuyoocitika. Nkaambo buyo ka luyando lokwa Taata, ncencico ooku kuswaana ncokuyookonzya kuba alimwi.\\n“Ooyo watakatukasya Mwanaakwe mwini, pele wakamwaabila ndiswe toonse, sa takooyootupa buyo antoomwe anguwe zintu zimwi zyoonse? Nguni uukonzya kubikka kaambo kubasale ba [Yahuwah]? Ngu . . . [Yahuwah] uululamika,.” (BaLoma 8:32, 33, KJV)\\nPele mbuli Malembe mbwaati, “Eezyo muntu nzyaatanabona naa kumvwa, eezyo muntu nzyaatanayeeyela, nzenzizyo Mwami Yahuwah nzyabambilide baabo bamuyanda.”\\nKukkomana kwa Taata eelyo bana Bakwe baanyika baakuzyokela, kunoonyina magolelo. Kunyina mabala aakonzya kupandulula mbwayoolimvwa Taata waluyando luteeli, eelyo aakubona nkamu iikkomenye, yakanununwa kuzwa kulufu, kiibungene munsaa cuuno Cakwe, kabamuyandisya awalo kabayandisya mumisela iitobela iitabalidwe. Naba Taata Yahuwah inga taajana mabala aakupandulula kukondwa kuyooba muli Nguwe. Muwoola likkomanisya eelyo, eelyo Walo nayoocenka mbungano yabayandwa Bakwe banunudwe, moyo wa Luyando Luteeli uyoolitondezya kukondwa kwa luyando Lwakwe mukwiimba nyimbo!\\n“Mubuzuba oobo Jelusalema uyokwaambilwa kuti, Utayoowi, O Zioni. Maanza aako atabombi. . . . [Yahuwah Leza wanu] mpali akati kanu; ngusilumamba uumuzundya. Ulamusekelela cakukondwa; uyoolyookezya muluyando lwakwe, ulamulengulula muluyando lwakwe, akumukondelelwa cakwiimba.” (Zefaniya 3:16, 17, KJV)\\nKunyina pe mabala aakonzya kupandulula ciyoocitika. Kunyina cilembyo cikonzya kulembulula kukondwa ooko kuyooba muwoola eelyo pe. Kuyooba kusangalala akataa baabo bakalyaaba zyoonse akutobela Mufutuli wabo munzila yoonse kupiluka kumunzi wa Taata.\\n“Buzuba bwa-Jehova bulasika mbubonya mbwasika mubbi; Mulimbubo, ijulu liyooindilila amuzunzumina mupati, tunyenyeezi tuyooyaka akubomboloka, ayalo nyika iyootentwa aziyakidwe atalaa njiyo.\\nLino zintu eezi mboziti kamaninine oobo, nywebo muleelede kuba bantu bali buti mukweenda munzila iisalala amukulemeka Yahuwah? Kamucilangila akuyandisya buzuba bwakusika kwa Yahuwah, mboliyoomana ijulu kukupya, atunyenyeezi notuyootentwa akweenzumuka.\\nPele swebo tulangila ijulu lipya anyika mpya, mbubonya mbuli mbwaakatusyomezya, Mulinzizyo momukkala bululami.\\nNkaambo kaako, nomuyandwa, mbumulangila zintu eezi, amusongwaale kujanwa mulikkede muluumuno, kamutakwe kabata, kamutakwe kampenda mumeso aa Yahuwah.” (2 Petulo 3:10-14, KJV)","num_words":1289,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kulonga 36 IBBAIB63 - Lino Bezaleli a-Aholiabu abantu - Bible Search\\nKulonga 35 Kulonga 37\\n1-Lino Bezaleli a-Aholiabu abantu boonse bacenjede, Jehova mbaakabikila busongo amaanu mumyoyo yabo kuti bazibe kucita milimo yoonse, babeleke milimo yacikombelo mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila­.\\n2-Elyo Musa wakaita Bezaleli a-Aholiabu abantu boonse bacenjede, Jehova mbaakabikila busongo mumyoyo yabo, kufumbwa muntu iwakabusigwa amoyo wakwe kuti azoobeleke milimo, 3-nkabela bakatambula kumaanza aa-Musa inkambilizyo yoonse bana ba-Israyeli njibakaleta kukubelesya milimo yacikombelo. Bakacili kuleta zipo cifumo cimwi acimwi, 4mane lumwi bantu bacenjede ibakali kucita milimo yoonse yacikombelo, balaleka umwi aumwi milimo yakwe njaakali kucita, beza, 5-baambila Musa kuti, Zintu nzibaleta bantu zyavula kwiinda mweelwe uuyandwa kukucita milimo Jehova njaakalailila. 6Mpawo Musa wakalailila, nkabela mulazyo wakatumwa kumalawo oonse wakuti, Kutabi mwaalumi naba mwanakazi uuleta limbi cituuzyo camilimo yacikombelo. Aboobo bantu bakalesegwa kuleta, 7nkaambo zintu nzibakaletede zyakazulila milimo yoonse akwiindilila,\\n8-Lino bantu bacenjede boonse akati kabasimilimo bakacita itente, Bakalicitya zisitilizyo zili ikumi zyamasani aalukidwe kabotu, amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu, zitungidwe bakerubi. 9Bulamfu bwacisitilizyo cimwi acimwi bwakali tukokola tuli makumi obile amusanu atutatu, abwaamba bwacisitilizyo cimwi acimwi bwakali tukokola tone, Zisitilizyo zyoonse zyakali amweelwe omwe uuelene. 10Nkabela zisitilizyo zyosanwe wakaziswanaanya cimwi acimwi kuceenzinyina, azyalo zisitilizyo zimwi zyosanwe wakaziswanaanya cimwi acimwi kuceenzinyina. 11Alimwi wakacita zyaanzikilo zyanyanzabili kumoombe wacisitilizyo caanze cacipanzi citaanzi; akwalo kumoombe wacisitilizyo caanze cacipanzi cabili wakacita mbubonya. 12-Wakacita zyaanzikilo zili makumi osanwe kumoombe wacisitilizyo citaanzi, azyaanzikilo zili makumi osanwe kumoombe wacisitilizyo cacipanzi cabili, Zyaanzikilo zyakali kulungana cimwi acimwi kuceenzinyina. 13Alimwi wakacita zijatilizyo zyangolida zili makumi osanwe, zyakuswanaanya zisitilizyo cimwi acimwi kuceenzinyina aboobo itente lyakaba lyomwe.\\n14-Alimwi wakacita zisitilizyo zyaboya bwampongo zyakucita itente ipati lyakuvumbilizya itente lyabukalo. Zisitilizyo nzyaakacita zyakali ikumi acimwi. 15Bulamfu bwacisitilizyo cimwi acimwi bwakali tukokola tuli makumi otatwe, abwaamba bwacisitilizyo bwakali tukokola tone, Zisitilizyo zyoonse zili ikumi acimwi zyakaleelene. 16Nkabela wakaswanaanya zisitilizyo zyosanwe zilike, azisitilizyo zili musanu acimwi azilike. 17Alimwi wakacita zyaanzikilo zili makumi osanwe kumoombe wacisitilizyo caanze cacipanzi citaanzi, azyaanzikilo zili makumi osanwe kumoombe wacisitilizyo caanze cacipanzi cabili. 18Nkabela wakacita zijatilizyo zyamukuba zili makumi osanwe zyakuswanaanya itente kuti libe lyomwe. 19-Alimwi wakacitila itente cakuvumbya camatobo aabagutu aasalazidwe acakuvumba cazipaya kujulu.\\n20-Elyo wakacitila cikombelo minsende yamuunga. 21Bulamfu bwamunsende umwi bwakali tukokola tuli ikumi, abwaamba bwamunsende bwakali kakokola komwe acisela. 22Munsende umwi aumwi kaujisi ziswanizizyo zyobile kuti iswanaane umwi aumwi kumweenzinyina, Mbuboobo mbwaakacita minsende yoonse yacikombelo. 23Aminsende yacikombelo njaakacita njeeyi: minsende iili makumi obile kulubazu lwakumusanza, 24alimwi kunsi lyaminsende eyo iili makumi obile waka panga zikazikilo zyansiliva zili makumi one, nkokuti zikazikilo zyobile kunsi lyamunsende umwi aumwi aziswanizizyo zyawo zyobile. 25Akwalo kulubazu lwabili lwacikombelo, lubazu lwakunyika, wakacita minsende iili makumi obile, 26azikazikilo zyayo zyansiliva, zikazikilo zyobile kunsi lyamunsende umwi aumwi. 27Akusule lyacikombelo kumbo wakacita minsende iili musanu aumwi, 28alimwi kuzyooko zyacikombelo kusule wakacita minsende yobile. 29-Yakalaanzeene ansi, pele kujulu yakaliswaneene kuncoko intaanzi. Mbwaakacita yoonse yobile kuzyooko zyobile. 30Minsende yakali musanu aitatu azikazikilo zyayo zyansiliva, nkokuti zikazikilo zili ikumi amusanu acimwi, zikazikilo zyobile kunsi lyamunsende umwi aumwi,\\n31-Alimwi wakacita minkulu yamuunga: minkulu yosanwe yaminsende yakulubazu lumwi lwacikombelo, 32aminkulu yosanwe yaminsende yakulubazu lwabili, aminkulu yosanwe yaminsende yakusule lyacikombelo kumbo. 33Amunkulu waakati wakaucita kuti usike kumpela zyoonse zyobile akatikati kaminsende. 34Lino wakaziluluzya minsende ingolida akwiicitila incoko zyangolida zyakujatya minkulu. Ayalo minkulu wakaiziluluzya ingolida.\\n35-Alimwi wakacita cisitilizyo. Cakacitwa amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu. Wakacicita azikozyano zyabakerubi. 36Alimwi wakacicitila misumpululu yone yamuunga akwiiziluluzya ingolida, Manembe aayo akali aangolida, alimwi wakaifulila zikazikilo zyone zyansiliva. 37-Nkabela wakacita civumbyo kumulyango watente. Cakatungwa amasani aanyanzabili amasani aakamwemvwe amasani aasalala pyu amasani aatuba aalukidwe kabotu; 38-amisumpululu yaco amanembe aayo. Mitwe yayo azijatyo zyayo zyakali zyangolida, pele zikazikilo zyayo zyosanwe zyakali zyamukuba.","num_words":577,"character_repetition_ratio":0.094,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.149,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Pentekkositi | Kubambulula Bwakubalila Mazuba Print\\nPentekkositi | Kubambulula Bwakubalila Mazuba\\nMbungano ya World’s Last Chance ninkamu yabantu balyaabide kumwaya mulumbe, batasangene kucikombelo cili coonse; balo balyaabide cakumaninina kwaabila nyika Mulumbe wa Bangele Botatwe mubukkkwene. Eelyo bumboni bwa Nsabata iibelesya zuba amwezi nibwaapegwa kuli mbabo, bakavwuntauzya mweengwe amweengwe wamakani woonse kusikila bakabula cakwaamba pele buyo koompolola mulumbe ooyo kuti ngo Mumuni muyandisi uuzwa ncobeni kujulu kuli Taata Yahuwah kuzya kubantu Bakwe bacaalizya mazuba aano. Kuzwa kuciindi eeco, swebo twakalelekwa a Mumuni Mupya uujatikizya Zina Lyakwe Lisetekene a Zina Lisetekene lya Mwanaakwe, Yahushua. Aboobo nitwakasunkwa kubambulula nzila zyamazubaano eezyo zilaa “mpuwo”, antoomwe anzila njitwakali kubelesya kubalila Pobwe lya Mvwiki (Pentekkositi) kuti yakali lubide, nkamu ya WLC alimwi yakasika ambaakani mpozyaandanina nzila mulusyomo lwa Bbaibbele! Nokuba kuti twakali kudonaika, swebo twakabala makani aayo akweenda musinzo ooyo katuya kumbele kumwi katweezyekanya acikkelo cabumboni, kufumbwa nkocakali kutugamika. Taata Wesu Yahuwah wa Luyando a Luzyalo uluujisi ncobeni kujokolosya milazyo Yakwe iisetekene. Swebo tulasyoma amyoyo yesu yoonse kuti twakali lubide munzila njitwakali kubalila mazuba kusikila ku Pobwe lya Mvwiki! Pele lino kuleka buyo kupa bupanduluzi bulamfu kapati loko kupandulula mbuli mbotwaalubide, swebo tulapa buyo makani aayo ngotumvwide cino ciindi kuti mbobumboni bukkwene, alimwi ncenciceeco ncotusowela kulaale kufumbwa ncitwakali kusyoma kutaanguna (kubalila Nsabata zikkwene zili 7 kusanganya aabuzuba bomwe) mukubalila mazuba kusikila kubuzuba bwa Pobwe lya Mvwiki; akutalika kubalila Nsabata zikkwene zili 7 mpoonya akuyungizya kubalila mazuba aali 50 kuzwa waawo (BaLevi. 23:16), akubikka Pobwe lya Mvwiki muli bwa 28th nanka bwa 29th bwa Mwezi Wane ooyo uukonzya kujanwa buyo mukkalenda Lyokwa Yahuwah libelesya Mwezi-azuba. Twamukomba nobantu, amube mbuli bantu ba Berea akuvwuntauzya twaambo ootu lwenu nobeni, mbwaanga omwe omwe akati kenu uleelede kulikanzila cintu ncayelede kusyoma kuti ncecikkelo cabumboni bwa Mangwalo.\\n“…bakatambula akukkomanina jwi amyoyo yoonse, alimwi bakavwuntauzya Mangwalo abuzuba kuti balijanine kuti naa zintu eezyo zyakali masimpe ncobeni. Aboobo banji akati kabo bakatalika kusyoma …” Milimo 17:11-12\\nkusikila ku Pobwe lya Mvwiki (Pentekkositi)\\nAnsi aawa kuli cifwanikiso citondezya Mazuba aaMapobwe, amazuba naayelede kusika mapobwe aayo mu Kkalenda litobezya Mwezi-azuba. Kotyanka aawa kuti ukomezye cifwanikiso.\\nAmulangisye aawa kuti eeyi nzila mpya yakubalila mazuba kusikila ku Pentekkositi, ilazyika mulongo wa Mapobwe aasika muciindi Camalubaluba, Mainza, a Cilimo mumundando omwe uulondokede; lyomwe lyomwe pobwe kalyeendelana aciindi cabutebuzi. Pobwe lya Mvwiki ndepobwe lilikke litagantidwe buzuba mukkalenda lyokwa Yahuwah; aboobo, ndepobwe lilikke ndyotulailidwe kuti tweelede kubalila mazuba kusikila twasika mubuzuba bwa pobwe eelyo (Langa Balevi 23:16).\\nNceeci cifwanikiso cipandulula zinjaanji mbotukonzya kubalila mazuba kusikila kubuzuba bwa Pobwe lya Mvwiki (Pentekkositi). Inzila yakubalila ningubauba kapati alimwi yebo ulaa nzila zyobile buyo zyakusala.\\nKuzwa ku Buzuba bwa Micelo Mitaanzi (Abibu 16), swebo tulilailidwe kuti tubalile Nsabata zikkwene zili 7. Ooku kuballila lyoonse kutusisya kubuzuba bwa 8th bwa Mwezi Watatu wamu Bbaibbele. Mangwalo alisalazyide kutwaambila kuti kuzwa mubuzuba butobela Nsabata zili 7, swebo tweelede kubalila mazuba aali 50 (Kobala alimwi mubbuku lya BaLevi naa Bapaizi 23:16). Aboobo mubuzuba butobela bwalusele mu Mwezi Watatu, kuzwa mubuzuba oobo mpoonya swebo tweelede kubala mazuba aali 50; buzuba butaanzi mumazuba aali 50 kabuli bwa 9th bwa Mwezi Watatu wamu Bbaibbele. Kuti Mwezi Watatu kulaa mazuba aali 30, nkokuti buzuba bwa 50th inga bwaakusikila muli bwa 28th bwa Mwezi Wane. Kuti Mwezi Watatu kulaa mazuba aali 29, nkokuti buzuba bwa 50th inga bwaakusikila muli bwa 29th bwa Mwezi Wane. Ncuubauba cinicini kubelesya nzila eeyi kubalila.\\nBumboni bukwabilila Nzila eeyi: Mvwiki zikkwene zili 7 + mazuba aali 50\\nKucinca lusyomo lwamuntu TAKALI kaambo kasyoonto kakusobanina pe, alimwi mukaambo aaka, aayo makani mapati loko akataa bantu bali munkamu ya WLC. Nokuba boobo, mbuli basicikolo ba Bbaibbele basyomeka, swebo tweelede kuyaamina kucikkelo ca bumboni, nokuba kuti oobo bumboni kabuteendelani aziyanza zyesu nzyotuzyibide kucita. Kuti katuyanda kutambula mumuni wiinda kumwekesya, swebo lyoonse tweelede kuteelela mumuni ooyo uuyubunudwe kale antangalala kumbelaa meso eesu.\\n\"Pele nzila yabaluleme ili mbuli zuba limweka, Eelyo liyungizya kumwekesya kusikila buzuba bwazulila kusalala ngwa.\" Tusimpi. 4:18 (NKJV)\\nLino mbutwaamba boobo, ntootu twaambo twiimvwi nji tula bumboni bwakukwabilizya nzila yakubalila mazuba kuzwa ku Pobwe lya Mvwiki, kusikila Nsabata zikkwene zili 7 zyainda (nanka Mvwiki zikkwene zili 7) KUSANGANYA amazuba aali 50:\\n\"Alimwi nywebo mweelede kubamba pobwe lya mvwiki, alya micelo mitaanzi yabutebuzi bwamaila, apobwe lya kubunganya kumamanino aamwaka.\" (Kulonga 34:22)\\n(1) Majwi ngakaamba Yahushua:\\n\"Inywe mutaambi kuti, kucili myezi yone, mpoonya notuyootalika kutebula\" (Johane 4:35, KJV)\\nKuvwuntaulisya ncaakalemba Johane ciyubununa kuti Mufutuli Yahushua wakaamba majwi aaya munsaa ciindi ca Pasika (nkokuti mu Mwezi Mutaanzi). Eeci caambilizya kuti Yahushua wakalikusyoma kuti maila inga kaataninga akubizwa kusikila akataa Mainza. Kunyina muntu wakamukazya pe!\\nKutegwa tululamike mazuba akuti buzuba bwa 9th bwa mwezi watatu wamu Bbaibbele kuti mbobucili buzuba bululeme bwakusekelela Pobwe lya Pentekkositi, swebo tweelede kusyoma kuti eeco ncaakali kwaamba naakakkede munsaa mugonti wameenda (Johane 4), cakatola busena Mumupeyo. Eeci tacili cintu cilangikaanga cilaa maanu, nkaambo mulongo watwaambo twa Johane amubandi wa Mufutuli Yahushua a mukaintu kumugonti inga watondezya ncobeni kuti pobwe lyeendelwa musinzo lyakali munsimunsi.\\nNcintu ceelede kwiibalukwa kuti busanduluzi bwa Fenton muci Giliki, bwaambilizya kuti, Mufutuli Yahushua wakasalazya makani woonse ncobeni kuti butebuzi bwakali kutola busena “mumwezi wane.”\\n\"Inywe mutaambi kuti, 'Kutebula kuyoosika mumwezi wane'? Amulange! Amulungumike meso eenu, Ime ndimwaambila ncobeni, alimwi amulangelange kumyuunda; nkaambo yatubya kale ngalaala akulibambila kutebulwa.\" (Johane 4:35, Fenton)\\n(2) Manyongwe aaku Ijipita | Icivwula mabwe:\\n\"Lino Mwami Yahuwah wakati kuli Mozesi, “Tambika janza lyako kujulu, nkabela civwulamabwe cilawa koonse-koonse munyika ya Ijipiti. Cilawida bantu abanyama alimwi aazisyango zyoonse zyamumyuunda. ”Aboobo Mozesi wakatambika musako wakwe kujulu, mpoonya Mwami Yahuwah wakatuma civwulamabwe eelyo kwakali mabbalu-bbalu andabo zyakaanda nyika ya Ijipiti. Buluba amaila zyakanyonyoonwa: nkaambo maila akacili kusonsa, alimwi buluba bwakali bumbilide kale. Pele mpunga tiizyakanyonyooka: nkaambo tiizyakaninga komena akusima. Mbombuboobu Mwami Yahuwah mbwaakacita kuti civwulamabwe ciwe munyika ya Ijipiti Strong's H648].\" (Kulonga 9:22-32)\\nIbbala lyakuti \"taaninga bizwa\" = Strong's H648 [\"lizyila kubbala ndeenya mbuli lyakuti [H651\"] = taaninga sima (nkokwaambilizya kuti \"acisiya kuti mbi\" )\\nEelyo civwula mabwe nicakawa kumatalikilo aamwezi wa Abibu (Mwezi 1 mu Bbaibbele), maila taakafwanyaunwa nkaambo taakaninga bizwa (taakaninga nokuba kusonsa). Ibbaibbele ndyaakasandulula Tyndale alyalo litabilila makani aayo:\\n\"pele maila aampunga taakasinyigwa, nkaambo taakaninga syangwa.\" (Kulonga 9:32, Bupanduluzi bwa Tyndale )\\nKutegwa maila kaasimide kale nobusika buzuba bwa fuka (9th ) bwa mwezi watatu wamu Bbaibbele (Sivan 9), inga aayo maila akeelede kusyangwa, kukomena akusima, akutebulwa mumyezi yobile buyo! Eeci tacili cintu cikonzyeka kucitika pe. Maila kanjaanji atola mazuba 100-120 kuti asyangwe kusikila abizwa (eeco nciindi citandila kusika akataa myezi 3½ kusikila 4 ).\\n(3) Bana Isilayeli Basika ku Mulundu wa Sinai:\\nKuzwa mumakani aalembedwe mu Kulonga, swebo tulakonzya kukosozya makani kakwiina kudonaika kuti Mozesi wakaselemuka kuseluka Mulundu wa Sinai kajisi Milawo ili Kkumi yokwa Yahuwah kakwiindide mazuba aali 50 kuzwa niyakamana Nsabata yaciloba iikkwene. Cintu citobela ncakuti, bunji bwa Basicikolo ba Bbaibbele balazumina kuti Pobwe lya Pentekkositi nciibalusyo cakupegwa Mulawo wabulemu bwakujulu.\\nEeci inga tiicaba cintu cilaa maanu kuti eelyo pobwe lya Pentekkositi nilyali kusekelelwa muli bwa Sivan 6 nanka bwa 91 (bwa 6th nokuba bwa 9th bwa Mwezi Watatu). Bana ba Isilayeli tiibakaninga sika ku Mulundu wa Sinai muli bwa fuka (9th) bwa Mwezi Watatu, nokuba kutambula Mulawo! Ngaaya makani aakubalila mazuba aali 50:\\nMu Kulonga 19:1, swebo tubala kuti: \"Mumwezi watatu, eelyo bana ba Isilayeli nibakayaamuka kuzwa munyika ya Ijipita, mbweenya buzuba oobo bakasika munkanda ya Sinai”. Kuzwa mukaambo aaka, swebo twiiya ciiyo cakuti, bana ba Isilayeli bakasika kumulundu wa Sinai muli bwa 15th bwa Mwezi Watatu wakkalenda lyamu Bbaibbele. Tulakonzya kuzyiba boobu nkaambo Mozesi utwaambila kuti bakasika mubuzuba mbweenya nibakayaamuka kuzwa mumunzi wa Egypt akunjila munkanda, nkokuti oobo bwakali buzuba bwa 15th (Myeelwe 33:3). Eeci caambilizya kuti bana Isilayeli bakasika ku Mulundu Sinai mumazuba aali 7 kaziindide Nsabata zikkwene zili ciloba, oobo lyoonse mbuzuba bwa 8th bwa Mwezi Watatu wamu Bbaibbele (Langa cifwanikiso cilaatala lyawaawa).\\nKuti twazumanana kubala katuya kumbele, swebo inga twabona kuti bana Isilayeli bakali lailidwe a Mozesi kuti balibatamike akulisalazya akusanzya zikobela zyabo nkaambo bakali kuyooswaangana akuswena munsi lyokwa Yahuwah – mumazuba otatwe. \"Lino Mwami Yahuwah wakati kuli Mozesi, “Koya kubantu, ukabaambile kuti balibambile kukomba sunu ajuunza. Baleelede kusanzya zisani zyabo kutegwa izona kabazoolibambilide. Nkabela mubuzuba oobo, ime nde Mwami Yahuwah ndizooselukila acilundu ca Sinai kababwene bantu boonse” (Kulonga 19: 10-11). Kuzyila waawa, swebo tulizyi kuti Mwami Yahuwah wakaselukila atalaa mulundu wa Sinai mumeso aabantu boonse kabalangilizya, kakwiindide mazuba 10 kuzwa niyakainda \"Nsabata icaalizya yaciloba\" (buzuba bwa 8th bwa Mwezi Watatu + 7 mazuba + 3 mazuba.\\nMu Kulonga 20:18-21, swebo tubala kuti bana Isilayeli bakayoowa kuba munsaa Mwami Yahuwah, aboobo bakakumbila Mozesi kuti awunke mucibaka cabo akuyoobaambawida ku Mwami. Mozesi wakatanta kuya atalaa mulundu, ooko nkwaakatola “mazuba makumi one (40) amasiku aali makumi one (40)” (Kulonga 24:18). Naakainda mazuba aali makumi one, Mozesi wakaseluka Mulundu wa Sinai kajisi Milawo iili Kkumi yokwa Yahuwah (Ciibalusyo 9:9-12). Kuzwa waawa, swebo tulakonzya kumanizya kwaamba kuti Mozesi wakaseluka ncobeni Mulundu wa Sinai kumwi kajisi Milawo KAKWIINDIDE mazuba aali 50 kuzwa niyakamana \"Nsabata yaciloba yakacaalizya\" (buzuba bwa 8th bwa Mwezi Watatu + 7 mazuba + 3 mazuba + 40 mazuba). Ma, nobantu kubota kaambo aaka! Aboobo tulizuminide ncobeni kuti Pobwe lya Mvwiki nciibalusyo ca kupegwa Mulawo wa Bulemu! Alimwi lino inga twakonzya kubamba buzuba bululeme kakwiina kudonaika! Aatembaulwe Mwami Yahuwah wamakamu!\\nBIKKILA MAANU kuti ciindi ca KUPEGWA mulawo – kubantu cakali ciindi [cikombelo cakasimpe nicakali munkanda Milimo 7:38]:\\nMubbuku lyoonse lya Kulonga caandaano 19 a 20, swebo twaambilwa kuti kufumbwa cakaambwa akataa Mwami Yahuwah abantu bakwe, cakali kutuminwa kwiinda muli Mozesi. Milimo wini ncicaacitilwa boobo cintu eeci wakali wakuyumya kutondezya bulemu amulimo ookwa Mozesi ooyo Mwami Yahuwah ngwaakamupa wabusololi, bweendelezi akwiiminina bantu: [ mbweenya mbuli Mufutuli Yahushua mbwaakapegwa mulimo wabunanike ku Mwami Yahuwah wakwiiminina bantu]\\n3Nkabela Mozesi wakaunka ku Mwami Yahuwah, alimwi Yahuwah wakamwiitwa kuzwa mumulundu oomo mwaakabede, kaamba kuti Mboobu mboti kaambile ŋanda ya Jakobe; ukabaambile kuti bana ba Isilayeli;\\n8 Nkabela boonse bantu bakaingula antoomwe, akwaamba kuti, Zyoonse nzyaakwaambila Mwami Yahuwah tuyoozicita swebo. Mpoonya Mozesi wakatola majwi ngubakamwiingula bantu kuli Yahuwah.\\n9 Alimwi Mwami Yahuwah wakati kuli Mozesi, Langa, Ime ndaboola kuli nduwe munsi lyako nkeli mukkumbi lisiya, kutegwa bantu balimvwe jwi lyangu eelyo nekanana anduwe, alimwi bakusyome yebo lyoonse. Aboobo Mozesi wakaambilizya majwi aayo kubantu bokwa Yahuwah.\\n25 Nkabela Mozesi wakaseluka mulundu akuunka kubantu, akuyoobandika ambabo.\\nAawa Mwami Yahuwah WAKALAILILA \/ WAKAAMBILIZYA milawo iili kumi [kuli Mozesi ooyo wakali munsi Lyakwe alimwi wakali kuteelela Majwi Aakwe] pele bantu bamwi boonse bakamvwa buyo kuti Yahuwah wakali kukanana a Mozesi.\\n18 Mpoonya bantu boonse bakabona muzuzumo, indabo amabbwalu-bbwalu, akulila kwa mweembo walwija lwa mugutu, amulundu wakali kuunduluka busi: eelyo bantu nibakabona boobo, bakakankama akuyoowa, bakatantamuka akwiimina kulaale.\\n19 Nkabela bakaambila Mozesi kuti, kotwaambila nduwe eeco ncakwaambila, nkabela tulakuteelela makani woonse; pele Mwami Yahuwah atabi nguukanana andiswe, nkaambo inga katuyoomana kufwa.\\n20 Mpawo Mozesi wakati kubantu, Mutayoowi pe: nkaambo Mwami Yahuwah taaboolela kumunyonyoona, wazida buyo kuzoomusunka kutegwa inywe mumulemeke lyoonse, kutegwa mutaciti cibi.\\n21 Mpoonya bantu bakaimina kulaale, awalo Mozesi wakaswena munsaa kkumbi lyamudima uusiya oomo Mwami Yahuwah mwaakabede.\\n22 Mpoonya Yahuwah wakati kuli Mozesi, Mboobu mboti kaambile bana ba Isilayeli, Inywe mwabona kuti Ime ndakanana andinywe kuzwa kujulu.\\nKuzwa mutumpango tulaatala aawa, swebo tulakonzya kukosozya makani muzintu zitobela ansi aawa:\\nMu Kulonga 20, Milawo iili Kkumi (10) YAKALAILILWA\/ AKWAAMBILIZYIGWA kumwi Mozesi kamvwisyide akusalalilwa zyoonse nzyaakali kulaigwa, pele bantu tiibakaamvwa majwi ngaakali kumvwa. Pele balo bakaazyiba nkaambo AKALILEMBEDWE atalaa mabwe aayo AAKAPEDWE kuli Mozesi mbuli musololi, mweendelezi wa Isilayeli abamwi boonse kusanganya ambunga yabantu bakabungene munsaa Mulundu Sinai.\\n“Lino Mwami Yahuwah wakati kuli Mozesi, “Tanta acilundu, uboole kuno kulindime uzookkalile nkuko. Ndizookupe zilembelo zyamabwe zijisi milawo amalailile ngendakalemba aakulailila bantu (Kulonga 24:12)\\nAawa mukonzyanyo uupedwe uliimpene mukuti, Mozesi mwiiminini wabantu, wakaluuzyikale mulawo kuutaninga PEGWA kubana ba Isilayeli [ba cikombelo cakasimpe cakali munkanda – Milimo 7:38] mbweenya mbuli Yahushua, Munununi wesu Uutwiiminina, mbwaakalaa Muya Uusalala kuutaninga PEGWA ku Cikombelo cakasimpe ku Pobwe lya Mvwiki nibakali kusekelela [Pentekkositi].\\n“Ngonguwe ooyu wakali mu cipaililo [ . . .Ekklesia] munkanda antoomwe amungele ooyo wakali kwaambaula alakwe mumulundu wa Sinai, alimwi ngowakali aabazyali besu Baisilayeli nibakabungene munkanda. Ngonguwe wakatambula majwi aapa buumi akwaaleta kulindiswe. (Milimo 7:38)\\nMalailile AKAPEGWA kubana ba Isilayeli [ba Cikombelo cakasimpe eelyo nicakali munkanda] lilikke buyo NICAKAINDIDE kale ciindi Mozesi naakatanta akuseluka Mulundu kumwi kajisi JWI lyokwa Yahuwah naakaseluka. Muya Uusalala WAKAPEGWA ku Cikombelo muciindi ca \"Pentekkositi\" [Pobwe lya Mvwiki], lilikke buyo Yahushua NAAKATANTIDE kuya kujulu akuyooletelezya MUYA ookwa Yahuwah muciimo ca Muya Uusalala.\\nNcintu ceelede kubikkilwa maanu akuti awalo Aaroni (mupaizi mupati), mubuzuba bumwi bwakasolwede kumbele, wakalizyi kale munzila imwi kuti walo weelede kwaambilizya “pobwe lyokwa Yahuwah\" mubuzuba bwini mbweenya oobo – buzuba BWINI buli mazuba 50 kuzwa niyakamana “Nsabata yaciloba iicaalizya.\"\\n\"Naakamvwa boobo Aloni akubona moombe ooyo, wakayaka cipaililo kumbele lyamoombe. Mpoonya wakaambilizya kuti, “Ijunza kuzooba pobwe [Strong's H2282] lyakulemya Mwami Yahuwah.”(Kulonga 32:5)\\n\"pobwe\" = Strong's H2282 [khag]; Khag ndebbala libelesyegwa kanjaanji mu Mangwalo kwaambilizya pobwe lyakweendela musinzo. (Langa cilembedwe mu The New Strong's Expanded Dictionary of Bible Words) Ipobwe lya Mvwiki ndimwi akataa otatwe mapobwe aakweendela musinzo [ ma khag] aayo Mwami Yahuwah ngaakalailide kubambwa – Ciibaulusyo 16:16.\\nBikkila maanu aawa: Yahuwah taakabwentela Mupaizi Wakwe Mupati [Aloni] nkaambo kakwaambilizya pobwe mubuzuba butaluleme; pele Mwami Yahuwah ulilauka kuti kukomba mituni nkakaambo keni Walo ncaakakalalila. (Kulonga 32:7-9; Ciibalusyo 9:16-20)\\nMozesi wakaselemuka kuseluka mulundu kajisi Milawo iili Kkumi yokwa Yahuwah mubuzuba mbweenya awalo Aloni (mupaizi mupati) naakazyi munzila imwi kuti walo weelede kwaambilizya \"pobwe [khag] lyokwa Yahuwah.\" Eeci cakatola busena KAKWIINDIDE MAZUBA 50 KUZWA NIYAKAMANIDE \"NSABATA IICAALIZYA YACILOBA\"! Inga TIICABA cintu camaanu kulazyika kumbali zintu zyaacitika zyoonse eezi pe kuti zyakalicitikila buyo.\\nBikkila maanu aawa: Kulangikaanga bana ba Isilayeli bakali kulangila kupobola mubuzuba mbweenya oobu, nkaambo mubuzuba bwakaindide musyule, twabona kale kuti eelyo nibakabona kuti Mozesi “walelema kuzyokela”, bakaunka kuyoolilauka kuli Aloni, akutalika kulibambila zyabo [munzila isofweede] kuti bakasekelele pobwe mubuzuba bwakali kutobela. \"Lino bantu nibakabona kuti Mozesi wakkala ciindi cilamfu kucilundu akuti taakwe naakapiluka, bakabungana kuzinguluka Aloni, kabati kulinguwe, “Yebo tubumbile baleza batusolwede. Nkaambo tatuzi cacitika kuli Mozesi ooyu wakatugwisya munyika ya Ijipiti.” (Kulonga 32:1, KJV)\\nMubweende bwa zintu, oobo mbobumboni butonkomene kututondezya ncobeni kuti kuli Nsabata iibelesya Mwezi azuba! Nkaambo muukubalila buyo \"Nsabata zikkwene zili ciloba\" kubelesya kkalenda lyamu Bbaibbele litobezya mwezu-azuba; mpoonya akubalila bazuba aali 50, yebo nokonzya kujana Pobwe lya Mvwiki lyamu Bbaibbele! Eeci caambilizya kuti balikke aabo babelesya kkalenda lyamu Bbaibbele lyalo litobezya mwezi-azuba kuti bajane Nsabata zya Buzuba bwa Ciloba (kusanganya antoomwe amazuba aamapobwe amwi), aabo mbabakonzya kululamika Pobwe lya Mvwiki eelyo Mwami Yahuwah ndyaakasala – ipobwe lijatene kapati antoomwe aciindi cakutililwa Muya Uusalala amvwula nkukula nsoke iicaalizya kuwa!\\nZintu zikonzyene akataa zyeezyi azyeezyo zili mubbuku lya Milimo 2 zilakankamusya!\\nKulonga: YAHUWAH wakatumina Mozesi kuti aselemuke kuseluka Mulundu Sinai kajisi Milawo iili Kkumi iilembedwe amunwe wakwe wini Yahuwah atalaa mabwe. (Cizumanano Cakale)\\nMilimo 2: YAHUWAH wakatumizya Muya Uusalala ali baabo bakabungene mu Buzuba bwa Pentekkositi kutegwa akabalembe Milawo mumyoyo yabo. (Cizuminano Cipya - Jelemiya 31:31-33)\\nKulonga: \"Kusikila bantu bali 3,000\" bakafwa nkaambo kakukomba mituni (Kulonga32:28) – mubuzuba mbweenya oobo, Aloni wakalizyi kuti weelede kwaambilizya \"pobwe [khag] kuli Yahuwah.\" (Kusikila : Nsabata zikkwene zili 7 zyakkwanina + 50 mazuba)\\nMilimo 2: \"Kusikila bantu bali 3,000\" bakafutulwa nkaambo ka Muya Uusalala wakaselukila ali mbabo (Milimo 2:41) – mubuzuba mbweenya oobo kwakali bungene zyuulu zyuulu zyabanu antoomwe nkaambo bakali kubunganina kusekelela Pobwe lya Mvwiki [Pentekkositi], nkabela Moza \"wakabasikila akubalongezya ncobeni\" (Milimo 2:1).\\n“Mwami Yahuwah nguutupa nguzu kuti tube basimilimo bacizuminano cipya. Mucizuminano eeci Leza tatupi milawo iilembedwe alimwi, pele utupa Muuya Uusalala. Milawo iilembedwe ileta lufu, pele Muuya upa buumi. Lino Milawo yakabezedwe bbala abbala abbwe yakaamba zya lufu, nikuba boobo bulemu bwa Yahuwah bwakaboneka ciindi naakapa Milawo. Nikuba kuti bulemu oobo bwakali kuzimaana, pele busyu bwa Mozesi bwakali kumweka cakuti Baisilayeli tiibakakonzya kumulangisisya. Naa Milawo yakaletwa abulemu buli boobo, sena mulimo wa Muuya Uusalala tuukaindilili bulemu?” 2 Bakolinto 3:6-8\\n(4) Inyika ya Cisyomyo:\\nYahuwah wakaamba kuti micelo mitaanzi yakutebula maila yeelede kuti ikazyile muli ceeco bana ba Isilayeli ncibaalisyangila mumyuunda.\\n“Alyalo Pobwe lya Butebuzi munooyoolicita aawo nomuyobolola zilyo zitaanzi inywe nzimwakasyanga mumyuunda yanu. Kumamanino aamwaka munooyoocita pobwe lya kutebula micelo, aawo nimuyoobungika micelo kuzwa mumyuunda yanu. Kwaziindi zyotatwe mumwaka boonse baalumi bakalibonye kulindime, nde Mwami Yahuwah wanu. “Tamukoonoobelesya cinkwa cakabikkwa mimena mwaakupaizya munyama kulindime. Aalo mafuta aamunyama ooyo wabelesegwa mupobwe lyangu taayelede kulazikwa mane buce pe. “Mukalete muŋanda ya Mwami Leza wanu zintu zibotu kwiindilila zyakutebula zitaanzi zizwa mumyuunda yanu. (Kulonga 23:16, 19)\\nKweendelanya bwakaamba Joshua, balo tiibakasika “kunyika yacisyomyo” kusikila mumwezi wa Abibu (Kobala Joshua, Zyaandaano 3-5). Kutegwa bana ba Isilayeli bakonzye kutuuzya cituuzyo ca “[maila] mapya” mu Pobwe lya Mvwiki kuzwa muli ceeco ncibaalisyangila mumyuunda, balo bakeelede kusyanga maila aaciindi lisyuuka malubaluba [aayo aasima ciindi ca Mainza] kuzwa mbubakasikila buyo munyikeeyo mu Mwezi Mutaanzi. Eeci ncintu citakonzyi kuti maila inga abizwa mumazuba aali 50 buyo. Ciindi CIFWAAFWI LOKO eelyo bana ba Isilayeli nibakali kunga balitebwida maila aayo ngubaalisyangila lwabo beni inga nicakali kuya kumamanino aa Mwezi Wane.\\n(5) Milimo 2 | \"Waini Mupya\":\\nMangwalo lyoonse alazumanana kuswaanganya kutebula maila akutebula masaansa, zyoonse zyobile eezyi zyakali kucitika ciindi ca Mainza. Ooyo “waini mupya” waambwa mubbuku lya Milimo Caandaano 2, inga niwatakaliko mu Mwezi Watatu (muciindi ca Malubaluba).\\n\"Mpoonya kwakaboneka kubala mbuli milaka yamulilo, yakakkala ali omwe-omwe wabo. Aboobo boonse bakazula Muuya Uusalala, bakatalika kwaambaula mumisyobo iimbi mbubonya mbuli Muuya mbwaakabapa. . . . [Bamwi] bakatalika kubaseka akubanonga kabaamba kuti, 'Aaba bantu bakolwa waini mupya.[Strong's G1098]’\" (Milimo 2:3-4, 13)\\n\"waini mupya\" = Strong's G1098 = caambilizya “waini mupya” uulweela\" (The New Strong's Dictionary of Bible Words)\\nPetulo naakali kukambauka mu Buzuba bwa Pentekkositi: \"Pele eeci ncencico cakaambwa amushinshimi Joweli naakati, 'Yahuwah wakati, Mumazuba aamamanino njootila Muuya wangu atalaa bantu boonse. Bana banu balombe abasimbi bayooshinshima majwi aangu. Bakubusi bayoobona zilengaano, abalo bamadaala bayoolota ziloto. Iiyi, njootila Muuya wangu ababelesi bangu, baalumi abakaintu mumazuba aayo, nkabela bayooamba majwi aangu . . . \" (Milimo 2:16-18, KJV)\\nPetulo naakali kwiinduluka kwaamba kampango katobela aaka: \"Matala ayoozula maila, matalo ayoofwasuka waini amafuta mwaa! Njoomubweedezezya nzimwakasweekelwa acikwikwi, mpaso, basimooloka answabaanda, impi eeyo njindakatumide kumuvwumpa. Munooyoolya cakulilekela, nkaako muyootembaula Mwami Leza wanu. Wakamucitila zigambya, taakwe limbi bantu bangu nibayoosampaulwa pe. Eelyo no Baisilayeli nomuyooziba kuti ndili akati kanu, akuti ndendime Mwami Yahuwah wanu, alimwi taakwe Leza uumbi pe. Taakwe bantu bangu nibayoosampaulwa limbi pepe. “Musule akooku njootila Muuya wangu atalaa abantu boonse, bayooshinshima majwi aangu. Bamadaala bayoolota ziloto, abalo bakubusi bayoobona zilengaano. Ee, njootila Muuya wangu mubabelesi bangu, baalumi abakaintu mumazuba aayo.” (Joweli 2:24, 28-30, KJV)\\nMangwalo lyoonse alazumanana kuswaanganya kutebula maila akutebula masaansa, eezyi zyoonse zyobile zyakali kucitika ciindi ca Mainza. (Bala cilembedwe muli: Nehemiya 13:15 ; 2 Makani 31: 5; Jelemiya 8:20 ; Jelemiya 40:10; Daniele 2:35 ; Mika 7:1 ;Babetesi 15: 1, 5 ; Hagayi 1:11; Joweli 2: 24-28) Bikkila maanu: Zisyango zyamaila (mbuli maila mpunga) zyakali kusandululwa kuti \"mapopwe.\"\\n(6) Kumvwisisya majwi ngabelesya Mwami Yahuwah . . .\\nOoku kuteelela kupya kutusandulwida kaambo keni swebo ncotulailidwe a Mwami Yahuwah kuti \"tubalile\" (Bala cilembedwe mu BaLevi. 23:16) – kuleka buyo kwaambilwa kuti tulinde akulangila buzuba bugantidwe (nkokuti buzuba bwa Sivan 6 or 91).\\n\"Kubalila\" = Strong's H5608 = caambilizya \"kubalila, kwiinduluka kubalila, kuzubulula (zintu), kubikka mumyeelwe, kubanzila, . . . kubalila bululeme nokuba cabulondo.\" (BDB Lexicon)\\n(7) Bapaizi 23:16 | Kusandulula:\\nEelyo notuvwuntauzya cini cilembedwe muci Hebulayo ca BaLevi 23:16, swebo tujana kuti kuli kaambo kakatazya kamwi. Eelyo notweezyekanya busanduluzi bwa Cikuwa aci Hebulayo, yebo inga walibonena kuti basanduluzi bakasiya mabala amwi ambali akutaasandulula!\\nKuzwa muzifwanikiso zyabupanduluzi atala aawa, tulakonzya kubona akusalazyilwa kuti ibbala lyakuti ád – min – mochorath inga lyasandululwa bululeme kuti “KUZWA cifumo”.\\nAmubikkile maanu mukabbokesi kasubila kuti eelyo bbala lya 'ad noliswaangene alya min, liiminina kuti “Kuzyila”.\\n\"KUZWA cifumo yaakwiinda Nsabata yaciloba inywe mweelede kubalila mazuba aali makumi osanwe; mpoonya inywe mweelede kutuuzya caabilo canyama ku Mwami Yahuwah.” BaLevi 23:16\\nNcenciceeci swebo ncotusyomena kuti Busanduluzi bwa Ferrar Fenton bulasumbula mukuzubulula kampango aaka:\\nKunyina pe nkamu ya WLC niizuminizya busanduluzi bwa Fenton kuti boonse buliluleme.\\nFenton, nokuba boobo, wakali syomekede kapati kupandulula caalembedwe muci Hebulayo, eelyo naakasandulula Balevi 23:15-17, aawo basanduluzi bamwi mpubatakaluleme.\\nAboobo, Mangwalo aambilizya kuti:\\nKubalila kusikila ku Pobwe lya Mvwiki = nkubala Nsabata Zikkwene 7 + 50 mazuba\\nNitwakamanizya kuvwuntauzya kabotu-kabotu akubala Bbaibbele mumuuya wakupaila abumboni bujanwa muli ndilyo, nkamu ya, WLC yakacaazya buyo kwaambilizya kuti kubalila mazuba kusikila ku Pobwe lya Mvwiki kweelede kubalwa Nsabata Zikkwene zili 7 + mazuba aali 50 atalaa Nsabata eezyo. Swebo twapa bumboni ncotuteelela boobo. Lino twakulomba webo mukwesu, mumeso aa Mwami Yahuwah, kuti ulivwuntauzyile twaambo ootu omwini.\\n“Bunkutwe bwakulilangisya akuba muntu uusyomeka, bweelede kuyandwa a sicikolo uuli woonse. Muzeezo wamuntu uuli woonse, weelede kucenguluka cakulemekezya ku jwi liyubunudwe lyokwa Yahuwah. Mumuni a lweengelelo luyoopegwa kuli baabo basala boobo kuti bateelele Mwami Yahuwah. Balo bayoobona zintu zyeebeka kazizwa mu Mulawo Wakwe. Tusimpe tupati ooto twakalazyikidwe ansi akutamvwugwa akuleka kulibonya kuzwa mubuzuba bwa Pentekkositi, lino tuyoobekema akumwesya mumuni katulibonya kuzwa mujwi lyokwa Yahuwah mubusalazi bwato. Kuli baabo bamuyanda ncobeni Mwami Yahuwah, Muya Uusalala uyoobayubunwida tusimpe ooto twakamwaidwe kuzwa mu mizeezo, alimwi uyoobayubunwida tusimpe twiinda bupya.” --Fundamentals of Christian Education, p.473*\\nMibuzyo a Matwangwa (Kotyanka kuti cikwazamuke)\\nKuti muntu waswaanganaya musyobo walusyomo lweenzu, ncilengwa cabuntu kulibilika nokuba kuyaa kweeleba mumbali kolangila alaale, kolaa mibuzyo, amatongoosi. Mbuli basicikolo ba Bbaibbele bamasimpe ibayandisya Kasimpe, aswebo tweelede kuswena munsaa mumuni katubambilila kweenda kabotu kabotu, akupaila kuti tumvwisye busongo buli mumulumbe mupya ooyo uupegwa. Ntootu twaambo tumwi swebo lwesu ntutwakabambulula kutegwa tutambule Mumuni Mupya ooyu amoyo woonse katuliibide!\\nMUBUZYO: \"Mukwiinduluka kwaamba cilembedwe mu Mulawo mu Ciibalusyo 16:9-10, kunyina pe mpokwaambidwe kuyungizya kubalila mazuba aali 50. Kuti nitwali kuyandika kubala mazuba aali 50 kusanganya atalaa Nsabata zikkwene zili ciloba, hena eeco cintu inga tiicaambilizyigwa mutumpango ootu na?\\nBWIINGUZI: Yebo ulakonzya kulibonena omwini kuti kuli makani manjaanji aatalembedwe mu Ciibalusyo 16. Ngooyu mukonzyanyo: kunyina aalembedwe buzuba bwa Pasika, bwa Pobbwe lya Cinkwa citakwe Mimena, nanka Pobwe lya Mavwuka. Alimwi kweendelanya acilembedwe mumakani aa Pobwe lya Mvwiki, kunyina nokwaambidwe buzuba bwa 50th (nokuba buzuba butobela mvwiki ya Nsabata yaciloba iicaalizya). Kuti twalanga buyo mucaandaano eeci akwiimina mpeenya aawo, swebo inga tiitwazyiba ncobeni eelyo notweelede kubamba Mapobwe. Nkaambo kakuti kunyina makani aayo mucaandaano eeci, eeco ncintu cigambya, pele kunyina ncocaambilizya eeco pe. Kusiila makani amwi kumbali tacili cintu ceelene a kupilinganya kaambo kakaluleme nikakalembedwe kutaanguna. Kufumbwa kabeela kabumboni keelede kulangisyigwa. Mbweenya mbuli kubala Bbaibbele mbokweelede kucitwa, mweengwe omwe omwe kweezyekanya amweengwe omwe omwe, akweezyekanya kaambo komwe-komwe (Izaya 28:10).\\nMUBUZYO: \"Hena Mangwalo taambi kuti maila akeelede kutebulwa muciindi camalubaluba?\"\\nBWIINGUZI: Mpali aawo mu Mangwalo mpokulembedwe kuti kutebula maila kwakeelede kuswaangane aaPobwe lya Mvwiki muciindi camalubaluba?\\nMangwalo alazumanana lyoonse kuswaanganya kutebula maila akutebula masaansa, zyoonse zyobile zyakali kutola busena ciindi ca MAINZA. (Kubalila mazuba kuzwa mubuzuba bwa Micelo Mitaanzi, mpoonya Mvwiki zikkwene zili 7 + mazuba aali 50 = mamanino aamwezi wa Kunkumuna Masamu \/ matalikilo aa mwezi wa Kasangalubwi - AKATAA MAINZA kunyika ya Isilayeli)\\nLino bikkila maanu aawa kutumpango tutobela ansi aawa:\\n\"Mumazuba aayo ndakabona kuti Bajuda bamwi bakali KULYATAUKA MUZIKANDILO ZYA WAINI mubuzuba bwakulyookezya bwa Nsabata. Bamwi bakali kubikka maila, waini, masaansa, ankuyu, azimwi atalaa mbongolo zyabo kabaleta ku Jelusalemu. Ndakabacenjezya kuti tabeelede kusambalana mubuzuba oobu pe.\" (Nehemiya.13:15)\\n\"Mbuwakapegelwa buyo mulawo ooyu bantu Baisilayeli, bakaleta zipego zya MICELO MITAANZI cakulyaaba: [H1715 “maila”] MAPOPWE, WAINI MUPYA, mafuta aaoliva, abuci, azimwi zilimwa mumyuunda; alimwi bakaleta kwakkumi kwazintu nzyoonse eezyo nzibakajisi.\" (2 Makani. 31:5)\\n\"KUTEBULA kwamana, MAINZA ayinda, pele kwiina uutuvwuna.\" (Jelemiya. 8:20)\\n\" … Mebo lwangu ndinookkala mu Mizipa kuti kandimwiiminina ku Bakalodiya aabo banooboola kulindiswe, pele nywebo mweelede kutebula MASAANSA, a MICELO YAMAINZA amafuta, muminzi eeyo njomwakatola.\" (Jelemiya. 40:10)\\n\"Mpawo butale, bulongo, mukuba, insiliva angolida zyakapwasyaulwa ciindi eeco nciconya akuba mbuli BUNGU MUCIKWAAPWIDO CAMAILA CILIMO; nkabela luwo lwakakungulula zyoonse akuzipupulula, taakwe kakasyaala pe. Pele bbwe eelyo lyakagunta cibumbwa lyakaba dundu lini lyakazuzya nyika yoonse ....\" (Daniele. 2:35)\\n\"Maawe ndemucaangu! Nkaambo ndaba mbuli uufwide nzala uubwezelela MICELO YAMAINZA ciindi CAKUVWULULA MYUUNDA YAMASAANSA: taakwe zikama zyansaansa zisyeede kuti ndilye: taakwe NKUYU ZISOLOKEDE nzyefwide nkosya.\" (Mika 7:1)\\n\"Kaindi, muciindi LITEBULWA MAILA, Samusoni wakainka akapongo kuyooswaya mukaintu wakwe wakati, “Njandoonjila muŋanda muli mukaintu wangu.” Pele wisi wakamukasya. Wakati, “Ndakabona kuti tomuyandi, nciceeco ncindakamukwasyizya kumweenzinyoko. Ino mbuti mucizyi wakwe musyoonto tee mubotu kwiinda nguwe? Kwata nguwe mucibaka cakwe.” Lino Samusoni wakabaambila kuti, “Ciindi cino mutandaambi bubi ndababweedezezya bubi Bafilisiti.” Azwe waawo Samusoni wakainka kuyoojata bamwaaba myaanda yotatwe, eelyo wakabaanga bobilo-bobilo kumicila atunzenge twamulilo. Naakamana kudomeka tunzenge, wakabalekezya bainka MUMAILA AAKACIIMVWI mumyuunda ya Bafilisiti. Baakutenta tulwi-tulwi twakaimvwi, amyuunda ya MASAANSA ama oliva, mpawo micelo yoonse yakapya.\" (Babetesi. 15:1, 5)\\n\"Ndakacitya kuti kube cilanga musokwe amuzilundu. Mumyuunda YAMAILA aya MASAANSA MAPYA, yamisaansa yeengwa mafuta, aali coonse cimena munyika, ku bantu aŋombe, alimwi aali zyoonse eezyo nzyomulibambila munguzu zyamaanza eenu.\" (Hagayi. 1:11)\\n“Matala AYOOZULA MAILA, matalo AYOOFWASUKA KUZULA WAINI amafuta mwaa! Njoomubweedezezya nzimwakasweekelwa acikwikwi, mpaso, basimooloka answabaanda, impi eeyo njindakatumide kumuvwumpa. Munooyoolya cakulilekela, nkaako muyootembaula Mwami Yahuwah wanu. Wakamucitila zigambya, taakwe limbi bantu bangu nibayoosampaulwa pe. Eelyo no Baisilayeli nomuyooziba kuti ndili akati kanu, akuti ndendime Mwami Yahuwah wanu, alimwi taakwe Leza uumbi pe. Taakwe bantu bangu nibayoosampaulwa limbi peepe. “Musule akooku njootila Muuya wangu abantu boonse, bana benu basankwa abasimbi bayooshinshima majwi aangu. Bamadaala bayoolota ziloto, abalo bakubusi bayoobona zilengaano” (cibalo cakainduluka kwaamba a Petulo mubbuku lya Milimo 2 - Joweli 2:24-28)\\nMUBUZYO: \"Ime ndakamvwa kuti kubalila mazuba kusikila kumwaka wa Jubilee, ncimbonimboni cikkwene cakubalila mazuba kusikila mubuzuba bwa Pentekkositi, kubalila myaka iili 49 + mwaka omwe = myaka iili 50.\"\\nBWIINGUZI: Kunyina pe mu Mangwalo aawo mpokulembedwe kuti kubalila myaka kusikila kumwaka wa Jubilee kuti \"ncimbonimboni cikkwene citondezya kubalila mazuba kusikila ku Pentekkositi, kubala myaka 49 + 1.\" Cikkelo ca bumboni eeco citabilila kujana Pentekkositi mumazuba aali 50 kayiindide Nsabata iikwene yaciloba, cilainda kulema kwiinda cintu cili coonse cisendekezya kuswaanganya mwaka wa Jubilee akubalila mazuba kusikila ku Pentekkositi.\\nMUBUZYO: \"Kuti Pobwe lya Mvwiki kalili kulaale mazuba aali 99 naa 100 kuzwa kubuzuba bwa Abibu 16, mbubuti mbolinga lwaambwa kuti ndipobwe lya “Pentekkositi”, eeco mumulaka waci Giliki ciiminia cintu ca 50th?\"\\nBWIINGUZI: Inzya, Pentekkositi ciiminina cintu ca \"makumi osanwe\" muci Giliki, pele eeco kunyina pe ncocitondezya nokuba boobo. Masimpe ncobeni kuti, mukuteelela kupya ooku, yebo weelede “kubalila” ncobeni mazuba aali 50 kutobela noyainda Nsabata yaciloba iikkwene; eeco cilainda kutondezya kuti eeli pobwe lyeelede kwiitwa kuti \"Pentekkositi.\"\\nMUBUZYO: \"Nkaambo nzi Kulonga 24:16 a E.G. White ncobaamba kuti Mozesi wakayungizya kulindila mazuba aali l 6 kataninga talika mazuba aali 40 amasiku aali 40 kutanta mulundu?\"\\nBWIINGUZI: Twakukomba kuti utyanke akutobezya kubala cilembedwe aawa: http:\/\/www.worldslastchance.com\/feast-of-pentecost\/why-do-exodus-and-eg-white-state-that-moses-waited-an-additional-6-days.html\\n1 Sivan 6: Lwiiyo lulaa mpuwo luyiisya kuti Pentekkositi uli mubuzuba bwa Sivan 6. Eeci cili boobo nkaambo kakuti buzuba bwa Sivan 6 lyoonse bwakali mazuba aali 50 kuzwa kuzuba bwa Micelo Mitaanzi (Abibu 16). Eeyi nzila yakubalila iitaluleme isendekezya kuti kkalenda lyamazubaano lina Gregory, amvwiki yamu Bbaibbele, kuti zileendelana. Ooku kunyina acimbi pele nkulizingaila mukooze nkaambo oobo buzuba bwa Abibu 16 (aatalikilwa kubalalila mazuba) kuti lyoonse buli \"cifumo kayiindide Nsabata\" (BaLevi 23:15). Eeci ncintu cikonzyeka buyo kubalila munzila yamusyobo ooyo eelyo notobela kkalenda libelesya mwezi-azuba. Ncintu citakonzyeki kuti buzuba bwa Abibu 16 inga bwaswaangana ncobeni abuzuba bwa \"cifumo kayiindide Nsabata” kuti kwabelesyegwa mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya. (Abibu 16, mbuzuba bwaambwa abaabo balombozya kubalila munzila eeyi, kuti lyoonse mbuzuba butobela Nsabata. Eeci caambilizya kuti buzuba bwa 15th lyoonse mbuzuba bwa Nsabata, aboobo, buzuba bwa 8th, 22nd, abwa 29th, aalo mazuba aa Nsabata yabuzuba bwaciloba. Oobu mbobumboni akataa bumwi butondezya kkalenda libelesya mwezi-azuba mboliluleme. Pele cintu cuusisya ncakuti, bantu banji baloofweede akulamatila ziyanza zyabantu kuleka kusanyangula kabotu-kabotu cakusyomeka kabavwuntauzya zintu nzyobasyoma mulusyomo lwabo.)\\nSivan 9: Bamwi, mbuli nkamu ya WLC ayalo mbuyakali kucita aciindi cimwi, basyoma kuti Pentekkositi uli mubuzuba bwa Sivan 9. Oobu buzuba bulajanwa kwiinda mukubalila Nsabata zikkwene zili ciloba, mpoonnya akusanganya buzuba bomwe. Mazuba mataanzi aa Mwezi Mupya amazuba aakulanduka mwezi taabalilizyigwi (nkaambo taali mazuba aamvwiki nokuba kuti mazuba aabalilwa mumwezi nguwenya), alimwi lyoonse aatalikilwa kubalila mazuba mpaabuzuba bwa Abibu 16 (Buzuba bwa Micelo Mitaanzi), buzuba butobela Nsabata. Nkamu ya WLC isyoma kuti inzila yakubalila “Nsabata zili ciloba” (BaLevi. 23:15) njiiluleme. Cintu cilikke ciimpene ncakuti lino nkamu ya WLC isyoma kuti oobo buzuba butobela Nsabata yaciloba mbobuzuba bwakutalikila kubalila mazuba aali 50 (nkokuti Pentekkositi = Nsabata zili 7 + mazuba aali 50).\\n* Swebo twakagwisya mutumpango twa Bbaibbele toonse mazina aamituni amazina aamilimo ya Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina aakalembedwe mataanzi. Kuyungizya waawo, swebo twakajokolosya mu Mangwalo mazina eeni ookwa Taata a Mwana, mbweenya mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi ba Bbaibbele aabo bakayoyelwa Moza. - WLC Team","num_words":4338,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Zyaando, Myeembo, a Lubeta lwa Kuvwuntauzya Print\\nZyaando, Myeembo, a Lubeta lwa Kuvwuntauzya\\nMalele aakuvwungulula taakali kulampa kuti asike aawo mpubaabede bantu banjaanji aabo bakanjombede mutala lya Hotela lya Pioneer.\\nLouis Taylor taakali kuyandisya kuti ayindilizye ali boonse. Mbombubo oobo mbucaacitika.\\nLwiimbo lwabana Jackson 5 lwakuti “Ndiyooba ko” lwakali abusena bwasanu mukubaa mpuwo akaataa nyimbo zimwi, alimwi cimwi cipekupeku cipya cakalaa mutwe wakuti “Kaano ka Luyando”, eeco cakali kutondezya Ryan O’Neal a Ali MacGraw, cakazwaa kusungulwa kutondezyegwa mumaanda aakulangilizya zipekupeku. Ambweni cintu cakali kukondelezya mukubusi ooyu Louis wakalaa myaka kkumi acisambomwe, cakali cintu cakuti Kkilisimasi wakali buyo afwaafwi kwamazuba masyoonto kuti usike. Walo taakazyi pe kabutaninga kuca kuti buumi bwakwe buyoocincila limwi.\\nKumangolezya aabuzuba bwa Nalupale 19, 1970, cakali ciindi cakusekelela ku hotela lya Pioneer ku Tucson, Arizona. Myaanda yongaye yababelesi ba mbungano ya Makwebo aa Ndeke yaba Hughes, bakali bungene kabasekelela muswaano wabo wa Kkilisimasi waciindi comwe amwaka. Mukaindi kasyoonto buyo naakainda akataa masiku mu Nalupale 20, kwakatalika kuyaka mulilo mukati ka hotela. Nokuba kuti bamwi babelesi bakali yaamukide kale, “Bamwi bakailingana kutijaana kooku akooku mu hotela kugwasyilila beenzu bakalede mumazyuli aahotela kuti bazwe munsaa ntenda eeyo; bunji bwabeenzu aabo bakali bamadaala abamacembele. Bantu banjaanji bakacita zintu zyabusungu,’ mbwaakaamba umwi wakali kweebelela.”1\\nLouis wakali umwi akataa baabo bakalaa busungu. “Milumbe yakuvwuntauzya yakaambilizya kuti walo . . . wakagwasya bantu kusosoloka mulilo uuvwilima.”2 Pele kakutaninga sika kubucedo, walo wakaangwa akupegwa mulandu wakukunka mulilo ooyo wakajaya bantu bali 29. Louis Taylor, muntu uusiya waku Amelika, wakatonkomana akukonkezya kwaamba kuti kunyina cibi ncaakacita eelyo nkamu yababetesi bamakuwa niyaamupa mulandu akumusinganya kuti akakkale buumi bwakwe muntolongo kusikila kumamanino aabuumi bwakwe.\\n“Taylor wakaalilwa kukombelezya Nkuta Mpati yaku Amelika kumupa lubeta lwakusola kujokolosya mulandu mu 1983. Ciindi coonse eeco, ooyo mubetesi wakali kweendelezya lubeta lwakapa Taylor mulandu wakukunka mulilo mu hotela, wakali kulanganya mulandu ooyo wakapegwa Taylor kuti tiiwakazekwa akukosozyegwa munzila iiluleme, aboobo wakazumanana kutumina Taylor zipego zya Kkilisimasi amabbuku aalembedwe mulawo wacisi.\\nMumwaka wa 2002, umwi mulumbe waku CBS’ “60 Tunzumina” wakabusya mpuwo yakuti bakapokola bainduluke kuvwuntauzyila mulandu wa Taylor kujana bumboni bupya. Babelesi ba Bululami bankuta yaku Arizona, bakatalika kusoma mulandu ookwa Taylor kuti babone naa, mbuli mbwaakali kwaamba walo, kuti wakanyina mulandu ncobeni. Kumamanino aamwezi wa Mukubwe Kaangala 3, 2013, kakwiindide myaka 42 yakuba muntolongo, eeyo yiinda atalaa myaka yoonse yakuba muntolongo mumusela wacisi ca Amelika, Taylor wakaanguulwa kuzwa oomo mwaakali kupika ntolongo nkaambo kamulandu ngwaatakacita pe.4\\nNkamu ya Bululami yakaalilwa kumululamikila mulandu Louis Taylor. Yakaalilwa kubambulula mulandu ookwa Elizabeth Báthory. Ooyu mukaintu, awalo wakali mujayi ulaa mpuwo wakajayaide bantu bainda 600, pele taakabetekwa nkaambo mukwasyi ookwabo wakali mukwasyi uulemenede. Mumulandu ookwa Taylor, ooyo mulombwana wakasubwidwa mulandu ngwaatakalengelezya pe. Mukaambo kokwa Báthory, bamwi bantu bakaangwa akujailwa milandu eeyo Báthory njaakacita kakuli walo wakaangilwa amunzi ookwabo kuti atani kweendeendi nkaambo buyo kakuti wakali kuzwa kumukwasyi uulemenede. Nkuta yabululami tiiya “koofweede” pe kuzyiba milandu yobile eeyi mbuyakeelede kukosozyelwa twaambo nokuba kweengelela pe; yakafwinyina meso kutusimpe twakapedwe.