diff --git "a/bci_Latn/fineweb-2_000001_remove.jsonl" "b/bci_Latn/fineweb-2_000001_remove.jsonl" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/bci_Latn/fineweb-2_000001_remove.jsonl" @@ -0,0 +1,81 @@ +{"text":"1, 2. ?Blɛ benin nun yɛ Zezi fali ya ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?\nZEZI w'a fa ya kpa. Kɔlɛ e kwlá bumɛn i kɛ ɔ kwla fa ya, afin ɔ ti sran wɛtɛɛfuɛ. (Matie 21:5) Ya sɔ'n m'ɔ fali'n ɔ ti su, sanngɛ ɔ sili i wun su nian. * ?Yɛ ngue sa ti yɛ Zezi m'ɔ kloman ndɛnngan'n, ɔ fali ya sɔ ɔ? Sa tɛ dan kpa kun ti ɔ.\n2 Zezi klo Ɲanmiɛn i suwlɛ sua'n m'ɔ o Zerizalɛmu lɔ'n i kpa. Asiɛ wunmuan'n su'n, sua sɔ'n i kunngba yɛ ɔ ti i Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n, i liɛ klonglo ɔ. Zuifu'm be jaso nvlenvle'm be nun mmuammua kpa be wa su Ɲanmiɛn sua sɔ'n nun. Be nga be timan Zuifu bɔbɔ'n mɔ be lafi Ɲanmiɛn su'n, be ba be wa su Ɲanmiɛn sua'n i lika nga be fa mannin be'n nun. Sanngɛ kɛ Zezi boli i Ɲanmiɛn junman'n i dilɛ bo'n, cɛn kun'n ɔ wluli Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ. Like ng'ɔ ko wunnin i lɔ'n ɔ yoli i ya kpa. Afin lika sɔ m'ɔ fata kɛ be su Ɲanmiɛn lɔ'n, w'a kaci i liɛ aata diwlɛ! Aata difuɛ nin sika kacifuɛ'm b'a yi lɔ piɛ. Sanngɛ like nga ti yɛ i sɔ'n ti tɛ dan'n yɛle kɛ sran sɔ'm be liɛ'n, Ɲanmiɛn i sua'n ti sran lufle dilɛ lika, ɔ nin sran'm be wualɛ lika. ?Wafa sɛ?\n3, 4. ?Lufle benin yɛ be dili sran mun Zoova i sua'n nun lɔ ɔ? ?Ajalɛ benin yɛ Zezi fali naan sran'm b'a yaci i sɔ yolɛ ɔ?\n3 Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be waan sika mma wafa kun ngunmin yɛ sran'm be fa tua Ɲanmiɛn sua'n i ti sika'n niɔn. Ɔ maan ɔ fata kɛ aofuɛ'm be kaci be sika'n naan b'a ɲan sika mma sɔ'n wie. I ti'n, sika kacifuɛ'm be siesie be tabli mun Ɲanmiɛn sua'n i klun lɔ. Kɛ be kaci sran'm be sika'n, be ɲan su nvasuɛ. Asa ekun'n, aata difuɛ wie'm be yo nnɛn'm be atɛ lɔ, yɛ be ɲan su kpa wie. Aofuɛ nga be kunndɛ kɛ bé yí tɛ'n, be kwla ko to tɛ yilɛ nnɛn'n klɔ'n nun lɔ. Sanngɛ sɛ be yo sɔ'n, Ɲanmiɛn sua'n i su kpɛnngbɛn'm be kwla se kɛ nnɛn sɔ'm be nin tɛ yilɛ fataman. I ti'n, Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ yɛ be to be nnɛn mun ɔn, i liɛ'n Ɲanmiɛn sua'n i su kpɛnngbɛn'm bé kwlá kplín su kɛ be fa yi tɛ. Kɛ mɔ Ɲanmiɛn sua'n nun lɔ aata difuɛ'm be wun kɛ sran'm b'a mian'n ti'n, be di nnɛn'm be gua kekle kpa. * Nanwlɛ, aata dilɛ wafa sɔ'n timan kpa. Sran'm be wualɛ yɛle i sɔ'n!\n\"An yi ninnge nga'm be wa!\"\n4 Zezi kwlá kplinman su kɛ be di sran'm be lufle i bɔbɔ i Si'n i sua'n nun. Ɔ maan ɔ fali ɲanman wɔli ngble, yɛ ɔ fa kannin be kwlaa be nin be bua mun, nin be nannin mun be bo. Ɔ guali sika kacifuɛ'm be sika'n i ase, kpɛkun ɔ suli be tabli'm be bo guali. Sika mma sɔ'm be truli laso'n su sa gbeee! Ɔ kpannin be nga be yo okunmomo atɛ'n be su. Ɔ seli be yakpa su kɛ: \"An yi ninnge nga'm be wa!\" (Zan 2:15, 16) Sran wie fi w'a kwlá jrɛnmɛn i ɲrun.\nBa'n ti kɛ i Si sa cɛ\n5-7. (a) ?Ngue ti yɛ Zezi kloli sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i ajalɛ'n i su like suanlɛ'n kwla uka e ɔ? (b) ?Ngue yɛ Klist yoli naan w'a kle kɛ Zoova ti nglo nin asiɛ'n be Siefuɛ naan i dunman'n ti sanwun ɔn?\n5 Aata difuɛ'm be sali be sin Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ. I afuɛ kɔe nsan su'n, Zezi ɔli ko ijɔli be ekun. Ndɛ nga Zoova kannin fa buli be nga be fɛ i sua'n fa yo 'awiefuɛ'm be fiawlɛ'n' be fɔ'n, i kunngba'n yɛ ɔ kannin ɔn. (Matie 21:13; Zeremi 7:11) Nanwlɛ, kɛ Zezi wun wafa nga be di sran'm be lufle'n mɔ be yo Ɲanmiɛn i sua'n i finfin'n, ɔ yoli i ya kɛ i Si sa. I sɔ'n boman e nuan. Afin i Si'n m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n kleli i like lele afuɛ akpinngbin kpanngban kpa ka naan w'a ba asiɛ'n su. Ɔ maan ɔ kloli sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n kɛ Zoova sa. Zezi ti kɛ i Si sa cɛ. I sɔ'n ti'n, like ng'ɔ kwla uka e kpa naan y'a wun Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i bo kpa'n, yɛle Zezi Klist i ajalɛ'n i su akunndan bulɛ.\n6 I nun nga Satan tɔ́n Ɲanmiɛn Zoova i suɛn kɛ ɔ ti ato buafuɛ'n, naan ɔ siman sran sie'n, nn Zoova i Wa kunngba cɛ'n o lɛ. I sin'n, kɛ Satan sé kɛ nán ngbɛn ti yɛ sran'm be su Zoova naan be klomɛn i'n, Ba'n tili. Ndɛ sɔ'm be yoli Ba'n i ya fiaan. Ɔ maan kɔlɛ kɛ ɔ wa tili i kɛ ndɛ sɔ'm be nun kpɛlɛ nun'n, i yɛ Ɲanmiɛn fá junman cinnjin kpa sɔ'n wlɛ́ i sa nun'n, i sɔ'n yoli i fɛ lele kpeli nun! (2 Korɛntfuɛ Mun 1:20) ?Ɔ́ yó i sɛ naan ndɛ sɔ'n i nun w'a kpɛ?\n7 Kɛ nga e wunnin i ndɛ tre 14 nun'n sa'n, Zezi Klist kpɛli anzi nin sran'm be seiin nantilɛ'n i su akplowa'n i nun wieli. Ɔ maan Zoova kwla jrɛn i ajalɛ'n su kle kɛ i yɛ ɔ ti nglo nin asiɛ'n be Siefuɛ'n niɔn, yɛ ɔ́ kwlá yó i dunman'n i sanwun. Kpɛkun Zezi mɔ Zoova sieli i kɛ ɔ yo e Atin Klefuɛ'n, ɔ́ wá yó naan sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n ɔ tran nglo lɔ nin asiɛ'n su wa. (Sa Nga Be Yoli'n 5:31) Asiɛ'n su wa'n, wafa nga ɔ dili i mɛn'n, ɔ yili Ɲanmiɛn i sa nuan su yolɛ'n i nglo. Zoova kɛnnin i ndɛ seli kɛ: \"Ń yó maan n Wawɛ'n bɛ́ i wun, yɛ ɔ́ bó jɔlɛ dilɛ'n su klé nvle-nvle mun [annzɛ ɔ́ klé nvlenvle mun like nga be flɛ i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n].\" (Matie 12:18) ?Wafa sɛ yɛ Zezi yiali ndɛ sɔ'n i nuan ɔn?\nZezi kleli like nga be flɛ i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n\n8-10. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ mmla nga Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be kpɛli'n, be buman be nga be timan Zuifu'n ɔ nin bla'm be like fi ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Farizifuɛ'm be mmla'n ti'n, Ɲanmiɛn liɛ'n i su nantilɛ'n wa yoli kekle ɔ?\n8 Zezi kloli Zoova i Mmla'n yɛ ɔ niannin su nantili. Sanngɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be liɛ'n, be kpɛli Mmla'n i wun. Zezi seli be kɛ: \"Amun mmla klefuɛ mun nin Farizifuɛ mun bɔ amun ti dunman klofuɛ mun, an yako! [...] An yaci mmla ng'ɔ ti cinnjin'n, nin nanwlɛ dilɛ'n [annzɛ sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n], nin aunnvuɛ silɛ'n, ɔ nin sa kpa yolɛ bɔ maan sran'm be fa be wla gua amun su'n.\" (Matie 23:23) Sran sɔ mun mɔ be kle sran mun Ɲanmiɛn i Mmla'n, b'a kleman be like nga be flɛ i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n. I sɔ'n ti'n, sran'm b'a wunman Ɲanmiɛn i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i wlɛ kaan sa. Sa wie'm be kle i sɔ liɛ'n. Maan e nian.\n9 Zoova seli i nvlefuɛ'm be kɛ nán be fa be wun mantan nvle nga be bo sin yia be'n mɔ be ti amuɛn sɔfuɛ'n. (1 Famiɛn Mun 11:1, 2) Sanngɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn wie'm be wlawla sran'm be kɛ be fa be ɲin ci be nga be timan Zuifu'n. Be klɛli fluwa nga be flɛ i kɛ Mishna i nun kɛ: \"Ɔ fataman kɛ Zuifu kun yaci i nnɛn mun be nga be timan Zuifu'n be aofuɛ sua'n nun, afin be bu i kɛ be nin nnɛn'm be la.\" Akunndan nga be bu i be kwlaa nga be timan Zuifu'n be wun'n, ɔ timan su mlɔnmlɔn. Yɛ ɔ nin Moizi i mmla'n i sin akunndan'n be kɔman likawlɛ bɔɔ kaan sa. (Saun Yolɛ 19:34) Be mmla nga be kpɛli'n be nun'n, be buman bla'm be like fi. Be nun kun se kɛ sɛ yasua kun nin i yi be su nanti bé kɔ́ lika'n, ɔ fata kɛ bla'n ka siɛn. Asa ekun'n, be waan nán yasua kun nin bla kun, ɔ wie i yi bɔbɔ'n be koko yalɛ nzra nun. Kpɛkun sɛ bé kán ndɛ'n, bla'm be kwlá diman lalo nun. Be yo be kɛ kanga mun sa. Zuifu'm be Ɲanmiɛn srɛlɛ kun nun bɔbɔ'n, yasua'm be la Ɲanmiɛn i ase, afin b'a wuman be bla.\n10 Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be kpɛli mmla kpanngban be yili Ɲanmiɛn Mmla'n nun. Ɲanmiɛn Mmla'n waan nán be di junman wunmiɛn lolɛ cɛn'n nun, naan be fa cɛn sɔ'n be su i. Sanngɛ Farizifuɛ'm be ti'n, mmla sɔ'n i su nantilɛ'n wa yoli kekle. \"Junman\" nga ɔ fataman kɛ wunmiɛn lolɛ cɛn'n nun'n be di'n, be waan ɔ ju i liɛ 39. I wie yɛle fie su junman dilɛ'n nin koniɛn dilɛ'n. Sanngɛ like nɲɔn sɔ'm be ti'n, be usali be wun kɛ: ?Sɛ wunmiɛn lolɛ cɛn'n nun'n, sran kun ɔ kun sɔsɔwa'n, i sɔ'n ti koniɛn dilɛ? ?Annzɛ sɛ sran kun sin fie wie nun naan ɔ fian sɛ ble o annzɛ like uflɛ wie i mma o naan ɔ di'n, i sɔ'n ti fie su junman dilɛ? ?Sɛ kusu cɛn sɔ'n nun'n, be yo sran kun i juejue'n, nn ɔ ti kɛ junman yɛ b'a di ɔ? Mmla tɛkɛtɛkɛ mɔ be kpɛli'n, be tɛ kosan sɔ'm be su. I kwlaa sɔ'n ti'n be fali Ɲanmiɛn i mmla'n be fiɛli i sran'm be ɲrun.\n11, 12. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ Farizifuɛ'm be mmla nga be kpɛli'n ɔ timan su ɔ?\n11 ?Kɛ mɔ lika'n w'a yo kɛ ngalɛ sa'n niɔn, wafa sɛ yɛ Zezi kwlá úka sran mun naan b'a wun sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i wlɛ ɔ? I lɛ nun'n, i like klelɛ'n nin i mɛn dilɛ'n yɛ ɔ fa jrannin Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be ɲrun kekle ɔ. Maan e dun mmua kan Zezi i like klelɛ'n i ndɛ. Ɔ buli be mmla kpanngban nga be kpɛli'n be fɔ. Ɔ seli kɛ: \"An bu-man Nyanmiɛn ndɛ'n i like fi amun bɔbɔ amun lalafuɛ nzuɛn'n i klelɛ bɔ an fa kle wie mun'n ti.\"\n12 Zezi kleli i sran kwlaa ɲrun kɛ wunmiɛn lolɛ cɛn'n i su ndɛ'n nun'n, Farizifuɛ'm be dili fɔ, naan b'a wunman mmla sɔ'n i wlɛ. Ɔ yiyili nun kɛ Mɛsi'n yɛ ɔ \"sie wunmiɛn-[lolɛ]-cɛn nin-ɔn,\" naan i sɔ'n ti'n, ɔ le atin yo sran'm be juejue wunmiɛn lolɛ cɛn'n nun. (Matie 12:8) Ɔ yoli sran'm be juejue nzra nun wunmiɛn lolɛ cɛn'n nun ɔ fa yili i nglo kɛ ɔ le i sɔ atin. (Lik 6:7-10) I sɔ m'ɔ yoli'n kle kɛ i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ'n nun'n, ɔ́ yó asiɛ'n sufuɛ'm be kwlaa be juejue. Afuɛ akpi sɔ'n ɔ́ yó sran'm be wunmiɛn lolɛ cɛn danfuɛ'n, afin be su yoman sa tɛ kun, yɛ bé ɲán be ti wie'n i sa nun.\n13. ?Kɛ Klist wieli i junman'n di asiɛ'n su wa'n, mmla benin yɛ be wa dili su ɔ? ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o mmla sɔ'n nin Moizi Mmla'n be afiɛn ɔn?\n13 Mmla uflɛ kun yɛ Zezi fa yiyili sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n nun ɔn. Kɛ ɔ wieli i junman'n di asiɛ'n su wa'n, yɛ be boli mmla sɔ'n i su dilɛ bo ɔ. Mmla sɔ'n yɛ be flɛ i \"Krist mmla'n\" niɔn. (Galasifuɛ Mun 6:2) Ɔ timan kɛ Moizi Mmla'n mɔ be diman su kun'n sa. Nán mmla kpanngban mɔ be klɛ be tɛɛn be guɛ i lɔ'n, be su yɛ \"Krist mmla'n\" taka ɔ. I liɛ'n, akunndan ng'ɔ o mmla'n i sin'n i su yɛ ɔ taka ɔ. Sanngɛ mmla trele wie'm be o nun. Be nun kun yɛ Zezi flɛli i 'mmla kun ekun'n' niɔn. Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ'm be kwlaa be kɛ klolɛ nga ɔ fa kloli be'n, maan be kusu be fa klo be wiengu sɔ. (Zan 13:34, 35) Nanwlɛ, be klun mɔ be tu be klo be wiengu sɔ'n, ɔ ti be kwlaa nga be di \"Krist mmla'n\" su'n be nzɔliɛ.\nƆ yoli sa nuan su sɛsɛsɛ\n14, 15. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ i kwlalɛ'n ɔ le awɛ ɔ? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ'n kle e Zezi su ɔ?\n14 Nán be wiengu klolɛ'n i su like ngunmin yɛ Zezi kleli ɔ. Ɔ nantili \"Krist mmla'n\" su wie. Sran ngba kwla sieli i nzɔliɛ. Maan e nian ndɛ ja nsan mɔ be yi i nglo kɛ Zezi yoli sa nuan su sɛsɛsɛ'n.\n15 I klikli'n yɛle kɛ Zezi w'a yoman sa tɛ kaan sa le. Atrɛkpa'n, amun a sie i nzɔliɛ le kɛ sran nga be fa be kwlalɛ'n be tu be wun'n, mɔ be tin be wiengu'm be su'n, be yoman sa nuan su sɛsɛsɛ. Zezi liɛ'n ɔ timan sɔ. Sran kun usɛli i kɛ: \"Nja, se min niaan bian'n maan e cɛ aja bɔ e si yaci mannin ye'n.\" Yɛ ɔ tɛli i su kɛ: \"?Nja, wan yɛ ɔ fa min sieli kɛ n yo amun jɔlɛ difuɛ nin amun ninnge cɛfuɛ-ɔ?\" (Lik 12:13, 14) ?Amun wunman kɛ i sɔ'n yo ɲɛnmɛn'n? Zezi i ngwlɛlɛ'n nin i sa wlɛ wunlɛ'n leman wunsu asiɛ'n su wa. Ɲanmiɛn w'a manman sran fi kwlalɛ kɛ Zezi sa le. Sanngɛ ndɛ nga b'a tumɛn i kɛ ɔ siesie'n, w'a kplinman su kɛ ɔ́ fɛ́ i nuan wlá nun. Zezi yoli wun ase kanfuɛ titi. I nun ng'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ bɔbɔ'n, ɔ yili nzuɛn sɔ'n i nglo. (Zid 9) Zezi ti wun ase kanfuɛ, afin ɔ loli i wun mannin Zoova yɛ Zoova kusu kleli i sa ng'ɔ ti i nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n niɔn.\n16, 17. (a) ?Ɲanmiɛn Sielɛ jasin'n i bolɛ'n nun'n, wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ ɔ? (b) ?Kɛ Zezi yó sa nuan su sɛsɛsɛ'n, wafa sɛ yɛ ɔ fa aunnvuɛ silɛ nannannin su ɔ?\n16 I nɲɔn su'n, wafa nga Zezi boli Ɲanmiɛn Sielɛ jasin'n ɔ kle kɛ ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ. W'a kpaman sran nun. Sanngɛ i aɲanbeunfuɛ o, i yalɛfuɛ o, ɔ tuli i klun boli jasin fɛ'n kleli be kwlaa kpan. Farizifuɛ'm be liɛ'n, b'a buman yalɛfuɛ mun nin sran ngbɛn'm be sran. Be flɛ be kɛ ʽam-ha'arèts yɛle kɛ \"nvle'n i nunfuɛ mun.\" Be flɛ be sɔ be fa yo be finfin. Zezi w'a yoman kɛ Farizifuɛ mun sa. Kɛ ɔ́ bó jasin fɛ'n klé sran mun o, annzɛ ɔ nin bé dí like o, annzɛ ɔ́ mán be aliɛ o, annzɛ ɔ́ yó be juejue annzɛ ɔ́ cɛ́n be nguan bɔbɔ o, i kwlaa ngalɛ nun'n, ɔ yili Ɲanmiɛn i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i nglo. Afin Ɲanmiɛn klo kɛ be kle \"sran'm be kwlaa\" be like. *\n17 I nsan su'n, kɛ Zezi yó sa nuan su sɛsɛsɛ'n, ɔ fa aunnvuɛ silɛ nannan su. Ɔ wlɛli i wun ase ukali sa tɛ yofuɛ mun. (Matie 9:11-13) Yɛ ɔ tu i klun ukali be nga be ti fakafaka'n. Zezi w'a yoman kɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mɔ be kloman kɛ bé fá be wun mántan be nga be timan Zuifu'n be sa. Kannzɛ bɔbɔ Zuifu'm be ti yɛ Zezi bali'n, sanngɛ i sran aunnvuɛ silɛ'n ti'n, ɔ ukali nvle uflɛ nunfuɛ mun wie, yɛ ɔ kleli be like. Be nun kun yɛle Rɔmufuɛ'm be sonja ya su kpɛn kun m'ɔ yili atrɛ yoli i gbanflɛn'n i juejue'n. Zezi seli kɛ: \"Izraɛl nvle'n nun bɔbɔ'n, m'an wun-man sran fi b'ɔ lafi Nyanmiɛn su dan kɛ nga sa-a.\"\n18, 19. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ bu bla'm be sran ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi i ajalɛ'n uka e naan y'a wun kɛ yakpa yolɛ'n nin sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n be kɔ likawlɛ ɔ?\n18 I kunngba'n, wafa nga Zezi blɛ su sran'm be yo bla mun'n, w'a jɔmɛn i klun. Sanngɛ yakpa su, ɔ yoli sa nuan su sɛsɛsɛ. Zuifu'm be waan Samali bla'm be ti kɛ be nga be timan Zuifu'n sa, be timan sanwun. Sanngɛ Zezi w'a jrɛnmɛn i sɔ'n su, ɔ boli jasin fɛ'n kleli Samali bla kun nzue gbo kun su Sikar lɔ. Sran klikli nga Zezi seli i weiin kɛ i yɛ ɔ ti Mɛsi nga be waan ɔ́ bá'n, yɛle Samali bla sɔ'n. (Zan 4:6, 25, 26) Farizifuɛ'm be waan nán be fa Ɲanmiɛn i Mmla'n be kle bla mun. Sanngɛ Zezi fali blɛ kpanngban kleli bla'm be like. (Lik 10:38-42) Zuifu'm be waan be kwlá faman lalo nga bla'm be di'n su. Sanngɛ kɛ Zezi cɛnnin nguan'n, bla kpanngban wie'm be ɲrun yɛ ɔ dun mmua fiteli ɔ. I kpa'n, ɔ seli be kɛ be ko bo sa cinnjin sɔ'n su kle i sɔnnzɔnfuɛ yasua mun!\n19 Zezi kannin sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i ndɛ weiin kleli nvle mun. I sɔ yolɛ'n nun'n, wie liɛ bɔbɔ'n ɔ fɛ i nguan'n sieli i wie nuan. Zezi i ajalɛ'n kle e kɛ sɛ e waan é yó sa nuan su sɛsɛsɛ'n, ɔ fata kɛ e yo yakpa. Sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ yakpa su'n, i nzɔliɛ like yɛle asɔmɔli'n. I sɔ'n ti yɛ be flɛli Zezi kɛ \"asɔmɔli'n b'ɔ fin Zida osu nun'n,\" niɔn. (Sa Nglo Yilɛ 5:5) Ɔ ka kaan'n, Zezi wá yó sa nuan su sɛsɛsɛ asiɛ wunmuan'n su. Yɛ 'asiɛ'n sufuɛ'm be kwlaa bé sí sa kpa yolɛ'n i atin'n.'\nMɛsi'n maan 'asiɛ'n sufuɛ'm bé sí sa kpa yolɛ'n i atin'n'\n20, 21. ?Dɔ nga su'n, wafa sɛ yɛ Zezi yi sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i nglo asiɛ'n su ɔ nin Klistfuɛ'm be asɔnun'n nun ɔn?\n20 Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1914 nun mɔ Mɛsi'n yoli famiɛn'n, ɔ yili sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i nglo asiɛ'n su. ?Wafa sɛ yɛ ɔ yoli sɔ ɔ? Ɔ yoli maan i nuan ndɛ ng'ɔ o Matie 24:14 nun'n, ɔ kpɛnnin su. I sɔnnzɔnfuɛ'm be boli Ɲanmiɛn Sielɛ'n i jasin'n be kleli sran mun asiɛ wunmuan'n su. Kɛ Zezi sa'n, be kpaman sran nun naan b'a bo jasin fɛ'n. I gbanflɛn o, i kpɛnngbɛn o, i aɲanbeunfuɛ o, i yalɛfuɛ o, i yasua o, i bla o, be bo jasin fɛ'n kle be kwlaa naan be bla be wa si Zoova, Ɲanmiɛn m'ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ'n.\n21 Asa ekun'n, Zezi yo maan sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n tran Klistfuɛ'm be asɔnun'n nun. Afin i yɛ ɔ sie asɔnun'n niɔn. Kɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'm be fa kannin'n sa'n, \"ɔ mannin sran'm be like kɛ be yo.\" Sran sɔ mun yɛle asɔnun kpɛnngbɛn mɔ be nian Ɲanmiɛn i bua fa'n i lika'n. (Efɛzfuɛ Mun 4:8-12) Junman sɔ'n i dilɛ'n nun'n, be nian Zezi Klist i ajalɛ'n su, be yo sa i nuan su sɛsɛsɛ. Maan Zezi i bua'm be yo aɲanbeunfuɛ annzɛ yalɛfuɛ o, kɛ bé nían be su'n, be wla fiman su kɛ Zezi kunndɛ kɛ be yo be cɛcɛ naan be yo sa i nuan su sɛsɛsɛ.\n22. ?Kɛ andɛ sran'm be yoman sa i nuan su sɛsɛsɛ'n, Zoova i wun yo i sɛ? ?Yɛ junman benin yɛ ɔ fa wlɛli i Wa'n i sa nun ɔn?\n22 Ɔ ka kaan, Zezi wá yó naan sa i nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n tran asiɛ'n su. Be nin a wunmɛn i sɔ'n le. Sa mɔ be yomɛn i nuan su sɛsɛsɛ'n yɛ w'a tru lika'n nun kpokpaa ɔ. Bakan kwlaa ng'ɔ ɲanman aliɛ diman m'ɔ wu'n, ɔ ti ayeliɛ tɛ sɔ'n i bo nzuɛn. Afin sran'm be fa be blɛ ɔ nin sika kpanngban be fa be yi alɛ ninnge mun, be fa di mɛn lele be wunmɛn i diwlɛ kun. Sran akpinngbin kpanngban nga be wu sɔ'n, ɔ ti sa mɔ be yomɛn i nuan su sɛsɛsɛ'n i nzɔliɛ like kun, afin sran'm be kwla yo naan b'a wuman. I sɔ'n yɛ ɔ kun Zoova i ya dan kpa'n niɔn. I ti yɛ ɔ sieli i Wa'n kɛ ɔ nin mɛn siefuɛ'm be kun naan be nga be yoman sa i nuan su'n, ɔ nunnun be mlɔnmlɔn'n niɔn.\n23. ?Kɛ Armagedɔn alɛ'n ko wie'n, wafa sɛ yɛ Zezi yó sa nuan su sɛsɛsɛ ɔ?\n23 Sanngɛ nán klunwifuɛ'm be nunnunlɛ ngunmin yɛ ɔ ti Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n niɔn. Ɔ sieli i Wa'n kɛ ɔ yo \"Aunjuɛ wlengbi.\" Kɛ Armagedɔn alɛ'n ko wie'n, \"sa nuan su yolɛ'n,\" i su yɛ Zezi i famiɛn diwlɛ'n ɔ́ táka ɔ. (Ezai 9:5, 6) Sa kwlaa nga be kle sran'm be ɲrɛnnɛn asiɛ'n su'n, aklunjuɛ su yɛ Zezi núnnún be ɔ. Ɔ́ nánti Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n su tititi. I sɔ'n ti yɛ dɔ nga su'n ɔ fata kɛ e sɔnnzɔn Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n niɔn. É wá wún wafa nga e kwla yo i sɔ'n.\n^ ndɛ kpɔlɛ 1 Wafa nga Zezi yili i ya sɔ'n m'ɔ ti su'n i nglo'n, ɔ yoli kɛ Zoova liɛ'n sa. Afin klunwifuɛ'm be wun ya nga Zoova fa'n ɔ \"ti-man blɛblɛ.\" (Naɔm 1:2) I wie yɛle kɛ, kɛ Zoova seli i nvle'n nunfuɛ mɔ be ɲin su ti kekle'n be kɛ b'a fɛ i sua'n b'a yo 'awiefuɛ'm be fiawlɛ'n,' i sin ɔ seli kɛ: \"Min ya'n, min ya dan'n i nuan like ɔ́ wá jú lika nga su.\"\n^ ndɛ kpɔlɛ 3 Be klɛli Zuifu'm be fluwa kun mɔ be flɛ i Mishna i nun kɛ, kɛ afuɛ wie'm be sinnin'n, okunmomo nga be yo be atɛ Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ'n be gua m'ɔ cɛnnin dan ti'n, sran'm be wa mannin be wun su sa yekee. I sin'n, be wa tili be gua'n su lɔuun kpa. Ɔ maan sɛ laa be yo okunmomo kun pɔnun ablaɔn'n, be wa yoli i bablu kun siɛn'n. Laa sa'm be su like suanfuɛ wie'm be waan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn nga be flɛ i kɛ Ani'n i awlobofuɛ mun yɛ be di aata lɔ ɔ. Ɔ maan sɛ be ɲannin be wun kpa'n, i sɔ'n wo nun wie.\n^ ndɛ kpɔlɛ 16 Farizifuɛ'm be waan yalɛfuɛ nga be siman Mmla'n kpa'n, \"Nyanmiɛn a bo be sannzan.\" (Zan 7:49) Ɔ maan be waan ɔ nin i fataman kɛ be kle be like, yɛ be nin be di aata, naan nán be nin be di aliɛ yɛ nán be nin be srɛ Ɲanmiɛn. Be waan sɛ be wa bla ja i sɔfuɛ'm be nun kun'n, ɔ ti tɛ tra kɛ b'a fɛ i b'a man blo nnɛn wlɛfuɛ mun sa. Ɔ maan i sɔfuɛ'm be nin sran cɛnlɛ'n fataman.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/mantan-zoova\/sa-s%C9%9Bs%C9%9B\/zezi-fami%C9%9Bn-yo-sa-kpa\/","date":"2016-10-26T20:11:28Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988720972.46\/warc\/CC-MAIN-20161020183840-00144-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3709,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.403,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1-3. (a) ?Ngue yɛ wafa nga siɛ nin niɛn'm be nin be mma nɔnman'm be yo'n, ɔ kle e klɔ sran'm be su ɔ? (b) ?Titi'n, kɛ sran kun klo e'n, ngue yɛ e kusu e yo ɔ? ?Yɛ kosan cinnjin benin yɛ e kwla fa usa e wun ɔn?\nKƐ SIƐ nin niɛn'm be wa nɔnman'n srí puɛɛ'n ɔ yo be fɛ. Wie liɛ'n, kɛ bé jú i'n, be fa be ɲrun'n mantan ba'n i liɛ'n i koko, be srisri. Kpɛkun bé nían ɔn, puɛɛ ba'n su sri. Srilɛ mɔ ba'n srili lɛ'n, ɔ ti kɛ ɔ su se i si nin i nin be kɛ i kusu ɔ klo be wie.\n2 Srilɛ mɔ ba nɔnman'n srili'n ɔ kle e kɛ e klɔ sran mun e liɛ'n, kɛ sran kun klo e'n, e kusu e klo i wie. Kɛ Ɲanmiɛn yili e sɔ ɔ. (Jue Mun 22:10) Kɛ é ɲín é kɔ́'n, nn é sí sran klolɛ'n i nglo yí kpa é kɔ́. Kɛ ɔ fin e bakan nun lele mɔ y'a fa ju yɛ'n, wafa nga e si nin e nin, ɔ nin e osufuɛ mun ɔ nin e janvuɛ mun be kleli kɛ be klo e'n, atrɛkpa e wla nin a fiman su. Sɛ sran klolɛ'n ti waka mma'n nn é sé kɛ be yoli maan ɔ trali ndin e awlɛn'n nun lɔ, ɔ fifili, yɛ ɔ ɲinnin lele suli mma. Ɔ maan klolɛ nga be kloli e'n ti'n, e kusu e wa kloli be wie. ?I kunngba'n yɛle e nin Ɲanmiɛn Zoova e liɛ'n?\n3 Biblu'n se kɛ: \"E liɛ'n, e klo Nyanmiɛn, afin ɔ dun mmua kloli ye.\" (1 Zan 4:19) Fluwa nga i akpasua 1 lele 3 nun'n, e wunnin kɛ e bɔbɔ e kpa yolɛ ti'n, Ɲanmiɛn Zoova yi i wunmiɛn'n nin i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n ɔ nin i ngwlɛlɛ'n be nglo klolɛ su. Kpɛkun akpasua 4 nun'n, e wunnin kɛ ɔ yoli ninnge cinnjin wie mun kleli kɛ ɔ klo klɔ sran mun, naan ɔ klo ɔ bɔbɔ wie. Siɛn'n kosan cinnjin kpa ng'ɔ fata kɛ e tinuntinun e fa usa e wun'n yɛ: '?Wafa sɛ yɛ ń klé Zoova kɛ n klo i wie ɔ?'\n?Kɛ be se kɛ be klo Ɲanmiɛn'n i bo'n yɛle benin?\n4. ?Wafa sɛ yɛ sran kpanngban be kle kɛ be wunman like nga be flɛ i Ɲanmiɛn klolɛ'n i wlɛ ɔ?\n4 Zoova mɔ i yɛ ɔ dun mmua kloli e'n, ɔ si kpa kɛ sɛ be klo sran kun'n, i sɔ'n yó maan ɔ́ yí i nzuɛn kpa nglo. I sɔ'n ti'n, kannzɛ klɔ sran'm be te yo ɲin kekle i su'n, sanngɛ ɔ lafi su kɛ be nun wie'm bé kló i. I sɔ yɛ sran akpinngbin kpanngban be yoli ɔ. Sanngɛ mɛn tɛ kain nga nun Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be ti'n, sran'm be siman like nga be flɛ i kɛ Ɲanmiɛn klolɛ'n. Sran'm be dan lika be kɛn i be nuan nun ngbɛn kɛ be klo Ɲanmiɛn. Be yo kɛ ba nɔnman'n sa. I bo bolɛ nun'n, srilɛ ngbɛn yɛ ɔ sri fa kle kɛ ɔ klo i si nin i nin ɔn. Sanngɛ sran kaklaka'n i liɛ'n, wafa ng'ɔ yi i sran klolɛ'n i nglo'n ɔ tra ngalɛ'n.\n5. ?Kɛ be se kɛ be klo Ɲanmiɛn'n, Biblu'n nun'n i bo'n yɛle benin? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ'n su e bo kɛ e yo ɔ?\n5 Zoova bɔbɔ kle wafa nga e kwla kle kɛ e klo i'n. I Ndɛ'n se kɛ: \"Nyanmiɛn i klolɛ'n yɛlɛ kɛ e fɛ i ndɛ'n su.\" Ɔ maan e ayeliɛ'n nun yɛ e kle kɛ e klo Ɲanmiɛn ɔn. Sran kpanngban be ɲrun'n, Ɲanmiɛn i ndɛ'n i su falɛ'n ti kekle. Sanngɛ Biblu'n nun ndɛ mma kunngba sɔ'n se kɛ: \"[Ɲanmiɛn] i ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yo-man ya.\" (1 Zan 5:3) E bɔbɔ e kpa yolɛ ti yɛ Ɲanmiɛn man e mmla ɔ. Nán e mianmianlɛ ti ɔ. (Ezai 48:17, 18) Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun mmla nga be uka e naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn'n w'a mantan'n, be diman be yalɛ. Maan e nian ninnge nsan mɔ be kwla uka e i sɔ yolɛ'n nun'n. Be yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ'n, nin i sulɛ'n, ɔ nin i sɔnnzɔnlɛ'n.\nE nin Ɲanmiɛn e afiɛn yalɛ kokolɛ'n\n6-8. (a) ?Wafa sɛ e kwla sie e su Zoova i nuan bo ɔ? (b) ?Ngue yɛ e kwla yo naan Biblu'n nun ndɛ nga e su kanngan'n, w'a yo kɛ ɔ su yo e ɲin bo lɛ sa ɔ?\n6 Fluwa nga i ndɛ tre 1 i su fitilɛ nun'n, e usali wɔ kɛ: \"?W'a bu i le kɛ a nin Ɲanmiɛn be kwla koko yalɛ?\" E wunnin kɛ ɔ kwla yo sɔ sakpasakpa. Afin Moizi nin i be ijɔli. Ɔ maan kannzɛ Zoova sunmanman anzi mun kun naan be nin klɔ sran'm be ijɔ'n, sanngɛ ɔ le wafa nga ɔ kan ndɛ kle e andɛ ɔ. ?Wafa sɛ yɛ e kwla sie e su Zoova i nuan bo ɔ?\n7 \"Nyanmiɛn Ndɛ nga be klɛli'n, i bɔbɔ yɛ ɔ fɛ i kwlaa mannin sran mun yɛ be klɛli-ɔ.\" Ɔ maan kɛ e kanngan Biblu'n m'ɔ ti Ɲanmiɛn Ndɛ'n i nun'n, nn e su sie e su Ɲanmiɛn i nuan bo. (2 Timote 3:16) I sɔ ti'n, Jue tofuɛ'n se Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be kɛ be kanngan nun 'kɔnguɛ nin wia su.' (Jue Mun 1:1, 2) Ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa naan y'a kwla yo sɔ. E ɲin nga é mían é kánngan Biblu'n nun'n, ɔ su kaman ngbɛn. Fluwa nga i ndɛ tre 18 nun'n, e wunnin kɛ Biblu'n ti kɛ lɛtri cinnjin kpa kun mɔ e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n klɛli e'n sa. Ɔ maan ɔ fataman kɛ i nun kannganlɛ'n yo e ɲrun koun. Sanngɛ kɛ é kánngan Biblu'n nun'n, maan ɔ yo e kɛ ndɛ nga e su kanngan nun'n, ɔ su yo e ɲin bo lɛ sa. ?Ngue yɛ e kwla yo naan w'a yo e sɔ ɔ?\n8 Kɛ á kánngan Biblu'n nun'n, maan ɔ yo wɔ kɛ be nga Biblu'n su kan be ndɛ lɛ'n, be o ɔ ɲrun lɛ sa. Sran sɔ'm be finwlɛ'n, ɔ nin sa nga w'a tɔ be su lɛ'n ɔ nin sa nga ti yɛ be fa ajalɛ wie'n, kunndɛ i kwlaa naan wun i wlɛ. Kpɛkun bu ndɛ nga a su kanngan'n i su akunndan. Fa kosan kɛ nga sa mun usa ɔ wun: '?Ngue yɛ Biblu'n nun ndɛ'n sɔ'n kle min Zoova su ɔ? ?I nzuɛn benin yɛ be ɲin fite ndɛ sɔ'n nun ɔn? ?Mmla benin yɛ Zoova kunndɛ kɛ n wun i wlɛ ɔ, yɛ wafa sɛ yɛ n kwla fa su ɔ?' Sɛ a kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun naan a bu su akunndan naan a nian i nun ndɛ'n su nanti'n, ɔ́ yó wɔ kɛ ndɛ nga a kanngan'n su yo ɔ ɲin bo lɛ sa.\n9. ?Wan yɛle \"sran kpa nanwlɛfuɛ b'ɔ si ngwlɛlɛ'n\"? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e sie e su \"sran\" sɔ'n i ndɛ'n i bo kpa ɔ?\n9 Zoova sin \"sran kpa nanwlɛfuɛ b'ɔ si ngwlɛlɛ'n\" i lika ɔ kan ndɛ kle e wie. Zezi dun mmua boli su kɛ blɛ kasiɛn nga nun'n, lika'n wá sánngan, naan Klistfuɛ yasua nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n, be be nun kaan sa bé 'mán e aliɛ blɛ ng'ɔ ti i nuan su'n i su.' (Matie 24:45-47) Kɛ e kanngan fluwa mɔ be uka e naan y'a wun Biblu'n nun ndɛ'm be wlɛ'n be nun'n, mɔ e kɔ aɲia kanngan nin aɲia dandan'm be bo'n, ɔ ti kɛ sran kpa sɔ'n su man e aliɛ sa. Sran akpasua sɔ'n ti Klist i sran. I sɔ'n ti yɛ e fa Zezi i ndɛ yɛ'n su ɔ. I waan: \"An sie amun su ndɛ nga be kan'n be su kpa.\" (Lik 8:18) Kɛ mɔ e wun i wlɛ kɛ Zoova sin be lika kan ndɛ kle e'n, i ti yɛ e sie e su be ndɛ'n i bo kpa ɔ.\n10-12. (a) ?Ngue ti yɛ srɛlɛ mɔ Zoova man e atin kɛ e srɛ i'n ɔ ti e cenjele like ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla srɛ Zoova kɛ ɔ klo'n sa ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ ɔ bu e klun ndɛ nga e kan kle i'n i like dan ɔn?\n10 ?Sanngɛ e nin Ɲanmiɛn e kwla koko yalɛ? ?E kwla kan ndɛ kle Zoova? I sɔ yolɛ'n kwla kun e srɛ. ?Nɛ́n i ɔ? ?Sɛ a kunndɛ kɛ á kó wún ɔ nvle'n i su famiɛn'n i wun naan á bó ɔ klun ndɛ wie su klé i'n, bé mán wɔ atin? Lika wie'm be nun bɔbɔ'n, sran ng'ɔ kunndɛ i sɔ liɛ'n, be kun i! Ɛstɛli nin Mardose be blɛ su'n, sran kwlaa nga Pɛrsi famiɛn'n w'a flɛmɛn i m'ɔ wlu i awlo'n i klun lɔ'n, i sɔ sran liɛ'n be kun i. (Ɛstɛr 4:10, 11) Ɔ maan siɛn'n, bu Famiɛn mɔ like fi nunmɛn i sin'n, m'ɔ sie nglo nin asiɛ'n, mɔ asiɛ'n su sran'm 'be ti kanngan kɛ lalo mun sa' i ɲrun'n, i ɲrun jranlɛ'n i akunndan nian! (Ezai 40:22) ?Sanngɛ ɔ nin i fata kɛ i sɔ yolɛ'n kun e srɛ? Cɛcɛ.\n11 E kwlaa'n, Zoova mannin e like kun yolɛ wun atin. Like sɔ'n yɛle Ɲanmiɛn srɛlɛ'n. Ɲanmiɛn srɛlɛ'n timan kekle. Ba kanngan mun bɔbɔ be kwla lafi Zoova su be srɛ i Zezi dunman nun. (Zan 14:6; Ebre 11:6) Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, e kwla kan e klun ndɛ kwlaa e kle i. Sa nga ɔ yo e ya kpa mɔ e wunman ndɛ trele kun mɔ e kwla fa yiyi nun naan w'a ti'n, kɛ e srɛ i'n ɔ wun i wlɛ. (Rɔmfuɛ Mun 8:26) Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, ɔ timan kpa kɛ e kan ndɛ ngblingbli annzɛ ndɛ kpanngban Zoova i ɲrun e kle i kɛ e si ijɔ. (Matie 6:7, 8) Kusu kɛ é srɛ́ Zoova'n dɔ nga e kwla di'n, ɔ nin blɛ nga e kwla srɛ i'n, w'a siesieman. I Ndɛ'n se e kɛ: \"An koko yalɛ kle Nyanmiɛn titi, nán an yaci.\"\n12 Nán e wla fi su kɛ Zoova kunngba cɛ yɛ 'sɛ be srɛ i'n, ɔ ti ɔ.' Kɛ ɔ sie i su sran'm be nuan bo'n, ɔ si be aunnvuɛ. (Jue Mun 65:3) Kɛ i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be srɛ i'n, ɔ flɛnmɛn i. Sanngɛ ɔ yo i fɛ. I Ndɛ'n fa be srɛlɛ nga be srɛ'n sunnzun ansans mɔ kɛ be yrɛ i'n, ɔ bɔn fanninfannin fu nglo'n. (Jue Mun 141:2; Sa Nglo Yilɛ 5:8; 8:4) Kɛ e wun kɛ e klun ndɛ nga e kan kle Ɲanmiɛn m'ɔ sie nglo nin asiɛ'n ɔ fu nglo naan ɔ jɔ i klun'n, i sɔ'n gua e awlɛn su nzue. ?Nɛ́n i ɔ? I sɔ'n ti'n, sɛ a kunndɛ kɛ á fá ɔ wun mántan Zoova'n, srɛ i aenvuɛ su cɛn kwlaa. Kan ɔ klun ndɛ'n kwlaa kle i. Nán fia wie fi su. (Jue Mun 62:9) Kan ɔ su ndɛ mun, ɔ nin aklunjuɛ nga a di'n kle ɔ Si m'ɔ wo ɲanmiɛn su lɔ'n. Lɛ i ase yɛ yi i ayɛ. Sɛ a yo sɔ'n, a nin i amun janvuɛ trá tankaan kpa kɔ́ i ɲrun.\nƝanmiɛn sulɛ'n\n13, 14. ?Kɛ e su Zoova'n ngue yɛ e kle ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e su Zoova ɔ?\n13 E nin Ɲanmiɛn Zoova e yalɛ kokolɛ'n, ɔ timan yalɛ kokolɛ ngbɛn kɛ nga e nin e janvuɛ annzɛ e osufuɛ mun e kwla koko'n sa. Ɔ ti i sulɛ. Manmanlɛ m'ɔ nin i fata'n yɛ e su fa mɛn i ɔ. E mɛn dilɛ'n kwlaa taka Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ'n su. Kɛ e su Ɲanmiɛn'n, e yi i nglo kɛ e klo i naan e ti i liɛ mlɔnmlɔn. Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ'n maan Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ nga be o ɲanmiɛn su lɔ'n nin o, annzɛ be nga be o asiɛ'n su wa'n nin o, be kwlaa be bo ti kun. Aolia nun'n, akoto Zan tili anzi kun ngan, ɔ kpan se kɛ: \"I b'ɔ yili nyanmiɛn su lɔ'n, nin asiɛ'n, nin jenvie'n, ɔ nin nzue ti mun'n, an koto i bo!\"\n14 ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e su Zoova ɔ? Zoova i nzuɛn nga e kannin be ndɛ fluwa nga nun'n, bu be akunndan nian. I wie yɛle kɛ i nzuɛn'n nin klɔ sran liɛ'n timan kun, ɔ le wunmiɛn, ɔ trɛ i awlɛn yɛ ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ. Asa ekun'n, ɔ ti yakpafuɛ, ɔ yaci sa cɛ, ɔ si ngwlɛlɛ, yɛ ɔ kɛn i wun ase. Kpɛkun ɔ ti sran klofuɛ, ɔ si aunnvuɛ, ɔ ti nanwlɛfuɛ yɛ i klun ti ufue. Kɛ e fa wunnin i'n sa'n, i kwlaa ngalɛ'n nun'n, Zoova leman wunsu kaan sa. Kɛ e bu Zoova i sran'n i wafa kwlaa sɔ mun be akunndan'n, e wun kɛ Zoova ti kpli. I nzuɛn'n yo ɲɛnmɛn dan. Ɔ le ɲrun tra e leleele kpe nun! (Ezai 55:9) Nanwlɛ, Zoova yɛ ɔ le atin sie e ɔ, yɛ i yɛ ɔ nin sulɛ fata ɔ! Sran fi kwlá simɛn i sɔ'n su akplowa. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e su Zoova ɔ?\n15. ?Wafa sɛ yɛ e kwla su Zoova e \"akunndan'n nun nanwlɛ nun\" ɔn? ?Ngue yɛ e kwla yo i aɲia'm be bo lɔ ɔ?\n15 Zezi seli kɛ: \"Nyanmiɛn ti aolia nun sran, ɔ maan be nga be waan bé kóto i bo bé mɛ́nmɛ́n i'n, maan be yo i sɔ be akunndan'n nun nanwlɛ nun.\" (Zan 4:24) I bo'n yɛle kɛ, kɛ é sú Zoova'n, maan e fa e wla kwlaa e guɛ i su yɛ e klo i kpa. Maan e yaci i wawɛ'n nun maan ɔ sie e. Asa ekun'n, maan sulɛ nga e su i'n ɔ taka i Ndɛ m'ɔ ti nanwlɛ'n i su. Kɛ e nin e wiengu Klistfuɛ mun e o aɲia'm be bo'n, e su Zoova 'akunndan nun nanwlɛ nun' ekun. (Ebre Mun 10:24, 25) Afin kɛ e to jue e manman Zoova'n, mɔ e bo yo kun e srɛ i'n, ɔ nin kɛ e sie e su ndɛ nga be kan'n be bo'n, mɔ e tɛ kosan'm be su'n, i sɔ'n kle kɛ e klo i naan e su i kpa.\nAɲia'm be bo'n, e kwla manman Zoova.\n16. ?Mmla nga ɔ fata kɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be nanti su'n be nun dan kun yɛle benin? ?Yɛ ngue ti yɛ e tu e klun e nanti su ɔ?\n16 Kɛ e kan Zoova i ndɛ e kle sran mun'n, i sɔ'n ti i sulɛ wie. (Ebre Mun 13:15) Zoova i Sielɛ'n i jasin fɛ'n i bolɛ'n ɔ ti mmla ng'ɔ fata kɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be nanti su'n, be nun dan kun. (Matie 24:14) E tu e klun e nanti mmla sɔ'n su afin e klo Zoova. Mmusu'm be si Satan m'ɔ ti 'mɛn nga i min'n,' ɔ tɔnnin Zoova i suɛn fa 'sacili be nga be lafiman Ɲanmiɛn su'n be akunndan'n.' ?Kɛ e bu i sɔ'n i akunndan'n, e kunndɛman kɛ é dí e Ɲanmiɛn'n i ti lalo naan é yíyí Satan i gblɛ'n i bo? (2 Korɛntfuɛ Mun 4:4; Ezai 43:10-12) ?Kɛ e bu Zoova i sran'n i wafa mɔ be yo ɲɛnmɛn'n be akunndan'n, e kunndɛman kɛ é kɛ́n i ndɛ é klé sran uflɛ? Nanwlɛ, kɛ e uka sran mun naan b'a si e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n, naan b'a klo i kɛ e fa klo i'n sa'n, cenjele like uflɛ fi tomɛn i.\n17. ?Wafa sɛ yɛ sulɛ mɔ e su Zoova'n, ɔ le ta e mɛn dilɛ wafa'n su ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nanti seiin Zoova i ɲrun ɔn?\n17 Sulɛ mɔ e su Zoova'n, ɔ le ta e mɛn dilɛ wafa'n su wie. (Kolɔsfuɛ Mun 3:23) Sɛ Zoova m'ɔ ti Famiɛn m'ɔ sie nglo nin asiɛ'n yɛ ɔ ti e Ɲanmiɛn sakpa'n, like kwlaa nga é yó i e awlobo'n nun'n, ɔ nin e junman su lɔ'n, ɔ nin e wiengu mun e nantilɛ'n nun'n, yɛ e ɲin su yiyilɛ nun'n, é kúnndɛ kɛ é yó i klun sa. É kúnndɛ kɛ 'e awlɛn'n yo [Zoova] liɛ tititi' yɛ é sú i nanwlɛ su. (1 Famiɛn Mun 8:61) Sɛ e waan é sú Ɲanmiɛn kɛ ngalɛ'n sa'n, ɔ fataman kɛ e awlɛn'n yo nɲɔnnɲɔn annzɛ e di e sa nɲɔn nun. Ɔ maan e su yoman e wun kɛ e su Zoova sa kusu nn é yó sa tɛ nvialiɛ nun. Sɛ e nanti seiin Zoova ɲrun'n, naan e klo i'n, é kpálo gblɛ ayeliɛ'n. Asa ekun'n, sɛ e ɲin yi Zoova'n, i sɔ'n úka e wie. Biblu'n kle kɛ e ɲin m'ɔ yi Zoova'n nin e afiɛn m'ɔ nin i mantan kpa titi'n be kɔ likawlɛ.\nZoova i sɔnnzɔnlɛ'n\n18, 19. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ klɔ sran mɔ fɔ o be nun'n be kwla sɔnnzɔn Ɲanmiɛn Zoova ɔ?\n18 Fluwa nga i akpasua'm be ndɛ tre kasiɛn'm be kleli e kɛ 'e mɔ e ti Nyanmiɛn i anwlɛn su ba'n, e kwla nian like ng'ɔ yo'n su yo.' (Efɛzfuɛ Mun 5:1) Ɔ ti cinnjin kɛ nán e wla fi kɛ sɛ i li bɔbɔ fɔ o e nun'n, sanngɛ e kwla sɔnnzɔn wafa nga Zoova yi i wunmiɛn'n nin i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n, ɔ nin i ngwlɛlɛ'n yɛ i sran klolɛ'n be nglo'n. ?Wafa sɛ yɛ e si kɛ e kwla sɔnnzɔn Ɲanmiɛn m'ɔ kwla like kwlaa yo'n niɔn? Nán e wla fi kɛ Zoova i dunman'n i bo'n kle e kɛ ɔ kaci sran'n i wafa ng'ɔ klo kɛ ɔ́ káci'n naan i klun sa'n w'a kpɛn su. I sɔ'n kwla yo e sro. ?Sanngɛ i sɔ ti yɛ e kwlá sɔnnzɔnmɛn i ɔ? Cɛcɛ.\n19 Ɲanmiɛn yili e kɛ i bɔbɔ sa cɛ. (Bo Bolɛ 1:26) Ɔ maan klɔ sran'm be timan kɛ ninnge onga nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ'n su wa'n be sa. Afin Zoova mannin be like dan kun. Yɛle kɛ be kwla fa be klunklo ajalɛ. I lɛ nun'n, be timan kɛ nnɛn mun sa. Kannzɛ fɔ o e nun'n, sanngɛ sɛ e klo'n, e kwla kaci sran'n i wafa nga e klo kɛ é káci'n. ?A kunndɛ kɛ á káci sran m'ɔ klo sran, m'ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ, m'ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ, m'ɔ fa kwlalɛ m'ɔ le i'n yo sa kpa ɔ? Zoova kwla fɛ i wawɛ'n uka wɔ naan w'a kaci i sɔ sran. I lɛ nun'n, sa kpa nga á kwlá yó'n, bu i akunndan nian.\n20. ?Kɛ e sɔnnzɔn Zoova'n, sa kpa benin yɛ e yo ɔ?\n20 Sa kpa sɔ'n, i wie yɛle kɛ ɔ wun yó ɔ Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i fɛ, yɛ i klun jɔ́. (Nyanndra Mun 27:11) Kɛ mɔ Zoova si kɛ nán like ngba yɛ a kwla yo'n ti'n, 'sa nga á yó'n, i kwlaa jɔ́ i klun.' (Kolɔsfuɛ Mun 1:9, 10) Kpɛkun, kɛ á sɔ́nnzɔn ɔ Si kpa sɔ'n, mɔ á yí nzuɛn klanman nglo'n, ɔ́ yrá ɔ su dan. Mɛn yɛ mɔ i nun sran'm be siman Ɲanmiɛn'n i nun'n, á kpája kɛ kannin sa. (Matie 5:1, 2, 14) Á yó maan sran'm bé wún Zoova i sran'n i wafa ng'ɔ ti'n i wlɛ. ?Nán ɔ cenjele nun ɔn?\n'Fa ɔ wun mantan Ɲanmiɛn, yɛ i kusu fɛ́ i wun mántan wɔ'\n21, 22. ?Ngue yɛ be nga be klo Zoova'n be su wiemɛn i yo le ɔ?\n21 Ajalɛ nga Zak 4:8 waan e fa'n, ɔ timan le nɲɔn like. E kwla fa sunnzun lika kɔlɛ. Sɛ e nanti seiin titi'n, e su yaciman e ɲrun kɔlɛ le. Yɛle kɛ e su kwlá seman le kɛ e nin Zoova e afiɛn w'a mantan w'a wie naan e kɔ e ɲrun ɔ kɔman kun. Afin Zoova i su like suanlɛ'n su wieman le. Nán e bu i kɛ fluwa nga kleli e Zoova i su like ngba. I kpa bɔbɔ'n, blɛ li yɛ y'a fiti ndɛ nga Biblu'n kɛn i Ɲanmiɛn su'n i su ɔ. Biblu'n bɔbɔ kleman e Zoova i su like kwlaa. Akoto Zan seli kɛ sɛ be waan bé klɛ́ ninnge nga Zezi yoli i Ɲanmiɛn junman dilɛ nun asiɛ'n su wa'n be kunngunngun'n, \"be wun fluwa'm be su sɔn-man mɛn'n nun.\" (Zan 21:25) ?Sɛ be kan Ba'n i ndɛ kɛ ngalɛ sa'n, yɛ Siɛ'n nin?\n22 Sɛ e ɲan anannganman nguan bɔbɔ'n, e su kwlá wieman Zoova i su like suan le. (Akunndanfuɛ'n 3:11) Ɔ maan ninnge nga be o e ɲrun lɔ'n, bu be akunndan nian. Kɛ afuɛ ya, afuɛ akpi kpanngban, afuɛ akpi ngbinngbin bé sín mɔ e te o nguan nun'n, Ɲanmiɛn Zoova i su ninnge kpanngban nga é sí be'n, bé trá nga e si be andɛ yɛ mun leleele. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba'n, é wún kɛ ninnge ɲɛnmɛn kpanngban kpa wie'm be te o lɛ mɔ e kwla suan be su like ekun ɔn. E wun blíblí e kɛ é sí i sɔ ninnge liɛ mun. Afin kɛ jue tofuɛ'n sa'n, é wún kɛ 'Ɲanmiɛn i tranlɛ mɔ e nin i tran'n ɔ ti e aɲanbeun like.' (Jue Mun 73:28) Anannganman nguan nun tranlɛ'n yó fɛ lelele, yɛ e ɲrun su yoman e koun kaan sa. Mmlusuɛ'n i nun danfuɛ nga é ɲɛ́n i nun'n, yɛle e wun mɔ é fá mántan Zoova tititi'n.\n23. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ a yo ɔ?\n23 Zoova klo wɔ. Ɔ kusu kle kɛ a klo i wie. Maan ɔ akunndan'n kwlaa trɛn i su, fa ɔ wla'n kwlaa guɛ i su, yɛ fa ɔ wunmiɛn'n kwlaa yo like ng'ɔ kle kɛ a klo i'n. (Mark 12:29, 30) Klo i nanwlɛ su tititi. Ajalɛ kwlaa nga á fá'n, sɛ ɔ ti kaan o, sɛ ɔ ti dan o, bu ɔ si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i akunndan. Ajalɛ nga a ko fa naan a nin i amun afiɛn'n w'a mantan kpa'n, yɛ fa ɔ. Fa ɔ wun mantan Zoova titi. Sɛ a yo sɔ'n i kusu ɔ́ fɛ́ i wun mántan wɔ tititi!\nSUAN LIKE UFLƐ EKUN\nƝanmiɛn Zoova klo ɔ sakpa. ?Wafa sɛ yɛ a kwla kle kɛ a klo kɛ i klun jɔ ɔ wun aliɛ ba kwlaa nun ɔn?\nƝanmiɛn Ndɛ'n waan Klistfuɛ'm be nin be wiengu'm be san nun. Nian wafa nga a kwla ɲɛn i sɔ liɛ'n i su ye'n.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/mantan-zoova\/su-%C9%B2anmi%C9%9Bn-zoova\/","date":"2016-10-26T09:21:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988720845.92\/warc\/CC-MAIN-20161020183840-00084-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3643,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.313,"stopwords_ratio":0.431,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"[Zoova] flɛli amun kɛ an jao aosin nun, an bla lika ng'ɔ kpaja kpa nun.\"—1 PIƐR 2:9.\nJUE: 116, 102\n1. An kan Zerizalɛmun i sacilɛ'n i ndɛ.\nAFUƐ 607 nun ka naan y'a ju Klist blɛ su'n, Nɛbikadnɛzali m'ɔ ti Babilɔnin famiɛn'n i sonja'm be ko fali Zerizalɛmun klɔ'n. Biblu'n se kɛ: \"Gbanflɛn mun o, talua mun o, kpɛnngbɛn mun o, sran oke mun o, Babilɔnin famiɛn'n w'a yaci-man wie fi lɛ.\" Kpɛkun, be \"wɔli Nyanmiɛn i sua'n nun. Be bubuli Zerizalɛm klɔ'n wun talɛ'n. Be wɔli famiɛn'n i sua'm be kwlaa be nun, yɛ be sacili klɔ'n nun ninnge kpakpa'm be kwlaa kpan.\"\n2. (a) ?Ndɛ benin yɛ Zoova nuan ijɔfuɛ'm be kan kleli Zuifu mun titi-ɔ? (b) ?Sɛ b'a kaciman'n, sa benin yɛ Babilɔninfuɛ'm bé wá fá yó be-ɔ?\n2 Sa sɔ m'ɔ tɔli Zuifu'm be su'n, be kwlá seman kɛ ɔ fuli be nun. Afin, Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ'm be kan kleli be titi kɛ be yaci ɲin kekle yolɛ'n. Be seli kɛ sɛ b'a kaciman'n, Babilɔninfuɛ'm bé wá útu be klɔ'n. Bé kún be dan lika. Kpɛkun be nga bé fíte nun'n, bé trá be lomuɛn kɔ́ Babilɔnin. (Zeremi 15:2) ?Kɛ be trali be lomuɛn ɔli'n, be liɛ'n yoli sɛ? ?Blɛ wie nun'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan nun'n sa? ?Sɛ ɔ yoli sɔ'n, nn blɛ benin nun-ɔn?\nKƐ BE TRALI BE LOMUƐN ƆLI'N\n3. ?Kɛ Zuifu'm be o Babilɔnin lɔ'n, ngue yɛ ɔ kle kɛ b'a wunman be ɲrun kɛ be nannan mɔ be dili kanga Ezipti lɔ'n be sa-ɔ?\n3 Zoova seli Zuifu mun kɛ sɛ be ju Babilɔnin lɔ'n, nán be yo ɲin kekle. Sanngɛ, maan be yo like kwlaa nga be kwla yo naan b'a di ala je'n. I nuan ijɔfuɛ Zeremi seli be kɛ: \"An kplan sua an tran nun, an di fie naan an di i su like. An kunndɛ klɔ nga n trali amun ɔli su'n i kpa yolɛ. An srɛ Anannganman'n be mɛn i. Afin sɛ ɔ nyan muae'n yɛ amun kusu amún nyán wie-ɔ.\" (Zeremi 29:5, 7) Zuifu nga be nantili afɔtuɛ sɔ'n su'n, be dili alaje. Afin Babilɔninfuɛ'm be mannin be atin be dili aata. Yɛ be kwla tuli ajalɛ be ɔli Babilɔnin i lika kwlaa nga be kunndɛli kɛ bé kɔ́'n. I blɛ sɔ nun'n, nn Babilɔnin ti aata diwlɛ klɔ dan kpa. Lalafuɛ fluwa'm be kleli kɛ Zuifu sunman be suannin aata dilɛ. Yɛ be sili i di kpa. Be nun wie'm be sili ajuin di kpa. Yɛ wie'm be yoli aɲanbeunfuɛ bɔbɔ. B'a wunman be ɲrun kɛ be nannan mɔ be dili kanga afuɛ kpanngban Ezipti lɔ'n sa.\n4. (a) ?Wan mun yɛ be trali be lomuɛn ɔli Babilɔnin wie-ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ b'a kwlá nantiman Ɲanmiɛn i mmla'm be kwlaa be su-ɔ?\n4 Zuifu nga be fa be ɔli Babilɔnin'n, be nun wie'm be su Ɲanmiɛn kpa. B'a yoman sa tɛ. Sanngɛ, be wunnin be ɲrun wie. Zuifu'm be ɲannin like nga be sa miɛn i wun'n. ?Yɛ Zoova i sulɛ'n nin? Zoova i sua'n nunman lɔ naan b'a yi tɛ nun b'a mɛn i. Yɛ i ɲrun jranfuɛ'm be kwlá diman be junman mun kɛ ɔ nin i fata'n sa. Ɔ nin i sɔ'n ngba'n, Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be miannin be ɲin be nantili i mmla'm be su titi. Be nun wie yɛle Daniɛli nin Sadrak nin Mesak, ɔ nin Abɛd-Nego. B'a diman aliɛ ng'ɔ ti Zuifu'm be ciliɛ'n. Asa ekun'n, Biblu'n se kɛ Daniɛli srɛli Ɲanmiɛn titi. (Daniɛl 1:8; 6:11) Sanngɛ i kwlaa m'ɔ yoli o, Zuifu'm be o nvle uflɛ nun. Yɛ lɔfuɛ'm be suman Ɲanmiɛn. I sɔ'n ti'n, b'a kwlá nantiman Ɲanmiɛn i mmla'm be kwlaa be su.\n5. (a) ?Ngue yɛ Zoova seli i sufuɛ mun kɛ cɛn wie lele'n, ɔ́ yó-ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ like sɔ mɔ Zoova waan ɔ́ yó'n, ɔ ti abonuan-ɔn?\n5 ?Cɛn wie lele'n, Izraɛlifuɛ'm bé kwlá sú Ɲanmiɛn kpa ekun? Sran fi kwlá bumɛn i sɔ. Afin Babilɔninfuɛ'm be yaciman sran nga be tra be lomuɛn'n, be nun le. Sanngɛ, Zoova seli i sufuɛ mun kɛ cɛn wie lele'n, ɔ́ dé be Babilɔninfuɛ'm be sa nun. Kpɛkun, ɔ yoli sɔ sakpa. Nanwlɛ, like nga Zoova se kɛ ɔ́ yó'n, ɔ yo i titi.—Ezai 55:11.\n?BE KACILI KƐ SRAN MƆ B'A TRA BE LOMUƐN B'A Ɔ BABILƆNIN KLƆ DAN'N NUN'N SA?\n6, 7. Laa'n, e seli kɛ afuɛ 1918 nun'n, Klistfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e se sɔ kun-ɔn?\n6 ?Blɛ wie nun'n, Klistfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa? Laa'n, fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ'n seli kɛ afuɛ 1918 nun'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa, naan afuɛ 1919 nun'n, be fin lɔ be fiteli. Sasafuɛ Tranwlɛ'n kɛnnin i sɔ titi. Sanngɛ like suanlɛ nga nin ng'ɔ́ bá lɛ'n, bé wá klé e kɛ ɔ fata kɛ e yaci i sɔ kanlɛ.\n7 Babilɔnin klɔ dan'n yɛle Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n be kwlaa. Afuɛ 1918 nun'n, Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm b'a kaciman kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa. E si kɛ blɛ sɔ'n nun'n, sran'm be kleli Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n be yalɛ. Sanngɛ blɛ sunman'n, nán Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n be nunfuɛ mun yɛ be kleli be yalɛ-ɔ. Nvle siefuɛ mun yɛ be kleli be yalɛ-ɔ. Asa ekun'n, kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, nn Ɲanmiɛn i sufuɛ ng'ɔ kpali be sieli be ngunmin'n b'a bo Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n i nun jasolɛ bo lalaa kpa. Ɔ maan, é kwlá seman kɛ afuɛ 1918 nun'n, Zoova i sufuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa.\n?BLƐ BENIN NUN YƐ BE KACILI KƐ SRAN MƆ B'A TRA BE LOMUƐN B'A Ɔ BABILƆNIN KLƆ DAN'N NUN'N SA-Ɔ?\n8. ?Kɛ akoto'm be wieli wu'n, sa benin yɛ ɔ juli-ɔ? (An nian desɛn ng'ɔ o kan like suanlɛ'n bo i bo lɛ'n.)\n8 Afuɛ 33 nun Pantekɔtu nun'n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ'n mannin sran kpanngban kpa mɔ be kacili Klistfuɛ'n. Piɛli seli be kɛ: \"An ti Famiɛn Nyanmiɛn'n i nyrun jranfuɛ mun, an ti Nyanmiɛn i nvle'n nun sran mun, yɛ an ti i liɛ mlɔnmlɔn.