\\nBululami bwini bukkwene buyeeme atalaa twaambo twamasimpe. Aboobo lubeta, ncintu caambilizya kuvwuntauzya akubikka antoomwe twaambo toonse kunembo lya mubetesi abazeki. Kuti amwi makani kaatapedwe nokuba kuti kaatazumizyidwe, eeco nceciletelezya kubula bululami ncobeni – alimwi eeco – ncecaacitika ncobeni. Nkaambo bululami bwamasimpe bweelede kulibonya kucitigwa munzila iiluleme akumvwisyigwa kabotu munzila iisalala, aboobo zyoonse zijatikizya mulandu waacitigwa zyeelede kubikkilwa antoomwe mucikkelo cabumboni.\\nLubeta lwa Kuvwuntauzya\\nMfulumende ya Mwami wakujulu Yahuwah, ayalo ilaa nkuta yakujulu oomo mubetekelwa twaambo twabantu baansi. Munkuta eeyo, kufumbwa mwana musankwa amusimbi ookwa Adamu wakaponede ansi aano, uyokwiimikila alikke akubetekwa. Oomo munkuta, kuli milandu mipati kwiinda iikonzya kupegwa munkuta iili yoonse iijanwa mulubeta lwaanyika. Oomo, aabo baangululwa akujanwa kabatakwe mulandu balaangulukide kupona lyoonse kukabe kutamani. Balo bayoopegwa bulemu mbuli bami, akulanganyigwa kuti mbana basankwa abasimbi ba Mwami Singuzuzyoonse akukkala mumunzi mupati wakwe. Banokwaangulukide kweendeenda kufumbwa ooko mfulumende yabulemu bwakujulu nkwiisikila kulela. Balo bayoopona buumi bweelene abuumi mbwapona Mwami Yahuwah.\\n“Muŋanda ya Taata kuli masena manjaanji: kuti nicatali boobo, Ime nindamwaambila kuti: Ime ndaunka ndikamubambile masena.” (Johane 14:2, 1599 Geneva Bible)\\nAabo bayoojanwa kabalaa milandu, nokuba boobo, bayoosinganyigwa kuya kulufu. Kuleka mbuli Louis Taylor ooyo wakaangululwa akulekwa kuti alyeendelele, kufumbwa buyo mulandu wakusingwa waakupegwa munkuta zya Kujulu, kucinyina pe uyooyeleba kusingwa kwalufu ooko. Oolo lufu luyoopegwa, taluli lufu lwakufwa mubili ulikke buyo pe. Aalo mazina aabo ayoomwaigwa kuzwa mwibbuku lya Buumi lya Mwanaambelele. Kufumbwa cibotu ncibakacitide kabacili anyika ciyoomwailizyigwa acalo. Kusingwa kwini nkwa lufu luteeli, oolo lufu lutakonzyi kubukwa kuzwa kubafu. Ncencico eeco lubeta lwakuvwuntauzya buumi bwamuntu uuli woonse ncoluyandika kapati. Caambilizya buumi nokuba lufu lwamuntu ooyo – buumibutamani nokuba lufu lutabukwi. Kunyina kulubizya kweelede kucitika mukuvwuntauzya ooko pe. Kunyina ciindi cabili ciyootobela waawo pe. Boonse aabo bayoojanwa kabalaa milandu, bayoolobelela limwi kukabe kutamani.\\nYahushua wakalilubwene lubeta lupati oolu eelyo Walo naakati: “Kunyina pe maseseke, aayo aatakalibonyi; alimwi kunyina cintu cisisidwe, eeco citakazyibwi nokuba kuletwa antangalala.” (Luuka 8:17, KJV) Eeci ncisyomyo ncobeni! Micito yesu, kufumbwa mbwiitamvwisyidwe kabotu nokuba cintu citalibonyi munzila iisalala atalaa nyika, ciyoobetekwa kweendelanya abumboni, mumuni amakanze aamicito eeyo ngotujisi mumyoyo yesu. Walo ooyo uubala myoyo yabantu, ulakonzya kubeteka lubeta lwiinda kubaa luzyalo kapati kuli baabo batateelelwi kabotu, alimwi, kumwi kabwene koonse kuupaupa ameso kuli mumicito iilibonya aanga “micito yabululami”.\\nNcintu citeeleleka kwaamba kuti eeco ciyooba ciindi cikankamya mbuli mbocipanduludwe mu Mangwalo, alimwi ncobeni mbociyooba oobo. Ijulu lipede busena bupati kuciiyo eeci kutondezya mboceelede kubikkilwa maanu. Kumbali lyakuti oolu lubeta lwakuvwuntauzya lulaambwa muzibeela zitanteene, muli Daniele 7, Daniele 8, a Zekaliya 3, cibeela cipati ca Ciyubunuzyo acalo cilembedwe makani malemu ngeenya aaya. Ciyubunuzyo 4 kusikila ku Ciyubunuzyo 11 cijatikizya zintu zisangene antoomwe ziyoocitika, nokuba ziyoogaminina kucitika, mulubeta lwakuvwuntauzya. Zyaandaano zili lusele, zilembedwe ciiyo eeci muzibeela zili makumi obile azibili! Ncobeni, eeci ciiyo cipedwe bulemu kapati pele, cigambya ncakuti, mbasyoonto buyo bantu bazyi makani aaciiyo eeci.\\nLubeta lwa kuvwuntauzya lutola busena munsaa cuuno cabulelo bwa Kujulu. Ncintu ceebeka ncobeni eeco:\\nCiindi eeco nciconya, Muuya wakandinjila. Kujulu ndakaakubona cuuno cabwami, nkabela umwi wakalikkede acuuno eeco. Muntu wakakkede acuuno busyu bwakwe bwakali kuboneka mbuli bbwe libalangala abbwe lisalala pyu, nkabela cuuno eeco cakazingulukidwe fulicoongo ulaamubala wamweemvwe. Cuuno cabwami cipati cakalizingulukidwe azimwi zyuuno zyabwami zili makumi obilo azine. Nkabela muzyuuno eezi ndakabona bapati bali makumi obilo abone, bakasamide zisani zituba alimwi kumitwe bakasamide mishini yangolida. Kuzwa kuzyuuno eezyo kwakali kuzwa ndabo, akuyobeka, amizumo. Kumbele lyacuuno cipati kwakali kuyaka minzenge iili ciloba, eeyi njemyuuya ya Mwami Yahuwah iili ciloba. Kumbele lyacuuno nciconya eeci kwakali cakali kuboneka mbuli lwizi luli mbuli bbwe libalangala.\\nNkabela kwakali zilenge zyone zipona ziimvwi mumabazu woonse one aacuuno cabwami, zyakalijisi meso, kumbele akusule\\nNyenyezi eeyo iitwa kuti “Kulula.” Cipaanzi catatu camaanzi akalula, aboobo bantu banji bakafwa akaambo kakunywa maanzi aaya, nkaambo akali kulula. (Ciyubunuzyo 4:2-6, 8-11, KJV)\\nOoku kupandulula kutilimuna moyo, alimwi kunyanyaazya masusu, nkupandulula nkuta yakujulu. Nceciindi eelyo majwi aamuntu woonse, micito azintu zyoonse nzyasiside mumoyo wakwe kufumbwa muntu wakaponede atalaa anyika noziyooyubululwa. Caandaano cane cabbuku lya Ciyubunuzyo lyoonse cigeme kupandulula bwaamba Muya Uusalala ookwa Yahuwah ooyo waambila muntu uubala kuti, “Kocenjela ono! Bikkila Maanu aawa! Aaya makani malemu!” Yahuwah ulainda kuba buyo Mulengi wesu wabulemu Uulaa nguzu zyoonse. Walo wakacita kale munguzu Zyakwe kufumbwa eeco ncayelede kucita kutegwa afutule bana Bakwe banjaanji mbuli mbocikonzyeka. “Taata ulamuyandisya Mwanaakwe aboobo wakapa zintu zyoonse kulinguwe.” (Johane 3:35, KJV) Walo wakati, “Peepe, taakwe, O Mwami.” Mpawo Yahushua wakamwaambila kuti, “Ambebo nsikupi mulandu pe. Koya, pele ono utakabisyi limbi!.” (Johane 8:11, KJV) Mbuli mupaizi wesu mupati, Walo ukulikidwe zinyonyoono zyesu. Pele kwiindilizya awaawo, Walo ulilimvwide mbweenya mbotulimvwa mumibili amizeezo yesu yoonse. Walo upima nguzu zyasunko lili lyoonse ndyotutingaana limwi kutegwa Walo azyibe mweelwe wanguzu nzyayelede kutupa kuti tuzwidilile musunko eelyo. Zyoonse eezi zipedwa mukuyoyela muya wamuntu aMoza kutegwa akkalwe camba akusyoma muluyando lwa Taata, alimwi kutegwa ayandaule lugwasyo oolo kwakasyomezyegwa akuvwunwa.\\nLino atujatisye lusyomo ndotuzumina. Nkaambo tulijisi Mupaizi Mupati kwiindilila, walo wakainka akuyoosika kujulu kwini-kwini kwa Leza Taata. Ooyo ngu Yahushua, Mwanaa Yahuwah. Tatujisi Mupaizi Mupati uutakonzyi kutufwida lubomba mubuteteete bwesu. Mupaizi wesu wakasunkwa munzila zyoonse, mbubwenya mbuli mbotusunkwa swebo. Pele taakwe naakabisya pe. Lino atube aacamba swebo, tuswene kucuuno cabwami cokwa Yahuwah waluse. Ooko tuyootambula lweengelelo akujana luse lwakutugwasya ciindi notubula. (BaHebulayo 4:14-16, KJV)\\nKusanganya kuli zyoonse eezi, kapimina ndiswe zintu zyoonse mucikkelo cabumboni mulubeta oolo, Yahuwah uya kumbele ntaamu yomwe yakutugwasya. Walo ulilomyede kubona kuti aabo batuzekela munkuta eeyo mbasazima abalongwema: mbantuma mbuli ndiswe aabo bakapenga kukkala buumi bwakusunkwa akusolekwa. Basalali bali 24 mbamwi akataa batuzekele munkuta yakujulu.\\nBasalali aabo mbuli ndiswe. Balisamide misyini yakukoma cinyonyoono. Kuyungizya waawo, kufumbwa eelyo nobatembaula Mwanaambelele (Yahushua) kunembo lyacuuno cisetekene, bagaminina kwaamba kuti, “Bakali kwiimba lwiimbo lupya kabati,\\n“Nduwe weelede kubweza bbuku akumatula zinamatizyo. Nkaambo nduwe wakajaidwe, nkabela abulowa bwako wakanununa bantu kuti babe bantu ba Mwami Yahuwah kuzwa kumisyobo yoonse, milaka yoonse, azisi zyoonse. Wakabacita kuti babe babwami, abapaizi ba Mwami Yahuwah wesu, aboobo bayoolela ansi.” (Ciyubunuzyo 5:9-10, KJV) Aabo basalali inga kabanooli bamatata ba: Abrahamu, Isaka, Jakobe, Jakobe abana bakwe, abamwi bakaponede maumi aabululami muziindi ziimpene atalaa nyika. Ncobeni, bunji bwabo bakavwululwa akataa baabo bakabusyigwa antoomwe kuzwa kubafu a Mufutuli Yahushua akutolwa Kujulu Anguwe naakatanta kupiluka kujulu. (Langa Mateyo 27:52-53.)\\nKubetekwa abantunyoko mbozyibene limwi kuti kabakuzekela, ncintu calubomba, eeco catakaliko kubantu banjaanji muziindi zyoonse. Kaambo keni kakuti Mwami Yahuwah inga wasala bantu bazekela bantunyina ncecitondezya mbwayandisya kuti oolo lubeta lukabe mubululami alimwi kakwiina kweengelela. Kuli banyama bone baambwa kuti balaa meso kumabazu woonse. Aabo mbanyama babusongo babwene akulemba kufumbwa cicitika. Kuti aabo batuzekela kabayandisya makani manjaanji aakukosweda muntu kaambo, balo banyama aaba balafwamba kubagwasya makani aala twaambo twamuntu ooyo. Aaba banyama bazwide luzyibo, nkaambo bakabona zyoonse alimwi akulemba zyoonse.\\nKuti eeci cibalo kacitapandululi lubeta lwakuvwuntauzya, ino lubeta oolo lwaamblizya nzi? Nkaambo nzi Mufutuli Yahushua ncaimvwi? Mulimo nzi wabasalali bali kale kujulu? Nguni Mwanaambelele? Ninzi bbuku lya buumi? Ino kuti, oolu lubeta, kalutali lubeta lwakuvwuntauzya, ino lwaambilizya nzi?\\nIbbuku lya Buumi\\nCiyubunuzyo 4 ncecitweetela abusena aawo mpiikkedwe nkuta yakujulu, pele mulimo wini utalikilwa mu Ciyubunuzyo 5, oomo momutalikilwa kuzeka twaambo twabantu. “Ndakabona bbuku mujanza lyalulyo lyayooyo uukkede acuuno cabwami. Bbuku eeli lyakalilembedwe mukati aanze, alimwi lyakalimatidwe muziga zili ciloba.” (Ciyubunuzyo 5:1, KJV) Eeli ndebbuku lilaa mulimo mupati lina lembedwe. Ndibbuku lya Buumi. Kunyina uutikanjile Kujulu ooyo uutalambedwe zina lyakwe mwibbuku eelyo.\\nCiimo cesu kunembo lya Mwami Sikabumba ciyeeme kuleka amumuni ooyo ngotwakatambula, pele ciyeeme amilimo eeyo njotucita amumuni ooyo ngotwakatambula. Aboobo abalo bantu batamuzyi Mwami aabo basala ziluleme kusikila waawo mpobagolela kuzyiba cibotu abalo bali muciimo cibotu kwiinda baabo bakatambula mumuni munji, alimwi baliluula kuti bakutaukila Leza, pele kabakaka mumuni Wakwe, alimwi maumi aabo kaayimpene a mulimo wabo.”\\n(E.G White, Desire of Ages, p. 239.)\\n“Our standing before God depends, not upon the amount of light we have received, but upon the use we make of what we have. Thus even the heathen who choose the right as far as they can distinguish it are in a more favorable condition than are those who have had great light, and profess to serve God, but who disregard the light, and by their daily life contradict their profession.” Mwibbuku lya Buumi, kulembedwe makanze amizeezo yoonse yamuntu.Ndibbuku lya buumi bwamuntu boonse amusela wakwe ngwaakaponede anyika. Lililembedwe kufumbwa cintu ncaakacita muntu ooyo, kufumbwa jwi ndyaakaambide muntu ooyo, kufumbwa muzeezo wamaseseke ngwaakali kuyeeyela muntu ooyo kuzwa kumalengelo ookwa Adamu. Nokuba kuti Mangwalo taapandulwide nzila yini mbwaalembwa mazina aabantu mu Bbuku lya Buumi, Ibbaibbele lilijisi makani amwi aajatikizya cintu eeco, mpoonya aayo makani kwaasanganya antoomwe, aambilizya kuti zina lya muntu lilalembwa mwibbuku litakwe kulubizy eelyo ciindi nazyalwa ansi aano.\\nPetulo waamba kuti: “Kuti naa bantu bamubisizya nikuba kumusampaula, mutabweedezyi pe. Kapati amubaleleke nkaambo Leza wakamwiitila bukkale buli boobu kuti mutambule zileleko zyakwe.” (Petulo 3:9, KJV) Eelyo Paulu naakali kukambaukila basongo bayiide bakumunzi wa Anthens, walo wakayungizya kubaamba kuti bakali tonkomene, kumwi kaamba kuti:\\nLino Paulu wakaima kumbele lyabantu kunkanzo akuti, “Nywebo nobaalumi bamu Atenesi ndabona kuti muli basungu kukomba. Nkaambo nindakali kweendeenda mumunzi wanu, nindakali kulanga mumasena oomo momukombela, ndakajana cipaililo cilembedwe kuti, ‘KULI LEZA UUTAZIZILWE.’ Aboobo ooyo ngomukomba buyo kamutamuzi ngonguwe ngwenjanda kumwaambila lino. Leza wakalekelela bantu ciindi5 nibatakamuzi, pele sunu ulabalailila boonse mumasena oonse kuti beempwe. (Milimo 17:22-23, 30, NKJV)\\nPaulu taakali kubandauka buyo mazina kutembaula baabo bakali kumuteelela kuti bakondelezyegwe pe. Walo wakalizyi kuti Moza ookwa Yahuwah ulatuminwa kumwanaa Adamu kufumbwa buyo mbwaakazyalilwa ansi aano, kuti umweendelezye akumukwelela kulufutuko. Walo wakazumina kuti aabo bakali kumuteelela bakali bantu batamuzyi Mwami wakujulu, alimwi luzyibo lwabo lwakali kugola, kabasoleka kukomba Mulengi wazintu zyoonse. Mulugwalo lwakwe kuli BaLoma, Paulu wakapampanuna makani manjaanji, aakwaamba kuti:\\nNkaambo kakuti Leza talangi ciwa camuntu pe. Bantu boonse bakabisya kabatazi Mulawo bayoonyonyoonwa nikuba kuti tiibakuuzi Mulawo ooyo. Abalo aabo bakabisya kabazi Mulawo, Mulawo ooyo nguuyoobazula. Nkaambo bantu tabalulami kuli Leza mukuti bakamvwa Mulawo. Pele aabo babamba Mulawo, mbabaluleme kuli Leza.\\nBantu batali Bajuda aabo banyina Mulawo, pele ciindi lwabo beni nobacita zyaamba Mulawo, batondezya kuti balijisi Mulawo mumyoyo yabo, nikuba kuti tabajisi Mulawo wa Mozesi. Zintu nzyobacita zilatondezya kuti Mulawo ooyo ulilembedwe mumyoyo yabo. Balizi kuti eezi nzyamasimpe nkaambo manjezeezya aabo alabakasya, alimwi zimwi ziindi alabazumizya. Mboziyooba mubuzuba oobo, Leza kwiindila muli Jesu Kilisito, uyoobeteka maseseke aali mumyoyo yabo, kweendelana a Makani Mabotu aaya ngekambauka mebo. (Baloma 2:11-16, KJV)\\nMuntu uli woonse ulaa ciindi cimweelede cakufutulwa. Ooyo ngowakali mulimo wini ookwa Yahushua wakutufwida lufu lwaciciingano! Aboobo, bululami bwabulemu bwakujulu bubikkide bantu boonse abusena bomwe kunembo lya mulawo wabulemu. Boonse balaa ciindi cibotu cakulisalila kucita cibotu akwiingula koongelezya kwa Muya Uusalala.\\n“Ma! Nkobayoonyandwa akukkomana banamasi akataa masi woonse, akataa batamuzyi Leza, eelyo baakumvwa kuzwa kumulomo Wakwe Mufutuli kuti “kufumbwa nimwakacitila umwi awumwi wabaaba Basazima, inywe mwakali kucitila Ndime eeco”! Mwati nkukondwa moyo wa Luyando luteeli, eelyo basikwiiya Bakwe baakukankamuka kabanyandidwe akukondwa nkaambo kamajwi Aakwe aabalumbaizya!”6\\n“Ubayungizizye milandu atala aayeeyo njobajisi, ayeeyo njobajisi kale utabafutuli pe. Bazibinganye kuzwa mubbuku lyabuumi, utabalembi abaabo baluleme. (Intembauzyo 69:27-28, KJV)\\n“Mbubonya oobo kufumbwa uuzunda uyoosamikwa zisani zituba, alimwi zina lyakwe nsikalimwayi kuzwa mubbuku lyabuumi. Njooambilizya zina lyakwe kuli Taata abangelo bakwe.” (Ciyubunuzyo 3:5, KJV)\\nMwami Yahuwah kunyina pe natiikasinikizye naba muntu omwe kuti afutulwe kuti muntu ooyo katayandide kufutulwa.\\nMwanaambelele Kunembo lya Cuuno Cabulemu\\nCiyubunuzyo 4 citondezya mbwiikkedwe nkuta yakujulu eeyo, pele mu Ciyubunuzyo 5 momutalikilwa kuzeka twaambo twabantu. “Ndakabona bbuku mujanza lyalulyo lyayooyo uukkede acuuno cabwami. Bbuku eeli lyakalilembedwe mukati aanze, alimwi lyakalimatidwe muziga zili ciloba.” (Ciyubunuzyo 5:1, KJV) Mungele ulaa nguzu kapati wiitila bantu boonse kuti baboole kuzyoopampanuna zijazyo akujula bbuku. Nokuba boobo, kunyina naba omwe “Kujulu, nokuba anyika, nokuba kunsaa nyika” wakajanwa uukonzya kujula bbuku eelyo nokuba weelede kulanga mubbuku eelyo!\\nEeci cakaba cintu cityompya kumushinshimi wakacembeede ooyo. Walo wakalizyi bbuku eelyo ncolyakali kuyandikila. Lijisi misela yamicito yoonse yakacitwa atalaa nyika, kufumbwa jwi lyakaambwa, kufumbwa muzeezo wamaseseke wakali mumoyo wamuntu kuzwa kumalengelo ookwa Adamu. Kakwiina bbuku eelyo, lubeta lwakuvwuntauzya tiilwakali kukonzya kutola busena pe! “Ndakalila kapati, nkaambo taakwe naba omwe wakeelede kuvwununa bbuku eelyo nikuba kulilanga-langa mukati.” (Ciyubunuzyo 5:4, KJV)\\nUmwi wabasalali wakafwamba kuumbulizya Johane, kamwaambila kuti: “Eelyo umwi wabapati wakandaambila kuti, “Utalili! Bona! Syuumbwa uuzwa kumusyobo wa Juuda, walunyungu lwa Davida wakazunda, aboobo walo ulakonzya kuvwununa bbuku eelyo akumatula ziga zyalyo zili ciloba.” (Ciyubunuzyo 5:5, KJV)\\nMwanaambelele ookwa Yahuwah ooyo uugwisya zinyonyoono zyanyika nguuyelela kujula bbuku.\\nLino Johane wakaccangamuka akuswiilila. Cabota! Kunyina muntu wakajanwa weelede kujula bbuku eelyo, pele bakajana syuumbwa uukonzya kucita eeco. Ncobeni ooyu ngo mwami, wanguzu akataa banyama uukonzya koonda mulimo ooyo!\\nMpoonya inga azyoocenguluke kulanga munyama ulaa nguzu, ooyo wakalaa nguzu zyakucita kwiinda muntu lwakwe, nceeci ncaakabona. “Lino ndakabona Mwanaa mbelele kaimvwi akati kacuuno azilenge zyone alimwi abapati. Mwanaa mbelele wakali kulangika mbuli uujaidwe. Wakalijisi meja aali ciloba ameso aali ciloba, eezi zyakali myuuya ya Leza iili ciloba eeyo yakatumwa munyika yoonse” (Ciyubunuzyo 5:6, KJV)\\nNcobeni! Mwanaambelele ookwa Yahuwah ooyo uugwisya zinyonyoono zyanyika nguuyelela kujula bbuku eelyo. Alikke Walo nguwabaa nguzu zyakucita mulimo ooyo. Banyama bone abasalali bali 24 mpoonya aawo bakaanka kwiimba “Lwiimbo lupya”; Bakali kwiimba lwiimbo lupya kabati, “Nduwe weelede kubweza bbuku akumatula ziga. Nkaambo nduwe wakajaidwe, nkabela abulowa bwako wakanununa bantu kuti babe bantu bokwa Leza kuzwa kumisyobo yoonse, milaka yoonse, azisi zyoonse .” (Ciyubunuzyo 5:9, KJV) Zyuulunzuma zyabangele bali munkuta eeyo abalo aawo nkusangana kuvwentuka kwiimba cikondelezya: “bakali kwiimba, nkemvwide cakupozomoka kabati, “Mwanaa mbelele ooyo wakajaidwe, uleelede kutambula bwami, lubono, busongo, nguzu, kulemekwa, bulemu, akutembaulwa!” (Ciyubunuzyo 5:12, KJV)\\nCaandaano cacisambomwe cipandulula caacitika eelyo nilyaajalulwa bbuku eelyo. Eeli bbuku lijatikizya musela woonse wanyika abuumi buli boonse bwakakkedwe atalaa nyika. Zisinsyo zili ciloba ziiminina misela yiimpene ya musela wanyika antoomwe. Kufumbwa mbucajulilwa buyo, cisinsyo comwe comwe cinoojulidwe kusikila kumamanino. Kunyina mpocigolela kusikila ciindi ca kuboola kwabili kwa Mufutuli Yahushua. Nokuba boobo, kufumbwa cisinsyo citobela cajulwa, mpoonya kutalika ciindi camusela wanyika caandeene.\\nZisinsyo zili ciloba zijatikizya musela woonse, kuzwa kumalengelo ookwa Adamu kusikila ku\\nNsabata ya cuulu ca myaka Kujulu.\\nNcintu citakonzyeki kuganta kutondeka aciindi cini eelyo bunji bwazisinsyo zyabbuku eelyo nizyakajulwa. Alimwi, aboobo, taakwe kaambo kufumbwa nizyakajulwa. Mulimo wa Julu lilikke kusala ziindi zyamisela eeyo. Eelyo zisinsyo zyabbuku nozyaambilizya ziindi zyamisela yanyika ziimpene, zilipedwe kweendelana amuzeezo wabulemu bwa Kujulu. Ciindi camusela (naa zyalane) lijanwa mucisinsyo cimwi, ooko nkusala kwankuta iikkede mulubeta Kujulu. Amwi mazuba inga azibwa pele kutali woonse pe.\\nCinamatizyo Citaanzi: Kuzwa kuli Adamu kusikila kuli ?\\nCinamatizyo Cabili: Kuzwa ? kusikila ?\\nCinamatizyo Catatu: Kuzwa ? kusikila ?\\nCinamatizyo Cane: Kuzwa ? Kusikila?\\nCinamatizyo Casanu: Cijatikizya baabo bakajaigwa kuzwa kuli Adamu kuya kumbele.\\nCinamatizyo Cacisambomwe: Kuzwa mu 1755 kusikila ku Kuboola Kwabili kokwa Yahushua.\\nCinamatizyo Caciloba: Citalikila kaindi kasyoonto munsaa kusiba mweembo mutaanzi akusikila ku Kuboola Kwabili kwa Yahushua.\\nIbbuku lya Ciyubunuzyo lyakalembwa eelyo zinamatizyo zyone nizyaacitikide kale. Aboobo, nzisyoonto zintu zyaambilizyigwa kuziindi eezyo nkaambo cintu cipati kuzyalane lyamamanino cili mucisinsyo cacisambomwe aciloba. Muziindi eezyo, Ijulu talikakkali kalyuumwine pe. Yahuwah wakapa makani manjaanji aajatikizya ziindi eezyo nkaambo zilaa mulimo mupati kubazumi aabo bapona munsaa mamanino aaciindi, aabo balicenjezyedwe zintu zicitika muzibeela ca cishinshimi eezyo zisinkidwe pele zijatikizya mbabo cigaminina.\\n“Bakali kwiimba, nkemvwide cakupozomoka kabati, “Mwanaa mbelele ooyo wakajaidwe, uleelede kutambula bwami, lubono, busongo, nguzu, kulemekwa, bulemu, akutembaulwa!” (Ciyubunuzyo 6:1-2, KJV)\\nJohane kalangilizya, wakapegwa malailile aakuti: “Koboola ubone.” Kufumbwa cakali kutola busena, walo wakeelede kucimvwisya akuciteelelesya kabotu.\\nOoyo uutantide mbizi ulaa kalembe. Kalembe ncintu ciiminina nkondo. Cintu cikondelezya ncakuti, ibbala lya “kalembe” (toxon) lizyila kubbala limwi lya (tikto) eelyo liiminina “kubamba” akuti “kukomezya.” Ndibbala libelesyegwa mumaambila mbali kuti … luunyaunya luletelezya cinyonyoono.”7\\nEeci ncintu ceelela nkaambo cisinsyo citaanzi citalikila kuli Adamu, muntu mutaanzi, eelyo cinyonyoono “nicakalibonya.” Adamu wakapona munsaa kusikila myaka iili cuulu. Walo wakateelela malailile ookwa Yahuwah kuti “.” (Matalikilo 1:28, KJV) Buumi bwakwe bulamfu bwakulitolaansi akweempwa cinyonyoono, bwakali kutondezya lusyomo lwakwe kumisela yakali kutobela kumbele, acisyomyo ca Mufutuli ooyo wakali kuzyoonununa akubambulula ceeco Adamu ncaakasweekelwa mumuunda wa Edeni eezyo nzyezisyomyo nzyeenya bantu nzyobalamatide mulusyomo kusikila buzuba buno. Eezi zisyomyo zyakamwakizyanya “kaziyaakukoma” alimwi ziyoozumanana kucita boobo kusikila kumamanino nkaambo bubotu lyoonse bulazunda atalaa busofwaaazi. Nokuba kuti tatuzyi lino cibeela cabili cacishinshimi nicaatalika, pele citaanzi cakatalikila kuli Adamu. Musela mutaanzi ooyu eelyo luzyibo lwa Mulengi nilwakali kusalala kalutavweledwe mumilumbe iikopa mizeezo; ooyo musela ulitondezyedwe a mbizi iituba.\\n“Mwanaa mbelele naakamana kumatula ciga cabili, ndakamvwa cilenge cabili kaciti, “Boola ubone!” Mpoonya kwakazwa bbiza limbi, eeli lyakali kusalala. Ooyo wakatantide ali ndilyo wakapegwa nguzu zyakubusya nkondo ansi aano, kuti bantu bajayane muli cabo beni. Wakapegwa apanga pati.” (Ciyubunuzyo 6:3-4, KJV)\\nMalailile alipedwe alimwi kuti kuteelelwe akumvwisisya ceeco citondezyegwa. Eeyi mbizi ilasubila. Mu Mangwalo, musyobo uusubila wiiminina bulowa alimwi musyobo weelela kwiiminina musela wanyika uutobela waawo. Nokuba kuti tacikonzyeki kuganta eeni aatalikila ciindi eeco, kunooli cakatalikila muciindi Adamu naakafwide nokuba munsaa mamanino aabuumi bwakwe. Muciindi eeco, kwakaba kuzanga kupati alimwi banjibanji, aabo mubuumi bwa Adamu, bakali kusyomeka ku Mulengi, bakacenguluka akuzangila julu.\\nZisinsyo zitaanzi zyone zijalwida mabbiza one. Comwe comwe ciindi Johani naambilwa kuti “Koboola ubone.” Aaya malailile, ngeesu aswebo mazubaano kuti: tuteelele akumvwisya cishinshimi.\\nEeci cibalo cilangikaanga caambilizya ciindi eeco mukowa wankalakata zyabalombwana niwakali kudyaaminina nyika. “Ciindi eeco bantu batasyomi bakalivwulide kapati munyika yoonse, alimwi bakazyala bana basimbi. 2Nkabela bantu ba Leza bakabona kuti aaba basimbi bakali babotu, aboobo bakatalika kukwata kufumbwa aabo mbobakali kuyanda.” (Matalikilo 6:1-2, KJV) Cintu cakatobela waawo mumazyalane cakali kuzyala nkalakata zyabalombwana aabo “bakaatula luumuno kuzwa anyika.”\\nBulwani akusofwaala kwakali mumusela ooyu ncecaaletelezya kuti nyika isalazyigwe kwiinda mukunyikwa muzambangulwe lyameenda.\\nMumazuba aayo, alimwi amumazuba aakatobela, kwakali bantu balamfu munyika, aaba mbabakazyalwa kubasimbi aabo bakakwetwe kubantu ba Leza. Aabo mbabakaba basinguzu mumazuba aayo, alimwi mbabakali basimpuwo baciindi.\\nMwami Leza naakabona kuti bubi bwabantu boonse bwavwulisya koonse-koonse, akuti mizeezo yabo yoonse yakazwide buyo bubi, wakausa kuti wakalenga bantu akubabikka munyika. Aboobo Mwami Leza wakati, “Ndiyoobanyonyoona bantu mbindakalenga koonse kufumbwa nkobabede munyika, alimwi abanyama, bayuni, azintu zyoonse zikalaba ansi, nkaambo ndausa kuti ndakazilenga.” Pele Mwami Leza wakaliboteledwe kapati a Nowa.\\nNowa wakazyala bana balombe botatwe, ba Syemu, Hamu, a Jafeti. Walo wakali muntu mubotu uululeme kuli Leza, alikke buyo ngomuntu wakali kumvwana a Mwami Yahuwah.\\nPele bantu boonse bakali basizinyonyoono kuli Leza, nyika yoonse yakazula bafumpi. Leza naakiilanga nyika, wakabona kuti yakalibijide, nkaambo bantu boonse bakali basizinyonyoono cakumaninina. (Matalikilo 6:4-7, 11-12, KJV)\\nIbbuku lya Enoch alyalo lilungulula bulwani oobo mbubakali kucita aabo bantu bapati eelyo nobakali kulwana akujaya bantu akujayana muli cabo. Luumuno lwakayaamuka ncobeni kuzwa atalaa nyika mumusela wa nkalakata zyabantu mbweenya mbokupanduludwe mucisinsyo cabili.\\n“Lino Mwanaa mbelele naakamatula ciga catatu, ndakamvwa cilenge catatu cakati, “Boola ubone!” Mpoonya kwakazwa bbiza limbi, lyalo lyakali kusiya. Ooyo wakatantide ali ndilyo wakalijisi cipimyo mujanza lyakwe. Mpoonya ndakamvwa cakali kulimvwisya aanga ndijwi lizwida akati kazilenge zyone, lyakati, “Lufulu lomwe lwabulotwe lulaulwa kkobilii lyansiliva lyomwe, mfulu zyotatwe zyamaila zilaulwa mbubonya, pele mutanyonyooni mafuta awaini.” (Ciyubunuzyo 6:5-6, KJV)\\nCisinsyo catatu cakajulila bbiza lisiya atalaa nyika akutonkela kumbele makanze ookwa Saatani aakuvwunikila akusisa kasimpe, mumuni, aluyando lwa Mwami Yahuwah. Kuleka cceba, ooyo uutantide bbiza eelyo ujisi cikkelo mujanza lyakwe. Zikkelo zyakali kubelesyegwa kupima kulema kwacintu. Pele aawa kasimpe keni nkakuti eeco cikkelo tiicakaluleme pe. Cakali cikkelo cakucengelela muntu eelyo naula maila amuulo uukkwene nkaambo kakuti ikkobili lyomwe kupima cisela camaila aampunga alimwi zisela zyotatwe buyo zyamaila amwi amuulo wakkobili lyomwe, eeyo yakali myuulo iidulisya mumazuba aayo.\\nCakulya kanjaanji ncecibelesyegwa kwiiminina lusyomo mu Mangwalo. Eelyo Mufutuli Yahushua naakati, “Ndime cinkwa cipa buumi. Kufumbwa muntu uuza kulindime takooyoofwa limbi nzala, ayooyo uusyoma mulindime, takooyoofwa limbi nyota pe,” (Johane 6:35, KJV), aabo bakali kumuteelela bakalizyi ncobeni ncaakali kwaamba Walo. Inga kwalibonyaanga eeci cisinsyo ciiminina ciindi camusela eeco cakatobela zambangulwe lyameenda eelyo buzangi akubula lusyomo nikwakayambukila atalaa nyika mbuli bulwazi bwa kkansa. Mpuwo ya Nimrodi amukaakwe uusofweede, Semerimusi, antoomwe abupaizi bwabo busofweede bwakuzangila julu, bakaleta musela wamanyongwe uucilibonya amazuba aano muziyanza zyakukomba Maliya kuti “Mwami mukaintu wa Kujulu,” akubbalaika zisanzu zya Kkilisimasi atalaa zisamu, azimwi zinjaanji zisyomwa mbuli zeezyo nzyaakalengelezya Nimrodi.\\nMalailile aapedwe yooyo uutantide bbiza lyatatu, nokuba boobo, ngacigaminina kwaamba kuti: “Mpoonya ndakamvwa cakali kulimvwisya aanga ndijwi lizwida akati kazilenge zyone, lyakati, “Lufulu lomwe lwabulotwe lulaulwa kkobili lyansiliva lyomwe, mfulu zyotatwe zyamaila zilaulwa mbubonya, pele mutanyonyooni mafuta awaini.” Mungwimba a waini zyoonse zyobile antoomwe zyakali kwiiminina kasimpe ka Moza. Muciindi eeco, eelyo kusofwaala kwakaindila akubaa mpuwo kapati atalaa nyika mumalelo manji, Mwami Yahuwah wakali kubamba zyalane Lyakwe lisetekene kwiinda muli Abrahamu. Luzyibo lwa Mulengi tiilwakasweekela limwi kuzwa anyika pe. Aabo bakali kuyandisya kuzyiba ncobeni akuteelela kasimpe bakacili kukonzya kucita boobo.\\nZisinsyo zitaanzi zyonse zijalwida batantide mabbiza bone, baiminina ziindi zyamusela wanyika zitaanzi zyone.\\n“Lino naakamatula ciga cane, ndakamvwa jwi lyacilenge cane lyakati, “Boola ubone!” Mpawo ndakalanga, ndakabona bbiza litubuluka. Ooyo wakatantide ali ndilyo zina lyakwe wakali Lufu, nkabela cikkalilo cabafu cakali mutobede munsi. Aaba bakapegwa nguzu zyakujaya cibeela cane canyika kwiindila mukuleta nkondo, nzala, malwazi, alimwi abanyama babutambo.” (Ciyubunuzyo 6:7-8, KJV)\\nCimwi cishinshimi ca Messiah cikondelezya mu Cizuminano Cakale, cimwaambilizya kuti Walo: “Mubelesi wakwe uulya wakakomena kumbele lya Yahuwah mbuli katabi kasyuuka, mbuli muyanda wazwa munyika njumu. Taakajisi bulemu nibuba bweebesi bwakuti buloongelezya. Taakwe nociba comwe mubube bwakwe cabweebesi cikonzya kututolela moyo.” (Izaya 53:2, KJV) Ibbala lyaci Giliki lyeelene a bbala lya, chloros eelyo liiminina kuti “katewu kateteete” ndebbala kuzwa bbala lya Cikuwa eelyo libelesyegwa kupandulula bbiza lyane: “ ‘nyanzabili kubalangala,’ musyobo wabwizu buteteete … ‘cintu canyanzabili,’ aboobo, ‘cibalangala’ …”8\\nYahushua wakali kasamu kateteete, wakazyalwa munsaa cuulu camyaka cane, buumi Bwakwe bwakanjililizya amucuulu camyaka casanu. Walo wakalisalila kulyaaba kuti alyataukwe a Lufu, pele mukucita boobo, Walo wakavwuntamuna matebulu aabweende bwazintu zyoonse. “Muli Kilisito, Yahuwah wakagwisya nguzu zyabami amalelo oonse akwaausya nsoni antangalala naakatondezya kuzunda kwakwe.” (Bakolose 2:15, KJV) “Aboobo eelyo Walo naamba kuti: ‘Eelyo naakatanta kujulu, wakakwelelezya akusolweda bazike mubuzike,’” kutegwa aswebo tukonzye koompolola mukukkomana katwaamba kuti? Yebo O lufu, luli kuli luzundo lwako? Yebo O lufu, luli kuli lubole lwako?” (Ba Efeso 4:8, NKJV; 1 Bakolinto 15:55, KJV)\\nKufumbwa ciindi eelyo caando cane nicakajulwa, citondezya bweende bwanyika eelyo Mufutuli naakaboola kuzyoonununa bantu. Yahushua wakatuminwa kuli baabo bainda kusofwaala muciindi eelyo musinze wamoza niwakadyaaminide ncobeni kufumbwa mumuni wakaciliko atalaa nyika. BamaJuuda mbibakasisyidwe mumuni mupati. Kwakali kuyanda kwa Yahuwah kuti balo bakaabanye mumuni ooyo kumikowa yabantu bali mumbali lyabo amasi aayo aakali kukosola misinzo kwiinda mulukwakwa lwa Isilayeli kuya kumakwebo kunyika akumusanza. Nokuba boobo, kutobela ciindi cabaJuuda cakupiluka kuzwa kubuzike ku Bbabbuloni, baJuuda tiibakaabanya mumuni ngubaapedwe Kumasi aakabazingulukide pe. Pele, balo bakanjomba mukukomba mituni alufutuko lwamilimo yamaanza aabo mbuli bafalisi.\\nLwiiyo lwaci Giliki lwakasofwaazya zikolo zyabuJuuda akusungilizya cisi eeco munzila yatakamvwudwe. Cintu cakatobela waawo cakali lufu lwa mumoza mubantu banji. Pele eeco cakajatikizya cisi cabuJuuda acalo. Bamwi baJuuda bakatonkomana kusyomeka kumilazyo yansiku, eeyo njobaatambula kuzwa kuli Adamu, a Mozesi; alimwi bunji bwabo bakasweekelwa maumi aabo kumfulumende naa (banyama) batundulula eezyo zyakali kulela atalaa cisi ca Palesitaini eeco cakazyibidwe muciindi eeco.\\n“Lino Mwanaa mbelele naakamatula ciga casanu, ndakabona kunsi aacipaililo myuuya yabaabo bakajaigwa akaambo kakukambauka majwi aa Yahuwah alimwi akaambo kabumboni oobo mbubakali kupa. Bakapozomoka bakati, “O Mwami Singuzuzyoonse, Oosalala, Oosinizizye, ino ndilili noti kabeteke akusubula bantu bali ansi aabo bakatujaya?”Mpoonya omwe-omwe wabo wakapegwa jansi lituba akwaambilwa kuti balindile akulyookezya kaindi kaniini mane kusikila babelesinyina, babunyina abalo bajaigwe mbuli mbubakajaigwa balo.” (Ciyubunuzyo 6:9-11, KJV)\\nKwakali bantu bakajailwa kasimpe kuzwa ciindi Cain naakaimpula janza lyabujayi akukosola buumi bwa Abela. Bunji bwabashinshimi ba Cizuminano Cakale bakafwida mumaanza aabantu bajayi. Kukomena akumwaikizyana kwabuna Kristu kwakatonkela kumbele kujailwa akufwida kasimpe. Eelyo ba Loma nibakacili kulendekezya kutambula misyobo yiimpene yalusyomo, mukuya kwaciindi, lusyomo lusalala lwa baapositolo alwalo lwakasofwaazyigwa, aboobo baLoma bakacimwa akusulaika bana Kristu cakuti bakaindilizya kubapenzya.\\nKwiinda kupenzyegwa abakomba mituni, kutundululwa ababunyina banaKristu kwakaliindide kapati. Bbishopo waku Loma wakatalika kuba musololi wacikombelo akataa bamwi, pele mbuli mbwaakali kuyaa kubaa nguzu, wakasoleka kubungilila bantu banjaanji mubweendelezi bwakwe. Walo wakasungilizya akusinikizya bantu kuti baleke mizeezo yabo kuti batafwi. Lilikke Julu ndeliyooyubununa zyuulunzuma zyabaabo bakasweekelwa maumi aabo kunguzu zisofweede eezyo kuti bakwabilile kasimpe.\\nMazina abaabo anooli akasweeka akulubwa mumisela yoonse. Kunyina muntu uupona mazubaano uubazyi nokuba kubaibaluka nokuba uuzyi mbubaapenga kutegwa bazumanane kusyoma muli Yahuwah. Pele kunyina pe nibakalubilwa limwi. Mazina aabo alilembedwe mwi Bbuku lya Mwanaambelele lya Buumi alimwi balaa busena bwiindene mumoyo ookwa Taata. Cisinsyo casanu cilisekkedwe mbuli mulumbe wakuumbulizya baabo balaa bumboni bwakasimbwa abulowa bwabo. Nokuba akataa lubeta lwakuvwuntauzya, Mwami Yahuwah ulibikkide ciindi ambali cakuti atumine milumbe yabulangizi akuumbulizya bantu bakwe. Aabo bakafwida kasimpe tiibakalubwa pe. Bayoolumbulwa kufumbwa cintu eeco ncobayoozunda mukupenga kwabo atalaa nyika.\\nAlimwi eeci ncisyomyo cazyalane lyamamanino alyalo. Kuti kakuli bamwi akati kesu baitidwe kuti bakape bumboni abulowa bwabo, lino tulakonzya kukkazyika myoyo yesu muluzyibo lwakuti, aswebo, tuyooibalukwa akubusyigwa mubuzuba bwamamanino.\\nAabo bakaaba maumi aabo nkaambo kakasimpe tabakonzyi kulubwa pe. Mazina aabo alilembedwe abulowa mumatansyi aa Mufutuli.\\nCinamatizyo ca Cisambomwe\\n“Lino naakamatula ciga cacisambomwe, ndakalanga eelyo nyika niyakazungaana kapati. Zuba lyakabaya, lyaba mbuli cisani cisiya mbi, mwezi wakasalala pyu mbuli bulowa. Nyenyezi zyakawida ansi mbuli nkuyu zitana bizwa mbozikulumbukila ansi ciindi guwo nolibbubbula. Julu lyakavwungailwa mbuli kanseme kavwungwa, eelyo malundu ansumbu zyoonse zyakagwisigwa aawo mpozyakabede.\\nMpoonya aawo bami baansi, beendelezi, bapati balumamba boonse, bavwubi, basinguzu, abantu buyo, bazike naa bazyale, bakayuba mumpangala, alimwi amumyaala yamumalundu. Bakaambila malundu aamyaala kuti, “Amutuwide mutusise kuzwa kuli yooyo uukkede acuuno cabwami akutuvwuna kuzwa kubukali bwa Mwanaa mbelele! Nkaambo buzuba bwabukali bwabo bwasika, ino nguni uukonzya kubuyumina?” (Ciyubunuzyo 6:12-17, KJV)\\nZyoonse zyaando eezi, kufumbwa buyo zyaakujalulwa, ziyoozumanana kusikila kumamanino. Cisinsyo cacisambomwe cakatalikila muciindi cakuzungaana nyika ku Lisbon mu 1755, cigaminide azintu zili munsaa ciindi cakumamanino a ciindi camapenzi kusikila kukuboola kwabili. Comwe comwe akataa ziindi eezyo zikwelela maanu aamuntu kumamanino aanyika aambidwe mutumpango tuli cisambomwe:\\n“Kuzungaana kwanyika Kupati” – Kuzungaana nyika ku Lisbon, Vwumbi Pati 1, 1755\\nBuzuba Busiya Mbi – Kaanda Kaniini 19, 1780\\nNyenyezi zyaloka kuzwa Kujulu – Vwumbi Pati 13, 1833\\nKusikila cecino ciindi, ijulu talina vwungailwa mbuli mulembo naa munseme, nokuba “malundu wonse ansumbu zyamulwizi . . . tazyininga gwisyigwa kuzwa mumasena aazyo.” Kunyina muntu wakatijila mumpangala zyamabwe akukombelela malundu kuti abadimbilile atala. Zyoonse zintu eezi ziyoocitika nayoolibonya Yahushua aciindi cakuboola kwabili. Eeci caambilizya kuti cisinsyo cacisambomwe cimanina akuboola kwabili kwa Yahushua.\\nCinamatizyo cacisambomwe cilaa mulimo kapati kuzyalane lyamamanino. Comwe comwe cazisinsyo zyone zitaanzi cilaa tumpango tobile buyo. Cisinsyo casanu cilaa tumpango totatwe buyo. Eezyo zintu ziyoocitika mucisinsyo cacisambomwe, nokuba boobo zijatikizya baabo bapona kusikila kumamanino eeni. Makani manjaanji alipedwe kutegwa kutakabi muntu uutikajanwe talibambide.\\nKuli zyaando zili ciloba, pele eelyo cisinsyo cacisambomwe caakujulwa, Johane wakaitilwa kulanga cimwi. Eeco ncaakatondezyegwa kutobela waawo cisikila mucisinsyo cacisambomwe nkaambo caando caciloba tacininga julwa aciindi eeco.\\n“Musule lyayaaya ndakabona bangelo bone baliimvwi muzyooko zyone zyanyika. Bakasinkila myuuwo yone kutegwa luuwo lutaungili ansi nimuba mulwizi nikuba kuungila kumusamu uuli buti. Mpoonya ndakabona aumwi mungelo wakazwida kujwe kajisi acidintyo ca Yahuwah uupona. Wakapozomokela bangelo bone aabo Yahuwah mbaakapa nguzu zyakunyonyoona nyika alwizi. Mungelo ooyu wakati, “Mutanyonyooni nyika niluba lwizi noziba zisamu, mane kusikila tubabikke cidinto naa caando ankumo babelesi ba Yahuwah wesu.” Eelyo ndakaambilwa kuti mweelwe wabantu aabo bakabikkwa cidinto ca Yahuwah ankumo zyabo wakali zyuulu zili myaanda iili makumi one azyone. Bakazwa kumisyobo ya Isilayeli iili kkumi ayibili. (Ciyubunuzyo 7:1-4, KJV)\\nEeci ncencico ncolwiiminina lubeta lwakuvwuntauzya loonse! Aabo bakaaba maumi aabo ku Mulengi akumulekela kuti Walo abalembe mulawo Wakwe mumyoyo yabo, bayookwaandilwa limwi kukabe kutamani! Tabakasikwi ntenda munsi lyabo. Kwaandwa caando ncecintu cimanizya kubasimpa mukasimpe kutegwa batakazungaani. Alimwi tabali buyo bamusela wamamanino bayookwaandwa, pele abaabo bakafwa kabalaa bulangizi bwa Mufutuli bayokwaandwa abalo.\\n“Musyule lyakooku ndakalanga eelyo ndakabona bantu banji batabaliki. Bakazwa kumisyobo yoonse, kuzisi zyoonse, kumilaka yoonse, akumyaambo yoonse. Bakaima kumbele lyacuuno cabwami akumbele lya Mwanaa mbelele, bakasamide majansi aatuba kumwi kabajisi amalala. Bakapozomoka bakati, “Lufutuko luzwa kuli Yahuwah Leza wesu uukkede acuuno cabulemu alimwi aku Mwanaa mbelele!” (Ciyubunuzyo 7:9-10, KJV)\\nJohane wakaambilwa kuti eeyi mbungano mpati yeelede kutufulwa kuzwa mumisela yoonse yabantu, kuzwa kuciindi ca Adamu kusikila kumwana muvwanda uucaalizya kuzyalwa.\\nMebo ndakamwiingula kuti, “Nduwe oozi simalelo wangu.”\\nMpawo wakandaambila kuti, “Aaba mbaabaya bakazwa mumapenzi mapati. Bakasanzya majansi akwaatubya mubulowa bwa Mwanaa mbelele.\\nNkakaambo ncobaimvwi kumbele lyacuuno ca Mwami Yahuwah, balamukomba sikati amasiku muŋanda yakwe. Ooyo uukkede acuuno cabwami uyookkala ambabo akubakwabilila.\\nTabakooyoofwa limbi nzala niiba nyota, tabakooyoopenga limbi azuba noluba lumwi. Nkaambo Mwanaa mbelele uuli akati kacuuno cabwami, uyoobeembela akubasolweda kutusensa twamaanzi tupa buumi.\\nEelyo Mwami Yahuwah uyoosansamuna misozi yabo yoonse”. (Ciyubunuzyo 7:14-17, KJV)\\nKwakali kuyanda kwa Mwami Yahuwah kuti awumwe, apenzegwe. Mwami Yahuwah wakacita boobo kutegwa buumi bwakwe bube cipaizyo cakumanya mulandu. Nikuba boobo uyoobona lunyungu lwakwe akuyoongola, nkabela kwiindila mulinguwe luyando lwa Mwami Yahuwah luyoozwidilila.\\nAmana kupenga, uyoobona bubotu bwawo, uyoolamwa azeezyo nzyaakapengela. Kwiindila muluzibo lwakwe mubelesi wangu uululeme uyoolulamika banji. Uyoogwisya zibi zyabo.” (Izaya 53:10-11, KJV)\\nCinamatizyo ca Ciloba\\n“Lino Mwanaa mbelele naakanamatula ciga caciloba, kujulu kwakaumuna zi kwakaindi kali mbokabede.” (Ciyubunuzyo 8:1, KJV)\\nEelyo cisinsyo caciloba caakujulwa, alyalo Julu liyokuumuna kuti zi nkaambo kucinoonyina mulimo uucitwa. Eezyo zintu ziyoocitika mumusela wamamanino wanyika zilaa mulimo kapati cakuti abalo bangele bakujulu banoolindila kabalijatide kumulomo kulindila kubona ciyootola busena.\\nJohane, awalo, wakazwide bulangizi. Ninzi ciyootobela waawo? Mpoonya bwiinguzi bwakasika:\\nEelyo ndakabona bangelo bali ciloba aabo baima kumbele lya Mwami Yahuwah, kabapegwa myeembo iili ciloba.\\nLino mungelo uumbi, wakaza, waima kumbali aacipaililo kajisi acipaililo catununkilizyo cangolida. Wakapegwa tununkilizyo tunji kuti atutuule antoomwe akukomba kwabasalali boonse acipaililo cangolida kumbele lyacuuno ca Yahuwah.\\nLino busi bwatununkilizyo twakatentwa bwakali kusunta kabuya mujulu antoomwe akukomba kwabasalali kuzwa mujanza lyamungelo wakaimvwi kumbele lya Yahuwah.\\nMpoonya mungelo ooyo wakabweza cibikkilo catununkilizyo, wakacizuzya makala aazwa aacipaililo, akwaawaala ansi. Ndilyonya kwakaba mizumo, mabbalu-bbalu, ndabo, alimwi akuzungaana kwanyika.\\nMpoonya aawo bangelo bali ciloba bakajisi myeembo iili ciloba bakalibambilila kuti baisibe.(Ciyubunuzyo 8:2-6, KJV)\\nKufumbwa ciyootobela kucitika, cinooyandika kapati cakuti ciyoojatila maanu aabaabo boonse bali munkuta zya Kujulu.\\nMbozibede zintu oobo. Eezyo zintu zitontemeka kuyeeya kwamuntu ziyoocitika eelyo cisinsyo caciloba caakujulwa, zijatikizya buumi mbotuzyi mazuba aano anyika. Myeembo iyokwaambilizya kuswena kwabulemu bwakujulu anyika; iyoocenjezya bantu kuntenda; iyoobajatila maanu kumilumbe eeyi. Eeyo myeembo iilila muciindi cacisinsyo eeci iyoomanizya kucita zintu zyoonse. Ziyooba zintu ziinda kuyoosya atalaa nyika yoonse kusikila ciindi eeco. Muziindi noziyoocitika zintu eezyo Saatani uyoolibonya kalicengeezya kulangika aanga ngo Mufutuli Lwakwe.\\nPele zyoonse eezi taali mamanino pe. Kujalwa ŋanda yakazekelo amapenzi aali ciloba azyalo ziyoocitika muciindi cacisinsyo caciloba. Ncencico eeco Julu ncilaaumwine kuti zi lyoonse eelyo nicaajulwa cisinsyo ca ciloba! Cisinsyo eeco mbweenya mbuli cacisambomwe cakasolweda ncico, cimanina akuboola kwabili kwa Yahushua.\\nEezyo zisinsyo nzyezyikobelela akujala Bbuku lya Buumi. Aboobo zijatikizya cintu cili coonse. Zijatikizya cili coonse kuzwa kukulengwa kwa Adamu, kusikila kukuboola kwabili eelyo nkondo yaakumanina limwi alimwi Yahushua aakupiluka kuzyoobweza Bakwe. Bunji bwa bana Kristu balakaka lusyomo lwa lubeta lwakuvwuntauzya, pele nkoluli mpeenya aawa! Alimwi lujatikizya zyaandaano zya Bbuku lya Ciyubunuzyo zinjaanji. Eeci nceciiyo caambwa kapati mubbuku licaalizya lya Bbaibbele.\\nBantu banjaanji bayoowa lubeta lwakuvwuntauzya. Saatani ulabakonga mumizeezo yabo kuti badonaike akulibilika kapati. Walo ulapetekezya mumizeezo yabo kuti, “Ino kuti koli yebo kotalibambide? Ino kuti zinyonyoono zyako zyoonse kazitaninga kweempwa akusowelwa kulaale? Ino kuti yebo kotakonzyi kwiibaluka cinyonyoono cili coonse? Yebo tokonzyi kulilekelela cintu ncotakonzyi kwiibaluka!”\\nMulumbe mubotu ngwakuti mubetesi wako mulongwe wako wiinda boonse alimwi Walo nguukuzekela akukwiiminina munkuta yakujulu! Walo nguwakaaba buumi Bwakwe nkaambo kako! Kuyungizya waawo, Walo ulijisi bwiinguzi oobo bukonzya kuumuzya kutamikizya kwa Saatani koonse, Walo ngo “muzeki uupa mulandu.” Eeci ncintu citondezyedwe mucilengaano cokwa Joshua a Mungele. Joshua wakali mupaizi. Walo wakali kulikulika zinyonyoono zyabantu, aboobo, munzila imwi, wakali kwiiminina – nokuba kuti, wakali citondezyo – camuntu ooyo ngwaakali kubwezela zinyonyoono.\\nMpoonya wakanditondezya Joshua mupaizi mupati wakaimvwi kumbele lyamungelo wa Mwami Yahuwah, a Saatani kaimvwi kubbazu lyalulyo lwakwe kuti amutamikizye. Mungelo wa Mwami Yahuwah wakati kuli Saatani, “Mwami Yahuwah aakusubule O Saatani! Mwami Yahuwah ooyo wakasala Jelusalemu, akusubule! Sena muntu ooyu tali cisisi ciyaka cakasikkulwa kuzwa mumulilo?”\\nLino Joshua wakasamide zisani zyatombe ciindi naakaimvwi kumbele lyamungelo.\\nMungelo ooyo wakati kulibaabo bakaimvwi kumbele lyakwe, “Amumusamunune zisani zyatombe.”\\nMpawo wakati kuli Joshua, “Bona ndagwisya cinyonyoono cako, ndakusamika zisani zidula zyeebeka.”\\nAawo ndakati, “Amumusamike cingundu cisalala cibotu.”\\nMpawo bakamusamika cingundu cisalala cibotu kumutwe akumusamika zisani, mungelo wa Mwami Yahuwah awalo wakaliimvwi kumbali. (Zekaliya 3:1-5, KJV)\\nMungele ookwa Yahuwah wiiminina Yahushua kataninga zyalwa mubuntu bwaansi. Mumulimo ooyu, Walo ngo mubetesi. Saatani nguutamikizya basazinyina. Walo uliimvwi kululyo lwa Joshua kuti amutamikizye Joshua akuleta zinyonyoono zyakwe munkuta kazilangika kusofwaala ncobeni.\\nAabo balemekezya Mwami [Yahuwah] akubamba milawo Yakwe mbabatamikizyigwa a Saatani. Sinkondo ulabeleka anguzu zyoonse kuti asolwede muntu kuya kucinyonyoono. Mpoonya walo ulazeka kuti nkaambo kazinyonyoono zyabo nzibakacita muciindi cakainda musyule, walo nguuyelede kupegwa nguzu zyakubasubula mulunya kabali mbuli bantu bakwe. Ooyu ngomulimo Zakaliya ngwaakalemba kuti, “Alimwi wakanditondezya ime Joshua mupaizi mupati”— ooyo wiiminina bantu aabo babamba milawo yokwa Yahuwah—“kaimvwi kunembo lya mungele ookwa Simalelo, alimwi Saatani kaimvwi kujanza lyalulyo lyakwe kuti amukazye.”\\n[Yahushua] Mufutuli ngo Mupaizi wesu Mupati. Saatani uliimvwi munsi Lyakwe masiku amasikati katamikizya basazinyina bokwa Yahushua. Munguzu zyakwe ulasoleka kupa twaambo tubisya ziimo zyabantu kuti tube twaambo twakuti Mwami Yahuwah agwisye nguzu zikwabilila zyokwa [Yahushua’s], akulekezyela bantu aabo kuti bacaale kabatakwabilidwe mumaanza ookwa Saatani kuti abanyonyoone akubatyompya aabo mbaakasungilizya kucita cinyonyoono. Pele Mufutuli [Yahushua] uliimvwi kazekela bantu aabo kuti wakabafwida akubanununa nokuba kuti bacili babisyi. Hena inga twamumvwa kwiinda mulusyomo lwesu muli Nguwe Muzeki wesu kaamba kuti, “Mwami [Yahuwah] akukalalile webo, O Saatani; alakwe Mwami [Yahuwah] ooyo wakasala munzi wa Jelusalema akukalalile webo: hena ooyu ngotamikizya teesyi nguwe ngweekavwuna kuzwa mumulilo na?”\\n“Lino Joshua wakasamide cikobela zilaa tombe.” Mbombubo babisyi mbobalibonya kunembo lya sinkondonyina, walo kwiinda munguzu zyakucenga, wakasolweda banjaanji kuti baleke kutobela Mwami [Yahuwah]. Kubelesya zikobela zyacinyonyoono ansoni, sinkondoma usamika baabo bakazundwa amasunko aakwe, mpoonya akwaamba kuti [Yahushua] teelede kuba Mumuni wabo, nokuba Uubakwabilila.9\\nPele lyomwe buyo jwi ndelimuumuzya mukutamikizya kwakwe Saatani, alimwi kufumbwa kuti eelyo Jwi lyaambaula, boonse balaliteelela.\\nPele, aabo bateempwi, balamvwa majwi ookwa [Yahushua], akumvwa mbuli mbomvwa ayebo: “Alimwi walo wakaingula (kutamikizya kwa Saatani) akwaambila bangele aabo bakali munsi lyakwe kuti bacite ncaakabaambila, kuti, Amumusamunune zikobela zyakwe zilaatombe.” Ime njoomwaila limwi zinyonyoono zyakwe zyoonse. Ime njoovwumbila zinyonyoono zyakwe. Ime njoomupa bululami Bwangu. “Mpoonya kuli nguwe wakati, Kolanga, Ime ndamugwisya busofwaazi bwako mbookamubikkide, alimwi Ime njookusamika yebo zikobela zipya.”\\nLino busofwaazi nobugwisyidwe azikobela zilaa tombe zyagwisyigwa; Mufutuli [Yahushua] ulaamba kuti, “Ime njoogwisya busofwaazi bwako kuzwa kuli nduwe.” Ooko kusofwaala kubikkwa ali yooyo uunyina mulandu, uusalala, Mwanaa Yahuwah uusetekene; alimwi muntu, mukubulila kwakwe koonse, ulaima lino kunembo lyokwa[Yahuwah] kasalazyidwe kutalulama koonse, kasamide bululami mbwaakapegwa kuzwa kuli [Yahushua]. Ma, hena nkucinca zikobela ooku kutaliboteli!\\nPele Mufutuli [Yahushua] uya kumbele kubacitila kwiinda waawo: “Alimwi Ime ndakati, Amumubikke mushini weebeka ataala mutwe wakwe. “Aawo ndakati, “Amumusamike cingundu cisalala cibotu.” Mpawo bakamusamika cingundu cisalala cibotu kumutwe akumusamika zisani, mungelo walo wa Mwami Yahuwah wakaliimvwi kumbali.\\nLino mungelo wa Mwami Leza wakalailila Joshua kuti, Mboobu mbwaamba Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse ulati, “Kuti naa kotobela nzila zyangu akucita nzendikwaambila, uyookonzya kweendelezya ŋanda yangu akubamba mabuwa aaŋanda yangu, ambebo nenjookukkazika akati kabaaba baimvwi waawa.\\nOobu mbomulumbu Mwami [Yahuwah] mbwabalumbula aabo basamide zikombela zya bululami bokwa [Yahushua]. Lino mbuli mbotukulaizyidwe boobu, mbubuti muntu mbwanga wazumanana kucita cinyonyoono?10\\nLubeta lwakuvwuntauzya oolo lulembedwe mucisinsyo munzila eeyo, tacili cintu cakuyoowa pe! Ncipego cokwa Yahuwah camamanino cakubambila nduwe kuya Kujulu. Bululami bwesu buli mbuli zikobela zinunka tombe kuti nsu. Alimwi kunyina acintu ncotunga twasiya kuti tucince mbotubede. Pele Mufutuli Yahushua tatusiyi katubulide bululami mumudima usiya pe.\\nLino busofwaazi nobugwisyidwe eelyo zikobela zilaa tombe zyagwisyigwa; Mufutuli [Yahushua] ulaamba kuti, “Ime njoogwisya busofwaazi bwako kuzwa kuli nduwe.” Ooko kusofwaala kubikkwa ali yooyo uunyina mulandu, uusalala, Mwanaa Yahuwah uusetekene; alimwi muntu, mukubulila kwakwe koonse, lino ulaima kunembo lyokwa [Yahuwah] kasalazyidwe kutalulama koonse, kasamide bululami mbwaakapegwa kuzwa kuli [Yahushua]. Ma, hena nkucinca zikobela ooku kutaliboteli!