\" (An kanngan 1 Piɛr 2:9, 10 nun.) Akoto'm be niannin Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be su kpa. Sanngɛ kɛ be wieli wu'n, Klistfuɛ wie'm be wa yacili Ɲanmiɛn ndɛ'n i kanlɛ. Be kleli like ng'ɔ timan su'n naan be wiengu'm be su be su. Be flɛ sa sifuɛ kun kɛ Aristɔdu. Yɛ kun ekun suan Platɔn. Like nga be kleli'n i wie yɛ Klistfuɛ sɔ'm be kle-ɔ. (Sa Nga Be Yoli'n 20:30; 2 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:6-8) Klistfuɛ sɔ'm be nun sunman be yoli be wun dandan naan be wiengu asɔnunfuɛ'm be manman be. Sanngɛ, nn Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: \"Amun kwlaa an ti niaan.\"\n9. (a) Like nga ti yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n, be nin Rɔmunfuɛ'm be siefuɛ'm be bo wa yoli kun'n, an kɛn i ndɛ. (b) ?Wafa sɛ yɛ be bo kun yolɛ sɔ'n i bo'n guali-ɔ?\n9 Afuɛ 313 nun'n, Kɔnstantɛn yɛ ɔ ti Rɔmunfuɛ mɔ be ti amuɛn sɔfuɛ'n be siefuɛ-ɔ. Bian sɔ'n i mmla ng'ɔ kpɛli'n ti'n, be mɔ be jasoli Ɲanmiɛn wun'n, be yɛ be wa kleli like asɔnun'm be nun-ɔn. Yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'm be asɔnun'n, ɔ wa takali-ɔ. Kɛ ɔ fin i lɛ'n, be nin Rɔmunfuɛ'm be siefuɛ'm be bo yo kun be yo ninnge mun. I wie yɛle aɲia kun mɔ Kɔnstantɛn nin asɔnun sɔ'm be kpɛnngbɛn'm be yoli'n. Be yoli i klɔ kun mɔ be flɛ i kɛ Nise'n i su lɔ. Be flɛ plɛti bian kun kɛ Ariusu. Kɛ be wieli aɲia sɔ'n i yo'n, Kɔnstantɛn maan be fɛli i ɔli nvle wie nun. Afin, Ariusu waan ɔ lafiman su kɛ Zezi yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn'n niɔn. Be flɛ bian kun kɛ Teodosiusu. Ɔ wa yoli Rɔmunfuɛ'm be siefuɛ. I blɛ su'n, asɔnun katoliki'n kacili Rɔmunfuɛ'm be kwlaa be asɔnun. Ɔ maan, laa fluwa sifuɛ kun seli kɛ Teodosiusu blɛ su'n, Rɔmunfuɛ kwlaa ng'ɔ ti amuɛn sɔfuɛ'n, ɔ kacili \"Klistfuɛ.\" Blɛ sɔ nun'n, nn like nga amuɛn sɔfuɛ'm be kle'n i wie yɛ Klistfuɛ mɔ be nin Ɲanmiɛn b'a bu'n be kle ɔ. I sɔ'n ti'n, be kacili Babilɔnin klɔ dan'n i nunfuɛ. Sanngɛ, Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ ng'ɔ kpali be sieli be ngunmin'n, be nun wie'm b'a mlinman. Be yɛ be ti kɛ awie sa, mɔ Zezi fa buli ɲanndra'n niɔn. Klistfuɛ nanwlɛfuɛ sɔ'm be miannin be ɲin be suli Ɲanmiɛn titi. Sanngɛ, kɛ be kan Ɲanmiɛn ndɛ'n, be nga be sie be su be nuan bo'n, b'a sɔnman. (An kanngan Matie 13:24, 25, 37-39 nun.) Nanwlɛ, be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa.\n10. ?Sɛ like nga asɔnun'n kle'n ti nanwlɛ annzɛ ɔ timan nanwlɛ'n, ngue ti yɛ sran wie'm be kwla wunnin i wlɛ-ɔ?\n10 Biblu'n nga sran sunman be kanngannin nun titi'n, ɔ ti Glɛki nun nin Latɛn nun. Ɔ maan, be kwla nian sɛ like nga Ɲanmiɛn Ndɛ'n kle'n, ɔ nin nga be kle be asɔnun'n nun'n, ɔ ti kun o. Kɛ sran wie'm be wun kɛ like nga asɔnun'n kle'n ti ato'n, be faman su. Sanngɛ, be kwlá kan kleman sran uflɛ. Afin sɛ be tra be'n, be kwla kun be.\n11. ?Ngue ti yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be kpɛnngbɛn'm be ngunmin yɛ be kwla kanngannin Biblu'n nun-ɔn?\n11 Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́'n, sran sunman b'a siman Glɛki annzɛ Latɛn'n i kanngan kun. Yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be kpɛnngbɛn'm be seli kɛ nán be kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ'n aniɛn nga sran kpanngban be si i kan'n, be nun. I sɔ'n ti'n, kpɛnngbɛn sɔ mun nin sran wie mɔ be si fluwa'n be ngunmin cɛ, yɛ be kwla kanngannin Biblu'n nun-ɔn. Kpɛnngbɛn sɔ'm be nun wie'm be siman fluwa klɛ kpa, yɛ be siman kanngan kpa bɔbɔ. Sran kwlaa ng'ɔ se kɛ ɔ lafiman like nga asɔnun'n kle'n su'n, be kle i ɲrɛnnɛn tɛ kpa. I sɔ'n ti'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n be fia be yo aɲia mun. Sanngɛ, be nun wie'm b'a kwlá yoman sɔ. Zuifu nga Babilɔninfuɛ'm be trali be lomuɛn'n, b'a kwlá suman Ɲanmiɛn kɛ ɔ nin i fata'n sa. I wafa kunngba'n, Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n mɔ be ti 'Famiɛn Ɲanmiɛn'n i ɲrun jranfuɛ'n,' b'a kwlá sumɛn i kpa. Afin, Babilɔnin klɔ dan'n i su kpɛnngbɛn'm be kle sran'm be yalɛ dan.\nBE LIƐ W'A WIEMAN MLƆNMLƆN\n12, 13. ?Sa cinnjin nɲɔn nga ti yɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be lafili su kɛ bé ɲán be ti'n yɛle benin? An yiyi nun.\n12 ?Cɛn wie lele'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm bé ɲán be ti bé sú Ɲanmiɛn kɛ ɔ nin i fata'n sa? Sa cinnjin nɲɔn ti'n, be kwla yoli sɔ. I klikli'n yɛle kɛ, afuɛ 1450 nun'n, sran'm be wa yili fluwa yilɛ mannzin kun. I nun mɔ be nin a yiman mannzin sɔ'n, sɛ be waan bé yí Biblu kun'n, be di junman'n i kwlaa be sa nun. I sɔ'n timan pɔpɔ. Afin wie liɛ'n, sran ng'ɔ si i junman'n i di kpa'n, ɔ kwla di anglo blu naan w'a yi Biblu kunngba cɛ. Asa ekun'n, be klɛ ndɛ mun nnɛn kplo nin ninnge uflɛ wie'm be su. I sɔ'n ti'n, be kwlá yiman Biblu kpanngban. Yɛ nga be yi be'n, be gua'n cɛnnin. Sanngɛ sran ng'ɔ le fluwa yilɛ mannzin'n, sɛ ɔ si nun junman di kpa'n, ɔ kwla yi fluwa nɲa 1.300 cɛn kunngba.\n13 Sa'n i nɲɔn su'n yɛle kɛ, afuɛ 1500 nun'n, sran wie'm be kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ'n i aniɛn nga sran kpanngban be ti'n, be nun. I lɛ nun'n, be yoli yakpafuɛ. Afin, be kwla kun be. Kɛ Aristɔdu nin Platɔn be wuli'n, ɔ dili afuɛ ya kpanngban naan Zezi Klist w'a ba. Sanngɛ like nga be kleli'n, i wie yɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be kpɛnngbɛn'm be kleli i titi asɔnun'm be nun-ɔn. Kɛ kpɛnngbɛn sɔ'm be wunnin kɛ sran wie'm b'a kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ'n i sran kpanngban be klɔ aniɛn'm be nun'n, ɔ yoli be ya dan. Afin, be si kɛ kɛ bla nin yasua kwlaa nga be klo ndɛ nanwlɛ'n bé wá kánngan Biblu'n nun be klɔ aniɛn'n nun'n, be kwla usa be kosan wie mun. Be kwla usa kɛ: '?Biblu'n i lika benin yɛ ɔ kan ɲrɛnnɛn lika'n i ndɛ-ɔ? ?Biblu'n i lika benin yɛ ɔ se kɛ ɔ fata kɛ be man plɛti kun i sika naan sɛ sran kun wu'n, w'a srɛ i ti-ɔ? ?Kpɛnngbɛn nga be flɛ be kɛ papu, annzɛ kardinali'n, nin yɛ Biblu'n kan be ndɛ-ɔ?' Be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be su kpɛnngbɛn'm be kloman kɛ sran'm be usa be kosan sɔ mun mlɔnmlɔn. Sran kwlaa ng'ɔ faman like nga be kle'n su'n, be se kɛ maan be kun i. Be yoli sɔ naan sran'm be yaci Biblu'n nun kannganlɛ, naan be yaci be kosan usalɛ. Yɛ ɔ yoli sɔ kusu. Sanngɛ, sran wie mɔ be ti yakpafuɛ'n, b'a loman be wun. Be wunnin ndɛ nanwlɛ m'ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun'n i wlɛ. Yɛ be kunndɛli kɛ bé sí nun kpa ekun. I sɔ'n kle weiin kɛ be su wa ɲan be ti Ɲanmiɛn i sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n i sa nun.\n14. (a) ?Ngue yɛ sran nga be kunndɛli kɛ bé súan Biblu'n nun like'n be yoli-ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ aniaan bian Sali Risɛli kunndɛli kɛ ɔ́ sí ndɛ nanwlɛ'n niɔn?\n14 Sran kpanngban be kunndɛli kɛ bé kánngan Biblu'n nun. Yɛ be kunndɛli kɛ bé súan nun like naan bé fá klé sran uflɛ wie. Be kunndɛman kɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be su kpɛnngbɛn'm be kle be like kun. I sɔ'n ti, be tuli be klɔ'm be su be ɔli lika nga be kwla ɲan be ti be suan Biblu'n nun like lɔ'n. Lika sɔ'n, i kun yɛle Etazinin. Be flɛ bian kun kɛ Sali Risɛli. Afuɛ nga be flɛ i 1870 nun'n, ɔ nin sran wie'm be bo'n yoli kun be suannin Biblu'n nun like kpa. I klikli nun'n, Sali Risɛli kunndɛli kɛ ɔ́ sí asɔnun ng'ɔ kle ndɛ nanwlɛ'n. I sɔ'n ti, ɔ fali ndɛ nga Biblu'n kle'n sunnzunnin like nga asɔnun sunman be kle'n. Yɛ ɔ fa sunnzunnin be nga be timan Klistfuɛ'n be like nga be kle'n i wie bɔbɔ. Ɔ sieli i nzɔliɛ ndɛndɛ kpa kɛ be kwlaa sɔ'n, be yaci Ɲanmiɛn Ndɛ'n i lɛ be kle like uflɛ. Wie liɛ'n, Sali Risɛli ko wunnin asɔnun sɔ'm be su kpɛnngbɛn'm be wun. Ndɛ nanwlɛ ng'ɔ nin i wiengu mɔ be suan Biblu'n nun like'n be wunnin i'n, ɔ kan kleli be. Ɔ kunndɛli kɛ kpɛnngbɛn sɔ'm be fa su wie naan be fa kle asɔnunfuɛ mun. Sanngɛ, b'a bumɛn i ndɛ. I sɔ'n ti, Sali Risɛli nin i wiengu'm be wunnin i wlɛ kɛ be nin sran sɔ'm be kwlá suman Ɲanmiɛn likawlɛ. Ɔ fata kɛ be jao Ɲanmiɛn i sulɛ wafa m'ɔ timan su'n nun.\n15. (a) ?Blɛ benin nun yɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan nun'n sa-ɔ? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ ng'ɔ́ bá lɛ'n wá tɛ́ be su-ɔ?\n15 Like suanlɛ nga kleli e kɛ blɛ kun nun'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun'n sa. Kɛ akoto'm be wieli wu'n, yɛ be kacili sɔ-ɔ. Sanngɛ, ɔ fata kɛ e wun kosan yɛ'm be su tɛlɛ'n: ?Blɛ benin nun yɛ be ɲannin be ti-ɔ? ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n, be boli Babilɔnin klɔ dan'n i nun jasolɛ bo naan b'a kun Alɛ dan klikli'n niɔn? ?Kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n mɔ Zoova i sufuɛ'm b'a boman jasin fɛ'n i juejue su'n, Zoova fali be wun ya sakpa? ?Blɛ sɔ'n nun'n, aniaan wie'm be yoli mɛn'n nunfuɛ, ɔ maan Zoova fali be wun ya? Kosan kwlaa sɔ'n, like suanlɛ ng'ɔ́ bá lɛ'n, ɔ́ wá tɛ́ be su.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/periodiki-mun\/sasafu%C9%9B-tranwl%C9%9B-afu%C9%9B-2016-novanblu\/%C9%94-fl%C9%9Bli-be-be-jao-aosin-nun\/","date":"2016-10-27T03:20:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721067.83\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00010-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2713,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.283,"stopwords_ratio":0.38,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1-3. (a) ?Ngue ti yɛ kɛ Ɛstɛli kɔ́ i wun'n i wun wunlɛ'n i klun titili i ɔ? (b) ?Ɛstɛli i su ndɛ benin mun yɛ é wá yíyí nun ɔn?\nƐSTƐLI su wa ju famiɛn Asierisi i awlo'n m'ɔ o Sizi lɔ'n i klun lɔ. Ɔ trɛ i awlɛn yɛ ɔ kɔ ɔ, afin ɔ timan pɔpɔ mɛnmɛn i. Be kplannin famiɛn'n i sua'n kɛ ɔ wla sran'm be srɛ. Bliki nga be fa kplannin'n, be kannin be ayre fanunfanun mlanmlanmlan. Be yili nannin tola mɔ be le ndɛwa'n, ɔ nin ta tofuɛ mun, yɛ asɔmɔli'm be desɛn bliki sɔ'm be su. Be sɛli yɛbuɛ kpakpa fa yoli sua'n i ja mlomlo mun, kpɛkun fafuɛ sroesroe wie mun be o lɔ. Zagrɔsu Oka mun mɔ laglasi guagua be su'n, be wun lɔ lika nglonglo kun su yɛ be kplannin sua sɔ'n niɔn. Kɛ sran'm be o sua'n nun lɔ'n, be ɲin ta Soaspɛsi nzue ba'n mɔ i ɲin ti klengle kpa'n. I kwlaa sɔ'n kle sran nga bé kɔ́ lɔ'n kɛ famiɛn'n le kwlalɛ dan kpa. Famiɛn sɔ'n i bɔbɔ tɔnnin i wun dunman kɛ 'famiɛn dan'n.' Ɛstɛli i wun'n niɔn. I wun lɔ yɛ ɔ su kɔ ɔ.\n2 ?Bian kɛ ngalɛ'n sa'n yɛ Ɛstɛli jɛli i ɔ? Zuifu talua nga be su Ɲanmiɛn nanwlɛ su'n, be nun wie fi su kunndɛ jaman bian kɛ Asierisi sa. * Asierisi timan kɛ Abraamu m'ɔ kɛnnin i wun ase fali Ɲanmiɛn ndɛ'n su tieli i yi Sara i nuan ndɛ'n sa. (Bob. 21:12) Famiɛn Asierisi siman Ɛstɛli i Ɲanmiɛn Zoova nin i Mmla'n be su like fi. I liɛ ng'ɔ si i'n, yɛle Pɛrsifuɛ'm be mmla'n. Yɛ like bɔbɔ nga Ɛstɛli su yo i lɛ'n, be mmla'n bu i fɔ. Mmla sɔ'n se kɛ sran kwlaa nga Pɛrsi famiɛn'n w'a flɛmɛn i m'ɔ wlu i awlo'n i klun lɔ'n, maan be kun i sɔ sran liɛ'n. Yɛ kusu famiɛn'n w'a flɛman Ɛstɛli, kpɛkun ɔ su kɔ i wun wunlɛ. Ɔ maan kɛ ɔ́ wlú awlo'n i klun lɔ mɔ famiɛn'n wunnin i'n, kɔlɛ ɔ seli i wun kɛ i liɛ w'a wie mlɔnmlɔn.\n3 ?Ngue ti yɛ Ɛstɛli fɛli i nguan'n sieli i wie nuan sɔ ɔ? ?Yɛ ajalɛ benin yɛ bla kpa sɔ'n i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n kwla kle e ɔ? Ka naan y'a tɛ kosan sɔ'm be su'n, maan e dun mmua e nian wafa nga Ɛstɛli wa yoli Pɛrsi famiɛn'n i yi'n.\n?Wan yɛle Ɛstɛli?\n4. ?Ngue ti yɛ Mardose m'ɔ ti Ɛstɛli i si'n i niaan wa'n yɛ ɔ tɛli i ɔ?\n4 Ɛstɛli ti aika. E siman i si nin i nin be su ndɛ kaka. Nga e si i'n, yɛle kɛ be tɔnnin i dunman kɛ Adasa. Waka kaan kun yɛ Ebre nun be flɛ i sɔ ɔ. Ɔ bo nɲrɛ fuai klanman kpa yɛ ɔ bɔn fannin. Kɛ Ɛstɛli i si nin i nin be wuli'n, i osufuɛ kun m'ɔ nin i ti ngawangawa'n yɛ ɔ t��li ɔ. Be flɛ bian klun ufuefuɛ sɔ'n kɛ Mardose. Ɔ tra Ɛstɛli i kpɛn lele. Ɔ nin i be trannin kɛ sran kun nin i wa sa.\n5, 6. (a) ?Wafa sɛ yɛ Mardose tali Ɛstɛli ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Ɛstɛli nin Mardose be dili be mɛn'n Sizi lɔ ɔ?\n5 Zuifu nga be trali be ɔli lomuɛn mɔ be o Pɛrsi mɛn'n i klɔ dan'n nun lɔ'n, Mardose nin Ɛstɛli be o be nun wie. Kɔlɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'n ɔ nin Mmla nga be mian be ɲin be nanti be su'n ti'n, lɔ sran wie'm be kloman be sa. Sanngɛ Ɲanmiɛn Zoova m'ɔ ti aunnvuɛ sifuɛ'n, mɔ kpɛ sunman ɔ deli i nvle'n sa kekleekle kpa'm be nun'n, m'ɔ́ wá dé i ekun'n, Mardose fali blɛ kɛnnin i ndɛ kleli Ɛstɛli. I ti'n Ɛstɛli fɛli i wun mantannin Mardose kpa. (Sau. 26:44, 45) Nanwlɛ, be kloli be wiengu sa yɛ be afiɛn'n mantannin kpa.\n6 Atrɛkpa Mardose ti famiɛn'n i komin Sizi lɔ. Ɔ nin famiɛn'n i sran mun be o famiɛn'n i sua'n i anuan nun lɛ titi. (Ɛst. 2:19, 21; 5:13) E kwla se kɛ, kɛ Ɛstɛli ɲín kɔ́'n, nn ɔ́ nían i niaan kpɛnngbɛn Mardose nin i awlo'n be lika kpa. Atrɛkpa be awlo'n wo famiɛn'n i sua'n i bue kun lɔ, nzue ba'n i sin lɔ, yalɛfuɛ'm be tranwlɛ'n nun lɔ. Kɔlɛ Ɛstɛli klo Sizi gua'n i bo kɔlɛ kpa. Lɔ yɛ sika ɔkwlɛ nin jɛtɛ ufue tɔnfuɛ mun, ɔ nin aata difuɛ onga'm be ko yo be ninnge'm be atɛ ɔ. Nanwlɛ, Ɛstɛli bumɛn i kɛ cɛn wie lele'n, ɔ́ kwlá fá ninnge nglanmannglanman sɔ mun wlɛ́ i wun le. Ɔ siman kɛ cɛn kun'n i mɛn dilɛ'n káci.\n'I ɲrun waka'n ti klanman'\n7. ?Ngue ti yɛ famiɛn'n yrali Vasti ɔ? ?Yɛ ngue yɛ famiɛn'n i sran'm be yoli ɔ?\n7 Cɛn kun'n, sa kun wa tɔli famiɛn'n i awlo'n nun lɔ. Sizi lɔfuɛ'm be kannin sa sɔ'n i ndɛ lele. Famiɛn Asierisi flɛli i mɛn'n i su kpɛnngbɛn mun kɛ be wa di cɛn dan kpa kun. Ɔ mannin be aliɛ nin nzan kpakpa mun. I sin'n, famiɛn'n seli kɛ be flɛ i yi Vasti m'ɔ ti klanman kpa'n naan ɔ bla. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn Vasti nin mmla'm be o be liɛ ngunmin lɔ, be su di be like. Sanngɛ Vasti waan ɔ kɔman lika fi. I sɔ'n ti'n, famiɛn'n i ɲin guali ase, ɔ maan ɔ fali ya dan kpa. Kɛ ɔ yoli sɔ'n, ɔ seli i afɔtuɛ manfuɛ mun kɛ be kle i fɔ nga ɔ fata kɛ ɔ fa tu Vasti'n. ?Ngue yɛ famiɛn'n yoli Vasti ɔ? Ɔ yrɛli i. I sran'm be wlanwlannin klɔ'n wunmuan'n su, be kunndɛli talua nglanmannglanman nga be nin a siman bian'n naan famiɛn'n ja be nun kun.\n8. (a) ?Ngue ti yɛ srɛ kun Mardose ɔ? (b) ?Klanman yolɛ'n i su ndɛ benin yɛ Biblu'n kan ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla fa ndɛ'n sɔ'n su ɔ? (An nian Nyanndra Mun 31:30 nun wie.)\n8 Atrɛkpa kɛ Mardose wun kɛ Ɛstɛli su ɲin kɔ'n, ɔ yo i fɛ kpa, sanngɛ srɛ kun i wie, afin ɔ wun i kɛ i niaan kan sɔ'n w'a yo bla klanman kpa. Biblu'n waan \"Ɛstɛr nyinnin klanman kpa liɛ su. I nyrun waka'n kusu ti klanman ekun.\" (Ɛst. 2:7) Biblu'n se kɛ sran ng'ɔ ti klanman'n, ɔ nin i fata kɛ ɔ kunndɛ ngwlɛlɛ nin wun ase kanlɛ'n wie, ɔ timɛn i ti'n, ɔ́ tú i wun. (An kanngan Nyanndra Mun 11:22 nun.) Atrɛkpa'n, amun a sie i sɔ'n i nzɔliɛ le. ?Nɛ́n i ɔ? ?Yɛ Ɛstɛli li? ?Ɔ́ fɛ́ i klanman'n tú i wun annzɛ sɛ? Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n yɛ é wún i ɔ.\n9. (a) ?Kɛ famiɛn'n i sran'm be wunnin kɛ Ɛstɛli ti klanman kpa'n, ngue yɛ be yoli ɔ? ?Kɛ be deli Ɛstɛli Mardose i sa nun'n, ngue ti yɛ ɔ yoli kekle mannin Ɛstɛli ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Mardose kplinnin su kɛ Ɛstɛli ja sran m'ɔ suman Zoova'n niɔn? (An fa kuku'n i nun ndɛ'n tɛ su wie.)\n9 Famiɛn'n i sran'm be wunnin kɛ Ɛstɛli ti klanman kpa. Ɔ maan be ko deli i Mardose i sa nun. Be fɛli i ɔli famiɛn'n i sua'n i nun lɔ, nzue ba'n i sin lɔ. (Ɛst. 2:8) Sa sɔ'n w'a yoman pɔpɔ w'a manman Ɛstɛli nin Mardose mlɔnmlɔn, afin be ti kɛ siɛ nin i wa sa. Nanwlɛ, ɔ wie famiɛn bɔbɔ o, nán sran m'ɔ suman Zoova'n yɛ Mardose kunndɛ kɛ ba m'ɔ tɛli i'n ɔ jɛ i ɔ. Sanngɛ ndɛ'n trɛ i kpɛn. * Kɔlɛ kwlaa naan b'a fa Ɛstɛli b'a wɔ'n, afɔtuɛ ngba nga Mardose mɛnnin i'n, ɔ fɛli i su sieli be bo kpa. Yɛ kɛ bé fá Ɛstɛli kɔ́ famiɛn'n i sua nun Sizi lɔ'n, ɔ usɛli i wun kosan kpanngban. ?Mɛn dilɛ'n i wafa benin yɛ ɔ́ kó dí i lɔ ɔ?\n'Sran kwlaa ng'ɔ nin Ɛstɛli yia'n,' saan Ɛstɛli i wun yó i fɛ.\n10, 11. (a) ?Wafa sɛ yɛ Ɛstɛli i mɛn dilɛ uflɛ'n kwla ɲan ta i su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Mardose kleli kɛ Ɛstɛli i ndɛ lo i ɔ?\n10 Siɛn'n, Ɛstɛli wo i liɛ mɛn uflɛ kun nun. Ɔ o \"talua sunman\" nga be fin Pɛrsi mɛn'n i bue kwlaa su'n, mɔ be yiali be'n be nun wie. Talua sɔ'm be ninnge yolɛ'n ɔ nin be aniɛn'n, ɔ nin be ayeliɛ'n be ti wafawafa. Egai m'ɔ di junman famiɛn'n i awlo lɔ'n yɛ ɔ nian be su ɔ. Bé fá afuɛ kun bé fá síesíe talua sɔ mun kpa. I sɔ yolɛ nun'n, bé fá ɲanngo nga be bɔn fanninfannin kpa'n, ɔ nin mmla'm be talua dilɛ ninnge wie mun ekun bé kpákpá be. (Ɛst. 2:8, 12) Nanwlɛ, mɛn dilɛ wafa'n i kɛ ngalɛ sa'n kwla yo maan talua sɔ'm be nun wie'm be fa be ɲin be sie klanman yolɛ'n su tratra su, kpɛkun be kwla yo tutrefuɛ nin kwla sifuɛ. ?I sɔ'n kwla ɲannin ta Ɛstɛli su?\n11 Ɛstɛli i ndɛ loman sran fi kɛ Mardose sa. Biblu'n se kɛ cɛn kwlaa Mardose wunnge mmla'm be sua'n i wun koko kpa, ɔ usa Ɛstɛli osu, sɛ ɔ ti juejue o. (Ɛst. 2:11) Kɔlɛ famiɛn'n i afanniɛn wie mun be sa nun yɛ ɔ usali Ɛstɛli i osu ɔ. Ndɛ nga be kan kle i'n kusu jɔ i klun dan. ?Ngue ti ɔ?\n12, 13. (a) ?Wafa sɛ yɛ Ɛstɛli i wun yoli sran nga be nin i trannin'n mun ɔn? (b) ?Kɛ Mardose tili i kɛ Ɛstɛli w'a kɛnmɛn i nvle'n i ndɛ'n, ngue ti yɛ i klun jɔli ɔ?\n12 Egai kloli Ɛstɛli i sa kpa. I sɔ'n ti'n, klun ufue su, ɔ mɛnnin i afanniɛn talua nso, yɛ ɔ fɛ i sieli bla'm be sua'n nun lɔ sua ba kpafuɛ'n nun. Biblu'n se bɔbɔ kɛ: \"Sran kwlaa ng'ɔ nin Ɛstɛr yia'n, saan Ɛstɛr wun yó i fɛ.\" (Ɛst. 2:9, 15) ?Klanman mɔ Ɛstɛli ti'n, i ngunmin ti yɛ sran kwlaa kloli i sa dan sɔ ɔ? Cɛcɛ, like uflɛ wie ti ɔ.\n13 I wie yɛle kɛ Biblu'n se kɛ: \"Ɛstɛr w'a bo-mɛn i nvle nin i osufuɛ'm be dunman w'a kle-man sran fi, afin Mardose waan nán ɔ kan kle sran fi kɛ ɔ ti Zuif.\" (Ɛst. 2:10) Mardose seli talua'n kɛ nán ɔ bo su kle sran kɛ ɔ ti Zuifu, afin ɔ si kɛ Pɛrsi famiɛn'n i osufuɛ'm be dan lika be bu Zuifu'm be wun akunndan tɛ. Kannzɛ Ɛstɛli nunman Mardose i wun lɛ kun'n, kɛ ɔ ti i kɛ ɔ te yo ngwlɛlɛfuɛ nin aɲinyiɛfuɛ'n, ɔ jɔ i klun dan!\n14. ?Wafa sɛ yɛ andɛ gbanflɛn nin talua mun be kwla nian Ɛstɛli i ajalɛ'n su ɔ?\n14 Andɛ gbanflɛn nin talua'm be kusu be kwla yo naan be si nin be nin annzɛ be nga be ta be'n be klun w'a jɔ. Kɛ be nunman be si nin be nin'm be bo wun lɛ'n mɔ be o finfinfuɛ nin sa sukusuku yofuɛ'm be afiɛn'n, be kwla jran sa tɛtɛ yolɛ'n i ɲrun kekle yɛ be yo sa ng'ɔ ti kpa'n. Kɛ be yo kɛ Ɛstɛli sa'n, be Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i klun jɔ.\n15, 16. (a) ?Ɛstɛli i nzuɛn benin'n ti yɛ famiɛn'n kloli i ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Ɛstɛli i mɛn dilɛ wafa'n i kacilɛ'n w'a yoman pɔpɔ w'a mɛnmɛn i ɔ?\n15 Kɛ famiɛn'n i sin kɔlɛ'n toli Ɛstɛli'n, be mɛnnin i atin kɛ ɔ fa ninnge kwlaa nga ɔ kwla miɛn i sa'n ɔ wɔ. Kɔlɛ kɛ ɔ ko yo naan w'a fa ninnge sɔ mun w'a di talua kpa ekun'n, i ti yɛ be yoli sɔ ɔ. Ninnge nga Egai seli i kɛ ɔ fa'n, be ngunmin cɛ yɛ aenvuɛ su ɔ fali ɔ. W'a srɛman like wie fi w'a ukaman su. (Ɛst. 2:15) Kɔlɛ'n, Ɛstɛli wunnin i wlɛ kɛ nán klanman yolɛ'n i ngunmin yɛ ɔ kwla kan famiɛn'n i awlɛn'n niɔn, naan wɛtɛɛ yolɛ'n nin wun ase kanlɛ'n be flunman, afin famiɛn'n i awlo'n nun lɔ sran'm be dan lika be timan wun ase kanfuɛ. ?Ɛstɛli i ajalɛ sɔ'n ti su?\n16 Biblu'n tɛ su kɛ: \"Famiɛn'n kloli Ɛstɛr trali bla'm be kwlakwla. Ɔ niɛnnin i nyrun, ɔ yoli i kpa trali talua kun nga mun. Ɔ fali famiɛn kle'n wlɛli i ti. Ɔ maan famiɛn Asieris jɛli i sieli Vasti osu.\" (Ɛst. 2:17) Atrɛkpa Zuifu talua aenvuɛfuɛ sɔ'n i mɛn dilɛ wafa'n i kacilɛ'n w'a yoman pɔpɔ w'a mɛnmɛn i. Siɛn'n, i yɛ w'a kaci famiɛn'n i yi'n niɔn. Blɛ sɔ'n nun kusu'n, famiɛn sɔ'n yɛ i kwlalɛ'n tra asiɛ'n su famiɛn'm be kwlaa be liɛ'n niɔn. ?Ɛstɛli fɛli i sɔ liɛ'n tuli i wun? Cɛcɛ.\n17. (a) ?Sa benin nun yɛ Ɛstɛli i ɲin yili i talɛ siɛ'n niɔn? (b) ?Ngue ti yɛ Ɛstɛli i ajalɛ'n ti cinnjin man e andɛ ɔ?\n17 Ɛstɛli i ɲin yili Mardose m'ɔ ti i talɛ siɛ'n titi. W'a boman su w'a kleman sran fi kɛ ɔ ti Zuifu. I kpa bɔbɔ'n, kɛ sran wie'm be cicili famiɛn'n i wun kɛ bé kún i'n mɔ Mardose tili'n, ɔ boli su kleli Ɛstɛli, yɛ aɲinyiɛ su i kusu kan kleli famiɛn'n niɔn, naan b'a tra be. (Ɛst. 2:20-23) Wun ase kanfuɛ nin aɲinyiɛfuɛ mɔ Ɛstɛli yoli'n ɔ kle kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su. Nanwlɛ, ɔ ti cinnjin kpa kɛ andɛ e fa Ɛstɛli i ajalɛ'n su, afin sran sunman be buman aɲinyiɛ'n i like fi. Ɲin kekle'n nin nzaje sa yolɛ'n yɛ be fa cici be ti ɔ. Sanngɛ be nga be lafi Ɲanmiɛn su sakpasakpa'n, be bu aɲinyiɛ'n i like nanndoliɛ kɛ Ɛstɛli sa.\nSa kun sali Ɛstɛli i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n niannin\n18. (a) ?Atrɛkpa ngue ti yɛ Mardose w'a kotoman Aman bo ɔ? (An nian ndɛ ng'ɔ o ja ngua lɔ'n wie.) (b) ?Wafa sɛ yɛ andɛ'n, Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be fa Mardose i ajalɛ'n su ɔ?\n18 Famiɛn Asierisi wa mannin i awlo nun lɔ junman difuɛ kun mɔ be flɛ i Aman'n i sasu. Famiɛn'n sieli i i awlo'n i su kpɛn. Ɔ maan ɔ wa yoli i afɔtuɛ manfuɛ danfuɛ'n. Kpɛkun sɛ famiɛn'n nunman lɛ'n, i yɛ ɔ o lɛ ɔ. Famiɛn'n kpɛli mmla bɔbɔ kɛ sran kwlaa ng'ɔ wun Aman'n, ɔ koto i bo. (Ɛst. 3:1-4) Mmla sɔ'n ti kekle man Mardose. Ɔ kunndɛ kɛ i ɲin yí famiɛn'n, sanngɛ nɛ́n i sɔ'n ti yɛ ɔ́ fɔ́n Ɲanmiɛn i mmla'n niɔn, afin Aman ti Agagi osu nunfuɛ. I lɛ'n kle kɛ ɔ ti Amalɛki famiɛn nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli kunnin i'n i afinliɛ nunfuɛ. (1 Sam. 15:32, 33) Yɛ Amalɛkifuɛ'm be klunwi'n ti'n, be kacili Zoova nin Izraɛli nvle'n be kpɔfuɛ. I ti'n, Ɲanmiɛn buli Amalɛki nvle'n i fɔ. * (Mml. 25:19) ?Ngue ti yɛ Zuifu nanwlɛfuɛ kun kó kótó Amalɛkifuɛ kun i bo yɛ? Mardose jran su kpa kɛ ɔ su yomɛn i sɔ mlɔnmlɔn. Kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ'n, Biblu'n nun mmla kun mɔ Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be nanti su'n ti'n, be fa be nguan'n sie i wie nuan. Mmla sɔ'n se kɛ: \"Sɛ e nyin yi Nyanmiɛn tra sran mun'n, ɔ ti kpa tra kɛ e nyin yi sran'n.\"\n19. ?Ngue yɛ Aman kunndɛli kɛ ɔ́ yó ɔ? ?Yɛ ngue ndɛ yɛ ɔ kan kleli famiɛn'n naan w'a kɛn i awlɛn'n niɔn?\n19 Aman fali ya kpa. Kɛ mɔ Mardose kunngba i kunlɛ'n ɔ jumɛn i ti'n, i waan ɔ́ núnkun i nvle nunfuɛ'm be wunmuan'n. I sɔ'n ti'n, Aman ko kannin Zuifu'm be wun ndɛ tɛtɛ kleli famiɛn'n. W'a boman be dunman trele sa, sanngɛ ɔ seli kɛ 'nvle kun flanflan nvle nga ɔ sie be'n be kwlaa be nun.' I ndɛ sɔ'n i bo'n yɛle kɛ ɔ fataman kɛ famiɛn'n bu be sran. Kpɛkun ng'ɔ ti tɛ kpa'n, yɛle kɛ ɔ seli famiɛn'n kɛ nvle sɔ'n i nunfuɛ'm be dimɛn i mmla'm be su naan i ti'n be ti ɲin keklefuɛ. Yɛ ɔ seli famiɛn'n kɛ sɛ ɔ klo'n, kalɛ nga Zuifu'm be kunlɛ'n ɔ́ wá bó'n, ɔ́ fɛ́ i ti sika kpanngban ɔ́ fá gúɛ i famiɛn'n i bɔlɛ'n nun. * Yɛ Asierisi yili i sama ti nga'n mannin Aman ɔn. I sɔ'n kle kɛ like kwlaa nga Aman waan ɔ́ yó'n, famiɛn'n mɛn i wun atin.\n20, 21. (a) ?Ndolo nga Aman sunmannin sran'm be kɛ be ko bo'n ti'n, wafa sɛ yɛ Zuifu nga be tran Pɛrsi nvle'n nun'n, ɔ nin Mardose bɔbɔ be wun yoli be ɔ? (b) ?Ngaliɛ benin yɛ Mardose toli Ɛstɛli ɔ?\n20 I sin'n, be wa sunmannin sran mun nnɛn kpanngɔ'm be su. Be seli be kɛ be wɔ Pɛrsi mɛn'n i wunmuan'n i nun be ko bo Zuifu'm be nunnunlɛ'n i ndolo be kle sran mun. Kɛ Zuifu nga be trali be lomuɛn ɔli Babilɔni'n mɔ be sali be sin bali Zerizalɛmu'n bé kplán klɔ'n i wun talɛ'n m'ɔ bubuli'n, be tili nganniɛn'n sɔ'n, wafa nga be wun fa yoli be'n, amun bu i akunndan be nian. Kɔlɛ kɛ Mardose tili ndɛ sɔ'n, Zuifu sɔ mun, ɔ nin i janvuɛ nin i osufuɛ nga be o Sizi lɛ'n be akunndan yɛ ɔ buli ɔ. Mardose i akunndan'n m'ɔ sanngannin'n ti'n, ɔ titili i wun tralɛ'm be nun, kpɛkun ɔ wlali bajɛ tralɛ. Ɔ fali nzuɛn guɛli i ti'n su kpɛkun ɔ kpan sinnin klɔ'n i afiɛn. Aman liɛ'n, ɔ nin famiɛn'n be ti lɔ bé nɔ́n nzan. Afin nzanngan nga w'a tɔ Zuifu mun nin be janvuɛ'm be afiɛn Sizi lɛ'n, i ndɛ nunman nun.\n21 Mardose si kɛ ɔ nin i fataman kɛ ɔ bubu i sa nin i ja tran su. ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ kwla yo ɔ? Ɛstɛli tili Mardose liɛ'n. Ɔ sunmannin sran kɛ be ko mɛn i tralɛ, sanngɛ w'a sɔman nun. Sa nga ti yɛ i Ɲanmiɛn Zoova kplinnin su kɛ be de i wa bla Ɛstɛli i sa nun'n, naan famiɛn kun m'ɔ timan i sufuɛ'n ɔ jɛ i'n, atrɛkpa'n, Mardose fa usɛli i wun lele. Sanngɛ ɔ su wa wun ndɛ'n i bo siɛn'n. Ɔ toli Ɛstɛli i ngaliɛ kpongbongbo kɛ ɔ ko wun famiɛn'n i wun naan ɔ srɛ i \"i nvlefuɛ'm be ti.\"\n22. ?Ngue ti yɛ Ɛstɛli sroli famiɛn'n i wun lɔ kɔlɛ ɔ? (An nian ndɛ ng'ɔ o ja ngua lɔ'n wie.)\n22 Kɛ Ɛstɛli tili ndɛ sɔ'n, atrɛkpa'n i wla'n boli i wun dan. Sa sɔ'n ti kekle mɛn i. Srɛ kun i. Ɔ dili i sɔ'n i nanwlɛ weiin kleli Mardose. Ɛstɛli boli famiɛn'n i mmla'n su fa kpɛnnin Mardose i wla. Yɛle kɛ sran kwlaa nga b'a flɛmɛn i m'ɔ wlu famiɛn i awlo'n i klun lɔ'n, be kun i sɔ sran liɛ'n. Sɛ á wún kɛ ɔ́ fíte nun'n, nn famiɛn'n w'a fɛ i sika ɔkwlɛ kpɔnman'n w'a tinngɛ i ɲrun. ?Ɔ maan famiɛn'n sí Ɛstɛli i aunnvuɛ? I nun mɔ famiɛn'n sunmannin sran kɛ be ko flɛ Vasti mɔ w'a baman'n, sa nga ɔ ɲɛnnin i'n, kɛ Ɛstɛli bu i akunndan'n, ɔ lafiman su kɛ famiɛn'n kwlá sí i aunnvuɛ. Ɔ seli Mardose kɛ i cɛn ba 30 yɛ, be nin a flɛmɛn i kɛ ɔ wlu famiɛn'n i sin lɔ. I sɔ'n ti Ɛstɛli usɛli i wun sɛ famiɛn'n te klo i o. *\n23. (a) ?Kɛ ɔ ko yo naan Ɛstɛli w'a lafi Ɲanmiɛn su titi ti'n, Mardose tɛli i su sɛ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian Mardose i ajalɛ'n su ɔ?\n23 Kɛ ɔ ko yo naan Ɛstɛli w'a lafi Ɲanmiɛn su titi ti'n, Mardose tɛli i su yasua su. Ɔ seli Ɛstɛli kɛ sɛ w'a yoman like fi'n, Zuifu'm be delɛ'n ɔ́ fín lika uflɛ bá. ?Yɛ kɛ Zuifu'm be yalɛ klelɛ'n jrán kpa'n, i bɔbɔ Ɛstɛli'n, ɔ́ kwlá fíte nun? I lɛ'n nun yɛ Mardose yili i Ɲanmiɛn sulafilɛ dan'n i nglo ɔ, afin ɔ si kɛ Zoova su manman atin kɛ be nunkun i nvle'n naan i kasiɛ ng'ɔ boli be'n b'a ka ngbɛn. (Zoz. 23:14) Yɛ Mardose usali Ɛstɛli kɛ: \"?Sɛ sa nga ti yɛ maan a kacili famiɛn i yi nin a o, e wun i wlɛ sɛ?\" (Ɛst. 4:12-14) ?Nanwlɛ, nán ajalɛ kpa kun yɛ Mardose kle e lɛ ɔ? Ɔ fɛli i wla'n kwlaa guali Ɲanmiɛn Zoova su. ?Yɛ e li? ?É yó kɛ i sa wie?\nI Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti'n w'a sroman wie'n\n24. ?Wafa sɛ yɛ Ɛstɛli yili i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n nin i yakpa yolɛ'n be nglo ɔ?\n24 Ɛstɛli i ajalɛ falɛ'n w'a ju siɛn'n. Ɔ seli Mardose nin i wiengu Zuifu'm be kɛ be nin i be kpɛ srɛ nun cɛn nsan. I ndɛ'n i atabo'n yi i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n nin i yakpa yolɛ'n be nglo. Andɛ nin andɛ'n, i ndɛ sɔ'n te kan e. Ɔ seli kɛ: \"Sɛ ɔ fata kɛ n wu'n, ń wú.\" (Ɛst. 4:15-17) Atrɛkpa'n, wafa nga Ɛstɛli fa srɛli Ɲanmiɛn cɛn nsan sɔ'n nun'n, ɔ nin a srɛman Ɲanmiɛn sɔ le. Dɔ'n yɛ w'a ju siɛn'n yɛ. Ɔ wlɛwlɛli i famiɛn tralɛ mun be nun klanman kpafuɛ'n. Like kwlaa nga ɔ kwla yo naan kɛ ɔ́ fíte famiɛn'n i ɲrun'n, i klun w'a jɔ i wun'n, ɔ yoli. Yɛ ɔ ɔli ɔ.\n25. Kɛ Ɛstɛli ɔli famiɛn'n i wun wunlɛ'n, sa nga be juli lɔ'n, amun yiyi nun.\n25 Kɛ e fa kɛnnin i ndɛ tre nga i bo bolɛ nun'n sa'n, Ɛstɛli su wlu famiɛn'n i awlo'n i klun lɔ. Amun nian kɛ i klun titi i ɔ! Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, nn ɔ́ srɛ́ Ɲanmiɛn tankaan. Ɔ ko jrannin famiɛn'n i sua ba'm be ndɛnman su lɛ. Kɛ ɔ jin lɛ'n ɔ kwla wun Asierisi m'ɔ ti i famiɛn bia'n su lɔ'n. Atrɛkpa'n, ɔ nian famiɛn'n i ɲrun'n naan sɛ i klun ti jɔwa annzɛ i klun timan jɔwa o. Ɔ jran ɔn, ɔ jranman. Kpɛkun ɔn, i wun'n w'a wun i. Atrɛkpa'n, Ɛstɛli i balɛ'n fuli famiɛn'n i nun, sanngɛ ɔ ɲannjinli i ɲrun'n nun kpɛkun ɔ fali i sika ɔkwlɛ kpɔnman'n tinngɛli i ɲrun.\n26. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be yo yakpafuɛ kɛ Ɛstɛli sa ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ blɛ li yɛ Ɛstɛli i junman'n su wa bo i bo ɔ?\n26 Famiɛn'n sɔli Ɛstɛli nun. Ɔ sieli i su i nuan bo. Ɛstɛli lafili Ɲanmiɛn su kpɛkun ɔ jrannin i nvle nunfuɛ'm be sin. I lɛ nun'n, ɔ kle Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be kwlaa be ajalɛ klanman. Sran nga be yo kɛ Ɛstɛli sa'n yɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be klo be ɔ. Zezi seli kɛ like nga bé fá síe i sɔnnzɔnfuɛ nanwlɛfuɛ'm be nzɔliɛ'n yɛle klolɛ mɔ be klo be wiengu'n. (An Kanngan Zan 13:34, 35 nun.) Blɛ sunman nun'n, ɔ fata kɛ e yo yakpafuɛ naan y'a yi e wiengu klolɛ'n i nglo kɛ Ɛstɛli sa. Kannzɛ bɔbɔ Ɛstɛli jrannin Ɲanmiɛn i nvle'n i sin cɛn sɔ'n nun'n, sanngɛ i junman'n nin a wieman. Blɛ li yɛ ɔ su wa bo i bo ɔ. ?Wafa sɛ yɛ ɔ́ kwlá sé famiɛn'n kɛ Aman m'ɔ ti i afɔtuɛ manfuɛ ng'ɔ klo i kpa'n, ɔ ti klunwifuɛ naan ɔ kpɛ lare yi i sran'm be afiɛn ɔn? ?Wafa sɛ yɛ ɔ́ kwlá dé i nvle'n niɔn? Ndɛ tre ng'ɔ́ bá lɛ nun'n, é wá tɛ́ kosan sɔ'm be su.\n^ ndɛ kpɔlɛ 2 Sran'm be waan Asierisi yɛ be flɛ i ekun kɛ Ksɛrksɛsi klikli'n niɔn. Afuɛ 496 nun ka naan Klistfuɛ'm be blɛ'n w'a ju'n yɛ ɔ boli Pɛrsi mɛn'n i su famiɛn dilɛ'n i bo ɔ.\n^ ndɛ kpɔlɛ 18 Famiɛn Ezekiasi i blɛ su'n, be kunnin \"Amalɛkfuɛ nga be kali'n.\" Ɔ maan kɔlɛ'n, Amalɛkifuɛ'm be nun kasiɛn'n kun yɛle Aman.\n^ ndɛ kpɔlɛ 19 Aman fali sika tɔnun ya nsan mannin famiɛn'n. Sɛ ɔ ti andɛ'n, nn ɔ ti sika kotokun akpi ngbinngbin kpanngban. Kɛ mɔ Ksɛrksɛsi klikli'n siesieli kɛ ɔ nin Glɛki nvle'n bé kó kún alɛ'n ti'n, sɛ sakpasakpa i kunngba'n yɛle Asierisi'n, nn sika nga Aman waan ɔ́ mɛ́n i lɛ'n, ɔ yoli i fɛ kpa. Nanwlɛ, ɔ nin i fata kɛ ɔ ɲan sika kaka naan ɔ nin Glɛki nvle'n b'a ko kun. Kɛ kasiɛn su'n ɔ nin be ko kunnin kusu'n, be kwlɛli i tɛtɛ kpa.\n^ ndɛ kpɔlɛ 22 Ksɛrksɛsi klikli'n ti sran mɔ i ninnge'm be yolɛ'n kpɛnkpɛn ɔn, yɛ ɔ ju wie'n, i like yolɛ kwla yo ya kpa. Glɛki'm be fluwa sifuɛ nga be flɛ i kɛ Erɔdɔtisi'n ɔ klɛli i kɛ, kɛ Ksɛrksɛsi nin Glɛki nvle'm bé kún alɛ'n, ɔ seli sran'm be kɛ be fa mmeli'm be mantan be wiengu su be fa si ce naan b'a kwla kpɛ jenvie'n i sama kun. Kɛ aunmuan dan kun buli ce'n, Ksɛrksɛsi maan be kpɛli junman difuɛ sɔ'm be kwlaa be kɔmin. Kpɛkun ɔ seli i sran'm be kɛ be bo nzue'n kɛ be su bo sran sa, kɛ ɔ́ yó sɔ'n, nn bé kpɛ́ nzue'n i nzowa. Alɛ kunngba sɔ'n i kunlɛ nun'n, aɲanbeunfuɛ kun srɛli i kɛ nán maan i wa'n wɔ alɛ kunlɛ'n wie. Ksɛrksɛsi kunnin ba sɔ'n, ɔ kpɛli i nun nɲɔn. Ɔ fɛli i fuɛn'n lɛli i gua'n su naan sran'm be fa tu be wun fɔ nun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/sulafil%C9%9B-kpafu%C9%9B\/%C9%9Bst%C9%9Bli-lafili-%C9%B2anmi%C9%9Bn-su\/","date":"2016-10-28T20:34:37Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988725470.56\/warc\/CC-MAIN-20161020183845-00172-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":4095,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.292,"stopwords_ratio":0.386,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn ɔn?\n?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan Ɲanmiɛn w'a tie e srɛlɛ'n niɔn?\n?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn tɛ e srɛlɛ'n su ɔ?\n1, 2. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ'n ɔ yo e cenjele like ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e si Ɲanmiɛn srɛlɛ'n i su ndɛ nga Biblu'n kle'n niɔn?\nKƐ E fa asiɛ'n e sunnzun nglo lɔ lika plaii nga ɔ sin yia e'n, e wun kɛ asiɛ'n ti kaan kpa. I li bɔɔ, Zoova m'ɔ 'yili ɲanmiɛn'n m'ɔ la nglo lɔ plaii'n nin asiɛ'n,' i ɲrun'n, nvlenvle'm be nunfuɛ'm be kwlaa be ti kɛ nzue m'ɔ fin so kun nun kpɛn kpɔ'n sa. (Jue Mun 115:15; Ezai 40:15) Sanngɛ Biblu'n se kɛ: 'Be kwlaa nga be kpan flɛ Zoova'n, ɔ mantan be. Sɛ be kpan flɛ i mɔ gblɛ nunman nun'n, ɔ mantan be. Be nga be ɲin yi i'n, ɔ fa like mɔ be kunndɛ'n man be. Ɔ ti be nɛn'n yɛ ɔ de be.' (Jue Mun 145:18, 19) Ɔ bɔbɔ nian! E Yifuɛ mɔ i kwlalɛ'n leman wunsu'n, ɔ mantan e. Kpɛkun, kɛ 'e kpan flɛ i mɔ gblɛ nunman nun'n,' ɔ tie. Nanwlɛ, srɛlɛ mɔ e kwla srɛ Ɲanmiɛn'n, ɔ ti e cenjele like dan!\n2 Sanngɛ, sɛ e kunndɛ kɛ Zoova tie e srɛlɛ'n, ɔ fata kɛ e nin i e koko yalɛ kɛ nga ɔ klo'n sa. ?Sɛ e siman e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n su like nga Biblu'n kle'n, é yó sɛ naan y'a kwla srɛ Ɲanmiɛn kɛ nga ɔ klo'n sa? Ɔ ti cinnjin kpa kɛ e si e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n su ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ'n kan'n, afin i sɔ'n uka e naan y'a fa e wun y'a mantan Ɲanmiɛn kpa.\n?NGUE TI YƐ Ɔ FATA KƐ E SRƐ ƝANMIƐN ƆN?\n3. ?Like cinnjin kpa kun mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn'n, yɛle benin?\n3 Like cinnjin kpa kun mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn'n, yɛle kɛ i bɔbɔ ɔ wla e fanngan kɛ e yo sɔ. I Ndɛ'n wla e fanngan kɛ: 'Nán amun koko sa fi su, sanngɛ sa'n kwlaa nun nin like kwlaa ng'ɔ mian amun'n, an kan kle Ɲanmiɛn, an srɛ i, an jran su kpa, yɛ an lɛ i ase. Yɛ ɔ maan amun wun jɔ́ amun fɔuun, amun su wunman sa ti mɔ amun wun jɔ amun fɔuun sɔ'n i bo mlɔnmlɔn. Aunjuɛ sɔ'n maan amun wla su boman, yɛ amun akunndan su sannganman sran wunmuan mɔ amun nin Zezi Klist ti'n ti.' (Filipfuɛ Mun 4:6, 7) Nanwlɛ, e kunndɛman kɛ e ɲin kpá like sɔ mɔ Famiɛn Dan m'ɔ sie nglo nin asiɛ'n ɔ siesieli mannin e'n i su mlɔnmlɔn!\n4. ?Wafa sɛ yɛ yalɛ mɔ e nin Zoova e koko'n, ɔ yo maan e nin i e janvuɛ tra kpa ɔ?\n4 Like kun ekun mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn'n, yɛle kɛ yalɛ mɔ e nin i e koko'n, ɔ yo maan janvuɛ mɔ e nin i e tra'n, ɔ yo tantrantan kpa. Janvuɛ kpa'm be minndɛman kɛ be sa mian naan b'a koko yalɛ. Sanngɛ janvuɛ kpa'm be bu be wiengu akunndan. Kpɛkun, kɛ bé tú be klun bé kán be klun akunndan klé be wiengu'n, mɔ bé kán sa nga ɔ o be su'n nin wafa nga be ti'n bé klé be wiengu'n, nn be janvuɛ tralɛ'n ɔ́ yó dan kɔ́ i ɲrun. Sa wie'm be nun'n, kɛ e nin Ɲanmiɛn Zoova e janvuɛ tralɛ'n ti sɔ ɔ. Fluwa nga ukali wɔ maan a suannin Zoova nin i sran wafa nga ɔ ti'n, ɔ nin ninnge nga i waan ɔ́ yó be'n i su like nga Biblu'n kle'n. Siɛn'n, a wa wunnin i wlɛ kɛ Zoova ti sran jrɛiin. Ɲanmiɛn srɛlɛ'n maan a kwla kan ɔ klun ndɛ kle ɔ Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n. Kɛ á yó sɔ'n, nn á fá ɔ wun mántan Zoova kpa.—Zak 4:8.\n?NGUE LIKE YƐ Ɔ FATA KƐ E YO Ɔ?\n5. ?Like benin yɛ ɔ kle kɛ nán srɛlɛ'n i ngba yɛ Zoova tie ɔ?\n5 ?Srɛlɛ'n i ngba yɛ Zoova tie ɔ? Nian ndɛ nga Ɲanmiɛn kan kleli Izraɛlifuɛ mun i nuan ijɔfuɛ Ezai blɛ su'n: 'Sɛ amun srɛ min bɔɔ lele'n, ɔ ti ngbɛn. Afin sran'm be mmoja ase gualɛ'n yɛ ɔ ti amun junman ɔn.' (Ezai 1:15) Ɔ maan, e ayeliɛ wie'm be kwla yo maan Ɲanmiɛn tieman e srɛlɛ'n. Kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn w'a tie e srɛlɛ'n, ɔ le ninnge wie mun m'ɔ fata kɛ e yo be ɔ.\n6. ?Kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn w'a tie e srɛlɛ'n, ninnge'm be nun cinnjin kpa kun m'ɔ fata kɛ e yo'n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla yo i sɔ liɛ'n niɔn?\n6 Ninnge'm be nun cinnjin kpa kun m'ɔ fata kɛ e yo'n yɛle kɛ maan e yi e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i nglo. (Kanngan Mark 11:24 nun.) Akoto Pɔlu klɛli i kɛ: 'Sɛ be lafiman Ɲanmiɛn su'n, i klun jɔman be wun mlɔnmlɔn. Ɔ maan sran nga i waan ɔ́ fɛ́ i wun mántan Ɲanmiɛn'n, maan ɔ lafi su kɛ ɔ o lɛ, yɛ be nga be kunndɛ i'n, ɔ́ yí i wun klé be.' (Ebre Mun 11:6) Ɲanmiɛn sulafilɛ kpa'n, nɛ́n i ngba yɛle kɛ e si kɛ ɔ o lɛ naan ɔ tie e srɛlɛ'n, naan ɔ tɛ su. Afin Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti like mɔ be yi i nglo ɔ. Ɔ fata kɛ cɛn kwlaa e mɛn dilɛ'n kle weiin kɛ e lafi Ɲanmiɛn su sakpa.—Zak 2:26.\n7. (a) ?Kɛ é srɛ́ Zoova'n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo i aɲinyiɛ su ɔ? (b) ?Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e kan e wun ase naan kan ndɛ nanwlɛ su ɔ?\n7 Zoova kunndɛ ekun kɛ be nga be nin i koko yalɛ'n, be yo be wun aenvuɛfuɛ yɛle kɛ be kan be wun ase naan be srɛ i nanwlɛ su. ?Kɛ e nin Zoova é kókó yalɛ'n, ɔ fataman kɛ e kan e wun ase sakpa? Sɛ sran'm be nin famiɛn kun annzɛ plezidan kun be su ijɔ'n, be ijɔ aɲinyiɛ su, afin be si kɛ be siefuɛ sɔ'n le ɲrun. Ɔ maan nanwlɛ, kɛ e nin Zoova é kókó yalɛ'n, ɔ nin i fata kpa liɛ su kɛ e yo i sɔ tra su! (Jue Mun 138:6) I kpa'n bɔbɔ ɔ ti 'Ɲanmiɛn m'ɔ kwla like kwlaa yo'n.' (Bo Bolɛ 17:1) Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, ɔ fata kɛ wafa nga e nin i e koko yalɛ'n, ɔ kle kɛ e kwla faman e wun sunnzunmɛn i. E wun ase kanlɛ sɔ'n ɔ́ wlá e fanngan naan y'a tu e klun y'a kan e awlɛn su ndɛ y'a kle i. I liɛ'n, e su kanman ndɛ kunngba'n e flanman nun sa trilili.—Matie 6:7, 8.\n8. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo srɛlɛ nga e srɛ Ɲanmiɛn'n i nuan su like ɔ?\n8 Like kun ekun m'ɔ fata kɛ e yo naan Ɲanmiɛn w'a tie e srɛlɛ'n, yɛle kɛ maan e yo srɛlɛ mɔ e srɛli i'n i su like. Zoova kunndɛ kɛ e mian e ɲin e yo like kwlaa nga e kwla yo'n naan y'a ɲan like nga e srɛ i'n. I wie yɛle kɛ, sɛ e srɛ i kɛ ɔ 'man e aliɛ ng'ɔ ju e andɛ'n,' ɔ fata kɛ e mian e ɲin e di junman kwlaa nga e kwla di'n. (Matie 6:11; 2 Tɛsalonikfuɛ Mun 3:10) Sɛ e srɛ i kɛ ɔ uka e naan y'a wla nzuɛn tɛ wie ase'n, ɔ fata kɛ e nian e wun su naan y'a faman e wun y'a wlɛmɛn i like kwlaa nga be kwla fa e yi i nzuɛn tɛ sɔ nun'n, be nun. (Kolɔsfuɛ Mun 3:5) Sɛ e fa ninnge cinnjin sɔ m'ɔ fata kɛ e yo be'n e sie be bue kun'n, ɔ le Ɲanmiɛn srɛlɛ'n i su kosan wie m'ɔ fata kɛ be tɛ be su man e ɔ.\nƝANMIƐN SRƐLƐ'N I SU KOSAN WIE'M BE SU TƐLƐ\n9. ?Wan yɛ ɔ fata kɛ e srɛ i ɔ? ?Yɛ wan dunman nun yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn ɔn?\n9 ?Wan yɛ ɔ fata kɛ e srɛ i ɔ? Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ'm be kɛ be srɛ 'e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n.' (Matie 6:9) Ɔ maan, Ɲanmiɛn Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ fata kɛ e srɛ i ɔ. Sanngɛ, Zoova kunndɛ kɛ e ɲin yi Zezi Klist m'ɔ ti i Wa kunngba cɛ'n i ɲrun m'ɔ le i'n. Kɛ nga e wunnin i ndɛ tre 5 nun'n sa'n, Zezi bali asiɛ'n su wa ɔ wa kpɔli e ti naan e ɲan e ti sa tɛ'n nin wie'n be sa nun. (Zan 3:16; Rɔmfuɛ Mun 5:12) Ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su Kpɛn'n nin e Jɔlɛ Difuɛ. (Zan 5:22; Ebre Mun 6:20) I sɔ ti'n, Ɲanmiɛn Ndɛ'n se e kɛ e srɛ Ɲanmiɛn Zezi i dunman nun. Zezi bɔbɔ seli kɛ: 'Min yɛ n ti atin nin nanwlɛ nin nguan'n niɔn. Sran nga w'a sinman min nun'n, ɔ juman e Si wun lɔ.' (Zan 14:6) Kɛ ɔ ko yo naan Zoova w'a tie e srɛlɛ'n, ɔ fata kɛ i Wa'n i ja su kunngba cɛ yɛ e sin e srɛ i ɔ.\n10. ?Ngue ti yɛ ɔ leman wafa trele kun sa m'ɔ fata kɛ e jran naan y'a srɛ Ɲanmiɛn ɔn?\n10 ?Ɔ le wafa trele kun sa m'ɔ fata kɛ e jran naan y'a srɛ Ɲanmiɛn ɔn? Cɛcɛ. Zoova w'a kleman wafa jrɛiin kun sa m'ɔ fata kɛ e jran annzɛ e sie e sa mun ɔn. Biblu'n kle wafa fanunfanun mɔ e kwla jran naan y'a srɛ Ɲanmiɛn'n. E kwla tran ase, e kwla utu e ɲin ase, e kwla koto, e kwla jran nglo. (Neemi 1:4; 8:6; Daniɛl 6:11; Mark 11:25) Nán wafa nga e jran'n mɔ sran uflɛ'm be kwla wun i'n i lifuɛ'n yɛ ɔ ti cinnjin ɔn, sanngɛ sɛ like nga ɔ o e awlɛn'n nun lɔ'n ti kpa'n, yɛ ɔ ti cinnjin ɔn. I kpa bɔbɔ'n, ninnge nga e yo be cɛn kwlaa nun'n, annzɛ sɛ e sa mian'n, lika kwlaa nga e o'n, e kwla srɛ Ɲanmiɛn e klun lɔ. Kannzɛ bɔɔ be nga be o e wun lɛ'n b'a siemɛn i nzɔliɛ mlɔnmlɔn kɛ e su srɛ Ɲanmiɛn'n, sanngɛ Zoova tie i srɛlɛ sɔ mun.—Neemi 2:1-6.\n11. ?Ninnge benin mun ti yɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn ɔn?\n11 ?Like benin ti yɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn ɔn? Biblu'n yiyi nun kɛ: 'Like kwlaa nga e srɛ i'n [Zoova], m'ɔ ti i klun su'n, ɔ́ mán e.' (1 Zan 5:14) Ɔ maan, e kwla srɛ like kwlaa ng'ɔ ti Ɲanmiɛn klun su'n. ?Ɔ ti Ɲanmiɛn i klun su kɛ e srɛ i ninnge nga be ti e bɔbɔ e ngunmin e ndɛ'n? Kɛ ɔ ti sɔ bɔɔ cɛ! Srɛlɛ mɔ e srɛ Zoova'n, ɔ kwla yo kɛ e nin e janvuɛ kpa kun e afiɛn yalɛ kokolɛ'n sa. E kwla tu e klun e kan 'like ng'ɔ mian e sa'n,' i ndɛ e kle i. (Jue Mun 62:9) Ɔ nin i fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn naan ɔ fɛ i wawɛ'n man e, afin i wawɛ'n wá úka e naan y'a yo sa nga ɔ ti kpa'n. (Lik 11:13) E kwla srɛ Ɲanmiɛn ekun kɛ ɔ kle e ngwlɛlɛ naan e fa ajalɛ kpa, naan ɔ suan e bo maan e jran kekle sa nga be tɔ e su'n be ɲrun. (Zak 1:5) Sɛ e yo sa tɛ'n, ɔ fata kɛ e jran tɛ nga Zezi yili'n su e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ yaci e sa tɛ'n cɛ e. (Efɛzfuɛ Mun 1:3, 7) Nanwlɛ, ɔ ti su kɛ nán ninnge nga be mian e sa'n be ngunmin ti yɛ ɔ fata kɛ e nin Ɲanmiɛn e koko yalɛ ɔ. Sanngɛ e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ nun'n, maan e bu sran uflɛ mun kɛ e awlofuɛ mun sa, ɔ nin e niaan nga e nin be su Ɲanmiɛn'n, be akunndan.—Sa Nga Be Yoli'n 12:5; Kolɔsfuɛ Mun 4:12.\n12. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i ninnge liɛ mun, e dun mmua like kwlaa ɲrun e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n nun ɔn?\n12 Ninnge nga be kan Ɲanmiɛn Zoova'n, yɛ ɔ fata kɛ e dun mmua kan be ndɛ e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n nun ɔn. Nanwlɛ, ɔ nin i fata kɛ e tu e klun e srɛ Ɲanmiɛn e mɛnmɛn i naan e lɛ i ase, ye dan nga ɔ yo e'n ti. (1 Be Nyoliɛ 29:10-13) Ɲanmiɛn srɛlɛ'n i su ajalɛ nga Zezi kleli e Matie 6:9-13 nun'n, ɔ kleli e kɛ e srɛ naan sran'm be wun i wlɛ kɛ Zoova ngunmin yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn Kpli'n niɔn, yɛle kɛ maan be yo i dunman'n i sanwun. (Kanngan nun.) I sin'n, ɔ kannin Ɲanmiɛn Sielɛ blɛ'n m'ɔ fata kɛ ɔ ju'n i ndɛ. Kpɛkun ɔ seli ekun kɛ e mɔ e wo asiɛ'n su wa'n e yo Ɲanmiɛn klun sa kɛ be mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ'n be yo'n sa. Kɛ Zezi kannin ninnge cinnjin sɔ mɔ be kan Zoova'n be ndɛ wieli'n, yɛ i sin'n ɔ kannin ninnge nga be mian e sa'n be ndɛ ɔ. I kunngba'n, kɛ e nin Ɲanmiɛn e koko yalɛ mɔ e fa ninnge nga be kan Ɲanmiɛn'n e dun mmua like kwlaa ɲrun'n, e kle kɛ nán e bɔbɔ e kpa yolɛ'n i ngunmin yɛ ɔ ti e cinnjin ɔn.\n13. ?Biblu'n kle kɛ srɛlɛ nga Ɲanmiɛn i klun jɔ su'n, ɔ fata kɛ ɔ yo kpe kan annzɛ tɛnndɛn?\n13 ?Ɔ fata kɛ e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n yo kpe kan annzɛ ɔ yo tɛnndɛn? Biblu'n kleman kɛ e bɔbɔ e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n annzɛ srɛlɛ nga e srɛ i nzra nun e man sran mun'n, ɔ yo kpe annzɛ ɔ yo tɛnndɛn kekle nun. Sɛ ɔ ti aliɛ dilɛ liɛ'n, e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n kwla yo kpe kan. Annzɛ kusu'n, sɛ ɔ ti e bɔbɔ e srɛlɛ liɛ'n, e kwla kan e klun ndɛ'n kwlaa e kle Zoova. (1 Samiɛl 1:12, 15) Sanngɛ, be nga be bu be wun sran kpa tra be wiengu'n, mɔ be kan ndɛ tɛnndɛn nzra nun kle Ɲanmiɛn lelele'n, Zezi buli be fɔ. (Lik 20:46, 47) Be kwlá fɛmɛn i sɔ Ɲanmiɛn srɛlɛ liɛ'n be lakaman Zoova. Like nga ɔ ti cinnjin'n yɛle kɛ e kan ndɛ nga ɔ o e awlɛn nun lɔ sakpa'n. Ɔ maan, sa'm be ti'n, annzɛ lika nga e o nun'n ti'n, e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n kwla yo kpe kan annzɛ ɔ kwla yo tɛnndɛn kpa.\n14. ?Kɛ Biblu'n wla e fanngan kɛ 'e nin Ɲanmiɛn e koko yalɛ titi, [naan] nán e yaci'n,' i bo'n yɛle benin? ?Yɛ ngue nun yɛ i sɔ'n cici e wla ɔ?\n14 ?Kpɛ nɲɛ yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn ɔn? Biblu'n wla e fanngan kɛ 'e nin Ɲanmiɛn e koko yalɛ titi, nán e kpɔnzɔ,' yɛ 'e koko yalɛ kle Ɲanmiɛn titi, nán e yaci,' naan 'wia nun o, kɔnguɛ o, e nin i koko yalɛ.' (Rɔmfuɛ Mun 12:12; 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:17; 1 Timote 5:5) Nanwlɛ, ndɛ sɔ'm be kleman kɛ, kɛ aliɛ'n cɛ́n m'ɔ́ fá sán'n, e ká Ɲanmiɛn srɛlɛ'n su sa trilili. Sanngɛ, Biblu'n wla e fanngan kɛ e srɛ Zoova titi naan e lɛ i ase i klun ufuɛ m'ɔ yi i nglo e lika'n ti, naan e srɛ i kɛ ɔ kle e atin, ɔ fɔnvɔ e, yɛ ɔ man e wunmiɛn. ?Kɛ mɔ Zoova w'a jajaman kɛ e nin i e yalɛ kokolɛ'n yo kpe kan annzɛ ɔ yo tɛnndɛn'n, annzɛ kusu mɔ w'a kleman e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n i nuan'n ti'n, i sɔ'n ciciman ɔ wla? E nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n m'ɔ ti e cenjele like'n, sɛ e si su ye'n, é ɲán e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n i wun atin blɛ sunman nun.