\\nWalo ulagwisya cinyonyoono cili coonse, akubikka cikobela Cakwe cabululami cakasumwa mucisumino cakujulu.... Swebo tulatambulwa mumukwasyi wakujulu, alimwi tulakona masena aayebeka aakabambilwa baabo bateelela.11\\nBuno buzuba, kocengulukila kumweenzyinyoko wiinda balongwe bali boonse mbojisi. Kuti yebo walyaaba cakumaninina akulizandula, Walo uyoolomya kubona kuti yebo ulilibambide. Ooyo ngomulimo Wakwe, kutali wako pe. Kuti yebo kotazyi mbokonzya kulyaaba zyoonse zyako, komwaambila Walo! Komulekela Walo kuti akugwasye. Kufumbwa cibeela cabuumi bwako ciyandika lugwasyo, Walo ulikonkede kuti uyookugwasya kufumbwa ncobulide.\\nKocengulukila kuli Nguwe buno buzuba, kolilila mumoyo wako kuti, “Omwami, kondivwuna Ime! Ndafwa!”\\nOoyu mupailo lyoonse uyooingulwa mpeenya aawo. Kopaila mupailo ooyu buno buzuba. Utalelemi pe. Walo uliimvwi kalindila kutala okuya, amaanza aakwe alitambikide kuti akutambule yebo.\\n1 Arizona Daily Star, Nalupale 20, 1970, http:\/\/tucson.com\/pioneer-hotel-fire\/article_b0b75412-c5e8-11e5-846f-b7da6b43a579.html.\\n4 Kwiinda kuyungizya atala myaka yobile nokuba yotatwe kalindila muntolongo kutegwa zina lyakwe limwailwe mulandu mulubeta lutobela, Taylor wakasala buyo kuzumina mulandu kutegwa bamwaangulule mpeenya aawo. Walo wakapandulula kuti, “Ime nsyeekali kuyanda kubapa woola liindilizya waawo, nokuba kanzumina kaciindi kamwi pe.”\\n5 Izina lya Mulengi wesu ngu Yahuwah. Pele mumulumbe wakwe kuli baGiliki, Paulu wakaswenena munsi lyabo akubelesya mazina aayo ngobakazyibide kale kutegwa walo akonzye kubapampanwida mumuni mupati wakasimpe. Nkaako wakabelesya bbala lyakuti \"Theos\"naa Leza, nkaambozina lini lyakuti \"Yahuwah\"nilyakabula ncoliiminina kuli mbabo.","num_words":6179,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"JW Buumi alimwi Anciito Mulongo Wamabungano January 25-31, 2016\\n“Yehova Ulisuni Basebenshi Beshikulyaaba”: (Mami. 10)\\nEsila 7:10—Esila wakalibambila mumoyo\\nEsila 7:12-28—Esila wakalibambila kuboolela kuJelusalemu\\nEsila 8:21-23—Esila wakashoma ayi Yehova ulashitilisha basebenshi Bakwe\\nEsila 9:1, 2—Ino kweebana abaswamashi kwakaleta mapensho nshi? (w06-CG 1\/1 20 p. 26 pala. 1)\\nEsila 10:3—Ino ngumulandu nshi baana bakatandwa pantu pomwi abanakashi? (w06-CG 1\/1 p. 26 pala. 2)\\nKubelenga Baibo: Esila 7:18-28 (Mami. 4 na kuceyawo)\\nCiindi cakutaanguna: (Mami. 2 na kuceyawo) amupe mwine ŋanda buloshuwa ya Makani Abotu, akubandikakwe ciiyo 8, mwiipusho wakutaanguna, palagilafu 1. Amwaambe nsheshi mukabandike na mukabooleleeko.\\nKuboolelaako: (Mami. 4 na kuceyawo) Amucite citondesho ca nsheenga mwaamba na mwaboolelaako ku muntu ngomwakapa buloshuwa ya Makani Abotu. Amubandikaakwe ciiyo 8, mwiipusho wakutaanguna, palagilafu 2. Amwaambe nsheshi mukabandike na mukaboole.\\nCiiyo ca Baibo: (Mami. 6 na kuceyawo) Amucite citondesho citobonesha mbweenga mwacita ciiyo ca Baibo kusebensesha buloshuwa ya Makani Abotu, ciiyo 8, mwiipusho 2.\\n“Sheenga Shatucafwa Kushimikila Kabotu—Kubamba Nsheshi Mukabandike na Mukabooleleeko”: (Mami. 7) Kubandikishanya. Amucite citondesho kwiinda mukweebela vidyo ya lwiiyo yamu January itotondesha beshikushimikila kababamba nsheshi bakabandike bakuboola, pesule lyakwaabila Ngazi Yamulindizi alimwi abuloshuwa ya Makani Abotu.\\nShitoyandika Mulibungano: (Mami. 8)\\nCiiyo ca Baibo Calibungano: ia-CG mutwi. 7 mapa. 15-27, kwiindulukaamo p. 66 (Mami. 30)\\nLwiimbo 120 alimwi Amupailo\\nBuumi bwa Bwineklistu Alimwi Anciito Yesu Mulongo wamu January 25-31, 2016","num_words":179,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Bahebrayo 3 | Bbaibbele Lili a Intaneti | Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya\\n3 Aboobo, nobakwesu basalala, nomutola lubazu mubwiite bwakujulu, kamuyeeyesya mutumwa amupaizi mupati ngotusyoma*—Jesu. 2 Wakali kusyomeka kuli Yooyo wakamusala, mbubonya Musa awalo mbwaakali kusyomeka muŋanda ya Leza yoonse. 3 Nkaambo Jesu ubonwa kuti uleelede kulemekwa kapati kwiinda Musa, mbubonya muntu uuyaka ŋanda mbwalemekwa kapati kwiinda ŋanda njayaka. 4 Ncobeni, iŋanda iili yoonse kuli wakaiyaka, pele ooyo wakayaka zyintu zyoonse ngu Leza. 5 Alimwi Musa kali mugwasyi wakali kusyomeka muŋanda yoonse ya Leza, mulimo wakwe kauli bumboni bwazyintu zyakali kuyooambwa kumbele, 6 pele Kilisito wakali kusyomeka kali Mwana uulanganya ŋanda ya Leza. Swebo tuli ŋanda ya Leza, kufwumbwa kuti twajatisya kwaambaula cakutayoowa alimwi abulangizi mbotulilumbaizizya kusikila mane kumamanino. 7 Aboobo, mbubonya muuya uusalala mbowaamba kuti: “Sunu ikuti nywebo mwaswiilila jwi lyakwe, 8 mutayumyi myoyo pe mbuli leliya nimwakandinyemya, mubuzuba obuya nimwakandisunka munkanda, 9 eelyo bamauso nibakandisunka akundisukusya, nokuba kuti bakaliibwene milimo yangu kwamyaka iili makumi one. 10 Akaambo kaako ndakasesemwa azyalani eelyo akwaamba kuti, ‘Balasweeka lyoonse mumyoyo yabo, alimwi balo beni tabanazizyiba nzila zyangu.’ 11 Aboobo kandinyemede ndakakonka ndilaamba, ‘Tabakanjili pe mukulyookezya kwangu.’” 12 Amucenjele, bakwesu, kuti kutabi muntu akati kanu uuba amoyo mubi uunyina lusyomo kwiinda mukulizandula kuli Leza uupona; 13 pele amuzumanane kukulwaizyanya abuzuba, kufwumbwa kuti kabucaambwa kuti ndi “Sunu,” kutegwa kutabi muntu naba omwe akati kanu uuyuma moyo akaambo kakweenwa anguzu zyacibi. 14 Nkaambo mubwini tuba baabo batola lubazu muli Kilisito lilikke ikuti naa twajatisya lusyomo ndotwakajisi kumatalikilo mane kumamanino. 15 Mbubonya mbokwaambwa kuti: “Sunu ikuti nywebo mwaswiilila jwi lyakwe, mutayumyi myoyo pe mbuli leliya nobakamunyemya.” 16 Ino mbaani aabo ibakamvwa pele ibakamunyemya? Mubwini, sena tabali boonse aabo ibakazwa mu Egepita kabasololelwa a Musa? 17 Kunze lyaboobo, ino mbaani aabo Leza mbaakasesemwa kwamyaka iili makumi one? Sena tabali baabo ibakabisya, ibali amitunta yakaide kwaalabana munkanda? 18 Alimwi ino nkuuli bani nkwaakakonka kuti tabakanjili mukulyookezya kwakwe? Sena teensyi kuli baabo ibatakaswiilila? 19 Aboobo twabona kuti tiibakacikonzya kunjila nkaambo bakanyina lusyomo.\\n^ Naa, “ngotuzumina kubuleya.”","num_words":305,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"MULIMO A BUUMI\\nLeza ngo mwiinzo wa buumi a kusalala aku komana ku zintu zyaka lengwa zyoonse. Mbuli mitunga zuba izwa ku zuba, mbuli tulonga twa meenda tu zwa ku mwiinzo upona, zileleko zila kunkulika zizwa kuli nguwe kuya ku zilengwa zyoonse. Koonse koonse buumi bwa Leza nko bubede mu myoyo ya bantu, buya kuunka kuli bamwi mu luyando, a mucileleko. KLMNP 47.1\\nKu komana kwa Mufutuli wesu kwakali kwa ku futula bantu bakawa. A kaambo kaako buumi bwakwe kunyina ncho bwaali kwaamba kuli nguwe, waka ciyumuna ci ciingano, a kusulaika kuusa. Bangele balasebenza lyoonse, ku komanisya bamwi. Ooku nku komana kwabo. Eeco myoyo iliyanda nciilanga kuti mulimo waku litolaansi, ku kambauka kuli baabo bapenga balaa ziimo zilaansi a mikowa ilaansi, mulimo wa bangele babotu banyina ka tombe. Moza wa Klistu wa kuli sungula wa luyando moza uunka mujulu lyoonse, nku komana kupati kwa julu. Ooyu ngo moza bacilili ba Klistu ngo baya kutambula, ngo mulimo ngo baya kusebenza. KLMNP 47.2\\nLuyando lwa Klistu lwa njila mu moyo, luli mbuli cinunkilizyo cita konzyeki kusisa. Mulimo walo usetekene uya kuteelelwa kuli boonse mbo tuya kuswaangana. Moza wa Klistu mu moyo uli mbuli mwiinzo wa meenda uli musokwe (munkanda) uyenda ku tontozya bantu boonse kucita baabo bali afwaafi akufwa, kuti bayandisisye kunywa meenda a buumi. KLMNP 47.3\\nLuyando kuli Jesu luya ku tondeezegwa mu kuyanda a kusebenza mbuli mbwaa kasebenza walo, kuleleka a kusumpula muntu. Ciya kubika luyando, alweengelelo, a nkumbu ku zilengwa zibambwa a Taata uli kujulu. KLMNP 47.4\\nBuumi bwa Klistu mu nyika teebwali buumi buteteete kuli nguwe, wa kasebenza a kuzumanana canguzu, ka kunyina a kukatala kuti a futule muntu. Kuzwa ku cimpati ca n gombe kuya kusikila ku Kalivali wakali kweenda munzila ya kuli cesya, taka yanda kuti a leke milimo miyumu, nyendo ziyumu, kutondeezya lweengelelo a mulimo. Wakati, “Mwanaa muntu tanaa kalonda kubelekel wa, pesi waka londa kubeleka, a kupa buumi bwakwe kunununa banji banji.” Mateyo 20:28. Ooyu wakali ngomulimo mupati mu buumi bwakwe. Eelyo zintu zimwi zya kali kucilila. Kucita luyando lwa Leza a ku manizya mulimo cakali ncecakulya cakwe alimwi a kali nga meenda aakwe. Kuli yanda kwa kuli komanisya teekwa kaliwo mu mulimo wakwe. KLMNP 47.5\\nAboobo aabo ba kabweza luse lwa Klistu baya kuli bambila kucita a | kulyaaba. kuti abalo bamwi mbaakafwida baka tambule cipego ca ku julu. KLMNP 48.1\\nBaya kucita koonse nko bakonzya kucita nyika njo bakala kuti ibote. Ooyu moza nku komena kwa kasimpe ku muntu wa sanduka. Kunyina inzila iimbi muntu njanga wa boola kuli Klistu. kwiinda kuti abe a luyando mu moyo wakwe lwa ku tondeezya bamwi kuti mbweenzinyina bubotu buli buti mbwaajana muli Jesu, kufutula a kasimpe ka setekene taka kaumuni mu moyo wakwe. Kuti katusamide bululami bwa Klistu. katuzwide ku komana kwa Moza wakwe, tatu ka konzyi ku kujata kuumuna kwesu. Kuti katuli twa kateelela alimwi katuli twa kabona kuti Mwami mubotu, tuya kuba acimwi cintu cakwaamba Mbuli Filipo naa ka mujana Mufutuli, tuya kutamba bamwi kuli nguwe. Tuya kuba tondeezya bubotu bwa Klistu, azintu zya nyika zita bonwi iziya ku boola. Kuya kuba luyando mu nzila ya kucilila Jesu. Kuya kuba luyando kuli baabo bali munsi lyesu kuti ba bone “Kabelele wa Leza. utola cinyonyoono ca nyika.” KLMNP 48.2\\nMulimo wa kuleleka bamwi uya kupilusya zileleko kuli ndiswe. Ooyu wa kali muzeezo wa Leza mukutupa lubazu lwa kucita mu muzeezo wa ku nununwa. Bantu wakabapa ciindi cakuti babe batoli ba ciimo cisetekene, mukupa zileleko kuli bamwi beenzinyina. Ooku nku lemekwa kupati. nku komana kupati, alimwi Leza ula konzya ku kupa ku bantu. Aabo bagwasya mu milimo ya luyando baletwa munsi a Mulengi wabo. KLMNP 48.3\\nLeza ambweni naa kaupa mulumbe. a mulimo oonse wa kuyanda ku kambauka ku bangele ba kujulu. Wakali ku konzya kucita umbi muzeezo ku manizya mbaakani yakwe. Pesi mu luyando lwakwe lubotu wakasala kuti atucite kuti tubebasebenzi anguwe, a Klistu a bangele, kuti tutole zileleko, a ku komana, a kubeleka kwa moza ku janwa muciimo ca moyo wa kuta liyanda. KLMNP 48.4\\nTwakaletwa mu luse a Klistu kwiinda mu mulimo wakwe wa mapenzi. Mulimo oonse wa kulisungula a kaambo ka bubotu bwa bamwi kuyu mya moza wa lweengelelo mu moyo wa muntu uupa, a ku muleta munsi munsi a Munununi wa nyika, walo “waka vubide, pesi a kaambo kanu wakaba mucete, kuti kwiinda mu bucete bwakwe mukabe bavubi.” Muku vuzya buyo muzeezo usetekene mu kulengwa kwesu, kuli buumi cibe cileleko kuli ndiswe. KLMNP 48.5\\nNaakuti mwa sebenza mbu bona Klistu mbwa kayeeya kuti bacilili bakwe baya kusebenza, a ku mujanina bantu, muya kuyanda kuyiigwa kupati a luzyibo lwa zintu zisetekene, alimwi mukafwe nzala anyota ya bululami. Muya ku mulomba Leza, lusyomo lwanu luya kuyumizigwa, moza wanu uya kunywa meenda mabotu ku cikala (mukalo) wa lufutuko. Muku koma mizeezo mibyaabi a masunko kuya ku mutola mu Bbaibbele a mukapaila. Muya ku komena mu luse a luzyibo lwa Klistu muya ku komena mu buumi bubotu. KLMNP 48.6\\nMoza wa ku tali yanda wa kubelekela bamwi upa kusima, alimwi a luyando luli mbuli lwa Klistu mu ciimo, kuleta luumuno akwaanguluka, a ku komana kuli yooyo ulujisi. Kupona kuya kulampa kunyina cilawo ca kuli yanda. Aabo basebenzya luse lwa bu Klistu baya ku komena, baya kuyuma ku musebenzela Leza. Baya kujana kuyiigwa kululeme kwa moza, kuyuma, aku komena mu kupaila. Moza wa Leza, uyendeenda atala a moza wabo, uleta kuswaangana ku setekene ku muntu mukwiingula kwiitwa kululeme. Aabo basebenzela bamwi, basebenzela lufutuko lwabo. KLMNP 49.1\\nInzila ilike ya ku komena mu luse, nkucita mulimo lyoonse Klistu ngwa ka tupa, ku sebenza, kusikila ku mamanino a nguzu zyesu, mu kugwasya a ku leleka baabo ba yanda ku gwasigwa nkotunga tula bapa. Nguzu ziboola a ku sebenza, ku sebenza nce ciimo ca kupona. Aabo basola kujana buumi bwa bu Klistu a kutambula zileleko zizyila mu luse, ka banyina ncobacitila Klistu, basola kupona akulya ka kunyina kusebenza. Mukati mu moza a mu nyika buyo, lyoonse ooku kutolaansi alimwi a mu kubola. Muntu uta yandi ku sebenzya mabambo aakwe kufwambaana uya kubula nguzu. A boobo muklistu uta kasebenzyi nguzu nzya kapegwa a Leza, takaalilwi buyo ku komena muli Klistu, pesi uya ku sowekelwa nguzu nzya kajisi. KLMNP 49.2\\nInkamu ya Klistu mulumbe wa Leza wa lufutuko lwa bantu. Mulimo wayo nku tola mulumbe kunyika yoonse. Mulimo ula a tala aba Klistu. Omwe omwe, usebenzya cipego ciindi cakwe umanizya mulimo wa Mufutuli. Luyando lwa Klistu, ilwa kazubulululwa kuli ndiswe, lutucita kuti tube a mulandu kuli baabo boonse batamuzyi. Leza wa katupa kusalala, takuli kwesu tulike pe pele atukupe akuli bamwi. KLMNP 49.3\\nKuti bacilili ba Klistu nibali kusebenza kapati, nokwali zyuulu zyuulu zya bantu ooko kuli omwe sunu, ukanana mulumbe mu manyika abatakondwi. Boonse batali kunga balakonzya kusebenza, noba sola inzila zyabo beni, ku bweza mulimo kwiindila muzileleko zyabo, a mu kupaila kwabo. Nokwaba mulimo mupati mubotu wa bantu mu masi a ba Klistu. KLMNP 49.4\\nTuleelede kuunka ku manyika a batakondwi, tusiye minzi, kuti kakuli mulimo wesu, mpu bede, kuti tusebenzele Klistu. Tula konzya ku kucita ooku a munzi, a mu nkamu, a kuli baabo mbo tuswaangana limwi, a mbo tusebenza limwi. KLMNP 49.5\\nLubazu lupati lwa buumi bwa Mufutuli mu nyika kwa kali kwa kushomeka mu mulimo wa kubeza mapulanga mu Nazaleta, Bangele basebenza baka mugwasya Mwami mu kupona kwakwe naakali kweenda a basicisi a basyi mulimo, tanaa kahibidwe alimwi taakwe nobaka mulemeka. Wakali ku syomeka lyoonse mu mulimo wakwe anaakacili kubeleka ku mulimo wakwe wa mapulanga mbubona mbuli naa kali kuponya baciswa a naakali kweenda mu lwizyi lwa Galileya lwa ka jisi mayuwe. Aboobo, mukati mu milimo ya kulitolaansi, a muziimo zya kupona zilaansi, tuleelede tweende tusebenze a Jesu. KLMNP 49.6\\nMupositoli uwamba kuti, “Muntu woonse, koonse nkwaya kwiitwa a kale a Leza.” Ba 1 Kolinto 7:24. Muntu simpindu inga wacita impindu yakwe munzila mbotu ikonzya ku lumbaizya Mwami wakwe nkaambo ka lusyomo lwakwe. Kuti kali mucilili wini wini wa Klistu, uya kutola kukondwa kwakwe mu zintu zyoonse nzya cita, a kuzubulula moza wa Klistu ku bantu. Mulimo wakwe inga ulaba mubotu alimwi a kusyomeka ku tondeezya yooyo walo waka sebenza mukupona kulaansi a kati a malundu a Galiile. Oonse ulyulika izina lya Klistu uleelede kusebenza kuti bamwi babona milimo yakwe mibotu, basololelwe mu kulu mbaizya Mulengi Munununi wabo. KLMNP 50.1\\nBanji banji balifwida luse lwabo beni kuti batali sunguli mukupa zipego zyabo mukusebenzela Klistu, nkaambo kakuti bamwi bali jisi busongo bunjaanji a nguzu zya kuba kumbele muzintu zinji. Muzeezo wakuti balike aabo balaa cipego cipati mba balombwa kuti balyaabe mu kusebenzela Leza, waka komena kapati ku bantu. Banji banji ba kayeeya kuti zipego (matalenta) zipegwa buyo ku bantu ba yandika, kuleka bamwi, batakayitwa kuti bazoosebenze mu mulimo, namuba mu bulumbu. Pesi mu mu kozyano tacaambi boobo. Mwami wa n ganda naa kaita batwanga bakwe, wakapa kuli omwe aumwi mulimo wakwe. KLMNP 50.2\\nA moza mubotu wa luyando tula konzya kucita milimo mibotu ya lubomba “mbuli ku Mwami.” Ba Kolose 3:23. Kuti luyando lwa Leza kaluli mu moyo, luya kutondeezegwa mu buumi. Mafuta mabotu a Klistu aya kutuzinguluka, eelyo mulimo wesu uya kusumpuka alimwi uya kulelekwa. KLMNP 50.3\\nTa mweelede kulindila ziindi zibotu nakuba kulangila nguzu zipati kamutana unka kuya kusebenzela Leza. Tamweelede kuba a muzeezo wa kwaamba kuti nyika iya kuyeeya buti andinywe. Kuti buumi bwanu bwa mazuba oonse kakuli kulumbaizya kwa kusalala a ku lemeka kwa lusyomo lwanu, bamwi baya ku kondwa kuti muyanda kuba gwasya, milimo yanu taikabi yabuyo. KLMNP 50.4\\nMuntu ulitolaansi kwiinda alimwi mucete kwiinda wa basiciiya ba Jesu ula konzya kuba cileleko kuli bamwi. Inga tabakwe kuzyiba kuti bacita cimwi cintu cibotu, pesi a buumi bwabo bwaansi bala konzya kutalika kuleleka bamwi kuya bu komena a kulampa, eelyo aabo balelekwa tabakazyibi cita kuya kusikila ku buzuba bwa bulumbu. Taba konzyi kuteelela nakuba kuzyiba kuti bacita cimwi cintu cipati. Taba lombwi kuti bali katazye beni kuti babe a kuyanda kwa ku koma. Ncoba cita cilike nkuya kumbele kabotu kabotu mu buumuzi, kucita mulimo Leza ngwa kabapa, eelyo buumi bwabo tabukabi bwa buyo. Myoza yabo inoya bukomena kwiinda mu mukozyano wa Klistu, mbasebenzi antoomwe a Leza mu buumi oobu, aboobo ba lwanina mulimo uusumpukide a ku komana ku nyina mudima kwa buumi bu boola. mbubona mbuli mbocili kasimpe kapati mu cipya, “Mba baabo ba kambauka lwandime,” Mufutuli wesu, muli nguwe kusyoma kwesu mokubede. Johani 5:39. Inhya, Bbaibbele lyoonse lyaamba Jesu. Kuzwa kubbuku lya ku taanguna lya malengelo, “kwaka nyina cakalengwa kunze kwakwe nca taka lenga,” Johani 1:3 mu cisyomyo ca kujala wakati, “Kolanga ndaboola cakufwaambana,” tulabala milimo yakwe a kuteelela ijwi lyakwe. Naa koyanda kuzyibilana a Mufutuli, koyiiya Mangwalo a Setekene. KLMNP 50.5\\nMoyo woonse uzule a majwi a Leza. Majwi a Leza meenda apona, a zima inyota yanu impati. Majwi a Leza ncinkwa (insima) cizwa kujulu, Jesu wamba kuti “Cita mwa lya mubili wa Mwana a muntu a kunywa bulowo bwakwe, kunyina buumi muli ndinywe.” Alimwi ula lisandulula lwakwe mwini a kwaamba kuti, “Majwi nge nkanana kuli ndinywe, moza, alimwi mbuumi.” Johani 6:53,63. Zintu nzyo tulya a kunywa nzezi bumba mibili yesu, mu kupona kwa buyo, pesi mu kupona kwa moza ooku nko tuyeeya kuya kutupa ciimo a nguzu mu kupona kwesu kwa moza. KLMNP 54.1\\nCiiyo ca kunununwa nce ciiyo bangele nco bayandisisya kulanga. Kuya kuba nko kwiiya kwa bayakunununwa alimwi luya kuba lwiimbo lwabo mu myaka yoonse itamani. Sena taceelede kubikilwa kapati muzeezo a kwiiyigwa kubotu ecino ciindi? Luse lubotu a luyando lwa Jesu, muyasilo wakacitwa akaambo kesu, ziita kuli tondeezya kupati kuyumu. Tuleelede tupone mu ciimo ca Mufutuli wesu Mwiminini. Tuleelede kuyeeya kuyeeya kapati amul imo wakwe mubotu walo waka boola kuzofutula bantu bakwe kuzwa mu zinyonyoono zyabo. No tuyeeya zintu zya mujulu, lusyomo a luyando lwesu zinoya kukomena kapati, a kupaila kwesu kuya kutambulwa kuli Leza kwiinda, nkaambo kuya kuvwelengana a lusyomo alimwi a luyando, Luya kuyuma alimwi luya ku kasaala. Luya kusyoma bunene muli Jesu, a limwi luya kupona mazuba oonse mu nguzu zyakwe kuba futula boonse ba boola kwiinda muli nguwe kuya kuli Leza. KLMNP 54.2\\nNo tuyeeya a kulondoka kwa Mufutuli, tuya kuyanda kuti tusanduke ca kumaninina, a kulengululwa mu mukozyano wa kusalala kwakwe. Moza uya kufwa nzala anyota kuti ube mbuli nguwe ngotukomba. Mizeezo yesu yakala muli Klistu lyoonse, eelyo tuya ku mukanana lyoonse kuli bamwi a ku mu tondeezya ku nyika. KLMNP 54.3\\nBbaibbele teelya lembelwa siciiya alike pe, munzila imwi, lyaka lembelwa buyo bantu bali buyo. Masimpe mapati a lufutuko a lateelelwa kabotu mbu bona mbuli ciindi izuba nolili ku mazuba, ku nyina baya ku lubizya alimwi kunyina baya kusowekelwa nzila zyabo cita aabo balike bacilila nzila zyabo mu cilawo caku cilila nzila ya Leza iluleme. KLMNP 54.4\\nTatweelede kubweza mizeezo ya muntu uli oonse a kuyeeyakuti oobu mangwalo mbaamba pele amulibalile majwi a Leza nobeni. Ikuti twalekela bamwi kutu yeeyela, inga twaba bantu balemene mu mizeezo, akukakilwa kuli yeeyela. Manguzu mabotu aamizeezo mukuyeeya, alakonzya kuceya kapati akaambo ka kubula kusoleka kubelesya mizeezo, ilakakilwa kuhiba cintu ncumwayelede kuhiba bupanduluzi bwa majwi aa Leza. KLMNP 54.5\\nKunyina ciinda cinga cayumya muzeezo kwiinda kubala Mangwalo. Kunyina limbi bbuku libotu kuyisya mizeezo, a kupa nguzu zya kusebenza mu mubili woonse, a ku gwasya kapati kwiinda kasimpe kamu Bbaibbele. Naa kuti Bbaibbele lyayigwa mbuli mbo lyeelede kwiyigwa, bantu noba lijisi muzeezo mupati, a bubotu bwa ciimo, anguzu ziyumu zya mizeezo izyandamene itaboneki mu mazuba aano. KLMNP 55.1\\nPesi kuli kugwasyigwa ku syoonto buyo kujanwa mukubala Mangwalo ca kufwambaana naa mukubinda. Omwe ulakonzya walibala Bbaibbele lyoonse, pesi kata boni bubotu bwalyo nokuba kuteelela mbo lyaamba. Kabeela komwe kaleelede kayigwa limwi toonse tubazu tusyoonto tuteelelwe mu muzeezo eelyo kuswaangana kwako a lufutuko kula bonwa, alimwi kula gwasya kwiinda zibalo zinji zinji zinyina kuteelelwa kubotu kujanwa alimwi kunyina kuyigwa kubotu kujanwa. A mukale ama Baibele aanu. A mwaabale ma Bbaibbele aanu no mujisi ciindi, mubike zibalo, a limwi kamuziyeeya, a ku zibika mu muzeezo kuziyobola. KLMNP 55.2\\nTa tuka bujani busongo ka kunyina kuteelela kululeme a kupaila mu kwiiya. Zimwi zibalo zya Mangwalo nzyubauba cakuti tokonzyi kuzilubizya; pesi nkozili zibalo ziyumu kuteelela, pele kuli zibalo zimwi zijisi bupanduluzi butalede aatala, izitali zyakuti mbowalangila buyo wahiba caambwa pe. Mangwalo a kozyanisigwe a Mangwalo. Kuleelede kube kuyandaula a kupaila kubonwe. Eelyo kuya kujanwa ku yigwa kubotu. Mbuli simigodi mbwa jana lubulo lusisidwe kunsi a nyika, awalo ooyo uyiiya Bbaibbele lya Leza caku zumanana mbuli lubono lusisidwe, uya ku kajana kasimpe kapati kasisidwe, kasisidwe kuli baabo bayamba ku kayandaula. Majwi a moza, a yeeyegwa mu moyo, aya kuba mbuli tulonga tukunka kuzwa ku mwiinzo wa buumi. KLMNP 55.3\\nBbaibbele talyelede kuyigwa ka kunyina a kupaila. Katu tana lijalula tuleelede kulomba, kumunikilwa kwa Moza Usetekene, kuya kupegwa. Nasaniyeli naa kaboola kuli Jesu, Mufutuli wakati, “Amulange muna Israeli wa kasimpe, muli nguwe kunyina cibi!” Nasaniyeli wakati “Wandi zyibila kuli?” Jesu wakaingula, “Filipo katana kwiita, nookakede munsi a cisamu ca mukuyu, Ndaka kubona.” Johani 1:47, 48. Jesu uya kutu bona muzilawo zisisidwe zya kupaila naa kuti tu kamuyandule kuti tuzyibe kuti kasimpe ninzi. Bangele bazwa kunyika yakusalala baya kuba abaabo ba jisi banyina nguzu. balo bakomwa a masunko, moyo wa Leza wa luyando lupati nou bayanda, kuuli bambide kubapa kwiinda ncobakonzya kulomba alimwi akwiinda nco bakonzya kuyeeya. pesi kabapaila ashoonto buyo alimwi kabajisi lusyomo alwalo lusyoonto? Bangele bala yanda ku komba kumpela lya Leza, bala yanda kuba munsi lyakwe. Kuswaangana a Leza nko ku komana kwabo kupati, pesi bana ba munyika balo bayanda kugwasigwa kupati kuzwa kuli Leza, bayeeya kuti bali zulide nobata jisi kusalala kwa Moza wakwe, a kuswaangana kwa busyu bwakwe. KLMNP 55.4\\nMusinze wa Satani ula bavumba balengaana kupaila. Kuvwiya kwa cinyonyoono ca sinkondonyina kuba sololela kuti babisye; koonse ooku kula letwa akaambo ka kuti ziindi Leza nzya bapa mu kupaila ku setekene tabazisebenzyi. Nkaambo nzi bana ba Leza basankwa a basimbi nco balengaana kupaila, ka kuli kupaila nce cijuzyo ca lusyomo kujalula n’ganda ya kujulu yaciyobwedo, ooko kuyobwedwe luse anguzu zya Mwami? Kuti katu tapaili lyoonse a kulinda, tuli mucilijazyo cakuzwa munzila iluleme. Mubyaabi lyoonse ula yanda ku tusinkila inzila iya ku cuuno ca luse, kuti a kupaila kwa kuli tolaansi a lusyomo tulajana luse a nguzu zya ku zunda masunko. KLMNP 58.1\\nNkozili ziindi nzyo tulangila kuti Leza ula kuteelela kupaila kwesu a ku kwiingula. Cintu ca kutaanguna nca kuti tulimvwe kuti tula yanda ku gwasyigwa kuzwa kuli nguwe. Wakasyomya, “Nja ku mupa meenda ooyo ufwide nyota, alimwi a mvula atala a nyika nja kutumina.” Isaya 44:3. Aabo bafwa nzala a nyota a kaambo ka bululami, bayanda Leza, babe a lusyomo kuti baya ku kujana. Moyo a ulibambile kuyisya kwa Moza, nkaambo kuti ka utalibambide zileleko zya Leza inga tazikonzyi kunjila. KLMNP 58.2\\nKuyanda kwesu kupati nko ku penzya moyo, pesi Leza uleelede tumuyeeye kuti a tucitile zintu eezi. Uwamba kuti, “A mulombe, ciya kupegwa kuli ndinywe.” “Walo watakakasya Mwanaakwe kutufwida, pesi waka muzumizya kuti atufwide, Sena inga takwe kutupa buti zintu zyoonse?” Mateyo 7:7; Ba Roma 8:22. KLMNP 58.3\\nNaa kuti twasisa cinyonyoono mu myoyo yesu, twa jatilila ku cinyonyoono cisisidwe, Leza taka tuteeleli, pesi kupaila kwa muntu upengede, uuside lyoonse kula tambulwa. Naa kulubizya koonse kwalula mikwa, inga twa syoma kuti Leza uya kwiingula kupaila kwesu. Kululama kwesu takukatutoli mu kuyanda kwa Leza nkuyanda kwa Jesu kuya kutulutula, bulowa bwakwe buya kutusalazya; pesi tuli jisi mulimo wa kucita kuti tujane kutambulwa. KLMNP 58.4\\nA cimwi cintu ca kupaila kubotu ndu syomo. “Oonse uboola kuli Leza uleelede kuti akondwe kuti ngu Leza, kuti walo mulumbuli wabaabo bamuyandaula ca bunkutwe.” Ba Hebulayo 11:6. Jesu wakati kuli basiciiya bakwe, “Zyoonse zintu nzyo muyanda, nomupaila, a mukondwe kuti mulazitambula, alimwi muya kuzijana.” Maako 11:24. Sena tula kutola mbuli ijwi lyakwe? KLMNP 58.5\\nKusinizya nku pati alimwi takwee lekedwe, Walo waka kusyomya ulisyomekede. Eeco ciindi nco tuta zitambuli zintu nzyo twalomba, ku ciindi nci cona nco twazilomba, tuleelede kuti katujisi lusyomo kuti Mwami walo wakuteelela, alimwi uya ku kwiingula kupaila kwesu. Kanji kanji tula lubizya a kulomba zintu zita konzyi kutugwasya, walo Taata wesu uli kujulu ula kwiingula kupaila kwesu akutupa zintu zipati, nzyo tukonzya kuyanda naa kuti twa tondeezegwa mucibonisyo kuti tuzibone mbuli mbozibede. Kupaila kwesu nokulangika mbuli kuti takwiingulwi, tuleelede kuti tujatilile ku cisyomyo; nkaambo ciindi ca kwiingula ciya ku boola eelyo tuya kutambula zileleko nzyo tuyanda bunene. Pesi kuti tuyeeya kuti kupaila kuya kwiingulwa munzila njo tuyeeya akaambo ka cintu nco tuyanda, nkulubizya bunene. Leza uli cenjede kapati takonzyi kulubizya, alimwi takonzyi ku kasya cintu cibotu kuli baabo beenda cakululama. Aboobo utayoowi ku mu syoma, nakuba kuti toingulwi kufwambaana mukupaila kwako. Kosyoma a cisyomyo cakwe cisinizizye, “Lomba, ciya kupegwa kuli nduwe.” Mateyo 7:7. KLMNP 59.1\\nNaa kuti twalyeena mu ku donaika a mukuyoowa kwesu, alimwi akusoleka kubamba zintu nzyo tuta konzyi kubona kabotu, katuta na baa lusyomo, kwaalilwa kuya kuvula. Pesi naa kuti twa boola kuli Leza, katu teelede buteteete a kutali syoma, mbuli mbotubede, a limwi a mukulemeka, katusyoma lusyomo kuti luya kutuzibya kuyanda kwesu kuli yooyo ula busongo bupati, ubona zintu zyoonse mu malengelo, ulela zintu zyoonse a nguzu zyakwe ajwi lyakwe, ula konzya alimwi uya ku kuteelela kulila kwesu, eelyo uya kutuma mumuni kuti kusalale mu myoyo yesu. Kwiinda mukupaila lyoonse tuletwa munsi munsi a muzeezo wayooyo utamani. Inga tatukwe kuba a cibonisyo cikankamanisya ciindi busyu bwa Munununi wesu nobuli atala lyesu mukati munkumbu a muluyando; pesi eeci mbo cibede. Tatukonzyi kukuteelela kujata kwakwe pesi janza lyakwe lili atala lyesu mukati muluyando amu luse lupati. KLMNP 59.2\\nNotuboola kulomba luse a zileleko kuli Leza, tuleelede kuti tube a moza wa luyando a kulekelela mu myoyo yesu. Sena inga tulapaila buti, Tulekelele milandu yesu, mbuli mbo tubalekelela bala milandu kuli ndiswe.” Pesi nokuba boobo katu komana mu moza wa kutalekelela? Mateyo 6:12. Kuti katulangila kuti kupaila kwesu kuteelelwe, tuleelede kuti tulekelele bamwi munzila njiyona, mbuli mbo tusyoma kuti tula lekelelwa. KLMNP 59.3\\nKuzumanana mu kupaila kwakabikwa kuti njenzila muntu njanga kulilekelela kwakwe kulatambulwa. Tuleelede tupaile lyoonse kuti tukomene mu lusyomo a mu kupona, tuleelede kuti “tube mukupaila lyoonse.” tuzumanane mukupaila. a kulindila mukulumba.” Ba Looma 12:12; Bakolose 4:2. Pita waka baambila bakondwa kuti “amucenjele, a kulinda mukupaila.” 1 Pita 4:7. Paulu ulakanana, “Muzintu zyoonse zicitwa a kupaila a kulomba mu kulumba kulomba kwanu a ku zyibwe kuli Leza.” Ba Filipo 4:6. “Pesi nywebo, nomuyandwa,” ulaamba Judi, “Kupaila mu Moza Usetekene, a mulibike lwanu nobeni muluyando lwa Leza.” Judi 1:20, 21. Kupaila lyoonse ncitondeezyo cakuti muntu ujisi cilongwe citatyokede a Leza lyoonse,eeci cipa kuti buumi buzwa kuli Leza bunjile mu buumi bwesu; eelyo kuzwa mu buumi bwesu, kusalala a kusetekana kuunke kuli Leza alimwi. KLMNP 60.1\\nCilayandika kapati kuzumanana mukupaila, kutabi cimukasya. Amusole mbuli mbo mukonzya kuti lyoonse muswaangane a Jesu a myoza yanu. Ziindi zyoonse a muyandaule ciindi ca kupaila. Aabo bayandaula kuswaangana a Leza cakusinizya, baya kubonwa mu miswaangano yabo ya kupaila. banosyomekede kucita mulimo wabo, a kulemeka alimwi a kuyandisisya baya kusola kuti batebule mbuli mbo bakonzya. Ziindi zyoonse baya kusola kulibika lwabo beni nko bakonzya kujana kusalala kuzwa kujulu. KLMNP 60.2\\nTuleelede kupaila lyoonse mu mikwashi yesu, eelyo kwiinda zyoonse tuta kuyambaalili kupaila kwaku mabali. nkaambo oobu mbo buumi bwa muntu. Nkuyumu ku muntu kuti akomene mu kasimpe kuti kali mubaya mukupaila. Kupaila kwa mu maanda eesu. alimwi a kupaila kwa mu bunji takuzulide. Mukupaila kwa ku mbali mukuusa muntu alibike kumbele a liso lya Leza lilanga. Kupaila kwa kumbali kweelede ku teelelwa buyo kuli yooyo upaila alimwi a Leza. Kunyina muntu uumbi uyelede kuyanda kuteelela kupaila ooku. Mu kupaila kwaku mabali muntu ulaangulukide kuzwa ku zintu zyoonse zikomanisya. mu buumuzi alimwi mukasimpe kuyakusika kuli Leza. Bubotu a kukala kuya kuba nko kwiiyisya kuzwa kuli yooyo walo ubona zisisidwe, ula kutwi ku konzya kuteelela kupaila kuzwa mu moyo. A kuumuna, a lusyomo lubauba, muntu ula konzya kuswaangana a Leza, a kuli bungikila kusalala kusetekene, a kujana nguzu zya ku zunda Satani. Leza ni n’ ganda yesu yanguzu. A mupaile mu maanda nyolike; kamutanaunka mu milimo yanu ya buzuba, myoyo yanu ailange kuli Leza. Mukupaila kuli boobu Enoki wa keenda a Leza. Ooku kupaila kwaku mabali kulasika ku cuuno ca luse mbuli insende zibotu. Satani takamukomi walo ooyo ula moyo uli muli Leza. KLMNP 60.3\\nKunyina ciindi nociba cilawo ateelede kupaila kuli Leza. Kunyina cinga catukasya kuti tusumpule myoyo yesu mukati mu moza mu kupaila kwaku lemeka. Mukati mu migwagwa minjaanji, a mukati mumpindu zimwi, inga twatumina kupaila kwesu kuli Leza, a kulomba kusololelwa kusete kene, mbuli Nehemiya mbwaa kacita nakalomba ku Mwami Atakasesi. busena bwakuswaangana a Leza kumbali mu kupaila inga bwa janwa koonse nko tubede. Moyo wesu lyoonse uleelede ka ujalukide, kuti kulomba kwesu kuunka kuli Jesu ku boole ku kale mbuli mweenzu wa kujulu mu myoyo yesu. KLMNP 61.1\\nNokuba kuti kwaba cimwi cintu citupenzya, noluba luwo lunyongene lutuzingulukide, tatweelede kuti tuyoye ndulo, pesi tupone aluwo lusalala lwa kujulu. Tula konzya kusinkila kuyeeya kubyaabi a mizeezo mibyaabi a kubika buumi bwesu ku busyu bwa Leza mu kupaila kwa kasimpe. Aabo bala a myoyo ijukide kutambula kugwasyigwa a zileleko zizwa kuli Leza baya kweenda muluwo lubotu lusetekene kwiinda lwa munyika, eelyo baya kuswaangana lyoonse a julu. KLMNP 61.2\\nTuleelede tumuzyibe Jesu kwiinda, a kuba a kuteelela kuzintu zilaabuumi butamani. Bubotu bwa kusetekana nku vuzya myoyo ya bana ba Leza, kucita kuti eeci kucitike tuleelede kuti tuyandaule bululami bwa zintu zya mu julu. KLMNP 61.3\\nBuumi a bubikwe atala, a mujulu, ikuti Leza atupe muya wa kujulu. Tulelede kuswena munsi a Leza kuti mu masunko atayeeyegwi mizeezo yesu ipiluke kuli nguwe lyoonse mbuli malubaluba mbwaa piluka ku zuba. KLMNP 61.4\\nA mubike kuyanda kwanu, a kukomana akuusa, a kulibamba, a kuyoowa kwanu kumbele lya Leza. Tamukonzyi kumupa mukuli, alimwi tamukonzyi kumukatazya. Walo ukonzya kubala masusu amitwe yanu ula kuyanda kulomba kwa bana bakwe. “Mwami ngu siluse lupati, alimwi ula lweengelelo.” Jakobo 5:11. Moyo wakwe wa luyando lyoonse ula jatwa a kuusa kwesu, alimwi a kwaamba kuusa kwesu. A mutole kuli nguwe coonse eeco cipenzya muzeezo. Kunyina cimwaalila kubweza, nkaambo walo nguu jisi manyika oonse, nguu lela zintu zyoonse. Kunyina ncatakonzyi kubona nociceya cikanana a kuumuna kwesu. Kunyina bbuku mu kupona kwesu ndya takonzyi kubala; kunyina mapenzi naaceya buti nga takonzyi kuhiba. Kunyina mapenzi anga alasika kubana bakwe nobaceya ngatakonzyi kubamba, kunyina kuyanda ku penzya ku bantu bakwe, kunyina kukomana, kunyina kupaila kupailwa, Taata wesu uli kujulu nkwataboni, ankwata komanini. “Ula ponya boonse balaa Myoyo ityokede, ula bapa kupona muzilonda zyabo.” Intembauzyo 147:3. Kuswaangana a Leza amuntu omwe omwe nkupati bunene mbuli kuti Leza unyina uumbi muntu uupona munyika ngwa elede kuyanda, kunyina umbi ngwaakapeda mwana akwe simuzyalwa alike. KLMNP 61.5\\nJesu wakati “Muya kulomba muzina lyangu: alimwi nse ambi kuli ndinywe kuti. Nja kulomba kuli Taata akaambo kanu: nkaambo Taata walo ula muyanda.” “Ndaka musala nywebo, kuti coonse ncomuya kulomba kuli Taata muzyina lyangu, uya kucipa kuli ndinywe.” Johani 16:26, 27; 15:16. Pesi kupaila muzina lya Jesu ncintu kwiinda ku lyaamba izina kumatalikilo akupaila, alimwi akumasimpilo. Nkupaila mu muzeezo a mu moza wa Jesu. notu shoma zisyomyo zyakwe nzyakasyomezya, a kusyoma luse lwakwe, a kubeleka milimo yakwe. KLMNP 62.1\\nLeza taambi kuti umwi umwi wesu abe muntu upona alike, nokuba kuti azwe munyika, kuti tulibike lwesu tobeni mu milimo ya kupaila nokuba ku komba. Buumi buleelede bube mbuli buumi bwa Klistu, a kati a malundu a akati ka bantu. Ooyo upaila buyo lyoonse kakunyina nca cita ula fwambaana kuleka, kupaila kwakwe kuyoobula mpindu. Bantu nobali zwisya kuzwa mukupona a bamwi kuzwa kulaale a milimo ya buklistu ya kubweza ci ciingano, baleka kusebenzela Mwami cakulemeka, walo wakababelekela ca kumaninina, kufwambaana bala sowekelwa manguzu abulemu bwa kupaila. KLMNP 62.2\\nMipailo yabo yaba yabo, iyakuliyanda taba pailili bamwi alimwi taba cipailili kuti basumpule bulelo bwa Klistu, a kulomba nguzu zya kuba gwasya mukusebenza. KLMNP 62.3\\nZiindi zinji zinji tula sowekelwa bunene notuyambaalila ziindi zya kuswaangana antoomwe kuti tupane camba alimwi tuyumizyanye kuli umwi aumwi mu mulimo wa Leza. Kasimpe mu majwi aa Leza kayambalilwa, kanyina kutubukulusya, twasowa bulemu abupati bwako mu mizeezo yesu. Myoyo yesu taiciyumizigwi a kuyisya kwa kasimpe kakwe kasetekene, kufwambaana twazwa mu moza. Mukupona kwesu mbuli ba Klistu tula sowekelwa kanji kanji nkaambo ka kubula nkumbu kuli umwi a umwi. Ooyo uli yanda lwakwe mwini taciti mulimo Leza ngwa ka mupa kuti acite. Kubeleka kubotu mukupona kwesu kwa mazuba oonse kuleta luyando muli ndiswe kuti tuyandane abamwi, alimwi ku tucita kuti tukomene alimwi tube anguzu mu mulimo wa Leza. KLMNP 62.4\\nNaakuti baklistu baswaangana antoomwe, a kukanana kuli umwi a umwi a luyando lwa Leza, alimwi a masimpe mabotu a lufutuko, myoyo yabo niyali kunga yaba mipya, alimwi nibali kuyumizyanya. Mazuba oonse tulakonzya kwiiya Taata wesu uli kujulu, kuti tujane ziiyo zipya zya luse lwakwe; eelyo tuya kuyandisisya kukanana luyando lwakwe; eelyo twacita boobu, myoyo yesu iya kukasaala alimwi ikabe a camba. Naakuti twayeeya bunene alimwi twakanana kapati a Jesu, kwiinda mbotunga twaliyeeya lwesu tobeni, tuya kuba munsi lyakwe kwiinda lyoonse. KLMNP 62.5\\nNaakuti lyoonse twayeeya Leza alike ziindi zyoonse nzyo tujisi kugwasyigwa kwakwe, tuleelede kuti lyoonse tumubike mu mizeezo yesu, tukomane kumukanana a kumulumbaizya. Tukanana zintu zinyina mpindu zintu zyanyika nkaambo kakuti tula zikomanina. Tukanana abeenzuma nkaambo kakuti tula bayanda, ku komana kwesu a kuusa kwesu kuli angidwe muli mbabo. Pesi tulijisi kaambo kapati kakuti tuyande Leza kwiinda mbotunga tulayanda beenzuma; kuyanda Leza cibe cintu cakutaanguna mu mizeezo yesu lyoonse notupona munyika, kukanana a bubotu bwakwe a kwaamba nguzu zyakwe. Zipego zibotu nzya katupa teezya kapegwa kuti zitole mizeezo yesu a luyando kuti tubule ancotupa kuli Leza; zya kapegwa kuli ndiswe kuti lyoonse kazituyeeyezya nguwe, a kutuswaanganya antambo zya luyando a ku komana kwa Taata wesu uli kujulu. Tuyeeyesya kapati zintu zya munyika ilaansi. Atusumpule meso eesu ku mulyango wa cikombelo cili mujulu, kwalo ooko kusalala kwa bulemu bwa Leza nko busalala mubusyu bwa Klistu, “Walo ula konzya kuba futula ca ku manina aabo ba boola kuli Leza kwiinda muli nguwe.” Ba Hebulayo 7:25. KLMNP 63.1\\nTuleelede tulumbaizye Leza kwiinda “a kaambo ka bubotu bwakwe, a milimo yakwe ila kankamanisya nja citila bana bakwe.” Kupaila kwesu kwa lyoonse kutabi buyo kwa kulomba alimwi a kutambula kulike. Tutani kuyeeyi buyo zintu nzyo tuyanda lyoonse, cakuti twaluba a bulumbu mbotu jana. Tatupaili kapati alimwi akulumba koonse nkwa muziindi. Tuli batambuli ba luse lwa Leza, pesi nku lumba kusyoonto kuli buti nkotupa, alimwi akulumbaizya kusyoonto kuli buti nko tumulumbaizya a zeezyo nzya tucitila. KLMNP 63.2\\nKaindi Mwami wakabaambila bana Israeli, noba kaswangana antoomwe ku mukomba, “Muya kulya kumbele a Mwami Leza wanu, muya ku komana mu zintu zyoonse nzyomuya kusebenza, nywebo a batwanga banu, mwa kalelekwa a Mwami Leza wanu.” Ditolonomi 12:7. KLMNP 63.3\\nCoonse cicitwa a kaambo ka bulemu bwa Leza cileelede cicitwe a ku komana, a nyimbo zya kulumbaizya a kulumba, ka ku nyina a kuusa a kwaanga minkusa. KLMNP 63.4\\nLeza wesu ngu siluse, ngu Taata ula lweengelelo. Mulimo wakwe utalangwi mbuli kuti ncintu cuusisya moyo, alimwi cipenzya. Kuleelede kube ku komana ku komba Mwami a kuba alubazu mu mulimo wakwe. Leza taka baleki, bana bakwe, balo ba ka pegwa a lufutuko lupati, walo waka sebenza cabwaalumi akutondezya nguzu kakwiina kuleka kaindi nokaba kashoonto, wakali tondeezya kuti Mwami simulimo. Mweenzinyina wabo mubotu; noba mukomba, walo ula ambabo, kuti abaleleke a ku bakomanisya, kuzuzya myoyo yabo a ku komana alimwi a luyando. Mwami ula yanda kuti bana bakwe bakomane mu mulimo wakwe, a kuti bajane ku komana kupati kwiinda kuti bajane mapenzi mu mulimo wakwe. Ula yanda kuti aabo ba boola ku mukomba bajane mizeezo mibotu ya kubamba kwakwe a luyando lwakwe, kuti bakomane mu milimo yabo ya mukupona kwabo koonse, kuti babe a luse lwa kubeleka cakulemeka alimwi akusyomeka muzintu zyoonse. KLMNP 63.5\\nA tubungane ku ciingano walo Klistu wakabambulwa abe ngo mulimo wesu wa kuyeeya muku kanana kwesu a kuliteelela kwesu kupati. Tuleelede kuti tubike zileleko zyoonse nzyo tutambula mu mizeezo yesu, eelyo twayeeya luyando lwakwe lupati, tuleelede kuti tusyome muzintu zyoonse ku maanza a ka ga gailwa a ciingano a kaambo kesu. KLMNP 64.1\\nMuntu inga wasika munsi munsi a julu a kaambo ka kulumbaizya. Leza ula kombwa a nyimbo mukati mu julu, notupa kulumba kwesu tula kozyanisya mbu bona mbuli bucita bangele ba kujulu. “Oonse muna buti ukomba alumbaizye Leza.” Intembauzyo 50:23. A kulemeka atu boole kumbele lya Mulengi wesu a “kulumba, a jwi lya kuzumina.” Isaya 51:3. KLMNP 64.2","num_words":4897,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Myeelwe 4 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila ba-Musa - Bible Search\\nMyeelwe 3 Myeelwe 5\\n1Lino Jehova wakaambila ba-Musa a-Aroni kuti, 2Amubale bana ba-Kohati akati kaba-Levi, muziinga zyabo amunzubo zyabo, 3-nkokuti boonse bali amyaka iili makumi otatwe kusikila makumi osanwe, boonse bakonzya kucita milimo, bakonzya kubeleka mutente lyambunganino. 4-Lino njeeyi milimo yabana ba-Kohati mutente lyambunganino: zintu zisalalisya. 5-Ciindi cakulonzya zilao, Aroni abana bakwe mbobeelede kunjila kuyooangula cisitilizyo cakuvumbya, bavumbe ibbokesi lyacizuminano ancico. 6-Lino baleelede kulivumba azikanda zyabagutu, alimwi atala lyazeezyo bayale isani lyanyanzabili, akunjizya miziyo. 7-Aalo antafule yazinkwa zyamabonwabonwa bayale isani lyanyanzabili, babike alinjiyo mitiba, amyuungo, azilongo amfulu zyakupaizya; azyalo zinkwa zyamabonwabonwa zibe alindilyo. 8Alimwi bayale mpoonya awo isani lisalala-pyu, akulivumba acivumbyo cazikanda zyabagutu, akunjizya miziyo. 9-Alimwi babweze isani lyanyanzabili, bavumbe ciimikilo camalampi, amalampi aaco, amano zyaco, ankayi zyaco, azibelesyo zyoonse zyamafuta aaco. 10Lino ciimikilo azibelesyo zyaco zyoonse, bacibikile civumbyo cazikanda zyabagutu, bacigwabike amiziyo. 11-Aalo acipaililo cangolida bayale isani lyanyanzabili, akucivumba azikanda zyabagutu, akucibika amiziyo. 12Azyalo zibelesyo zyoonse zyamilimo yamucikombelo, bazibweze, bazivumbe asani lyanyanzabili, akuzivumbya civumbyo cazikanda zyabagutu, akuzibika amiziyo. 13Alimwi bagwisye itwe kucipaililo, bayale alincico isani lyakamwemvwe; 14lino babike mpoonya awo zibelesyo zyaco zyoonse zibelesegwa mumilimo yabupaizi, anzilo zyaco, aziyasyo zyaco, amaliko aaco, amitiba yaco, nkokuti zibelesyo zyoonse zyacipaililo, elyo bacivumbe acivumbyo cazikanda zyabagutu, akunjizya miziyo yakuyumuzya. 15-Lino ba-Aroni abana bakwe bamana buyo kuvumba cikombelo azibelesyo zyoonse zyacikombelo, kuciindi cakunyampuka baboole bana ba-Kohati kuzooyumuna. Pele tabeelede kuguma zintu zisalalisya, pe, kuti batafwi, Nzeezyo zintu zyatente lyambunganino nzebeelede kuyumuna bana ba-Kohati.\\n16-Nkabela Eleazara mwana wa-Aroni mupaizi nguuyooba amilimo yakubamba mafuta aamalampi, atununkilizyo tuli abweema bubotu, acituuzyo cabusu calyoonse, amafuta aakunanika, amilimo yacikombelo azintu zyoonse zili mulincico, busena busalalisya azibelesyo zyabo zyoonse,\\n17Lino Jehova wakaambila ba-Musa a-Aroni kuti, 18Mutanyonyooni luzubo lwaziinga zyaba-Kohati akati kaba-Levi pe. 19-Mbuboobu mbumweelede kubacitila, kuti bapone akutafwa ciindi cakuswena afwaafwi kuzintu zisalalisya, Aroni abana bakwe banjile, babape umwi aumwi milimo yakwe amukuli wakwe. 20-Pele tabeelede kunjila kukweebela zintu zisalalisya abuniini, pe, kuti batafwi.\\n21Lino Jehova wakaambila Musa kuti, 22Amubale bana ba-Gerisoni abalo, muziinga zyabo amunzubo zyabo, 23-nkokuti boonse bali amyaka iili makumi otatwe kusikila makumi osanwe, boonse bakonzya kucita milimo, bakonzya kubeleka mutente lyambunganino. 24Njeeyi milimo yaziinga zyaba-Gerisoni yakubeleka ayakuyumuna: 25-bayumune zisitilizyo zyacikombelo, atente lyambunganino azivumbilizyo zyalyo, acivumbyo cazikanda zyabagutu cili atala ancico, acisitilizyo camulyango watente lyambunganino, 26amasani aalengelela aamulubuwa, acisitilizyo cakumanjililo aamulyango walubuwa luzyunguluka cikombelo acipaililo, antambo zyazyo, azibelesyo zyoonse zyamilimo yazyo; kufumbwa cintu cicitwa anzizyo, balacicita. 27Milimo yoonse yabana ba-Gerisoni ilacitwa mukulailila kwa-Aroni akwa-bana bakwe, kufumbwa ncibayumuna akufumbwa ncibacita; mulaaba mumaanza aabo kufumbwa cintu ncibeelede kuyumuna. 28Njeeyo milimo yaziinga zya bana ba-Gerisoni mutente lyambunganino. Milimo yabo ibe mumaanza aa-Itamara mwana wa-Aroni mupaizi,\\n29Abalo bana ba-Merari uleelede kubabala muziinga zyabo amunzubo zyabo, 30-Ubale boonse bali amyaka iili makumi otatwe kusikila kumakumi osanwe, boonse bakonzya kucita milimo, bakonzya kubeleka milimo yatente lyambunganino. 31-Lino njeeyi milimo yabo, mikuli njibeelede kuyumuna, mumilimo yatente lyambunganino: minsende yacikombelo, aminkulu yaco, amisumpululu yaco, azikazikilo zyaco, 32-amisumpululu yalubuwa cakuzyunguluka, azikazikilo zyalo, anembe zyalo, antambo zyalo, azibelesyo zyazyo zyakucitya milimo yazyo yoonse, Umwi aumwi apegwe milimo yakwe amukuli wakwe wakuyumuna. 33Njeeyo milimo yaziinga zyabana baMerari, milimo yabo yoonse yamutente lyambunganino. Ili mumaanza aa-Itamara mwana wa-Aroni mupaizi.\\n34-Elyo ba-Musa a-Aroni abasilutwe bambungano bakabala ba-Kohati, muziinga zyabo amunzubo zyabo, 35-boonse ibakali amyaka iili makumi otatwe kusikila kumakumi osanwe, boonse ibakali mumilimo, ibakali kubeleka mutente lyambunganino. 36Nkabela mweelwe wabo, muziinga zyabo, wakali zyuulu zyobile amyanda iili musanu aibili amakumi osanwe. 37Mbembabo ibakabalwa muziinga zyaba-Kohati, boonse ibakali kubeleka mutente lyambunganino, mbebakabala ba-Musa a-Aroni, mbwaakalailila Jehova kumulomo wa-Musa,\\n38Nkabela bana ba-Gerisoni ibakabalwa muziinga zyabo amunzubo zyabo, 39boonse ibakali amyaka iili makumi otatwe kusikila makumi osanwe, boonse ibakali kubeleka milimo mutente lyambunganino, 40ibakabalwa muziinga zyabo amunzubo zyabo, bakali zyuulu zyobile amyanda iili musanu aumwi amakumi otatwe. 41Ngonguwo mweelwe wabana ba-Gerisoni, muziinga zyabo, mbebakabala ba-Musa a-Aroni, mbubonya mbwaakalailila Jehova.\\n42Abana ba-Merari ibakabalwa, muziinga zyabo amunzubo zyabo, 43-boonse ibakali amyaka iili makumi otatwe abaindilila kusikila kumakumi osanwe, boonse ibakali kubeleka milimo mutente lyambunganino, 44boonse ibakabalwa muziinga zyabo bakali zyuulu zyotatwe amyanda yobile. 45Mbembabo ibakabalwa muziinga zyabana ba-Merari, abo mbebakabala ba-Musa a-Aroni, mbwaakalailila Jehova kumulomo wa-Musa.\\nMweelwe woonse waba-Levi\\n46Lino ba-Levi boonse ibakabalwa, mbebakabala ba-Musa a-Aroni abasilutwe ba-Israyeli, muziinga zyabo amunzubo zyabo, 47-boonse ibakali amyaka iili makumi otatwe abaindilila kusikila makumi osanwe, boonse ibakanjila mumilimo, ibakali kubeleka akuyumuna mikuli mutente lyambunganino, 48boonse ibakabalwa bakali zyuulu zili musanu azitatu amyanda yosanwe amakumi aali musanu aatatu, 49-Umwi aumwi wakapegwa milimo yakwe yakubeleka na mukuli wakwe wakuyumuna, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila kumulomo wa-Musa. Bakabalwa boonse mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.","num_words":719,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kukankaminwa: Kutondezya Mulongo wa Mvwiki Uuzinguluka Lyoonse Mbuutaluleme Print\\nKukankaminwa: Kutondezya Mulongo wa Mvwiki Uuzinguluka Lyoonse Mbuutaluleme\\nCishinshimi ca “Mvwiki zyili makumi ciloba” cokwa Daniele ncishinshimi cimwi cilaa mpuwo akataa zishinshimi zyoonse zyili Mumangwalo, nkaambo citondezya myaka iini yakubbapatizyigwa akukankaminwa kwa Mufutuli kakwiina kuleyaleya mumbali. Cuusisya ncakuti, bantu banji tabaciteeleli kabotu nokuba kucipandulula munzila iilubide ,1 nkaambo eeci cishinshimi cilaa makani malemu ncobeni. Pele kulangisya cishinshimi cokwa Daniele “camvwiki zyili makumi ciloba”, citutondezya kuti “Kukankaminwa muli Bwasanu” amuzeezo wakuti mvwiki yamazubaano ilazinguluka lyoonse kakwiina kuyozya kuzwa kumalengelo aanyika, tuuli muzeezo uululeme pe!\\nCishinshimi ca Mvwiki zili makkumi ciloba (Daniele 9:24-27)\\nMucibalo cafuka cabbuku lyokwa Daniele, tulakonzya kujana mushinshimi kakombelezya Yahuwah lwakwe kuti ayengelele munzi wa Jelusalema abana ba Isilayeli aabo bakali mubuzike, nkaambo wakazwaa kutambula cilengaano ciyoosya eeco ncaatakaninga zyiba kuti ciiminina nzi coonse antoomwe. Eelyo naakacili kupaila Daniele, mungele wakalibonya kuli nguwe akutalika kumupandulwida kuzwa mubbunga lyamakani aazintu zyoonse ziyootola busena kabutaninga salazyigwa busena busalalisya bwakujulu 2. Oobu mbupanduluzi bulatusalazyila kakwiina kudonaika nkaambo busanganizya myaka iini eelyo Yahushua naaka bbapatizyigwa akukankaminwa aciciingano. Gabuliyeli wakatalisya boobu kupandulwida Daniele:\\n“Mvwiki zyili makumi ciloba zyabalilwa kubantu bako amunzi uusalala, kuti kumane kukosola mulawo, akuzimaanya zinyonyoono, akuleta lumvwano akaambo kacibi, akuleta bululami buteeli, akujala cilengaano acishinshimi, akunanika Busena Busalalisya”. (Daniele 9:24)\\nAawa, Ijulu litusalazyila kuti kuli mvwiki zyacishinshimi zyili makumi ciloba eezyo zyakabalilwa bantu baciindi ca Daniele (Bama Juuda) amunzi uusalala (wa Jelusalema), muciindi oomo nikwakeelede kumanizyigwa kucitwa zyintu eezyi:\\nKumanizya kusotoka mulawo\\nKuletela lumvwano aawo aakali cibi\\nKuleta bululami buteeli\\nKujala cilengaano acishinshimi\\nKunanika Busena Busalalisya\\nKatutana unka kuya kumbele, ncintu ceelede kuti tumvwisisye mweelwe wabulamfu bwamvwiki yacishinshimi. Eelyo notuvwuntauzya cishinshimi, lyoonse swebo tweelede kulekela Bbaibbele lwalyo kuti litupandulwide ncolyaamba. Yahuwah wakatupa Mujwi Lyakwe bupanduluzi bwacitondezyo cili coonse eeco ncobabelesya bashinshimi mubupanduluzi nanka kupa milumbe. Mu Mangwalo, buzuba bomwe bwacishinshimi buleelene a = mwaka uukkwene omwe.\\n. . . Ime ndalazyika ali nduwe buzuba bomwe kabwiiminina mwaka omwe. (Ezekiya 4:6)\\nMbweenya mbuli mazuba nimwaali kubolyonga sokwe munyika, mazuba aali makumi one, bomwe buzuba bwiiminina mwaka omwe, mbweenya mbomuyoosubulilwa zinyonyoono zyenu. . . (Langa Myeelwe 14:34.)\\nKuzwa mukampango aaka, swebo tweelede kumanizya kwaamba kuti:\\nMvwiki yomwe yacishinshimi (1 wk) = mazuba aacishinshimi aali ciloba (7days) = Myaka iili ciloba (7years).\\nMvwiki zyacishinshimi zyili makumi ciloba (70wks) = mazuba aali myaanda yone amakumi fuka aacishinshimi (490 days) = myaka iili myaanda yone amakumi fuka (490 years).\\nLino atuye kumbele mukampango katobela mucishinshimi. Mukampango 25, Gabuliyeli utalika kupandulula makani manjaanji mbuli mbokweelede kubalwa akuganta ciindi cazintu eezyo ziyootola busena mumvwiki zyacishinshimi zyili makumi ciloba. Mutwanga ookwa Yahuwah aawa, utalisya kutupa waawo mpotweelede kutalikila kubala akumanizya kubala mvwiki zitaanzi zili makumi cisambomwe afuka (69 wks)\\n“Amuzyibe lino akumvwisyisya kuti, kuzwa kumatalikilo aamalailile aakubambulula akuyakulula Jelusalema kusikila kuciindi ca Mesiya Mwanaa Mwami, kuyooba mvwiki zyili ciloba amakumi cisambomwe azyobile; mpoonya migwagwa iyooyakululwa, abwaanda abwalo, nokuba kuti cinooli ciindi cakupenzyegwa.” (Daniele 9:25)\\nAawa, twiiya kuti kuzwa kumatalikilo “aamalailile aakubambulula akuyakulula Jelusalema” kusikila kuciindi ca Mesiya ooyo wakacili kuboola, ciyooba ciindi citola mvwiki zyacishinshimi zyili ciloba amakumi cisambomwe azyobile (7wks + 62 wks). Eeci ciindi cileelene abulamfu bwamyaka iikkwene iili myaanda yone, makumi lusele ayitatu, nkokuti myaka iili 483.\\nMvwiki zyacishinshimi zyili ciloba amakumi cisambomwe afuka (69) = mazuba aali myaanda yone amakumi aali lusele ayitatu (69 wks x 7 days) = myaka iikkwene 483.\\nKuli zintu zitola busena zyone zinga zyaambwa kuti nga “malailile aakubambulula akuyakulula Jelusalema.” Nzyeezyi zintu eezyo:\\nMulawo ookwa Cyrus wakuyakulula ŋanda yokwa Yahuwah mumwaka wa 536 BC (Ezula 1:1-4)\\nMulawo ookwa Daliyasi wakuya kumbele mumulimo ooyo wakalesyedwe mumwaka wa 519 BC. (Ezula 6:1-12)\\nMalailile ookwa Atazezekisi kuli Ezula mumwaka wa 457 BC (Ezula 7)\\nKutumwa kwa Nehemiya kuzwa kuli Atazezekisi mumwaka wa 444 BC (Nehemiya 2)\\nZyotatwe akataa zyintu zyone eezyi, tulakonzya kuzyibandika akuzyibikka ambali.\\nMalailile ookwa Cyrus mumwaka wa 536 BC amalailile ookwa Daliyasi mumwaka wa 519 BC aleelede kubikkwa ambali nkaambo kubala myaka iili 483 kuzwa amalailile aayo inga twaakulezya kusika kuli Mesiya ooyo wakacili kuboola, walo ooyo wakaambwa kuti ulazya kumamanino aamvwiki zyacishinshimi zyili makumi cisambomwe afuka. Kubala mvwiki zyacishinshimi zyili makumi cisambomwe afuka kuzwa aciindi camalailile ookwa Cyrus inga catuleta kumwaka wa 53 BC. Kubala kuzwa aciindi camalailile ookwa Daliyasi inga catuleta kumwaka wa 36 BC. Eezyi ziindi zyobile zyilalezya kusika kuciindi ca Mesiya aboobo zyeelede kubikkilwa ambali.\\nMulimo watatu ngotukonzya kubikka ambali nguyooyo waapedwe kuli Nehemiya kuzwa kumwami Atazezekisi mumwaka wa 444 BC. Nokuba kuti mwami wakazumizya Nehemiya kupiluka ku Jelusalema, kulibonyaanga kunyina malailile aakapedwe pe. Atazezekisi wakazumizya buyo Nehemiya naakamulomba kuti apiluke ku Jelusalema kwaciindi cikubwene. Eelyo Nehemiya naakasika ku Jelusalema, wakajana bantu bakatalikide kale mulimo wakuyakulula munzi. Bakali kutobela malailile aayo aakapedwe kale kuli Ezula mumyaka iili kkumi ayitatu yakaindide kale. Nehemiya wakamanizya mulimo ooyo ngwaakakanzide kumanizya kucita mu Jelusalema mumazuba aali buyo osanwe amakumi osanwe (Nehemiya 6:15).\\nEeci cilatusalazyila kuti ngali malailile aakapegwa aawo swebo mpotweelede kutalikila kubala mvwiki zyacishinshimi zyili ciloba, zitaanzi zili makumi cisambomwe afuka eezyo zyakeelede kusikila akuboola kwa Mesiya: Malailile aakapegwa amwami Atazezekisi kuli Ezula mumwaka wa 457 BC.3\\nAtazezekisi, mwami wabami mupati, kuli Ezula mupaizi, mulembi wamulawo ookwa Eloah wakujulu, akube luumuno lukkwene, muciindi eeco. Ime ndapa malailile, aakuti bantu bana Isilayeli, bapaizi abaLevi, aabo bali mubulelo bwangu, aabo baliyandila lwabo beni kuti baunke ku Jelusalema, kuti baunkilizye anduwe. (Langa Ezula 7:12-13.)\\nLino, mbutwabona eeni aawo mpotweelede kutalikila mvwiki zyacishinshimi zyili makumi ciloba, atubale kuya kumbele mvwiki zyili makumi cisambomwe afuka (69 wks) = (483 myaka) kuti tubone naa eeci ciyootusisya kuciindi cokwa Mesiya mbuli mungele mbwaakashinshima.\\nKubala kuya kumbele myaka iili 483 kuzwa mumwaka wa 457 BC, tusikila mumwaka wa 27 AD.\\nNokuba boobo, tweelede kusanganya mwaka omwe nkaambo kunyina mwaka uulembwa kuti 0.\\n26 AD + Mwaka 1 = 27 AD\\nNinzi caacitika mumwaka wa 27 AD? Yahushua, Mesiya, wakabbizyigwa! “Ooyo Uusalalisya” wakananikwa moza Uusalala (Daniele 9:24) aciindi cini ceelede mbweenya mbuli mungele Gabuliyele mbwaakaamba.\\nEelyo jwi, Ime ndyekwaambila, webo ulizyibe . . . nilwaainda lubbizyo oolo Johani ndwaakali kukambauka: Ndendilyo Yahuwah naakananika Yahushua waku Nazaleta a Muuya Uusalala anguzu . . . (Langa Milimo 10:37-38.)\\nYahushua wakalizyi kabotu kuti mumvwiki zitaanzi zyili makumi cisambomwe afuka (69wks) zyacishinshimi cokwa Daniele, zyakazuzikwa aciindi cakubbapatizyigwa Kwakwe, nkaambo nicakainda ciindi eeco, Walo wakatalika kwiitila bantu kuti beempwe, kaamba kuti “Cazuzikwa ciindi, alimwi bulelo bokwa Yahuwah bulaafwi kusika.” (Maako 1:15)\\nLino inga twakkazyika camba kuti mwaka wa 27AD wakali ngomwaka wakubbizyigwa kwa Yahushua nkaambo Luuka awalo utwaambila kuti eeco cakatola busena mumwaka wakkumi awasanu wabulelo bwa Tiberius Cӕsar.\\nLino mumwaka wakkumi awasanu wabulelo bwa Tiberius Cӕsar . . . (Luuka 3:1)\\nLino bantu boonse nibaamanizya kubbizyigwa, cakasika ciindi cakuti, Yahushua awalo abbizyigwe, alimwi kumwi kapaila, lyakajulika julu, mpoonya Muuya Uusalala wakaseluka muciimo canziba ali Nguwe, alimwi kwakamvwika jwi lizwa kujulu, eelyo lyakaamba kuti, Webo ndonduwe Mwanaangu musankwa; muli nduwe Ime ndikkomene kapati. (Langa Luuka 3:21-22.)\\nTiberius wakatalika kulela mbuli umwi uugwasyilizya bulelo mumwaka wa 12 AD akuba Muleli uukkwene mu 14 AD.4 Kubala myaka kkumi ayosanwe kuzwa mumwaka wa 12 AD, mwaka mutaanzi wakulela kwa Tiberius, citusisya kumwaka wa 27 AD. Eeci ncintu ceendelana aceeco ncaakayubununa mungele kuli Daniele mumyaanda yamyaka iili cisambomwe yakaindide kale musyule!\\nAmwiibaluke majwi aamungele aajatikizya munzi wa Jelusalema lwawo wini:\\n. . . migwagwa iyooyakululwa alimwi, abwaanda, nokuba kuti cinooli ciindi cakupenzyegwa. (Daniele 9:25)\\nBwaanda bwa munzi wa Jelusalema bwakayakululwa muvwiki zitaanzi zyacishinshimi zili ciloba (naa myaka iili makumi one afuka) mukutobelanya amalailile ookwa Artaxerxes aayo aakapegwa mu 457 B.C. Ncobeni, eezyo, zyakali “ziindi zyakupengesya.” Nehemiya mushinshimi awalo ulatwaambila kuti, nkaambo kakukongwa nkondo ciindi aciindi, cakaba cintu ceelede kuti babelesi aabo bakali kuyakulula bwaanda bwamunzi “kabalikulaikide cakuti kujanza limwi bakali kubeleka kabajisi cibelesyo cakuyasya bwaanda, alimwi kujanza limwi bakajisi cilwanyo.” (Nehemiya 4:17) Mu 408 B.C., munzi wa Jelusalema atempele lyawo wakamanizya kuyakululwa.\\n-457 + 49 = 408 (408 BC)\\nMa! Alimwi cishinshimi nokuba boobo tacilekeli biyo waawo. Atuye kumbele lino kukampango katobela.\\nAlimwi kwaakwiinda mvwiki zyili makumi cisambomwe azyibili Mesiya uyoojaigwa, pele kutali kujailwa Lwakwe; Alimwi bantu bamwanaa mwami ooyo uucizya bazyoojaya munzi acikombelo. Mamanino ayooboola azambangulwe lyameenda, alimwi kusikila kumamanino aankondo kunooli manyongwe. (Daniele 9:26)\\nAawa, twaambilwa kuti cimwi ciindi yaakwiinda myaka iili makumi cisambomwe afuka, Mesiya “uyookosolwa” alimwi munzi uyoojaigwa. Kuya kumbele kubala kampango kacaalizya mucishinshimi, Gabuliyeli utumunikila azyintu ziyoocitika mumvwiki iicaalizya mumakumi ciloba:\\nMpoonya Walo uyoobamba cizuminano abanjaanji mumvwiki yomwe; Pele akataa mvwiki Walo uyoomanizya cituuzyo acaabilo. Kumbali lyamanyongwe kunooli yooyo uufwanyauna, kusikila zyoonse zyapwayauka, eezyo zyaambidwe, akuwaalilwa ali baabo basofweede. (Daniele 9:27)\\nAawa, mungele waamba kuti muciindi camvwiki iicaalizya mumvwiki zyili makumi ciloba (70th wk), Walo (Mesiya) uyoobamba cizuminano abanjaanji. Walo uya kumbele kwaamba kuti Mesiya uyoolesya zituuzyo azipaizyo kuti zileke kuumpilwa akataa mvwiki iicaalizya yacishinshimi.\\nAtuvwuntaule zyintu zyaacitika akataa mvwiki iicaalizya mumakumi ciloba aamvwiki. Kubala myaka ciloba (mvwiki yacishinshimi yomwe) kuzwa kukubbizyigwa kwa Yahushua akataa cilimo camwaka 27 AD, ciindi citutola kucilimo camwaka wa 34 AD. Eeci inga cabikka akataa mvwiki iicaalizya muciindi cakusyuuka malubaluba mumwaka wa 31 AD. Ninzi caacitika muciindi cakusyuuka malubaluba mumwaka wa 31 AD eeco caaletelezya kuti zituuzyo azipaizyo zyileke kupegwa? Mesiya waakankaminwa muciindi ca Pasika, alimwi mulembo wacisinkilizyo ca tempele oomo muzyakali kuumpilwa zituuzyo, wakayaulwa a Yahuwah Lwakwe mwini kuzwa mujulu kusikila ansi!\\nMpoonya Yahushua wakalila ajwi pati, mpoonya muya Wakwe wakamuyaamuka. Mpoonya , amulange, mulembo wacisinkilizyo ca tempele wakayauka kuzwa atala kusikila ansi; alimwi nyika yakazungaana, amabwe akakwamauka. (Langa Mateyo 27:50-51.)\\nYahushua, Mesiya wesu, wakali cituuzyo cikkwene cakuutuuzyila cinyonyoono ooyo zituuzyo zyabanyama zyoonse nguzyakali kutondeka. Walo “wakakosolwa, pele kutali Lwakwe” (Daniele 9:26); Walo wakakankaminwa, kutali mukaambo kaceeco ncaakacita Walo, pele nkaambo kaceeco webo andime ncitwakacita.\\nNkaambo Walo wakamucita kuti Ooyo watakazyi cinyonyoono kuti atubede cinyonyoono mucibaka cesu, kutegwa aswebo tukakonzye kubaa bululami bokwa Yahuwah kwiinda muli Nguwe. (Langa Balikonnto 5:21.)\\nKutobela waawo akukankaminwa Kwakwe, zipaizyo azituuzyo zyamu tempele zyakeelede kulekela limwi kuumpilwa lyoonse akutamani.\\nNkaambo tacili cintu cikonzyeka kuti bulowa bwabacende abagutu kuti bugwisye zinyonyoono. Aboobo, eelyo Walo [Yahushua Mesiya] naakaboola munyika, Walo wakati: “Cituuzyo acaabilo Webo tookaciyanda, pele Webo wakandibambila mubili Ime. Zituuzyo zyakuumpa azipaizyo zyacinyonyoono Webo tookazyikkomanina pe. Mpoonya Ime ndakati, ‘Langa, Ime ndaboola – Mumabbuku kulilembedwe kujatikizya Ndime kuti – Kucita kuyanda Kwakwo, O Yahuwah.’” . . . Walo ulagwisya citaanzi kutegwa abambe cabili. Kwiinda muli ceeco swebo tweelede kusalazyigwa kwiinda mucituuzyo camubili ookwa Yahushua Uunanikidwe kwaciindi coonse. (Langa BaHebulayo 10:4-10.)\\nTulizyi lino cakutadonaika kuti Yahushua wakakankaminwa mumwakwa wa 31 AD, pele Gabuliyeli wakaamba kuti Mesiya wakali kuyoo “bamba cizuminano abanjaanji kwamvwiki yomwe” (mvwiki icaalizya mumvwiki zyili makumi ciloba yakamanina mucilimo camwaka 34 AD). Cilakonzyeka kuba boobo hena? Cizuminano Cipya eeco Yahushua Mesiya ncaakakambauka mumyaka yotatwe yakukambauka Kwakwe akwiinda akati mwaka omwe, cakaya kumbele mumulimo wabasikwiiya eelyo Walo naakakankaminwa! Cizuminano Cipya cakatambikilwa kuli baJuuda mucilimo camwaka 34 AD, eelyo nikwaaba kuzanga kwakuzangila Julu kupati, ba Sanihedulini nibakajaya Stephen, ooyo wakali mutaanzi kujailwa mulumbe mubotu akata bana Kristu (Milimo 7). Eelyo naakamanizya kukambauka mulumbe uukkomanisya kuli ba Sanihedulini, akubasalazyila cinyonyoono cacisi cabuJuuda mukukaka bashinshimi bokwa Yahuwah akukaka Mesiya, Stephen wakajatwa ambunga yabapaizi akuumwa mabwe.\\nKukombelela kwakayoyelwa moza kwa Stephen kwakamvwugwa kuli Yahuwah eelyo majulu naakajaluka kuli nguwe alimwi naakabona Yahushua kaimvwi kujanza lyalulyo lyokwa Taata.\\nPele walo, kanjidwe Muuya Uusalala, wakalungumana kujulu akubona bulemu bwa Yahuwah, a Yahushua kaimvwi kujanza lyalulyo lyokwa Yahuwah, alimwi wakati, “Amulange! Ime ndabona julu lilijulidwe aMwanaa muntu kaimvwi kujanza lyalulyo lyokwa Yahuwah” (Langa Milimo 7:55-56.)\\nKuleka kuti beempwe, bamwi akataa ba Sanihedulini baakalala cakuti baakaka akumuteelela ncaakali kwaamba. Bakalutila akuzumanana kukaka ciindi cabo camamanino cakutambula cizuminano cokwa Yahuwah.\\nMpoonya bakoompolola ajwi pati, kabasinkide matwi aabo, akubalikila kuli nguwe boonse antoomwe aciindi comwe; bakamusowela anze lyamunzi akumuuma mabwe kusikila wakafwa. Ambali kwakali kamboni umwi aawo mpubaatulila zikobela zyabo kumaulu aamulombwana mukubusi umwi wiitwa kuti Saulu. (Milimo 7:57-58)\\n(Bikkila maanu aawa: Nkamu yaba Sanihedulini yakatula zikobela zyabo aawo kumbele lya Saulu, ooyo mukaindi kasyoonto wakali kuyoocinca zina lyakwe kuti libe Paulu akutumwa Ajulu kuti atole mulumbe mubotu kubana masi.)\\nMbuli mbucaazuzikwa ciindi ca mvwiki zyili makumi ciloba eezyo zyakapedwe cisi caba Juuda amunzi wa Jelusalema waanyika, munzi atempele zyakadilimunwa mumwaka wa 70 AD mbweenya mbuli mungele mbwaakashinshimide.\\n. . . Alimwi bantu bamwanaa mwami ooyo uucizya, bayoodilimuna munzi acikombelo. Mamanino ayoosika azambangulwe lyameenda, Alimwi kusikila kumamanino aankondo kunooli manyongwe. (Daniele 9:26)\\nBikkila maanu aawa: \"Bantu bamwanaa mwami ooyo uucizya\" caamba kuti Loma wakali kucita mulimo wambeta zya Kujulu mukumwayaula Jelusalema munzi waanyika atempele.‘Mamanino ayoosika azambangulwe lyameenda” caamba kuti eeyo mbeta yakabasikila cakufwamvwaanya. “Alimwi kusikila kumamanino aankondo, manyongwe anooliko”.(1) cakali kwaambilizya kufwamba kudilimunwa kwamunzi wa Jelusalema, ooko kwakatola busena mumwaka 70 AD; (2) caambilizya kuti kuzwa kuciindi cakudilimunwa tempele kusikila Kumamanino aaciindi [ciindi ca Kuboola Kwabili kwa Yahushua], nyika eeyo yakakonedwe aIsilayeli wansiku, kunyina pe niyooba aluumuno nokuba kukkala cakuliiba. Eeci ncintu citukonzya kubona abuzuba mazubaano munkondo zyitamani akata cisi ca Isilayeli abaabo bali mumbali lyaco. Aaya manyongwe alaambidwe amwalo mukampango ka Daniele 9:27.\\nAboobo, Mvwiki zyacishinshimi zyili makumi ciloba zyakazuzikwa mubwini alimwi zyoonse zyakaambwa aJulu kuti zyakali kuyoocitika, zyakacitika ncobeni:\\nkumanizya kusotoka mulawo: caambilizya ciindi cibotu cakuti cisi caba Juuda cileke kusotoka mulawo akuzangila Yahuwah, kuti cikome cinyonyoono.\\nkumanizya zinyonyoono: caambilizya cisi caba Juuda kubaa ciindi cakweempwa zinyonyoono akukoma kwa Yahushua atalaa cinyonyoono.\\nkuletela lumvwano aawo aakali cibi: caambilizya lumvwano oolo Yahushua ndwaakaleta aciciingano mucibaka cacibi akutamvwana.\\nkuleta bululami buteeli: caambilizya bululami buteeli oobo bwakaletwa kwiinda mulusyomo muli Yahushua acituuzyo Cakwe.\\nkujala cilengaano acishinshimi: caambilizya kuzuzika cibeela cacishinshimi comwe comwe mucilengaano.\\nkunanika Yooyo Uusetekene: caambilizya kunanikwa kwa Yahushua aMuuya Uusalala.\\nCiindi caapedwe cisi caba Juuda lino cakazuzikwa, alimwi mulumbe mubotu lino wakatolwa kubana masi. (Langa Mateyo 21:33-43 kuti ulibalile kaano katondeka kuciindi ciboola eelyo “bulelo bwa Yahuwah” nobuyoogwisyigwa mucisi caba Juuda akupegwa kuli bambi.)\\nKubikka zyoonse antoomwe….\\nLino mbotwalibonena kakwiina kudonaika kuti mwaka wa 31 AD wakali mwaka wakukankaminwa kwa Yahushua ncobeni ooyo weendelana a Mangwalo, atusanyangule zyintu zijatikizyigwa makani aaya, mbuli mvwiki yamazuba aali ciloba eeyo njotubamba mazubaano kuti kunyina niyaaimpyide nokuba kulekezya kuzinguluka kuzwa Kumalengelo! Ikkalenda lyamazubaano lina Gregory ndya lweeno.\\nKweendelanya a Mangwalo, Yahushua wakakankaminwa mubuzuba bwa Pasika, oobo lyoonse busikila mubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi uutobezya akweendela antoomwe amwezi uulibonya ameso. Eeyi nzila yakabikkwa abulemu bwa Kujulu kuti ibale mazuba kusikila buzuba oobo kukankaminwa nikwaatola busena, alimwi yakapa bumboni kuti Yahushua waku Nazaleta wakali Pasika wini “mwanaambelele ookwa Yahuwah ooyo uugwisya zinyonyoono zyanyika.” (Johani 1:29)\\nMubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi kumangolezzya ngu Pasika ookwa Yahuwah. (Langa Bapaizi \/ Balevi 23:5.)\\nMangwalo aalo atwaambila kuti oobo “bwakali buzuba busolweda bwa Nsabata,” nkokuti buzuba bwacisambomwe bwa mvwiki.\\nAlimwi eelyo sikalumamba, ooyo wakaimvwi munsi lya [Yahushua] naakabona kuti Walo woongolola, akulekezya muya Wakwe, walo wakati, Ncobeni ooyu muntu wakali Mwanaa Elohimu. Nkabela lino mangolezya akasika, alimwi bwakali buzuba bwakulibambila, nkokuti, buzuba kiitaninga sika Nsabata, Josefa waku Alimateya . . . wakalyuunkila kakkazyikide camba kuli Pilato, akuyookumbila mubili naa mutumba ookwa Yahushua. (Langa Maako 15:39-43.)\\nBamwi bakeezyeezya kuti eeyo “Nsabata” yaambwa mukampango aaka yakali buzuba butaanzi bwa Cinkwa Citakwe Mimena, oobo mbobaamba kuti inga bwasika kufumbwa buzuba akataa mvwiki. Bufubafuba bwa kweezyeezya kamusyobo ooyu inga bwatondezyegwa buyo mukuti buzuba bwakatobela “Nsabata” eeyo bwakali “buzuba butaanzi bwa mvwiki.”\\nKumamanino aa Nsabata, eelyo nikwaatalika kuyaakuba kubucedo kwa buzuba butaanzi bwamvwiki, kwakaboola Maliya Magadalena aMaliya umwi kuzyoobona cuumbwe. (Mateyo 28:1)\\nBamwi bantu Babamba Nsabata Mujibelo bataminina kuti Mufutuli wakakankaminwa mubuzuba bwakkalenda lina Gregory bwatatu naa Wednesday, akuti buzuba bwa Thursday bwakali buzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena (ipobwe lya “Nsabata”), alimwi akuti “Nsabata” yaambwa atalaawa mukampango Muujibelo. Kulubila kuli mulusyomo oolu, nokuba boobo kulakonzya kulibonya mukaambo kakuti inga kwabikkila buzuba bwa Abib 10 mukkalenda lina Gregory lya Mujibelo, buzuba oobo mbobasyoma aabo bantu Babamba Nsabata Mujibelo kuti mbobuzuba bwa Nsabata yamu Bbaibbele.\\nAaya makani aatondezyegwa atalaawa taakonzyi kuba makani aaluleme nkaambo bana ba Isilayeli bakalailidwe kuti beelede basale mwanaambelele mubuzuba bwakkumi bwamwezi mutaanzi ooyu (Kulonga 12:3); kuti nibatakali vwubide banyama oomo mubakali kunga basala mwanaambelele, bakeelede kuula omwe. Kuula akuulisya cakali cintu caakasyidwe kucita mubuzuba bwaciloba bwa Nsabata, aboobo aabo bazumanana kulamatila kuti Mujibelo nje Nsabata beelede kuzumina kuti aaya makani aakufubaala aabulide maanu akutyola mulawo wa Nsabata.5\\nTulizyi kuzwa mu Mangwalo kuti Yahushua wakakankaminwa:\\nMubuzuba bwacisambomwe bwamvwiki\\nMubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi uutobezya mwezi uulibonya ameso\\nMumwaka wa 31 A.D.\\nLino, tweelede kubikkila antoomwe zyoonse eezyi. Ansi aawa kuli cifwanikiso citondezya zibeelabeela zyamwezi mumwaka wa 31 A.D., mwaka wa Kukankaminwa. (Bikkila maanu kuti cibeela cacifwanikiso Astronomical “New Moon” citondezya ziindi eelyo mwezi azuba noziimpana akwiinduluka kutalika kubala ciindi bupya.)\\nKuli mizeezo minjaanji atalaa makani aakuti mwezi amwaka wamu Bbaibbele utalikila aciindi nzi. Pele nkamu ya WLC yakalibalila akuvwuntauzya makani aaya kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya, butalikila kubucedo kabutobela ciindi mwezi azuba kazyiimpene kale, alimwi Mwaka Mupya utalikila aaMwezi Mupya uuli munsimunsi kapati aciindi cakweelana buzuba abusiku.8 Tulasanyangula mwaka wakunkaminwa muzibeelabeela zyawo zyoonse katubelesya nzila iili yoonse njotukonzya kubelesya mazubaano, kuti tubone ncobeni naa ncintu cikonzyeka ncobeni “Kukankaminwa Muli Bwasanu.”\\nKutaanguna, tweelede kubikkila maanu akuzyiba ciindi cakwiimpana mwezi azuba mumwezi wa Miyoba a Mukubwe Kaangala wamwaka 31 A.D, nkaambo Mwaka Mupya niwaatalikila muli umwi akataa myezi yobile eeyi eelyo notubelesya nzila eezyo zyizyibidwe kale anselelo aawa:\\nCiindi ca Kwiimpana Mwezi aZuba:\\nMiyoba 11 aciindi ca 10:20 P.M masiku\\nMukubwe Kaangala 10 aciindi ca 11:33 A.M cifumofumo\\nEelyo notulangalanga Buzuba bwa Mwezi Mupya (nokuba buzuba bumwi bwa mwezi) kuti mbobuzuba butobela kwiimpana kwamwezi azuba, tujana kuti Pasika (buzuba bwa kkumi abwane bwa Mwezi uulibonya ameso) niwaasikila mumwezi wa Miyoba 25 (kweendelanya akkalenda lina Gregory oobo buzuba buli mu “Nsondo”) nanka mu Mukubwe Kaangala 24 (kweendelanya akkalenda lina Gregory oobo buzuba buli “Muli Bwabili”). Webo ulakonzya kulibonena kkalenda6 lyazilengwa leza zyamumwaka wa 31 A.D mbozyakeenda aawa: http:\/\/www.timeanddate.com\/calendar\/?year=31&country=34\\nOobo buzuba kunyina pe anobunga bwaba “Kukankaminwa Muli Bwasanu.”\\nLino atusoleke kubelesya nzila yaciindi mwezi nuutalika kulibonya ameso kuti mpaatalikilwa mwezi, mbuli zilengwa zyimwi mbozyitaminina. Kweendelanya abasicikolo abasyaazyibwene bazilengwa leza zyamumweenya, mwezi uutaanguna kulibonya mbuli kapapa mumawoola aali 17-23 kaciindide ciindi cakwiimpana mwezi azuba, nokuba kuti muziindi zyimwi wakaambilizyigwa kuti waalibonya kakwiindide “mawoola 15.5 kuzwa aciindi cakwiimpana azuba” (United States Observatory).\\n“Mawoola 17-23 kaciindide ciindi cakwiimpana azuba, kapapa kamwezi kalalibonya ameso atalaa nyika”. (http:\/\/www.moonsighting.com\/faq_ms.html7)\\n“Mumwaka wa 1855, Ba G.B Airy bakabamba . . . kuvwuntauzya kwabo . . . kweendelanya amyaka ya 29 A.D kusikila ku 34 A.D . . . . Bakajana kuti, kapati mumwezi wa Miyoba kusikila ku Mukubwe Kaangala mucooko caku Judiya, mawoola 18 kaciindide ciindi cakwiimpana mwezi azuba ceelede kuba ciindi cakutalika kulibonya kwamwezi ameso. Pele kababambilila kabotu kabotu, bakapima mawoola aali 23.” (“ The moon’s visibility and the date of the Crucifixion,” Courtenay R.,The Observatory,Vol 34, p.228-232 (1911))\\nKweendelanya a Nkamu Yakuvwuntauzya Misela yaku General Conference ya Balangila Kuboola Kwabili ba SDA, kapapa kamwezi kataanzi kalalibonya Kujwe mumawoola aali makumi one aabili 42, kaciindide ciindi cakwiimpana mwezi azuba:\\n“Kujwe citola mawoola 16.5 kusikila 42 kaciindide ciindi cakwiimpana kwa mwezi azuba, kweendelanya abweende bwamwezi mbuulibonya atalaa nyika kusikila walibonya mbuli kapapa kayaa kukomena akuzulila kumweka kusikila waba mwezi uuzwide kumweka.” (The Chronology of Ezra 7, A Report of the Historical Research Committee of the General Conference of Seventh-Day Adventists, p.11)\\nKujokela kasyoonto musyule, mwezi mutaanzi:\\nUlalibonya mumawoola 17-23 kuzwa aciindi cakwiimpana azuba.\\nZimwi ziindi ulatola mawoola 42 kuzwa aciindi cakwiimpana azuba kuti ulibonye Kujwe (mbuli nuulangilwa mumunzi wa Jelusalema).\\nEeci caambilizya kuti tweelede kulangila mwezi mutaanzi uulangika mbuli kapapa kuti ulibonye kujwe mumawoola aali 17-42 kaciindide ciindi cakwiimpana azuba mu Jelusalema.\\nLino mbotwasalazya bweende bwamwezi nuutalika kulibonya mbuli kapapa (nkokuti mawoola 17-42 kaciindide ciindi cakwiimpana azuba), atulange mwezi wa Miyoba mu mwaka wa 31 A.D kuti tubone naa cilakonzyeka kuti wakasikila a “Kukankaminwa muli bwasanu” eelyo notubelesya nzila yakutobezya mwezi mutaanzi kulibonya mbuli kapapa mumwezi ooyo.\\nCiindi cakwiimpana mwezi azuba = Miyoba 11 aciindi 10:20 masiku = Miyoba 12 aciindi 12:20 (mu Jelusalema nkaambo ooyu munzi uli mawoola obile kumbele lyakubala ciindi.) Ansi aawa kuli ciindi cipedwe cili akataa kwiimpana kwamwezi azuba amabbililo aazuba mubuzuba bupedwe. (Mabbililo aazuba mu Jelusalema akasikila aciindi ca 5:45 wamangolezya akataa mwezi wa Miyoba.)\\nMiyoba 12 aciindi 5:45 = 17.5 mawoola (kuti walibonya kale) = inga catonkela Pasika kubuzuba bwa Miyoba 26, oobo mbotuti “Monday” mazubaano. (Bikkila maanu aawa kuti: Mwezi uulibonya kumweka mbuli kapapa wakabbila aciindi ca 6:15 mangolezya, maminiti aali 50 kalibbilide kale zuba.9)\\nMiyoba 13 aciindi 5:45 mangolezya = 41.5 mawoola (unooli ulalibonya ncobeni aciindi eeco) = inga catonkela Pasika kubuzuba bwa Miyoba 27, oobo mbutwiita kuti “Tuesday” mazubaano. (Bikkila maanu aawa kuti: Mwezi uulibonya kumweka mbuli kapapa wakabbila aciindi ca 7:15 mangolezya, muwoola 1.5 kalibbilide kale zuba.)\\nMiyoba 14 aciindi ca 5:45 mangolezya = 65.5 mawoola (ulalibonya ncobeni aciindi eeco) = inga catonkela Pasika kubuzuba bwa Miyoba 28, oobo mbotwiita kuti “Wednesday” mazubaano.” (Bikkila maanu aawa kuti:mwezi uukonzya kubonwa kuucilibonya mbuli kapapa wakabbila aciindi ca 8:15 kumangolezya, mawoola 2.5 kalibbilide kale zuba.)\\nEeci, catusalazyila ncobeni kuti kunyina pe nokuba asyoonto mbokunga kwaabede “Kukankaminwa muli Bwasanu” mumwezi wa Miyoba 31 A.D. Lino, atuvwuntauzye kasyoonto mwezi wa Mukubwe Kaangala kuti tubone naa cilakonzyeka kusikila a “Kukankaminwa muli Bwasanu) eelyo notubelesya nzila yakutobezya mwezi uutaanguna kubonwaa meso kuti tutalikile mpawo kubala mwezi.\\nCiindi cakwiimpana mwezi azuba = Mukubwe Kaangala 10 aciindi 10:33 Mafumofumo = Mukubwe Kaangala 10 aciindi 2:33 masyikati ku Jelusalema. Ansi aawa kuli ziindi zipimidwe akataa ciindi cakwiimpana mwezi azuba amabbililo aazuba mubuzuba bupedwe. (Mabbililo aazuba ku Jelusalema asikila aciindi ca 7 mangolezya akataa Mukubwe Kaangala.)\\nMukubwe Kaangala 10 aciindi ca 7 mangolezya = 4.5 mawoola kuzwa mwezi kawiimpene azuba (tuukonzyeki kulibonya nkaambo ucili munsaa zuba)\\nMukubwe Kaangala 11 aciindi ca 7 mangolezya = 28.5 mawoola kuzwa aciindi cakwiimpana mwezi azuba (ulakonzya kulibonya) inga catonkela buzuba bwa Pasika ku Mukubwe Kaangala 25, oobo mbotwiita kuti “Wednesday” mazubaano. (Bikkila maanu aawa kuti: Mwezi uulibonya mbuli kapapa wakabbila aciindi ca 8 mangolezya, woola lyomwe kalibbilide kale zuba.)\\nMukubwe Kaangala 12 aciindi ca 7 mangolezya = 52.5 mawoola kuzwa aciindi cakwiimpana mwezi azuba (ulalibonya ncobeni aciindi eeco) inga catonkela Pasika kubuzuba bwa Mukubwe Kaangala 26, oobo mbotwiita kuti “Thursday.” (Bikkila maanu aawa kuti: Mwezi uulibonya mbuli kapapa wakabbila aciindi ca 9 mangolezya, mawoola obile (2) kalibbilide kale zuba.)\\nMukubwe Kaangala 13 aciindi ca 7 mangolezya = 76.5 mawoola kuzwa ciindi cakwiimpana kwa mwezi azuba (mwezi umweka kwamawoola 76.5 ulalibonya mu Jelusalema kakwiina kudonaika aboobo tuuli mucibeela cakuba mwezi mutaanzi kulibonya nkaambo weelede kuba mwezi mutaanzi kubonwaa meso kutegwa tusikile a “Kukankaminwa muli Bwasanu” bwa Mukubwe Kaangala 27.) Bikkila maanu kuti: mwezi uulibonya kumweka wakabbila aciindi ca 10 mangolezya, mawoola otatwe (3) kalibbilide kale zuba.\\nAawa alimwi inga twakonzya kubona kuti tacikonzyeki kusika a “Kukankaminwa muli bwasanu.” Pele kutegwa muzeezo wakutaminina kuti Kukankaminwa kwaacitika muli Bwasanu mu 31 A.D. uzwidilile, bamwi basiziyanza baamba kuti mwezi mutaanzi kulibonya tiiwakaninga libonya kusikila mawoola aali 76.5 aakumweka kaayindide! Eeci ncintu citaalukila anze kulaale aciga camawoola aali 17-42.\\nKoibaluka alimwi kuti, mwezi mutaanzi uulibonya mbuli kapapa:\\nKanjaanji ulabonwa mumawoola 17-23 kuzwa aciindi cakwiimpana kwa mwezi azuba.\\nZimwi ziindi inga eeci catola mawoola 42 kuzwa aciindi cakwiimpana mwezi azuba kusikila watalika kulibonya Kujwe (mbuli mumunzi wa Jelusalema).\\nKunooli mwezi wakalibonya mubuzuba bwa Mukubwe Kaangala 11 eelyo niwakatalikide kale kumweka kwamawoola aali 28.5. Kuti kakutali boobo, niwakabonwa ncobeni mu Mukubwe Kaangala 12 eelyo niwakabbila mawoola obile (2) musyule lya zuba kuutalikide kumweka kwamawoola aali 52.5.\\nKweezyeezya kuti mwezi wakali kumweka kwamawoola aali 76.5 kuutaninga libonya ameso tacili cintu camaanu pe. Nokuba kuti nicali kukonzyeka kuba boobo, eeci inga caba cintu ciletelezya kucinculula zintu zinjaanji mubweende bwazilengwa leza, aboobo ooku nkweezyeezya kubulide maanu akufubaala:\\nKulamatila kwaamba kuti “Kukankaminwa Muli Bwasanu” mu Mukubwe Kaangala 31 A.D inga caambilizya kuti kwamyaka iitobelene yosanwe (Mulumi kusikila mu Ganda Pati), mwezi wakalileyede kuzwa munzila muuyendela lyoonse akulibonya (17-42 mawoola kuzwa kuuyimpene azuba). Kuti muntu wazumanana kwaamba kuti Kukankaminwa kwaatola busena muli Bwasanu, Mukubwe Kaangala 27 mu 31 A.D., nkokuti uleelede akusyomenezya kuti mwezi mupya wakatalikide kulibonya kuutalikide kumweka mawoola aali 47.75 akataa myezi ya Mulumi kusikila ku Ganda Pati mumwaka ooyo.\\nKwiimpana Mwezi-azuba = Mulumi 10, aciindi 12:15 P.M. (bikkila mawoola obile kuciindi caku Jelusalema)\\nMulumi 10, aciindi 5:30 P.M (Mabbililo aazuba) = kakwiindide mawoola 5.25 = tuukonzyi kubonwa\\nMulumi 11, aciindi 5:30 P.M = kakwiindide mawoola 29.25 = ulakonzya kulibonya\\nUlamweka = 2%, Mwezi wakabbila aciindi: 6;24 P.M (woola lyomwe kaliindide kuzwa kalibbilide kale zuba)\\nMulumi 12 aciindi 5:30 P.M = kakwiindide mawoola 53:25 = ulakonzya ncobeni kulibonya!\\nUlamweka = 6%, Mwezi wakabbila aciindi: 7:29 P.M ( mawoola obile kuzwa kalibbilide kale zuba)\\nBantu basiziyanza aabo balamatide buzuba Bwasanu, bwa Mukubwe Kaangala 31 A.D, beelede kuzumina akuti buzuba bwa Mulumi 13 mbobuzuba bwa Mwezi Mupya nkaambo mwezi tuukonzyi kubaa mazuba aayindilila makumi otatwe pe. Kubala kujokela musyule kuzwa aawo aMwezi Mupya muli Miyoba inga twazyikusikila ku buzuba bwa Mulumi 13. Eeci caambilizya kuti boonse aabo balamatide kubala munzila eeyi beelede akusyoma kuti mwezi tiiwakali kulibonya ameso kusikila mu Mulumi 12 eelyo kuutalakide kale kumweka mawoola 53.25. (Bikkila maanu kuti: Ooyu mwezi uutalikide kale kumweka wakabbila mumawoola obile kalibbilide kale zuba.) Mwezi unooli wakatalikide kale kulibonya mubuzuba bwa Mulumi 11 eelyo niwakabbila muwoola lyomwe musyule lyazuba kuutalikide kumweka kwamawoola 29.25.\\nKwiimpana Mwezi-azuba = Miyoba 12, aciindi 12:20 A.M. (bikkila mawoola obile kuciindi caku Jelusalema)\\nMiyoba 12, aciindi 5:45 P.M (Mabbililo aazuba) = kakwiindide mawoola 17.5 = ulakonzya kubonwa\\nUlamweka = 1%, Mwezi wakabbila aciindi: 6;14 P.M (maminiti 50 kuzwa kalibbilide kale zuba)\\nMiyoba 13, aciindi 5:45 P.M = kakwiindide mawoola 41.5 = ulakonzya kulibonya ncobeni!\\nUlamweka = 3%, Mwezi wakabbila aciindi: 7;14 P.M (woola lyomwe amaminiti 50 kuzwa kalibbilide kale zuba)\\nMiyoba 14 aciindi 5:45 P.M = kakwiindide mawoola 65:5 = ulakonzya ncobeni kulibonya!\\nUlamweka = 8%, Mwezi wakabbila aciindi: 8:12 P.M ( mawoola obile amaminiti 50 kuzwa kalibbilide kale zuba)\\nBasizilengwa aabo balamatide buzuba Bwasanu, Miyoba 27 kuti mbobuzuba bwa Kukankaminwa mu 31 A.D beelede akuzuminizya kuti buzuba bwa Miyoba 15 mbobuzuba bwa Mwezi Mupya nkaambo mwezi tuukonzyi kubaa mazuba aayinda makumi otatwe pe. Kubala kupiluka musyule mazuba aali makumi otatwe kuzwa a Mwezi Mupya inga catuleta kubuzuba bwa Miyoba 15. Eeci caambilizya kuti aabo bataminina buzuba bwakubala munzila eeyo beelede akusyoma kuti mwezi tiiwakali kulibonya kusikila buzuba bwa Miyoba 14 eelyo niwaatalikide kale kumweka kwamawoola aali 65.5. (Bikkila aamu aawa kuti: Ooyu mwezi uumweka wakabbila mumawoola obile akwiinda akati lyomwe musyule lyazuba lyakabbilide kale.) Ooyu mwezi niwaatalikide kale kulibonya ncobeni ameso mubuzuba bwa Miyoba 13 eelyo nowaabbila muwoola lyomwe akwiinda akati lyomwe musyule lyazuba lyakabbilide kale, kuutalikide kale kumweka kwamawoola aali 41.5.\\nKwiimpana Mwezi-azuba= Mukubwe Kaangala 10 aciindi 2:33 P.M ( kosanganya mawoola otatwe kujana ciindi caku Jelusalema).\\nMukubwe Kaangala 10 aciindi 7 P.M (Kumabbililo aZuba) = kakwiindide mawoola 4.5 = tuukonzyi kulibonya\\nMukubwe Kaangala 11 aciindi 7 P.M = kakwiindide mawoola 28.5 = ulakonzya kulibonya\\nUlamweka = 1%, Mwezi Wakabbila: aciindi 7:59 P.M (kakwiindide woola lyomwe kalibbilide kale zuba)\\nMukubwe Kaangala 12 aciindi 7 P.M = kakwiindide mawoola 52.5 = ulakonzya ncobeni kulibonya!\\nUlamweka = 5%, Mwezi wakabbila aciindi 8:57 P.M (mawoola obile kalibbilide kale zuba)\\nMukubwe Kaangala 13 aciindi 7 P.M = kakwiindide mawooa 76.5 = ulakonzya ncobeni kulibonya!\\nUlamweka 10%, Mwezi wakabbila 9:55 P.M (mawoola otatwe kalibblide kale zuba)\\nBasizilengwa aabo balamatide buzuba Bwasanu, Mukubwe Kaangala 27 A.D kuti mbobuzuba bwa Kukankaminwa mu 31 A.D beelede akuzuminizya akuti buzuba bwa Mukubwe Kaangala 14 mbobuzuba bwa Mwezi Mupya .Eeci caambilizya kuti aabo bataminina buzuba bwakubala munzila eeyo beelede akusyoma kuti mwezi tiiwakali kulibonya kusikila buzuba bwa Mukubwe Kaangala 13 eelyo niwaatalikide kale kumweka kwamawoola aali 76.5. (Bikkila aamu aawa kuti: Ooyu mwezi uumweka wakabbila mumawoola otatwe musyule lyazuba lyakabbilide kale.) Alimwi, ooyu mwezi niwaatalikide kale kulibonya ncobeni ameso mubuzuba bwa Mukubwe Kaangala 11, niwaatalikide kale kumweka kwamawoola aali 28.5. Pele kuti kakutali boobo, niwakabonwa ncobeni mubuzuba bwa Mukubwe Kaangala 12 eelyo niwaabbila mumawoola obile musyule lyazuba eelyo lyakabbilide kale, kuutalikide kale kumweka kwamawoola aali 52.5.\\nKwiimpana Mwezi-azuba = Kaanda Kaniini 10 aciindi 4:58 A.M (kosanganya mawoola otatwe kujana ciindi caku Jelusalema).\\nKaanda Kaniini 10 aciindi 7:30 P.M (Kumabbililo aZuba) = kakwiindide mawoola 14.5 = tuukonzyi kulibonya\\nKaanda Kaniini 11 aciindi 7:30 P.M = kakwiindide mawoola 38.5 = ulakonzya kulibonya ncobeni!\\nUlamweka = 2%, Mwezi Wakabbila: aciindi 8:44 P.M (kakwiindide woola lyomwe amaminiti 25 kalibbilide kale zuba)\\nKaanda Kaniini 12 aciindi 7:30 P.M = kakwiindide mawoola 62.5 = ulakonzya kulibonya ncobeni!\\nUlamweka = 6%, Mwezi wakabbila aciindi 9:42 P.M (mawoola obile amaminiti 25 kalibbilide kale zuba)\\nBasizilengwa aabo balamatide buzuba Bwasanu, Mukubwe Kaangala 27 31 A.D kuti mbobuzuba bwa Kukankaminwa mu 31 A.D beelede akuzuminizya akuti buzuba bwa Kaanda Kaniini 13 mbobuzuba bwa Mwezi Mupya. Eeyi njenzila yeelela kuti twabala kubelesya nzila eeyi nkaambo inga capa kuti kuti twabalilizya kuyungizya buzuba bomwe kukkwanya mazuba aali makumi otatwe inga twasanganizya mwezi uutalikide kaindi loko kumweka. Eeci caambilizya kuti aabo bataminina buzuba bwakubala munzila eeyo beelede akusyoma kuti mwezi tiiwakali kulibonya kusikila buzuba bwa Kaanda Kaniini 12 eelyo niwaatalikide kale kumweka kwamawoola aali 62.5. (Bikkila maanu aawa kuti: Ooyu mwezi uumweka wakabbila mumawoola obile amaminiti 25 musyule lyazuba lyakabbilide kale.) Ooyu mwezi niwaatalikide kale kulibonya ncobeni ameso mubuzuba bwa Kaanda Kaniini 11 eelyo nowaabbila muwoola lyomwe amaminiti 25 musyule lyazuba lyakabbilide kale, kuutalikide kale kumweka kwamawoola aali 38.5.\\nKwiimpana Mwezi-azuba= Ganda Pati 8 aciindi 8:06 P.M (kosanganya mawoola otatwe kujana ciindi caku Jelusalema).\\nGanda Pati 9 aciindi 7:45 P.M (Kumabbililo aZuba) = kakwiindide mawoola 23.75 = ulakonzya kulibonya\\nUlamweka 1%, Mwezi Wakabbila aciindi: 8:31 PM (kakwiindide maminiti 75 kalibbilide kale zuba)\\nGanda Pati 10 aciindi 7:45 P.M = kakwiindide mawoola 47.75 = ulakonzya kulibonya ncobeni!\\nUlamweka = 3%, Mwezi Wakabbila: aciindi 9:24 P.M (kakwiindide woola lyomwe amaminiti 75 kalibbilide kale zuba)\\nBasizilengwa aabo balamatide buzuba Bwasanu, Mukubwe Kaangala 27, 31 A.D kuti mbobuzuba bwa Kukankaminwa mu 31 A.D beelede akuzuminizya akuti buzuba bwa Ganda Pati 11. Eeyi njenzila yeelela kuti twabala kubelesya nzila eeyi nkaambo inga capa kuti kuti twabalilizya kuyungizya buzuba bomwe kukkwanya mazuba aali makumi otatwe inga twasanganizya mwezi uutalikide kaindi loko kumweka. Eeci caambilizya kuti aabo bataminina buzuba bwakubala munzila eeyo beelede akusyoma kuti mwezi tiiwakali kulibonya kusikila buzuba bwa Ganda Pati 10 eelyo niwaatalikide kale kumweka kwamawoola aali 47.75. (Bikkila aamu aawa kuti: Ooyu mwezi uumweka wakabbila muwoola lyomwe amaminiti 75 musyule lyazuba lyakabbilide kale.) Ooyu mwezi niwaatalikide kale kulibonya ncobeni ameso mubuzuba bwa Ganda Pati 9 eelyo nowaabbila muwoola lyomwe amaminiti 45 musyule lyazuba lyakabbilide kale, kuutalikide kale kumweka kwamawoola aali 23.75.\\nAabo bazumanana kutobela nzila iili atalaawa basyoma kuti mwezi wakataanguna kulibonya kumweka wakabonwa akataa myezi ya Mulumi kusikila ku Ganda Pati 31 niwaatalikide kale kumweka mawoola 47.75. Ziindi zyitambulika zyakutaanguna kulibonya kumunika kwamwezi : mawoola 53.25 a 65.5 a 76.5, a 62.5 47.75. Comwe comwe caziindi eezyi, kakwiina kugwisyila ambali nociba comwe, cilataaluka ziindi zyeelede zyakuti mwezi utalike kulibonya ameso kuzwa niwaatalika kumunika.\\nKoibaluka alimwi kuti mwezi mutaanzi kumunika:\\nKanjikanji ulatalika kubonwa ameso kuumunika mumawoola 17-23 kwiinda aciindi cakwiimpana azuba.\\nZimwi ziindi utola mawoola 42 kwiinda aciindi cakwiimpana azuba nokuya utalike kulibonya muzyisi zya Kujwe mbuli ku Jelusalema.\\nBikkila maanu aawa: Nzila ilaatala aawa njenzila yeelela baabo bazumanana kuyaamina abuzuba bwa “Kukankaminwa muli Bwasanu” mumwaka wa 31 AD. Kufumbwa buyo kusoleka kubambulula mundando wamazuba munzila yamyezi eeyi inga cayandika akuzuminizya kutobela mwezi uutalikide kaindi loko kumunika kuti ngomwezi mutaanzi kulibonya kumweka. Zyoonse zyeelede kubalwa kutalikila ku Mwezi Mupya ooyo uusimpidwe mu Mukubwe Kaangala 14, nkaambo nkuuzwa abuzuba oobo nokunga kwabalwa kusikila abuzuba bwakkumi abwane bwamwezi munzila iiluleme (Buzuba bwa Pasika\/ Bakukankaminwa). Kufumbwa kucinca buzuba oobo inga calengelezya kuti buzuba bwakkumi abwane bwamwezi butasikili muli “Bwasanu”. Kubala kupiluka musyule kuzwa waawo (Mukubwe Kaangala 14), tokonzyi kubala kwiinda amazuba aali kkumi awotatwe nkaambo myezi iitobezya mwezi uubonwa ameso kunyina penilaa mazuba aayinda amakumi otatwe. Kubala kuzwa waawo kuya kumbele, webo weelede kubala mazuba makumi obile afuka nkaambo myezi iitobezya mwezi uulibonya ameso kunyina pe nilaa mazuba aalezya kusika amakumi obile afuka.\\nEeci caamba kuti kutegwa kube kukankaminwa muli Bwasanu, Mukubwe Kaangala 27 31 A.D., muntu weelede kuleka buyo kuzumina cintu citeeleli alimwi citapanduluki comwe, pele kuli zyintu zyosanwe zyamuzyobo ooyo! Mbubuti muntu uukkwene maanu, uuvwumbwide meso aakwe, mbwanga wakumbatila kweezyeezya kwamusyobo ooyu? Kusyomeka camasimpe ncintu ciyanda kuti tutobele bumboni kufumbwa nkobutusolweda, nokuba kuti tabweendelani amizeezo yabuntu bwesu, nanka ziyanza azintu nzyotubikkide kumoyo kapati.\\nKasimpe kakuti kunyina pe nikwakali kunga kwaba “Kukankaminwa muli Bwasanu” mu 31 A.D, ncintu cakavwuntauzyigwa abasicikolo banjaanji, kusanganya aba Isaac Newton (aabo balo akataa bamwi bakali kulanganyigwa kuti “nguwisi walwiiyo lwamazubaano lwazibulo”).\\n“Walo [Newton] wakazandula myaka ya A.D 31, 32 , a 35 nkaambo oomo buzuba bwa Nisani 14 tiibwakali kukonzya kuba muli Bwasanu pe; eeco cakalomya kwaambwa abasyaabupampu bamazubaano.” (\"Newton's Date for the Crucifixion,\" Pratt, J. P., Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society, Vol.32, NO. 3\/SEP, P.301, 1991)\\nMangwalo alasalazya kwiinda “mucishinshimi ca Daniele camvwiki zyili makumi ciloba” kuti Mufutuli wakakankaminwa mu 31 A.D. Mangwalo alasalazya akuti kukankaminwa kwaatola busena mubuzuba bwacisambomwe bwamvwiki, alimwi mubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi. Eelyo woonse makani aaya naabikkwa antoomwe, ncintu cilibonya antangalala kuti bana Isilayeli bakali kubelesya kkalenda liimpene alyeelyo libelesyegwa anyika mazubaano Tiibakali kubelesya kkalenda lina Juliyasi, eelyo lyakasolweda leelyo lyamazubaano lina Gregory lilaa mvwiki zyitobelana kakwiina kulekezya nokuba kuyozya.\\nKuyaamina a “Kukankaminwa muli Bwasanu” mu 31 A.D takuli kusyomeka kutobela bumboni kusikila aawo mpobutuyubunwida masimpe eeni. Pele, mubwini nkuyandisya kutobela ziyanza ancinko yakukaka cikkelo cabumboni.\\nBana Kristu batonkomene banjaanji, basyomena kuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele kuleka kaambo kali koonse pele buyo nkaambo kakuti mbobuzuba butobelwa “abamajuuda” bamazubaano. Nokuba kuti bama Juuda bamazubaano bakomba Mujibelo, aaya teesyi ngamasimpe lyoonse. Basicikolo baJuuda balisalazyide mpobayimvwi kuti nzila ntaanzi yakubala ciindi iliindene ayeeyo yakkalenda lyamazubaano alimwi akuti mumusela wakupenzyegwa kapati abulelo bwa Loma mumusela wane A.D, bama Juuda bakalekezya kutobela kkalenda litaanzi litobezya mwezi-azuba antoomwe.\\n“Mubulelo bwa Constantius (337-362) kupenzyegwa kwaba Juuda wakasikila ambaakani yakupenzyesya cakuti . . . kubamba kkalenda kwaakasyigwa kuti muntu katayandi kujayigwa nokuba kusubulwa kapati.” (“Calendar, “The Jewish Encyclopedia)\\n“Mwezi mupya ucili, alimwi Nsabata kumatalikilo, yakayeeme abweende bwa mwezi uubonwa ameso.” (Universal Jewish Encyclopedia, p. 410)\\nAabo bayiisya kuti Mujibelo nje Nsabata bayaamika lusyomo oolu atalaa manjezyeezya aziyanza zyabantu. Kunyina uukonzya kutabilila Nsabata iina Gregory ya Mujibelo kuzwa mu Mangwalo alikke luzutu.Boonse aabo balamatide Mujibelo bayeeme aziyanza zyabaabo, mbuli cisi ca buJuuda mujwi lyomwe, mbocaasulaika Mesiya akutobela kkalenda lyaabumbililwa abaabo baagagaila Nguwe.\\nKuleka kweezyeezya kwamazuba aano, kunyina pe mu Mangwalo aawo mpocaamba kuti Nsabata yeelede kubambwa “mumazuba aali ciloba aali woonse” pe. Pele, kulembedwe kuti Nsabata yabuzuba bwaciloba yeelede kutobela kakwiindide mazuba aakubeleka aali cisambomwe.\\nKoibaluka buzuba bwa Nsabata, kuti ubusalazye. Mazuba aali cisambomwe weelede kubeleka, akumanizya milimo yako yoonse: Pele mubuzuba bwaciloba mbuzuba bwa Nsabata yokwa Yahuwah Leza wako. (Kolanga Kulonga 20:8-10.)\\nKolanga amutumpango ootu: Ex. 16:26, 23:12, 31:15, 34:21, 35:2; Lev. 23:3; Deut. 5:13-14\\nNdilyeelyo buyo nokweezyeezyegwa mvwiki iizinguluka kakwiina kuyozya eelyo muntu nakosozya makani kuti Nsabata yeelede kusika kufumbwa mumazuba aali woonse aali ciloba. Eelyo Mangwalo naatambulwa mbwaalembedwe akwaamba bwini alimwi tumpango toonse tujatikizya kkalenda amapobwe (kusanganya a Nsabata) notubalwa kabotu-kabotu, ncintu cisalala kuti kkalenda lya Bbaibbele litobezya mwezi-azuba alimwi kunyina pe nolyeendelana akkalenda lina Gregory alyeelyo lyakasolweda ndilyo [lina Juliyasi].\\nMumangwalo, mwezi omwe-omwe utalikilaa kusekelela buzuba bwiindene bwakukomba: Buzuba bwa Mwezi Mupya.10 Mazuba aali cisambomwe aatobelwa abwaciloba bwa Nsabata bwalusele mumwezi ooyo kuzwa kubutaanzi. Mvwiki zyotatwe zyilatobela, akumanina muli bwamakumi obile abwafuka. Mpoonya mulongo wamvwiki ulainduluka kutalika alimwi mu Buzuba bwa Mwezi Mupya butobela. (Kunyina mwezi ulaa mazuba aayinda amakumi otatwe.)\\nKufumbwa ciindi buzuba bwa Nsabata yabuzuba bwaciloba nobupegwa mu Mangwalo, lyoonse busikila muli bwalusele,\\nbwakkumi wabwasanu, bwamakumi obile abwabili, abwakumi obile afuka bwamwezi ooyo.\\nKumatalikilo, woonse makkalenda aansiku, akali kutobezya mwezi azuba kalaa mvwiki zyiindene bulamfu zyiinduluka kutalika mumwezi mupya watalika kumweka. Basyaabupampu baciindi bapede kkalenda litaanzi kubaa mvwiki zyizingulukana kuzwa kubulelo bwa Bbabbuloni mu 600 B.C. Kuzwa aciindi eeco kunyina pe kkalenda lyakali kubelesya mvwiki zyizingukana kakwiina kuyozya. Mulongo wamvwiki wakali kutalika lyoonse kumatalikilo aamwezi akumatalikilo aamwaka kutobela mazuba osanwe aakasekkeledwe kuzyola mwaka wakainda pele taakali cibeela camulongo wamazuba aali mumvwiki.11\\n\"Twakukulwaizya webo, omuyandwa ookwa Yahuwah, kuti utayaamini buyo mujwi lyesu. Twakukomba kuti ulivwuntauzyile webo zyintu zyoonse lwako omwini. Kuli zyintu zyinjaanji zyikazya makani aa Nsabata iitobezya mwezi azuba, eezyo zyilangikaanga zyilaa maanu, pele zyilaalilwa kupa bumboni kuti zyanjizyigwa mumusunko.\"\\nMasimpe kuti kkalenda lina Gregory lyamazubaano lilaa Nsabata ya Mujibelo talikonzyi kujanwa mu Mangwalo nokuba mumakkalenda aamisela yakainda.12 Kuyiisya zitaluleme kwakuti mvwiki ilazinguluka kakwiina kuyozya kuyeeme cigaminina akweezyeezya buyo. Casika ciindi lino cakuti basyomeka bokwa Yahuwah bayaamuke lweeno oolu akubamba Mangwalo alikke luzutu kuti abe mulawo walusyomo abweende bwabo.\\nTwakukulwaizya webo, omuyandwa ookwa Yahuwah, kuti utayaamini buyo mujwi lyesu. Twakukomba kuti ulivwuntauzyile webo zyintu zyoonse lwako omwini. Kuli zyintu zyinjaanji zyikazya makani aa Nsabata iitobezya mwezi azuba, eezyo zyilangikaanga zyilaa maanu, pele zyilaalilwa kupa bumboni kuti zyanjizyigwa mumusunko.\\nTwakukulwaizya kuti webo kodibaula kuya mukati kakaambo aaka amoyo uusyomeka.\\nKotyanka aawa kuti ubone mulongo wazilembedwe azipekupeku zya Nsabata iitobezya Mwezi.\\nKotyanka aawa kuti ubone mulongo wazilembedwe azipekupeku zya Kkalenda lya Bbaibbele.\\nInternational Date Line Change:\\nThe Sabbath Unchanged?\\n1 Cuusisya ncakuti eeci cishinshimi ceebeka, bantu banji balacilubizya kucisandulula kutegwa basikile waawo aali muzeezo ulaa mpuwo kapati mazubaano uutali wa Bbaibbele, muzeezo wakuti mumazuba masyoonto aacizya kuyooba, “simukukazya kristu” ooyo uyoobaa nguzu akulela kwamyaka iili ciloba akubamba cizuminano caluumuno acisi ca Isilayeli nation of Israel. Kutegwa ubone zinjaanji zijatikizya makani aaya, kolanga Seven Year Tribulation (Q&A) a Kutolwa Kujula Mukalaba Kwaliso Kakwiina Kufwa: Cilwanyo ca Saatani Camaseseke.”\\n2 Cishinshimi ca “Mvwiki zyili makumi ciloba” ngomusemo wacishinshimi cipati ca “Mazuba aali Zyuulu Zyobile Amyaanda Yotatwe. Kolanga: Daniel 8: The 2300 Days Prophecy Made Simple\\n3 Kunjila kwa Atazezekisi I mumulimo wabuleli mu 465-464 B.C; mwaka mutaanzi wabuleli bwakwe wakataalukila kuzwa kucilimo camwaka 464 B.C kusikila ku cilimo camwaka 463 B.C. Tulizyi kuti “kwaambilizyigwa” kwamulazyo ookwa Atazezekisi kwakali mumwaka wa 457 B.C, nkaambo Ezula utwaambila kuti wakayaamuka munzi bwa Bbabbuloni muciindi camalubaluba, mumwaka mutaanzi bwa Bbaibbele, akusika ku Jelusalema mumwaka wasanu wa Bbaibbele ooyo wakali mwaka waciloba wakulela kwa Atazezekisi. “Alimwi walo [Ezula] wakeza ku Jelusalema mumwezi wasanu, ooyo wakali mwaka waciloba wabulelo bwamwami. Nkaambo mubuzuba butaanzi bwamwezi wakatalika musinzo kuzwa ku Bbabbuloni, alimwi mubuzuba butaanzi bwa mwezi wasanu wakeza ku Jelusalema, kweendelanya ajanza libotu lyokwa Yahuwah mbulyakali kumweendelezya walo.” (Ezula 7:8-9)\\n5 Kubelesya the Biblical lunar-solar calendar established at Creation aawa kunyina kaambo pe. Bafalisi aabo bakali kulemba bbuku lyamilawo bakeelede kwaanza milazyo yakubambulula bweende bwazyintu mbuli zyeezyo pele eeyo milazyo kwiina awomwe uutabililwa mu Bbaibbele. http:\/\/www.truthontheweb.org\/postpone.htm (Bikkila maanu aawa: Nkamu ya WLC kunyina pe niizuminizya ziiyo zijanwa aawa. Eeci cipedwe buyo nkaambo kakuti citondezya nzila eeyo mbobaali kugwisyila mazuba, aabo bakasaulaika Mesiya aKkalenda lya Kujulu.)\\n6 Munzi wa Loma muciindi ca Kristu, tiiwakali kutobela mvwiki yazilengwa leza zyili ciloba eezyo zyitobelwa mazubaano munyika. Pele wakali kutobela mvwiki yamazuba aali lusele yakkalenda lina Juliyasi:\\nMvwiki Yamazuba aali Lusele? Musela wa Kkalenda lina Juliyasi\\n7 http:\/\/www.moonsighting.com\/faq_ms.html Mbunga ya WLC kunyina pe niitabilila ziiyo zijanwa aawa nokuba muzibaka zimwi ziswaangene aceeci, nkaambo eeci cibaka cisangene aaziiyo zya Islam. Kunyina nokuba boobo uunga wakazya kuti, aabo bacita ziiyo zya Islam, nokuba kuti balicengedwe, pele bali masimpe alimwi balitonkomene mukuvwuntauzya makani aamwezi anuulibonya ciindi citaanzi kuzwa waimpana azuba, nkaambo kwiinda munzila eeyo mbombubo mbobatalika myezi yabo.\\n8 Kwiinda munzila yakubala yambunga WLC, Pasika niwakasika mubuzuba bwa Miyoba 25 mu 31 A.D.