\n15. ?Kɛ e bɔbɔ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, annzɛ kɛ bé srɛ́ Ɲanmiɛn nzra nun'n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ i atabo su'n e se kɛ \"maan ɔ yo sɔ\" ɔ?\n15 ?Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n ngue ti yɛ ɔ fata kɛ i agualiɛ su'n e se kɛ \"maan ɔ yo sɔ\" ɔ? Maan ɔ yo e bɔbɔ e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n nun o, annzɛ sran'm be ti Ɲanmiɛn srɛlɛ nzra nun o, Ɲanmiɛn Ndɛ'n kle kɛ ɔ fata kɛ kɛ wie Ɲanmiɛn srɛ'n e se kɛ \"maan ɔ yo sɔ.\" (1 Be Nyoliɛ 16:36; Jue Mun 41:14) Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn mɔ i atabo su'n e se kɛ \"maan ɔ yo sɔ'n,\" e kle kɛ ndɛ nga e kannin'n, ɔ fin e klun lɔ sakpa. Kɛ sran uflɛ srɛ Ɲanmiɛn nzra nun mɔ e se kɛ \"maan ɔ yo sɔ'n\" e klun lɔ'n annzɛ ɔ fite e nuan'n, i sɔ'n kle kɛ ndɛ nga ɔ kannin'n ti e klun su.—1 Korɛntfuɛ Mun 14:16.\nWAFA NGA KƐ BE SRƐ ƝANMIƐN Ɔ TƐ SU'N\n16. ?Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn'n, ngue yɛ e kwla lafi su ɔ?\n16 ?Zoova tɛ e srɛlɛ'n su sakpa? Ɛɛn, ɔ tɛ su! Ɔ le like kun ti mɔ e lafi su kpa kɛ 'sɛ be srɛ Zoova ɔ, ɔ ti' naan ɔ tɛ sran ko ju akpinngbin kpanngban kpa'm be srɛlɛ'n i su ɔ. (Jue Mun 65:3) Wafa nga Zoova tɛ e srɛlɛ'n su'n, ɔ ti fanunfanun.\n17. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova fɛ i anzi mun nin i sufuɛ nga be o asiɛ'n su wa'n ɔ tɛ srɛlɛ mɔ e srɛ i'n su ɔ?\n17 Zoova fɛ i anzi mun nin i sufuɛ nga be o asiɛ'n su wa'n ɔ tɛ e srɛlɛ'n su. (Ebre Mun 1:13, 14) Kɛ sran kpanngban be srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka be naan be wun Biblu'n nun ndɛ'n i wlɛ'n, w'a cɛman naan Zoova i sufuɛ'm b'a ko wun be wun. Ndɛ sɔ'm be kle weiin kɛ anzi'm be suan Ɲanmiɛn Sielɛ'n i jasin fɛ'n bolɛ junman'n bo. (Sa Nglo Yilɛ 14:6) Kɛ e srɛ Zoova blɛ nga e sa w'a mian kpa'n i nun'n, ɔ kwla kan Klistfuɛ kun i awlɛn'n maan ɔ ba e ukalɛ.—Nyanndra Mun 12:25; Zak 2:16.\n18. ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛ i wawɛ'n nin i Ndɛ'n fa tɛ srɛlɛ nga i sufuɛ'm be srɛ i'n su ɔ?\n18 Ɲanmiɛn Zoova fɛ i wawɛ'n ɔ nin Biblu'n m'ɔ ti i nuan ndɛ'n ɔ fa tɛ srɛlɛ mɔ i sufuɛ'm be srɛ i'n su. Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ suan e bo naan y'a jran kekle yalɛ klelɛ'n i ɲrun'n, ɔ kwla fɛ i wawɛ'n naan w'a kle e atin, naan w'a wla e fanngan. (2 Korɛntfuɛ Mun 4:7) Wie liɛ'n, srɛlɛ nga e srɛli Zoova kɛ ɔ kle e atin'n i su tɛlɛ'n o Biblu'n nun. Biblu'n nun'n, e wun afɔtuɛ kpakpa mɔ be uka e naan y'a fa ajalɛ kpa mun'n. E bɔbɔ e Biblu'n nun like suanlɛ nun nin Biblu'n i akua'm be nun kannganlɛ nun'n, e kwla wun Biblu'n nun ndɛ mma wie m'ɔ kwla uka e kpa ɔ. Ndɛ nga be kɛn i Klistfuɛ aɲia'm be bo'n, annzɛ asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ e kpa yolɛ'n ti i cinnjin'n, i ndɛ nga ɔ kan'n ɔ kwla fa e ɲin sie i Biblu'n nun ndɛ wie m'ɔ fata kɛ e bu be su akunndan'n, be su.—Galasifuɛ Mun 6:1.\n19. ?Sɛ blɛ wie nun ɔ yo e kɛ Ɲanmiɛn tɛman e srɛlɛ'n su'n sa'n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su ɔ?\n19 Sɛ ɔ yo e kɛ Zoova tɛman e srɛlɛ'n su ndɛndɛ'n, nán kɛ ɔ kwlá yomɛn i su sa ti ɔ. Sanngɛ, nán maan e wla fi su kɛ wafa nga Zoova tɛ e srɛlɛ'n su'n ɔ nin i klun sa'n be kɔ likawlɛ, kpɛkun ɔ tɛ su blɛ nga ɔ ti i nuan su'n i su. Ninnge nga be mian e sa'n ɔ nin blɛ nga ɔ fata kɛ ɔ yo be su like'n, ɔ si be kpa tra e bɔbɔ ba'n. Blɛ wie nun'n, ɔ yaci e lɛ maan e 'srɛ titi, annzɛ e kunndɛ titi, yɛ e bobo anuan'n titi.' (Lik 11:5-10. NW) Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn titi sɔ mɔ e yaciman'n, i sɔ'n kle kɛ like nga e srɛ i'n ti e cinnjin kpa naan e lafi i su sakpa. Asa ekun'n, atrɛkpa wafa nga Zoova tɛ srɛlɛ mɔ e srɛ i'n su'n, e wunmɛn i wlɛ. Yɛle kɛ wie liɛ'n, kɛ be kle e yalɛ'n mɔ e srɛ i'n, nán kɛ ɔ́ yí e su afɛ sɔ'n niɔn, sanngɛ ɔ́ mán e wunmiɛn naan sa sɔ'n w'a sɔn e nun.—Kanngan Ezai 12:2 nun.\n20. ?E cenjele like kɛ e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n sa'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e fa yo ɔ?\n20 Nanwlɛ, kɛ e wun kɛ nglo lɔ lika plaii nga ɔ sin yia e'n, i Yifuɛ'n fɛ i wun mantan be kwlaa nga be nin i koko yalɛ kɛ nga ɔ nin i fata'n sa'n, i sɔ'n kan e awlɛn'n dan! (Kanngan Jue Mun 145:18 nun.) Kɛ mɔ e nin Ɲanmiɛn e yalɛ kokolɛ'n ti e cenjele like'n ti'n, ɔ fata kɛ e srɛ i titi. Sɛ e yo sɔ'n, aklunjuɛ nga é dí'n, yɛle kɛ é kwlá fá e wun mántɛn Zoova mɔ sɛ be srɛ i ɔ, ɔ ti'n i kpa liɛ su.\nSUAN LIKE UFLƐ EKUN\nƝanmiɛn Zoova m'ɔ yili nglo nin asiɛ'n ɔ yia e kɛ e yo like kun, kpɛkun ɔ ta e nda.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/biblun-kle\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-sr%C9%9Bl%C9%9B-wafa-mantan-%C9%B2anmi%C9%9Bn\/","date":"2016-10-21T20:30:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988718303.21\/warc\/CC-MAIN-20161020183838-00092-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3482,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.312,"stopwords_ratio":0.454,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?A bu i kɛ sa nga ɔ ti kpa'n i yolɛ'n ti kekle?— Sran kpanngban be bu i kɛ ɔ ti kekle. Biblu'n se e kɛ sa nga ɔ ti kpa'n i yolɛ yoli kekle mannin bakan kun. I dunman'n yɛle Zoziasi. Sanngɛ ɔ trali sran nga be ti kpa'n be janvuɛ. I janvuɛ sɔ mun yɛ be ukɛli i ɔ. Maan e kan Zoziasi nin i janvuɛ sɔ mun be ndɛ.\nZoziasi i baba'n yɛle Amɔn. Amɔn dili Zida nvle'n su famiɛn. I klun yo wi yɛ ɔ sɔ amuɛn. Kɛ ɔ wuli'n, Zoziasi yoli Zida nvle'n su famiɛn. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn ɔ le afuɛ mɔcuɛ cɛ! ?A bu i kɛ ɔ yoli klunwifuɛ kɛ i baba sa?— Cɛcɛ, w'a yoman sɔ!\nI nun nga Zoziasi te yo kaan kpa bɔbɔ'n ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó Zoova klun sa. Ɔ maan sran nga be klo Zoova'n, be yɛ ɔ trali be janvuɛ ɔ. Sran sɔ'm be ukɛli i naan w'a yo sa nga ɔ ti kpa'n. ?Wan mun yɛ be yoli Zoziasi i janvuɛ wie ɔ?\nI janvuɛ mun be nun kun yɛle Sofoni. Sofoni ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ. Ɔ seli Zidafuɛ'm be kɛ sɛ b'a yaciman amuɛn sɔlɛ'n, sa tɛtɛ ɲán be. Zoziasi fali Sofoni i ndɛ'n su, ɔ suli Zoova. W'a sɔman amuɛn.\nZoziasi i janvuɛ kun ekun yɛle Zeremi. Zeremi nin Zoziasi be ti wiengu yɛ be ɲinnin lika kunngba'n nun. Be janvuɛ m'ɔ trali kpa'n ti'n, kɛ Zoziasi wuli'n, Zeremi toli jue kun fa kleli kɛ i wla lo i. Zeremi nin Zoziasi be ukali be wun naan b'a kwla yo sa nga ɔ ti kpa'n, naan kusu b'a kwla yo Zoova klun sa.\nZoziasi nin Zeremi be ukali be wun naan b'a kwla yo sa nga ɔ ti kpa'n\n?Ngue yɛ Zoziasi i su ndɛ'n kle wɔ ɔ?— I nun nga Zoziasi te yo kaan kpa bɔbɔ'n ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó sa nga ɔ ti kpa'n. Ɔ sili kɛ sran nga be klo Zoova'n yɛ ɔ fata kɛ ɔ tra be janvuɛ ɔ. Ɔ kusu, be nga be klo Zoova mɔ be kwla uka ɔ naan w'a yo sa nga ɔ ti kpa'n, be yɛ ɔ fata kɛ a tra be janvuɛ ɔ.\nKANNGAN BE Ɔ BIBLU'N NUN\n2 Be Nyoliɛ 33:21-25; 34:1, 2; 35:25","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/Amun-kle-amun-mma-be-like\/zoziasi-trali-sran-kpa-janvu%C9%9B\/","date":"2016-10-24T09:46:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988719547.73\/warc\/CC-MAIN-20161020183839-00135-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":379,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.288,"stopwords_ratio":0.47,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"N sran mun, an fin klɔ'n nun fite.\"\nJUE: 101, 93\n1. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ'm bé fín Babilɔnin klɔ dan'n nun bé fíte-ɔ? (b) ?Kosan benin mun yɛ like suanlɛ nga ɔ́ wá tɛ́ be su-ɔ?\nLIKE suanlɛ ng'ɔ sinnin lɛ'n kleli e kɛ blɛ wie nun'n, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun sa. Sanngɛ, b'a kaman lɔ trilili. Ɲanmiɛn seli i sufuɛ mun kɛ maan be \"fin klɔ'n nun fite.\" Yɛle kɛ, maan be fin Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n i nun be fite. (An kanngan Sa Nglo Yilɛ 18:4 nun.) I sɔ'n kle kɛ Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm bé fín Babilɔnin klɔ dan'n nun bé fíte. ?Blɛ benin nun yɛ be fiteli ɔ? Ɔ fata kɛ e si i. Sanngɛ, maan e dun mmua tɛ kosan nga'm be su: '?Lele naan Alɛ dan klikli'n w'a bo i bo'n, ngue yɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm be kunndɛli kɛ bé yó-ɔ? ?Kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, wafa sɛ yɛ aniaan'm be boli jasin fɛ'n niɔn? ?Kɛ mɔ blɛ sɔ nun'n, b'a wunman ndɛ wie'm be wlɛ kpa ti'n, é sé kɛ be ti kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun sa?'\n\"BABILƆNIN W'A TƆ\"\n2. ?Afuɛ kpanngban lele naan sran'm b'a kun Alɛ dan klikli'n, ngue yɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm b'a kunndɛman kɛ bé yó-ɔ?\n2 Afuɛ kpanngban kpa lele naan sran'm b'a kun Alɛ dan klikli'n (1914-1918), Sali Risɛli nin i wiengu Biblu'n nun like suanfuɛ'm be wunnin i wlɛ kɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti klistfuɛ'n, be kleman ndɛ nanwlɛ m'ɔ o Biblu'n nun'n. I sɔ'n ti'n, b'a kunndɛman kɛ be nin sran sɔ'm be bo yó kun bé sú Ɲanmiɛn. Afuɛ 1879 nun'n, fluwa kun (Le Phare de la Tour de Sion ) mɔ Biblu'n nun like suanfuɛ'm be yili'n seli kɛ: \"Asɔnun kwlaa nga i nunfuɛ'm be se kɛ be ti Klist i atɔnvlɛ'n naan be kunngba'n be jran nvle siefuɛ'm be sin'n, be ti Babilɔnin klɔ dan'n i nunfuɛ.\" Biblu'n kusu fa Babilɔnin klɔ dan'n sunnzun tekle bla.\n3. ?Ngue yɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm be yoli be fa kleli kɛ b'a jao be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n, be afiɛn-ɔn? (An nian foto ng'ɔ o kan like suanlɛ'n bo i lɛ'n.)\n3 Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be wunnin i wlɛ kɛ sɛ b'a jaoman be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ'n be afiɛn'n, Ɲanmiɛn su yraman be su. I sɔ'n ti'n, be nun sunman be klɛli fluwa ko mannin asɔnun nga be o nun'n. Be seli kɛ be timan asɔnun sɔ'm be nunfuɛ kun. Wie'm be liɛ'n, be kanngannin fluwa mɔ be bɔbɔ be klɛli'n nun sran kwlakwla be ɲrun asɔnun'n nun. Sanngɛ, b'a kɛmɛn i sɔ'n su. Be klɛli fluwa be mannin asɔnun nga be o nun'n be nunfuɛ'm be tinuntinun. Nanwlɛ, Biblu'n nun like suanfuɛ'm be kleli weiin kɛ be kunndɛman kɛ bé yó Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n i nunfuɛ mlɔnmlɔn. Sɛ ɔ ti laa kpa nun'n, nn i sɔ ajalɛ mɔ be fali'n ti'n, be kwla kun be. Sanngɛ kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1870 nun'n, nvle sunman be siefuɛ'm b'a jranman asɔnun'm be sin dan kun. Ɔ maan, srɛ w'a kunman sran mun kun. Siɛn'n, be nin sran uflɛ be kwla koko ndɛ ng'ɔ o Biblu'n nun'n i su yalɛ. Yɛ i kpa bɔbɔ'n, be kwla jaso be asɔnun'm be nun.\n4. (a) ?Kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be buli Babilɔnin klɔ dan'n niɔn? (b) An yiyi nun.\n4 Kɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm be jao Ɲanmiɛn i sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n nun'n, be kan kle be osufuɛ nin be janvuɛ, ɔ nin be nga be nin be suli Ɲanmiɛn likawlɛ'n. Be kunndɛli kɛ asiɛ wunmuan'n su'n, sran'm be si kɛ Biblu'n fa Babilɔnin klɔ dan'n sunnzun tekle bla. I sɔ'n ti, kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1917, Desanblu nun lele m'ɔ́ fá jú afuɛ 1918 nun'n, Biblu'n nun like suanfuɛ'm be tuli be klun be mannin sran'm be fluwa nɲa miliɔn blu. Blɛ sɔ'n nun'n, nn be ti sran akpi kaan sa cɛ. Fluwa nɲa nga be fa mannin sran mun'n, be klɛli su kɛ \"Babilɔnin w'a tɔ.\" Fluwa nɲa sɔ'n, ɔ yiyili be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti klistfuɛ'n be su kpɛnngbɛn'm be bo weinwein. Ɔ yoli sran sɔ'm be ya dan. Sanngɛ, Biblu'n nun like suanfuɛ'm b'a yaciman jasin fɛ'n i bolɛ. Be wunnin kɛ sɛ be ɲin yi \"Nyanmiɛn tra sran mun'n, ɔ ti kpa tra kɛ [be] nyin yi sran'n.\" (Sa Nga Be Yoli'n 5:29) I sɔ'n kle weiin kɛ, kɛ sran'm bé kún Alɛ dan klikli'n, nn Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be su fin Babilɔnin klɔ dan'n nun bé fíte. Yɛ be su uka sran mun naan be fin lɔ be fite wie. Ɔ maan blɛ sɔ'n nun'n, b'a kaciman kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun sa.\nBE BOLI JASIN FƐ'N I JUEJUE SU\n5. ?Ngue ti yɛ e kwlá seman kɛ, kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, Ɲanmiɛn i sufuɛ'm b'a boman jasin fɛ'n i juejue su-ɔ?\n5 E seli laa kɛ, kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n (1914-1918), Ɲanmiɛn i sufuɛ'm b'a boman jasin fɛ'n i juejue su, naan i sɔ'n ti'n, Ɲanmiɛn fali be wun ya. Yɛ i sɔ'n ti'n, ɔ yacili be lɛ kan naan be kaci kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun sa. Sanngɛ kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, e niaan kpa nga be wunnin nun'n be seli kɛ blɛ sɔ'n nun'n, Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be yoli like kwlaa nga be kwla yo naan b'a bo jasin fɛ'n. Sa ng'ɔ juli Biblu'n nun like suanfuɛ'm be su blɛ sɔ'n nun'n, be tike e ɲin. Ɔ maan, e wun sa wie mɔ Biblu'n kan be ndɛ'n be wlɛ.\n6, 7. (a) ?Sa benin mun ti yɛ kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, jasin fɛ bolɛ'n yoli kekle mannin Biblu'n nun like suanfuɛ mun-ɔn? (b) ?Sanngɛ, ngue yɛ ɔ kle kɛ be boli jasin fɛ'n i juejue su-ɔ?\n6 Nanwlɛ, kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, Biblu'n nun like suanfuɛ'm be boli jasin fɛ'n i juejue su. Sanngɛ sa sunman ti'n, w'a yoman pɔpɔ be sa nun. Sa sɔ'm be nun kun yɛle kɛ, be siman wafa nga be kwla fa Biblu'n i ngunmin be bo jasin fɛ'n. Fluwa nga be yili be mɔ be yiyi ndɛ nanwlɛ'n nun'n, yɛ be fa man sran mun ɔn. Be flɛ fluwa sɔ'n kun kɛ Le mystère accompli. Afuɛ 1918 nun'n, nvle siefuɛ'm be seli kɛ nán be fa fluwa sɔ'n be man sran mun kun. Kɛ ɔ yoli sɔ'n, jasin fɛ'n i bolɛ'n yoli kekle mannin aniaan sunman. Sa'n i nɲɔn su'n yɛle kɛ afuɛ 1918 nun'n, tukpacɛ kun wa juli su (La grippe Espagnole). Ɔ sa ndɛndɛ kpa, yɛ ɔ kunnin sran kpanngban. Tukpacɛ tɛ sɔ'n ti'n, aniaan'm b'a kwlá ɔman jasin fɛ'n i bolɛ klɔ'm be su. Ɔ nin i sɔ'n ngba'n, be tuli be klun be boli jasin fɛ'n i titi.\n7 Afuɛ 1914 nun'n, Biblu nun like suanfuɛ'm be yili flimun kun. Be flɛ i kɛ \"Photo-Drame de la Création.\" Be fali foto mun yɛ be yili flimun sɔ'n niɔn. Kpɛkun, be fali sran'm be nɛn sieli i flimun'n su. Blɛ sɔ nun'n, flimun nga sran'm be nian be'n, be timan kɛ ngalɛ'n sa. Kɛ ɔ fɛ i Adam blɛ su'n, sa nga be juli'n, flimun sɔ'n kan be ndɛ. Kpɛkun, lele nin i kɛ Klist i famiɛn dilɛ blɛ'n fá wíe'n, sa nga bé wá jú'n, ɔ kan be ndɛ wie. Be nga be niannin flimun sɔ'n afuɛ 1914 nun'n, be tra sran miliɔn ngwlan. Be sɔnnin tra andɛ Zoova i Lalofuɛ'm be ngba lele. Asa ekun'n, afuɛ 1916 nun'n, sran akpiakpi ya mɔcuɛ sran akpiakpi ngwlan (809.000) tra su be trannin aɲia nga be yoli be Etazinin lɔ'n, be bo. Kpɛkun afuɛ 1918 nun'n, sran nga be bali aɲia'm be bo'n, be ukali su be juli akpiakpi ya ngwlan sran akpiakpi ablenun (950.000). Nanwlɛ, Biblu'n nun like suanfuɛ'm be boli jasin fɛ'n i juejue su.\n8. ?Kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, ngue yɛ aniaan nga be nian junman'n su'n be yoli naan aniaan'm be sa sin w'a bubuman be-ɔ?\n8 Kɛ sran'm bé kún Alɛ dan klikli'n, aniaan nga be nian junman'n su'n b'a tranman lɛ ngbɛn. Be yili fluwa mun. Kpɛkun, be wlali Biblu'n nun like suanfuɛ'm be kwlaa be fanngan. Ɔ maan, be ɲannin wunmiɛn be boli jasin fɛ'n titi. Aniaan nga be boli jasin fɛ'n i juejue su blɛ sɔ'n nun'n, be flɛ kun kɛ Risar Barbɛr. Ɔ seli kɛ: 'Kanada lɔ awa'n seli kɛ nán be wun fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ'n i lɔ. Sanngɛ, akpasua sunianfuɛ kan nga be o lɔ'n, be sinnin asɔnun'm be su titi. Yɛ e kwla ɲannin Sasafuɛ Tranwlɛ'n wie e mannin sran mun Kanada lɔ.' Ɔ seli ekun kɛ: \"Be yili fluwa nga be flɛ i kɛ Le mystère accompli i kanngan kpa. Be deli aniaan wie'm be fluwa liɛ'm be sa nun. Kɛ ɔ yoli sɔ'n, min yɛ ɔ fata kɛ n fa fluwa kanngan sɔ'n n ko yi i alapɔsu lɔ naan b'a ɲan wie-ɔ. Aniaan bian Ritɛrfɔdu seli min kɛ n siesie aɲia dandan mun Etazinin lɔ klɔ nga be o wia atɔliɛ lɔ'n be nun sunman be su. Yɛ maan aniaan nga bé yíyí ndɛ'm be nun'n, be wla aniaan'm be fanngan kpa.\"\nB'A WUNMAN NDƐ WIE'M BE WLƐ KPA\n9. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm b'a wunman ndɛ wie'm be wlɛ kpa-ɔ? (b) ?Kannzɛ b'a wunman ndɛ wie'm be wlɛ'n, ngue yɛ i sɔ'n kleman-ɔn?\n9 Ninnge nga Biblu'n nun like suanfuɛ'm be yoli be'n, be ngba w'a yoman Ɲanmiɛn liɛ'n su. Afin b'a wunman ndɛ wie'm be wlɛ kpa. I wie yɛle ndɛ ng'ɔ o Rɔmfuɛ Mun ndɛ tre 13 i mma 1 nun'n. Zoova seli kɛ maan be ɲin yi kpɛnngbɛn mun. Sanngɛ, b'a wunman ndɛ sɔ'n i wlɛ. I sɔ'n ti, kɛ sran'm bé kún Alɛ dan klikli'n, b'a kwlá kleman weiin kɛ be timan mɛn'n nunfuɛ. I wie yɛle kɛ afuɛ 1918, Mɛ 30 nun'n, Etazinin lɔ siefuɛ'n seli kɛ sran'm be srɛ Ɲanmiɛn naan mɛn'n nun tɔ fɔun. Fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ'n wlali Biblu'n nun like suanfuɛ'm be fanngan kɛ maan be srɛ wie. Aniaan wie'm be mannin sika. Wie'm be kusu be kacili sonja. Kpɛkun, be ɔli alɛ'n i kunlɛ wie. Nanwlɛ, ɔ fata kɛ be wun sa wie'm be wlɛ naan be yaci i sɔ yolɛ. Sanngɛ, e kwlá seman kɛ i sɔ'n ti, Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be kacili kɛ sran mɔ b'a tra be lomuɛn b'a ɔ Babilɔnin klɔ dan'n nun sa. I kpa bɔbɔ'n, kɛ bé kún Alɛ dan klikli'n, nn be su fin Babilɔnin klɔ dan'n nun bé fíte mlɔnmlɔn.\n10. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm be bu klɔ sran'n i nguan'n i like cinnjin-ɔn?\n10 Kɛ Biblu'n se kɛ nán Klistfuɛ'm be yo mɛn'n nunfuɛ'n, Biblu'n nun like suanfuɛ'm b'a wunmɛn i wlɛ weiin kpa. Sanngɛ, be si kɛ sran kunlɛ'n timan like kpa. I sɔ'n ti'n, aniaan nga be kacili sonja'n, ɔ nin be nga be ɔli Alɛ dan klikli'n i dilɛ wie'n, b'a toman sran fi i wun tui. Kɛ mɔ aniaan'm be kunndɛman kɛ bé kún sran ti'n, sonja'm be fa be sieli i be ɲrun, kan alɛ kpi kpa lɛ'n naan be kun be.\n11. ?Kɛ Biblu'n nun like suanfuɛ'm b'a kunndɛman kɛ bé kún sran ti'n, ngue yɛ awa i janunfuɛ'm be kunndɛli kɛ bé yó-ɔ?\n11 Kɛ Satan wun kɛ aniaan'm be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman'n, ɔ yoli i ya dan. I sɔ'n ti, ɔ suli be mɔ 'mmla'n wo be sa nun'n' be bo naan be kle aniaan'm be ɲrɛnnɛn. (Jue Mun 94:20) Be flɛ Etazinin lɔ sonja kpɛnngbɛn kun kɛ Flanklɛn Bili. Ɔ seli aniaan bian Ritɛrfɔdu nin aniaan bian Van Anbur be kɛ awa i janunfuɛ'm be kunndɛli kɛ bé kpɛ́ mmla kun. Yɛle kɛ, sran kwlaa ng'ɔ kɔ alɛ dilɛ m'ɔ se kɛ ɔ kunman sran'n, maan be kun i. Biblu'n nun like suanfuɛ'm be ti yɛ be waan bé kpɛ́ mmla sɔ'n niɔn. Sanngɛ, Etazinin lɔ siefuɛ'n w'a kplinman su. Flanklɛn Bili seli aniaan bian Ritɛrfɔdu kɛ: \"Sanngɛ, e si wafa nga é ɲán amun'n. I kpa bɔbɔ'n, é wá yó sɔ.\" Kɛ ɔ́ kán sɔ'n, nn w'a fa ya tɛ kpa.\n12, 13. (a) ?Ngue ti yɛ be wlali aniaan mɔcuɛ be bisua-ɔ? (b) ?Kɛ be o bisua lɔ'n, be yacili Zoova i mmla'm be su nantilɛ? (c) An yiyi nun.\n12 Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n, awa seli kɛ ɔ́ klé Biblu'n nun like suanfuɛ'm be ɲrɛnnɛn. I sɔ'n ti, be trali aniaan bian Ritɛrfɔdu nin aniaan bian Van Anbur, ɔ nin aniaan nsiɛn mɔ be nian junman'n su wie'n. Jɔlɛ difuɛ nga be fali aniaan mun ɔli i ja su'n, ɔ seli kɛ aniaan'm be ti tɛ tra Alemaɲin sonja mun lele. I waan aniaan'm be kan awa nin sonja mun, ɔ nin asɔnun'm be su kpɛnngbɛn'm be wun ndɛ tɛtɛ. I sɔ'n ti'n, ɔ fata kɛ be tu be fɔ kekle kpa. Be wlali Biblu'n nun like suanfuɛ mɔcuɛ sɔ'm be bisua Atlanta lɔ, naan be di afuɛ kpanngban kpa lɔ. Sanngɛ kɛ alɛ'n wieli'n, be yacili aniaan'm be nun. Afin be wunnin kɛ b'a yoman sa tɛ fi.\n13 Kɛ aniaan'm be o bisua lɔ bɔbɔ'n, be miannin be ɲin be nantili Ɲanmiɛn i mmla'm be su. Be klɛli Etazinin lɔ siefuɛ'n i fluwa naan be yaci be nun. Fluwa sɔ'n yiyili nun kɛ Biblu'n waan nán be kun sran. Ɔ maan sɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ kun i ɲinfu yo sa tɛ'n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn'n sáci. Yɛ i liɛ'n wíe mlɔnmlɔn, naan i sɔ'n ti'n, be liɛ'n, be kwlá kunman sran. Yɛ be su kunman sran le. I lɛ'n nun'n, be kleli kɛ be ti yakpafuɛ dan. Nanwlɛ, aniaan'm b'a kunndɛman mlɔnmlɔn kɛ be nin Zoova be afiɛn'n saci.\nBE FIN KLƆ'N NUN BE FITELI MLƆNMLƆN\n14. ?Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1914 nun m'ɔ́ fá ju afuɛ 1919 nun'n, sa benin yɛ ɔ juli mɔ Ɲanmiɛn Ndɛ'n yiyi nun-ɔn?\n14 Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1914 nun m'ɔ́ fá ju afuɛ 1919 nun'n, sa ng'ɔ juli Biblu'n nun like suanfuɛ'm be su'n, Malasi 3:1-3 kɛn i ndɛ. (An kanngan nun.) Ɲanmiɛn Zoova nin Zezi Klist m'ɔ ti i \"ndolo bofuɛ'n\" be wa yoli \"Levi i osu'n\" nunfuɛ'm be sanwun. Levi i osu'n i nunfuɛ sɔ mun yɛle be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin'n. Kɛ Zoova wieli be sanwun yo'n, ɔ mannin be junman uflɛ kun. Afuɛ 1919 nun'n, Zezi fali \"sran kpa nanwlɛfuɛ b'ɔ si ngwlɛlɛ'n\" naan ɔ nian Ɲanmiɛn i sufuɛ'm be kwlaa be su, naan ɔ kle be like. (Matie 24:45) Ɔ maan, Ɲanmiɛn i nvle nun sran'm be fin Babilɔnin klɔ dan'n nun be fiteli mlɔnmlɔn. Kɛ ɔ fin lɛ'n, be wun Ɲanmiɛn klun sa'n i wlɛ kpa. Yɛ be klo Ɲanmiɛn kpa tra laa'n. I sɔ'n yo be fɛ dan. [1]\n15. ?Kɛ mɔ e fin Babilɔnin klɔ dan'n nun e fiteli ti'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?