\\n9 Ziindi zilembedwe aawa zyakupasuka akubbila kwamwezi amweelwe wakumunika kwawo, zyakalomya kujanwa kubelesya zibelesyo eezyi Starry Night Pro, Quick Phase Pro. Ayebo ulakonzya kubuula cibelesyo ca Stellarium kakwiina muulo aawa: http:\/\/www.stellarium.org\/\\n10 Cintu cipati cijatikizya Mwezi Mupya cilakonzya kubonwa muzyituuzyo zyakuumpilila eezyo zyakalailidwe kupedwa mu Myezi Mipya mbuzyakali zyinji kwiinda zyamu Nsabata yabuzuba bwaciloba bwa mvwiki. (Numbers 28:11-15)\\n11 Eviatar Zerubavel, The Seven Day Circle, pp. 7-8.\\n12 • Sicikolo muna Katolika Wakonkezya kuti Mujibelo niiba Nsondo Tiili Nsabata yamu Bbaibbele","num_words":5870,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.05,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Zyeelelo Zyaampandamunsaka Munzila Imvwisisika (Simplified Version of the Declaration of Rights in Tonga) | veritaszim\\nZyeelelo zyabantu ningwangunuko nzibeelede kubaazyo nkaambo kakuti mbantu. Zyeelelo zijanika muZyeelelo Zyaampandamunsaka nzyeelelo zyakasindaminwa muKkata Lyamulawu wanyika zyeelede kukwabililwa amulawu chiindi choonse. Milawu iinyansya zyeelelo zijanika muZyeelelo Zyaampandamunsaka taakwe niinga ilapangwa pe adomane kwazuminanwa kuti ikkama lyazyeelelo zyaampandamunsaka lwalyo lizumizye. Fumbwa mulawu uunyansya akukazyania aazyeelelo zijanika muzyeelelo zyaampandamunsaka, ooyo mulawu weelede kubambululwa nkaambo tuuzumizigwi pe. Kuti zyeelelo eezi zijanika muzyeelelo zyampandamunsaka zyatyolwa, sikutyolelwa zyeelelo ooyo ulazumizigwa kuya kunkuta akakumbile kuliigwa. Ulakonzya kuya kunkuta mpati yaajulu iitegwa ni Constitutional Court kaambo kakwe kakalangwelangwe kabotu.\\nIzyeelelo Zyaampandamunsaka zijanika muKkata Lyamulawu wesu pya lijisi zyeelelo zisiyenesiyene. Kuli zyeelelo zyameendelezyo aanyika, zyabuvubi antoomwe azyabukkale bwabantu. Kabiyo zyeelelo zyazilengwa zituzyungulukide zilajanika muZyeelelo Zyaampandamunsaka. Zyeelelo Zyameendelezyo Eenyika (Civil and Political rights) nzyeelelo nzyalaazyo muntu nkaambo kakuti wakazyalilwa antoomwe akukomenena munyika eeyo. Zyeelelo eezi zikwabilila muntu kuti atajatwi buzike afulumende wakwe, tumwi tubunga antoomwe abamwi bantu bajanika munyika. Zyeelelo eezi kabiyo zizumizya muntu kuti anjile mumabambe aakweendelezegwa kwanyika yakwe kakutakwe uumukasya naakuti kumusaluula.. Mukozyanisyo wazyeelelo zili boobu nzeezi: cheelelo chakupona, cheelelo chakwaangunuka, cheelelo chakutasonsegwa awumwi muntu, ngwangunuko yakwaambuula mbayanda muntu, yakuswaanana abamwi bantu mboyanda\/tubunga ntoyanda, angwangunuko yakunjila mumabambe azyameendelezyo eenyika. Zyeelelo zili boobu zitegwa nzyeelelo zyalutaanzi (first generation rights) nkaambo nzizyeelelo zyakataanguna kulemekwa aansi lyoonse mbulizulwa.\\nZyeelelo Zyabuvubi, Bukkale aTunsiyansiya twabantu (Economic, social and cultural rights) zijata zyeelelo zilaatala akusimatizya antoomwe akusumpula maponeno aamuntu mubukkale bwakwe. Zyeelelo eezi zili mbuuli cheelelo chakuti muntu woonse weelede kubeleka mulimu uumupa mali\/mpindu, cheelelo chakujana chakulya, cheelelo chakujana chiyusilo, cheelelo chakujana lwiiyo, cheelelo chakujana maponeno maboutu, cheelelo chakwiiya mulaka wako. Zyeelelo eezi zitegwa nzyeelelo zyachibili (second generation rights) nkaambo zyakazoolemekwa nikwakazwa aakulemekwa zyeelelo zyaatala ameendelezyo eenyika. Zyeelelo Zyakukamantana azyatubunga (Solidarity and group rights) azilazyo zitegwa nzyeelelo zyachitatu (third generation rights). Eezi zyeelelo nzeezi ziili mbuuli cheelelo chakujana lusumpuko, cheelelo chakupona muluumuno, cheelelo chakukkala mubusena butakwe tombe.\\nZintu zili mbuuli zyeelelo zyabantu, milimu yeelede kuchitwa abantu antoomwe amilimu yeelede kuchitilwa chisi, zintu ziboneka kazikamantene kabiyo zyeendela aamwi. Muntu woonse ulamulandu wakulemeka zyeelelo zyabamwi antoomwe akuba aamukuli wakutobela akulemeka zyaambwa aKkata Lyamulawu wanyika yaZimbabwe ayimwi milawu iijanika munyika. Nkinkaako zimwi zyeelelo zijanika muZyeelelo Zyaampandamunsaka zilakonzya kutazuzikizigwa muchiindi chimwi kuchitila kuti buumi bwaluundu bube kabotu. Kabiyo eezi zichitilwa kuti zyeelelo zyabamwi bantu tazityolwi.\\nSimplified Version of the Declaration of Rights - Tonga.pdf","num_words":376,"character_repetition_ratio":0.117,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.128,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Hena Yebo Ulizyi Ciyoocitika? Print\\nHena Yebo Ulizyi Ciyoocitika?\\nCisyomyo ca kuboola kwa Yahushua mbobulangizi bwa moza bwakakulwaizya basimilimo bakatumwa, akuyumyayumya baabo bakakosolwa mitwe, akulongezya basyomi mumisela minjaanji.\\nCintu cuusisya ncakuti , bantu basyoma banji bakaambilwa makani aatatluleme kujatikizya zintu ziyoocitika muciindi cakuboola kwa Mufutuli.\\nKuvwuntauzya makani kwaabbukizya kuti bantu balaa nsoni balakatazyigwa kuzyiba muntunyina umwi mbwalimvwide kweendelanya ambwalizakamuna mubili. Aboobo citobela ncakuti, aabo bantu balalibilika nobasangana akataa bantunyina bamwi nkaambo balo tabazyi ncobeelede kulangila kuti inga cacitika. Ikuti yebo kotazyi ncoyelede kulangila eeco cilangilwa kuyoocitika kumamanino aanyika, yebo uli muntenda ya kucengwa.\\nMufutuli Yahushua wakacenjezya basikwiiya bakwe kuti “kamulangisya” zitondezyo zya kuboola kwakwe, kumwi kaamba kuti, “Amucenjele kuti kutabi muntu uumucenga. Nkaambo kuli banji bayooboola muzina lyangu, kabaamba kuti Ime ndendime Kristu; alimwi bayoocenga banji-banji. Mpawo ndakabona zyuuno zyabwami mpobakkede aabo bakapegwa nguzu zyakubeteka. Alimwi ndakabona myuuya yabaabo bakakosolwa mitwe akaambo kakupa bumboni bwa Yahushua abwa Majwi aa Yahuwah. Balo tiibakakomba munyama amutuni wakwe, alimwi tiibakatambula ciganto cakwe ankumo zyabo nimuba mumaanza aabo. Bantu aaba bakaba baumi, bakalela antoomwe a Messiah kwamyaka iili cuulu. Bunji bwabafu bakasyaala, tiibakabuka mane kusikila myaka iili cuulu niyakamana. Ooku nkokubuka kwakusaanguna.” (Mateyo 24:4-5, KJV) Lino mukusoleka kuleya lweeno lwa Saatani, banakristu banjaanji bakalipangila “zitondezyo” zyakulangila lwabo beni.\\nBantu banji bayeeyela kuti eelyo Mufutuli wancobeni aakuboola, maulu aakwe taakalyati ansi akuguma anyika pe. Ooku kuzingwa mizeezo kuzyila mubupanduluzi bwa Paulu naakali kupandulula kuboola kwa Yahushua:\\nKuyooba kuyobeka kupati, ajwi lyamungelo mupati, amweembo wa Mwami [Yahuwah], eelyo [Yahushua] uyooseluka kuzwa kujulu. Aabo bakasyoma Yahushua bayoosaanguna kubuka. Lino swebo notusyeede tobaumi tuyootolwa antoomwe ambabo kumakumbi kuti tukaswaangane a Mwami mujulu. Aboobo tuyookkala a Mwami lyoonse. Amuyumizyanye amakani aaya. (Langa mu 1 Batesalonika 4:16-17.)\\nKuzwa mukampango aaka, bantu banji beezyezya kuti eelyo Yahushua aakuzyokela, basaante bayootolwa Kujulu antoomwe anguwe. Taciluleme eeco pe. Ncintu cini cipati ciyandika kuzyiba mundando wazintu mboziyoocitika ncobeni akutobelana kumamanino kutegwa muntu atakacengwi mulweeno lwa Saatani.\\nMundando wa zintu ziyoocitika\\nMatalikilo aamamanino atalikila “Kuciindi eeco, Mikayeli mungelo mupati uukwabilila bantu bako, nayooyimikila. Kuyooba ciindi camapenzi aayoosya aatanabwenwe kuzwa kuciindi kakutanaba masi pe. Pele ciindi eeco bantu bako, boonse bali aamazina aalembedwe mubbuku bayoofutulwa.” (Daniyele 12:1, NKJV)\\nMpoonya basalali baakwiimpuka kuyooswaanga a Yahushua mumakumbi, kuyooba nkamu iikondedwe kiiseluka kuzya anyika:\\nMubuzuba oobo maulu aakwe ayoolyata acilundu ca Maoliva cili kujwe lya Jelusalemu, cilundu ca Maoliva eeci ciyokwaandulwa muzibeela zyobilo kuzwa kujwe kuyoosika kumbo, ciyoopanga kkuti pati, cisela cimwi cacilundu ciyooswena kunyika, cisela cimwi cacilundu ciyooswena kumusanza. (Zekaliya 14:4, KJV)\\nJohane ulapandulula citobela kucitika kuzwa waawo:\\nMpoonya ndakabona mungele kazwa kujulu, kajisi cijuzyo ca mulindi uutagoli anketani mpati mujanza lyakwe. Wakajata simwaaba, ooyo muzoka wansiku, Dyabooli a Saatani, akumwaanga kwa cuulu camyaka; alimwi wakamufusila mumulindi uutagoli akumujalila mukati oomo akubikka ciganto ali nguwe, kutegwa atakacengi kabili masi kusikila cuulu ca myaka cikainde. Pele zyaakwiinda zintu eezyo, uyookwaangululwa kwakaindi kasyoonto. Lino ndakabona julu lipya anyika mpya. Nkaambo julu lyakusaanguna anyika yakusaanguna zyakamana, alwizi lwakazimaana. Eelyo ndakabona munzi uusalala, Jelusalemu mupya, kuuboola ansi kuzwa kuli [Yahuwah] kujulu. Wakalibambidwe mbuli nabwiinga mbwalibambilila mulumi wakwe. (Ciyubunuzyo 20:1-2, NKJV)\\nEeci ciyootobelwa akulengulula nyika bupya nkaambo zintu zyaacitika muciindi camapenzi amuciindi ca kuboola kwa Yahushua ziyoonyonyweeda limwi nyika.\\nLino buzuba bwa Mwami buyoosika mbuli mubbi. Mubuzuba oobo zyakujulu ziyoomaninina amuzunzumina uuyoosya. Zintu zyoonse ziyokweenzemuka akupya kutaambiki, ayalo nyika azyoonse zili mulinjiyo ziyoopya akumaninina! Lino mukuti zyoonse eezi ziyokweenzemuka boobu, tamweelede na kuba bantu baandeene mubukkale bwanu amukukomba [Yahuwah]? Nomulindila akubelekela buzuba bwakusika kwa [Yahushua], mubinzya buzuba oobo. Mubuzuba oobo zyakujulu ziyokweenzemuka amulilo, zintu zyoonse ziyoonyonyoonwa akupya kutaambiki. Pele swebo atulangile julu pya anyika mpya, [Yahuwah] nzyaakasyomezya, mwalo oomo muyooba bululami.” (Bala muli 2 Petulo 3:10-13.)\\nOoku kulengulula nyika kubambila kulonzya munzi Mupya wa Jelusalema kuzwa Kujulu kuzya anyika!\\nLino ndakabona julu lipya anyika mpya. Nkaambo julu lyakusaanguna anyika yakusaanguna zyakamana, alwizi lwakazimaana. Eelyo ndakabona munzi uusalala, Jelusalemu mupya, kuboola ansi kuzwa kuli [Yahuwah] kujulu. Wakalibambidwe mbuli nabwiinga mbwalibambilila mulumi wakwe. Mpawo ndakamvwa jwi pati lyakazwa kucuuno cabwami lyakati, “Lino munzi wa [Yahuwah] wakkala akati kabantu! [Yahuwah] uyookkala ambabo, abalo bayooba bantu bakwe. Iiyi, [Yahuwah] lwakwe uyookkala ambabo, alimwi uyooba Leza wabo.” (Ciyubunuzyo 21:1-3 NKJV)\\nWaakumanizya kulonzyegwa Jelusalema Mupya, uyooba munzi mupati wanyika mpya yoonse. Kuzwa mumunzi ooyo, Messiah abasalali bayoolela kwa cuulu ca myaka eelyo Saatani nanikwaangidwe.\\nMpawo ndakabona zyuuno zyabwami mpobakkede aabo bakapegwa nguzu zyakubeteka. Alimwi ndakabona myuuya yabaabo bakakosolwa mitwe akaambo kakupa bumboni bwa [Yahushua] abwa Majwi aa [Yahuwah]. Balo tiibakakomba munyama amutuni wakwe, alimwi tiibakatambula ciganto cakwe ankumo zyabo nimuba mumaanza aabo. Bantu aaba bakaba baumi, bakalela antoomwe a Messiah kwamyaka iili cuulu. Bunji bwabafu bakasyaala, tiibakabuka mane kusikila myaka iili cuulu niyakamana. Ooku nkokubuka kwakusaanguna. (Ciyubunuzyo 20:4-5)\\nKumamanino aacuulu camyaka, Saatani uyokwaangununwa kwakaindi kasyoonto buyo, muciindi eeco uyoocenga alimwi boonse aabo bacizumanana mubuzangi. Ooyu ngomulimo wamamanino mubuzangi bwakwe, nokuba boobo; mpoonya Yahuwah uyookkala akubeteka baabo bayumya nsingo kuzangila julu.\\nLino myaka iili cuulu yaakumana, Saatani uyokwaangununwa kuzwa muntolongo, uyooyinka kuyoocenga masi oonse aali muzyooko zyone zyanyika, nkokuti Gogu a Magogu. Saatani uyoobabunganya antoomwe kuti alwane nkondo, banooli banji-banji cakuti bayooboneka mbuli musenga wankomwe yalwizi. Bakeenda munyika yoonse akuzinguluka cilawo cabasalali amunzi uuyandika. Pele mulilo wakaloka kuzwa kujulu, wabasyukuta boonse. Eelyo Siluuni wakabacenga wakafusilwa mubbibi lyamulilo wamabwe aasalufa, oomo munyama amusinsimi mubeji mobakabede. Nkabela bayoopenga sikati amasiku mane kukabe kutamani. (Bala mu Ciyubunuzyo 20:7-10.)\\nKumamanino kwini, nkondo iili akataa bululami abusofwaazi iyoomanina limwi mu kuzunda.\\nMumunzi wa [Yahuwah] ooyu taakwe cintu nociba comwe cisinganyizidwe ciyoojanwa pe. Cuuno ca [Yahuwah] aca Mwanaa mbelele zinooli mumunzi ooyu, nkabela babelesi bakwe bayoomukomba. Bayoobona busyu bwakwe, alimwi zina lyakwe linoolembedwe ankumo zyabo. Takuciyoobi limbi masiku pe. Bantu tabakayandi limbi mumuni walambe nokuba wazuba, nkaambo [Yahuwah] lwakwe mwini uyooba ngomumuni wabo, nkabela balo bayoolela oomo mane kukabe kutamani. (Bala mu Ciyubunuzyo 22:3-5.)\\nUtalelemi kutambula cipego ca lufutuko cokwa Yahuwah. Kulekelelwa, kuteelela moza, luumuno, a kukkomana kulindila boonse basyoma mu lweengelelo lwa Yahushua.","num_words":925,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.14,"special_characters_ratio":0.159,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kuzibelesya Kabotu Zitondeezyo Ziboneka | Kubala Akuyiisya\\nKuzibelesya Kabotu Zitondeezyo Ziboneka\\nCHIFWIINSYO: Belesya zitondeezyo ziboneka kuti uyiisye munzila iimvwisisika.\\nSala zitondeezyo zyeendelana akaambo nkulikwaambuula. Belesya zifanikisyo, madayagilamu, mamepu, makani aatondeezya mbuzyakachitika zintu azimwi zitondeezyo, kuti upandulule twaambo tuyandikana kutali tutayandikani loko. Gwasya baswiilizi kuti bayeeye kaambo kayandikana kutali chitondeezyo nchwaabelesya luzutu.\\nBaachoonzyo kuti baswiilizi balachibona chitondeezyo.\\nBaachoonzyo chakuti chitondeezyo nchuyanda kubelesya mpuchili kakuchili chiindi.\\nTondeezya muntu chifanikisyo chili mubbuku mpawo umukumbile kuti aambe nzyaabona. Buzya imwi mibuzyo yakuyungizya kuti usimye kaambo kayandikana. Kuti kulikutondeezya muntu vidiyo, ilanzye kulinguwe. Toyelede kwaambuula pe nikulikweebelwa vidiyo.\\nKubala Akuyiisya​—Kuzibelesya Kabotu Zitondeezyo Ziboneka","num_words":90,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.124,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Kubejelwa Aatalikilwa Buzuba: Ninzi alimwi kulaa mulimo nzi! [CEELEDE KUBALWA: ABA SDA] Print\\nKubejelwa Aatalikilwa Buzuba: Ninzi alimwi kulaa mulimo nzi! [CEELEDE KUBALWA: ABA SDA]\\nKuvwuntauzya kabotu-kabotu matalikilo aamweengwe Uutalikilwa kupima buzuba, ncintu ciyubununa kakwiina kudonaika kuti imvwiki zyamazubaano, tiizyakali kuzinguluka lyoonse kazijatene kuzwa ku Malengelo pe. Kufumbwa kusendekezya muzeezo wiimpene akasimpe aaka, nkukotamina zilengwa aziyanza zyabantu - akubikkila bumboni bwamasimpe kumbali.\\nNinzi Mweengwe Wakutalikila Kupima Buzuba?\\nMweengwe uutalikilwa kupima buzuba munyika, mweengwe wakuyeeyela buyo mumutwe uulanduka akataal waanje lwa Pasifiki. Ooyu mweengwe wakaanzwa akubikkwa mumulawo1 mu 1884 kumuswaangano wa Internationalo Meridiani Confarensi ku Washington, D.C.; wakabikkilwa mulimo wakwaandaanya mazuba aayo aajanwa mukkalenda lina Gregory.\\nMweengwe wakupimya mazuba munyika, “mweengwe ulaa mulimo wakwaandaanya” mazuba obile aatobelene mukkalenda. Eelyo yebo nokosola mweengwe ooyo, inga waba muntu weendela akataa ziindi zyamazuba obile munzila imwi! Kuti wakosola mweengwe ooyu kotozya kumbo, mpoonya inga waakulijana kuti uli musyule kwa buzuba bomwe, pele kuti wakosola mweengwe ooyu kotozya kusyule nkoozyila, yebo inga wazyokela musyule lyaciindi.”2\\nBunji bwaziindi, ooyu Mweengwe Uupima mazuba, uloolokede akutunginizya kwamadigili aali 180°, kawiimpene a mweengwe wa Greenwich uuli ku London, England.3 Ooyu mweengwe tuuli mweengwe uululeme kulandabala pe, nkaambo kuli zintu azimwi zya mapolitikisi zyakweeleba munzila muuyinda, azintu zyamakwebo. Cibaka cakasalilwa mweengwe ooyu, ncibaka citakwe cintu ceebeka, alimwi aawo mpocibede cibaka eeco kunyina acilengwa leza cikonzya kujanwa kacisimpidwe mumundando mowiinda mweengwe ooyo.\\nMadigilii aali 180 ngaakasalilwa [Mweengwe wakupimya mazuba Munyika], nkaambo ooyu mweengwe ziindi zinjaanji, wiinda mulwaanje lutakwe nyika akataa lwaanje lwa Pasifiki, kuuyaa kupenauka kutegwa masi aali munsimunsi akonzye kubaa mazuba aayimpene. Aboobo madigilii aali 180 aakasalwa, taakwe ncaayiminina, pele ngaakabelesyegwa kubamba mweengwe waandaanya mazuba aano.4\\nMweengwe Wakupimya Mazuba Munyika, ulakonzya kubeda kufumbwa abusena . . . Pele cilainda kubota kuti muntu kali madigilii aali 180° kulaale amweengwe ooyo uukosola mu Greenwich, ku England. Alimwi ncibotu akuti oobu busena kabuvwunikidwe atalaa lwaanjwe lutakwe cintu pele luzwide meenda. Nokuba boobo, lyoonse kuli masena oomo muuyelede kupenauka kutegwa bantu bakkala muzyooko eezyo bakonzye kupima ciindi.5\\n\"Mweengwe wamadigilii 180° wakasalwa kuba Mweengwe Wakupimya Ciindi Munyika\\nnkaambo wiinda mumasena aatakkedwe bantu Akataa Lwaanje lwa Pasifiki.\\nWakasalwa mumuswaangano wa Ziindi zya Nyika mu 1884 ku Washington, D.C., ooko zisi zili 26 nkozyaabungene.\"\\n(https:\/\/www.timeanddate.com\/time\/dateline.html, eeci cakazubulwa mu Kaanda kaniini 20, 2017.)\\nMweengwe Wakupimya Mazuba Munyika (IDL) mubufwaafwi:\\nOoyu mweengwe wamasendekezya buyo, tuuli mweengwe uulibonya masimpe ameso pe.\\nOoyu mweengwe wakaanzwa ankamu yabaalumi ku Washington, D.C. mu 1884.\\nOoyu mweengwe uli mumutwe wamuntu, tuujatene kucilengwa leza nociba cili buti pe.\\nNkaambo kakuti ooyu mweengwe ngwakusendekezya buyo, ulakonzya kusensela ooku nokuba kooku. (Wakasezyegwa ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi amakwebo. Tulabandika aakale makani aaya.)\\nIno ninzi Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?\\nImweengwe Uupima Ciindi uubelesya Zuba-amwezi ngomweengwe uusimpidwe atalaa nyika eelyo mwezi azuba nozyeendela abusena bomwe, mwezi nuutalibonyi.6 Eeci ncintu cicitika kumatalikilo aakuzinguluka kwa mwezi, alimwi ncintu cikonzya kulangilwa kucitika lyoonse aciindi ceelede. Kuleka mbuli mweengwe wakaanzwa amuntu, ooyu Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba aMwezi, tuuli mweengwe wakusendekezya pe; ngwamasimpe alimwi uyeeme atalaa kuzunguluka kwa mimuni yamweenya wakujulu eeyo njaakabikka Mwami Yahuwah ku Malengelo.\\nAlimwi Elohimu wakati, Akube mimuni mumweenya wakujulu kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ibe zitondezyo zyaziindi, aziindi zyamwaka [ziindi zyakukomba7], akutondezya mazuba, amyaka. (Matalikilo 1:14)\\nAmumvwisiye kuti Matalikilo taalembedwe kuti...\\n\"Alimwi Elohimu wakati, Akukabe nkamu yabaalumi (mumyaka 6,000 kuzwa ciindi cino) kuti bakalengelezye mweengwe akusendekezya buyo kufumbwa mizeezo yabo mbwiiyeeyela, kuti ooyo mweengwe ukaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ibe zitondezyo, zyaziindi zyamwaka [ziindi zyakukomba], akutondezya mazuba, amyaka\" pe.\\nCintu cipa kuti ooyu Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi ulondoke boobu ncakuti, ooyu mweengwe ulatuzumizya kwaandaanya akataa mazuba kakwiina muntu uunyonganya cintu eeco pe, mbuli (mweengwe Wakusendekezya Kupima mazuba Munyika).8 Eelyo muntu natalikila kubalila Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya kuti butalikila kubucedo butobela ciindi zuba amwezi noziimpana akweendela antoomwe, inga nyika yoonse yeendela antoomwe kuleka buyo kubamba mapobwe a Nsabata, pele akubalila mazuba woonse aatobelana munzila iiluleme. Ooku mumajwi amwi, nkokwaamba kuti bantu boonse balaa nyika batalikila buzuba bomwe muciindi comwe mukati kamawoola aali 24.\\nIno Ubeleka Munzila nzi Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?\\nEeco ciindi zuba amwezi noziimpana akuzinguluka antoomwe, kumwi mwezi kuutalibonyi, nceciindi eelyo nuutalika mulongo mupya wamazuba aali mumwezi ooyo. Bucedo buya kumbele kusalazya kusikila kwaca mu Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya atalaa nyika yoonse mumawoola aali 24. Mpoonya kuzwa waawo, mazuba aali cisambomwe alatobela a Nsabata yabuzuba bwaciloba kumamanino aamvwiki. Nokuba kuti ooyu mweengwe wa Mwami Yahuwah, inga waamba akuti “mweengwe wakubucedo”, ooyu mweengwe ulacinca muzyooko zyaandeene mwezi-amwezi, pele kuti muntu watalikila kubalila mazuba aciindi camwezi kuzwa mu Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya, eeco inga cazumizya bantu boonse atalaa nyika kuti batalikile buzuba oobo mumulongo wamawoola aali 24 ngeenya antoomwe. Aboobo cintu citobela ncakuti, kunyina nokuciyandika kubelesya mweengwe wakusendekezya mumizeezo yamuntu pe.\\nKuti mapobwe ookwa Taata naakali kubambwa lyoonse akutalubwa alimwi ikkalenda Lyakwe nilyatakasulaikwa, nikwanyina kaambo kakutobela manjezyeezya aabantu aakubamba mweengwe wa IDL.\\nMbubuti Mweengwe Uupima Mazuba munyika Yoonse mbuukonzyene a Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?\\n(1a) Hena Mweengwe Uupima mazuba Munyika ulijatene acilengwa leza cikonzya kubonwa ameso na?\\nNee peepe. Mweengwe wa IDL mweengwe wakusendekezya buyo 100%, mweengwe wamanjezyeezya uugwalangene akuzelauka ooku akooku.\\n(1b) Hena Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi uyeeme kucintu cikonzya kubonwa muzilengwa leza na?\\nInzya. Ooyu mweengwe uyeeme kukuzinguluka kwa mimuni yakalengwa akwaanzikwa mumweenya wakujulu (kweendelenya a Matalikilo 1:14).\\n(2a) Hena Mweengwe Uupima Mazuba Munyika ulakonzya kusezyegwa amuntu na?\\nInzya ncobeni. Bantu bakaselezya mweengwe wa IDL ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi amakwebo.\\n(2b) Hena Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi ulakonzya kusezyegwa amuntu na?\\nNee peepe. Nkaambo kakuti ooyu mweengwe (tuli mweengwe wakabikkwaa muntu), walo weendelezyegwa aamimuni iilengedwe alimwi yaazinkidwe mumweenya wakujulu; tuukonzyi kusezyegwa amuntu pe. Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi weendelezyegwa cigaminina a Taata Yahuwah Lwakwe mwini. Walo kwiinda mubusongo Bwakwe, wakabamba nyika alimwi kwiinda muluzyibo Lwakwe wakaanzika majulu. (Tusimpi 3:19)\\n(3a) Nguni wakasendekezya Mweengwe Uupima Mazuba Munyika?\\nImweengwe wa IDL wakaanzwa ankamu yabanalumi ku Washington, D.C..\\n(3b) Nguni wakalenga Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi?\\nImweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi wakalengwa aa Mwami Yahuwah. Lyoonse ooyu mweengwe, utalikila kumatalikilo aamwezi kwiinda mubweende bwa mimuni yakujulu (kweendelana abulembedwe mu Matalikilo. 1:14).\\n(4a) Ino Mweengwe Uupima Mazuba Munyika, wakabambwa lili?\\nOoyu mweengwe wa IDL wakabambwa mu 1884.\\n(4b) Ino Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi wakabambwa lili?\\nImweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi, wakabikkwa ku Malengelo eelyo zuba amwezi nizyaapegwa mulimo wazyo wakupa mumuni akutondezya ziindi.\\nNguuli mweengwe wakupimya ciindi ngoyeeya kuti ulazumizyigwa Kujulu lyoonse?\\nMweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse\\nMweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi\\nMweengwe wakusendekezya uugwalangene\\nMweengwe wamasimpe, uukonzya kubonwa, weendelezyegwa amimuni yakujulu.\\nUlakonzya kusezyegwa abantu (mweengwe wa IDL wakasezyegwa ziindi zinjaanji nkaambo kamapolitikisi a makwebo.)\\nTuukonzyi kusezyegwa abantu (Nkaambo Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi utobelezya mimuni yakujulu, tuugumwi maanza aamuntu pe. Ooyu Mweengwe weendelezyegwa aa Taata Yahuwah Lwakwe mwini.)\\nWakabambwa ankamu yabaalumi bakabungene ku Washington, D.C.\\nWakabikkwa a Mulengi wesu (Mweengwe Uupima Ciindi Kubelesya Zuba-amwezi utalikilwa kumatalikilo aamwezi kwiinda mukuzinguluka kwa mimuni yakujulu, kweendelanya abulembedwe mu Matalikilo. 1:14.)\\nWakaanzwa mu 1884\\nWakabikkwa ku Malengelo\\nAmusinsimuke kamubbatula meso nobantu...\\nBantu banjaanji mazubaano, bayaa kusinsimuka akutalika kubona twaambo twakubejelezya akweena kwini ooko kumvwugwa muzikombelo, aboobo bayaa kupiluka kucizuminano camu Bbaibbele. Bayaa kwiibaluka mapobwe ookwa Yahuwah mbwaanooliko lyoonse kukabe kutamani, alimwi bayaa kulisungula akulyaaba kuzyokela kubuumi bwakulisetekanya akubamba kufumbwa cili coonse eeco Mwami ncaakalailila kuti citobelwe. Cintu ciindwa kumbali kanjaanji, nokuba boobo, ncakuti, eelyo kkalenda libelesyegwa kubalila mapobwe mazubaano, ndikkalenda lya kukomba mituni nyaanya. Kuleka buyo ceeco, lilinjilaukene a Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse. Aaka nkaambo kakatazya kumvwisisya kuli baabo balipeekezya kuti basyoma ncobeni mu Mangwalo alikke luzutu. Kuti muntu kazuunyana kulipeekezya kusyoma mangwalo alikke kakunyina kusyoma cimbi9 pele kumwi muntu ooyo kadyaaminina mapobwe aa Mwami Yahuwah kunsaa Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakabambwa amuntu, eeco ncintu citaluleme pe. Koima mukwabo aawa uswe ciya kaindi kasyoonto buyo, akwiibaluka cintu eeci. Mbubuti Nsabata a mapobwe aasika ciindi comwe amwaka mbwaanga ayaamina munzila yakupima ciindi eeyo yakabambwa buyo mumyaka yakainda iili 130?\\nKuti muntu kazuunyane kulipeekezya kusyoma mangwalo alikke kakunyina kusyoma cimbi pele kumwi muntu ooyo kadyaaminina mapobwe aa Mwami Yahuwah kunsaa Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakabambwa amuntu, eeco ncintu citaluleme pe.\\nBa SDA a Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse: Kupelengusya Maanu Kwini\\nCikombelo ca SDA cakali lelekedwe abuvwubi bwa Kasimpe mu Mangwalo. Cimwi cibeela cakasimpe aako, ncakuti balo balaibaluka ncokuyandikila kubamba buzuba bwa Nsabata akubusetekanya. Cintu cuusisya nokuba boobo ncakuti, ba SDA bakagagambatila kukaka mulumbe wabangele botatwe mubukkwene amumuni uuyungizya kumweka wa Kkalenda lyamu Bbaibbele. Mbokuli boobo, balo bazuunyene kulamatila akusumpula buzuba bwa Mujibelo bujanwa mu kkalenda lina Gregory (kweendelanya amweengwe wakabambwa amuntu wa IDL), kumwi kabacilikankaizya kuti balo Mangwalo alikke ndolusyomo amulimo wabo.\\nKulangisya Lwiiyo lwaba SDA\\nKuti koli muna SDA, twakukomba kuti wiime aawa akulizeeza masimpe mumoyo wako: Kuti nkondo yamamanino kiili buyo akataa Mujibelo a Nsondo, mbubuti mbocinga caba kuti aayo mazuba ayimpene buyo amweengwe wakaanzwa mu 1884 ankamu yabaalumi ku Washington D.C.?\\nBasicikombelo ba SDA balidadanyene kutaminina kuti Mujibelo mbobuzuba bwa Nsabata yamu Bbaibbele akubbodoola kuti Nsondo mbuzuba bwakukomba mituni, pele basinkila meso aabo kubona kasimpe kakuti, ooyo mweengwe wakabambwa amuntu, ncecintu cilikke caandaanya mazuba obile aayo. Balo balizyi kabotu makani aakubamba Nsabata akulubizya kuli mukusumpula buzuba bwakukomba zuba mituni (nsondo), pele tababwene kaambo kali mukulekela manjezyeezya aamuntu kuti abajanine buzuba bwaciloba akubazyibya nobutalika buzuba butobela (kubelesya Mweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakabambwa amuntu). Tee kayi ooko nkuungulwa maanu. Cilikke cintu ciimpene akataa \"Caando cokwa Yahuwah\" a \"Caando ca Munyama\" mu lwiiyo lwaba SDA, mweengwe wakabambwa amuntu ooyo uubelesyegwa kubalila mazuba munyika yoonse. Kuti yebo oobala waawa koli muna SDA, twakukomba cakulitolaansi kuti yebo wiime akutalika kulizeeza ncobeni mumoyo wako makani aaya: Kuti nkondo yamamanino kiili nkondo yakulwanina buyo akataa Mujibelo a Nsondo, mbubuti mbokunga mazuba obile aaya kaayimpene buyo kubelesya mweengwe wakabambwa abantu bapona ansi aano ku Washington D.C.? Alimwi kuti Mujibelo kabuli buzuba bwa Nsabata yansiku lini yamu Mangwalo, nkaambo nzi ncobubalilwa akujanwa kubelesya nzila yakabambwa buyo amuntu kaindi kasyoonto mu 1884 kuleka kuzwa ku Malengelo aanyika mbuli Mwami Leza Yahuwah mbwaakalenga?\\nKatuyaa Bweenda Basa\\nMweengwe Uupima Mazuba Munyika Yoonse wakasezyegwa a akuzelausyigwa ziindi zinjaanji kuzwa niwaabambwa. Kuleka buyo ceeco, awalo mulawo weendelezya mweengwe ooyu10 wakapindaulwa kusikila ziindi zyobile :\\nMweengwe wakutalikila buzuba niwaapindululwa ku Alaska mu 1867, akuuntuluzyila kubambulwa kwaacitidwe ku Philippine mu 1844\/45 mbuli mbokulembedwe mumalembe aane (1885-1890) ookwa Meyers Konversationslexikons (myweengwe italikilwa ku myeengwe yaba Ferro a Paris) Cakalembwa kuzwa mu: https:\/\/www.staff.science.uu.nl\/~gent0113\/idl\/idl_philippines.htm\\nKu Philippinesi: Mu 1844, nsumbu ya Philippines (antoomwe a nsumbu zya Mariana, Guam, a Caroline), zyakasotoka akuzimaanya buzuba Bwabili, Nalupale 31 kuzwa mukkalenda lyabo, akutonkela mweengwe wakutalikila buzuba kutozya kujwe lyansumbu yabo. Cintu cakatobela waawo ncakuti, oobo buzuba bwakali kubalilwa kuti mbuzuba Bwasanu kusikila ciindi eeco, lino bwakaba bwa Nsabata yabo, alimwi oobo buzuba bwakali kwaambwa kuti bwakali bwa Nsabata kusikila mumwaka ooyo, lino bwakabalwa kuti ni Nsondo. Ba SDA baku Philippinesi balakazya makani woonse aaya kuti akacitika ncobeni, kumwi kabatwanga akukomba mubuzuba bupya bwa Mujibelo kuti, \"Nsabata yesu ni Nsabata ya Cizuminano Cipya.\"11 Mubwini, lwiiyo lwaba SDA lwaamba kuti aabo babamba buzuba oobo bwakali Mujibelo kusikila mwaka ooyo (lino bwakaitwa kuti Nsondo) bali muntenda yakutambula “caando ca munyama.” Eeci ncintu cizilaisya alimwi citaluleme. Mbubuti muntu uusyomeka kuyandaula kasimpe mbwanga watonkomana kulamatila lwiiyo lutaluleme lwakuti mvwiki ilazinguluka kakwiina kuyozya, kumwi ooyo muntu kabwene bumboni bumutondezya kuti eeco ncintu cabufubafuba alimwi cilipyopyongene.\\nKu Alaska: Eelyo cisi ca Amelika nicakaula cooko ca Alaska kuzwa kucisi ca Russia mu 1867, ooyu mweengwe wakubalila ciindi wakasezyelwa kumbo. Aboobo cintu cakatobela ncakuti, cooko ca, Alaska cakatalika kubamba mazuba aa Bwasanu obile kaatobelene.\\nEelyo Mulembi wa Cisi ca Amelika William Seward naakasungilizya makani aayo, mfulumende yaku Amelika yakazumizya kuula cooko ca Alaska kuzwa kucisi ca Russia mali aasika $7,200,000, mu Mukubwe Kaangala 9, 1867, mpoonya ndembela yaku Amelika yakaanzikwa mumwezi wa Kavwumbi kaniini 18 mumwaka ngweenya ooyo (oobo buzuba lino bwiitwa kuti Mbuzuba bwa Alaska). Mpeenya aciindi eeco nibakacincana mali akuulana anyika, Mweengwe Wakupimya Mazuba Munyika Yoonse awalo wakapindulwa akusezyelwa kumbo, aboobo cooko ca Alaska cakacinca kuzwa mukubelesya kkalenda lina Juliyasi akutalika kubelesya lina Gregory. Aboobo kubantu bakali kukkala mucooko canyika eeco, buzuba Bwasanu, Kavwumbi Kaniini 6, 1867 bwakatobelwa a Bwasanu, Kavwumbi Kaniini 18, 1867; mazuba obile akatobelana kaaitwa kuti Bwasanu nkaambo kakutonkela mweengwe wakupimya mazuba kumbo.12\\nEeci caambilizya kuti oobo buzuba bwakazyibidwe kuti Mujibelo kusikila ciindi eeco, lino bwakaba Bwasanu, alimwi oobo buzuba bwakazyibidwe kuti ni Nsondo, lino bwakaba Mujibelo. Kolya koyeeya musa; Bantu babamba nsabata Mujibelo baku Alaska mazubaano bakomba mubuzuba bwakali Nsondo mumyaka iili 150 yakainda musyule lyesu. Alimwi nokuba kutwanga kwa Cikombelo ca SDA, akwalo kulikonkede kuti aabo bazumanana kukomba mu Nsondo mbabayootambula caando ca munyama. Mbubuti eeco cintu mbocinga cacitika, kakuli mumyaka iili buyo 150 musyule lyesu, buzuba oobo mbubakali kukomba kuti (Mujibelo) aaba bantu, mubwini oobo bwakali buzuba bwa Nsondo? Ikuba muntu munkutwe wabusongo, ncintu ciyandika akataa bantu bokwa Yahuwah basyoma; pele kuti bazumine kusyaanikizya mapobwe aa Kujulu mukkalenda lyakabambwa amuntu, ooko nkufubaala akuzilaika.\\nKu nsumbu zya Samoa a Tokelau: Mu 1892, mweengwe wakupimya mazuba munyika (IDL) wakasezyelwa kumbo lyansumbu zya Samoa. Eeci cakakonzyeka kucitwa kwiinda mukutalika kubamba buzuba bwa Muvwulo, Kunkumuna masamu 4 kuti abe mazuba obile aatobelana. Kakwiindide myaka 119, mu 2011, nsumbu ya Samoa yakasumpya mweengwe wakupimya mazuba kujwe, akugwisyila buzuba bomwe Bwasanu, Nalupale 30 kuzwa mukkalenda lyabo. Nsumbu ya Tokelau, eeyo yakali munsimunsi alimwi iibalilwa kucisi ca New Zealandi, ayalo yakasangana mucilengwa eeco. Buno buzuba, ooyu mweengwe, wiinda akataa nsumbu zya Samoa aya Samoa waku Amelika.\\nBunji bwaba SDA aabo bakkala ku Samoa lino bakomba mu Nsondo mpya nkaambo, balo baamba kuti, imvwiki iizinguluka lyoonse kakwiina kulekezya, njilaa mpindu; kwiina buzuba bwakusotoka butakwe mpindu kuti mvwiki kazijatene. Pele, bafwinyina meso kukasimpe kakuti ooku kupinduka kwakacitika mu 2011 kwakali kupilusya buyo nsumbu ya Samoa kumvwiki yakkalenda eelyo ndibakali kutobela musyule lyamwaka wa 1892. Ooku nkuziima ncobeni alimwi ncintu citondezya kufubaala kuli mukutaminina kuti imvwiki yamazubaano yakali kuzinguluka lyoonse kakwiina kulekezya kuzwa ku Malengelo.\\nKweendelanya alusyomo lwaba SDA, caando cokwa Yahuwah (kubamba Nsabata yabuzuba bwaciloba) a caando camunyama (Kubamba Nsondo), ncintu comwe buyo munsumbu yaku Samoa. Eeci cilikke, ncecintu ceelede kusunka muna SDA uusyomeka ncobeni kuti alizeeze mpaimvwi mulusyomo lwa Nsabata yamasimpe yamu Bbaibbele.\\nNsumbu ya Kwajaleini: Mu 1993, nsumbu ya Kwajalein (imwi akataa nsumbu zya Marshall), ayalo yakamwaya buzuba bwa Mujibelo, Kasangalubwi 21 kuzwa mukkalenda lyayo, akupa kuti mweengwe wakupimya mazuba munyika utonkelwe kujwe. Eeco cakaleta kumvwana akataa nsumbu ya Kwajalein ansumbu zimwi kusikila ciindi eeco zyakalaa mazuba aayimpene.\\nKujwe lya nsumbu ya Kiribati: Mu 1995, nsumbu ya Kiribati yakatonkela mweengwe wakupimya mazuba munyika kugama kujwe nkaambo ka “makani aabweendelezi.”13 (Musyule lyaciindi eeco, bulelo bwaku Kiribati bwakalaandudwe akati amweengwe ooyu wakubalila ciindi.)\\n“BamaJuuda” Bamazubaano Balazumina kuti Kuli Kaambo\\nMubuJuuda bwamazubaano, kuli mizeezo mipati yone14 iijatikizya mweengwe wakutalikila kupima buzuba ooyu:\\nUli 90° Kujwe lyamunzi wa Jerusalema\\nUli 180° Kujwe lyamunzi wa Jerusalema\\nUli akataa Lwaanje lwa Pasifiki: Cibaka ceendelana a Mweengwe Wakupimya Mazuba Munyika Yoonse\\nKunyina Mweengwe Wini Wakupimya Mazuba (nkubala buyo kutobelezya bantu bakkala mucooko comwe-comwe)\\nNokuba kuti kunyina muntu uusyomeka kuyandaula kasimpe ooyo uunga wayaamina kubantu balipeekezya kuba “BaJuuda” kuti bamugwasye cintu ncobasyoma nociba cili buti, masimpe eeni ngakuti kuli kuzwangana akataa bamayi babaJuuda, alimwi eeco ncecintu citondezya kuti kuli kaambo kapati ncobeni ncobatamvwanini.\\nBamatata a Bashinshimi\\nIno mbuti kayi Bamatata a Bashinshimi mbubakali kubalila mazuba akupima ciindi? Hena swebo tweelede kusyoma kuti aabo bantu bokwa Yahuwah, bakali kupona kuutaninga sika muyoba, alimwi abamatata\/ abashinshimi aabo bakapona kawiindide muyoba, kuti bakali kubelesya mweengwe wamanjezyeezya uupenauka akukosola akataa lwaanje lwa Pasifiki kuti babale mazuba aabo kusikila kumazuba aa Nsabata amapobwe aabupaizi? Ooku nkudyuuma ncobeni. Nkaambo mweengwe uupima aatalikila mazubaano, wakabambwa buyo mu 1884 abantu banyama alimwi wakabambilwa makwebo kuleka kubambilwa bupaizi bwa Bbaibbele.\\nBana ba Noah\\nAmulizeeze kwakaindi kasyoonto buyo: Eelyo mukwasyi ookwa Noah niwaatalika kukomena akuzyalanisya atalaa nyika kawiindide muyoba, bamwi nibakali kunga bakabweza misinzo kugama kujwe alimwi bamwi kabaya kumbo. Mukuya kwaciindi, eezi nkamu zya bwanabokwabo nizyakaswaangana kubbazu lyanyika kulaale. Lino amwiibaluke makani aaya: Kuti bana ba Noah nibakali kutobelezya mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya, balo nibakaliimpene kwabuzuba bomwe eelyo nibakaswaangana kubbazu lya nyika kulaale (imwi nkamu kiibamba buzuba bwacisambomwe, kakuli imwi kiibalila kuti oobo mbuzuba bwaciloba). Eeci nicakaba boobo nkaambo aabo bakali kugama kujwe kumapasukilo aazuba (akufwamba kutalikila kubala mazuba, nibakali kuyaa bweenda kuya kujwe), kakuli aabo bakali kugama kumbo kumabbililo aazuba (akulelema kutalika kubalila mazuba, aabo nibakali kuyaa kusakana kuya kumbo). Cintu cakali kunga catobela eelyo nizyakaswaangana nkamu zyabantu zyobile eezyo, aabo bakali kujwe inga nibakali kumbele kwabuzuba bomwe nkaambo bakali kumapasukilo aazuba, kakuli aabo bakali kugama kumbo nibakali musyule kwabuzuba bomwe nkaambo bakali musyule kumabbililo aazuba. Nkabela, nguni akataa nkamu zyobile eezyi wakali kunga uliluleme? Ndikkalenda lyankamu iili lyakali kunga lyaambwa kuti lililuleme? Bwiinguzi bwakuti: Kuti nibakali kupima ciindi akubalila mazuba kubelesya mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya, zyoonse zyobile nkamu nizyakali luleme, eeco ncintu citakonzyi kucitika kuti mazuba aayimpene obile aambwe kuti mbuzuba bomwe. Eeci inga alimwi catondezya bufubafuba bwakusyoma kuti mvwiki ilazinguluka kakwiina kulekezya.\\nMubuzyo: Kuti banalumi abamakaintu bansiku aabo bakali kusyoma Mwami Yahuwah nibatakali kubelesya mweengwe wakubeja wamazubaano kuti bapime ciindi akubalila mazuba aabo, ino bakali kubelesya nzi?\\nMpoonya Elohimu wakati, Akube mimuni mumweenya wakujulu kuti yaandaane buzuba kuzwa kumasiku; alimwi ayibe zitondezyo, zitondezya ziindi zyamwaka, amazuba, amyaka. (Matalikilo 1:14)\\nBwiinguzi: Bakali kubelesya Mweengwe Uupima Buzuba akubelesya Zuba-amwezi, ooyo wiinduluka kutalika lyoonse kwiinda mu “mimuni yamweenya wakujulu.” Kuti bantu bakali kwiingaila kulubila nibatakayaamuka kuzwa kukkalenda lya Kujulu akusowela kumbali mazuba aamapobwe ookwa Yahuwah, ooyo mweengwe wakulengelezya niwatakayandika kwaanzwa. Kulengelezya mweengwe ooyu uutakwe mpuusimpidwe wakabambwa amuntu, nkuyumya nsingo akuzangila julu caantangalala.\\nMusunko kubantu boonse babamba Nsabata Mujibelo (kusanganya bamayi abeembezi):\\nMubuzyo: Hena inywe mulakonzya kubamba Nsabata Mujibelo kakwiina kubelesya mweengwe wakupimya ciindi ooyo wakabikkwa amuntu na?\\nBwiinguzi: Nee tamukonzyi kucita eeco pe. Ncintu citakonzyeki kubelesya Kkalenda lina Gregory lyaba Katolika kakwiina kubelesya amweengwe wakupimya ciindi ooyo wakabambwa amuntu – nkaambo ooyu mweengwe wini ngowaambila bantu babelesya kkalenda eelyo kuti ngali mazuba aayelede kwiitwa kuti alisetekene, alimwi ngaali mazuba aayelede kubelekwa milimo. Ambweni aaka takali kaambo kapati kuzikombelo eezyo zikomba mu Nsondo akuyiisya kuti kunyina mulawo wakubamba Nsabata, pele kuli baabo bayandisya malailile aa Mwami Yahuwah alimwi bazyi kabotu mpindu iitamani ya Nsabata amapobwe Aakwe, eeci ncecintu cini caandaanya akataa zintu zisetekene azintu zyabuyo munyika yoonse!\\nKuti swebo katuyanda kumubelekela Taata kakwiina kupindaula cili coonse, swebo tweelede kulekela Jwi Lyakwe lilikke buyo kuti litusandulwide akututondezya cintu cisetekene kuzwa kuli ceeco cabuyo. Ooku nkokwaamba kuti swebo tweelede kubelesya Kkalenda lya Kujulu alimwi akubelesya mweengwe wakupimya mazuba wa Kujulu, kutegwa tukonzye kuzyiba ncobeni Nsabata amapobwe naatusikila, kuleka kubelesya mweengwe uugwalangene akuzelauka mulwaanje lwa Pasifiki kwamyaka iili buyo 130.\\nKuti yebo koli umwi akataa bantu babamba nsabata Mujibelo, komubuzya mweembezi wacikombelo nkozulilwa kuti, “Mbubuti swebo mbotunga twazumanana kubamba nsabata Mujibelo kakwiina kubelesya Mweengwe Wakupimya Mazuba ooyo wakabambwa aamuntu kwamyaka iili 130 buyo?” Kuti Musololi wacikombelo cako kali muntu uusyomeka, walo inga wazuminana anduwe kuti tacili cintu cikonzyeka pe. Inyika yoonse tiikonzyi kuswaangana kubelesya buzuba bwa kkalenda lina Gregory kakwiina kubelesya Mweengwe ooyo Wakutalikila kubalila Mazuba Munyika Yoonse. Mubuzyo wini wamaanu uunga watobela waawo ngwakuti, Ïno mbubuti Mujibelo mbobuli buzuba bwa Kujulu oobo bwakasalwa kuba Nsabata yabuzuba bwaciloba?” Kunyina pe muntu mbwanga wazelauka kwiingula makani aaya akwaalulamika; kuti buzuba bwini bwa Nsabata kabulaa mulimo ncobeni mumeso aaJulu, nkokuti ayalo nzila iibelesyegwa kupima akubalila mazuba kusikila kubuzuba oobo, ayalo ilaa mulimo ncobeni. Kwiina pe mbonga wataminina zintu zyoonse, yebo tokonzyi kwaamba kuti Nsabata yabuzuba bwaciloba ilaa mulimo kapati kuli Taata wesu uuli Kujulu, kumwi yebo koya kumbele kuzuminizya nzila yamuntu yakutalikila akumanizya buzuba bwaciloba bwa Nsabata (kwiinda mukubelesya Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika Yoonse).\\nLino mbwaavwunuka meso aako akulibonena kucengwa kuli mukkalenda lyamazubaano, ninzi yebo ncoticite? Hena yebo ulatalika ono kuteelela akutalika kubala mabbuku akuvwuntauzya kasimpe, kumwi kotobela kkalenda lya Kujulu libelesya Zuba amwezi antoomwe? Naa yebo ucizumenene muncinko yakusinka matwi kumwi kodukwide syule lyako kokaka mumuni? Hena yebo ulabweza ciciingano cako akutobela Mwanaambelele kufumbwa kwakusolweda? Naa yebo uyoozyatila matende aako kukaka lwiito Lwakwe, akupiluka kubumpelenge bwamusinze oomo mookaitwa kuti uyaamuke? Mupailo wesu ngwakuti yebo uyoolibbukumuna muya wabu Laodisiya, akutija kuzwa mumunzi wa Bbabbuloni ciindi nocitaninga mana.\\nTwakukomba kuti utalubizyi kosyoma kuti kwiina ntenda iiliko kuti kakucili bantu banji babungene mucikombelo. Musololi wacikombelo cako ambweni walo wakalisaina kukkala mumusinze. Mukwasyi wacikombelo cako ambweni awalo wakasala kuti ukkale cakuliiba muzyuuno zyacikombelo kwiinda kukatazyigwa kulikulaika kubweza ciciingano kutobela Mufutuli nkwagama. Bantu boonse mbozyi kale mubuumi bwako inga baukaka mulumbe wa mvwula ya Moza Usalala nkukula nsoke iicaalizya kuwa, akukaka mumuni uuyungizya kumwesya atalaa kkalenda lyokwa Taata. Pele eeco tacili cintu weboncokonzya kubelesya kulilekelela kumulimo wako wakutambula kasimpe pe. Mwami Yahuwah wakutondezya masimpe lino yebo. Zileleko zitaambiki zilindila bantu aabo balangila, basyoma akuteelela.\\nPele nzila yabaluleme ili mbuli mumuni uumwekesya, kuumwekesya kuya kumbele kusikila kubuzuba bukkwene kusalala. (Tusimpe 4:18)\\nAzimwi zyakubala zijatene acibalo eeci:\\nMapobwe Aaciindi Comwe Amwaka\\nKkalenda lya Mulengi\\n1 \"Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika Yoonse tiiwakaanzwa kusikila mumyaka ya kuma 1880, pele mulimo wakubamba mweengwe wamusyobo ooyo atalaa Nyika kuti ubambulule mazuba, wakajanwa ankamu yabasibwato bokwa Magellan, balo kuzwa mu 1519 kusikila mu 1521, mbabakali bantu bataanzi mumusela wesu kuzinguluka nyika abwato.\" (Peterson, James F., Sack, Dorthy., Gabler, Robert E.. “Physical Geography.” 11th ed. Cengage Learning, Mulumi. 4, 2016. Education. 672 pp. p. 34. http:\/\/tinyurl.com\/kps2efn, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 11, 2017.)\\n2 National Oceanic and Atmospheric Administration, http:\/\/oceanservice.noaa.gov\/facts\/international-date-line.html, cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.\\n3 Mweengwe wa Greenwich (Prime Meridian) wakabambwa mu 1851 aba George Biddell Airy, ba Simyeelwe alimwi basyaazibwene banyenyezi baku Engilandi. Ooyu mweengwe wa Greenwich mazubaano, nguubelesyegwa kupima Ciindi ca Nyika Yoonse. Kusala mweengwe ooyo kuti ube busena bwakutalikila kupima ciindi, “wakali mulimo wakusendekezya buya. Wakaimvwi buyo atalaa kuliyanda akuyungizya makwebo.\" (http:\/\/www.livescience.com\/44292-international-date-line-explained.html, cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.)\\n4 http:\/\/www.livescience.com\/44292-international-date-line-explained.html, cakazubulwa mu Mukubwe Kaangala 29, 2017.\\n5 Astronomical Applications Department of the U.S. Naval Observatory, http:\/\/aa.usno.navy.mil\/faq\/docs\/international_date.php, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 8, 2017.\\n6 Izuba, nkaambo kakuti lileendesya kwiinda mwezi, lyoonse lili kumbele kwamadigilii aali 12.2° bomwe bomwe buzuba. Cintu citobela ncakuti, lilasolola kumbelaa mwezi cakuti lilazinguluka akusiya mwezi alimwi akuyooweenzya kakwiindide mazuba aali 29.5 (12.2° x 29.5 = 360° = kuzinguluka ciindi comwe). Kwiimpana kwa mwezi-azuba nceciindi eelyo zuba nolyeenzya mwezi akulibonya mubusena bomwe amwezi, kaindi kasyoonto kalitaninga wiinda muvwi mwezi akusolola kuya kumbele, kalitalika mwezi mupya uutobela. Eeco ciindi mwezi-azuba nozyeendela antoomwe akwiimpana, caambwa kuti nceciindi nuutalika “mwezi mupya”.\\n7 Ibbala lisanduludwe kuti \"ziindi zyamwaka\" mu Matalikilo 1:14 ndyakuti mo'ed. \"Mo'edndibbala libelesyegwa kwaamba miswaangano yoonse yakubunganina kupaila. Eelyo bbala lyakali swaangene kapati a civwuka cisetekene lwaco. . . . ooko Mwami [Yahuwah] nkwaakali kuswaanganina abana ba Isilayeli muziindi zyakasalidwe kuti abayubunwide kuyanda Kwakwe. Eeli ndibbala libelesyegwa kanjaanji mukwaamba miswaangano yakukomba . . . yabantu bokwa [Yahuwah].\" (\"Lexical Aids to the Old Testament,\" Hebrew-Greek Key Word Study Bible,p. 1626.)\\n8 Nokuba kuti swebo tubelesya mincini yamazubaano kuti tujane ciindi cini eelyo mwezi-azuba noziimpana, iswe tatubelesyi mweengwe wakaanzwa amuntu kuti tubalile mazuba; pele, tubelesya mimuni ilikke iijanwa akulibonya mumweenya wa Kujulu, kuti tupime ciindi akubalila mazuba, mbweenya mbutwakalaililwa mu Matalikilo 1:14. Bantu bansiku bakalaa maanu kwiinda ndiswe alimwi bakali kweendelana azilengwa leza zyamumeenya wakujulu kwiinda ndiswe mbotubede mazubaano. Eeci ncecintu cilibonya mumayake aansiku manjaanji aajanwa kuzinguluka nyika aayo aakonzya kupima ciindi nocisika cakubaya kwamwezi azuba, ziindi zyamwaka eelyo mazuba amasiku naayelene, azimwi zinjaanji. Alimwi bakali kukonzya kuzyiba kakuyanda kucitika cintu mumweenya wakujulu kakwiina kubelesya mincini mbuli ndiswe mbotucita mazuba aano.\\n9 Sola Scriptura nkokwali kulilauka kwa Basikutongooka aabo Bakabambulula lusyomo lwabo. Aaya mabala aamulaka waci Latini aamba kuti \"Mangwalo Alikke.\"\\n10 \"Mulimo wamweengwe wakutalikila kubalila mazuba munyika, wakabaa mpuwo mumusela wa 13th eelyo basyaazyibwene bazilengwa leza nibakagambwa kuti muntu uuli mubwato inga wafwamba kubalila ciindi nokuba kusweekelwa mazuba munzila iili boobo. . . . . Bapoopo banjaanji amalelo manjaanji akatalika kulibikkila myeengwe yakubalila ciindi kweendelanya mbuli zisi zyabo.\" (The Jerusalem Post, http:\/\/www.jpost.com\/Jewish-World\/Judaism\/Ask-the-Rabbi-A-matter-of-time-167236, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 18, 2017.)\\n11 http:\/\/adventist.ph\/philippines-profile, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 8, 2017.\\n12 https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Department_of_Alaska, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 12, 2017.\\n13 BBC News quoting Michael Walsh, the Kiribati Honorary Consul to the UK, http:\/\/www.bbc.com\/news\/world-13334229, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 13, 2017.\\n14 http:\/\/www.chabad.org\/library\/article_cdo\/aid\/1736567\/jewish\/The-Sabbath-the-International-Date-Line-and-Jewish-Law.htm, cakazubulwa mu Kaanda Kaniini 18, 2017.","num_words":3729,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Makani Aakubeja! Mujibelo tamuli mu Nsabata Pe Print\\nMakani Aakubeja! Mujibelo tamuli mu Nsabata Pe\\nKubala kabotu-kabotu makani aamisela yabantu, Mangwalo, alwiiyo lwa zilengwa leza zya mweenya wakujulu, kuyubunuka kasimpe kagambya kuti Mujibelo tiili Nsabata aybuzuba bwa ciloba yamu Mangwalo, nokuba Nsondo tiili buzuba naakabuka kuzwa kubafu Mufutuli!\\nArthur S. Maxwell wakaanide kaano kamwi kasendekezya mamanino aankondo eeyo yakacinca bweende bwamusela wabantu. Kweendelanya ambwaakamba Maxwell, bwato bwaba Spanishi Armada oobo bwabakali kutandaanya mato aabakuwa ba Britishi aayo aakajisi ntobolo zinsyoonto, aabo bakasangene mulumamba lwa Musololi uutobela Silutwe Nelson Mupati. Mato aaba Spanishi akali manji kwiinda mato aaba British alimwi kwakalibonyaanga inga bakali kuyoozunda nkondo kakwiina cibakatazya. Pele kakwiina cintu cakabacenjezya, umwi sibwato waba Britishi wakaanzukila mumeenda kuzwa mubwato. Kulanga mbuli mbuzyakabede zintu muciindi eeco, bunji bwabasololi balumamba nibatakaima kulindila yooyo wakalokela mumeenda, nibakazumanana akumusiya musyule. Nkaambo nzi ncobanga babikkila maumi aabantu bali mubwato boonse muntenda kuti bavwune buyo muntu omwe?\\nPele eeco teesyi ncecintu cakacitika nokuba boobo. Kwakapegwa malailile kuti anunwe kuzwa mumeenda ooyo sibwato mu Britishi wakaloka. Mato aaba British akaimaima. Mpoonya kwaleleenzyegwa bwato bwakuvwunina muntu ooyo.