\n15 Kɛ e si kɛ e fin Babilɔnin klɔ dan'n nun e fiteli'n, ɔ yo e fɛ dan. Satan w'a kwlá yoman naan sran'm be yaci Ɲanmiɛn i sulɛ mlɔnmlɔn. Sanngɛ, like nga ti yɛ Zoova yoli mɔ e ɲannin e ti'n, maan e wla kpɛn su titi. Yɛle kɛ, ɔ kunndɛ kɛ sran'm be fite nun. (2 Korɛntfuɛ Mun 6:1) Sran miliɔn kpanngban kpa mɔ Ɲanmiɛn i sulɛ'n ti be cinnjin kpa'n, be te o Babilɔnin klɔ dan'n nun. I sɔ'n ti'n, maan e nian e niaan nga be nin Ɲanmiɛn be nantili klanman be ayeliɛ'n su. Yɛle kɛ, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo'n, naan sran'm be fin Babilɔnin klɔ dan'n nun be fite.\n^ [1] (ndɛ kpɔlɛ 14) I nun mɔ Zuifu'm be o Babilɔnin lɔ'n, sa wie'm be juli be su. I wafa kunngba'n, kɛ be nga be nin Ɲanmiɛn b'a bu'n be takali Ɲanmiɛn i sulɛ wafa ng'ɔ timan su'n, sa wie'm be juli Klistfuɛ nanwlɛfuɛ'm be su. Sa sɔ'm be nin Zuifu'm be liɛ'n be nun sunman be fa be wun. Sanngɛ, e kwlá seman kɛ sa kwlaa nga be juli Zuifu'm be su'n, be nzɔliɛ yɛle Klistfuɛ'm be liɛ'n. Afin, Zuifu'm be dili afuɛ 70 Babilɔnin lɔ. Sanngɛ, Klistfuɛ'm be liɛ'n trali su.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/periodiki-mun\/sasafu%C9%9B-tranwl%C9%9B-afu%C9%9B-2016-novanblu\/biblu-suanfu%C9%9B-be-jaoli-be-afi%C9%9Bn\/","date":"2016-10-25T21:53:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988720380.80\/warc\/CC-MAIN-20161020183840-00352-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2712,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.289,"stopwords_ratio":0.374,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1, 2. (a) ?Junman benin yɛ Riti o fie'n su lɔ di ɔ? (b) ?Ndɛ kpa benin yɛ Riti tili m'ɔ o Ɲanmiɛn i mmla'n nun ɔn? ?Yɛ wan yɛ ɔ nin be yiali ɔ?\nLIKA'N su yo mantanmantan, aosin'n su wla. Be nga be ɔli fie su'n, be dan lika be su sa be sin Bɛtleɛmu. Klɔ kaan sɔ'n wo kpɔlɛ kun i ti su lɔ. Riti w'a koto ɔrzu ng'ɔ isali'n i wun lɛ. Kɛ ɔ fɛ i nglɛmun lele m'ɔ́ fá jú dɔ nga su'n, w'a tranman ase. Ɔ maan afɛ'n w'a ti i kpa. Ɔ nin i sɔ ngba'n, ɔ te o junman'n su. Waka kun wo i sa nun, ɔ su fa bo ɔrzu ng'ɔ isali'n naan w'a kpukpu nun. Andɛ cɛn'n yoli ye mɛnnin i. Nanwlɛ, kɛ nglɛmun ɔ́ bá ɔrzu isalɛ'n, w'a sunnzunman kaan sa kɛ ɔ́ yó sɔ.\n2 ?Naan Riti liɛ wá yó ye siɛn'n? Kɛ nga e fa wunnin i ndɛ tre ng'ɔ sinnin lɛ'n nun sa'n, angbeti bla sɔ'n waan ɔ kpɔcimɛn i sewi Naomi, naan kan kwlaa ng'ɔ́ kɔ́'n, ɔ nin i ɔ. Ɔ seli i kɛ Zoova m'ɔ ti Naomi i Ɲanmiɛn'n, ɔ́ káci i Ɲanmiɛn wie. Yɛ angbeti bla nɲɔn sɔ'm be jasoli Moabu be bali Bɛtleɛmu ɔ. Kɛ be juli lɛ'n, i osu w'a cɛman yɛ Riti m'ɔ ti Moabu bla'n ɔ tili ndɛ kun m'ɔ o Zoova i Mmla'n nun'n niɔn. Ndɛ sɔ'n kle kɛ yalɛfuɛ'm be ndɛ lo Zoova kpa. Kpɛkun ndɛ sɔ'n ti be nga be ti aofuɛ'n be liɛ wie. Asa'n, Riti nin Zoova i sufuɛ wie mun mɔ be klo i mmla'n be yiali, yɛ be buli i sran. Nanwlɛ, be ayeliɛ kpa sɔ'n ti'n, i wla guali ase.\n3, 4. (a) ?Wafa sɛ yɛ Bɔazi wlali Riti i fanngan ɔn? (b) ?Mɛn nga w'a yo kekle yɛ'n nun'n, wafa sɛ yɛ Riti i ajalɛ'n kwla uka e ɔ?\n3 Sran nga be ayeliɛ'n ti kpa mɔ Riti nin be yiali'n, be nun kun yɛle Bɔazi. Bian kpɛnngbɛn sɔ'n ti aunɲanfuɛ. I fie'n su lɔ yɛ Riti su di junman'n niɔn. Bian sɔ'n fɛli i yoli i wa. Kɛ mɔ Riti nian Naomi i lika kpa'n, m'ɔ kunndɛli fiawlɛ Ɲanmiɛn nanwlɛfuɛ Zoova i ndɛwa bo ti'n, Bɔazi yili i ayɛ yoli i mo. Kɔlɛ i sɔ m'ɔ yoli'n ti'n, Riti dili aklunjuɛ cɛn sɔ'n nun.\n4 Ɔ nin i sɔ ngba'n, kɛ Riti bu i ɲrun lɔ sa'm be akunndan'n, i klun jɔman. Yɛle kɛ ɔ ti aofuɛ, yɛ ɔ leman like fi. Kpɛkun ɔ leman bian naan se kɛ ɔ́ wú ba. ?Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n, ɔ́ yó sɛ naan w'a nian Naomi nin i bɔbɔ'n be lika? ?Fie su ninnge isalɛ'n i su yɛ ɔ́ ká sa trilili ɔ? ?Kɛ ɔ́ wá yó kpɛnngbɛn'n, wan yɛ ɔ́ níɛn i lika ɔ? Kosan sɔ'm be ti cinnjin kpa. Andɛ kusu'n, e nun sunman e koko. Afin lika'n w'a yo kekle. Sanngɛ Riti i ajalɛ'n kwla uka e. Afin ɔ kle e kɛ Ɲanmiɛn su m'ɔ lafili'n ti'n, ɔ wunnin sa nga be tɔli i su'n be trawlɛ. Ɔ maan e kusu e kwla yo sɔ wie.\nBe trannin kɛ awlobo kunngba nunfuɛ mun sa\n5, 6. (a) ?Kpɛ klikli nga Riti ko isali ɔrzu Bɔazi i fie'n su lɔ'n, nga ɔ ɲɛnnin i'n ɔ sɔnnin? (b) ?Kɛ Naomi wunnin ɔrzu trɔ nga Riti fa bali'n, ndɛ benin yɛ ɔ kannin ɔn?\n5 Ɔrzu nga Riti sili m'ɔ kpajali'n, ɔ sɔnnin kpa. Ɔ kwla ju i liɛ kilo 14. Ɔ cicili i tannin kun nun, ɔ suali naan w'a fa Bɛtleɛmu atin'n. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn aosin'n w'a wla.\n6 Kɛ Riti juli awlo lɔ'n mɔ Naomi wunnin ɔrzu trɔ nga ɔ fa bali'n, nanwlɛ w'a siman wie se. Asa'n, ɔrzu nga Bɔazi fa mɛnnin i junman difuɛ mun'n, Riti w'a dimɛn i liɛ'n i ngba. Ɔ yiali i onga'n su. Ɔ wa fa kleli Naomi. Yɛ be sran nɲɔn'n be dili ɔ. Kpɛkun Naomi usɛli i kɛ: \"?Ninfan yɛ a isali nga ngba ndɛ ɔ? ?Fie onin su yɛ a dili junman nin ɔn? Sran ng'ɔ sɔli wɔ nun klanman'n, Nyanmiɛn maan i liɛ'n yo ye.\" (Rit 2:19) Naomi sie sa nzɔliɛ kpa. Yɛle kɛ ɔrzu trɔ nga Riti fa bali awlo'n cɛnnin kpa. Ɔ maan ɔ wunnin i wlɛ kɛ sran kun sili Riti i aunnvuɛ buli i sran, i ti yɛ maan Riti kwla ɲannin ɔrzu kaka bali'n niɔn.\n7, 8. (a) ?Ngue yɛ Naomi wunnin i wlɛ ɔ? ?Ngue ti yɛ Bɔazi yoli Naomi i ye ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Riti kleli kɛ ɔ klo i sewi'n kpa sakpa ɔ?\n7 Riti kannin ninnge kpakpa kwlaa nga Bɔazi yoli mɛnnin i'n, i ndɛ kleli Naomi. Nanwlɛ, ndɛ nga Riti kannin'n, ɔ wluwluli Naomi i wun dan. I ti ɔ seli kɛ: \"Kannzu [Zoova] tɛ si be bɔ be wuli'n, ɔ nin be bɔ be nyin o su'n be aunnvuɛ. Maan [Zoova] yo i liɛ ye o!\" (Rit 2:20) Ɔ maan Naomi wunnin weiin kɛ Zoova yɛ ɔ sinnin Bɔazi i lika yoli i ye ɔ. Afin Zoova se i sufuɛ'm be kɛ be yo be wiengu ye naan sran ng'ɔ yo sɔ'n, ɔ́ yó i ye wie. *\n8 Naomi seli Riti kɛ ɔ yo like kwlaa nga Bɔazi seli i kɛ ɔ yo'n. Yɛle kɛ ɔ ka Bɔazi i fie'n su isa ɔrzu'n naan ɔ nin Bɔazi i talua'm be di junman likawlɛ naan gbanflɛn'm b'a klemɛn i yalɛ. Riti fali afɔtuɛ nga i sewi'n mɛnnin i'n su, kpɛkun w'a kpɔcimɛn i sewi sɔ'n, afin Biblu'n waan: \"Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, wuun Riti nin i sewi'n be tɛ tran.\" (Rit 2:22, 23) I sɔ'n kle kɛ Riti klo sran sakpa. I ayeliɛ sɔ'n kle e ngwlɛlɛ. Yɛle kɛ ɔ ti kpa kɛ e bu wafa nga e nin e awlobofuɛ mun e tran'n i akunndan. Maan e usa e wun kɛ: '?E nin min awlobofuɛ mun e afiɛn sɛ? ?Kɛ be sa mian'n, n ko uka be ndɛndɛ?' Maan ɔ tran e klun titi kɛ, kɛ e yo e osufuɛ'm be ye'n, Zoova fɛ i ɲin sie su.\nRiti nin Naomi be ndɛ'n kle e kɛ sran nga e nin be e tran'n, maan e nin be tran kpa naan e yo be ye.\n9. ?Ajalɛ benin yɛ Riti nin Naomi be tranlɛ'n ɔ kle e ɔ?\n9 Riti nin Naomi be trannin kɛ be ti osufuɛ sa. Yɛle kɛ Naomi fa Riti yoli i wa, yɛ Riti kusu fɛ i yoli i nin. I sɔ'n kle e kɛ ɔ fata kɛ e klo be nga e nin be tran'n naan e yo be ye. ?Kɛ amun yo sɔ wie ɔ? Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ bé ɲán osufuɛ asɔnun'n nun.\nBe \"bɔ be kwla kan e ti ndɛ'n be nun kun ɔn\"\n10. ?Ajalɛ benin yɛ Naomi su fa ɔ?\n10 Avrili anglo'n nun yɛ be isa ɔrzu'n niɔn. Yɛ Zuɛn anglo'n nun yɛ be isa ble'n niɔn. Blɛ kwlaa sɔ'n nun'n, Bɔazi i fie'm be su yɛ Riti dili junman ɔn. I nun nga Naomi nin Riti be o Moabu lɔ'n, Naomi seli kɛ ɔ leman sran naan Riti w'a jɛ i. Sanngɛ siɛn'n, w'a wun kɛ ɔ le sran. (Rit 1:11-13) Ɔ maan cɛn kun'n, ɔ seli Riti kɛ: \"Min wa, kɛ ɔ ko yo naan cɛn wie ɔ wla w'a gua ase'n, i wun atin yɛ n su wa kunndɛ ɔ.\" (Rit 3:1) Blɛ sɔ'n nun'n, siɛ nin niɛn mun yɛ be ja bian annzɛ bla be man be mma mun ɔn. Yɛ kɛ mɔ Riti w'a kaci Naomi i wa'n, i ti yɛ Naomi su wa fɛ i sɔ ajalɛ'n niɔn. Ɔ kunndɛ kɛ 'cɛn wie'n [Riti i] wla gua ase.' ?Yɛ Naomi yó sɛ naan i sɔ'n w'a yo ye?\n11, 12. (a) ?Ɲanmiɛn mmla benin su yɛ Naomi jrannin seli Riti kɛ Bɔazi ti be 'ti ndɛ kanfuɛ' ɔ? (b) ?Kɛ Naomi mannin Riti i afɔtuɛ kɛ ɔ ja Bɔazi'n, ngue yɛ Riti yoli ɔ?\n11 Riti seli Naomi kɛ Bɔazi i fie'n su yɛ ɔ ko dili junman ɔn. Yɛ Naomi seli kɛ: \"Bian sɔ'n ti e osufuɛ. Be nga be sie ye'n, bɔ be kwla kan e ti ndɛ'n be nun kun-ɔn.\" (Rit 2:20) ?Ndɛ nga Naomi kannin'n i bo'n yɛle benin? Yɛle kɛ laa Izraɛli nvle'n nun lɔ'n, be nga kekle tɔ be su'n, Ɲanmiɛn i wla w'a fiman be sa. Wienun ɔn, yasua kun nin i yi b'a wuman ba naan bian'n w'a wu, ɔ maan bla'n i wla'n bo i wun, afin yasua'n i dunman'n núnnún i niaan ɔ nin i klɔfuɛ'm be afiɛn. Sanngɛ Ɲanmiɛn i mmla'n waan sɛ bla kun i wun wuli'n, maan yasua sɔ'n i niaan bian'n ɔ ja angbeti'n. Kpɛkun ba nga bé wú i'n, maan ɔwuliɛ'n i dunman'n trɛn i su naan ɔ di i aja'n. *\n12 Ajalɛ nga Naomi wá fá naan Riti w'a ɲan bian w'a ja'n, kɛ ɔ kɛnnin i ndɛ'n, atrɛkpa'n ɔ boli Riti i nuan. Afin Riti ti aofuɛ kpɛkun ɔ nin a siman Moizi Mmla'n kpa. Asa'n, Izraɛlifuɛ'm be ninnge yolɛ wafa'n nin a simɛn i wun. Ɔ maan atrɛkpa'n, sɛ ɔ kɛ i ngunmin ti'n, ɔ su yoman like nga Naomi se i kɛ ɔ yo'n, afin ɔ yo i kɛnsrɛn. Kɔlɛ Riti buli i kɛ ɔ ti i ɲin ase gualɛ bɔbɔ. Ɔ nin i sɔ ngba'n, ɔ sieli i su Naomi i nuan bo kpɛkun ɔ sɔli i ndɛ'n nun klanman. Kɛ m'ɔ bu Naomi i sran'n, i ti yɛ ɔ yoli i kwlaa sɔ'n niɔn. I ti'n, ɔ seli kɛ: \"N tili. Nga a kɛnnin i lɛ'n, ń yó i kwlaa'n kpan!\"\n13. ?Afɔtuɛ benin yɛ Riti i ayeliɛ'n man e ɔ? (An nian Zɔb 12:12 nun wie.)\n13 Gbanflɛn nin talua'm be waan sran kpɛnngbɛn'm be wunman afɛ ng'ɔ o be su'n i wlɛ kpa. Ɔ maan blɛ sunman'n, be sieman be su tieman afɔtuɛ nga sran kpɛnngbɛn mɔ be si mɛn nun sa'n, be man be'n. Sanngɛ like nga Riti yoli'n, ɔ man e kwlaa e afɔtuɛ. Yɛle kɛ sɛ e fa ndɛ nga sran kpɛnngbɛn'm be kan'n su'n, e wun sa yó ye. Afin be klo e yɛ be ndɛ lo e kpa. (An kanngan Jue Mun 71:17, 18 nun.) ?Yɛ ngue yɛ Naomi seli Riti kɛ ɔ yo ɔ? ?Kɛ Riti fali su'n, i bo'n guali sɛ mɛnnin i?\nRiti w'a ɔ ɔrzu siwlɛ lɔ\n14. ?Nin yɛ ɔrzu kpɛfuɛ'm be ko bo ɔrzu'n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be kpaja ɔrzu'n nun ɔn?\n14 Nnɔsua nun'n, Riti ɔli kple'n su lɔ. Lɔ yɛ fie difuɛ'm be bo ɔrzu'n kpɛkun be kpaja nun ɔn. Titi'n, sɛ lika sɔ'n nunman kpɔlɛ'n i bue kun su'n, nn ɔ o i ti su. Kɛ aliɛ ko san'n, aunmuan'n fita lɔ kpa. Wafa nga be kpaja ɔrzu nun'n yɛ: Be fa pɛli annzɛ waka nga be le je piembie'n be to ɔrzu ja'n i nglo kpɛkun aunmuan'n fa ijre'n kɔ. Yɛ ɔrzu mma'n bɔbɔ tɔ asiɛ wun.\n15, 16. (a) ?Kɛ Bɔazi wieli junman di kple'n su'n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? (b) ?Ɔ yoli sɛ yɛ i ja'm be kannin Riti ɔ?\n15 Riti ko sali lɛ. Ɔ wunnin kɛ junman difuɛ'm be su gua be junman'n i bo, afin aliɛ su san. Andɛ'n, Bɔazi niannin ɔrzu'n i kpajalɛ'n su. Ɔ ɲannin ɔrzu mma kpanngban kpa. W'a yo kwle dan kun. Riti wunnin kɛ Bɔazi w'a wie like di naan i klun ti jɔwa. Bɔazi w'a ko tinngɛ i wun i ɔrzu kwle'n i bo lɛ. Kodiawiefuɛ'm be ti'n, blɛ sɔ nun'n, kɛ sran'm be yo sɔ ɔ. Riti wunnin kɛ Bɔazi su wa la. Blɛ nga ɔ fata kɛ ɔ yo like nga Naomi seli i kɛ ɔ yo'n yɛ w'a ju lɛ ɔ.\n16 Riti su nanti blɛlɛlɛ naan b'a timɛn i ngan. I awlɛn'n si i klun lɔ sa kpukpukpu. Kɛ ɔ juli Bɔazi i wun lɛ'n, ɔ wunnin i kɛ bian'n su lafi. Ɔ maan kɛ nga Naomi fa kannin'n sa'n, Riti ko ukeli Bɔazi i kondro'n kpɛkun ɔ lali i ja ngua lɛ diin. Kpɛkun ɔ minndɛli. Ɔ la lɛ w'a cɛ kan. Sanngɛ ɔ yo i kɛ blɛ'n sinman ndɛndɛ sa. Kɔnguɛ afiɛn'n, ɔ́ nían ɔn, Bɔazi su tinngɛtinngɛ i ja'm be nun, afin ayrɛ o nun. Bɔazi w'a ɲɔnɲɔn sa kukluku i waan ɔ́ fɛ́ i kondro'n kɛ́tɛ i ja'm be wun kpa. Sanngɛ ɔ yo i kɛ i ja'm b'a kan sran sa. Ɲanmiɛn Ndɛ'n waan: \"Bɔaz kpiti tinngeli kɔnguɛ afiɛn, ɔ́ nían-an, bla yɛ ɔ la i ja ngua yɛ.\"\n17. ?Be nga be waan Riti ɔli Bɔazi kunndɛlɛ'n, ndɛ nɲɔn benin yɛ be wunmɛn i wlɛ ɔ?\n17 Kɛ Bɔazi kpiti tinngeli sɔ'n, ɔ usali kɛ: \"?Wan-an?\" Yɛ Riti tɛli su kɛ: \"M bɔbɔ min-ɔn, ɔ sufuɛ Rit ɔ. M bali ɔ talolɛ, afin wɔ yɛ a kwla kan min ti ndɛ ɔ.\" Atrɛkpa'n, kɛ ɔ́ íjɔ'n, i nɛn'n usu. Afin srɛ kun i. (Rit 3:9) Sran wie'm be waan Riti bali bian kunndɛlɛ. Sanngɛ ndɛ nɲɔn o lɛ mɔ be wunmɛn i wlɛ ɔ. Ndɛ klikli'n yɛle kɛ Izraɛlifuɛ'm be nzuɛn'n su yɛ Riti nantili ɔ. Sanngɛ andɛ e diman ninnge sɔ'm be su kun. I sɔ'n ti'n, ɔ fataman kɛ e fa ninnge sɔ mɔ be yoli be i osu w'a cɛ'n, e fa sunnzun wafa nga andɛ e yo e ninnge mun kaan sa. Afin andɛ'n, sa sukusuku yɛ sran'm be yo ɔ. Ndɛ'n i nɲɔn su'n yɛle kɛ Bɔazi w'a buman Riti i ayeliɛ'n i fɔ. Ɔ yili i ayɛ bɔbɔ.\n18. ?Ndɛ benin yɛ Bɔazi kannin m'ɔ jɔli Riti i klun ɔn? ?Ajalɛ nɲɔn benin yɛ Riti fali mɔ Bɔazi kannin be ndɛ ɔ?\n18 Bɔazi seli Riti kɛ: \"Min wa, maan [Zoova] yo ɔ liɛ ye. Sa nga a yo i yɛ'n w'a yo nyɛnmɛn dan w'a tra nga a yoli be laa'n. Ɔ maan b'a si kɛ kannzu a klo ɔ sewi'n i sa dan naan a nin i osufuɛ'm be tɛ nanti. W'a su-man gbanflɛn'm be su, sɛ be ti anyanbeunfuɛ o, sɛ be ti yalɛfuɛ o.\" I ndɛ m'ɔ kannin'n maan Riti i klun jɔli klanman. Atrɛkpa'n, kɛ Bɔazi kán ndɛ sɔ'n klé Riti'n, ɔ loli i nɛn'n. (Rit 3:10) Sa nga Riti \"yoli be laa'n\" mɔ Bɔazi kɛnnin i ndɛ'n, yɛle kɛ Riti kloli Naomi dan ti w'a kpɔcimɛn i. Ɔ maan ɔ sunmannin Naomi lele be bali Izraɛli mɛn'n nun. Yɛ ɔ nian Naomi i lika. Asa'n, 'sa nga [Riti] w'a yo i yɛ'n,' mɔ Bɔazi kɛnnin i ndɛ ekun'n, yɛle i bɔbɔ Bɔazi i talolɛ'n. Asa ekun'n, Bɔazi kannin kɛ kannzɛ Riti te yo talua'n, sanngɛ w'a suman gbanflɛn aɲanbeunfuɛ annzɛ yalɛfuɛ'm be su kɛ be jɛ i. Afin nga ɔ wo i klun'n yɛle kɛ ɔ́ yó Naomi ɔ nin i wun nga ɔ wuli'n be ye naan yasua'n i dunman'n w'a nunnunman i klɔfuɛ'm be afiɛn. Nanwlɛ, talua sɔ'n klo sran o! Sran ndɛ lo i o! I kwlaa sɔ'n ti yɛ Bɔazi kloli i sa'n niɔn.\n19, 20. (a) ?Kɛ Riti bali Bɔazi talolɛ'n, ngue ti yɛ Bɔazi w'a kaman lɛ w'a jɛmɛn i ɔ? (b) ?Ngue yɛ Bɔazi yoli m'ɔ kle kɛ Riti i ndɛ lo i naan kusu ɔ kunndɛman kɛ Riti i dunman'n saci ɔ?\n19 Bɔazi seli Riti ekun kɛ: \"Ɔ maan i ti'n, min wa, nán ɔ klun titi wɔ kaan sa, like kwlaa nga a kunndɛ'n, ń wá yó ḿ mán wɔ. Sran'm be kwlaa be si kɛ a ti bla kpa.\" (Rit 3:11) Atrɛkpa'n, Riti i Bɔazi talolɛ'n w'a boman Bɔazi i nuan. Afin Bɔazi ti Elimelɛki i osufuɛ. Asa'n, Riti i jalɛ'n yo Bɔazi i fɛ kpa. Sanngɛ Bɔazi timan sran m'ɔ bu i bɔbɔ ngunmin i wun akunndan ɔn. Sa kwlaa nga ɔ yo'n, ɔ ti i nuan su sɛsɛsɛ. I ti'n, ɔ seli Riti kɛ ɔ ti i nin Naomi be ti ndɛ kanfuɛ sɔ, sanngɛ kusu Naomi i wun ng'ɔ wuli'n i niaan bian kun ekun o lɛ, naan bian sɔ'n mantan Naomi i wun'n i koko kpa trɛ i bɔbɔ Bɔazi. Ɔ maan, ɔ́ kó wún bian sɔ'n i wun naan ɔ́ sé i kɛ ɔ ja Riti.\nRiti i ɲin yili sran yɛ ɔ yoli i wiengu'm be ye. I ti be boli i dunman kpa.\n20 Kɛ ɔ ko yo naan sran'm b'a seman kɛ Bɔazi kunndɛli bla kple'n su lɛ'n ti'n, ɔ seli Riti kɛ ɔ la naan sɛ aliɛ'n cɛn'n, ɔ wɔ awlo blɛlɛlɛ. Afin ɔ kunndɛman kɛ ɔ nin Riti be dunman'n saci. Kɛ Bɔazi seli Riti kɛ ɔ la'n, yɛ talua'n lali ɔ. Sanngɛ kɛ ɔ la lɛ'n, i klun titimɛn i kun, afin like nga ɔ bɛ i kunndɛlɛ'n, w'a ɲɛn i. Nglɛmun tutu kpa'n mɔ be nin a wunman be sa klun bɔbɔ'n, Riti jasoli. Bɔazi fali ɔrzu kpanngban guali i tralɛ'n nun. Yɛ Riti fali Bɛtleɛmu klɔ'n i atin'n niɔn.\n21. ?Ngue yɛ Riti yoli mɔ be boli i dunman kpa kɛ ɔ 'ti bla kpa'n' niɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo kɛ i sa ɔ?\n21 Kɛ Bɔazi seli Riti kɛ sran kwlaa bo i dunman kpa kɛ ɔ 'ti bla kpa'n,' nanwlɛ, i sɔ'n kwla yoli Riti i fɛ kpa! Ɔ ti weiin kɛ Zoova mɔ i waan ɔ́ sí i naan ɔ́ tú i klun sú i'n, i ti yɛ sran'm be boli i dunman kpa sɔ ɔ. Asa'n, ɔ yoli Naomi i ye, kpɛkun w'a kaman lɛ w'a buman Izraɛlifuɛ'm be ninnge yolɛ wafa'n be fɔ. Sanngɛ ɔ miɛnnin i ɲin yoli ninnge mun kɛ be sa. Ɔ maan kasiɛn su'n, ɔ wa kacili Izraɛlifuɛ. Maan e kusu e yo kɛ Riti sa wie. Yɛle kɛ maan e bu sran'm be sran. Kpɛkun sɛ be ninnge yolɛ wafa'n nin e liɛ'n timan kun'n, nán maan e ka lɛ e bu be fɔ. Sɛ e yo sɔ'n, sran'm bé bó e dunman kpa wie.\nRiti i wla su wa gua ase\n22, 23. ?Aswre benin yɛ Naomi tuli Riti ɔ?\n22 Kɛ Naomi wunnin Riti m'ɔ su ba'n, ɔ usɛli i kɛ: \"?A ɔli ɔ, ɔ yoli sɛ min wa?\" Kɛ e nian wafa nga be kannin ndɛ sɔ'n Ebre aniɛn nun'n, e kwla se kɛ Naomi usali Riti kɛ: '?Wan yɛle nga ɔ su ba lɛ'n?' Atrɛkpa'n, lika'n lu. Ɔ maan Naomi w'a wunman sran ng'ɔ su ba'n i wlɛ, i ti yɛ ɔ usali sɔ ɔ. Annzɛ kusu ɔ kwla yo kɛ Naomi su usa Riti sɛ Bɔazi kplinnin su kɛ ɔ́ jɛ́ i o annzɛ ɔ seli kɛ ɔ jɛmɛn i o. Yɛ Riti kán sa kwlaa ng'ɔ juli lɔ'n i ndɛ klé i sewi Naomi ɔ. Asa'n, ɔ seli i kɛ ɔrzu trɔ ng'ɔ fa bali'n, Bɔazi waan ɔ fa mɛn i.\n23 Naomi tuli Riti i aswre. Ɔ seli i kɛ sɛ aliɛ cɛn'n, nán maan ɔ wɔ fie su ko isa ɔrzu. Like ti m'ɔ seli sɔ'n, ɔ tuli i bo kleli Riti. Ɔ seli i kɛ: \"N si kɛ sɛ Bɔaz nian kan-man ndɛ nga nian kpɛ-man'n, i klun nian tɔ-man nun.\"\n24, 25. (a) ?Ngue yɛ Bɔazi yoli m'ɔ kle kɛ ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ naan sran'm be ndɛ lo i ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Riti i liɛ wa yoli ye ɔ?\n24 Naomi w'a buaman ato. Bɔazi ɔli kan klɔ'n su kpɛnngbɛn'm be siesie ndɛ lɔ'n, klɔ'n i anuan'n nun lɛ'n. Ɔ ti lɛ mínndɛ Elimelɛki i niaan bian'n. Ɔ́ nían ɔn, i yɛ ɔ́ bá yɛ. Yɛ ɔ́ flɛ́ i ɔ. Sran'm be ɲrun lɛ'n, Bɔazi seli i kɛ ɔ ja Riti naan ɔ nian Elimelɛki i aja ninnge'm be su. Sanngɛ Elimelɛki i niaan bian'n waan ɔ kplinman su. Afin sɛ ɔ yo sɔ'n, cɛn wie i asiɛ liɛ'n i lika nianlɛ'n wá yó kekle mɛ́n i. Yɛ Bɔazi seli kɛ sɛ ɔ ti sɔ'n, i bɔbɔ Bɔazi, ɔ́ tó Elimelɛki i asiɛ'n naan ɔ́ jɛ́ i wa Maklɔn i angbeti'n. I waan 'kɛ ɔ [ko] yo naan Maklɔn w'a nyan aja difuɛ naan i dunman'n w'a nunnunman i niaan ɔ nin i klɔfuɛ'm be afiɛn'n' ti yɛ ɔ yo sɔ ɔ. (Rit 4:1-10) Nanwlɛ Bɔazifuɛ'n, ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ kpɛkun sran'm be ndɛ lo i kpa.\n25 Bɔazi jali Riti. Ɲanmiɛn Ndɛ'n waan i sin'n \"[Zoova] maan ɔ nin i be wunnzɛli. Bla'n wuli ba yasua kun.\" I sɔ'n ti'n, Bɛtleɛmu lɔ bla'm be yrali be nuan mannin Naomi yɛ be yili Riti i ayɛ. Be waan sɛ ɔ ti kɛ Naomi wuli ba yasua nso bɔbɔ'n, be nin Riti su sɛman. Riti i wa nga ɔ wuli i'n i osu'n nun yɛ famiɛn Davidi fin ɔn. (Rit 4:11-22) Davidi kusu wa yoli Zezi Klist i nannan.\n26. ?Ndɛ cinnjin benin mun yɛ Riti nin Naomi be ndɛ'n fa e ɲin sie su ɔ?\n26 I Riti o, i Naomi o, Ɲanmiɛn fɛli i sa'n sieli be sran nɲɔn'n be su. Ba nga Riti wuli i'n, ɔ yoli Naomi liɛ. I yɛ ɔ wa tɛli i ɔ. Bla nɲɔn sɔ'm be ndɛ'n, ɔ fa e ɲin sie i ndɛ cinnjin kpa wie'm be su. Yɛle kɛ sran kwlaa nga be kplin be ɲin be nian be osufuɛ'm be lika mɔ be nin Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be su i'n, Zoova i ɲin kpaman be su. Asa'n, be nga be su i nanwlɛ su kɛ Bɔazi nin Naomi ɔ nin Riti sa'n, saan ɔ́ yó be ye.\n^ ndɛ kpɔlɛ 7 Kɛ nga Naomi fa kannin'n sa'n, nán be nga be ɲin o su'n, be ngunmin yɛ Zoova si be aunnvuɛ ɔ. Be nga be wuli'n, be o nun wie. Naomi i wun nin i wa nɲɔn'n be wuli i sa nun. Riti liɛ'n, i wun'n yɛ ɔ wuli ɔ. Be nɲɔn'n be kloli be fuɛ sɔ mun kpa. Nanwlɛ, sɛ ɔ ti kɛ yasua sɔ'm b'a wuman'n nn be niannin be lika kpa. Ɔ maan sran kwlaa nga ɔ yo Naomi nin Riti be ye'n, ɔ ti kɛ ɔ su bu yasua sɔ'm be sran sa. Afin sɛ ɔ ti kɛ be te o lɛ nn be su yaciman bla sɔ mun afɛ nun.\n^ ndɛ kpɔlɛ 11 Ɔ fata kɛ yasua nga ɔ wuli'n, i niaan bian nga ɔ nin i be si nin be nin ti kun'n, yɛ ɔ dun mmua ja angbeti'n niɔn. Sanngɛ sɛ i sɔfuɛ nunman lɛ'n, maan sran ng'ɔ wuli'n i osufuɛ yasua nga ɔ mɛntɛn i koko kpa'n yɛ ɔ jɛ i ɔ. Aja ninnge'm be cɛlɛ nun'n, kɛ be yo sɔ wie ɔ.\n^ ndɛ kpɔlɛ 25 Bla nnun nga be boli be dunman Zezi i nannan'm be nun'n, Riti o be nun wie. Be nun kun ekun yɛle Bɔazi i nin Raabu. (Mat. 1:3, 5, 6, 16) I kusu timan Izraɛlifuɛ kɛ Riti sa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/sulafil%C9%9B-kpafu%C9%9B\/riti-nin-b%C9%94azi\/","date":"2016-10-27T11:01:26Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721268.95\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00024-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3745,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.303,"stopwords_ratio":0.382,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"Be nga be lafi Nyanmiɛn su'n, bɔ be tra be anwlɛn bɔ maan be nyan like nga i waan ɔ́ fá mán be'n, an nian be liɛ'n su yo.\"\n1, 2. ?Wafa sɛ yɛ akpasua sunianfuɛ kun buli Biblu'n nun Ɲanmiɛn sufuɛ nanwlɛfuɛ mun ɔn? ?Ngue ti yɛ sran sɔ'm be kwla yo janvuɛ kpa ɔ?\nKƐ ANIAAN bla kun tieli akpasua sunianfuɛ kun i nzra nun ijɔlɛ'n, ndɛ nga ɔ kannin'n yɛ: \"Kɛ ɔ́ kán Biblu'n nun sran'm be ndɛ sa'n ɔ waan i janvuɛ kpa mun sa.\" Aniaan bla sɔ'n i ndɛ yo fɛ, afin akpasua sunianfuɛ sɔ'n suannin Biblu'n nun like lele ɔ maan kɛ ɔ́ kán i nun sran'm be ndɛ'n, ɔ ti kɛ sran mɔ be si be wun w'a cɛ kpa sa.\n2 Sɛ Biblu'n nun sran sɔ'm be nun sunman be ti e janvuɛ'n, ɔ́ yó ɲɛnmɛn dan. ?Nɛ́n i ɔ? ?Be ti amun ɲrun sran jrɛiin? Sɛ amun nin sran kɛ Nowe annzɛ Riti, Eli nin Ɛstɛli sa be kwla tran likawlɛ be koko yalɛ'n, annzɛ amun nin be san nun naan amun a si be kpa'n, amun nian wafa nga amun wun kwlá yó amun'n. Wafa nga be kwla ɲan ta kpa amun mɛn dilɛ'n su mɔ be kwla man amun afɔtuɛ kpa, mɔ be kwla wla amun fanngan'n, amun bu i akunndan be nian.\n3. (a) ?Wafa sɛ yɛ Biblu'n nun Ɲanmiɛn sufuɛ sɔ'm be su ndɛ'n kwla yo e ye ɔ? (b) ?Kosan benin mun yɛ é wá fá e ɲin síe su ɔ?\n3 Nanwlɛ, blɛ nga 'sran kpa mun [...] bé cɛ́n'n,' yɛ é kwlá trɛ́ i sɔ janvuɛ liɛ'n niɔn. (Yol. 24:15) Sanngɛ kɛ é sé yɛ'n bɔbɔ'n, Biblu'n nun yasua nin bla sɔ mɔ be lafi Ɲanmiɛn su'n, be kwla yo e ye. ?Wafa sɛ? Akoto Pɔlu waan: \"Be nga be lafi Nyanmiɛn su'n, bɔ be tra be anwlɛn bɔ maan be nyan like nga i waan ɔ́ fá mán be'n, an nian be liɛ'n su yo.\" (Ebr. 6:12) Kɛ é súan Biblu'n nun sran sɔ'm be su like'n, maan e fa e ɲin e sie kosan wie mɔ be o Pɔlu i ndɛ sɔ'n i sin'n be su e nian: ?Ngue yɛle Ɲanmiɛn sulafilɛ'n, yɛ ngue ti yɛ e di i yalɛ ɔ? ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Biblu'n nun sran sɔ'm be liɛ'n su e yo wie ɔ?\n?Ngue yɛle Ɲanmiɛn sulafilɛ'n, yɛ ngue ti yɛ e di i yalɛ ɔ?\n4. ?Wafa sɛ yɛ sran'm be bu Ɲanmiɛn sulafilɛ'n niɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ timan su ɔ?\n4 Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti nzuɛn kpa kun mɔ Biblu'n nun yasua nin bla nga be suli Ɲanmiɛn kpa'n be yili i nglo dan ɔn. Andɛ'n, sran sunman be siman like nga be flɛ i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i kpafuɛ'n. Ɔ maan be bu i kɛ ɔ ti like sulafilɛ nga ɔ takaman like wie fi su'n. Nanwlɛ, be wunman sa wlɛ ti ɔ. Ɲanmiɛn sulafilɛ kpa'n, ɔ timan like sulafilɛ ngbɛn sa. Like sulafilɛ ngbɛn sa'n, ɔ kwla yo e tɛ, afin ɔ kɔ wa kɔ wa. Ɲanmiɛn i sulafilɛ wafa sɔ'n kwlá yoman like fi ye afin \"mmusu'm be kusu be lafi su sɔ wie, ɔ maan be wun usu be.\"\n5, 6. (a) ?Ninnge nɲɔn benin mɔ be kwlá wunman be'n, yɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n fa e ɲin sie su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase ɔ? Amun fa sunnzun ase kun be yiyi nun.\n5 ?Nán Ɲanmiɛn sulafilɛ'n yɛle ngalɛ'n. Amun nian wafa nga Biblu'n kɛn i ndɛ'n. (An kanngan Ebre Mun 11:1 nun.) Pɔlu waan Ɲanmiɛn sulafilɛ'n fa e ɲin sie i like nɲɔn mɔ e kwlá wunman be'n, be su. I klikli'n yɛle ninnge nga e 'wunman' be andɛ'n. E ɲinma'n kwlá wunman ɲanmiɛn su lɔ ninnge mun. E kwlá wunman Ɲanmiɛn Zoova, ɔ nin i Wa'n, annzɛ Ɲanmiɛn Sielɛ'n m'ɔ o nglo lɔ'n. I nɲɔn su'n, ninnge nga be nin a juman mɔ 'e wla o su'n' Ɲanmiɛn sulafilɛ'n fa e ɲin sie be su. I wie yɛle mɛn uflɛ nga ɔ cɛ kan'n Ɲanmiɛn Sielɛ'n ɔ́ wá mán e'n, mɔ sanngɛ e kwlá wunmɛn i'n. ?I sɔ'n kle kɛ e wla m'ɔ o ninnge sɔ'm be su'n, w'a kpi ase?\n6 Cɛcɛ, nɛ́n i sɔ ɔ! Pɔlu yiyili nun kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ kpafuɛ'n, i bo'n wla ase kpa. Ɔ kannin Ɲanmiɛn sulafilɛ sɔ'n i ndɛ seli kɛ \"e si weiin kpa kɛ y'a nyan like nga e wla o su'n.\" Ndɛ mma nga ɔ fa kannin ndɛ sɔ'n, be kwla fa kan fluwa kun m'ɔ kle kɛ like kun ti sran kun liɛ mlɔnmlɔn'n i ndɛ wie. Wienun ɔn sran kun waan ɔ́ mán amun sua kun. Ɔ kwla fa sua'n i wun fluwa'n man amun, kpɛkun ɔ se kɛ: \"Ɔ sua uflɛuflɛ'n yɛ.\" Nanwlɛ, i sɔ'n kleman kɛ fluwa kaan ngalɛ'n su yɛ amún wá trán ɔn. Sanngɛ ɔ ti nzɔliɛ like m'ɔ kle weiin kɛ sua'n ti amun liɛ ɔ. I kunngba'n yɛle e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i liɛ'n. Ninnge nga e wla o su kɛ é ɲán be'n, wafa nga e lafi su tankaan'n, ɔ ti kɛ y'a dun mmua ɲan ninnge sɔ mun sa.\n7. ?Ngue yɛle Ɲanmiɛn sulafilɛ nga i bo'n wla ase tantrantan kpa'n?\n7 Nanwlɛ, Ɲanmiɛn sulafilɛ nga i bo'n wla ase tantrantan kpa'n, yɛle nga ɔ taka Ɲanmiɛn Zoova su'n. Ɲanmiɛn sulafilɛ'n yo maan e wun Zoova kɛ Siɛ kun m'ɔ klo e'n sa. I sɔ'n ti'n nda kwlaa nga ɔ ta e'n, e lafi su kpa kɛ ɔ́ yíɛ i nuan. Sanngɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ kpafuɛ'n, nɛ́n i ngba yɛ ɔ o lɛ ɔ. Sɛ é kwlá sé'n, ɔ ti kɛ ba sa. Ɔ fata kɛ be tɛ i naan w'a yo kpa. Ɔ maan ɔ fata kɛ be wun e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n, e nzuɛn'n nun'n, ɔ timɛn i ti'n, Ɲanmiɛn sulafilɛ sɔ'n ti ngbɛn.\n8. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti cinnjin sɔ ɔ?\n8 ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti cinnjin sɔ ɔ? Pɔlu tɛli su klanman kpa. (An kanngan Ebre Mun 11:6 nun.) Ɔ maan sɛ e waan é fá e wun mántan Zoova annzɛ e kunndɛ kɛ i klun jɔ e wun'n, ɔ nin i fata kɛ e lafi i su. Sɛ e waan é yó like kwlaa nga ɔ fata kɛ e yo naan y'a yo e si Ɲanmiɛn Zoova i klun sa'n, ɔ fata kɛ e fa e wun e mɛntɛn i naan e mɛnmɛn i.\n9. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kle kɛ ɔ si kpa kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti e nnana ɔ?\n9 Zoova si kpa kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti e nnana. Ɔ maan ɔ fa e ɲin sie i sran nga i sɔ yolɛ nun'n, be kleli ajalɛ kpa'n, naan w'a kle e wafa nga e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n kwla wla ase kpa'n. Ɔ yo maan asɔnun kpɛnngbɛn'm be kle ajalɛ kpa asɔnun'm be nun. Ɲanmiɛn ndɛ'n se kɛ: 'Amun lafi Ɲanmiɛn su kɛ be sa.' (Ebr. 13:7) Nán ngalɛ'n ngunmin yɛ Ɲanmiɛn ndɛ'n fa e ɲin sie su ɔ. Pɔlu kannin 'sran kpanngban kpa bɔ be kan Nyanmiɛn sulafilɛ ndɛ'n' be ndɛ. (Ebr. 12:1) Nán sran nga be lafi Ɲanmiɛn su'n be ngba be ndɛ yɛ Pɔlu kɛnnin i Ebre Mun ndɛ tre 11 nun ɔn. Biblu'n kan sran kpanngban mɔ be mɛn dilɛ nun'n be lafili Ɲanmiɛn su kpa'n be ndɛ wie. I yasua o, i bla o, i kpɛnngbɛn o i bakan o, i gbanflɛn o, i talua o, sɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n kan ase'n, be kwlaa sɔ'm be ajalɛ nga be kle e Ɲanmiɛn sulafilɛ nun'n, ɔ kwla uka e.\n?E kwla lafi Ɲanmiɛn su kɛ e wiengu mun sa?\n10. ?Wafa sɛ yɛ e ngunmin e like suanlɛ'n kwla uka e naan y'a lafi Ɲanmiɛn su kɛ be nga be kan be ndɛ Biblu'n nun'n sa ɔ?\n10 Sɛ y'a faman e ɲin y'a sieman sran kun su kpa'n, e kwlá yoman kɛ i sa. Kɛ é kánngan fluwa nga nun é kɔ́'n, é síe i nzɔliɛ kɛ fluwa klɛfuɛ'm be miannin be ɲin be kunndɛli Ɲanmiɛn sufuɛ nga be lafi i su kpa'n be su ndɛ naan y'a kwla nian be ajalɛ'n su. E bɔbɔ e kwla kunndɛ be su ndɛ wie mun e fa uka nga be o fluwa'n nun'n be su. E ngunmin e like suanlɛ nun'n, e kwla wun ndɛ wie mun Biblu'n i akua'm be nun. Kɛ é bú like nga e suan'n i su akunndan é kɔ́'n, maan ɔ yo e kɛ, sa sɔ'm bé yoli e ɲin bo lɛ sa. Maan ɔ yo e kɛ e wun ninnge mun, naan e ti be ngan naan e ti be nvan'n sa. Maan e nian wafa nga sran'm be wun fa yo be ɔ. Kɛ é fá e wun é mántan Biblu'n nun sran sɔ mun'n, bé yó e ɲrun kɛ sran jrɛiin mɔ e nin be e ti janvuɛ w'a cɛ kpa sa.\n11, 12. (a) ?Wafa sɛ yɛ ɔ kwla yo e kɛ e nin Abraamu nin Sara e afiɛn'n mantan kpa ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Ani, Eli annzɛ Samiɛli be ajalɛ'n kwla uka e ɔ?\n11 Kɛ e ko si be kpa'n, nanwlɛ e kunndɛ kɛ é yó kɛ be sa. Maan ɔ yo e kɛ b'a man e junman uflɛ kun sa. Zoova i anuannzɛ'n se e kɛ e uka e junman'n su. Atrɛkpa be se e kɛ e ko di junman lika nga be le jasin fɛ'n bofuɛ'm be awuliɛ lɔ'n, annzɛ be se e kɛ e ko bo jasin fɛ'n i wafa wie mɔ e nin a bomɛn i le ɔ. ?Kɛ é bú junman sɔ'n i akunndan mɔ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, sɛ e bu Abraamu i ajalɛ'n i akunndan'n, ɔ kwlá ukaman e yɛ ɔ o lɛ? Ɔ nin Sara be jasoli be tranwlɛ klanman'n nun Iri lɔ, sanngɛ Ɲanmiɛn yrali be su kpa. Sɛ e yo kɛ be sa'n, ɔ́ yó e kɛ siɛn'n, e si be kpa tra laa'n sa.\n12 ?I kunngba'n sɛ sran wie yo e finfin'n naan e sa sin bubu e naan e yaci aɲia'm be bo kɔlɛ'n nin? Sɛ e bu Ani i ajalɛ'n ɔ nin wafa nga w'a manman Pɛnina i atin kɛ ɔ bubu i sa sin'n i su akunndan'n, ɔ́ kwlá úka e naan y'a fa ajalɛ kpa. Kpɛkun ɔ́ yó kɛ Ani bɔbɔ'n ti e janvuɛ kpa wie sa. Sɛ kusu e wla bo e wun'n, naan e bu wafa nga Zoova suannin Eli bo'n i su akunndan'n, ɔ́ yó e kɛ e nin Eli e afiɛn'n mantan kpa sa. Gbanflɛn nin talua nga be janvuɛ suklu mma'm be fa sa sukusuku yolɛ'n be tin be wun'n, wafa nga Samiɛli jrannin kekle Eli i mma'm be sa tɛtɛ mɔ be yo be Ɲanmiɛn i sua'n nun'n be ɲrun'n, be kusu be kwla bu su akunndan wie.\n13. ?Kɛ e sɔnnzɔn sran nga be lafi Ɲanmiɛn su mɔ be kan be ndɛ Biblu'n nun'n, i sɔ'n kle kɛ e leman ɲrun? An yiyi nun.\n13 ?Kɛ e sɔnnzɔn sran nga be kan be ndɛ Biblu'n nun'n be Ɲanmiɛn sulafilɛ'n, i sɔ'n kle kɛ Zoova ɲrun'n, e Ɲanmiɛn sulafilɛ liɛ'n w'a kpɛ su ti ɔ? Ɔ si'ɛ mlɔnmlɔn! Nán e wla fi su kɛ Ɲanmiɛn ndɛ'n wla e fanngan kɛ be nga be lafi Ɲanmiɛn su'n, e nian be liɛ'n su yo. (1 Kor. 4:16; 11:1; 2 Tɛs. 3:7, 9) Asa ekun'n, sran nga e su suan be su like wa'n, be kusu be sɔnnzɔnnin laa sran nga be lafili Ɲanmiɛn su'n wie. I wie yɛle ndɛ nga ɔ o fluwa nga i ndɛ tre 17 nun'n. Ɔ kan Mali i ndɛ. Ndɛ kunngba nga Ani kannin'n i wie yɛ Mali kannin ɔn. Ani kleli i ajalɛ kpa. ?I sɔ'n kle kɛ Mali i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n kpɛli su? Cɛcɛ! Sanngɛ Ani i ajalɛ'n ukali Mali naan i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n w'a wla ase kpa naan ɔ nin Ɲanmiɛn Zoova be afiɛn'n w'a mantan kpa.\n14, 15. ?Ninnge benin wie mun yɛ be o fluwa nga nun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be kwla uka e kpa ɔ?\n14 Fluwa nga wá úka e naan e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase kpa. Afuɛ 2008 nin 2013 be afiɛn'n nun'n, ndɛ akpasua kun mɔ be flɛ i « Imitez leur foi » (Amun lafi Ɲanmiɛn su kɛ be sa) ɔ fiteli fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ'n nun (blɔfuɛ nun). Be tiantiannin ndɛ sɔ'm be nuan yɛ be fa yili fluwa nga ɔ. Sanngɛ be fali ninnge uflɛ wie mun ekun ukali su. Be usali ndɛ kpɔlɛ kwlaa be su kosan, naan y'a tɛ be su naan y'a wun wafa nga e kwla nanti be nun afɔtuɛ'm be su'n. Be yili desɛn nglanmannglanman uflɛ wie mun ekun ukali laa liɛ'm be su. Yɛ be siesieli nga be o lɛ laa'n be ye. Be fali ninnge wie mun ekun kɛ lika'm be nzɔliɛ mun sa be fa wlali nun, yɛ be kleli blɛ nga sa'm be juli'n. E ngunmin e like suanlɛ nun'n, annzɛ awlobofuɛ'm be Ɲanmiɛn sulɛ nun'n, ɔ nin asɔnun'n i Biblu'n nun like suanlɛ nun'n, e kwla fa fluwa Amun lafi Ɲanmiɛn su kɛ be sa e di junman. Awlobo sunman be kusu be kwla kanngan nun likawlɛ.\n15 Maan fluwa nga uka amun naan amun lafi Ɲanmiɛn su kɛ laa Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be sa. Kpɛkun maan ɔ uka amun naan amun Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase kpa, naan amun nin e Si Ɲanmiɛn Zoova amun afiɛn'n mantan kpa!","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/sulafil%C9%9B-kpafu%C9%9B\/ngue-y%C9%9Ble-%C9%B2anmi%C9%9Bn-sulafil%C9%9B\/","date":"2016-10-24T20:21:50Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988719754.86\/warc\/CC-MAIN-20161020183839-00361-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":9,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2208,"character_repetition_ratio":0.09,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.29,"stopwords_ratio":0.418,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue yɛle e ti kpɔlɛ tɛ'n?\n?Wafa sɛ yɛ be mannin i sɔ like'n niɔn?\n?E ti kpɔlɛ tɛ'n i su mmlusuɛ benin yɛ a kwla ɲɛn i ɔ?\n?Wafa sɛ yɛ a kwla kle kɛ a si su ye ɔ?\n1, 2. (a) ?Ɔ fata kɛ like nga be cɛ wɔ'n ɔ yo sɛ naan w'a yo ɔ cinnjin? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n, yɛ ɔ ti like nga a kwla kunndɛ kɛ be fa cɛ wɔ'n be nun danfuɛ'n niɔn?\n?NINNGE nga be fa cɛli wɔ'n be nun cinnjin kpafuɛ'n yɛle benin? Kɛ be man sran like'n, nán like sɔ'n i gua m'ɔ cɛnnin'n ti yɛ ɔ ti cinnjin ɔn. I li bɔɔ, nán sika yɛ be fa si like nga be fa man sran'n i kpa lika'n niɔn. Sanngɛ, sɛ like nga be cɛ wɔ'n ɔ man ɔ aklunjuɛ'n, annzɛ kusu ɔ yo ɔ wun sa ye'n, nn like sɔ'n ti ɔ cinnjin kpa.\n2 Ninnge nga a kwla kunndɛ kɛ be fa cɛ wɔ'n be nun kun o lɛ m'ɔ leman wunsu ɔ. Ɔ ti like mɔ Ɲanmiɛn fali cɛli klɔ sran mun ɔn. Zoova mannin e ninnge kpanngban. Sanngɛ, ninnge nga ɔ mannin e'n be nun danfuɛ'n, yɛle i Wa Zezi Klist m'ɔ fa kpɔli e ti'n. (Kanngan Matie 20:28 nun.) Kɛ nga é wá wún i ndɛ tre nga nun'n sa'n, ninnge nga be kwla fa cɛ e'n be nun danfuɛ'n yɛle e ti kpɔlɛ tɛ'n. Afin ɔ kwla man e aklunjuɛ m'ɔ leman wunsu'n. Kpɛkun, ɔ yia ninnge nga e sa mian be wun dan kpa'n be nuan. Like dan kpafuɛ'n nga Zoova fa kle kɛ ɔ klo wɔ'n, yɛle e ti kpɔlɛ tɛ'n.\n?NGUE YƐLE E TI KPƆLƐ TƐ'N?\n3. ?Ngue yɛle e ti kpɔlɛ tɛ'n? ?Yɛ, kɛ ɔ ko yo naan y'a wun wafa nga e ti kpɔlɛ tɛ'n ti cinnjin kpa man e'n i wlɛ'n, ngue like yɛ ɔ fata kɛ e dun mmua wun i wlɛ ɔ?\n3 Sɛ e waan é kpɛ́ i kpo'n, é sé kɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n yɛle like nga Zoova fa de sran mun sa tɛ'n ɔ nin wie'n be sa nun'n. (Efɛzfuɛ Mun 1:7) Sɛ e kunndɛ kɛ é wún Biblu'n nun like klelɛ sɔ'n i wlɛ'n, ɔ fata kɛ e bu sa nga ɔ tɔli Edɛni fie'n nun lɔ'n, i su akunndan e nian. Kɛ Adam yoli sa tɛ'n like nga ɔ fili i sa'n, saan sɛ e wun i wlɛ'n, yɛ é wún like nga ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n ti cɛlɛ like dan kpa'n, i wlɛ kusu ɔ.\n4. ?Adam i nguan mɔ fɔ nunman nun'n ti'n, ngue like yɛ ɔ kwla ɲɛn i ɔ?\n4 Kɛ Zoova yili Adam'n, ɔ mɛnnin i like cinnjin kpa kun. Like sɔ'n yɛle nguan mɔ fɔ nunman nun'n. Kɛ mɔ fɔ nunman Adam nun'n ti'n like ng'ɔ kwla ɲɛn i'n bu i akunndan kan nian. Ɔ su tɔman tukpaciɛ le yɛ ɔ su yoman kpɛnngbɛn, asa kusu ɔ su wuman le. I sɔ ti'n, wafa nga ɔ nin Zoova be trannin'n ɔ yoli i liɛ ngunmin. Biblu'n se kɛ Adam ti 'Ɲanmiɛn wa.' (Lik 3:38) Ɔ maan, wafa nga Adam nin Zoova be afiɛn mantannin kpa'n, ɔ ti kɛ wafa nga siɛ kun m'ɔ klo i wa'n be nɲɔn'n be afiɛn fa mantan kpa'n sa. Zoova nin i wa Adam m'ɔ trannin asiɛ'n su wa'n be kokoli yalɛ. Ɔ mɛnnin i junman kpa kun, kpɛkun ɔ kleli like nga ɔ kunndɛ kɛ i wa sɔ'n yo'n.—Bo Bolɛ 1:28-30; 2:16, 17.\n5. ?Kɛ Biblu'n se kɛ Ɲanmiɛn yili Adam 'kɛ i bɔbɔ sa'n,' i bo'n yɛle benin?\n5 Ɲanmiɛn yili Adam 'kɛ i bɔbɔ sa.' (Bo Bolɛ 1:27) I sɔ'n kleman kɛ Adam i wunnɛn'n ti kɛ Ɲanmiɛn liɛ'n sa. Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre 1 nun sa'n, Zoova ti aolia nun sran, ɔ maan be kwlá wunmɛn i. (Zan 4:24) I ti'n, Zoova leman wunnɛn kɛ e klɔ sran mun e liɛ'n sa. Ɔ maan, kɛ be se kɛ be yili Adam kɛ Ɲanmiɛn sa'n, i bo'n yɛle kɛ Adam kwla yi Ɲanmiɛn i nzuɛn kɛ sran klolɛ'n sa, ɔ nin ngwlɛlɛ'n, ɔ nin sa i nuan su yolɛ'n, ɔ nin kwlalɛ'n sa'n be nglo wie. Like cinnjin kpa kun ekun mɔ i nun'n, Adam fɛ i Si'n yɛle kɛ i bɔbɔ ɔ kwla fɛ i klunklo ajalɛ. I sɔ ti'n, Adam timan kɛ mannzin kun mɔ saan like nga be siesie i kɛ ɔ yo'n, i ngunmin cɛ yɛ ɔ kwla yo'n sa ɔ. Sanngɛ, i bɔbɔ ɔ kwla fa i klunklo ajalɛ naan w'a yo sa nga ɔ ti kpa'n annzɛ sa nga ɔ ti tɛ'n. Sɛ ɔ ti kɛ ɔ fali ajalɛ i ɲin yí Ɲanmiɛn'n, nn ɔ trannin asiɛ'n m'ɔ́ káci lika klanman'n su tititi.\n6. ?Kɛ Adam yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su'n, ngue like yɛ ɔ fili i sa ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ'n kɛn i osu'n nunfuɛ mun ɔn?\n6 Nanwlɛ, kɛ Adam yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su'n, mɔ Ɲanmiɛn fali wie'n boli i sannzan'n, ɲrɛnnɛn dan kpa yɛ ɔ tɔli i su lɛ ɔ. Kɛ Adam yoli sa tɛ'n, i nguan mɔ fɔ nunman nun'n ɔ nin i su mmlusuɛ'n be fili i sa. (Bo Bolɛ 3:17-19) Nga m'ɔ yo ɲrɛnnɛn'n, yɛle kɛ nán Adam ngunmin yɛ nguan mɔ fɔ nunman nun'n, ɔ fili i sa ɔ. Sanngɛ, ɔ fili Adam i osu'n nunfuɛ mɔ be wa wuli be'n be sa wie. Ɲanmiɛn Ndɛ'n se kɛ: 'Sran kun [Adam] ti yɛ sa tɛ yolɛ'n bali mɛn nun ɔn, yɛ sa tɛ sɔ'n ti yɛ maan wie'n bali ɔ. Yɛ i ti yɛ maan wie'n wo sran'm be kwlaa be su ɔ, afin be kwlaa be yo sa tɛ.' (Rɔmfuɛ Mun 5:12) Nanwlɛ, Adam i sa tɛ'n sali e kwlaa. I sɔ ti'n, Biblu'n se kɛ ɔ 'yoli i bɔbɔ nin i afinliɛ nunfuɛ'm be atɛ' sa tɛ'n nin wie'n be sa nun kɛ be sie be. (Rɔmfuɛ Mun 7:14) Adam nin Ɛvu be lemɛn i yowlɛ kun, afin be ɲinfu yɛ be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ. ?Sanngɛ, e mɔ e ti be afinliɛ nunfuɛ wie'n, e liɛ'n yó sɛ?\n7, 8. ?Kɛ nga Biblu'n fa kan'n sa'n, be ti kpɔlɛ'n i bo'n ti nɲɔn, yɛle benin?\n7 Zoova fali e ti kpɔlɛ tɛ'n fa deli sran mun. ?Kɛ be se kɛ be kpɔ sran ti'n i bo'n yɛle benin? Kɛ nga Biblu'n fa yiyi nun'n sa'n, be ti kpɔlɛ'n i bo'n ti nɲɔn. I klikli'n, yɛle kɛ be ti kpɔlɛ like'n yɛle like mɔ be man naan b'a de sran annzɛ like wie'n. Be kwla fa sunnzun like nga be man naan b'a yaci sran kun mɔ be trɛli i lomuɛn alɛ nun'n, i nun'n. I nɲɔn su'n, yɛle kɛ be ti kpɔlɛ like'n ɔ ti like m'ɔ nin like nga be kpɔ i ti'n be gua'n sɛ ɔ. Ɔ ti kɛ like mɔ be man fa sie i like nga be sacili i'n annzɛ sa tɛ nga be yoli sran kun'n i osu'n sa. I wie yɛle kɛ sɛ sran kun saci sran uflɛ like ɔ fata kɛ kalɛ ng'ɔ́ túa'n ɔ nin like nga ɔ sacili i'n be gua'n sɛ.\n8 ?Kalɛ dan kpa nga Adam fa yili e su'n, mɔ i ti yɛ e kacili sa tɛ yolɛ'n ɔ nin wie'n be kanga'n, wafa sɛ yɛ be kwla tannin ɔn? Maan e bu e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zoova yili'n, ɔ nin i su mmlusuɛ nga e kwla ɲɛn i'n be akunndan e nian.\n?WAFA SƐ YƐ ZOOVA MANNIN E TI KPƆLƐ LIKE'N NIƆN?\n9. ?Ngue like yɛ ɔ fata kɛ be fa kpɔ sran'm be ti ɔ?\n9 Kɛ mɔ nguan mɔ fɔ nunman nun'n yɛ ɔ fili sran'm be sa'n ti'n, be kwlá faman klɔ sran nguan mɔ fɔ o nun'n be siemɛn i osu. (Jue Mun 49:8, 9) Like nga ɔ mlinnin'n, ɔ nin nga be fa sie i osu'n, ɔ fata kɛ be nɲɔn'n be sɛ. I sɔ liɛ'n ɔ nin mmla nga ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun'n, m'ɔ kle sa i nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n, be kɔ likawlɛ. Mmla sɔ'n kle kɛ: \"Sɛ sran kun ɔ kun sran'n, be kun i wie sie i osu.\" (Mmla'n 19:21) ?I sɔ ti'n, ngue like bɔ cɛ yɛ ɔ nin nguan mɔ fɔ nunman nun'n m'ɔ fili Adam i sa'n, be kwla sɛ ɔ? Nguan uflɛ mɔ fɔ nunman nun'n, m'ɔ nin nga ɔ mlinnin'n be sɛ'n, yɛ ɔ fata kɛ be fa kpɔ sran'm be ti ɔ.—1 Timote 2:6.\n10. ?Wafa sɛ yɛ Zoova mannin e ti kpɔlɛ like'n niɔn?\n10 ?Wafa sɛ yɛ Zoova mannin e ti kpɔlɛ like'n niɔn? Aolia nun sran mɔ be ti i wa mɔ fɔ nunman be nun'n, ɔ sunmannin be nun kun asiɛ'n su wa. Sanngɛ, Zoova w'a tɔman su w'a faman aolia nun sran kun sa ngbɛn. Ɔ sunmɛnnin \"i Wa kunngba'n\" m'ɔ ti i awlɛn su Ba'n. (Kanngan 1 Zan 4:9, 10 nun.) Ba sɔ'n i klunklo su ɔ jasoli i tranwlɛ'n m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n nun ɔ jrali asiɛ'n su wa. (Filipfuɛ Mun 2:7) Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre nga ɔ sinnin icra'n nun sa'n, Zoova yoli abonuan sa kun, afin ɔ fali Ba sɔ'n i nguan'n wlɛli i Mali ku sɛ'n nun. Ɲanmiɛn wawɛ'n maan kɛ bé wú Zezi'n fɔ nunmɛn i nun. Ɔ maan w'a yoman sa tɛ'n i kanga.—Lik 1:35.\n11. ?Wafa sɛ yɛ sran kun kwla kpɔ sran kpanngban be ti ɔ?\n11 ?Wafa sɛ yɛ sran kunngba kwla kpɔ sran kpanngban be ti ɔ? ?I li bɔɔ, wafa sɛ yɛ i bo bolɛ nun sran kpanngban be kacili sa tɛ yofuɛ ɔ? Nán maan ɔ wla fi su kɛ Adam i sa tɛ yolɛ'n ti'n, nguan mɔ fɔ nunman nun'n ɔ fili i sa. Ɔ maan, ɔ kwlá fɛmɛn i sɔ like'n manman i osu'n nunfuɛ mun kun. Like nga ɔ kwla fa man be'n yɛle sa tɛ'n ɔ nin wie'n. Zezi mɔ Biblu'n flɛ i \"Adam kasiɛnfuɛ'n\" ɔ ɲannin nguan mɔ fɔ nunman nun'n, yɛ w'a yoman sa tɛ le. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:45) Sɛ é kwlá sé'n, é sé kɛ Zezi sinnin Adam osu naan w'a de sran mun. Kɛ mɔ Zezi fali Ɲanmiɛn i mmla'n su lele ɔ guɛli i ti nin i bo'n, m'ɔ fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun'n yili tɛ'n ti'n, ɔ tuali Adam i sa tɛ'n i ti kalɛ'n. I sɔ ti'n, Zezi yoli maan Adam i osu'n nunfuɛ'm be wla kwla tran like kun su.—Rɔmfuɛ Mun 5:19; 1 Korɛntfuɛ Mun 15:21, 22.\n12. ?Kɛ be kleli Zezi ɲrɛnnɛn sanngɛ ɔ nantili ndɛnman su lele guɛli i ti nin i bo'n, i sɔ'n kle sɛ?\n12 Ɲrɛnnɛn sa kwlaa nga Zezi wunnin i ka naan w'a wu'n, Biblu'n dun mmua yiyili be nun kunngunngun. Be boli i yaya kpa nin ngble, be boboli i waka'n su, kpɛkun ɔ fɛli lele naan w'a wu. (Zan 19:1, 16-18, 30; nian ndɛ'm be bo tulɛ lika'n i nun ndɛ Like nga ti yɛ Klistfuɛ kpa'm be faman waka nda be suman Ɲanmiɛn'n nun) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Zezi wun ɲrɛnnɛn sɔ'n niɔn? Fluwa nga i ndɛ tre uflɛ kun nun'n, é wá wún i kɛ Satan kpɛli akplowa kun ba. Akplowa ndɛ sɔ'n yɛle kɛ sɛ be kle Ɲanmiɛn i sufuɛ kun yalɛ naan ɔ wun ɲrɛnnɛn'n, ɔ su kwlá suman Ɲanmiɛn ndɛnman su kun. Kannzɛ bɔɔ be kleli Zezi i yalɛ naan ɔ wunnin ɲrɛnnɛn'n, sanngɛ ɔ yoli ndɛnmanfuɛ lele guɛli i ti nin i bo. Ɔ maan, Zezi tɛli Satan i akplowa silɛ nga ɔ kpɛli i ba'n i su klanman kpa weiin. Zezi kleli kɛ kannzɛ bɔɔ Satan yó sɛ o, sanngɛ sran mɔ fɔ nunmɛn i nun'n, mɔ i bɔbɔ kwla fɛ i klunklo ajalɛ'n, ɔ kwla nanti ndɛnman su lele guɛ i ti nin i bo. Nanwlɛ, kɛ mɔ Zoova i awlɛn su Ba'n yoli ndɛnmanfuɛ'n ti'n, ɔ maan Zoova klun jɔli i wun dan!—Nyanndra Mun 27:11.\n13. ?Wafa sɛ yɛ be kpɔli e ti ɔ?\n13 ?Wafa sɛ yɛ be kpɔli e ti ɔ? Afuɛ 33 nun Nizan anglo'n i le 14 su'n, Zoova mannin atin maan be kunnin i Wa mɔ sa tɛ kaan sa bɔnmɛn i wun'n. Ɔ maan, Zezi fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun'n, ɔ yili tɛ 'kpɛ kunngba m'ɔ su yomɛn i kun'n.' (Ebre Mun 10:10) Kɛ ɔ wuli'n, i cɛn nsan su'n Zoova cɛnnin i nguan. Ɔ maan ɔ kacili aolia nun sran. Ɲanmiɛn su lɔ'n, Zezi fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun'n m'ɔ fa yili tɛ'n, kleli Zoova naan ɔ́ fá kpɔ́ Adam i osu'n nunfuɛ'm be ti. (Ebre Mun 9:24) Zoova sɔli tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili nun kɛ ɔ ti like m'ɔ kwla de sran mun sa tɛ'n ɔ nin wie'n be sa nun ɔn.—Kanngan Rɔmfuɛ Mun 3:23, 24 nun.\n?E TI KPƆLƐ TƐ'N I SU MMLUSUƐ BENIN YƐ A KWLA ƝƐN I Ɔ?\n14, 15. ?Kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn w'a 'yaci sa tɛ nga e yoli i'n w'a cɛ e'n,' ngue like yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?\n14 Kannzɛ bɔɔ fɔ'n o e nun'n, sanngɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n ti e kwla ɲan suyralɛ mɔ be leman be wunsu'n. Like dan kpafuɛ'n mɔ Ɲanmiɛn mannin e'n i su mmlusuɛ nga e ɲɛn i andɛ'n ɔ nin nga é ɲɛ́n i e ɲrun lɔ'n, maan e bu be su akunndan e nian.\n15 Ɲanmiɛn kwla yaci sa tɛ nga e yoli'n cɛ e. Kɛ mɔ fɔ'n nun yɛ be wuli e ti'n, sa kpa yolɛ'n timan pɔpɔ e sa nun. E ijɔlɛ'n nin e ayeliɛ'n nun'n, e ngba e fɔn. Sanngɛ, e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili'n ti'n Ɲanmiɛn kwla 'yaci sa tɛ nga e yo i'n cɛ e.' (Kolɔsfuɛ Mun 1:13, 14) Sanngɛ, kɛ ɔ ko yo naan w'a yo sɔ'n, ɔ fata kɛ e wla sa tɛ yolɛ'n i ase mlɔnmlɔn. Kpɛkun, ɔ fata kɛ e kan e wun ase e srɛ Zoova kɛ e ti kpɔlɛ tɛ nga i Wa'n yili'n ti'n, ɔ yaci sa tɛ nga e yoli'n cɛ e.—Kanngan 1 Zan 1:8, 9 nun.\n16. ?Ngue yɛ ɔ kwla yo naan kɛ e su Ɲanmiɛn'n, e klun w'a titiman e ɔ? ?Yɛ, kɛ e klun titiman e sɔ'n, i su mmlusuɛ'n yɛle benin?\n16 E klun titiman e Ɲanmiɛn ɲrun. Kɛ e ko yo sa tɛ mɔ e klun titi e'n, i sɔ'n kwla yo maan e sa sin bubu e, kpɛkun e bu i kɛ e liɛ'n e nunman sran nun kun. Sanngɛ, kannzɛ fɔ'n o e nun'n, e ti kpɔlɛ tɛ'n m'ɔ yo maan Zoova yaci sa tɛ nga e yoli'n cɛ e'n ti'n, klun ufue su Zoova yo maan e kwla su i, yɛ e klun titiman e. (Ebre Mun 9:13, 14) I sɔ'n yo maan e kwla fa e wla'n gua Zoova su, naan e nin i y'a koko yalɛ. Ɔ maan, e klun titiman e naan y'a fa e wun y'a mɛntɛn i srɛlɛ nun. (Ebre Mun 4:14-16) Kɛ e yo mɔ blɛ kwlaa nun e klun titiman e'n, i sɔ'n yo maan e wla gua ase fɔuun, kpɛkun e o sran nun, yɛ e di aklunjuɛ.