\\nNaakabona cakali kucitika, musololi walumamba lwaba Spanishi taakasyoma kuti inga kwaba muntu uulibikka caali muntenda yakuzundwa nkondo mbuli boobu mukuyandisya buyo kuvwuna sibwato omwe. Mpoonya wakayeeya kuti ambweni ooyo musololi waba Britishi wabona mato aabalongwenyina kugoko aazya kuzyoomugwasya. Ninzi acimwi cinga camupa kuti ayime kwaciindi kanuna muntu omwe buyo? Mukweezyeezya boobo, mato aaba Spanishi akacengululwa akutija mpeenya aawo, akusiya ba Britishi kabalibambide kulwana ciindi ciboola.\\nMubwini, ooku kweezyeezya boobu nkokwakaletelezya kuzundwa kwaba Spanishi eelyo cisi ca Spain nicakasanganya antoomwe acisi ca France kuti zilwane ba Britishi ku Nkondo ya Trafalgar. Ba British bakazunda munkondo ya Trafalgar eeyo, “Bakapwayaula mato ookwa Napoleon amakanze aakwe woonse aakulwana . . . [Eeci] cakasyesya nguzu zyabulelo bwa Napoleon, alimwi akumuletela kuzundwa akunyangwa bulelo bwakwe.”1 Kuti musololi walumamba lwaba Spanishi naatakatija nkondo kalaa manjezyeezya ngaakali kuliyeeyela, Nelson naakazundwa, nkabela ayalo Nkondo yaku Trafalgar niyakakotokwa munzila yaandeene kuti niyakasikila mpiilwaninwa. Musela wabantu niwakaliimpene mbuwakaba ciindi eeco pele buyo nkaambo kakweezyeezya kulubide kwamuntu.\\nNtenda ya Manjezyeezya\\nManjezyeezya abelesya twaambo tuzyibidwe kale kuti ntusimpe (nokuba tuzuminwa kuti nje mizeezo iiluleme) mukusendekezya akulengelezya zintu zyakubeja. Kaambo keni kalibonya nkakuti aayo manjezyeezya atalika kusyomwa kuti nkasimpe kaimwi nji katazungaani.\\nKupampanuna: “Kwaandulula nokuba kweezyeka cintu kwiinda mukukwazamuna nokuba kulungulula makani aazyibidwe.”\\nAmwi manjezyeezya alasesya. Atwaambe, mbuli mukonzyanyo wakucenjezya nkwaakapede Musilisi. Dionysius Lardner kumatalikilo aamyaka yamusela 1800 kuti, kufumbwa muntu uutantide zitima zibalika kapati inga ooyo muntu wafundilila akubula muya wakuyoya. Alimwi manjezyeezya alaa ntenda, mbuli kweezyeezya kumwi kwakacitika mumusela wa 17th mukaambo kakweezyeezya kuti bulowa bwabanyama boonse bulakonzyana; aboobo eeco cakapa kuti basilisi bakali kumbele mumakani aabusilisi, batalike kubikka bulowa bwabanyama mubantu. Nkabela aabo bantu bakafwa. Kufumbwa muzeezo wa kweezyeezya kuti kulaa mpuwo kapati, azyalo nguzu zyakweena akwiinda kunsaa maanu nzipati ncobeni mukweezyeezya ooko.\\nAano mazuba, Buna Kristu bulicedwe mukooze kalucengo. Oolu nducengo luyeeme mukweezyeezya cintu cakusyoma. Pele cintu cuusisya ncakuti ooku kweezyeezya kwakatalika kaindi myaka iili 1,600 yakainda; kuladyaaminina kufumbwa muntu wakali kusola kubbununa kasimpe kaluleme.\\nOoku nkweezyeezya kulaa muzeezo wakuti, mvwiki yamazubaano, eeyo iitalikila mu Nsondo kusikila Mujibelo, yakali kuzinguluka lyoonse kakwiina kulekezya kuzwa ku Malengelo. Ooku nkweezyeezya kwakalengelezya lweeno lwakuti Mujibelo ni Nsabata yamu Mangwalo yabuzuba bwaciloba, alimwi akuti Nsondo — mbuzuba butaanzi bwa mvwiki—akuti mbobuzuba eelyo Mufutuli Yahushua naakabuka kuzwa mucuumbwe. Ooku nkucenga kuyeeme buyo mukweezyeezya. Pele ooko nkweezyeezya kulubide, cakulubizya caali.\\nMasimpe ngakuti Mujibelo tabuli buzuba bwa Nsabata oomo Mwami Yahuwah mwaakalyookezyela ku Malengelo pe. Tabusyi buzuba bwansiku bulembedwe mu Milawo iili Kkumi eeyo yakapegwa kumulundu wa Sinai, nanka njaakali kusetekanya Mufutuli Yahushua abasikwiiya bakwe. Tabuli buzuba bwa Nsabata bwamasimpe oobo bwakali kubambwa abana Kristu bataanzi mumisela mitaanzi kuzwa ciindi ca Kristu. Ayalo Nsondo tabuli buzuba oobo Mufutuli Yahushua naakabuka kuzwa kubafu. Twaambo twamusyobo ooyu tulagambya kuti wakamvwa ciindi cakutaanguna alimwi ncintu muntu ncanga weeleba, akulangisya aanga ncintu cilubide. Nokuba boobo, zintu zili mumisela yabantu, mu Mangwalo, alimwi amulwiiyo lwa zilengwa leza zyamumweenya wakujulu, zyoonse zitondezya kuti ooku kweezyeezya mvwiki iizinguluka lyoonse kakwiina kulekezya, kulinyongene.\\nKuleka buyo kuti muntu asowele twaambo ootu kulaale mbuli malweza —“Nkaambo ootu ntwaambo kuli mpotulubide!”— inkamu ya WLC yamutamba nyoonse nomwasikilwa mulumbe ooyu kuti muvwuntauzye akusanyangula kabotu-kabotu kufumbwa makani aakalubwa mumisela yabantu, akusweeka mu Mangwalo, pele aayo makani aciyobwedwe akulibonya mumimuni yeenda mumweenya wakujulu. Twakukomba mukwesu, kojula mizeezo yako: muzeezo wako ulibambile kutambula akuteelela ncakwaambila Muya ookwa Yahuwah kuti cilimasimpe. Yebo ulakonzya kumusyoma Mwami Yahuwah kuti ulakobelela mizeezo yako eelyo noyaa kuvwuntauzya kabotu-kabotu kufumbwa makani kuti ujane bumboni bululeme, akuswaanganaya “Kampango . . . akampangonyina asyoonto-syoonto, ijwi ajwi, mweengwe amweengwe, ciiyo aciiyo. Moonse oomu ulati, Aawa awaawa kasyoonto awaalya kasyoonto.” (Izaya 28:10, KJV)\\nMisela yabantu Yakalubwa Kaindi\\nOoyu mubandi wakali kufundilizya mbweenya akugambya. Ime ndakali kulemekezya mweenzuma umwi. Ooyo wakali muntu uuyiide kapati. Wakalaa digilii mulwiiyo lwabuleza. Ime ndakali kusyoma kuti walo wakali muntu uusyomeka ulaa busongo, muntu uuyandisya kasimpe. Mbwaanga wakali mweembezi wacikombelo ca SDA, ndakali mumvwide ziindi zinjaanji kapandulula ncokweeledwe kukomba mubuzuba bwini (bwaciloba bwa Nsabata); akuti kunyina abuzuba bumbi bunga bweelela kukomba (nokuba Nsondo).\\nAboobo, eelyo Ime neekamvwa makani aakuti Nsabata yaciindi camu Bbaibbele yakali kubalilwa kubelesya kkalenda liimpene alyeelyo ndyotubelesya mazubaano, walo wakali umwi akataa baabo bataanzi Ime mbeekalikuyanda kwaabilana makani aaya. Nkaambo kakuti walo wakali muntu uuyandisya kasimpe, alimwi wakali yiide kapati, Ime ndakayeeya kuti inga wayandisya kuteelela makani aaya awalo. (Pele nsyeekaninga zyiba kuti ncintu ciinda kukatazya kwaambila bantu aabo basyoma kuti balizyi zintu zinjaanji kwiinda nduwe.)\\nKutaanguna, wakakazya makani woonse aakuti imvwiki iizunguluka kakwiina kulekezya kuzwa ku Malengelo kuti akali makanaaa manjezyeezya aabantu.\\n“Eelyo kkalenda nilyaalonzyegwa kuzwa ku kkalenda lina Juliyasi kuya ku kkalenda lina Gregory, kunyina pe buzuba aamvwiki yakasweeka. Buzuba Bwane, Kavwumbi Kaniini 4, bwakatobelwa mpeenya a Bwasanu, Kavwumbi Kaniini 15,” mbwaakandiingula oobo kumwi kasandulula zintu nzyeekazyi kale.\\nWalo wakali luleme mubwiinguzi bwakwe, pele taakalungulula makani aayindilizya kusikila musyule kapati kuzwa kuciindi eeco nilyakacincigwa kkalenda. Kasimpe keni kalisisidwe mumisela iizwide musinze, aboobo kuti muntu kayanda kuti ajane kasimpe, ncintu ciyandika kudibaulisya akuvwuntauzya kuya musyule kapati kwiindilizya myaka 400 kuya musyule lyaciindi. Kucinca kuzinguluka kwamvwiki —akucinca bulamfu bwamvwiki—kwakacitika ciindi cilamfu kwiinda cuulu camyaka kalitaninga bambwa kkalenda lina Gregory.\\nMakkalenda aansiku kapati, aakazyila mumikowa yabantu baimpene, woonse akali makkalenda aabelesya mwezi azuba antoomwe. Cisi ca Ijipita cakali citaanzi kucinca kutalika kubelesya kkalenda libelesya buyo zuba, pele kutaanguna, makkalenda aaco aakayeeme akutobelezya mwezi, kaali makkalenda aabelesya mwezi ulikke (akubaa myezi iisensela ooku akooku mumwaka omwe-omwe, alimwi aziindi zyamwaka kaziimpana kusika mumyezi yiimpene), nokuba aabelesya mwezi azuba antoomwe, oomo myezi muyakasimpidwe kayeendelana akuzinguluka kwa zuba, akulesya “ziindi zyamwaka kuzelauka”. Aaka nkasimpe kakainduluka kutondezyegwa mubumboni abasyaabupampu banjaanji kwaziindi zinjaanji. Umwi Uuyiide Nicholas Campion waku Cikolo Cipati caku Wales wakalemba kuti: “Kubelesya kuzinguluka kwazilengwa leza zyamweenya wakujulu mukubambulula bupaizi amapolitikisi, eeco ncintu cilibonya ncobeni muzintu zilembedwe zitaanzi zyamisela yabantu, amumakkalenda aa Basikale aayo aakeengedwe atalaa mabwe aakayakidwe kupimya ciindi, amumilumbe yaku Mesopotamia.”\\nCiindi lwaco cilikke, cileenda kakwiina kulekezya. Nokuba boobo, eeco tacaambilizyi kuti eeyo nzila yakubalila ciindi eeco ilazumanana lyoonse pe. Pele, teesyi mbuzyakabede zintu oobu lyoonse pe alimwi kunyina anotweelede kujokela kuli Basikale bakali kubelesya makkalenda aamwezi kuti tutondezye bumboni bwakasimpe aaka.\\nMvwiki yuulikidwe mazina aa Mituni\\nBasicikolo baambilizya mvwiki yamazubaano kuti “nimvwiki yuulikidwe mazina aamituni”. Eeco ncintu cili boobo nkaambo kakuti mazuba aamvwiki akaulikwa mazina aanyenyezi, naa mazina aabaleza bamituni. Mu Cikuwa, mazina aa Tuesday, Wednesday, a Friday, akazyila kubaleza bamituni baku Norway ba: Tiw, Woden, Thor, aleza mukaintu mutuni Frigg, mukaintu wa Woden.2\\nKweendelanya kufumbwa musyobo wabantu uukananwa, aaya makani aakatazya kuzubulula, nkaambo mbucakabedaa nguzu, Cikombelo ca Katolika caku Loma cakayandisya kusisikizya kufumbwa nkwaakazyila aayo mazina aamituni aakawulikwa mazuba aamvwiki, akuzelula maanu aabantu kuti batalike kusyoma kuti aayo akali mazina aazwa mu mvwiki yamu Bbaibbele. ( Eeco cintu cakazwidilila mbuli mbokulibonya mazubaano kuti bantu banji baceezyeezya kuti Mujibelo nje Nsabata yamu Mangwalo.) Kwakali mulimo mupati wakucinca mazina aamazuba aazyila kumituni akwaasisikizya mumazina aamu Bbaibbele. Mumajwi amwi ooku nkokwaamba kuti: akawulikwa kuti “Buzuba Butaanzi,” “Buzuba Bwabili,” “Buzuba Bwatatu,” mbweenya oobo kuya kumbele.\\nMumakanze aaya, Cikombelo ca Katolika cakazwidilila aasyoonto buyo. Mumilaka minjaanji yaambaulwa mazubaano, buzuba bwakali kwaambwa kuti “Mujibelo” (naa buzuba bwa Saturn) bwakaulikwa zina lipya lyakuti “Nsabata” , kakuli oobo buzuba bwakali kwiitwa kuti “Nsondo” (buzuba bwa Zuba) lino bwakaitwa kuti “Mbuzuba bwa Simalelo.”\\nKuvwulyuunga: “Kukopa maanu aamuntu nokuba kusisa cintu cakuti cikatazye kuzyiba, kuteelelwa akucimvwisya. Kupyopyonganya nokuba kusizya cintu.”\\nNokuba boobo, kutabi muntu uulubizya naba omwe aawa pe. Mulimo wamakanze aayo wakali wakwiinda bantu kunsaa maanu akusisa Nsabata yamasimpe yamu Bbaibbele. Eviatar Zerubavel, mwiiyi muna Israeli wazilengwa zyabantu ku Cikolo cipati ca Rutgers, wakalemba bbuku likondelezya lilaa mutwe wakuti The Seven Day Circle: The History and Meaning of the Week. Mubbuku eelyo, walo ugaminide kulemba kuti matalikilo aamvwiki yamazubaano akazyila mumituni, amumakanze aaCikombelo ca Katolika aakuvwunikila akuvwulyuunga matalikilo aayo. Walo wakalemba kuti:\\nNokuba kuti cakasoleka buti kuzabanganya mvwiki akuyuulika mazina aabuna Kristu, eeci Cikombelo cakasala kuzumanana kubelesya mazuba aali ciloba mumvwiki mbuli ba Juuda mbobakali kubalila mazuba.Eeci tacili cintu cakusobanina pe; nkaambo eeci cikombelo nicakasala kubelesya mazuba aali ciloba aaba Loma mukubalila mvwiki zyaco . . . Tee kayi, eelyo nicakazimaanya Nsabata, icikombelo cakazimaanya akaambo kakubamba mvwiki yamazuba aali ciloba yaba Juuda.\\nKuzumanana kubamba mvwiki yamazuba aali ciloba, ncintu citondezya kuti cikombelo cakalizwide mpuwo akujatikana mubuJuuda, kwiinda buyo kuti cilizandule kuzwa kubuJuuda akusowela kulaale ciyanza cakubalila mazuba aali ciloba aamvwiki. Nokuba boobo, kulanga buyo mazina aayo aawulikidwe mazina aamvwiki mumilaka minjaanji ya Bukuwa, ncintu ceelede kutwiibalusya kuti mvwiki yabuJuuda teesyi cintu cabupaizi cilikke cakubambila mvwiki yamazuba aali ciloba pe. Mbuli mbotutibone lino, kwakaba kuswaanganya mvwiki yabuJuuda amvwiki yamituni antoomwe aciindi mpeenya Buna Kristu nibwakajuzyigwa mu Bulelo bwa Loma akubamba mvwiki yamazuba aali ciloba iijisi mazuba aawulikidwe mituni akumwaikila atalaa nyika mumasi manjaanji aaciliko aano mazuba.3\\nMumajwi amwi, Zerubavel waamba kuti, mvwiki yamazubaano yakaanzwa caali munzila mbwiibambide abantu, kuleka kuti yakali njemvwiki yakaliko lyoonse kuzwa kumatalikilo pe. Zimwi mvwiki zilaa mazuba amanjaanji, zyakabikkwa ambali pele mvwiki yamazuba aali ciloba njiyakasalwa caali kuti ikonzyanye amvwiki yabu Juuda iila mazuba aali ciloba.\\nEelyo bantu nobatondezyegwa masimpe aali mumisela yabantu bakaindi: kuti buzuba bwa Mujibelo bwamazubaano teesyi buzuba bwa Nsabata yamu Bbaibbele, bantu banji baanka kutaminina kuti mumilaka minjaanji, buzuba bwamvwiki bwaciloba bwiitwa kuti “Nsabata” alimwi kutali kubelesya buzuba bwamituni bwakuti Mujibelo, buzuba bwa Saturn. Zerubavel upandululammakani aaya kabotu-kabotu. Walo waamba kuti:\\nNokuba kuti Cikombelo ca Katolika caku Loma cibikkide mulawo wakutobela ciyanza cabuJuuda [cakuulika] akubalila mazuba aamvwiki, aaya mazuba akawulikwa mazina aamituni kuzwa mumusela wabili wacikombelo cabamatata, alimwi akalaa mpuwo kapati akubelesyegwa abana Kristu kuzwa mumwaka A.D. 269. (Alikke makanze aabana Kristu kuti basole kujokolosya mazuba aamvwiki aaba Hebulayo, akali buyo mukugwisya “mazina aamituni” mu Muswaangano Mupati ku Pennsylvania, pele akuzumanana kuba acilongwe mu Nkamu ya Bulongwe, akataa myaka, 1682 a1706. Mubwini, kusikila buzuba buno, Ba Quaker baciinduluka kwiita zikolo zya Nsondo kuti “Nzikolo zyabuzuba Butaanzi.”) Mbuli mbutwalibonena kuti kunyina mazina aamituni aawulikidwe mazuba mumilaka yaci Giliki nokuba milaka iimwi iisweene ayooyo ya Bukuwa, Ncikombelo buyo ca Kujwe cakazwidilila kudyaaminina mazina aamituni.Loma taakazwidilila, nkaambo mazina aamituni aawulikwa mazuba aamvwiki, nkwaacili mumilaka ya Cikuwa, ci Germani,ci Dutchi, ci Danishi, ci Norwegiani, ci Icelandi, Swedishi, Finnishi, Lappu, ci Hungariani, ci Albaniani, ci Rumaniani, ci Italiani, ci Frenchi, ci Catalani, ci Spanish, ci Breton, ci Gaelic,ci Welsh, amuci Cornishi.\\nCilisalede kuzwa mutwaambo ootu kuti ayalo misela yamilaka yabantu itondezya kuti mpuwo yamituni yakali yambukide mu Bulelo bwa Loma boonse, cakufwamba kwiinda buna Kristu. Aboobo, kuzwa mumusela wane, eelyo Cikombelo nicakamaninizya kweendelezya Bulelo boonse, kwakacinyina aciindi cakuti cigwisye mazina aamutuni kuzwa mumvwiki yamazuba aali ciloba. . . . nokuba akataa bulelo bwa Loma, oomo milaka yakazwa kuci Latini mwiicijanwa mazubaano,even at the very heart of the Roman Empire, where languages that have derived from Latin prevail, cikombelo cakazwidilila buyo katalaa kukomba mituni kwiinda mukulibikkila mazuba obile (makkii) aamvwiki yabu Juuda abuna Kristu antoomwe, mazuba aa Mujibelo (kuti nje nsabata) abwa Nsondo (kutimbuzuba bwa Simalelo). Impuwo yamituni yakalaa nguzb kapati muzisi zyakli mumbalaa Bulelo bwa Loma, oomo Buna Kristu mubwakasika mumyaka yakatobela kumbele. Milaka ya Bakuwa,ba Dutchi, ba Bretoni, ba Welshi, aba Cornishi, njemilaka ilikke akataa cooko ca Bukuwa eeyo iicijsi mazina aamituni kaawulikidwe mazuba aamvwiki, alimwi icaambaulwa mumasena oomo Buna Kristu mubwatakajisj mpuwo mumisela mitaanzi yamusela wesu, eelyo mvwiki yuulikidwe mazina aamituni niyakacili kuyaa kuyambikila atalaa nyika. Kunyina akataa milaka eeyi mulaka wakazyila kuci Giliki nokuba ci Latini, eeyo milaka iiswaangene kapati acikombelo. Eeci ncintu cili masimpe ncobeni amumilaka imwi iicijisi mazina aamituni mubuzuba bomwe nokuba obile aamvwiki yabuna Kristu abuJuuda— milaka yaci German,ci Gaelic, ci Danish, ci Norwegiani, ci Icelandi, ci Swedishi, ci Finnishi, ci Hungaria, aci Albani.4\\nNcenciceeci milaka minjaanji mazubaano nciyakawulika buzuba bwakaindi bwa “Mujibelo”kuti bwiitwe kuti “Nsabata”abuzuba bwakaindi bwa “Nsondo” kuti bwiitwe kuti “buzuba bwa Simalelo.”\\nKumwi kuvwuntauzya kwakatondezya kuti kusikila mumilaka iili makumi cisambomwe ayosanwe, mazuba aamvwiki akawulikwa mazina aabaleza bakombwa mituni bansiku bali ciloba—Zuba, Mwezi, nyenyezi zya Mars, Mercury, Jupiter, Venus, a Saturn. Alimwi cilengwa cakwiituluka mazuba kubelesya mazina aaya lino ciliyambukide kapati muzyooko oomo Buna Kristu mobulaa mpuwo kapati.\\n“Mipailo yakupailila baleza bamituni yakali cibeela cakukomba mimuni yamweenya wakujulu.”\\nRobert L. Odom, Sunday in Roman Paganism, p. 158.\\nTaceelede kuba cintu cakufubafuba , nokuba boobo, kweezyeezya kuti kubambilila mazuba aamvwiki kwakazyila kuba Hebulayo nanka bana Kristu. Mangwalo Aasetekene alayubununa kuti bamaJuuda bansiku bakali kubalila mazuba aabo kubelesya myeelwe, kumwibuzuba bwa cisambomwe abwaciloba kabwiitwa kuti “buzuba bwakulibambila” a “buzuba bwa Nsabata” kaatobelene oobo.\\nMabbuku aasandulula mabala azimwi zilembedwe zilazuminana kuti mazina aamazuba aajanwa mukkalenda akazyila kubantu bakomba mituni.5\\nAlimwi mbuli mbutwaamba kale: mvwik yuulikidwe mazina aamutuni tiiyakazyila kumvwiki yamu Bbaibbele pe. Yakazyila kukukomba mituni. Cikombelo cakasoleka kapati kusisikizya kasimpe aaka kwiinda mukucinculula mazina aamvwiki alimwi mukucita boobo, cakazwidilila asyoonto buyo.\\nMatalikilo aa Mvwiki ya Mituni\\nImwviki yamazubaano ilaa mazuba mbweenya mbuli mvwiki yamu Bbaibbele. Pele, mbuli mbutwatondezya, mazina aamvwiki eeyi, abweende bwakuzinguluka kwamvwiki, tiizyakazyila kumvwikiyamu Bbaibbele pe. Zerubavel ooyo waambwa kale mucibalo eeci, wakati, “Icikombelo cakasala caali kuzumanana kutobela mazuba aali ciloba aamvwiki yabu Juuda. Eeci tacili cintu cakusobanina pe; calo nicakasala kutobela mazuba mbwaakali kuzinguluka mubulelo bwa Loma kaala mvwiki yamazuba lusele.” Tulabandika aakale zinjaanji zijatikizya makani aaya, pele lno atumvwisisye kuti mvwiki yamazubaano tiiyakazyila kumvwiki yamu Mangwalo. Pele, yakazyila kukukomba mituni akukonzyanisyigwa bulamfu kumvwiki yamu Bbaibbele ooko nkoyatakazyila.\\nKkalenda lyababezedwe akasamu ku Mazyiba aakusambila ookwa Titusi ku Loma.\\nImvwiki yamituni ilaa musela wayo wiigaminina ilikke, kakwiina kujatikizya Mangwalo. Eelyo mvwiki yamituni niyakaswaangana akutalika kuzuminwa mukkalenda lina Juliyasi, kwakaanzwa mvwiki mpya iila mazuba aali ciloba eeyo yakali kutalikila Mujibelo! Bikkila maanu musa kuti,mbuli mukonzyanyo ooyo wa kkalenda lya “kasamu”eelyo lyakajanwa kumazyiba aakusambila ookwa Titus, lyakabambwa mumunzi wa Loma mu A.D. 81. Mpolili atala kuli baleza bamituni bali ciloba, kabeendelana amazuba aamvwiki. Leza mutni mutaanzi uutondezyedwe ngu Saturn. Walo ujisi sikela nkaambo wakali kulanganyigwa kuti ngu “leza wabutebuzi”.\\nMutuni uutobela wakali leza wabuzuba bwabili bwamvwiki, ngu Sol, naa mutuni wiiminina zuba, kasamide mushini wamumuni. Buzuba bwatatu bulaa leza mukaintu, Luna, kasamide mushini wakapapa kamwezi. Baleza bamwi balatobela mumulongo mbuli butobelana mazuba ngobawulikwa: Mars, leza wa nkondo, kasamide ngowani; Mercury, kasamide ngowani ilaa mababa alimwi kajisi ankoli iizambaidwe nzoka zyakafwalwa; Jupiter, ajikumbatide mipeni iikoay ndabo mbuli cilengwa cakwe; mpoonya kumamanino, mubuzuba bucaalizya bwa leza waluyando mukaintu, Venus.\\nEeci ncecisalazya ncobeni kuti mvwiki yamazubaano tiiyakazyila mu Mangwalo, nkaambo aciindi eelyo niyakatalika kubelesyegwa mu kkalenda lina Juliyasi, yakali kutalikila mubuzuba bwa Saturn akumanina mubuzuba bwa Venus, Bwasanu. Mukya kwaciindi yakacincululwa alimwi mvwiki kuti italikile mu Nsondo akumanina Mujibelo.\\nMvwiki Ntaanzi Iina Juliyasi\\nKkalenda lina Juliyasi lyakacili lipya eelyo Mufutuli naaksika atalaa nyika. Baloma kutaanguna bakali kubelesya kkalenda lyabulelo bwa Loma, eelyo mbuli lyaba Hebulayo, lyakali kubelesya zuba amwezi antoomwe kubalila ciindi amazuba.\\nMakkalenda aaBulelo bwa Loma akayeeme kuzibeela zya mwezi uubonwa ameso. Bapaizi bakomba mituni bana Loma, baitwa kuti ba pontiffu, mbibakalaa mulimo wakweendelezya kkalenda. . . .\\nKusikila kuciindi ca Julius Cæsar, myezi tiiyakacili kweendelana aziindi zyamwaka. Nkabela Julius Cæsar wakabelesya nguzu zyakwe zyabu pontifex maximus (mupaizi mupati) akubambulula kkalenda eelyo lyakatalikide kukatazya kubalila alimwi lyatakaluleme.6\\nJulius Cæsar wakatamba Sosigenes, syaazyibwene wazilengwa leza zyamumweenya waku Alexandria kuti ajane nzila mpya yakubalila ciindi.\\nSosigenes wakasala kuti ilikke nzila yeelede njakusiila limwi kkalenda libelesya mwezi. Myezi yakeelede kutobelana kiitobela ziindi zyamwaka, alimwi wakasala mwaka wakuzunguluka kwazuba, mbuli mukkalenda lyaku Ijipita . . . Cintu ncaakalangene kufumbwa muntu wakali kubambulula kkalenda cakali cakuti, kwakanyina nzila yakucinca myezi pele kiiceendelana a zibeela zya Mwezi antoomwe a ziindi zyamwaka. Icakali cintu ciyandika kusiila limwi nzila yakaindi yakubalila ciindi akubamba kkalenda lilyeendelezya.7\\nIkkalenda lyabakomba mituni, libelesya buyo zuba lilikke, lyakaulikwa zina lya Juliyasi, ooyo wakalaa mulimo wakulazyika ansi kkalenda libelesya mwezi lya Bulelo bwa Loma.\\nEelyo kkalenda lipya lyakaitwa kuti ndikkalenda lina “Juliyasi” nkaambo lyakaanzwa muciindi ca Julius Cæsar. Mu 45 B.C.E., mazuba aali 90 akasanganyigwa ku kkalenda kutegwa eelyo kkalenda libaa myezi yeendelana aziindi zyamwaka. Pele aawa mpaali kasimpe keni bantu naji nkobawuntuluzya. Eelyo kkalenda lipya lina lyakalaa mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya . . . pele mvwiki zyalyo zyakalaa mazuba aali lusele! “Makkalenda mataanzi aana Juliyasi taakali kweengwa mbuli mbotucita mazubaano, pele mazuba akalibikkidwe mumulongo, alimwi mazuba aamvwiki akawulikidwe mabala A kusikila ku H.”8\\nAaka nkasimpe kakonzya kujanwa mumalembe aamisela amumayake aansiku. Ncobeni kufumbwa kkalenda lina Juliyasi lyansiku, liitwa kuti fasti, alimwi liciliko mazubaano, lilaa mvwiki ilaa mazuba lusele. Kuyungizya boobo, woonse makkalenda aamusyobo ooyo, azyila kuciindi ca Cæsar Augustus kusikila kuli Tiberius Cæsar, nanka kuti kuzwa mumwaka 32 B.C.E. Kusikila mu 37 C.E. Eeci nciindi cilamfu kapati kwiinda buumi mbwaakapona boonse Mufutuli Yahushua naakali anyika. Imvwiki ilaa mazuba aali lusele iina Juliyasi, yakali kubelesyegwa aba Loma mubuumi bwa Yahushua. Njekkalenda eeyo njibakali kubelesya aabo basikalumamba baciLoma aabo bakatumidwe kugatela ku Palestaini. Aawa lino mpampawo mpotujanina kaambo kakondelezya: Kwakali makkalenda obile aakazyibidwe kale akataa mabaJuuda mubuumi bwa Yahushua:\\nKkalenda libelesya zuba luzutu lya BaLoma aabo bakazundide bana Isilayeli, kalilaa mvwiki yamazuba aali lusele iizinguluka lyoonse kakwiina kulekezya; alimwi a,\\nKkalenda litobezya mwezi-azuba lyaku Malengelo, eelyo lyakajokolosyegwa mumusinzo wa Kulonga, kalilaa mvwiki yamazuba aali ciloba alimwi kayiinduluka kutalika mu buzuba bwa Mwezi Mupya.\\nNdilili kkalenda webo ndyoyeeyela kuti bamaJuuda ndibakali kubelesya muciindi eeco? Cilakondelezya kubona kuti bunji bwazilembedwe eezyo zyakavwukkulwa ku Lwizi lwa Munyo zijisi nzila zinjaanji zisoleka kuswaanganya mazuba aamakkalenda obile. Eeci cilikke buyo ciyubununa kuti kwakali nzila zyobile zyamakkalenda aakubalila ciindi munyika ya Palestine aciindi eeco. Ncintu citupa bumboni bwakuti bamaJuuda bakali kubelesya kkalenda liimpene kwiinda leelyo ndibakali kubelesya basimalelo babo.\\nAaya makomwe aakkalenda litaanzi lina Juliyasi atondezya myezi kuzwa mu Kasangalubwi kusikila mu Nalupale. Mabala A kusikila ku H akali kwiiminina mazuba aamvwiki. Eeci ncecisalala kulibonya atalaa makomwe aaya, akutondezya kuti mvwiki iina Juliyasi yakalaa mazuba aali lusele.\\nKkalenda lina Juliyasi lyakali kkalenda lyabakomba mituni alimwi libelesya zuba luzutu. Kkalenda lina Gregory eelyo libelesyegwa mazubaano, alyalo mbweenya, ndakukomba mituni alimwi libelesya zuba luzutu. Lilakonzyanya akkalenda layabakomba mituni, libelesya zuba, lina Kuliyasi, alimwi kunyina nokuba asyoonto aawo mpolikonzyene a kkalenda lya Bbaibbele lyeendelezyegwa aamwezi azuba lyokwa Yahuwah.\\nZilembedwe atalaa Zyuumbwe\\nZintu zyakalembwa atalaa zyuumbwe abana Kristu zijisi bumboni bwakuti banaKristu bataanzi bakalaa luzyibo lwa kkalenda lina Juliyasi akkalenda lya Bbaibbele, alimwi kwiimpana kwa makkalenda obile aaya. Aboobo, tacili cintu cikatazya kwaamba kuti bakasalide kukomba kababelesya kkalenda lya Bbaibbele mbweenya mbubakali kubelesya kkalenda lina Juliyasi kucita makwebo kumisika. Mucilembedwe mutwe wakuti Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, Ernst Diehl wakalemba cakalembedwe atalaa cuumbwe citobela eeci kuzwa mu 269 C.E.:\\nMunguzu zya Claudius a Paternus, mubuzuba bwa Nones bwa November, mubuzuba bwa Venus, amubuzuba bwa 24th bwa mwezi uutobezya mwezi uulibonya ameso, Leuces wakabikka [ciibalusyo eeci] kubikkila mwanaakwe uuyandwa musimbi Severa, akubikkila Muya Uusalala Wako. Wakafwa [kalaa myaka yakuzyalwa] iili 55, amyezi iili 11 [a] mazuba aali 10.9\\nEeci ncecilembedwe cimwi akataa zyoonse zyansiku zyabuna Kristu zilembedwe atalaa zyuumbwe zijanwa mumunzi wa Loma alimwi cilakondelezya kuzyiba nkaambo cila anzila zyobile zyakubalila mazuba! Buzuba bwa “Nones” bwa November bwiiminina Vwumbi Pati 5. Mumwaka ooyo, oobo buzuba bwakasika muli bwa 24th bwa mwezi uutobezya mwezi uubonwa ameso, oobo bwakeelede kuba “Buzuba Bwabili” mu mvwiki ya Bbaibbele.\\nEeci ncintu ciyandika kapati nkaambo kuti “Buzuba Bwabili” mumwezi ooyo kabuli bwakasika muli Bwasanu, nkokuti buzuba bwaciloba—alimwi bwa Nsabata—bwakaswaangana abuzuba bwakukomba mituni bwa Wednesday naa “buzuba bwa Mercury”!\\nBasicikolo baJuuda balazumina\\nKwaciindi cilamfu loko, kukomba kwa baJuuda Mujibelo kwakali kutamininwa kuti “kutondezya” kuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele. Pele eeco kunyina acimbi pe pele manjezyeezya aabuntu: BaJuuba bakomba Mujibelo. Aboobo, Mujibelo nje Nsabata nkaambo ndendilyo baJuuda nobakomba.\\nNkaaka kasimpe keni, basicikolo baJuuda balizyi kabotu kuti Mujibelo teesyi Nsabata yamu Mangwalo pe. Nzyeezyo zitobela zyakalembwa abasicikolo baJuuda, kabazuminide ncobeni.\\nMulugwalo ndwaakalembwa kuli Dr. L. E. Froom, mubuzuba bwa Mulumi. 20, 1939, [Mwiyi Louis] Finklestein [wa Cikolo Cabuleza caba Juuda ku Amelika] wakazumina cakumaninina kuti, “Ikkalenda lyamazubaano lya baJuuda lyakabambwa mumusela wane.” Maimonides abamwi baJuuda babalila ciindi balazuminanan kuti kkalenda lya baJuuda lyamazubaano liyeeme luzutu “kubweende bwa zuba amwezi, pele kkalenda lyamasimpe lyakasiigwa kumbali.”10,11\\nMaimonides (1135-1204), mwiyi, musongo alimwi musilisi.\\nMwezi Mupya ucili, alimwi Nsabata ayalo kumatalikilo, yakayeeme kubweende bwa mwezi uulibonya . . . Kumatalikilo, Mwezi Mupya wakali kusekelelwa munzila njeenya mbuli Nsabata; mukuya kwaciindi wakatalika kucesyelwa bulemu kumwi Nsabata yakatalika kuba buzuba bwabupaizi buyandisyigwa akataa bantu, buzuba bwakulizeeza akupegwa malailile, buzuba bwaluumuno akusekelela mumoyo.12\\nLno Nsabata mbuyakaba buzuba buyandisyigwa bwakulisetekanya alimwi amazuba aali ciloba naakatalika kuyandisyigwa, imvwiki yakayaamunwa kuzwa kumwezi nkuyakayeeme kusaanguna. . . . .13\\nMyezi yamwaka yakali kweendelezyegwa amwezi, alimwi yakali kutalikila mumwezi mupya (hodeshi, eeco caambilizya kuti “mwezi.”) Kuzwa muciindi ca Bami bamu Bbaibbele, mwezi mupya wakali kusekelelwa mumazuba obile aamapobwe (I Sam. 20:24-47.)14\\nAmulangisye ncaakaamba Mwiyi Finklestein atala aawa kuti nkuzumina caantangalala kuti kkalenda lyaba Juuda lyamazubaano liliimpene kuzwa kuli leelyo lyakali kubelesyegwa kuutaninga sika musela wane alimwi Maimonides uya kumbele kwaamba kuti kkalenda litaanzi “lyakalazyikwa ansi.”\\nEeco cakacitika boobo nkaambo kakupenzyegwa kwa cikombelo cina Kristu citaanzi kwakali kucitwa acikombelo(Cikombelo ca Katolika) eelyo nicakabaa nguzu mumusela wane. Alimwi bamaJuuda bakalaangulukide mumakani aamusela aaya, kabalizuminina kuti bakalicinca ncobeni kkalenda nkaambo kakudyaamininwa akutundululwa kapati.\\n“Mubulelo bwa Constantius (337-362) kupenzyegwa kwa baJuuda kwakaindila cakuti . . . akwalo kubamba kkalenda [kwakali] lesyedwe pele buyo kuti koyanda kupegwa cisubulo cicisa ncobeni.”15\\nKwaambilizya mwezi mupya kwiinda mukulangilizya mwezi mupya, alimwi amwaka mupya nocisika ciindi camalubaluba (munyika ya Palesitaini), inga kwacitwa buyo aba Sanihedulini. Muciindi ca Hillel II [mumusela 4th C.E.],a Mweendelezi wamamanino waba Sanihedulini, baLoma bakakakasyila limwi ciyanza cakubalila myezi. Hillel II wakacaazya buyo kusinikizya bantu kuti batalike kubelesya kkalenda eelyo ndyaakabambulula, aboobo munzila eeyo wakazumizya ba Sanihedulini kuti batalike kubamba makkalenda aazya mumyaka iitobela yoonse.16\\n(Kutegwa ubale zinjaanji, kobala cilembedwe mucibalo eeci: Constantine I a Hillel II: Balombwana Bobile Bakeena Nyika Yoonse.)\\nBasicikolo Bakatolika Balazuminizya\\nMuswaangano waku Nicæa ucilangwa kuti ngomuswaangano uulaa nguzu kapati wakakkedwe acikombelo.\\nCintu cikondelezya ncakuti, basicikolo ba Cikombelo ca Katolika balazumina kakwiina kumamanya kuti balo mbibakacinca kkalenda eelyo lyakabaa mpuwo akusungilizya buzuba bwakukomba akataa bana Kristu. Eeco cintu cakacitikila ku Muswaangano waku Nicæa inga cafwiinsyigwamubala aakuti:\\nHeinrich Graetz mubbuku lyamutwe wakuti History of the Jews, eelyo lyakasimbwa a Mbungano ya Bulembi yaba Juuda ku Amelika mu 1893!\\nInyika yakabona kusikila ciindi cino imbungano mpati yaku Nice [Nicæa], kiiyendelezyegwa amyaanda yaba bbishopo abapaizi, amuleli wacisi kali kumbele lyabo. Bana Kristu bakayeeya kuti basekelele kuzwidilila kwamuswangano ooyo, pele bakaindizya buyo kuubaula, kupyopyonganya akutamvwana akataa muswaangano ooyo. Nkaambo mpeenya aciindi eeco, nicakaambilizya nguzu zyaco atalaa bupaizi anyika, kwakacaala kucinyina ciimo citaanzi . . . Kumuswaangano waku Nice kufumbwa kooze kakali kujatanya Buna Kristu acisyikonkubwaazyalilwa, kakakoswedwa limwi. Ipobwe lya Isita kusikila ciindi eeco lyakali kusekelelwa aciindi comwe a Pasika wabu Juuda, alimwi ncobeni mumazuba aakali kubalilwa aba Synhedrioni [Sanihedulini] baku Judæa kuti lisekelelwe; pele mumyaka iizya kumbele lyakali kunoosekekelwa kaliyaamukide kuzwa ku kkalenda lya baJuuda, “Nkaambo ncintu ciinda kufuubaazya kuti eeli pobwe liinda kusetekana atalaa mapobwe woonse, kuti swebo katucitobela zilengwa zya baJuuda. Aboobo kuzwa ciindi cino swebo atuyaamukile limwi kuzwa kubantu basesemya aaba; nkaambo Mufutuli wakatutondezya nzila iimbi. Inga caba cintu cakubula maanu kuti baJuuusa nibali kunga babbodoola kuti swebo tatukonzyi kusekelela Pasika kakwiina kugwasyigwa amilawo yabo (yakubalila ciindi amazuba).” Aaya majwi aambwa kuti akazyila ku Muleli Constantine . . . [alimwi akaba] milazyo yeendelezya Cikombelo kuti cisale cakucita abaJuuda.17\\nKunyina kudonaika kuti micito ya bamabbishipo Bakatolika baku Loma ku Muswaangano waku Nicæa ncecintu cakagaminina kucinca kkalenda lyabupaizi mukukomba kwaba Juuda abana Kristu baapositolo. Umwi uubalila ciindi, David Sidersky wakasandulula kuti, “Tiicakacili kukonzyeka muciindi ca Constance ku belesya kkalenda lyakaindi.”18\\nMumyaka yakatobela, baJuuda bakanjila “mubutale amumulilo.” Baleli banaKristu [ba Loma wabupoopo] bakakasya baJuuda kubalila ciindi akubamba kkalenda, alimwi bakalesya akwaambilizya mapobwe aamazuba. Graetz wakati, “BaJuuda [aabaapositolo bana Kristu] bakacaala kabadonaika akwiingaila nkaambo kamilazyo yabupaizi: akutazyiba kabotu mapobwe aabo naayelede kusika.” Cintu cakatobela waawo ncakuti kubalila mazuba akubamba kkalenda lyaba Hebulayo wakaba mulimo wakacaala mumaanza ookwa Hillel II alikke.19\\nMilazyo yaku Nicæa, “yakajaya Tempele lya Mulawo ku Judea,” mbuli mbulyakabede, alimwi amilazyo yansiku yokwa Mozesi yakali kululamika akweendelanya bweende bwa mwezi azuba, akubikka mucibaka cayo akubalila ciindi ciyeeme kubuzuba bweelene abusiku, mpoonya kuzwa waawo mwezi uuzwide kumweka wakali kutobela wakasalwa kuba ngo mwezi wa pasika. Kuzwa ambaakani aciindi eeyo, cikombelo ca [Katolika] cakalibambila kkalenda lyaco akulibikkila pobwe lyaco lya Isita. Ncintu cuubauba kwiide kulangila atala nciwakali kwiiminina ncobeni Muswaangano waku Nicæa alimwi ancociiminina eeco kunzila yakubalila ciindi akataa baJuuda, nkaambo nokuba kuti cikombelo cakali kuyandisya kuyaamuka kubalila ciindi kwaba Juuda, akutobela pobwe likonzya kusezyegwa, pele mukuya kwaciindi, kwakalibonya kuti mapobwe aaBuJuuda abu Katolika akali kutalikila kubalilwa aciindi comwe – . . . ciindi nobweelana buzuba abusiku.20\\n“Kutegwa akamantanye Bakomba mituni a Bana Kristu, Loma, katandila makanze aakwe mbuli lyoonse, wakabweza ntaamu yakuswaanganya mapobwe aabana Kristu amapobwe aa Bakomba mituni, alimwi, kwiinda mukupelengusya kubalulula akubambulula kkalenda, cakalibonya kuti tacili cintu cikatazya kuswaanganya Kukomba mutuni a Buna Kristu – oobo lino bwakanjombede mukukomba mituni . . . kuti bajane mumaanza akweendela antoomwe.”\\nAlexander Hyslop, The Two Babylons, p. 105, emphasis supplied.\\nBasicikolo Bakatolika balaazyi kabotu makani aaya. Ncenciceeci ibbuku lilaa mutwe wakuti American Catholic Quarterly Review ncilyakasimba kaambo kaambilizya kuti: “Insondo...ncintu cakalengelezygwa a Cikombelo ca Katolika kakwiina bumbi pe.”21 Nanka bulembedwe mubbuku lilaa mutwe wakuti Ecclesiastical Review:\\n“Balo [Basikutongooka] bayeeya kuti mulimo wabo kubamba Nsondo akwiisetekanya. Nkaambo nzi? Nkaambo Cikombelo ca Katolika mbocibaambila kuti bacite oobo. Kunyina akaambo kambi pe . . .Kubamba Nsondo aboobo mulawo wabupaizi wiimpene kumulawo wabulemu bwakujulu wakubamba Nsabata . . . Ooyo wakabamba mulawo wa Nsondo. . . Ncikombelo ca Katolika.”22\\nEeci ncintu ciyandika kapati nkaambo cipa bumboni akutondezya kuti Nsondo tabuli buzuba oobo naakabuka kuzwa kubafu Mufutuli Yahushua. Nokuba kuti babamba Nsabata-Mujibelo lyoonse basiminide kwaamba kuti mulawo wane uciliko alimwi kunyina makani ku Mwami Yahuwah kufumbwa buzuba oobo muntu mbwasala kuti akombe, bunji bwabantu bakomba mu Nsondo balauntuluzya kutaminina kwamusyobo ooyo akwaamba kuti, “Ime ndakomba kufumbwa abuzuba mazuba woonse.”\\nOoku kutwanga kuli boobo kuyeeme mukbula luzyibo. Cintu citaanzi ncakuti, mulawo wane tawaambi buyo kuti kweelede kukomba mubuzuba bwaciloba. Ulaambilizya akuti takweelede kubelekwa mulimo mubuzuba bwaciloba, mulimo weelede kucitwa mumazuba aali cisambomwe amvwiki. Kuyungizya waawo, kaambo kapedwa kukomba mu Nsondo kasimpidwe mukutwanga kwakuti Nsondo mbobuzuba naakabuka kuzwa kubafu Yahushua. Nokuba boobo, mbuli mbotwabona kale, Mufutuli taakali kukonya kubuka kuzwa kubafu mubuzuba oobo. Buzuba bwa Nsondo tabukwe ncobwiiminina mubupaizi nkaambo nciyanza ca Cikombelo ca Katolika caku Loma, mbweenya mbuli mbubakazyi lyoonse.\\nMulembi muna Katolika uumwaya milumbe muli sikapepele, Patrick Madrid.\\nAbalo basicikolo ba Katolika balizyi masimpe aaya. Patrick Madrid wakali mulembi wa Katolika waku Amelika, uukobelela cikombelo, alimwi uumwaya milumbe muli sikapepele. Mubuuba bwa Mukazi Maziba 5, 2006, Madrid wakalaa mulimo ku EWTN, Ŋanda Yaluwo ya Katolika Munyika. Lino nikwakali ciindi cakwiingula “kufumbwa mubuzyo” muli sikapepele, umwi wakali kuswiilila wakatumina luwaile akubuzya mubuzyo. Mukwaakwe wakmuntu ooyo wakali kutumina luwaile wakamwaambide kuti Cikombelo ca Katolika cakacinca buzuba bwa Nsabata kuzwa Mujibelo kuya mu Nsondo. Madrid wakapa bwiinguzi “busendekezya”zyabukatolika kuti alulamike kaambo kakuti lino tacicili cintu ciyandika kukomba mu Nsabata yamu Bbaibbele, eeco cakayubununa kuti walo wakalizyi kale makani aamisela yoonse aceeco cilembedwe mu Mangwalo. Walo wakati:\\nEeco ncaatakamvwisya mukwaakwe ncakuti Cikombelo Cakatolika tiicakacinca mulawo wa [Nsabata]. Cikombelo ca Katolika cicibamba mulawo wakubamba Nsabata akwiisetekanya, pele cicita cintu eeco mubuzuba bwa Simalelo, alimwi abalo bana Kristu bataanzi bakasezyela kubamba mulawo ooyo kuzwa Mujibelo kuya mu Nsondo.\\nCintu citaanzi ncakuti, nkaambo kwakaba kwaandaana akataa zintu ziyandika kutobelwa mu Cizuminzo Cakale: zipaizyo azizuminano zya Mozesi eezyo zijatikizya kukomba mu Nsabata akupaizya banyama, azimwi mbuli zyeezyo. Alimwi bakali kuyanda kutondezya kuti Buna Kristu buliimpene kuzwa ku buJuuda. Bwakazyila ku BuJuuda, pele bwakaliimpene kuzwa kuli mbubo. . . . . Kusekelela kubuka kwa Simalelo alufu Lwakwe mubuzuba oobo naakabuka kuzwa kubafu ncintu cilobonya kwiinda kululama.\\nAcimwi cintu ncotweelede kwiibaluka ncakuti, kkalenda lyesu ndyotutobela, kusanganya aba SDA, talili buyo kkalenda lyakabambwa a Cikombelo ca Katolika, pele ndikkalenda liyeeme kumwaka uutobezya zuba luzutu, kutali mwaka uutobezya mwezi. Alimwi kkalenda lya BaJuuda eelyo lyakali kubambwa muciindi ca Kristu litobezya kkalenda libelesya mwezi uubonwa ameso, eelyo kkalenda ndifwaafwi kwiinda kkalenda litobezya zuba luzutu.\\nAboobo cintu cizilula maanu ncakuti, abalo ba SDA lwabo tabakombi mubuzuba bwa Nsabata bwini oobo bwakali kukomba bana Kristu baciindi ca Kristu, nkaambo oobo buzuba buli mazuba manjaanji kwiimpana [kuzwa ku] kkalenda litobezya mwezi.23\\nEeci ciiyo coonse ncipati kwiinda kuzwangana akataa Mujibelo a Nsondo. Cijatikizya nzila yabupaizi bwalweeno yoonse: kukomba mituni \/ kukomba zuba kakuzundana anzila iisalala ya kukomba kwamu Bbaibbele kwa Singuzuzyoonse.\\nNkaambo Ime neekaleta antangalala twaambo toonse twa kkalenda lyamisela kumweembezi wa SDA mweenzuma, walo wakaumuna kwaciindi cilamfu. Kumamanino wakti: “Yebo uliluleme. Pele coonse Leza ncayanda ncakubamba buzuba bwaciloba kufumbwa kkalenda ndyobelesya.”\\nIme ndakanyandwa. Kumvwa kaambo kali boobo ncintu cakakazya kufumbwa kaambo nkaakaambide kakuti Taata ulangila ndiswe kukomba mubuzuba bugaminina, buzuba busalidwe.\\nZintu zisweekede mu Mangwalo\\nKuli kulubizya kucitwa kutandila muntu uuli woonse uubala Bbaibbele. Nkulubila kujani ziindi zinjaanji alimwi taakwe mulandu. Ooku nkubizya kuti, eelyo bantu nobabala Bbaibbele, bacitila boobo kabalisamikide “mizeezo iibavwumbilide kumeso aabo.” Eeyo mizeezo yakazyila muziyanza alwiiyo ndobakayiya alimwi njemizeezo yeendelezya mbobayeeya ambobasandulula zintu nzyobabala.\\nBana Kristu bakomba Mujibelo nokuba mu Nsondo nkaambo bayeeya kuti mvwiki mbwiibede mazubaano yakali kuzinguluka lyoonse kuzwa kaindi mumazuba aa Yahushua.\\nKunyina nkocilibonya kapati cintu camusyobo ooyu kwiinda mumakani aa Nsabata. Nyika yoonse iliswaangene kubelesya kkalenda lina Gregory kuzwa ciindi ca 1940. Aboobo, ncintu cijanikajanika kuti eelyo bantu nobabala makani aa Nsabata mu Mangwalo, balo beezyeezya kuti aayo makani aamba buzuba bwaciloba mwavwiki yamazubaano: Mujibelo. Ooku nkweezyeezya, kulibide.\\nCilikke ciimpene kataa kkalenda lyamu Bbaibbele akkalenda lya mazubaano cijanwa mubweende bwa mvwiki anzila yakupima ciindi iibelesygwa mukkalenda lyomwe-lyomwe. Mbuli mbotwaamba kale atala aawa, kkalenda lyamazubaano lilaa mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya. Eeci caambilizya kuti mwezi omwe utalikila mubuzuba bwiimpene bwamvwiki. Pele kkalanda lya Bbaibbele talili boobo pe. Mvwiki ya Kkalenda lya Mwami Yahuwah yakalikwiinduluka kutalika bupya mumwezi omwe-omwe. Alimwi, kkalenda lyamazubaano eelyo lyakabambwa kutobelezya zuba lilikke, talyeendelani amvwiki nokuba cintu cili buti cijanwa akataa zilengwa leza. Mukwiimpana, mvwiki yakkalenda lyokwa Yahuwah ilijatene kakwiina kulekezya ku zibeela zyamwezi uubonwa ameso.\\nKunyina pe kampango nokaba komwe mu Mangwalo aaki kapandulula kkalenda lya Bbaibbele mbolyakali kubelesyegwa nkaambo: lwakali luzyibo lwakazyibidwe abantu boonse. Boonse bantu bakali kubelesya kkalenda eelyo. Tacili cintu ciyandika kupandulula kkalenda lina Gregory ndyomubelesya nkaambo muntu woonse uupona mazubaano ulizyi lwakwe mwini.\\nNokuba boobo, kuli nzila zitondezya cintu eeco alimwi zitanteene mu Bbaibbele. Eelyo mulazyo wa Bbaibbele wakuti kaambo atalaa kaambo, mweengwe atalaa mweengwe, aawa kasyoonto, awaalya kasyoonto nuubelesyegwa kuyandaula kasimpe, kutalika kulibonya zintu zinjaanji ziimpene.\\nMazuba Mataanzi aa Myezi Mipya\\nIbbaibbele lijisi zibeela zinjaanji zyaambilizya misyobo yamazuba eeyo iitajanwi mu Kkalenda lyamazubaano: Myezi Mipya. Cilisalede kuti, kwakali nzila yaandeene yakupima akubalila ciindi yakali kubelesyegwa. Eeci ncecintu cilibonya mumvwiki ya Malenglo mubuzuba bwane: \"Mpoonya Elohimu wakati, 'Akube mimuni mumweenya wakujulu kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku; alimwi ayibe zitondezyo zyaziindi zyamwaka, amazuba amyaka . . .' nkabela kwakaba boobo.\" (Matalikilo 1:14, 15, NKJV)\\nIbbala lisanduludwe kuti “zitondezyo ” lizyila kubbala lyaci Hebulayo lyakuti owth, eelyo liiminina kuti citondezyo, ciibalusyo, cibonesyo, cikwankwani naa caando. Alyalo bbala lisanduludwe kuti “ziindi zyamwaka” lilaa mulimo mupati. Lizyila kubbala lyaci hebulayo lyakuti mo’ed eelyo lyaambilizya kuti ciindi cigantidwe naa ciindi camwaka, kapati pobwe. Lilabelesyegwa mubbuku lyoonse lya BaLevi \/ Bapaizi 23, kalyaambilizya mapobwe ookwa Yahuwah: “Alimwi Mwami Yahuwah wakaambila Mozesi kuti, Baambile bana ba Isilayeli, nkabela ubaambile kuti, Kujatikizya mapobwe ookwa Yahuwah, aayo ngomunikwaamba akusetekanya kuti mapobwe Aangu.” (Bapaizi 23:1-2, KJV) Ipobwe litaanzi lilembedwe lyakali pobwe lya Nsabata yabuzuba bwaciloba. Mpoonya amwi aakapedwe akali mapobwe aaciindi comwe amwaka.\\n“Nkaambo mapobwe aabuJuuda akali kusikila muziindi zyakagantidwe, eeli bbala liyeeme kapati kumapobwe aayo . . . Mo’ed ndibbala libelesyegwa mukwaamba miswaangano yoonse yakubunganina kukomba. Lyakayeeme kapati ku civwuka cakupailila. . . ooko Mwami [Yahuwah] nkwaakali kuswaanganina abana ba Isilayeli muziindi zigaminina kuti ayubayunwide kuyanda Kwakwe. Ndibbala libelesyegwa kanjaanji kwaamba mbungano zyabantu bokwa [Yahuwah] zibungene kukomba.”24\\nMusemo wakkalenda eelyo ndyaakabamba Mwami Yahuwah ku Malengelo nkweenda kwa mwezi. Muukweenda kulikke, mukonzya kupiminwa ciindi. Mulimo wini wakutobelezya bweende bwa mwezi wakali wakupima akubalila mazuba aasetekene akujulu! “Walo wakapa mwezi mulimo wakutondezya ziindi zyamwaka.” (Intembauzyo 104:19, KJV) Aawa alimwi, ibbala lisanduludwe kuti “ziindi zyamwaka” ndyakuti mo’ed, naa kuti, “mbungano zyabanru bokwa Yahuwah zyakubunganina kukomba.”\\nMazuba mataanzi aaMyezi Mipya, akali mazuba aayandika kapati, kubaa mulimo, munzila yakubamba ciindi yamu Bbaibbele yoonse nkaambo akali mazuba aayendelezya matalikilo aamyezi amatalikilo aamvwiki. Nkaambo buyo kakuti ootu ntwaambo tutazyibidwe kubana Kritsu banjaanji, eeco tacaambi kuti basicikolo bana Kristu tabaazyi makani aaya abalo pe:\\nMwezi wakali cibeela cakupima ciindi eeco cakayeeme ku mwezi uulibonya ameso. Ibbala lyaci Hebulayo liiminina “mwezi” lyakali kwiiminina akuti “mwezi” . . . Kaambo kakuswaanganya mwezi amwezi uulibnya ameso nkakuti matalikilo aamwezi lyoonse akali kutalikila mumwezi mupya. Mwezi wakali kubambwa kabootu-kabotu abantu bamu Bbaibbele. Eelyo niwakali kulibnya mbuli kapapa, wakali kutondezya kuti watalika mwezi mupya.\\nMwezi mupya ulaa mazuba aali 29. Aboobo, kapapa kamwezi kakali kutaanguna kulibonya kakali kulibonya mazuba aali 29 nokuba aali 30 kawiindide mwezi mupya wakainda. Zimwi ziindi kapapa kamwezi tiikakali kulibnya nkaambo kamakumbi. Pele eeci cakali kulekelwa kuba boobo kuti mwezi mupya inga kutalaa mazuba aayindilila aali 30 kuzwa niwakainda mwezi mupya. Eeci ncecintu cakalesya kwiimpana kapati mukkalenda.25\\nKuzinguluka kwa Mvwiki\\nCintu ciimpene mukuzinguluka kwa mvwiki ncecintu ciindide cikatazyide kumvwisisya aakataa bantu aabo basoma kkalenda lyeendelezyegwa amwezi azuba.26 Alimwi, basicikolo bakalizyi kabotu makani aaya, nokuba kuti tiibakakonzya kukambauka milumbe iijantikizya twaambo ootu. Emil G. Hisrch, mucibalo cilaa mutwe wakuti, “Mvwiki: Kuswaangana Kwazibeela zya Mwezi” mubbuku lisandulula zintu lya BaJuuda, walo wakati:\\nImvwiki yamazuba aali ciloba iliswaangene aciindi cakuzinguluka kwa mwezi uulibonya ameso, yalo ilaa cibeela cane mukuzinguluka ooko. Zibeela zyone zyamwezi zyakali kubelesyegwa kapati akataa ba Hebulayo abantu bansiku bamwi; pele takuzyibidwe naa yakazyila akataa bantu aabo. Tacili cintu ciyandika kweezyeezya kuti mvwiki yakazyila kuli baku Bbabbuloni, nkaambo ncintu cikonzyeka akwaamba kuti kulangilizya zibeela zyone zyamwezi ncecaasolweda ba Hebulayo bakali kutuntulika munkanda kuti batalike nzila yakulipandawida ziindi zitobela buzuba bwa mwezi mupya muzibeela zyone zilaa maziba aali ciloba . . . Cintu ciyandikisya kwaamba ciyandika mu [Bapaizi \/ BaLevi 23:15] ncakuti mvwiki zya Pentekkositi zyeelede kuba “zikkwene”(“temimot”) eeco cilaambilizya akuti mvwiki zilakonzya kubalilwa munzila eeyi akunyonganya mulazyo ooyo.\\nEeci cintu cakwiinduluka kwaamba cilakondelezya, kutaanguna, nkaambo cilaswaanganya mvwiki yansiku kuzibeela zyamwezi; alimwi cabili, citondezya mbokweelede kubalila mazuba kusikila ku Pentekkositi kakuyandika mvwiki “zikkwene” pele eeco citondezya aanga mvwiki iizinguluka kakwiina kulekezya inga tiiyakonzya kukkwanya kubalila mvwiki zikkwene boobo pe.\\nBumboni buli mu Mazuba Aapedwe\\nNkaambo buzuba butaanzi bwamwezi omwe-omwe (buzuba bwa Mwezi Mupya) lyoonse bwakali kwiinduluka kutalika mulongo wamvwiki lyoonse, Nsabata yakali kusikila mumazuba ngeenya aamwezi uuli woonse uutobezya mwezi uubonwa ameso. Buzuba Butaanzi bwa Mwezi Mupya bulaandeene, pele mbuzuba bwakukomba. Aboobo, buzuba bwabili bwamwezi omwe-omwe, bwakali buzuba butaanzi kutalika kubeleka milimo. Nokuba mu Kkalenda lina Gregory, tulajana ciindinaciindi mwezi uubalidwe munzila eeyo. Ngooyu mukonzyanyo, Mukubwe Kaangala 2017 wakali mwezi umwi wamusyobo ooyo:\\nCilikke cintu ciimpene akataa Mukubwe Kaangala 2017 wakkalenda lina Gregory, amyezi ya Kkalenda litobezya zuba amwezi ncakuti oobu mbobweendwe bwa myezi \/ amvwiki zyamwezi uuli woonse uujanwa mukkalenda libelesya mwezi-azuba. Nkaambo buzuba butaanzi bwamwezi omwe-omwe bwakali buzuba bakukomba bwa Mwezi mupya, aboobo buzuba bwaciloba lyoonse bwakali kusikila muli bwa 8th, 15th, 22nd abwa 29th bwamwezi weendelezyegwa a mwezi uulibonya mumeso. Eeci ncitu citabilidwe mukasimpe kakuti lyoonse nokwaambwa buzuba bwa Nsabata mu Mangwalo, eeyo Nsabata yakali kusikila mumazuba aayo. Kuyunguzya waawo, kufumbwa nokupedwe buzuba bwa Nsabata bwaciloba, oobo buzuba bulakonzya kujanwa mutumpango tuli mumbalimbali tuswaangene akaambo aako. Alimwi oobo buzuba busikila mumazuba aapedwe atala aawa. Eeci tacili cintu cikonzya kuba boobo mu kkalenda litobezya mvwiki iizinguluka lyoonse kakwiina kuyozya.27\\n“Kufumbwa acibeela ca Bbaibbele aawo mpokwaambwa Nsabata a Myezi Mipya, buzuba bwabili bwamwezi lyoonse bwaambwa kuti mbobuzuba butaanzi bwakubeleka milimo, alimwi mazuba aa 8th, 15th, 22nd a 29th aamwezi ngamazuba aa Nsabata kakwiina kugwisyila nokuba bomwe!”\\nJohn D. Keyser, “Bumboni bwa Bbaibbele bwa Nsabata Iibelesya Mwezi azuba .”\\nIcintu cikondelezya ncakuti, aabo bantu bakatazyidwe kapati kumvwisisya akutambula kasimpe kakuti Mujibelo tiili Nsabata yamasimpe mbabantu aabo bazyi kabotu eeyo Nsabata ncoyeelede kubambwa akwiisetekanya: aabo bakomba Mujibelo balizyi kale. Balo balatwanga kuti, “Leza kunyina nanga wazumizya kuti Nsabata ilubwe! Ncintu citakonzyeki eeco! Aboobo Mujibelo mweelede kuba Munsabata!\\nKukazyanya kwamusyobo ooyu nkwabumpelenge. Kuleka buyo kuti Mujibelo inga mwatondezyegwa kuti teesyi Nsabata yamasimpe, pele mu Mangwalo amwalo, Yahuwah Lwakwe waambilizya kuti Nsabata iyoolubwa alimwi Walo nguuyoolomya kulengelezya kuti ulubigwe!\\nMushinshimi Jelemiya, walilauka ziyanza zisesemya eezyo zyakanjilauka munzi wa Jelusalema eelyo niwakafumpwa abana Bbabbuloni. Pele nkaambo “Bbabbuloni” ncitondezyo cabupaizi bwalweeno, Jelemiya mukulilauka kwakwe wakaambilizya acishinshimi citondeka kuciindi eelyo luzyibo lwa Nsabata yansiku ntaanzi, nolwakasweeka ncobeni.\\nYahuwah wakali nsinkondo: Walo wakamena mukowa wa Isilayeli, Walo wakabbizya mimnzi yabami yakwe yoonse: walo wakadilimuna mayake aakwe alaa nguzu, akuyungizya mumwaana Juuda kulilauka akukweema.\\nAlimwi wakabanyanga civwuka Cakwe, kubaanga wakali muunda: Walo wakamwaya masena aakubunganina: Yahuwah wakalesya mapobwe aasetekene a Nsabata kuti zilubwe mumunzi wa Ziyoni, alimwi wakasulaika mubukali Bwakwe mwami amupaizi. (Malilo 2:5-6, KJV)\\nAawa teesyi abusena alikke mu Mangwalo aawo Mwami Yahuwah mpalailila kuti uyocita kuti Nsabata ikalubwe. Ibuku lya Hosiya alyalo lilatondezya kutasyomeka kwabantu bokwa Yahuwah eakubeelanya kumukanitu ooyo wkaatalika kuvwuula abamambi bwakwe. Mwami Yahuwah ngomwaalumi wabulemu wa basyomi. “Nkaambo Mulengi wako nguukubamba mbuli mulumi wako, Mwami Yahuwah Singuzuzyoonse wamakamu, ndezina Lyakwe. Uusalala wa Isilayeli ngo Munununi wako. Ngonguwe wiitwa kuti Leza wanyika yoonse.”(Izaya 54:4)\\nKwiinda mukucengulukila kubukombi bwalweeno, “nabwiinga” ookwa Yahuwah (basicikombelo) tiibakasyomeka kuli Nguwe pe.\\nKuli zisyomyo zinjaanji zilibotela zilembedwe mucaandaano cokwa Hosiya. Swebo tulayanda kubala zisyomyo eezyo; tulayandisya kuzyoompolola. Pele zyeelede kubalwa mubwini, alimwi mubwini zyeelede kusinganya boofu bwamoza.\\nNobana bangu, amubakombelezye banyoko, nikuba kuti tabacili bakaintu bangu, ambebo nsicili mulumi wabo pe. Amubakombelezye kuti baleke bwaamu bwabo, babuleke buvwuule bwabo. Bataleka kucita boobo, njoobasamununa kuti bakacaale mbubakazyalwa.\\nAlimwi ndiyooba cita kuti bakabe mbuli cimpayuma, bakabe mbuli nkanda, njoobajazya nyota. Taakwe nenjoobabeda luse bana babo, nkaambo tabasyomeki. Banyina tabasyomeki, aabo bakabazyala bakali kucita zijazya bweeme.\\nBakati, “Ndainka kubamambe bangu, nkaambo mbabandipa kulya amaanzi, zisani zyaboya abutonje, mafuta, awaini. (Hosiya 2: 2, 3, 5, KJV)\\nCisubulo cabumambi bwakuomba mituni? Bakanyangwa cipego ca Nsabata:\\nKuciindi eeco njootondezya bwaamu bwabo kubamambe babo, nkabela taakwe naba omwi uyoobavuna kuzwa kunguzu zyangu.\\nNjoomanya lutangalo lwabo loonse, mapobwe aalikkala mwezi amazuba aamasabata, aambi oonse ngabasalide. (Hosiya 2:10-11, KJV)\\nÏmyezi Mipya”” ilisalazyidwe kuti ijanwa mukkalenda oomo Nsabata a “mapobwe aasetekene” (mo’edim) mwaakonzya kubalilwa. “Cakali cintu cakuzyibilana abupaizi bwakukomba mituni eeco cakapa kuti cikombelo cabuna Kristu cisweekelwe bwaapositolo busalala. Eeco cakajulwida mulyango kulucengo lwamusyobo uuli woonse ookwa Saatani. Pele mukutabikkila maanu kuyobola kasimpe, abalo bantu bokwa [Yahuwah] bakasweekelwa kasimpe. Eelyo kasimpe kakujulu nokatakkomaninwi mbuli mbokweelede, Mwami [Yahuwah] ulakagwisya; Walo nguulengelezya kuti kalubwe kasimpe aako.”28 Alimwi eeco ncecaacitika ncobeni.\\nKutobelezya mvwiki yabakomba mituni kwiinda mukuswaanganya bupaizi anguzu zyamfulumende mumusela wane ncecakaleta kupenzyegwa kuli boonse aabo bakacili kuyanda kulamatila ku Kkalenda lya Bbaibbele. Mbuli Robert Odom mbwaakaamba mumulumbe wakwe wakucikolo ulaa mutwe wakuti, Nsondo mu Bukombi bwa Mituni bwaku Loma: “Kulangikaanga kuli busongo bwakali kweendelezya atalaa bakomba mituni cakuti bwakeendelezya zintu kusikila mvwiki yabakomba mituni yatalika kutoobelwa aciindi ceelede kutegea ciyanza cakukomba zuba ciinda zyoonse citalike akusumpula buzuba bwa zuba kuti bulisetekene kwiinda woonse. Ncobeni eeci tiicakalicitikila buyo aanga nintenda.”29\\nOoku kusanduka aasyoonto-syoonto kuzwa kubwaapositolo buna Kristu, kuyoosikila ku Buna Kristu buvweledwe a kukomba mituni, ncecaaletelezya kubula luzyibo kuliko mazubaano mumakani aa kkalenda liluleme lya Mulengi. Mvwiki iizinguluka kakwiina kuyozya ilataaluka kuya musyule lyamusela cakuti, kuyeeyelwa kuti imvwiki iizinguluka kakwiina kuyozya yakaliko lyoonse. Pele masimpe aamatalikilo aa kkalenda lina Juliyasi aajanwa mumisela yaandeene naakalubwa, mpoonya twaambo twamusyobo ooyu twakatalika kubelesyegwa “kutondezya”kuti Mujibelo nje Nsabata yamu Bbaibbele: akuti kkalenda lyamazubaano lina Gregory lilaa mvwiki iizinguluka kakwiina kuyozya ilaa mazuba ciloba, aboobo nkokuti mvwiki zyakali kuzingulukana lyoonse kakwiina kulekezya. Ategwa nkokuti Mujibelo, mweelede kuba nje “Nsabata yabuzuba bwa ciloba” ya mulawo wane.30\\nKkalenda lya Kujulu\\nMuamngwalo woonse, Nsabata ilayandika kapati. Kuzwa ku Matalikilo kusikila ku Ciyubunuzyo, kuli kanweba kagolide, kajatanya kulyookezya kokwa Yahuwah ooko kwakasyomezyegwa kuli boonse. Tacili cintu camaanu kuyeeyela kuti Mulengi, Uulela majulu anyika, kuti taakabikka nzila yakubalila ciindi eeyo muntu naba ni, kufumbwa nkwabede njanga wabelesya nzila eeyo kuti azyibe nobusika buzuba bwa Nsabata. Atuswe ciya aawa; aaka nkaambo kalulamikidwe ncobeni eelyo umwi mweembezi wakali kubamba Nsabata Mujibelo nakaangwa amasilikani aa KGB akuwaalilwa muntolongo mucindi cabulelo bwa Soviet. Kutaanguna, bakamujalila mukaanda kakukkala muntu olikke. Mpoonya aakale wakatuminwa kuntolongo yakusubwidwa kusikila wafwa. Walo wakabambilila kubalila kufmbwa buzuba bwakainda kutegwa azyibe notiikasike buzuba bwini bwa Nsabata. Mukya kwaciindi, wakayimpya kubalila mazuba akusweekelwa ciindi. Kufumbwa naa wakanetuka kwaciindi cikubwene nkaambo kakuumwa akusubulwa, nokuba kuti kwakamucitikila cintu cimwi, tacikwe makani eeco. Kufumbwa caalengelezya kuti alube, kumamanino wakalubila lyo abuzuba bwamvwiki.\\nMa nobantu, bakamuseka basikalumamba akutalika kumufubaazya! Bakamusubula calunya. Alimwi walo wakapenga ncobeni mumoyo wakwe. Walo wakali kumuyanda Mwami Yahuwah alimwi wakali kuyanda kumulemekezya. Walo wakali muntolongo nkaambo waakaka kuleka kutobela ncaakali kusyoma. Alimwi lino, taakacili kukonzya kuzyiba kuti mbubuli buzuba bwa Nsabata, hena bwasika kale naa ubeleka mulimo mubuzuba oobo.\\nEecincecitobela kuti muntu katakwe luzyibo lwa Nsabata yamasimpe a kkalenda lyamasimpe lyokwa Yahuwah lyaku Malengelo. Takuli kuaynda Kwakwe kuti muntu uuli woonse acaale katakwe luzyibo. Alimwi taakasiila ba Adamu a Eve kapepa kasyoonto kakuti balamatike ataa cisamu kutegwa batayimpyi kubalila mazuba. Cintu ciyandisi boobo inga tiicalekelwa kubikkwa mukantu kasyoonto boobo kakonzya kunyonyooka nokuba kupindulwa!\\nKoibaluka kuti, Yahuwah ngo Sikabumba wazintu Zyoonse. Walo kunyina naakeelede kupa ba Adamu a Eve kakkalenda kalembedwe atalaa kapepa kakonzya kupya mulilo. Walo wakasimpa nzila Yakwe yakupimya ciindi Cakwe muzilengwa leza zyakwe akuzyaanzika mumweenya wajulu ooko nkobakonzya kulibonena ameso boonse bantu kufumbwa nkobakkede atalaa nyika.\\nMulimo wamwezi mukkalenda lyabulemu ulisalazyidwe kwaambwa mu Ntembauzyo 104:19 amu Matalikilo 1: 14-15. Mulimo wamwezi uutacinci ulipedwe amuntembauzyo imwi: “Unokwaanzikidwe lyoonse alyoonse mbuli mwezi, kamboni uusyomeka uuli mujulu.” (Intembauzyo 89:37, KJV)\\nMbweenya mbuli mbotali cintu cabusongo kuti Mwami Yahuwah inga wasyomezya kusunga luzyibo lwa nzila yakupimya akubalila ciindi akapepa kakonzya kupya mulilo nokuba kuzauka akunyikila mumeenda, nokuba bbwe likonzya kwaanduka, mbweenya buyo tacili cintu cabusongo kuyeeyela kuti Walo inga walekela kusunga akubalila buzuba Bwakwe bwa Nsabata iisetekene kuli sinkondonyina, Lusifa. Pele oobo mbobweende bwazintu, eeco ncecicitika, eelyo muntu nabwene bumboni bumutondezya kuti tacili boobo, pele kadadanyana kuti Mujibelo nje Nsabata yabuzuba bwaciloba yamu Bbaibbele.\\nKkalenda lina “Gregory” lyamazubaano libelesya zuba luzutu, ncintu cakaanzwa apoopo. Lyakapedelezyegwa azina lyakuti Poopo Gregory XIII! Eelyo nilyakataanguna kujuzyigwa akataa bantu, kwakali buyo masi otatwe aakalitambula alimwi aayo akali masi aa Katolika. Amwi masi akalikaka kkalenda eelyo nkaambo kakuba lina Katolika.\\nAlimwi, kkalenda lina Juliyasi alyalo tiilayakali kwiinda kululama nkaambo alyalo lyakali kkalenda libelesya zuba. Lilikke buzyo kkalenda libelesya mwezi-azuba antoomwe ndelikonzya kuganta ncobeni mazuba aasetekene aamasimpe aakukomba ookwa Yahuwah, mazuba aasalidwe kujulu kuti nziindi zyakupaila.\\nCiindi coonse ciyeeme kubweende bwazintu. Aboobo, kuli buyo misyobo yamakkalenda yone. Kufumbwa kbalila ciindi kuyeeme kunzila imwi akataa zitobela eezi:\\nNyenyezi: Makkalenda aatobezya nyenyezi ayeeme kubweende bwanyenyezi. Kkalenda lyaba Hindu libelesya kweenda kwa nyenyezi abweende bwazuba mukupima akubalila ciindi.\\nZuba: Mumakkalenda aabelesya zuba, mwaka uyaamikide ciindi mumusinzo weenda zuba kuti lizyokele abusena mpolyaatalikila kuzinguluka ziindi zyamwaka, naa mazuba aali 365 days. Ikkalenda lina Juliyasi a kkalenda lina Gregory njemikonzyanyo yakupimya zuba luzutu kubalila ciindi. Mukkalenda libelesya zuba, kunyina pe mvwiki nozyeendelana acilengwa leza cili coonse.\\nMwezi: Kkalenda libelesya mwezi liyeeme kuzibeela zyamwezi uulibonya ameso ulikke. Nkaambo kakuti ciindi cakuziguluka kwamwezi citola mazuba aali 354, ooyo mwezi mufwaafwi kwiinda mwaka wakuzinguluka kwazuba ulaa mazuba 365.Mukkalenda litobezya zuba lilikke myezi ilasensela akataa ziindi zyamwaka. Ikkalenda libelesyegwa aba Mozilemu ndikkalenda litobezya mwezi luzutu, ncenciceeco mwezi wa Ramadan ncuusensela kugama musyule mumwaka , kuzw mwaka omwe kuya kumwaka uutobela.\\nKkalenda libelesya Mwezi-azuba: Makkalenda aabelesya zuba amwezi antoomwe ngamakkalenda aazwidilide kululama akataa makkalenda woonse aabelesyegwa. Kuzinguluka kwa mvwiki amyezi kuyeeme mubweende bwa mwezi uulibonya, kakuli mwaka uyeeme kubweende bwa zuba. Kkalenda lya Bbaibbele ndikkalenda libelesya mwezi azuba.\\nKasimpe kakatantaana akuvwikkilwa kunsa lucengo amanjezyeezya cakuti ncintu ciyandika kujata camba akubambilila kabotu-kabotu kufumbwa kantu kaambilizya “tumpango twakasimpe” kasweekede. Nokuba boobo, mujulu lizwide nyenyezi kucili zintu zyobile zilaa bumboni zigwasyilizya kuganta kakwiina kudonaika kuti Mujibelo tiili Nsabata yamu Bbaibbele. Eezyo zintu mbuzuba bwakukankaminwa, a Mweengwe wakubalila Mazuba aanyika.\\nBuzuba bwa Kukankaminwa\\nKusiila kumbali woonse manjezyeezya aakuti kuli musena “uutakwe mupati cintu mujulu”, ciindi lwaco, cileenda lyoonse. Ncenciceeco mantu bamazubaano ncobaalilwa kumvwisisya nzila yakubalila ciindi oomo mvwiki mwiitayozyi kuzinguluka. Aboobo, baanka kuyeeyela zintu munzila yakkalenda lyamazubaano akwiibaluka zintu mbweenya oobo.\\nNgooyu mukonzyanyo wa Nkondo ya Marathon. Buzuba bwaambwa kanjaanji kuti niyaacitika nkondo eeyo mbwa Ivwivwi 12, 490, B.C.E. Tee wabona kaambo kaliko aawa? Kuli zintu zinjaanji zilaa kaambo mubuzuba oobo. Citaanzi ncakuti, kkalenda lina Gregory tiilyakaliko mumwaka wa 490 B.C.E. Kuyungizya waawo, nokuba kuti kkalenda lina Juliyasi lyakalaa mwezi wiitwa kuti Ivwivwi, oobo buzuba buli musyule lyaciindi kwamyaka iili 450 kalitaninga akusika kkalenda lina Juliyasi!\\nCamamanino ncakuti, mwezi wa “Ivwivwi” tiiwakaliko mu kkalenda lyaba Giliki mumwaka wa 490 B.C.E. Ikkalenda lyaba Giliki, mbweenya mbuli kkalenda lya bana Isilayeli baciindi eeco, alyalo lyakali kubelesya zuba amwezi alimwi kakuli kwiimpana akataa minzi yaba Giliki. Myezi yamnzi waku Anthens yakali kwiitwa kuti:\\nKkalenda lyakaindi lyaba Giliki kuzwa mumwaka wa c.a. 1600 B.C.E.\\nAmubone kuti kunyina mwezi wiitwa kuti “Ivwivwi” akataa myezi eeyi! Ino caamba kuti Nkondo ya Marathon yakacitika mu Ivwivwi 12?\\nKubelesya kkalenda libelesya mazuba kalitaninga sika kkalenda lini lilaa mazuba aayo ncibelesyo cilaa mulimo. Ncintu cigwasya bantu bamazubaano kuti bamvwisisye, kweendelanya akkalenda lyamazubaano, eeco cintu nicakacitika ncobeni. Kubalila kuya musyule katubelesya mazuba aakkalenda lyamazubaano ncintu ciitwa kuti kubelesya kkalenda liciyoobambwa kumbelaa mazuba Kkalenda lyamusyobo ooyu ndikkalenda litaaluka kuya musyule lyaciindi nilyatakaninga akubambwa. Nokuba kuti eeco ncintu cilaa mulimo, muntu uleelede kuzyiba nocicitika cintu eeco. Basyomi bamazubaano bakasoleka mazuba manjaanji kubalila mazuba kusikila kuciindi ca Mufutuli Yahushua, kutegwa “batondezye” kuti Walo waakankaminwa muli Bwasanu. Abamwi bakasoleka “kutondezya” kuti Kristu wakagagailwa muli Bwatatu.\\nMbulimbutwatondezya kale, zyoonse eezyo nzintu zyobile zitakonzyeki kucitwa nkaambk kakuti woonse mazuba obile aa “Bwasanu” a “Bwatatu” taakaninga sanganyigwa mukkalenda lina Juliyasi. Mumazuba aayo Yahushua naakali kupona atalaa nyika eeyi, kkalenda lina Juliyasi lyakali kubelesya mvwiki iilaa mazuba lusele. Aboobo, kufumbwa muntu uutaminina kuti Mufutuli wakaaba buumi Bwakwe muli Bwasanu nanka Bwatatu, uyaamikide mazuba aayo mukupeekezya kubalila mazuba kujokela musyule kumwi kabelesya kkalenda lyamazubaano pele lyatakaliko ciindi eeco nizyaacitika zintu eezyo.\\nCili masimpe nokuba boobo, kuti Yahushua wakakankaminwa mubuzuba bwacisambomwe bwamvwiki. Bapaizi 23 bapede buzuba oobo kuti bwakali buzuba bwa Pasika: “Mubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi kumazuba ngu pasika ookwa Yahuwah.” (Bapaizi 23:5, KJV) Mukkalenda libelesya mwezi-azuba antoomwe, buzuba bwakkumi abwane bwamwezi uuli woonse, lyoonse busikila mubuzuba bwacisambomwe bamvwiki. Aboobo, kakwiina kudonaika, Mufutuli, Yahushua wakafwa ncobeni mubuzuba bwakasolweda Nsabata yabuzuba bwaciloba.\\nNkakaambo keni aaka basilutwe baJuuda ncibakakumbila Pialto kuti abakompoole maulu aabo balombwana bakagagaidwe, kutegwa bafundilile kuleleenga ampanda akufwambaana kufwa akuzikkwa mbweenya buzuba oobo: “BamaJuuda aboobo, nkaambo oobo bwakali buzuba bwakulibambila, kutegwa mibili itakajaniki kiicili ampanda mubuzuba bwa Nsabata, (nkaambo eeyo Nsabata yakali Nsabata mpati,) bakakombelela Pilato kuti abakompoole maulu alkutibatolwe kooko.” (Johane 19:31, KJV)\\nBuzuba butobela Pasika tabuli buyo buzuba bwaciloba bwa Nsabata, pele mbuzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena. “Mpoonya buzuba bwakkumi amusanu bwa mwezi ngweenya ooyo ndipobwe lya cinkwa citakwe mimena kuli Yahuwah: mazuba aaliciloba inywe mweelede kulya cinkwa citakwe mimena.” (Bapaizi 23:6, KJV) Mumajwi amwi ooku nkkwaamba kuti Nsabata “iisumpukide”.\\nBasicikolo banjaanji balazwangana atalaa makani aamwaka nikwakali kukankaminwa nkaambo, lyoonse alyoonse bayandaula mwaka ooyo uulaa buzuba bwa kkumi abwane (14th) bwamwezi uutobezya mwezi (Pasika wa Abibu 14) oobo bweendelana a Bwasanu bubalilwa kujokela musyule kababelesya kkalenda lyamazubaano pele lyatakaliko ciindi eeco. Kubalila ciindi kubelesya zilembedwe aba Syaazyibwene Banyenyeezi baku Amelika aabo batobelezya zilengwa leza mumweenya wakujulu, ncintu cikonzyeka kutondezya kuti buzuba bwa 14th bwamwezi uutobelezya mwezi uulibonya tiibwakali kukonzya kusikila muli Bwasanu oobo bujanwa kubalila mazuba kujokela musyule lyaciindi kumwaka wakukankaminwa kwa Mufutuli: 31 C.E.31 Aaya masimpe aayobwedwe mumweenya wakujulu, alimwi aakonzya kubalilwa nkaambo taacincide akasyoonto pe.\\nYahuwah naatakasiya musela wamamanino kuutazyibide twaambo tulemu boobu. Walo wakabikka mulazyo yabweende bwa nyenyezi kutegwa swebo tukonzye kuzyiba kakwiina kwiimpya akubala bweende akuzinguluka kwa mwezi mumyaka iili 2,000 yakainda! Alimwi oobu bweende bwa mwezi, kuti bwanjizyigw amukkalenda libelesya mwezi-azuba akweezyekwa kukkalenda lyamazubaano, ncintu citondezya cakumaninina kakwiina kudonaika kuti Mufutuli Yahushua, nokuba kuti wakagagailwa mubuzuba bwacisambomwe bwamwezi uutobezya mwezi uulibonya, oobo buzuba tiibwakali buzuba Bwasanu naakakankaminwa.\\nEeci ncintu cilaa mulimo ncobeni nkaambo ciyungizya kutondezya twaambo tobile:\\nInsabata yansiku eeyo yakali kusekelelwa muciindi ca Mufutuli naakakankaminwa tiiyakali Mujibelo;\\nBuzuba bwakubuka kwa Yahushua— aako kaambo kapedwa kukombela mu Nsondo—tiibwakali Nsondo pe.\\nOotu twaambo tobile tilikke tutondezya kulubila kuli mukubalila mazuba aakukomba eelyo muntu nabelesya kkalenda lyamazubaano litobezya zuba luzutu. Mujibelo teesyi Nsabata yamasimpe yansiku iijanwa mu Bbaibbele, alimwi ayalo Nsondo teesyi buzuba naakabuka Yahushua, nkabela oobo tabuli buzuba muntu nayelede kukomba kayeeyela kuti mbuzuba bwakubuka kuzwa kubafu.\\nMweengwe Wakupimya Ciindi muNyika\\nMweengwe wakupimya ciindi Munyika ngumwi akataa bumboni busesya, oobo butondezya kuti kkalenda lyamazubaano talikonzyi kujana buzuba bululeme bwa Nsabata yamu Bbaibbele. Ooyu mweengwe wakabambwa amuntu mbweenya akkalenda lyamazubaano alyalo. Ncintu cakuliyeeyela mumutwe alimwi ooyo mweengwe wakapindaulwa ziindi zinjaanji mukusoleka kuululamika akujanya mpindu mumakwebo.\\nAwalo Mulimo waba Syaazyibwene ba Lwizi a Mweenya wakujulu mu makwebo aaku Amelika ulazuminizya kuti ooyo mweengwe ngwakulengelezya buyo kumwi kabaamb kuti:\\nMweengwe Wakupimya Ciindi munyika, wakabambwa mu 1884, ulataaluka akataa lwaanje lwa Pacific akutunginizya 180 madigilii kugama kumusanza akunyika atalaa Nyika. Ubikkidwe kulaale amweengwe wa prime meridiani—ooyo uutalikilwa kubalila ciindi wakabikkwa ku Greenwich, England, mu 1852.\\nMweengwe wakubalila Mazuba Munyika ubelesyegwa kuba “mweengwe waandaanya”mazuba obile aakkalenda. Eelyo yebo nokosola mweengwe ooyo, inga waba mweenzu wiingaila akataa mazuba! Kuti wakosola mweengwe oouyo kogamika lweendo lwako kuya kumbo, ulacaala musyule kwabuzuba bomwe; kuti wakosola mweengwe ooyo kogama kujwe yebo nkokuti “wapiluka musyule lyaciindi”.\\nNokuba kuti wuulikidwe zina eelyo, Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika tuubikkidwe mumulawo pe alimwi masi woonse alaangulukide kulisalila mazuba ngaayanda kutobela. Nokuba kuti ooyu mweengwe wakubalila mazuba ulataaluka kuzwa kunyika kusikila kumusanza, ulazelauka mumbaalaa masi manjaanji kujwe lyacisi ca Russia ansumbu zya Alaska Aleuti.32\\nKujwe kwini kwacisi ca Russia ncecooko canyika cili kujwe kwini kulaale kwiinda cooko cakumbo caku Alaska! Kuti muntu walanga buyo Mweengwe Wakubalila Mazuba inga wabona ooyo mweengwe mbuuzeleemba.\\nCifwanikiso citondezya Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika, kuuzeleemba atalaa Lwaanje lwa Pacific.\\nMazuba masyoonto aakainda, ooyo Mweengwe Wakubalila Mazuba Munyika wakacincigwa mu 2012. Eeco cakaletela kaambo kubana Kristu babamba Nsabata ku Samoa. Hena balo bakeelede kubamba nsabata yabuzuba bwaciloba mpya? Naa bakayaamina ku nsabata njibakazyibide kale, eeco nicakali kwaambilizya kuti, oobo buzuba bupya nobakali kukomba, lino nibwakali bwa Nsondo?\\nMweengwe Wakubalila Mazuba Munyikangwakuyeeyela buyo alimwi mweengwe uuzeleemba. Ncintu camasesya kuyeeyela kuti Mwami Yahuwah inga walekela cintu cipati boobo mbuli Nsabata Yakwe kuti iyaamine mucintu cipindululwa mbuli kkalenda lyamazubaano, kwiinda mukuvwoota buyo kwabantu bonjaye.\\nOoyu Mweengwe Wakubalila Mazuba ulaa mulimo lilikke buyo kuti yebo koyanda kubalila mazuba kubelesya kkalenda lina Gregory. Nokuba boobo, kuti yebo wabelesya mwezi uubonwa ameso kubalila myezi yako mpiitalikila, a Nsabata, cintu cakabambwa amuntu mbuli kkalenda likonzya kukwamaunwa akupya mumulilo inga tacicili cintu ciyandika. Imwezi wakalengelwa kutondezya ziindi zyakukomba (mo’edim). Mwezi uliluleme lyoonse kakwiina makani kufumbwa nkwakkala muntu uubelesya mwezi kubalila mazuba.\\nKuli Buyo Nsabata Yomwe Iiluleme\\nBupaizi bwalweeno, buli mbweenya mbuli lwiiyo lwazilengwa leza lwakweena. Nkuunina bantu akubayiisya zitaluleme kuti nkakasimpe. Mulwiiyo lwazilengwa leza lwakweena amubupaizi bwalweeno, mizeezo iyeeme mumanjezyeezya alimwi mulimo mupati ngwakutondezya kuti eeyo mizeezo ilimasimpe, akulesya bantu kuti balijanine aali kasimpe. Nokuba boobo, kuti manjezyeezya kaataluleme, kunyina mulwi wa “bumboni” uukonzya kululamika kulubila kuti kube kasimpe pe.\\nMbweenya buyo acalo cilengwa cilamfu cakwiita Mujibelo kuti ni “Nsabata” tacikonzyi kululama kuba kasimpe. Nkaambo buyo kuti bamaJuuda bamazubaano bakomba Mujibelo kunyina eeco ncocitondezya pe pele kunzaa ceeco basicikolo baJuuda ncobakazumina kale kuti: balo lino tabakombi mumazuba aabalilwa kubelesya kkalenda lya Bbaibbele.\\nTusimpe tulibonya mumayake aansiku, mu Mangwalo amuzilengwa leza zyamweenya wakujulu zyoonse zitondezya kasimpe kakuti: Nsabata ntaanzi yamu Bbaibbele lyoonse yakali kubalilwa kubelesya kkalenda lyamezi azuba antoomwe, akuyaamina kubweende bwa mwezi. Eeci caambilizya kuti Mujibelo tiili “Nsabata yokwa Yahuwah Eloah wako .” (Kulonga 20:10, KJV) Alimwi cilaambilizya akuti Nsondo tabuli buzuba mbwaakabuka Yahushua. Woonse mazuba obile aaya ngabupaizi bwakubeja, mbwakalibambila Saatani kutegwa atalike kukombwa mbuli leza akunyanga Yahuwah bulemu mbwayelede kupegwa.\\nNokuba boobo, ootu tusimpe tatukonzyi kuzula muntu naba ni ooyo uutayandide kuzumina kuti aaka nkasimpe katakkazyiki moyo. Abraham Lincoln aciindi cimwi wakati: “Eelyo muntu uusweekede namvwa kasimpe, walo ulakonzya kuleka kulubila kwakwe nokuba kuleka kusyomeka.” Nkamu ya WLC yakukombelela yebo buno buzuba kuti ulazyike ansi kufumbw ancoyeeyela nokuba ncoyandisya kulipeekezya kuti ulicizyi. Kotaanguna kubikka kasimpe kumbele akutobela Mwanaambelele kufumbwa nkwakusolweda Walo.\\nKusala nkukwako buno buzuba. Lino tusimpe mbutwalibonya kunembo lyako, ninzi yebo ncotisale? Mukujala makani, majwi ookwa Dr. Martin Luther King, Jr. amvwikaanga aleelela kumvwugwa: “Bukandu bubuzya mubuzyo wakuti: hena kuli ntenda? Zintu zyeelede kucitwa zilaingula kuti: hena ncintu camapolitikisi? Buyamba bulabuzya mubuzyo wakuti: hena ncintu cilaa mpuwo? Pele muzeezo uululeme ulabuzya mubuzyo wakuti: hene cilimasimpe? Kumutnu omwe omwe kulasika ciindi nayelede kwiimina ambaakani imwi ilaa ntenda, iitakwe mapolitikisi, iitakwe mpuwo; pele muntu weelede kusala nzila eeyo nkaambo ililuleme.”\\n2 “Bamwi basicikolo baamba kuti zina lyakwe lyakali Frigg; bamwi bati wakali Freya; bamwi basicikolo baamba kuti Frigg a Freya bakali baleza bamakaintu baimpene. Kufumbwa naa wakali ni zina lyakwe, walo nguujatikizyigwa antoomwe a Venus, leza mukaintu waba Loma waluyando, bubotu, aluzyalo. ‘Friday’ ndibbala lizyila ku Cikuwa cansiku lyakuti ‘Frīgedæg.’” (https:\/\/www.livescience.com\/45432-days-of-the-week.html)\\n3 Eviatar Zerubavel, The Seven Day Circle, p. 23.\\n4 Ibid.,pp. 23-24.\\n5 Robert L. Odom, Sunday in Roman Paganism,“The Pagan Planetary Week,” http:\/\/4angelspublications.com\/Books\/SiRP\/CHAPTER%201.pdf.\\n6 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones,Calendar Fraud, “Time’s Greatest Conspiracy Theory: The Continuous Weekly Cycle.”\\n7 “The Julian Calendar,” Encyclopædia Britannica.\\n8 Calendar Fraud, op cit., p. 31.\\n9 Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, Vol. 2, p. 118, #3033.\\n10 Calendar Fraud, op cit.\\n11 Maimonides, Kiddusch Ha-hodesch, Tr. Mahler, Wein, 1889.\\n12 “Holidays,” Universal Jewish Encyclopedia, p. 410.\\n13 The Universal Jewish Encyclopedia, Isaak Landman (ed.), Vol. X, “Week,” (1943 ed.), p. 482.\\n14 The Universal Jewish Encyclopedia, “Calendar,” p. 631.\\n15 “Calendar,” The Jewish Encyclopedia.\\n16 “Makkalenda abaJuuda a Mazuba Aasetekene (kusanganya a Nsabata)”: Kkalenda lyaba Juuda; Kucinca Kkalenda, www.torah.org.\\n17 Heinrich Graetz, History of the Jews, Vol. II, pp. 563-564.\\n18 David Sidersky, Astronomical Origin of Jewish Chronology, Paris, 1913, p. 651.\\n19 Grace Amadon, “Report of Committee on Historical Basis, Involvement, and Validity of the October 22, 1844, Position”, Part V, Sec. B, pp. 17-18; Box 7, Folder 1, Grace Amadon Collection, Center for Adventist Research, Andrews University, Berrien Springs, Michigan.\\n21 Mukazi Maziba, 1883\\n22 Mulumi, 1914\\n23 Kutegwa uteelezye cakaambwa, kotyanka aawa.\\n24 Mo’ed (#4150), The Key Word Study Bible, Bbaibbele lyaciindi ca Mwami Jakobo, “Zigwasyilizyo zya Cizuminano Cakale.”\\n25 Nelson’s Illustrated Bible Dictionary, Thomas Nelson Publishers, 1986.\\n26 Tuuli mulimo wacibalo eeci kuti tumaninizye kupandulula mbulyakali kubelesyegwa kkalenda lya Bbaibbele. Kuti koyanda makani manjaanji kutyanka aawa.\\n27 Kutegwa ujane bupanduluzi bunjaanji bwaciiyo eeci, kobala cilembedwe mutwe ooyu Weekly Sabbath Days Are Determined By The Moon cakalembwa aba Arnold Bowen a Matthew Janzen.\\n28 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones, The Great Calendar Controversy, p. 87, kuli kusinizya mumalembe mataanzi.\\n29 Odom, op cit., p. 157.\\n30 Calendar Fraud, op cit. p. 44.\\n31 Kutegwa uzyibe bupanduluzi bwini mwaka wa 31 C.E ncuuli mwaka ulikke weelede kuba buzuba bwakukankaminwa, kobala: “When Was Christ Really Crucified?”","num_words":8721,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Myeelwe 2 IBBAIB63 - Lino Jehova wakaambila ba-Musa - Bible Search\\nMyeelwe 1 Myeelwe 3\\nKubambwa kwamalabba aaba-Israyeli\\n1Lino Jehova wakaambila ba-Musa a-Aroni kuti, 2-Bana ba-Israyeli bayake zilao zyabo, umwi aumwi kumbali lyandembela yakwe mwini, nkonkuko kucitondezyo caluzubo lwabamawisi. Bayake cakulangana atente lyambunganino kumabazu oonse. 3-Abo bayaka kujwe kubuzwezuba babe bandembela yalabba lya-Juda munkamu zyabo, Silutwe wabana ba-Juda abe Nasoni mwana wa-Aminadabu. 4Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi aali musanu aabili azine amyanda iili musanu aumwi. 5-Abaabo babambana awe babe musyobo wa-Isakara. Silutwe wabana ba-Isakara abe Netaneeli mwana wa-Zuwara. 6-Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi osanwe azine amyanda yone. 7-Awalo musyobo wa-Zebuloni. Silutwe wabana ba-Zebuloni abe Eliabu mwana wa-Heloni. 8Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi osanwe amusanu azibili amyanda yone. 9-Mweelwe wabantu boonse ibakabalwa mumalabba aa-Juda, munkamu zyabo, wakali zyuulu zili mwanda amakumi aali musanu aatatu azyuulu zili musanu acimwi am yanda yene. Mbembabo beelede kuzulula kunembo.\\n10-Kulubazu lwakumusanza kulaba indembela yamalabba aa-Rubeni munkamu zyabo, Silutwe wabana ba-Rubeni abe Elizuri mwana waSedeuri. 11Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi one amusanu acimwi amyanda yosanwe. 12Abaabo babambana awe babe musyobo wa-Simeoni. Silutwe wabana ba-Simeoni abe Selumiyeli mwana wa-Zurisadai. 13Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi osanwe amusanu azine amyanda yotatwe. 14Awalo musyobo wa-Gadi. Silutwe wabana ba-Gadi abe Eliyasafe mwana wa-Reueli. 15Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi one amusanu amyanda iili musanu aumwi amakumi osanwe. 16-Mweelwe wabana boonse ibakabalwa mumalabba aa-Rubeni, munkamu zyabo, wakali zyuulu zili mwanda amakumi osanwe acimwi amyanda yone amakumi osanwe. Mbembabo beelede kuba inkamu yabili yakweenda.\\n17-Kusule lyabaaba akatikati kamakamu, kulanyamuka itente lyambunganino ankamu yaba-Levi. Mbuli mbubayaka zilao zyabo, balanyamuka mbubonya umwi aumwi mumwenya wakwe weelede, kumbali lyandembela zyabo.\\n18-Kulubazu lwakumbo kulaba indembela yamalabba aa-Efraimu munkamu zyabo, Silutwe wabana ba-Efraimu abe Elisama mwana wa-Amihudi. 19Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi one amyanda yosanwe. 20Abaabo babambana awe babe musyobo wa-Manase. Silutwe wabana ba-Manase abe Gamaliyeli mwana wa-Pedazuri. 21Bana bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi otatwe azibili amyanda yobile. 22-Awalo musyobo wa-Benjamini: silutwe wabana ba-Benjamini abe Abidana mwana wa-Gideoni. 23Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi otatwe amusanu amyanda yone. 24-Mweelwe wabantu boonse ibakabalwa mumalabba aa-Efraimu, munkamu zyabo, wakali zyuulu zili mwanda amusanu azitatu amwanda. Mbembabo beelede kuba inkamu yatatu yakweenda.\\n25-Kulubazu lwakunyika kulaba indembela yamalabba aa-Dani munkamu zyabo. Silutwe wabana ba-Dani abe Ahiezeri mwana wa-Amisadai. 26Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi aali musanu alimwi azibili amyanda iili musanu aibili. 27Abaabo babambana awe babe musyobo wa-Aseri, Silutwe wabana ba-Aseri abe Pagiyeli mwana waOkirani. 28Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi one acimwi amyanda yosanwe. 29-Awalo musyobo wa-Nafitali: silutwe wabana ba-Nafitali abe Ahira mwana wa-Enani. 30Bantu bankamu yakwe ibakabalwa bakali zyuulu zili makumi osanwe azitatu amyanda yone. 31-Mweelwe wabantu boonse ibakabalwa mumalabba aa-Dani wakali zyuulu zili mwanda amakumi osanwe amusanu azibili amyanda iili musanu aumwi. Mbembabo beelede kusyaalila kweenda andembela zyabo,\\n32-Mbaabo bana ba-Israyeli ibakabalwa munzubo zyabamawisi. Mweelwe wabantu bankamu zyoonse, boonse ibakabalwa bakasika kuzyuulu zili myanda iili musanu aumwi azyuulu zyotatwe amyanda yosanwe amakumi osanwe. 33Pele ba-Levi teebakabalwa akati kabana ba-Israyeli, pe, mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila Musa.\\n34Nkabela bana ba-Israyeli bakacita mbubonya mbuli Jehova mbwaakalailila­ Musa. Bakayaka zilao zyabo kumbali lyandembela zyabo, alimwi bakeenda, umwi aumwi muciinga cakwe amuluzubo lwakwe, mbubonya mbubakalaililwa.","num_words":526,"character_repetition_ratio":0.157,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Buzuba bwa Mwezi Mupya: Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana aZuba Print\\nBuzuba bwa Mwezi Mupya: Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana aZuba\\nNomuyandwa nobasazima anobacizyi,\\nBaku Worlds Last Chance balikomenye kumwaabila ncobasyoma masimpe kuti ngo mumuni uuyaa kumwekesya kuzwa ku Mulengi wesu akujatikizya kkalenda Lyakwe. Muluse Lwakwe lupati akutubikkilila, Yahuwah wakalitulekede muli ceeci ncotwatondezya lino kuti nkulubila kupati. Alilumbwe Zina Lyakwe! Kuzwa nitwaatambula mumuni wakkalenda lya Yahuwah lyamwezi-azuba antoomwe amulimo walyo mukujana Mazuba aa Mapobwe, kubikkilizya a Nsabata ya Buzuba bwa Ciloba, mukutazyiba kwesu twakabandaukide kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya bwaali kujanwa liya mwezi nuutalika kulibonya mbuli kapapa. Lino, kwiinda mumipailo minji akubala mangwalo, tweempwa kulubila ooku alimwi tuyanda kumuzyibya kuti lino kusyoma kwesu nkwakuti Buzuba bwa Mwezi Mupya, bweelede kubambwa, kutalikila nokwatalika kuca cifumofumo, mubuzuba butobela mwezi uutalibonyi nkaambo ucili munsaa zuba pele kawiimpene kale azuba (kutali buzuba nuutalika kulibonya mbuli kapapa)\\nTwalilekelela mukuti twakalelema kubona kulubila kwesu mukujana buzuba butaanzi bwa mwezi mutaanzi Abib1 (aatalikila mwaka wamuBbaibbele) nkaambo twaajatikizya mwezi akubizwa maila. Bamwi bakwesu ku WLC bakakubona kulubila ooku akututondezya cakutaleyaleya. Liya nitwatakaninga bona kulubila ooku, tulombozya kuti nitwaabikkila maanu kuli nzyitwakaambilwa, Alilumbwe Zina Lyakwe nkaambo lino twakubona kulubila kwesu. Kuli baabo bakwesu bakacimwa akaambo kamputwaaimvwi mukuteelela akujatikizya maila kukkalenda, kamutulekelela, twalilekelela cakulitolaansi alimwi tulangila kulekelelwa Kwakwe akwenu.\\nBaku World’s Last Chance balilyaabide mukutobela Mwanaa Mbelele kufumbwa Nkwaya, nocibabuti. Tulilipede mukuyandaula akutambula mumuni wa Kasimpe Kakwe katacinci, alimwi mupailo wesu ngwakuti anywebo,mulipe lwenu cakumaninina kubumboni buyaakulemenena . Taata wesu waluyando amusolwede mukasimpe koonse ku Bulemu Bwakwe alike! Ansi lyawaawa, mulajana ncotusyomena kuti ngukamboni uukkwene watupa kuti tulekezye kusyoma mwezi uulibonya mbuli kapapa akutobela mafufumo mubuzuba butobela mwezi uutalibonyi kawiimpene azuba. Yahuwah amuleleke akumusolweda mbuli mbomulyaaba mumaanza Aakwe.\\nMumaanza aYahushua amumulimo Wakwe\\nNkamu ya WLC\\nBuzuba bwa Mwezi Mupya Butalikila Mafumofumo Aatobela Mwezi Uutalibonyi Waimpana Azuba.\\nCuusisya ncakuti, tatukonzyi kujana mu Mangwalo kusandulula kukkwene mbotukonzya kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya. Mbokuli nkaambo aaka, tweelede kusanyangula kabotukabotu amumipailo bumboni buli boonse bupedwe katutana sika mpotwaamba kuti twasimpa kuyandaula. Nokuba kuti kakutali bumboni bulangwa aanga mbobwiinda kulema, tweelede kusyomeka kuli ceeco cili kunembo lyesu; tuleelede kuyanda kuti tutobele kufumbwa nkobutitusolwede bumboni.\\nKaambo kapedwa ku Nzila eeyi\\nIzuba lilatalika kumwesya naa kumunika mwezi mpeenyampeenyamwezi uutalibonyi waimpana andilyo. Tatukonzyi kucibona eeci kacicitika, kusikila zuba lyabbila nkaambo mwezi ulazundwa akubala kwamumuni mupati wa zuba. Nkaambo kakuti tatukonzyi kuubona mwezi eeci cacitika, nokubaboobo, eeci tacilesyi kasimpe kakuti mwezi watalika kale kwiinduluka kuzingulika akuba cimbonimboni camumuni wazuba. Kanjikanji, mwezi ulibonya mbuli kapapa ciindi cakutaanguna, kumangolezya aaBuzuba bwa Mwezi Mupya, akutondezya yooyo uulangilizya mwezi kuti watalika kale kumwesya kuzwa niwaaimpana azuba.\\nMwezi ulatalika kumweka mpeenyampeenya niwaimpana azuba.\\nKaambo ncotubikkila buzuba butobela mwezi waimpana azuba kuti mbo Buzuba bwa Mwezi Mupya, kutali buzuba mwezi nuutalibonyi, nkakuti buzuba tabukonzyi kuba mumwezi wainda amumwezi mupya. Nkabela, bucedo butaanzi butobela mwezi nuutabonwi nkaambo uli mukwiimpana azuba, oobo buzuba ngamatalikilo aamwezi mupya. Kuli kukazyana kobile ali ceeci, calo eeci ncecaapa kuti tuyaamuke akutalika kutobela Mafumofumo aatobela Mwezi nuutalibonyi kutali Mwezi nuulibonya mbuli kapapa:\\n(I) Kaambo kamu Bbaibbele\\nNcokuyandika kubamba Mazuba aaYahuwah Aasetekene Muziindi zyawo (Levi. 23:4)\\nAaya ngamapobwe aa Yahuwah, mbungano zisetekene, zyalo nzyomuyoobandauka muziindi zyazyo[muziindi zibikkidwe ambali]. (Amulange BaLevi 23:4.)\\nKulailila kwa bulemu mukubamba mazuba aasetekene ookwaYahuwah muziindi zyawo takukonzyeki kutobelwa pele ccita kuti kwatobelwa nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Uutalibonyi Kawiimpene azuba. Tusyoma ncobeni kuti kuli buyo buzuba bomwe bwa Nsabata bweelede kubambwa munyika yoonse, alimwi kuti nyika yoonse yeelede kubamba mapobwe aa Yahuwah mubuzuba busalidwe, kutali mumazuba manjaanji. Nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Uutalibonyi kawiimpene azuba ilikke mbuli maleele njiiswaanganya nyika yoonse mukuzinguluka kwa zuba komwe. Mboobu mbwiibeleka:\\nNokupimwa ciindi kutalikila amafumofumo aatobela mwezi uutalibonyi kuti mpaatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya, nyika yoonse ilaswaangana mukutobela buzuba bomwe. Nokuba kuti cilangikaanga mazuba obile kuti walanga akkalenda lina Gregory, mubwini boonse bali anyika balanganya Myezi Mipya, Nsabata, aMazuba aa Mapobwe muciindi cakuzinguluka kwa zuba nkweenya komwe, boonse kabatalikila kubala buzuba bwabo mukati kamawoola aali makumi obile awone. Mumajwi aamwi ooku nkokuti, zisi zyoonse munyika zilasika a Nsabata Yakwe aMazuba aaMapobwe mukati kamawoola aakuzunguluka kwa zuba aali makumi obile awone. Mbombuboobu nyika mbwiiswaangana mukutalikila kupima Mazuba Aakwe Aasetekene muciindi comwe camawoola aali makumi obile awone antoomwe. Mukubelesya nzila eeyi, mubulemu Bwakwe Mulengi nguubikka aatalikila Mwezi omwe omwe.\\nNzila yakutalikila kubala liya mwezi nuulibonya mbuli kapapa kuti mbobuzuba bwa Mwezi Mupya, ilengelezya nyika kuti ibambe Myezi Mipya, Nsabata, aMapobwe mumazuba aayimpene. Kubelesya nzila eeyi, tacikonzyeki nyika yoonse kubamba noliba Pobwe lyomwe muciindi nceenya camawoola aali makumi obile awone. (Eeci ncecicitika ku kwatobelwa “Mwezi nuuteenkene mbuli meja”.) Mangwalo atulailila kuti tubambe iNsabata kutali kufumbwa buzuba kuti njensabata. Hena eeci inga cilaa maanu kuti kwaba Nsabata zinjaanji mumvwiki yomwe? Hena cilaa maanu kuti bantu batanteene anyika kabasekelela iNsabata kakwiindide mawoola ali makumi one alusele naa mazuba obile akati kabo? Pele buyo kuti twabelesya buzuba butobela mwezi uutalibonyi kuti mboBuzuba bwa Mwezi mupya ndendilyo boonse anyika nobakonzya antoomwe kubamba Buzuba bwa Nsabata bomwe.\\nEeyi nzila ipa kuti nyika yoonse ikonzye kutalika Myezi Mipya, Nsabata, a Mapobwe aciindi comwe mumawoola ali kkumi awone aa Kuzunguluka kwa Zuba.\\nMweengwe wabantu a Nyika aatalikilwa Mazuba…\\nMweenge wabantu aNyika International Date Line (IDL) mpobatalikila kubala mazuba mweengwe wabuyo wakabikkwa Mumuswaano wa Meridian wa Nyika ku Washington. DC mu Kavwumbi Kaniini 1884. Ooyu muswaano waakkedwe basyaazibwene banyenyezi abamwi bazwa Kumasi ali makuni obile awosanwe. Bakabikka mweengwe ooyu kakwiina kubikkila maanu kunsumbu zyili mulwaanje. Sunu ooyu mweengwe ulazelazela mulwaanjwe lwa Pacific kuzinguluka akwaandula nyika akati mumazuba obile aakkalenda lina Gregory. Taakwe pe cilengwa leza cicitika amweengwe ooyu; mumajwi amwi nkokuti ooyu mweengwe ngwamuzeezo wamumutwe buyo. Waabikkilwa waawa kunzaanyika kuucenkana ayooyo mweengwe uubelesyegwa kutalika kubala ciindi, awalo mweengwe wabantu (UTC) naa (GMT). Kanjikanji awalo wiinda atalaa lwaanje. Ziindi amazuba zilabbataikwa amweengwe ooyu munzila iikonzya kuzyibwa kakwiina kulangaula pe, pele tazyeendelani amimuni yamulengalenga peepe, mbuli nkoloko iiwaindwa akulekezyegwa kuti ilizinguluke. Kuti mwalanga mucifwanikiso cili kulumwesyi, zibeela zyaciindi zilakatazya kuzyiba. Zyakabikkwa amuntu kazitanteene akupalangana. Hena mboboobu Mulengi wesu waluyando mbwaakabamba ciindi Cakwe? Ninzi Mangwalo ncaamba kujatikizya kkalenda?\\nAlimwi Elohim wakati,’ Akube mimuni mumulengalenga kuti yaandaanye buzuba kuzwa kubusiku, alimwi ayibe zitondezyo zya zibeela zyamwaka, mazuba , amyaka…(Matalikilo 1:14)\\nKuti twabelesya Kkalenda lya Mulengi amimuni Yakwe njaakabikka cabulemu mumulengalenga, kwiina cintu citakwe mulimo. Zibeelabeela zyamwezi, kupasuka akubbila zuba, ampozikkede nyenyezi zyoonse zilayandika. Notubelesya kkalenda lya Mulengi, mafumofumo aatobela Mwezi utalibonyi nkaambo waimpana azuba mpaatalikila mazuba. Bucedo buya kumbele kuzwa waawo akuleta Buzuba bwa Mwezi Mupya ku Nyika yoonse. Eeyi nzila iswaanganya nyika yoonse mumawoola aali makumi obile akuzunguluka kwa zuba eeci calo tacikonzyeki munzila iitatobeli Mwezi Mupya niiba imbi pe niiba buti. Eeyi njenzila ipa zuba amwezi bulemu bwazyo atalaa mazuba naa mo’ed (Strong’s H4150), mwezi, Nsabata, aMapobwe. Kuti nzila ya “Mafumofumo Aatobela Mwezi nuutalibonyi nkaambo waimpana azuba” niyakatobelwa kuzwa kumalengelo, nikwanyina kaambo kakuyanda kubikka mweengwe wamuntu IDL. Nokuba kuti mweengwe wa Yahuwah atalikila buzuba, uunga waitwa kuti “Mweengwe Waabucedo” Wakwe, ulacincauka mwezi amwezi, nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana azuba nenzila ya mwezi iswaanganya nyika mumawoola akuzinguluka zuba aali makumi obile awone. (Tuciyoobandika aakale kaambo ka Mwezi Uuzwide Kumweka ncuutakonzyi kuba aatalikila Mwezi Mupya. Amulange cibeela cilaa mutwe “Problems with Using the Day, following the Full Moon”.)\\nEeyi nzila kutali buyo kuswaanya nyika mukubamba Mapobwe mumawoola ali makumi obile awone aaKuzunguluka kwa Zuba, pele, taakwe uunga watalika Buzuba bwa Mwezi Mupya anze amawoola aaya kuzwa Mwezi waimpana a zuba.\\nCikkomanisya ncakuti, kuli buyo mawoola ali makumi obile awone kuzwa Mwei Waimpana a Zuba kusikila Buzuba bwa Mwezi Mupya kuti busike kumabazu aanyika yoonse. Eeci mbo bumboni butondezya bunkutwe abulondo bwa mweengwe wa Yahuwah mpatalikila kubala ciindi.\\n3 Aakkede nyenyezi kulanganya Zuba aMwezi ncitu cimwi toba WLC ncotucisanyangula kujatikizya kkalenda lya Bbaibbele.\\nBulondo: Kutalikila Buzuba Kubucedo (Kutali nolyapasuka zuba)\\nBuzuba bwa Bbaibbele butalikila kubucedo, liya nokwatalika kusalala akulibonya mumuni, akumanina kumangolezya, liya nokwasiya. Mukutobelanya kabotu kabotu, mwezi utalikila kubucedo butobela mwezi watalika kutambula mumuni kuzwa kuzuba akumanina eliya mwezi nuutalibonyi. (Nkaambo buyo kakuti tatuuboni mwezi watalika kumweka takuli kwaamba kuti tacitoli busena eeci. Mumuni wamwezi uulibonya mbuli kapapa mbumboni bwaceeco caatalika kucitika liya mwezi wamanizya kwiimpana azuba.)\\nMwezi Mupya: Chodesh (H2320)\\nIbbala lyaci Hebrayo lya “Mwezi Mupya” ngu chodesh (H2320), lyalo lisandululwa kuti “mwezi”. Ibbala lya Chodesh lilalibonya mumangwalo ziindi zili myaanda yobile amakumi ciloba, pele taakwe nolibelesyegwa kubona cili coonse nociba buti (mbuli mwezi uulibonya mbuli kapapa, azimwi.). Pele bbala lyaci Hebrayo lya mwezi uulibonya, uukonzya kubonwa ngu yerach (3391,H339 a H3394). Ibbala Yerach lisanduludwe ziindi zili makumi obile alusele kuti “imwezi” alimwi ziindi kkumi azyotatwe kuti “mwezi”, pele taakwe nolibelesyegwa kwiiminina Mwezi Mupya.\\nAmubikkile maanu: Nkolili bbala lyaci Hebrayo liiminina “kapapa” - śaharōnîm (H7720). Nokubaboobo libelesyegwa cigaminina mukukomba mituni (Babetesi 8:21 a 26:Isaya 3:18), alimwi taakwe nolijatikizigwa ku “Mwezi Mupya” nokuba “mwezi”.Tulalanga akaale eeci. Amulange cibeela cili ansi lyawaawa, cilaa mutwe wa “Problems with Using the First Visible Crescent.”\\n“Lizya impeta mumwezi mupya, aciindi cibikkidwe ambali [H3677], mubuzuba bwa pobwe lisetekene [H2282].” (Intembauzyo 81:3, KJV)\\nH3677 (keh’-she)- Kuzwa ku H3680; mubuzwide naa mwezi uuzwide, nkokuti, pobwe lyawo: -ciindi cibikkidwe ambali. (Strong’s Greek & Hebrew Dictionary)\\nH2282 (khag) – Eeli bbala liiminina “pobwe lyeendelwa.” (The New Strong’s Expanded Dictionary of Bible Words)\\nIntembauzyo 81:3, nkabela, yitwaambila zintu zyobile:\\nImweembo (lwija lwamugutu) lwakeelede kulizigwa watalika Mwezi Mupya.\\nImweembo (lwija lwa mugutu) lwakeelede kulizigwa a Mwezi Uuzwide Kumweka, kumatalikilo aapobwe lyeendelwa.\\nMubwini, cili mu Intembauzyo 81 caamba kulonga kwa Israyeli kuzwa kunyika ya Egipita. Cilibonya buyo kuba kabotu kuti pobwe lyeendelwa lyaambwa waawa ndi Pobwe lya Cinkwa Citakwe Bumena, litalikila mubuzuba bwa kkumi awosanwene bwa mwezi (mubuzuba mbweenya bana ba Isirayeli nibaasolwedwa kuzwa mu Egipita). Bamwi baamba kuti cili mu Intembauzyo 81:3 caamba Pobwe lya Myeembo (Buzuba bwa Mwezi Mupya) aPobwe lya Mavwuka (litalikila mubuzuba bwa kkumi awosanwe) mumwezi waciloba. Eeci teesyi ncecilibonya mucibalo nocibalwa coonse. Nokubaboobo, ooku kusandulula akwalo kubikka mwezi uuzwide kumweka kumamanino aamvwiki yabili mubuzuba bwa kkumi awosanwe bwa mwezi wa ciloba. Taakwe mbocikonzya kumvwana kampango aaka akutalikila amwezi uulibonya mbuli kapapa mukujana Buzuba bwa Mwezi Mupya, nkaambo eeyi nzila ibikka mwezi uuzwide kumweka mubuzuba bwa kkumi awotatwe naa one aamwezi. Nzila ibelesya buzuba butobela Mwezi Waimpana azuba kuti Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya , nokubaboobu, ibikka mwezi uuzwide kumweka mubuzuba bwa kkumi awone naa osanwe bwa mwezi, eeci nceceendelana a Intembauzyo 81:3. (Eeci cilazuminana azilembedwe mu The Writings of Philo. Amulange “The Historical Argument” ansi lyawaawa.)\\nAmubikkile maanu aawa:Eeci ncikonzyanyo camwezi Uutobezya Imwezi kuti watalikilwa leliya mwezi niwalibonya mbuli kapapa amwezi uutalikila Mafumofumo aatobela Mwezi Waimpana a Zuba. Nkaambo kakuti Mwezi ulasika muzibeela beela zyawo kufumbwa ciindi mumawoola aali 24, alimwi nkaambo bunji (nokuba oonse) bwamakkalenda abelesya akataa masiku kuti mpaatalikila buzuba, inga mwabona zibeela zyamwezi kazitondezyegwa buzuba bwainda nanka butobela, kazitalandabede mumulongo. Munzila iitobela mwezi walibonya mbuli kapapa, kuli kwaandaana kapati (mwezi amwezi) kwiinda mbokutondezyegwa atala aawa. Nzila ya Mafumofumo Aatobela Mwezi Waimpana aZuba ilaazibeela beela zilandabede mumundando cabunkutwe.\\n1 Bamwi bategwa ibbala lya keh’seh, lizwa kubbala (H3680; kasah) , lyeelede kusandululwa kuti “mwezi uusisidwe” kuzyanya alya “mwezi uuzwide kumweka,” eeci caamba kuti mweembo weelede kulizyigwa liya mwezi nuusiya naa nuutalibonyi (waimpana azuba) mukwaambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya. Ayalo nzila eeyi ileendelana a nzila itobela buzuba Butobela Mwezi Waimpana aZuba yakubala ciindi.\\nMusinze (cibeela ca ciindi) waasolweda buzuba bwakutaanguna mvwiki ya Malengelo. Nkokwaamba kuti buzuba bwakutaanguna bwini bwa mwezi mumusela wa Nyika bwakali kusiya; taakwe mumuni wakasolwede buzuba oobu. Nkaambo nzi ncotulangila kuti myezi iitobela yiimpane abuzuba oobu?\\n“Kumatalikilo Elohim wakalenga julu anyika. Eelyo Nyika tiyaajisi ciimo, alimwi yaanyina cintu; alimwi musinze waali atalaa meenda. Nkabela Muuya wa Elohim wakali kukumbakumba atala lya meenda --- eelyo Elohim wakati Akube mumuni: nkabela kwakaba mumuni.” (Matalikilo 1:1-3, RNKJV)\\nEzekiya 46:1 Abumboni bwa Zilengwa leza\\nEzekiya 46:1 waambwa kuti kuli misyobo yotatwe yamazuba: (1) Mazuba aa Myezi Mipya; (2) Mazuba Aabelekwa; (3) aMazuba aaNsabata\\nMboobu mbwaamba Simalelo Yahuwah: “Mulyango wamukkota mukati uulanga kujwe unoojedwe kwamazuba aabelekwa aali cisambomwe; pele mu Nsabata unoojulidwe, alimwi mubuzuba bwa Mwezi Mupya unoojulidwe.” (Amulange Ezekiya 46:1.)\\nAaka kaambo nkokwaamba kuti kuli misyobo yamazuba yaandeene kuzwa ku (Malengelo). Nzila yakutobela Mafumofumo Atobela Mwezi waimpana aZuba kuti mpaatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya, tujana kuti musyobo wabuzuba bumwi abumwi uligantidwe acibeela ca Mwezi ciboneka mubuzuba oobo: (1) Buzuba bwa Mwezi Mupya busolwedwa amusinze (kwiimpana kwamwezi azuba); (2) Mazuba aabelekwa asolwedwa azibeelabeela zyamwezi zimweka bwiindene (kuleka zibeela zijanika mu Nsabata) (3) Nsabata zisolwedwa zibeela zyone zyakwaandula mwezi akati acamwezi uuyanda kuzula kumweka. Nceciceeci eeyi nzila nciili yuubauba mukutondezya lijanika Nsabata kwiinda muzibeela zyamwezi. Kuboneka kuti Zilengwa leza azyalo mbumboni bwa nzila yakubala ciindi eeyi.\\n1 Mwezi uulibonya mbuli kapapa kanji ulalibonya mu Buzuba bwa Mwezi Mupya (kumangolezya aasolweda buzuba bwakubeleka butaanzi), pele teesyi mbocicitika lyoonse oobu.\\n(II) Kuzwanga Kwa Misela\\nCilembedwe Acuumbwe (myaka 269 Kazyadwe Mufutuli)\\nKuli cilembedwe cabuna Kristu citondezya mbubaacinca kuya kukkalenda lyabakomba mituni, cilembedwe muzyuumbwe zinjaanji. Cimwi cilembedwe cabuna Kristu ciinda kucembaala cilembedwe mu Roma akujatikizya dies Veneris (buzuba bwa Venus). Cicaandaanya eeci ncakuti cijisi buzuba buna Julia abuzuba bwa mwezi azuba antoomwe. Cilembedwe kuti A.D 269, akwaamba kuti:\\nMunguzu zipedwe Cladius a Paternus, mubuzuba bwa Fuka bwa November (Vwumbi Pati), mubuzuba bwa Venus, alimwi mubuzuba bwamakumi obile awone bwa mwezi uutobela Imwezi, Leuces wakabikka [ciibalusyo eeci] camwana musimbi wakwe Severa, alimwi aku Moza Usalala Wako. Wakafwa [kalaa myaka] makumi osanwe ayosanwe, myezi kkumi aumwi [a] mazuba kkumi. (E. Dichl, Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, Vol. 2, p. 193, #3391. See also, J. B. de Rossi, Inscriptiones Christianæ Urbis Romæ, Vol. 1, part 1, p. 18, #11.)\\nBuzuba bwa “Nones” bwa Vwumbi Pati ngu Vwumbi Pati 5 bwaasikila mumwaka ooyu mubuzuba bwa Venus, Mulibwasanu. Mumwezi ooyo, oobu buzuba bwakeelana abuzuba bwamakumi obile awone bwa mwezi, naa “Buzuba Bwabilo” bwa mvwiki yamu Bbaibbele. Mukusanyangula mazuba kubelesya zibulo zyabasyaazibwene banyenyezi, tujana kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya (buzuba butaanzi bwa mwezi) bwakajenwe kuti mbuzuba bwaatobede mwezi niwaaimpana azuba.\\n*Twakomba amubikkile maanu aawa: Mwezi waaimpana azuba mu Roma aciindi 2:05 mafumina (Kavwumbi 13), kulaale abucedo. Ncenciceeci buzuba bwa Mwezi Kwiimpana azuba ncobulibonya aanga mbuzuba bwakutaanguna kutali bwa makumi obile afuka nanka makumi otatwe bwamwezi waainda.\\nZyaalembwa a Philo (wakapona akataa myaka makumi obile katana zyalwa Kristu kusikila myaka makumi osanwe kazyedwe)\\nPhilo (Sibusongo muGiliki muna Juuda uzwa ku Alexandria) wakaponede katanazyalwa, kazyedwe alimwi kamanide mulimo wakwe Mufutuli wesu. Nkakaambo aaka lino ncaakatondezyela nzila yakkalenda lya Bbaibbele iluleme.\\nPhilo waku Alexandria (akataa myaka 20 katanazyalwa kusikila 50 kazyedwe Mufutuli), Mulembi wacifwanikiso: André Thevet (1502-1509)\\nMukwiinduluka ncaakaamba ansi aawa,Philo wakati pobwe lya Mwezi Mupya litola busena liya “zuba lyatalika kumunika mwezi amumuni uulibonya” Amubikkile maanu kuti Philo waamba kuti pobwe lisekelelwa ciindi zuba nolitalika kumwesya mwezi. Mbuli baambwa kale, zuba lilatalika kumwesya mwezi mpeenyampeenya bamana kwiimpana. Tatukonzyi kucibona eeci kacicitika, nokuba boobo, kusikila zuba lyabbila nkaambo kakuti mwezi ucizundidwe mumuni wazuba. Masimpe nokuba kuti tatuuboni mwezi mpeenyampeenya waimpana azuba, nkabela, teesyi kwaamba kuti mwezi tiiwatalika kuzinguluka akubungilila mumuni kuzwa kuzuba. Kanjikanji, mwezi uulibonya mbuli kapapa nuutalika kulibonya kumangolezya aaBuzuba bwa Mwezi Mupya, utondezya yooyo uulangilizya kuti waatalika kale kubungililwa mumuni kuzwa niwaaimpana azuba.\\n“Kutobezya nzila njitwalandabika, atuye kumbele kubandika pobwe lyatatu lyamwezi mupya. Citaanzi,nkaambo kakuti ngamatalikilo aamwezi, amatalikilo, nokuba aaciindi nanka aakubala ciindi, aboobo ceelede kulemekwa. Cabili, ncakuti aciindi eeci kwiina cintu cili mumulengalenga citakwe mumuni. Catatu, ncakuti aciindi eeci mumuni mupati ugwasyilizya mumuni musyoonto; nkaambo aciindi camwezi mupya, izuba lilatalika kumwesya mwezi amumuni uulibonya mumeso, eelyo awalo mwezi ulabala amumuni wabubotu bwawo nguutambula akutondezya baabo baulangilizya...” (Philo, Special Laws II, Section XXVI (140-142))\\nKwiinduluka bwakaamba Philo, zyitobela ansi aawa zilaamba cakusalazya kuti Mwezi Mupya utobela kwiimpana kwamwezi azuba alimwi kuti myezi ibalwa kutalikila akwiimpana kwazuba amwezi komwe kusikila kukwiimpana kutobela waawo.\\n“Ipobwe lyatatu litobela kwiimpana mwezi azuba, lisikila mubuzuba bwamwezi mupya mumwezi uli oonse.” (Philo, Special Laws II, Section XI (41))\\n“Ooyu ngo Mwezi Mupya, naa matalikilo amwezi, nkokuti ciindi cili akataa kwiimpana kwa mwezi azuba komwe kusikila kuli kumwi, bulamfu bwaciindi eeci bwakapimwa muzikolo zyabasyaazibwene ziya mumulengalenga”. (Philo, Special Laws II, Section XXVI (140)) Amubikkile maanu: Hendrickson Publishers edition (1993) of Jonge's 1854, tasanduli masimpe mbuli makani ngasandulula Colson. Pele boonse bategwa kwiimpana mwezi azuba mpaatalikilwa buzuba butaanzi bwa mwezi.\\nNzyakaamba Philo zitobela waawa zitondezya kuti zibeela zyamwezi zikkwene (cibeela kwiinda akati kuuyaabuzulila kumweka, cibeela camwezi uuzwide kumweka, cibeela kwiinda akati camwezi uyaakusiya, anuutalibonyi liya waimpana azuba) zilalibonya kumamanino amvwiki ili yoonse. Notubelesya nzila yamafumofumo aatobela kwiimpana kwamwezi azuba kuti mpaatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya, ncecicitika eeci.\\n“Alimwi, zibeelabeela zyamwezi, zitola busena kutobezya kubala kusikila ciloba, njenyenyezi eeyi iisolweda zicitika anyika. Alimwi zyoonse zicitika mumulengalenga, zilatobelana azibeela zyamwezi mubuzuba bwa ciloba buli boonse. Ciindi coonse, zintu zyaanyika, mbuli mbundaamba kale, zitambula bulemu bwazyo kuzwa kujulu, alimwi zileenda mubube bwazyo kutobezya ciloba....Mukutobelanya, mubuzuba bwa ciloba, Elohim wakalyookezya kuzwa kumilimo yakwe njaakabamba.” (Philo,Allegorical Interpretation, 1 Section IV (8-9), Section VI (16))\\n“...kuli kaambo komwe mwezi ncuuyaabuzulila kumweka alimwi akuyaabusiya muzibeela zyeelene muziindi zikonzyanya., mbuuli nuuyaakumwekesya alimwi nuyaakusiya; bana bambelele bali ciloba nkaambo utambula zibeela zyawo mumazuba aali ciloba—cibeela kwiinda akati ulacitambula mumazuba aali ciloba aatobela kwiimpana azuba, cibeela cizwide kumweka mumvwiki itobela;liya watalika kusiya mumvwiki yatatu ncecibeela catatu kusikila waimpana azuba alimwi.” (Philo, Special Laws I, (178))\\nAmubikkile maanu aawa: Eeci ncitondezyo caMwezi uutobezya Mwezi liya nuutalikilwa a Buzuba bwa Mwezi Mupya kuti mboBuzuba Butobela Kwiimpana Azuba. Nkaambo kakuti Mwezi ulasika acibeela Kwiinda akati, Cizwide Kumweka, azibeela lya Kwiimpana azuba mumawoola ali makumi obile awone, alimwi nkaambo bunji bwamakkalenda\/zibelesyo zyakubazya myezi, zitalikila kuzwa akataa masiku kusikila akataa masiku aatobela kubala mazuba, mulajana kuti zibeela zyamwezi zilatondezyegwa buzuba kabutana sika nanka bwainda, eeci cipa kuti atalandabali mumulongo omwe. Mweelede kulanga ciindi mwezi nowiimpana azuba mucooko cenu.\\nAnsi aawa, twalomya kusandulula cakaamba Philo. Aawa Philo waamba kuti mwezi weelede kuba uuzwide kumweka kumamanino aamwviki yabili (nkokuti buzuba bwa makkumi awosanwe bwa mwezi). Amubikkile maanu: Liya nolanganya buzuba butobela kwiimpana kwa mwezi azuba kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya, mwezi unoozwide kumweka mubuzuba bwa kkumi awone nokuba bwa kkumi awosanwe bwa mwezi.\\n“Nkaambo kwaambwa kuti mu Mangwalo: Mubuzuba bwa kkumi bwamwezi ooyu umwi aumwi wenu abweze mbelele kutobezya mbuli bantu bali muŋanda yakwe; kutegwa kuzyila mubuzuba oobu, eezi mbelele zisetekwe, kuli Elohim, zipaizyo ziyobwedwe mumoyo, zimwesyegwa muzibeela zyamwezi zyobile muli zyotatwe, kusikila wacinca mucibeela cili coonse a kuba mumuni uuzwide wajulu mbuli mwezi uuzwide kumweka, kumamanino aamvwiki yabili...” (On Mating with the Preliminary Studies, Section XIX, (106))\\n“Alimwi pobwe eeli litalikilwa mubuzuba bwa kkumi owosanwe bwamwezi, akataa mwezi, mubuzuba mwezi nuuzwide mumuni, mbuli mbwayendelezya Elohim akubikkila maanu kuti kutabuli mumuni mubuzuba oobo.” (Philo,Special Laws II, The Fifth Festival,Section XXVII (155))\\nEeci cileendelene a Intembauzyo 81:3.(Amulange “The Biblical Argument” atala lyawaawa)\\n• Cikatazya Mukubelesya Nzila zyakujana Kwiimpana mwezi azuba zimwi (Amutyanke aawa.)\\nBuzuba Mbweenya Mwezi aZuba Zyaimpana\\nBamwi basiNsabata itobela Mwezi bazumina kutobela buzuba bweenya mwezi waimpana azuba kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya, kutali buzuba butobela waawa. Cikatazya anzila eeyi ncakuti mwezi mupya ulatalikwa mwezi wakale kuutana manina. Kuzinguluka kwa Mwezi takumaninide ncobeni kusikila mwezi waimpana azuba, kuzwa aawo nuutalika kubungilila mumuni alimwi mbuli mbuyaa kutalika kuzinguluka kabili. Kaambo kakubelesya buzuba butobela kwiimpana mwezi azuba kuti Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya, kutali buzuba bwini waimpana azuba, nkakuti buzuba tabukonzyi kuba cibeela ca mwezi wainda akuba cibeela ca mwezi mupya. Nkabela, bucedo butaanguna butobela mwezi waimpana azuba ngamatalikilo aamwezi mupya.\\nBuzuba butobela Kwiimpana Mwezi aZuba-- Kuti Mwezi uulibonya mbuli Kapapa Wabonwa Kumangolezya Aayo\\nBamwi babamba Nsabata yiitobezya mwezi bayiisya kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya mbuzuba butobela mwezi Waimpana azuba, kuti kakuli mwezi walibonya mbuli kapapa mangolezya aayo. Eeci, baamba kuti, nkaambo kakuti mwezi uulibonya mbuli kapapa nguutondezya kuti mvwiki yakubeleka yatalika. Eeyi nzila ibeleka buyo kuti lyoonse Nsabata iicaalizya mubuzuba bwa makumi obile afuka , 29, kiili Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya. Kuti mwezi walibonya mbuli kapapa mangolezya aayo, nkabela oobo buzuba bwainda bwali Buzuba bwa Mwezi Mupya. Kuti mwezi uulibonya mbuli kapapa tiiwabonwa mangolezya aayo, nkokuti oobo buzuba bwali bwa makumi otatwe naa 30 alimwi buzuba butobela buyooba Buzuba bwa Mwezi Mupya. Kuli twaambo tupati tobile tukopa mukubelesya nzila eeyi.\\nMukubelesya nzila eeyi, tacikonzyeki anyika boonse kubona Mwezi Mupya, Nsabata, nokuba Buzuba bwa Pobwe mumawoola ngeenya aali makumi obile awone. Muukubelesya buyo buzuba butobela kwiimpana mwezi azuba kuti Mbobuzuba bwa Mwezi Mupya lyalo boonse nobakonzya kukamantana mukubamba Myezi Mipya, Nsabata, aMapobwe aamwaka.\\nAabo balamatila nzila eeyi tabakonzyi kuzyiba mubwini kuti hena oobu buzuba mbwa Mwezi Mupya kusikila buzuba kabuyanda kwiinda nkaambo kakulindila kuti babone mwezi uulibonya mbuli kapapa kumangolezya aayo eliya zuba lyabbila. Aaka nkaambo kakatazya, kapati kubamba Pobwe lya Myeembo (liswaangana alya Mwezi Mupya mumwezi wa Ciloba), alimwi abuyandisi bwakutuula zyipaizyo zyeelede mu Buzuba bwa Mwezi Mupya, kumatalikilo aamwezi umwi aumwi (Myeelwe 28:11-15). Bapaizi bakalizyi kabotu kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya bwasika. Tiibakali kulindila kusikila buzuba bwayanda kumana kuti bazyibe kuti beelede kuumpa zipaizyo mubuzuba bweelede. Citondezyo citondekezya zintu zyainda kale tacili citondezyo ncobeni.\\nBuzuba Butobela Mwezi Uuyabusiya Waleka Kulibonya\\nBamwi baamba kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya mbobutobela buzuba mwezi uyaabusiya waleka kulibonya liya kaliyanda kupasuka zuba. Ncobabelesya nzila eeyi nkuti liya mwezi waleka kulibonya caambilizya kuti oobo buzuba ulaimpana azuba, akupa kuti buzuba butobela bube Buzuba bwa Mwezi Mupya.\\nNzila iilombozyegwa: “Mbuli mwezi mbuyaakusiya, buzuba abuzuba mafumofumo uyakuceyaceya kusikila kapapa kamwezi kakalibonya munsaa kujwe kubucedo. Buzuba bwiimpana mwezi azuba mbuzuba lyalo mwezi nuutabonwi kupasuka izuba kalitana pasuka. Buzuba butobela aboobo mbobweelede kuba Buzuba bwa Mwezi Mupya, mbuli mbobuli buzuba butobela Kwiimpana kwa mwezi azuba. Kuti mwezi uulibonya mbuli kapapa kawucilibonya mafumofumo mu Nsabata ncaalizi (yabuzuba butobezya mwezi bwa makumi obile afuka naa 29), nkabela ooyo mwezi uyooba wamazuba aali makumi otatwe naa 30. Kuti mwezi uuyaabusiya akulibonya mbuli kapapa tiiwabonwa mafumofumo aaNsabata ncaalizi, ooyo mwezi ujisi mazuba aali makumi obile afuka naa 29.”\\nEeyi nzila nokuba kuti iyanda kuganta buzuba bulondokede kuti Mbuzuba bwa Mwezi Mupya (nkokuti Mafumofumo aatobela Kwiimpana Mwezi aZuba), tiikonzyi kusyomwa kululama kuganta nokuba kuyandaula buzuba bwa Kwiimpana kwa mwezi azuba. Aboobo, eeyi nzila tiikonzyi kubelesyegwa kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya.\\nMukonzyano: Ku New Delhi, ku India, kubucedo bwa Vwumbi Pati 13, 2012, mwezi uyaabusiya wakacili kulibonya kujwe. (Vwumbi Pati 13 yakali Nsabata iicaalizya iitobezya mwezi, buzuba bwa makumi obile afuka naa 29 butobezya mwezi.)\\nNew Delhi, India – Kavwumbi 13, 2012, kaindi kasyoonto kaliyanda kupasuka zuba\\nKubelesya nzila njotubandika, cilaboneka kuti Kavwumbi 14 mbuzuba bwa makumi otatwe butobezya mwezi, akuti Kavwumbi 15 bwakali kuyooba mboBuzuba bwa Mwezi Mupya. Nokubaboobo, nkaambo Kwiimpana mwezi azuba kwaacitika mafumofumo kaatanasika buzuba bwa Kavwumbi 14, Kavwumbi 14 mbobwaali Buzuba bwini bwa Mwezi Mupya. Kubelesya nzila iilombozyegwa waawa, Buzuba bwa Mwezi Mupya nibwaasekelelwa kabwiindilide kale. Nokuba kuti ncibotu cilangilwa munzila eeyi, pele nzila yeni eeyi tiiluleme.\\nBamwi basi Nsabata iitobezya mwezi baamba kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya butobela buzuba mwezi uuyaabusiya nuuleka kulibonya kumapasukilo aazuba-kutabikkila maanu kuti kwiimpana kwa mwezi azuba kwaacitika lili. Eeyi nzila, nokubaboobo, yaandaanya nyika mbweenya mbuli nzila yakutobela mwezi walibonya mbuli kapapa. Nkaambo kulibonya kwa mwezi uyaabusiya ceendelana acooko mpokkede, nyika inga tiyaswaana mukubamba Nsabata aMapobwe mumawoola aali makumi obile awone naa 24 aakuzinguluka kwa zuba.\\n1 Ku New Delhi, India, Kwiimpana kwa mwezi azuba kwaacitika aciindi ca 3:38 kubucedo bwa Kavwumbi 14. Bucedo (mafumina nokutalika kulibonya zintu) akacitika aciindi ca 5:20 Kavwumbi 14.\\nMabbililo azuba Mataanzi kutobela Kwiimpana Zuba aMwezi\\nBamwi babamba Nsabata iitobela mwezi bayiisya kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya butalikila kumabbililo aazuba kutobela Kwiimpana zuba amwezi. Eeci tacili cicitika. Mangwalo alayiisya cakusalazya kuti buzuba butalikila KUBUCEDO, kutali kumabbililo aazuba. Cilengwa cakubamba mazuba kuzwa kumabbililo kusikila kumabbililo (mangolezya kusikila kumangolezya) ncilengwa cina Bbabbuloni cakayiigwa abama Juuda mumwaanda wamyaka kaindide Kristu.\\nBuzuba bwa Bbaibbele butalikila kubucedo akumanina kumangolezya:\\nWhen Does a Day Begin? (Cipekupeku)\\nWhen Does a Day Begin? (Cilembedwe)\\nWhen does a Day Begin & End? (Luni-Solar: You Ask, We Answer)\\nWhen Does A Day Begin? (eCourse)\\n1 Ncuubauba kulekela mizeezo yesu kuti ibe nzila njotusanduluzya Mangwalo. Mbanji bantu bamasimpe abasimilimo bazumizya kuzwa kumangolezya kusikila kumangolezya aatobela mukubala mazuba aabo. Tulomba boonse bacilamatila mizeezo iinyongene yakuti buzuba butalikila kumangolezya kuti batule ansi mizeezo yabo amulyango wakusanyangula, akuti banjile mumuuya wabupaizi akusyomeka kuti basanyangule zyoonse zyaambwa mucibalo eeci zijatikizya ciiyo ciyandika eeci. “Nkaambo mulazyo weelede kweendelana amulazyo, mulazyo amulazyo; mweengwe ulembedwe amweengwe ulembedwe, mweengwe amweengwe; aawa kasyoonto awaalya kasyoonto.” (Izaya 28:10, KJV)\\n• Cikatazya Mukubelesya Nzila ya Mwezi Watalika Kulibonya mbuli Kapapa (Amutyanke aawa.)\\nKubelesya nzila yamwezi watalika kulibonya mbuli kapapa,, tacikonzyeki anyika kusekelela noliba pobwe lyomwe mumawoola ngeenya aali makumi obile awone naa 24.\\nEeyi nzila tayeendelani amilazyo ya Bbaibbele yakupima buzuba\\nChodesh, ibbala lya Ci Hebrayo liiminina “Mwezi Mupya”, lilabelesyegwa mu Mangwalo kwaziindi ziinda myaanda yobile amakumi ciloba naa 270, pele taakwe noliba lyomwe nolibelesyegwa kwiiminina cintu cilibonya ( mbuli mwezi, nokuba kapapa kamwezi,...). Ibbala lya ciHebrayo liiminina “kapapa kamwezi uulibonya mbuli kapapa,” śaharōnîm, libelesyegwa kujatikizya kukomba mituni.\\nTayeendelene a Ntembauzyo 81:3\\nTayeendelene a Matalikilo 1\\nTayeendelene a zilengwa leza( Kamboni wamulengi)\\nTayeendelene aZilembedwe zya Philo, walo wakapona ciindi comwe a Mufutuli wesu (myaka 20 katanazyalwa kusikila myaka 50 kazyedwe.)\\nMakani aayungizyidwe kuti Mwaalange\\n“Myezi [ina Bbabbuloni] yakali kutalikila Mwezi Mupya watalika kulibonya, alimwi mumyaanda lusele yamyaka katanazyalwa mufutuli basyaazyibwene bankuta bakacili kwaambilizya kubami bana Syria eeci.... Mazina aamyezi ina Bbabuloni akali Nisanu, Ayaru, Simanu, Du'uzu, Abu, Ululu, Tashritu, Arakhsamna, Kislimu, Tebetu, Shabatu, Adaru. Mwezi wa Adaru II wakalikusekkwa akataa myezi ziindi zili cisambomwe mumyaka ili kkumi afuka naa 19 pele kutali mumwaka waali wa kkumi aciloba (17) mumulongo wamyaka ili 19, lyalo mwezi wa Ululu II niwaali kusekkwa. Aboobo kkalenda lina Bbabbuloni kusikila kumamanino lyaacijisi kwaandaanya mwaka muzibeela zyobile mbweenya mbuli myezi iina Bbabbuloni kusikila kumamanino yaacili kutobela mwezi akutalikila aMwezi Mupya uubonwa kumangolezya. Buzuba bwaali kutalikila kumabbililo azuba” (http:\/\/www.webexhibits.org\/calendars\/calendar-ancient.html)\\nCileelede kuzyibwa kuti nokuba kuti caali cilengwa mu Bbabbuloni teesyi kwaamba kuti tiicaaluleme. Nokubaboobo, ceelede kubikkilwa maanu kuti cilengwa ca Bbabbuloni cakujana myezi caali kutalikila amwezi uutanguna kulibonya mbuli kapapa. Tacili cintu ceenzu kuti bama Juuda abalo bakatalika kubala munzila eeyi kakwiindide myaka mwaanda, akuleka nzila ya Bbaibbele, mbweenya mbubaatobela nzila iitali ya Bbaibbele yakutalikila buzuba kumabbililo azuba akuulika myezi mazina aana Bbabbuloni.\\nEezi zilembedwe ansi aawa zilasalazya kulesya kukomba mwezi uukoya kapapa, eeco caali cilengwa caadumide akataa masi aatamuzyi leza. Kakwiina kusala lubazu, teesyi kwaamba kuti nzila eeyi yakujana Buzuba bwa Mwezi Mupya tiiluleme, pele yeelede kulangwa cakusyomeka mukupima bumboni.\\nNkabela Zebah aTsalmunna wakati “Imikila lwako, ulwane andiswe. Nkaambo muntu mbwabede, mbweenya anguzu zyakwe.” Mpawo Gid'oni wakanyampuka akujaya Zebah a Tsalmunn, akutola twakulibotya tupapa twalubulo twakali munsingo zyankamela zyabo. Nkabela balombwana ba Isirayeli bakati kuli Gid'oni, “Kotulela, webo amwanaako, amwanaa mwaanaako, nkaambo watuvwuna kuzwa mumaanza a Midyan.” Pele Gid'on wakati kuli mbabo, Nsyekonzyi kumulela, naba mwanaangu. יהוה nguumulela.” Alimwi Gid'oni wakati kuli mbabo, ndilomba cimwi kulindinywe, kuti umwi aumwi wenu andipe kalungu kalubulo mulizyeezyo nzyaakalwanina.” Baalijisi tulungu twagolide nkaambo baali bana Ishumaili. Mpawo bakati, “Tulakupa ncobeni.” Mpawo bakayala mulembo, alimwi umwi aumwi wabo wakawaala kalungu kuzwa muli nzyaakalwanina. Alimwi kulema kwa tulungu twagolide kwakasika acuulu amyaanda ili ciloba yatubeela twagolide kumbali a twakulibotya tupapa twalubulo, twakulibotya tulengalenga, zikobela zisubilasubila zyaasamide bapati ba Midyan, alimwi ambali aatulungu twakali munsingo zyankamela zyabo. (Babetesi 8:21-26, ISR)\\nMasikiyo aakoya tupapa, aakumyaka 2500 kusikila 2400 katanazyalwa Mufutuli.; Akasyigwa “Mumulindi Mupati Wabafwide,” ku Ur Mesopotamia\\nBumboni bujanwa mukusya kunsaa matongo abasikale butondezya twakulibotya twaali kubelesyegwa tubambidwe mucinkonzya ca zuba naa kapapa kamwezi kavwunteme, citondezyo ca leza mukaintu Ishtar-Astarte, twakali kusamwa abamakaintu naa banyama kuti bayungizye luzyalo lwabo (Babetesi 8:21).” (New Bible Dictionary, Article “Amulets,” p.34)\\nMubuzuba oobo יהוה uyoogwisya tulungu twa kumaulu, tulungu twa kumutwe, tupapa, tulengalenga, nkaya, zilivwumbizyo, zikobela zyakumutwe, zyakulibotya mumaulu, zyakulikobeka, tunkuli twatunkilizyo, tulungu twakumaanza, tulungu twakusama kumpemo, zikobela ziddula, zibaki, tuubo twakuliwaala amakkuko, tukomo, zimbonimboni, amilembo yabuluba, ntaulu zyakumutwe, azyakulivwumbila kubusyu. (Izaya 3:18-23, ISR)\\nIbbala lya ciHebrayo (H7720- saharonim), aawa lisandululwa kuti, “kapapa,” lijanwa ziindi zyotatwe mu Mangwalo alimwi libelesyegwa kujatikizya batamuzyi leza bakomba mituni (Babetesi 8:21 & 26; Isaya 3:18). Eeli bbala taakwe nolijatikizya “Mwezi Mupya” nokuba “Mwezi.” Taakwe mulembi wa Mangwalo uulelekedwe wakabelesya bbala saharonim mukulemba cijatikizya mapobwe aabikidwe ambali naa mwezi.\\n“Tupalu tukoya tupapa twakali twa kumaanza twaali kuyandwa akataa bantu bakumbo lya Asia, nkaambo twaali kwiiminina nguzu akukwabililwa kuzwa kumwezi uyaakumwekesya kutali uyaabusiya.” (Amulets and Superstitions, E. A. Wallis Budge, p.213)\\n“Jakobo katanaya ku Bethel mukulibonya kunembo lya Yahuwah wakacita kuti bantu bakwe boonse bamupe “tuleza twabo tweenzu” amasikiyo aakumatwi aabambidwe mbuli tupapa, eelyo wakazisisa kunsi acisamu ku Shechem (Matalikilo 35:4 (Ibid, p. 214)\\nCeelede kubikkilwa maanu kuti Sin, umwi wabaleza ba Bbabbuloni, waali kutondezyegwa mbuli kapapa.\\n“Azigantyo zyacaando, [Sin] utondezyegwa aanga mudaala wacilezu cilamfu cilengalenga akapapa ambali.... Kukomba leza-mwezi kwaaliyambukide kumasi manji, cakuti matempele aakwe akali kujanwa mumadolopo mapati aaku Bbabbuloni aku Assyria.”(http:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Sin_(mythology))\\nKukombaSin kwakali yambukide kapati munyika ya Arabia mumazubaa Muhamadi. Citobezya waawo, bupaizi buna Isilamu abwalo bulemekezya kapapa kamwezi kusikila buzuba buno. Mubupaizi bunjaanji bulaa miyanda iisyuuka kuzwa ku Bbabbuloni abalo bakomba kapapa kamwezi ( mbuli baKatolika, ba Hindu, ba Bbuda, abamwi.).\\nKukomba mutuni kwabatamuzyi leza, kwaazilide ku Bbabbuloni, alimwi kuliimvwi nji akukazya ceeco ncaambila bantu Bakwe Yahuwah.\\nAmucenjele, nkaambo kuti mulange ameso eenu kujulu, eelyo mwabona zuba, amwezi, anyenyezi, amakamu aajulu, mutayeeyi kuti mukombele zyeezi akuzikotamina pe, eezi Yahuwah Elowa wenu, waazipeda bantu boonse baalaansi lyajulu kuti ndukono lwabo. (Amulange Detronomo 4:19.)\\nMyaka ili myaanda cisambomwe katanazyalwa Mufutuli, Yahuwah waakalalila bantu bakakkede mu Juuda kwiinda mumushinshimi Jeremiya nkaambo kamicito yabo yamamambe yakubumba tunkwa tukoya tupapa twamwezi twakupaizya “mwami mukaintu wajulu.” Cuusisya ncakuti bantu bamu Juuda tiibakateelela kucenjezya kwa Jeremiya nkaambo kakusyoma kuti micito yabo yamamambe njiyaali kubaletela buvwubi.\\n“Kuzwa nitwaaleka kuumpilila tununkilizyo kumwami mukaintu wajulu, akumutilila zyaabilo zyakunywa, twakatalika kubula zintu, akujayigwa acceba anzala. Pele nitwakamuumpila tununkilizyo mwami mukaintu wajulu, akumutilila zyaabilo zyakunywa, hena twakamubambila tunkwa twakumukomba, akumutilila zyaabilo zyakunywa, kakwiina banalumi besu?” (Jeremiya 44:18-19, KJV)\\n“Kumukomba- nkumutondezya mucinkozya cakwe. Tunkwa twakabambidwe mucinkonzya camwezi.” (Barnes Commentary)\\n“Tunkwa tuli mucinkonzya camwezi mbuli kapapa twakali kupaizyigwa kumwezi.” (James-Fausset-Brown Commentary)\\nMumangwalo oonse, mwezi uukoya kapapa waambwa kujatikizya kukomba zibumbwa akutobela kwabana Isirayeli muzilengwa zyabakomba mituni.\\n• Cikatazya Mukubelesya Buzuba butobela Mwezi Uuzulide (Amutyanke aawa kuti muvwumbule.)\\nBuzuba butobela Mwezi Uuzulide Kumweka\\nTaakwe bumboni buli boonse butabilila muzeezo wakuti Mwezi Uuzulide ncecitondezyo ca Buzuba bwa Mwezi Mupya. Aabo bayiisya kuti Mwezi Uuzulide ngo Mwezi Mupya bacita boobo nkaambo kamanjezyeezya one. Atwaalange makani aaya lino.\\nKujatikizya mbobaamba batondeka Mwezi Uuzulide kuti ngo Mwezi Mupya...\\n(1) Kutaminina: “izuba lyakabaya masikati (kusikila mawoola otatwe Mateyo 27:45) buzuba Yahushua naakakankaminwa (buzuba bwakkumi awone bwamwezi). Kubaya kwazuba kukonzya biyo kuba liya mwezi a zuba zyaimpana. Aboobo, mwezi ooyo waatalikila mumwezi uuzulide.”\\nCikatazya aKaambo aaka: Ncobeni kubaya kwazuba kucitika ciindi mwezi azuba zyaimpana (liya mwezi kuulaakatikati kazuba anyika), cikatazya mukweezyeezya ooku ncakuti taakwe kubaya kwazuba kwaacitika mu Jerusalema mumwaka 31 Kazyedwe Mufutuli (http:\/\/eclipse.gsfc.nasa.gov\/phase\/phases0001.html)2 Mubwini munzi wa Jerusalema tiiwakali munzila yiinda cimvwule cakubaya kwazuba mumusela waciindi eeco. Acimwi cikatazya akweezyeezya ooku ncakuti kubaya kwazuba kanjikanji kutola biyo maminiti aali ciloba naa lusele, kutali mawoola otatwe pe. “Ciindi cilamfu kapati zuba kalibayide akataa ciindi kuzwa myaka 3000 katanazyalwa Mufutuli kusikila 5000 kazyedwe inga ciyoocitika mu Kunkumuna masamu 16, 2186, eelyo lyalo noliyoobaya kwaciindii ca maminiti aali ciloba naa 7 kubala makumi obile afuka nkokuti 29.” (http:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Solar_eclipse) Musinze wakawide anyika aciindi caKukankaminwa akali maleele, alimwi tacikonzyi kupandululwa kwiinda mucilengwa leza cili coonse cicitika. Kutaminina kuti kwaali kubaya kwazuba, kusikila mawoola otatwe ciindi Yahushua naakakankaminwa nkweena kuteeli kutagwasyilidwe abumboni nobuba buti.\\n1 Cishinshimi ca Daniyeli 9 ca mvwiki zili makumi ciloba cilagantana amwaka wa Kukankaminwa kwa Yahushua.\\n2 Mukusinizya kwini, eeyi nzila yakutalika Mwaka Mupya iili mukaambo kabili #2 ansaawa itaminina kuti zuba lyeelede kuti lyakabaya mu Jerusalema mu Mukubwekaangala 10, 31 AD.. Pele kwiina caacitika cili boobu. Ooku kutaminina takutabilidwe abumboni nobuba buti pe\\n(2) Kutaminina: “Kutonkomana kubala bbala lya Cigiliki lyakasandulwa kuti 'kwakasiya' aalya Luka mpaamba caacitika ciindi ca Kukankaminwa ciyubununa kuti izuba lyakasitwa amwezi, eeci cikonzya buyo kucitika liya mwezi azuba zyaimpana.”\\n“Eelyo zuba lyasiya, pele kwakaba mudima munyika yoonse kusikila awoola lyafwuka, nkaambo zuba lyakaleka kubala; mpoonya mulembo wamutempele wakayauka akati kuzwa mujulu kusikila ansi.” (Luka 23:45, KJV)\\nBamwi bataminina nzila yaMwezi Uuzulide, basyozya kwaamba kuti eeli bbala lisandudwe kuti “kwakasiya” mucibalo eeci ndibbala lya Cigiliki ekleipō [Strong's G 1587] kuzwa bbala lyamazubaano lya “kubaya”. Eeci baamba kuti ncecitondezya kuti zuba lyaabaya aciindi ca Kukankaminwa. Mbuli bwaambwa musyule mu #1, eeci ncintu tacikonzyeki kucitika pe. Musinze wakavwumbila nyika aciindi ca Kukankaminwa akali maleele aayinda zilengwa leza, mbumboni bwa Yahuwah. Nokubaboobo, atulange twaambo tuli munzila yakweezyeezya ooku.\\nCikatazya mu Kweezyeezya ooku: Ibbala lisanduludwe mucibalo eeci kuti “kwakasiya” ngu skotizō [Strong's G4654], kutali ekleipō [Strong's G 1587] pe.\\n“Alimwi [G2532] i[G3588] zuba [G2246] lyaka sizyigwa[G4654], alimwi [G2532] i mulembo [G2665] i[G3588] watempele [G3485] wakayaulwa [G4977] akati [G3319]” (Luka 23:45, KJV)\\nIbbala lya Skotizō lyaamba buyo kumvwumbila amusinze, kusizya, kuvwumbilwa aamusinze,...” Lilakonzya kwaamba musinze wamumabala buyo (mbuli mu Efeso 4:18) nokuba musinze wini uutabonwi cintu (mbuli wazilengwa leza mumulengalenga; Ciyubunuzyo 8:12) Ibbala Ekleipō, nokuba kuti ndibbala kuzwa bbala lyesu lya “kubaya” lilakonzya kwaamba kubaya kwazuba, kanjikanji lyaamba “kwaalilwa, kusiya, kwiinda ambali, . . .” Taakwe mubbala eeli caamba kugaminina zuba pe nokuba zilengwa leza zyamulengalenga.\\nEkleipōndibbala lijanwa biyo muzibalo zyotatwe zya Mangwalo, muzibalo eezi taakwe nolyaamba bweende bwa mwezi kujatikizya azuba pe:\\n“Alimwi ndamwaambila kuti: Amujane balongwe kwiinda mukubelesya lubono lutaluleme kutegwa mwaakubula [G1587 ekleipō] mpindu, bakamutambule mumasena aakukkala aatamani.” Luka 16:9, KJV)\\n“ Pele ndakukombelezyezya mumupailo kuti lusyomo lwako lutamani[G1587-ekleipō : eelyo waakusanduka, ubayumye ibanyoko ayebo.” (Luka 22:32, KJV)\\n“Alimwi uyoozivwunga mbubonya mbuli cikobela, mbuli cisani; alimwi ziyoocincigwa, pele yebo uli mbubonya mbuli lyoonse, alimwi myaka yako tii [G1587 ekleipō] ka goli [G1587 ekleipō] pe.” Bahebulayo 1:12, KJV)\\nNokuba mukubelesya bbala eeli lya (ekleipō, lilakazyana acitamininwa waawa nkaambo taliko mucibalo caambwa waawa nokuba kujatikizya Buzuba bwa Mwezi Uuzulide, mbuli mbobaamba.\\n(3) Kutaminina: “Mukaintu uuli mu Ciyubunuzyo 12, uusamide zuba, amwezi kuuli kunsaa maulu akwe, alimwi nyenyezi kazyili atalaa mutwe wakwe caambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya. Mubuzuba bomwe lisyuuka zisamu, kkunga lyanyenyezi ziitwa kuti Virgo lilalibonya kaliimpuka kujwe amwezi uuzulide kuuli kunsaa maulu aalyo. 'Ulisamide zuba' nkokwaamba kuti takusiyi cakusiya mbi anze nocitola busena eeci. Ulaa nyenyezi zili kkumi azyibili amutwe wakwe, caamba kuti ngo mutwe wamwaka. Aboobo, mwezi uuzulide kunsaa maulu aa Virgo ncitondezyo ca Buzuba bwa Mwezi Mupya, alimwi matalikilo aamwaka.”\\n“Alimwi kwaalibonya cilengaano cipati kujulu; mukaintu wakasamide zuba, kunsi amaulu aakwe kwakali mwezi, kumutwe wakwe kwakali mushini wanyenyeezi zili kkumi azibili.” (Ciyubunuzyo 12:1, KJV)\\nKaambo kali mukutaminina ooku: Taakwe mucibalo eeci citondezya kuti cicitika waawa ncitondezyo caBuzuba bwa Mwezi Mupya nokuba kumatalikilo aamwaka pe. Eeci cibalo tacaambi kuti mukaintu wiimvwi atalaa “mwezi uuzulide” pe. Kuti tulomye camasimpe kusanyangula kabeela kali koonse kapandulula mukaintu ooyu, tweelede kuzyiba kuti kuyungizya akwiimikila atalaa mwezi, ulisamide zuba. Kutali kwiile kwaamba kuti “usamikidwe aazuba” akwaamba kuti takunasiya eeci nocitola busena, ndiza tweelede kulangaula ciindi nkamu yanyenyezi Virgo (“ciliya”) niisamikidwe zuba (liya zuba nolili akataa nkamu ya Virgo) amwezi nuuli kunsaa maulu aayo. Hena kuli nocicitika eeci? Inzya cilacitika lyoonse cayanda kutalika ciindi likunkumuka masamu (pele kutali lyoonse) akuswaangana a mwezi wa Ciloba.\\nVirgo: Eeci cilacitika mumwezi omwe lyoonse naakunkumuka masamu. Taakwe mucibalo , citondezya kuti eeci caamba Buzuba bwa Mwezi Mupya naa Mwaka Mupya. Aabo bataminina Mwezi Uuzulide bayeeme asyoonto mukuzuzikwa kwa (Ciyubunuzyo 12:1) liya nokusyuuka zisamu pele bayakilide kaambo kabo amanjeezyeezya buyo.\\nMu Ciyubunuzyo 12:1 kuli kukonkezya kwabulemu kuti ekklesia naa cikombelo cakasimpe mumisela yoonse cakaimvwi a Zuba, Mwezi a Nyenyezi kuti zijane Nsabata a mazuba Aasetekene, taakwe mucibalo eeci nokwaambwa kuti mukaintu wiimininna Buzuba bwa Mwezi Mupya nokuba matalikilo aMwaka mupya. Aabo babelesya Ciyubunuzyo 12 kuti mbumboni bwa nzila ya Mwezi Uuzulide yakubala ciindi, nokuba kuti balaa mizeezo mibotu pele balayungizya atala kucibalo eeci akwaamba kuti kweezyeezya kwabo nkakasimpe.\\n1 Kaambo kamwi kakweezyeezya kuti Mwezi Uuzulide kunsaa maulu aankamu ya nyenyezi zya Virgo citondezya aatalikila mwaka mumulengalenga. Nkaambo kakuti cibaka aayelanina mazuba amasiku cinsensela kumbo nkokuti acalo eeci cicitika (liya nkamu ya Virgo noyiimvwi atalaa mwezi uuzulide) ayalo iyaa kusensela kumbo. Sunu eeci citola busena mu Mukubwekaangala nokuba kumatalikilo aKaanda kaniini. Muzyuulu zyobile zya myaka zyainda, eeci cakali kutola busena mumvwiki mumwezi wa Miyoba nokuba mu Mukubwekaangala. Kuti twaya kumbele zyuulu zyobile zyamyaka, eeci inga ciyoocitika kumamanino aamwezi wa Kaanda kanii nokuba mu Ganda Pati.\\n(4) Kutaminina: “ mu Intembauzyo 81:3 kulembedwe kuti mweembo wakeelede kulizyigwa Mwezi nuuzulide nkaambo ngo Mwezi Mupya.”\\n“Lizya impeta mwezi mupya watalika, muciindi cibikkidwe ambali [H3677], mubuzuba bwapobwe lyesu lyabulemu [H2282].” (Intembauzyo 81:3, KJV)\\n[H3677] (keh'-seh)- kuzwa ku H3680; zululila kwini naa mwezi uuzulide, nkokuti, pobwe zyamwezi ooyu:- (ciindi) cibikkidwe ambali. (Strong's Greek & Hebrew Dictionary)\\n[H2282] (khag)- eeli bbala lyaamba “pobwe licitwa mukweenda musinzo.” (The New Strong's Expanded Dictionary of Bible Words)\\nKaambo kakutaminina ooku: Buzuba bwa Mwezi Mupya taakwe nobwiitwa kuti khag mu Mangwalo. Bamwi bataminina nzila eeyi balati eeyi nzila tiiluleme akutondeka kuli Hosiya 2:11 a Ezekiya 45:17 , pele “myezi mipya” muzibalo eezi tazyaambwi kujatikizya Nsabata a khag. Nokuba kuti myezi Mipya niyakalikwiitwa kuti khag, mucibalo eeci kuli cisinkilila baabo bataminina kuti Intembauzyo 81:3 itondezya kuti mpeta yaali kulizyigwa Mwezi Kuuzulide nkaambo mpaatalikila Mwezi mupya: Mubwini Intembauzyo 81 yaamba kulonga kwabana Isirayeli kuzwa Egipita. Bupanduluzi bwini aawa inga bwaba bwakuti cibalo catatu caambilizya kuti mwezi uuzulide uleendelana a pobwe lya Pasika a Pobwe lya Cinka citakwe Bumena. (Isirayeli wakasolwedwa kuzwa mu Egipita masiku (Detronomo 16:1) mubuzuba butaanzi bwa Cinkwa citakwe Bumena (Myeelwe 33:3) muli bwa kkumi awosanwe.)\\nBumboni buyumu kukazya Mwezi uuzulide kuti waambilizya Buzuba bwa Mwezi Mupya bulajanwa notuyandaula ciindi cini camapobwe. Mapobwe obile alacitika muli bwakkumi awosanwe bwamwezi. Pobwe lya Cinkwa citakwe Bumena a Pobwe lya Mavwuka. Mubwaabi bwabulemu Bwakwe, Yahuwah wakapa kuti aaya mapobwe aswaangane a Mwezi Uuzwide, kutegwa cuubaube kubantu Bakwe bali mulweendo. Taata wesu waluyando ngu Sikabumba uugaminina ncaamba, alimwi taakwe cimwiinda ambali. Kuti kayanda lweendo lwakusekelela pobwe kuti lucitwe, Ulapa kuti ciindi eeco cibe ciindi cibotu kubantu Bakwe. Tulabona muli ceeci kuti kwiina nayanda mapobwe kuti acitike mumupeyo. Aboobo, kuti naakali kubikkila maanu kuti alesye mapobwwe kucitika mu Mupeyo, nkokuti Wakabikkila maanu muluyando Lwakwe kulesya pobwe lya kweenda musinzo lili lyoonse liya mwezi kuuyanda kumanina kusiya.\\n1 Bamwi baamba kuti keh'seh, ibbala lizwa ku (H3680; kâsâh) lyeelede kusandulula kuti “mwezi uusisidwe” kutali “Mwezi uuzulide,” caambilizya kuti mpeta yeelede kulizyigwa mwezi nuusiya (mwezi waimpaina azuba) kuti waambilizye Buzuba bwa Mwezi Mupya, mubuzuba butobela. Eeyi nzila ilamvwana ayeeyi yaambwa amutwe wacibalo coonse eeci.\\n2 Kuti kwabelesyegwa nzila ya Mwezi Uuzulide, Nsabata yabili mumwezi uli oonse, kubikkilizya a Nsabata zipati amapowe aa Cinkwa Citakwe Bumena a Pobwe lya Mavwuka, inga anooli mumusinze uusiya nokwiina mwezi pe.\\nIbbala lya CiHebrayo lisandululwa kuti “mwezi mupya” ngu chodesh [H2320]. Lizwa kubbala chadash [H2318], lyalo eeli lyaamba kuti “kuba cintu cipya, kuyakulula, kubambulula.”\\nKaambo kajanika munzila yakubelesya Mwezi uuzulide kuti ngo Mwezi Mupya, nkakuti ooyu mwezi kutalikila buzuba butaanzi, uyaa buzimaana, kutali kuyakululwa. Liya mwezi nuuzulide, mpeenya ulatalika kuyaa kuzimaana. Eeci caamba kuti akataa mangolezya aa Mwezi Mupya abuzuba butobela bwiita kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya,” mwezi utalikide kale kuyaabuzimaana, alimwi uyakumbele kuzimaana kusikila akataa mwezi, wainda aawo ulatalika alimwi kuyaa kumweka. Eeyi nzila taakwe aaniini mpiikonzyana aciiminina bbala lya chodesh\/chadash.\\nKwaandaanya Mazuba kutobezya bulangika Zibeela zya Mwezi\\nCimwi cakulangisya aawa ncakuti kuti kamubelesya nzila ya Mwezi Uuzulide kutalika mwezi kuti kunooli buzuba naa mazuba obile aatakwe mumuni akataamwezi, nkokuti zibeela zya mwezi tazikonzi kubelesyegwa kujana Nsabata munzila eeyi. Zibeela zyamwezi munzila eeyi tazyeendelani amulimo wabulemu wamwezi, eeci caamba kuti mwezi tuukonzyi kupima mazuba kwiinda muzibeela zyawo, eeci ncintu citakonzyi kucitika.\\n1 Amulangisye kuti mwezi ulakonzya kulibonya aanga ulizulide kwiinda buzuba bomwe mumwezi. Eeci inga cakatazya bantu balangilizya mwezi kuti bazyibe eei mwezi uuzulide nuusika.\\nNokuba kuti kuli zibalo azimwi nzyobaamba bantu babelesya Mwezi Uuzilide kutalika kubala mwezi, pele zyoonse eezi manjezyeezya biyo aakusoleka kupa bumboni bwakutabilila mizeezo yabo kutali bwaamba Mangwalo pe. Kwiina pe abumboni kugwasyilizya nzila ya Mwezi Uuzulide kuti njenzila atalikila mwezi.\\n• Mwezi Mutaanzi Kulibonya Mbuli Kapapa: Kusanyangula Bumboni bwa Misela (Amutyanke aawa kuti mujule zinji.)\\nKuli cintu comwe cili masimpe; nzila yaali kubelesyegwa muciindi ca Yahushua kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya njiyaaluleme. Taakwe mu Cizuminano Cipya citondezya kuti kwaali kuzwangana kujatizya lyaalikuba Nsabata a Mazuba aaMapobwe. Eeci caambilizya kuti, nzila yaali kubelesyegwa, yaali luleme, mbuli mbwaakazumizyide Yahushua.\\nBantu banji bajatikizya kwaamba tulengwa twaba Juuda twakwaamba mumajwi buyo (nkokuti bbuku lya Talmud lyaku Bbabbuloni) kuti mbobumboni bwakuti mwezi uulibonya mbuli kapapa waali kubelesyegwa muciindi ca Yahushua kujana Buzuba bwa Mwezi Mupya. Ino bbuku lya Talmud inga twalisyoma na? Hena inga twapegwa cileleko cizwa kujulu kuti twasowa zyoonse akutambula twaambo buyo twabantu balaa zilengwa zyaba Falisi?\\nIbbuku lya Talmud lilaazibeela zyobile:(1) Mishna: cibeela citaanzi kulembwa ca zilengwa zyaba Juuda, mumwaka 220 kazyedwe Kristu; (2) Gemara: ibbuku ba Rabbi mobaamba zimwi zijatikizya bbuku lya Mishnah lyaalembwa mumwaka 500 kazyedwe Kristu. Eeli bbuku lijisi milawo amilazyo iijatikizya mbobaali kuvwuntauzya bakamboni kuti bazyibe naa mwezi mupya wabonwa ncobeni. Mukonzyano:\\n“Aaba batobela tabeelede kuba bakamboni basyomwa: bauma njuka, balungila muulo atalaa zikwelete, bavwubi bankwilimba, balima mumwaka wa Nsabata, a bazike. Ooyu ngomulawo: Bumboni boonse butatambuliki kuzwa kubakaintu mbweenya akuli baaba baambwa kale atala aawa.... Kufumbwa (bakamboni) nobeelede kuba mumusinzo sikati amasiku, cilizumizidwe kutyola mulawo wa Nsabata mukweenda musinzo ooyo, kutegwa bape bumboni kuti naa mwezi walibonya.” (Babyloniana Talmud, Section Moed, Rosh Hashana, Chapter I, http:\/\/www.jewishvirtuallibrary.org\/jsource\/Talmud\/rh1.html)\\nAmulangisye: Eeci caambwa atalaa aawa tacikwe maanu kutobezya mbuli kkalenda lyamwezi azuba lyamu Bbaibbele. Mwezi uuliboya mbuli kapapa inga niwaafuma kubonwa kumangolezya aa Nsabata icaalizya kubelesya nzila ya mwezi mutaanzi kulibonya mbuli kapapa (mubuzuba bwa makumi obile afuka.) Nkabela tacikwe maanu kulekela muntu nabani kuti abweze musinzo mu Nsabata kutegwa ape bumboni bwakubona mwezi kakuli ciindi tacina sika cakuti ulibonye. Ibbuku lya Talmud, nokuba kuti talikaki kkalenda lya Bbaibbele, pele likulwaizya nzila zina Bbabbuloni zyakubala ciindi (kuzwa kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo ngamazuba) anzila zyakkalenda lyabatamuzyi Yahuwah (mbuli Nsabata ya Mujibelo).\\n“Kwakali nkuta mpati mu Jerusalema yiitwa kuti Ya'azeq, oomo bakamboni boonse mubaali kuswaanina akusanyangulwa a Ben Din. Mapobwe akali kusekelelwa oomo kutegwa bakulwaizye bakamboni kuti kabasikasika.... Ino mbubuti bakamboni mbubaali kusanyangulwa? Kutaanguna bobile, mupati akati kabo waali mutaanzi kuvwiila mubuzyo wakuti: Kotwaambila mbuwaali kulangika mwezi; hena waali kumbele naa musyule lya zuba? Hena waali kunyika naa kumusanza lya zuba? Waali atala bulamfu buti kuzwa kugoko? Wakacengeme kubbazu lili? Wakakwazeme bulamfu buti? Kuti naa kamboni wavwiila kuti mwezi waali kumbele lya zuba, bumboni bwakwe bwaanyina mulimo. Kuzwa waawo bakaita kamboni muce akumubuzya; kuti bumboni bwabo kabukonzyana, bwaali kuzuminwa kuti bulondokede; bamwi boonse bakaceede baali kubuzyigwa mibuzyo myuubauba, kutali kuti bumboni bwabo bwaanyina mulimo pele mukulesya kuti batayaamuki kabatyompedwe...(Babylonian Talmud, Section Moed, Rosh Hashana, Chapter II, http:\/\/www.jewishvirtulallibrary.org\/jsource\/Talmud\/rh2.html)\\n“R. Gamaliel waajisi bbwe lipapalele, kuzyuli lyakwe, lilembedwe zibeela lya mwezi ziindene, eezyo nzyaakali kutondezya kubantu batuba , kumwi kaamba kuti: Hena mwaubona mwezi kuulibonya mbuli ceeci naa eeci?” (Ibid.)\\nBbuku lya Talmud lilazumizya nzila zitajanwi mu Bbaibbele. Mukonzyano:\\nZiindi zyone aatalikilwa mwaka- “Kwaali Mazuba Aatalisya mwaka one, butaanzi butegwa Nisani bwa (kutanta kujulu kwa) bami akuzingulusya mapobwe; butaanzi bwa Elul bwakupeda kwakkumi muŋombe, pele kujatikizya bwaamba R. Eliezer a R. Simeon, bwaali butaanzi bwa Tishri. Butaanzi bwa Tishiri mbubwaatalisya myaka, myaka ya Nsabata apobwe lisika mumyaka makumi osanwe, kusyanga zisamu azisyu mani. Butaanzi bwa Shebhat bwaali Mwaka Mupya wa zisamu, mbokwaambwa mucikolo ca Shammai; pele cikolo ca Hillel cakali kwaamba kuti muuli bwakkumi awosanwe bwamwezi ngoonya ooyu.” [Amulangisye: mazina aana Bbabbuloni ngaapedwe myezi.] (http:\/\/www.jewishvirtuallibrary.org\/jsource\/Talmud\/rh1.html)\\nNsabata ya Mujibelo (iibalwa kuzwa kumangolezya kusikila kumabbililo aazuba aatobela) – Ba Rabbi bakayiisya kuti: Kwiina naba omwe weelede kutumina lugwalo kwiinda mubantu bana masi muli bwasanu pele ccita kuti walunga muulo wakutumina. Kuti taakalunga muulo ooyo, Beth Shamai waamba kuti teelede kutumina, pele ccita kuti ooyo mutumwa kajisi ciindi cakusika nkwaatuminwa (kalitana bbila zuba); pele Beth Hillel walo ulomya kwaamba kuti: Ulakonzya kutuma umwi uujisi ciindi cakusika kuŋanda ili munsaa bwaanda aamanina munzi ooko nkwaatuminwa kutola lugwalo.” (Babylonian Talmud, Section Moed, Shabbat, Chapter II, http:\/\/www.jewishvirtuallibrary.org\/source\/Talmud\/shabbat1.html)\\nHena Nsabata ya Mujibelo (kuzwa kumangolezya mulibwasanu kusikila kumabbililo aazuba Mujibelo) njeyaali kutobelwa abasyomeka ba Yahuwah muciindi camilimo yokwa Yahushua anyika? Nee, peepe ,Nee. Mangwalo alisalazide kuti kkalenda lya Yahuwah litobela mwezi azuba antoomwe, alimwi buzuba bwa Bbaibbele butalikila kubucedo, kutali kumangolezya. Nsabata ya Mujibelo iitali ya Bbaibbele, yaatalika kutobelwa abalembi babbuku Talmud kawiindide musela mutaanzi kazyedwe Kristu, eeyi yaali nzila yabana Bbabbuloni yakutalikila buzuba kumabbililo aazuba kutali ya Bbaibbele. Aaka kaambo takakonzyi kuyumya kwaambwa. Tulizyi kabotu kuti nzila zinji zitali zya Bbaibbele zyakatalika kutobelwa kaindide Kristu, pele mbeenya balembi banzila eezi mbabaalemba akuti Mwezi Mupya waali kutalikwa mwezi mutaanzi walibonya mbuli kapapa. Taciboneki kuba cintu ceelede kutobezya nzila yakubala mwezi uulibonya mbuli kapapa (musela uluulwa) kakuli mbeenya aaba balembi ba Talmud mbibaalemba zintu zikazyanya aziiyo ziluleme zya Mangwalo. Lino casalala kuti Talmud teesyi bbuku lisyomeka kutondezya nzila yabuvwubi bwini bwaba Juuda muciindi camulimo wa Yahushua.\\nIbbuku lya Talmud lyaku Bbabbuloni, kujatikizya bwaamba ba rabbi baalilemba, lyeelede kutobelwa kwiinda Bbaibbele!\\n“Kulilembedwe mu [Mukambausi 12:12]:... Eeci caamba kuti: “Mwanaangu, kocennjela mukutobela milawo yaba rabbi (kwiinda ya Bbaibbele); nkaambo nokuba kuti milawo ya Bbaibbele kanjikanji ilakkomanya akuyoosya.. . . pele milawo yaba rabbi, kuti wiityola, iletela kusubulwa kupati.” (The Babylonian Talmud, Section Moed, Erubin 21b, Chapter II, http:\/\/www.jewishvirtuallibrary.org\/jsource\/Talmud\/eruvin2.html)\\nMu Talmud kusangene mulongo wazintu zizumizidwe azikasidwe kucitwa muNsabata- kutobezya bwaamba ba rabbi. Eeli buuku lijisi tulengwa twaabikkwa aba Falisi. Inga twapa bulemu nzi kubbuku lyamusyobo ooyu ligeme atulengwa twabaabo baakaka Mumuni wanyika, Mwanaa Mbelele ookwa Yahuwah?\\n“Mpoonya kwakeza kuli Yahushua balembi aba Falisi, baali ku Jelusalema, kaamba kuti, Nkaambo nzi basikwiiya bako ncobalubizyila zilengwa zyaba silutwe? Nkaambo tabasambi mumaanza aabo nobalya cinkwa. Pele wakabavwiila kuti, Nkaambo nzi ncomutyola mulawo wa Elohim muzilengwa zyenu?” ( Mateyo 15:1-3 RNKJV)\\nTatweelede kupa bulemu buteelede kuzilengwa. Nokuba kuti tazyiba makani oonse aayelede kuzyibwa liya notuvwuntauzya kasimpe, lyoonse tweelede kuzyiba kuti ino aaka kaambo kazwa kuli, akupa bulemu ooko nkokazyila kasimpe kabumboni aako, nokuba kuti takeendelani amanjezyeezya eesu.\\nBalembi bamisela banji, mabbuku aapandulula mabala, amabbuku aapandulula Bbaibbele apa bumboni kuti mwezi wamu Bbaibbele waali kutalikila liya mwezi walibonya mbuli kapapa, pele taakwe noliba lyomwe akataa mabbuku aaya lipa bumboni bwini bugwasyilizya ncaamba. Kubonekaanga kanjikanji mabbuku aaya ayeeme azilengwa, mbuli balembi bawo mbobazumina mu Universal Jewish Encyclopedia.\\n“Mpasyoonto aazibidwe bwakubamba kkalenda kusikila musela wabili katanazyalwa Kristu, kufumbwa nokupegwa busanduluzi bwa cilengwa caali kucitwa, caalembedwe boobu: Mubuzuba bwamakumi otatwe bwamwezi nkamu yakaswaana kuti itambule bumboni bwabalangizi kuti baubona mwezi mupya. Kuti naa bakamboni bobile bakajanwa kababeendelana mubumboni bwabo mubuzuba oobo, mbweenya buzuba oobo eeyi nkamu yakabwaambilizya kuti mwezi mupya watalika...Kuti kakwiina bakamboni baasikide, mwezi mupya waali kutalikwa buzuba butobela bwamakumi otatwe.” (Universal Jewish Encyclopedia, p.632)\\nKaambo keni nkaaka. Mbuli basikwiiya bankutwe ba Bbaibbele, tatweelede kuyakila lusyomo lwesu atalaa zilengwa zyaba Juuda akubungilila bumboni bumwi boonse akubulyatila kunsaa maulu.Tweelede kulisungula lwesu tobeni mumipailo kuti lyoonse katwiiminina bumboni bwini bwamasimpe, kufumbwa nkobututola.\\n1 Bamwi beezyeezya kuti cilengwa cina Bbabbuloni cakubamba Nsabata ya Mujibelo akutalika buzuba kumabbililo aazuba kuti caayiigwa aba Juuda mubuzike bwabo ku Bbabbuloni. Cilakonzyeka kuba masimpe eeci. Nokuba boobo, tulizyi masimpe kuti Yahushua taakazumizya eeci nokuba zilengwa zimwi zitali zya Bbaibbele. Kaambo keni aawa nkakuti zintu zyaalembwa mubbuku lya Talmud tazikonzyi kusyomwa kwaamba bwini bwaali bupaizi bwaba Juuda muciindi camulimo wa Yahushua anyika. Aboobo tatukonzyi kuyaama a bbuku lya Talmud, kuti tulomye kutabilila akubweza nzila yakutalika kubala liya mwezi walibonya mbuli kapapa.\\n\"Amusinizye zyintu zyoonse; amukakatile kucintu cibotu.\"\\n(1 Batesalonika. 5:21, KJV)","num_words":7388,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"url":"","collection":"madlad400","source":"CC 20220801","original_code":"dov","text":"Makani Aantalisyo Achipaanzi 2 | Zyiiyo Zyabana Zizwa muBbayibbele\\nBALA MU Acholi Afrikaans Albanian American Sign Language Amharic Angolan Sign Language Arabic Argentinean Sign Language Armenian Azerbaijani Azerbaijani (Cyrillic) Baoule Bashkir Basque Bassa (Cameroon) Batak (Karo) Batak (Toba) Biak Bicol Bislama Boulou Brazilian Sign Language British Sign Language Bulgarian Catalan Cebuano Chichewa Chinese (Traditional) Chinese Mandarin (Simplified) Chinese Sign Language Chitonga Chitonga (Malawi) Chitonga (Zimbabwe) Chitumbuka Chiyao Chokwe Chol Chuabo Cibemba Colombian Sign Language Croatian Cuban Sign Language Czech Dangme Danish Dayak Ngaju Dutch Ecuadorian Sign Language Edo Efik English Estonian Ewe Fijian Finnish Fon French Ga Galician Garifuna Georgian German German Sign Language Greek Guarani Gun Haitian Creole Hausa Herero Hiligaynon Hindi Hmong (White) Hungarian Iban Ibinda Igbo Iloko Indonesian Irish Isoko Italian Italian Sign Language Javanese Jula Kabiye Kabuverdianu Kachin Kannada Karen (S'gaw) Kazakh Kekchi Kikaonde Kikongo Kikuyu Kimbundu Kinyarwanda Kirghiz Kiribati Kirundi Kisonge Kongo Korean Korean Sign Language Kurdish Kurmanji (Caucasus) Kurdish Kurmanji (Cyrillic) Kwangali Kwanyama Latvian Lhukonzo Lingala Lithuanian Lomwe Low German Luganda Luo Luvale Macedonian Macua Madagascar Sign Language Malagasy Malay Malayalam Maltese Mam Marathi Marshallese Mauritian Creole Maya Mazatec (Huautla) Mexican Sign Language Miskito Mixe Mixtec (Guerrero) Moore Myanmar Nahuatl (Central) Nahuatl (Guerrero) Nahuatl (Huasteca) Nahuatl (Northern Puebla) Ndau Ndebele Ndebele (Zimbabwe) Ndonga Ngabere Ngangela Nias Nigerian Pidgin Norwegian Nyaneka Nyungwe Nzema Okpe Oromo Ossetian Otetela Pangasinan Peruvian Sign Language Pidgin (Cameroon) Polish Ponapean Poqomchi' Portuguese (Portugal) Punjabi Quechua (Ancash) Quechua (Ayacucho) Quechua (Bolivia) Quechua (Cuzco) Quiche Quichua (Chimborazo) Quichua (Imbabura) Romanian Romany (Macedonia) Cyrillic Romany (Serbia) Russian Russian Sign Language Rutoro Samoan Sangir Sango Sena Sepedi Serbian Serbian (Roman) Sesotho (Lesotho) Sesotho (South Africa) Setswana Seychelles Creole Shona Sidama Sinhala Slovak Slovenian Spanish Spanish Sign Language Sranantongo Sunda Swahili Swati Swedish Tagalog Tahitian Taiwanese Sign Language Tamil Tandroy Tankarana Tarascan Tatar Telugu Thai Tigrinya Tiv Tlapanec Tojolabal Tok Pisin Tongan Totonac Tshwa Tsonga Turkish Twi Tzeltal Tzotzil Ukrainian Umbundu Urhobo Uruund Uzbek Uzbek (Roman) Valencian Venda Vezo Vietnamese Waray-Waray Wayuunaiki Wolaita Xhosa Yoruba Zande Zapotec (Isthmus) Zapotec (Lachiguiri) Zimbabwe Sign Language Zulu\\nNkamboonzi Jehova naakapa kuti kube zambangulwe lyakanyonyoona nyika yakusaanguna? Kuzwa kumatalikilo abantu, kwakaba nkondo. Nkondo yakuchita zibotu naa kuchita zibi. Bantu bali mbuli Adamu, Eva amwanaabo Kaini, bakasala kuchita zintu zibi. Alubo bantu bali mbuli Abelo aNowa, bakasala kuchita zintu zibotu. Muchiindi eecho, bantu biingi bakayindilila kuchita zintu zibi, eezi zyakapa kuti Jehova abanyonyoone bantu aabo. Chipaanzi eechi chiyootugwasya kuziba kuti Jehova ulabona kuti tuchita zibotu naa zibi alimwi takalekeli bubi kabuliwo choonse chiindi.\\nTweelede kuba aluumuno, kutali kuba bantu bayandisya kulwana mbuli Dyabbulosi abamutobela\\nIkuti twaswiilila Leza mbuli Nowa mbaakachita, tuyoobotelwa akupona kukabe kutamani\\nJehova ulazibona zintu zyoonse zichitika. Ikuti twachita zintu ziluleme ulabotelwa, pesi kuti twachita zibi ulabijilwa\\nNkamboonzi munsamu wakali akati kamuunda waEdeni niwali kukasigwa kuligwa? Niinzi chakapa kuti Eva alye muchelo wawo?\\nLeza wakachitambula chipo chaAbbelo, pesi taakachitambula pe chaKkayini. Kkayini naakazibona, wakanyemesya loko kumane wakajaya mwanike wakwe.\\nChiindi bangelo babi nibakakwata banakazi aanyika, bakaba abana balombe bakali kuyandisya kuuma bantu. Kulwana kwakavula munyika. Pesi Nowa wakalisiyene abantu aabo nkaambo, wakali kumuyanda Leza akumuswiilila.\\nChiindi chaZambangulwe, mvula yakawa mazuba aali 40, sikati amansiku. Nowa ampuli yakwe bakakkala mubwaato kwachiindi chiinda munyaka. Kumamanino bakazozwa mubwaato.","num_words":515,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.153,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.897,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}