\n17. ?Kɛ mɔ e dunman nun ti Zezi wuli'n, mmlusuɛ benin yɛ e kwla ɲɛn i ɔ?\n17 E wla o su kɛ é ɲán anannganman nguan asiɛ'n m'ɔ́ káci lika klanman'n su. Rɔmfuɛ Mun 6:23 se kɛ 'sa tɛ'n i akatua'n yɛle wie.' Ndɛ mma kunngba sɔ'n kan gua su kɛ: 'Sanngɛ like nga Ɲanmiɛn fa cɛ e'n yɛle anannganman nguan'n mɔ be ɲɛn i e Min Zezi Klist ti'n.' Fluwa nga i ndɛ tre 3 nun'n, e kokoli mmlusuɛ nga é ɲɛ́n i asiɛ'n m'ɔ́ káci mɛn klanman'n su'n, i su yalɛ. (Sa Nglo Yilɛ 21:3, 4) Kɛ mɔ e dunman nun ti Zezi wuli'n, i ti yɛ e ɲrun lɔ'n é kwlá ɲán mmlusuɛ kwlaa sɔ mun ɔn. Be nun wie yɛle anannganman nguan nun tranlɛ nin aunkpinndiɛ kpakpafuɛ'n. Kɛ ɔ ko yo naan y'a ɲan mmlusuɛ sɔ'n ɔ fata kɛ e kle kɛ e si e ti kpɔlɛ tɛ'n i su ye.\n?WAFA SƐ YƐ E KWLA KLE KƐ E SI YE Ɔ?\n18. ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Zoova mannin e'n ti'n, ɔ fata kɛ e lɛ i ase dan kpa ɔ?\n18 ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n ti'n, ɔ fata kɛ e la Zoova i ase dan kpa ɔ? Nanwlɛ, kɛ sran kun fɛ i blɛ'n, annzɛ ɔ miɛn i ɲin kpa annzɛ kusu ɔ saci sika naan w'a man e like'n, like nga ɔ man e sɔ'n, ɔ ti e cinnjin kpa. Kɛ e si kɛ like nga sran kun man e'n ɔ yi klolɛ m'ɔ klo e nanwlɛ su'n i nglo'n, i sɔ'n wluwlu e wun kpa. Like nga be kwla fa cɛ sran'n i nun cinnjin kpafuɛ'n yɛle e ti kpɔlɛ tɛ'n, afin Ɲanmiɛn tuli i klun mannin like'm be nun dan kpafuɛ'n naan y'a ɲɛn i sɔ like'n. Zan 3:16 se kɛ 'Ɲanmiɛn kloli mɛn'n lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ'n mannin.' E ti kpɔlɛ tɛ'n yi klolɛ mɔ Zoova klo e'n i nglo weiin kpa. Ɔ yi klolɛ mɔ Zezi klo e'n i nglo wie, afin i klunklo su yɛ ɔ fɛli i nguan'n kpɔli e ti ɔ. (Kanngan Zan 15:13 nun.) I sɔ ti'n, ɔ fata kɛ e ti kpɔlɛ tɛ'n ɔ kle e weiin kɛ Zoova nin i Wa'n be klo e e tinuntinun.—Galasifuɛ Mun 2:20.\n19, 20. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Ɲanmiɛn mannin'n ti a lɛ i ase ɔ?\n19 ?I sɔ'n ti'n, wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Ɲanmiɛn mannin'n ɔ yo ɔ fɛ ɔ? Like klikli ng'ɔ fata kɛ a yo'n, suan Zoova m'ɔ ti Like Manfuɛ Dan'n i silɛ. (Zan 17:3) Biblu'n nun like suanlɛ m'ɔ taka fluwa nga ɔ o yɛ'n su'n, ɔ́ úka wɔ naan w'a si Zoova kpa. Kɛ á sí Zoova kɔ́ ɔ ɲrun'n, á kló i dan kpa trá laa'n kusu. Ɔ maan, á kúnndɛ kɛ á yó like ng'ɔ jɔ i klun'n.—1 Zan 5:3.\n20 Kle kɛ a lafi e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili'n su. Zezi bɔbɔ seli kɛ: 'Sran ng'ɔ lafi Ɲanmiɛn i Wa'n su'n, ɔ le anannganman nguan.' (Zan 3:36) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo kɛ e lafi Zezi su ɔ? Nán e nuan nun ngbɛn sa yɛ e kwla kle kɛ e lafi Zezi su ɔ. Zak 2:26 se kɛ, 'sɛ sran kun se kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su mɔ be wunmɛn i sɔ i nzuɛn'n nun'n, nn i Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti ngbɛn.' Ɛɛn, Ɲanmiɛn sulafilɛ kpa'n i ɲin'n fite e \"nzuɛn'n\" annzɛ e ayeliɛ'n nun. Wafa nga e kwla kle kɛ e lafi Zezi su'n, i kun yɛle kɛ e mian e ɲin kpa e sɔnnzɔn i. Nán maan ɔ yo e nuan nun ngunmin, sanngɛ maan ɔ yo e ayeliɛ'n nun wie.—Zan 13:15.\n21, 22. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tran e Min'n i Aliɛ'n i Cɛn dilɛ'n i bo ɔ? (b) ?Ngue yɛ ndɛ tre 6 nin 7 nga bé bá lɛ'n bé wá yíyí nun ɔn?\n21 Tran e Min'n i Aliɛ'n i Cɛn dilɛ'n i bo afuɛ nuan kwlaa nun. Afuɛ 33 nun Nizan i le 14 nun'n, Zezi kpɛli like kun yolɛ ba. Biblu'n flɛ i kɛ \"e Min'n i aliɛ'n.\" (1 Korɛntfuɛ Mun 11:20; Matie 26:26-28) Be flɛ i ekun kɛ Zezi i wie'n i Wla Kpɛnlɛ Cɛn. Zezi kpɛli i ba fa ukali i akoto mun nin Klistfuɛ kpa nga be sin lɔ'n bé bá'n, naan be wla kpɛn su titi kɛ, kɛ mɔ w'a yoman sa tɛ lele ɔ fa wuli'n ti'n, ɔ fɛli i nguan'n ɔ kpɔli be ti. Zezi wlali be su nun kɛ: \"An yo i kɛ nga ń yó i yɛ'n sa, maan amun wla kpɛn n su.\" (Lik 22:19) Kɛ yo e Wla kpɛnlɛ aɲia'n, e wla fiman klolɛ mɔ Zoova nin Zezi be yili i nglo e ti kpɔlɛ nun'n, i su. E kwla tran Zezi i wie'n i Wla Kpɛnlɛ aɲia mɔ be yo i afuɛ nuan kwlaa'n i bo naan y'a kle kɛ e si e ti kpɔlɛ tɛ'n i su ye. *\n22 E ti kpɔlɛ like mɔ Zoova mannin e'n, ɔ ti like kun m'ɔ leman wunsu ɔ. (2 Korɛntfuɛ Mun 9:14, 15) Cɛlɛ like sɔ m'ɔ leman wunsu'n, be nga be wuli'n bɔbɔ be kwla ɲan su mmlusuɛ wie. Ndɛ tre nga ɔ́ bá lɛ'n ɔ́ wá yíyí i sɔ liɛ'n nun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/biblun-kle\/ti-kp%C9%94l%C9%9B-t%C9%9B-zezi-i-t%C9%9B\/","date":"2016-10-24T16:24:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988719646.50\/warc\/CC-MAIN-20161020183839-00520-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3357,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.314,"stopwords_ratio":0.402,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Kɛ be se kɛ be klo Ɲanmiɛn'n i bo'n yɛle benin?\n?Wafa sɛ yɛ a kwla yo sa nga mɔ maan Ɲanmiɛn kló ɔ titi'n niɔn?\n?Mmlusuɛ benin yɛ Zoova fá mán be nga be yo sa nga be yo ɔ be si kɛ ɔ klo be'n niɔn?\n1, 2. ?Nin yɛ e kwla ɲan fiawlɛ kpa kun andɛ ɔ?\nMAAN e se kɛ, a su nanti kɔ́ lika. Kpɛkun á nían ɔn, ɲanmiɛn'n su lu tritri kpa, ɔ kpa sin, yɛ ɔ kpla, aunmuan'n kusu fitaman aɔwi. Kpɛkun ɔn, nzue'n yɛ ɔ su tɔ kpa yɛ. Á kplí kó kúnndɛ fiawlɛ ɔ, a ɲɛnmɛn i. Kpɛkun á nían atin nuan ɔn, fiawlɛ kpa kun yɛ. Kɛ a wlu nun'n, a wun kɛ i nun tranlɛ yo fɛ. Nanwlɛ, fiawlɛ sɔ'n mɔ a ɲɛn i'n, ɔ yo ɔ fɛ dan kpa!\n2 Kɛ blɛ nga e o nun yɛ'n ti kekle sɔ ɔ. Afin mɛn'n su yo tɛ kpa kɔ́ i ɲrun. Sanngɛ, ɔ le fiawlɛ kun m'ɔ kwla sasa e naan mɛn'n w'a diman e mlɔnmlɔn ɔn naan anannganman nguan'n w'a fiman e sa ɔ. ?Ngue like yɛle i sɔ'n? Nian like nga Biblu'n kle'n: 'Ɔ fata kɛ sran sɔ'n se Anannganman kɛ: \"A ti min fiawlɛ, a ti min fiawlɛ sua, a ti min Ɲanmiɛn, ɔ su yɛ n fa n wla'n n gua ɔ!\"'—Jue Mun 91:2.\n3. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Zoova yo e fiawlɛ ɔ?\n3 Ɔ bɔbɔ nian! Zoova m'ɔ ti nglo nin asiɛ'n be Yifuɛ'n nin be Siefuɛ'n, ɔ kwla yo e fiawlɛ m'ɔ sasa e'n. Zoova kwla sasa e, afin i tinmin liɛ'n ti dan tra sa ng'ɔ kwla tɔ e su'n, i ta liɛ'n. Sɛ bɔɔ sa sɔ'n kan e'n, Zoova kwla nunnun i sin sa tɛ'n kwlaa. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Zoova yo e fiawlɛ ɔ? Ɔ fata kɛ e lafi i su. Asa ekun'n, Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla e fanngan se kɛ: 'An yo sa nga an yo ɔ an si kɛ Ɲanmiɛn klo amun'n.' (Zid 21) Ɛɛn, ɔ fata kɛ e yo sa kwlaa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n, naan klolɛ m'ɔ e nin e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n e klo e wun'n, w'a ka lɛ tititi. I liɛ'n, e kwla lafi su kɛ ɔ́ yó e fiawlɛ. ?Sanngɛ, é yó sɛ naan e nin Ɲanmiɛn y'a klo e wun?\nKLOLƐ NGA ƝANMIƐN KLO E'N MAAN E WUN I WLƐ NAAN E SI I YE\n4, 5. ?Wafa nga Zoova yili klolɛ m'ɔ klo sran mun'n i nglo'n, i wie yɛle benin?\n4 Kɛ ɔ ko yo naan y'a yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n, ɔ fata kɛ e wun wafa nga Zoova yi klolɛ m'ɔ klo e'n i nglo'n, i wlɛ kpa. Ninnge nga Biblu'n kle be'n mɔ fluwa nga w'a uka ɔ mɔ w'a si be'n, bu be akunndan nian. Zoova m'ɔ ti e Yifuɛ'n, ɔ fali asiɛ'n mannin e kɛ e fa yo e tranwlɛ. Ɔ fali aliɛ nin nzue, ɔ nin ninnge kɛ sika ɔkwlɛ, ɔ nin aaba, ɔ nin jɛtɛ ufue, ɔ nin blalɛ, ɔ nin yɔbuɛ kpakpa mun sa'n, ɔ nin nnɛn fanunfanun, ɔ nin lika nin like klanman wafawafa nga e kwla nian be'n, be kpanngban fa yili asiɛ'n piɛ. Ɲanmiɛn fali Biblu'n m'ɔ fin i'n, ɔ boli i dunman'n kleli e, kpɛkun ɔ yiyili sran'n i wafa nga ɔ ti'n i nun kleli e. Asa ekun'n, Ɲanmiɛn i Ndɛ'n kle e kɛ ɔ sunmɛnnin i Wa kunngba cɛ'n asiɛ'n su wa, yɛ ɔ yacili i lɛ maan e dunman nun ti'n, ɔ wunnin ɲrɛnnɛn kpɛkun ɔ wuli. (Zan 3:16) ?Like sɔ mɔ Ɲanmiɛn mannin e'n ti'n ngue yɛ e kwla ɲɛn i ɔ? Ɔ yo maan e wla o su kɛ é ɲán like ɲɛnmɛn kun e ɲrun lɔ.\n5 E wla m'ɔ o su kɛ é ɲán like kun e ɲrun lɔ'n, ɔ fin like kun ekun mɔ Ɲanmiɛn yoli'n. Zoova takali Mɛsi i Sielɛ m'ɔ ti awa kun'n, ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ ka kan'n, awa sɔ'n wá núnnún afɛ'n kwlaa, kpɛkun ɔ́ yó maan asiɛ'n káci mɛn klanman kun. Nian! É kwlá dí fɔundi nin aklunjuɛ lɔ tititi. (Jue Mun 37:29) Kɛ é sé yɛ'n, Ɲanmiɛn kleli e atin naan y'a di mɛn'n i kpafuɛ'n dɔ nga su. Ɔ yoli ekun maan e kwla srɛ i blɛ kwlaa nin lika kwlaa nun. I kwlaa ngalɛ'n, ɔ ti klolɛ mɔ Zoova yili i nglo sran'm be wunmuan'n be lika'n, ɔ nin nga ɔ yili i nglo sran'm be lika be tinuntinun'n, i bue kan.\n6. ?Wafa sɛ yɛ á yí i nglo kɛ klolɛ mɔ Zoova klo wɔ'n a si i ye ɔ?\n6 Kosan cinnjin kpa nga ɔ fata kɛ a bu su akunndan'n yɛ: ?Wafa sɛ yɛ n kwla si klolɛ mɔ Zoova klo min'n i ye ɔ? Sran kpanngban bé tɛ́ su kɛ: \"?Ɔ fata kɛ n klo Zoova wie?\" ?Akunndan sɔ'n yɛ a bu ɔ? Zezi seli kɛ mmla'm be nun dan kpafuɛ'n yɛ: 'Klo ɔ Min Ɲanmiɛn'n kpa, fa ɔ wla'n kwlaa guɛ i su, maan wɔ akunndan'n kwlaa trɛn i su.' (Matie 22:37) Nanwlɛ, ninnge nga be ti yɛ ɔ fata kɛ a klo Zoova'n, be sɔnnin kpa. ?Sanngɛ, sɛ ɔ yo ɔ kɛ a klo Zoova'n, nn i sɔ'n kle kɛ a klo i kpa sakpa naan a fa ɔ wla'n kwlaa guɛ i su, naan ɔ akunndan'n kwlaa o i su?\n7. ?Sɛ ɔ waan a klo Ɲanmiɛn'n, i sɔ'n kle kɛ a klo i sakpa? Yiyi nun.\n7 Kɛ nga Biblu'n fa kan'n sa'n, klolɛ mɔ e waan e klo Ɲanmiɛn'n, nán kɛ klolɛ ngbɛn sa ɔ. Nanwlɛ, kannzɛ bɔbɔ'n, ɔ ti cinnjin kɛ e klo Zoova'n, sanngɛ i sɔ'n ti klolɛ mɔ e fa klo Zoova kpa'n i bo bolɛ ngbɛn. Waka mma wie'm be klun mma nga be lua'n yɛ maan waka'n fi yɛ ɔ su mma ɔ. Ɔ maan waka mma'n i klun mma sɔ'n ɔ ti waka ng'ɔ su mma'n i bo bolɛ'n ngbɛn. I kunngba'n niɔn, sɛ ɔ yo ɔ kɛ a klo Ɲanmiɛn Zoova'n, i sɔ'n ti i klolɛ kpa'n i bo bolɛ ngbɛn. Biblu'n kle kɛ: 'Ɲanmiɛn i klolɛ'n yɛle kɛ e fɛ i ndɛ'n su, i ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yoman ya.' (1 Zan 5:3) Sɛ a klo Ɲanmiɛn sakpa'n, ɔ fata kɛ be wun i su mma'n. Yɛle kɛ, ɔ fata kɛ be wun i sɔ liɛ'n ninnge nga a yo be'n, be nun.—Kanngan Matie 7:16-20 nun.\n8, 9. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ klolɛ mɔ Ɲanmiɛn klo e'n e si su ye ɔ?\n8 Kɛ e fa Ɲanmiɛn i ndɛ'n nin i mmla'm be su'n, e kle kɛ e klo i. I sɔ liɛ'n i yolɛ yoman ya. Zoova i mmla'm be timan trɔ m'ɔ tin e su ɔ, sanngɛ be yo maan e mɛn dilɛ'n yo kpa, e di aklunjuɛ, kpɛkun i sɔ'n jɔ e klun. (Ezai 48:17, 18) Kɛ e nian atin nga Zoova kle e'n su e nanti'n, e kle e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n kɛ e si like kwlaa nga ɔ yo mannin e'n, i su ye. Nga m'ɔ ti tɛ kpa'n, yɛle kɛ andɛ mɛn'n nun'n, sran nga be si i sɔ ye liɛ'n b'a sɔnman mlɔnmlɔn. E kunndɛman kɛ é yó kɛ Zezi i blɛ sufuɛ wie mun mɔ b'a siman ye'n be sa. Zezi yoli kokowefuɛ blu be juejue, sanngɛ be nun kunngba cɛ yɛ ɔ sɛli i sin ɔ wa lɛli i ase ɔ. (Lik 17:12-17) Nanwlɛ, e kunndɛ kɛ é sɔ́nnzɔn be nun sran nga ɔ sili ye'n, sanngɛ e su yoman kɛ be ngwlan nga b'a siman ye'n be sa!\n9 ?Sɛ ɔ ti sɔ'n, Zoova i mmla benin mun yɛ ɔ fata kɛ e nian be su e nanti ɔ? E wunnin wie mun fluwa nga nun, sanngɛ maan e flan be nun wie'm be nun. Ɲanmiɛn i mmla'n i su falɛ'n yó maan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n.\nFA Ɔ WUN MANTAN ZOOVA KPA TITI\n10. Like nga ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ, e suan Ɲanmiɛn Zoova su like titi'n, an yiyi nun.\n10 Sɛ ɔ waan á fá ɔ wun mántan Zoova kpa titi'n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ a si i su like. Ɔ ti like kun m'ɔ fataman kɛ a yaci i yolɛ ɔ. ?Sɛ kɔnguɛ a o gua su naan ayrɛ o nun dan'n, naan a su tɔn sin'n, á yáci sin sɔ'n i lɛ naan ɔ kan ase blɛblɛ naan ɔ nuan? Cɛcɛ. Á wláwlá sin'n nun yɛ á úka yie'n su naan w'a jue kpa titi naan a kwla tɔn sin sɔ'n. Afin sin sɔ'n ti ɔ nguan like! Kɛ nga yie'n yo mɔ sin'n jue kpa'n sa'n, i kunngba'n, kɛ a 'si Ɲanmiɛn kpa'n,' i sɔ'n yo maan a klo Zoova dan kpa titi.—Nyanndra Mun 2:1-5.\n11. ?Ta benin yɛ Zezi i like klelɛ'n ɲɛnnin i i sɔnnzɔnfuɛ'm be su ɔ?\n11 Zezi kunndɛ kɛ i sɔnnzɔnfuɛ'm be klo Zoova nin Ɲanmiɛn Ndɛ'n i nun nanwlɛ ndɛ cinnjin kpa'n titi naan klolɛ sɔ'n yo kɛ sin wie m'ɔ jue kpa'n sa. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'm be ndɛ nga be klɛli i Ebre aniɛn nun'n, mɔ be kpɛnnin su Zezi i lika'n, kɛ be cɛnnin Zezi'n, ɔ kannin be ndɛ kleli i sɔnnzɔnfuɛ nɲɔn. ?Ɔ yoli be sɛ? Be seli kɛ: '?Kɛ ɔ́ kán ndɛ klé e m'ɔ́ yíyí Ɲanmiɛn Ndɛ nga be klɛli'n nun klé e atin'n nun lɔ'n, ɔ yo e fɛ dan nɛ́n i ɔ?'—Lik 24:32.\n12, 13. (a) ?Andɛ sran'm be sunman lika be Ɲanmiɛn klolɛ nin Biblu'n nun ndɛ nanwlɛ'n i klolɛ'n b'a yo sɛ? (b) ?É yó sɛ naan e Ɲanmiɛn klolɛ'n w'a wieman?\n12 Kɛ i klikli nun a suannin like nga Biblu'n kle i sakpasakpa'n, a wunnin i kɛ sɛ aklunjuɛ'n nin juejue yolɛ'n, ɔ nin Ɲanmiɛn klolɛ'n be ti sin'n, nn ɔ jueli ɔ awlɛn'n nun lɔ. ?Nɛ́n i ɔ? Nanwlɛ, kɛ ɔ yoli sran kpanngban be sɔ wie ɔ. Junman nga w'a ka'n yɛle kɛ a yo naan Ɲanmiɛn klol�� dan sɔ'n w'a wieman, sanngɛ maan ɔ trɛ. E kunndɛman kɛ é fá andɛ sran'm be ajalɛ'n su. Zezi seli kɛ: 'Sran kpanngban be sran klolɛ'n ɔ́ wíe.' (Matie 24:12) ?Á yó sɛ naan klolɛ mɔ a klo Zoova nin Biblu'n nun nanwlɛ ndɛ'n b'a wieman?\n13 Suan Ɲanmiɛn Zoova nin Zezi Klist be su like titi. (Zan 17:3) Bu like nga a suɛn i Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun'n i su akunndan kpa. I sɔ yolɛ nun'n, usa ɔ wun kɛ: '?Ngue like yɛ i sɔ'n kle min Ɲanmiɛn Zoova su ɔ? ?Wafa sɛ yɛ i sɔ'n yo maan n klo Zoova kpa, mɔ min akunndan'n kwlaa o i su, mɔ n fa min wla'n kwlaa guɛ i su ɔ?' (Kanngan 1 Timote 4:15 nun.) Kosan sɔ'm be su akunndan bulɛ'n yo maan e klo Zoova kpa yɛ e wun blibli e dan kpa kɛ b'a trɔ e awlɛn'n nun sin sa.\n14. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ'n kwla uka e naan y'a klo Ɲanmiɛn kpa titi ɔ?\n14 Like kun ekun m'ɔ kwla uka ɔ naan klolɛ mɔ a klo Zoova'n w'a yo kɛ sin m'ɔ jue kpa'n sa'n, yɛle i srɛlɛ titi'n. (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:17) Fluwa nga i ndɛ tre 17 nun'n e wunnin i kɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ'n ti nanndoliɛ like kun yɛ ɔ mannin e ɔ. Yalɛ kokolɛ titi'n yo maan klɔ sran'm be janvuɛ tralɛ'n yo tankaan kpa. I kunngba'n, Zoova srɛlɛ titi'n yo maan e nin i e janvuɛ tralɛ'n i bo'n wla ase kpa. Ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yo naan e Ɲanmiɛn srɛlɛ'n w'a yoman e nuan bui su ndɛ ngbɛn kanlɛ sa. Kɛ é kán ndɛ klé Zoova'n, ɔ fata kɛ ɔ yo kɛ wafa nga ba kun kan ndɛ kle i si m'ɔ klo i kpa'n sa. Nanwlɛ, e kunndɛ kɛ é kán ndɛ klé Ɲanmiɛn aɲinyiɛ su, sanngɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e kan ndɛ nga ɔ o e awlɛn'n nun lɔ'n nanwlɛ su. (Jue Mun 62:9) Nanwlɛ, Biblu'n nun like nga e bɔbɔ e suan'n, ɔ nin e klun mɔ e tu e kan e klun ndɛ e kle Ɲanmiɛn'n, be ti cinnjin kpa e Ɲanmiɛn sulɛ nun. Kpɛkun, be uka e maan e yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n.\nDI AKLUNJUƐ ƝANMIƐN SULƐ NUN\n15, 16. ?Ngue ti yɛ ɔ ti kpa kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ'n i jasin fɛ'n i bolɛ junman'n ɔ yo e cenjele like nin e like kpa ɔ?\n15 Biblu'n nun like suanlɛ'n nin Ɲanmiɛn srɛlɛ'n be ti e Ɲanmiɛn sulɛ nun like m'ɔ fata kɛ e bɔbɔ e yo ɔ. Sanngɛ siɛn'n, maan e fa e ɲin sie i e Ɲanmiɛn sulɛ'n i nun like kun ekun mɔ e yo i nzra nun'n i su: yɛle e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i ndɛ mɔ e kan kle e wiengu mun'n. ?W'a dun mmua kan Biblu'n nun nanwlɛ ndɛ'n i wie w'a kle ɔ wiengu mun'n? Sɛ ɔ ti sɔ'n, nn a dili cenjele junman kun. (Lik 1:74) Kɛ é kán Ɲanmiɛn Zoova su ndɛ nanwlɛ nga e suannin'n é klé e wiengu mun'n, nn e su di Ɲanmiɛn Sielɛ'n i jasin fɛ'n i bolɛ junman cinnjin kpa mɔ be fa wlɛli i Klistfuɛ kpa'm be sa nun'n i wie.—Kanngan Matie 24:14 nin 28:19, 20 nun.\n16 Akoto Pɔlu buli i Ɲanmiɛn junman dilɛ'n i like dan ti, ɔ fa sunnzunnin aɲanbeun ninnge kpakpa mun. (2 Korɛntfuɛ Mun 4:7) Ɲanmiɛn Zoova nin ninnge nga i waan ɔ́ yó be'n, be jasin fɛ'n i bolɛ'n ti junman nga a kwla di'n, be nun kpafuɛ'n. Afin Miɛn nga a di i junman'n, yɛ ɔ ti miɛn'm be kwlaa be nun kpafuɛ'n niɔn. Kpɛkun, mmlusuɛ nga a ɲɛn i junman sɔ'n i dilɛ nun'n, ɔ leman wunsu. Junman sɔ'n i dilɛ'n maan a uka sran nga be awlɛn'n ti kpa'n naan b'a fa be wun b'a mantan e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n kpa, naan b'a bo anannganman nguan'n i atin'n i falɛ bo! ?Junman benin yɛ ɔ kwla jɔ ɔ klun tra ngalɛ'n niɔn? Asa ekun'n, Zoova nin i Ndɛ'n be jasin fɛ'n i bolɛ'n yo maan ɔ bɔbɔ ɔ Ɲanmiɛn sulafilɛ taka kpa, kpɛkun a klo Ɲanmiɛn kpa titi. Yɛ ɔ ɲin mɔ a mian su Zoova'n, i ɲin kpaman su. (Ebre Mun 6:10) Junman sɔ'n i dilɛ kpa titi'n, ɔ uka ɔ naan w'a yo sa nga a yo ɔ a si kɛ Ɲanmiɛn klo wɔ'n.—Kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 15:58 nun.\n17. ?Ngue ti yɛ jasin fɛ'n bolɛ'n ti junman m'ɔ fata kɛ be jran su be di i ndɛndɛ andɛ ɔ?\n17 Nán maan ɔ wla fi su kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ'n i jasin fɛ'n i bolɛ'n ti junman kun m'ɔ fata kɛ e jran su e di i ndɛndɛ ɔ. Biblu'n se kɛ: 'Kan Ɲanmiɛn ndɛ'n jran su kpa kle sran mun maan be wun i wlɛ.' (2 Timote 4:2) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e jran su kpa e bo jasin fɛ'n i ndɛndɛ andɛ ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ'n se e kɛ: 'Anannganman i cɛn dan'n w'a mantan koko, ɔ ba ndɛndɛ kpa, w'a mantan koko.' (Sofoni 1:14) Ɛɛn, blɛ nga Zoova wá núnnún mɛn tɛ kain nga'n, ɔ su mantan koko kpa. Ɔ fata kɛ be bo i sɔ liɛ'n i ndolo kle sran mun! Ɔ fata kɛ sran'm be wun i wlɛ kɛ andɛ yɛ ɔ ti mɔ be fa Zoova yo be Famiɛn'n niɔn. Mɛn'n i awieliɛ cɛn'n 'su sɛnmɛn i wun.'—Abakik 2:3.\n18. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nin Klistfuɛ kpa mun e yia e su Zoova ɔ?\n18 Zoova kunndɛ kɛ e nin Klistfuɛ kpa mun e yia e su i. I sɔ ti yɛ i Ndɛ'n se e kɛ: 'Maan e bu e wiengu'm be akunndan e wla be fanngan naan be klo be wun yɛ be yo sran ye. Nán maan e yaci yialɛ'n kɛ sran wie'm be yo'n sa. Sanngɛ maan e yia e tu e wun fɔ. Siɛn'n mɔ an wun kɛ e Min'n i cɛn'n su mantan'n, an yo i sɔ tra su.' (Ebre Mun 10:24, 25) Kɛ e nin be nga e nin be lafi Ɲanmiɛn su'n e yia Klistfuɛ aɲia'm be bo'n, i sɔ'n ti like kpa kun m'ɔ yo maan e manman e Ɲanmiɛn mɔ e klo i kpa'n, yɛ e su i. Kpɛkun e wla e wiengu fanngan yɛ e man e wun afɔtuɛ wie.\n19. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo naan klolɛ'n w'a yo dan Klistfuɛ'm asɔnun'n nun ɔn?\n19 Kɛ e nin Zoova i sufuɛ mun e yia'n, e yo maan e klo e wun dan kpa, kpɛkun janvuɛ nga e trɛ i asɔnun'n nun'n, ɔ tra kpa. Ɔ ti cinnjin kpa kɛ e fa e ɲin sie i e wiengu'm be nzuɛn kpa'n su, kɛ nga Zoova bɔbɔ yo'n sa. Nán maan e bu i kɛ e niaan'm be su fɔnman kaan sa le. Nán e wla fi su kɛ nán e ngba yɛ y'a tin Ɲanmiɛn ninnge'm be nun ɔn. Kpɛkun, e kwlaa e fɔn. (Kanngan Efɛzfuɛ Mun 4:32 nun.) Maan e fa e wun mantan be nga be klo Zoova dan'n be kpa, i liɛ'n e bɔbɔ é yó kpa titi Ɲanmiɛn sulɛ'n nun. Sakpa, sɛ e nin e niaan mun e su Zoova likawlɛ'n, é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n. ?Wafa sɛ yɛ Zoova yra be nga be su i nanwlɛ su'n, mɔ be yo sa nga be yo ɔ be si kɛ ɔ klo be'n, be su ɔ?\nMIAN Ɔ ƝIN ƝAN \"NGUAN SAKPA\"\n20, 21. ?Ngue yɛle 'nguan sakpa'n'? ?Yɛ ngue ti yɛ like sɔ mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n, ɔ yo ɲɛnmɛn ɔn?\n20 Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ'm be suyralɛ like nga ɔ man be'n, yɛle nguan'n. ?Sanngɛ, nguan'n i wafa beninfuɛ'n? ?Dɔ nga su'n, a le nguan sakpa? Sran kpanngban bé sé kɛ nán kosan m'ɔ fata kɛ be usa ɔ, afin i su tɛlɛ'n ti weiin. Yɛle kɛ e lo wunmiɛn, e di aliɛ, kpɛkun e nɔn nzue. Nanwlɛ, i sɔ'n kle kɛ e o nguan nun. Kpɛkun, kɛ e klun ko jɔ kpa'n, e kwla se kɛ: \"Nanwlɛ, n su di mɛn sakpa!\" Sanngɛ, Biblu'n kle kɛ sɛ e niɛn i kpa'n, andɛ'n, sran fi diman mɛn sakpa.\n21 Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla e fanngan kɛ e 'ɲan nguan sakpa.' (1 Timote 6:19) Ndɛ mma sɔ'n kle kɛ 'nguan sakpa'n,' ti e ɲrun lɔ like mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i ɔ. Nanwlɛ, kɛ fɔ'n su traman e nun kun'n, é dí mɛn kɛ nga ɔ nin i fata kpa'n sa, afin é dí mɛn kɛ nga Ɲanmiɛn fa sunnzunnin i bo bolɛ nun'n sa. Kɛ é trán asiɛ m'ɔ́ káci lika klanman'n i su aunkpinndiɛ nin fɔundi, ɔ nin aklunjuɛ nun'n, yɛ é ɲán 'nguan sakpa,' mɔ yɛle anannganman nguan'n niɔn. (1 Timote 6:12) ?Nán like ɲɛnmɛn yɛ e wla o su sɔ lɛ ɔ?\n22. ?É yó sɛ naan y'a 'ɲan nguan sakpa'n'?\n22 ?Wafa sɛ yɛ e kwla 'ɲan nguan sakpa' ɔ? Kɛ Pɔlu kán nguan sakpa'n i ndɛ'n, ɔ seli Klistfuɛ'm be kɛ 'be yo sa ng'ɔ ti kpa'n, yɛ be yo sran ye, i sɔ'n yɛ ɔ ti aɲanbeun kpa'n niɔn.' (1 Timote 6:18) Ɔ maan, e wun i lɛ kɛ sɛ e nian like nga e suɛn i Biblu'n nun i su e nanti'n, yɛ e kwla ɲan nguan sakpa ɔ. ?Sanngɛ i lɛ nun'n, Pɔlu seli kɛ sa kpa nga e yo'n i akatua'n yɛle \"nguan sakpa\"? Cɛcɛ, afin like ɲɛnmɛn sɔ'n fin 'ye nga Ɲanmiɛn yo e'n i dan' m'ɔ ti sakpa'n. (Rɔmfuɛ Mun 5:15) Sanngɛ, ɔ yo Zoova fɛ kɛ ɔ́ yrá be nga be su i nanwlɛ su'n be su. Ɔ klo kpa kɛ a ɲan \"nguan sakpa.\" Be nga be yo sa nga be yo ɔ be si kɛ Ɲanmiɛn klo be'n, be kwla lafi su kɛ bé ɲán anannganman nguan aklunjuɛ nin fɔundi dilɛ nun.\n23. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n niɔn?\n23 Ɔ fata kɛ e tinuntinun e usa e wun kɛ: '?Wafa nga Ɲanmiɛn seli Biblu'n nun kɛ be su i'n, i su yɛ n nian n su i ɔ?' Sɛ cɛn kwlaa e wun i wlɛ kɛ wafa nga Ɲanmiɛn seli kɛ be su i'n yɛ e nian su e su i'n, i liɛ'n e kwla si kɛ e o atin kpa'n su. E kwla lafi su kpa kɛ Zoova ti e fiawlɛ. Mɛn tɛ kain nga i awieliɛ blɛ nga nun'n, Zoova sásá i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun. Asa ekun'n, Zoova dé e naan y'a wlu mɛn uflɛ klanman kpa mɔ w'a mantan koko kpa yɛ'n i nun. Nanwlɛ, blɛ sɔ nun'n, é wun wá ɲrɛ́n e dan kpa! Kɛ é wún i kɛ blɛ kasiɛn nga nun e fali ajalɛ kpafuɛ'n, ɔ́ yó e fɛ dan kpa! Sɛ a fa ajalɛ sɔ'n andɛ'n, á ɲán \"nguan sakpa\" yɛle kɛ mɛn dilɛ nga Ɲanmiɛn Zoova sunnzunnin kɛ sran'm be di'n, á dí i tititi!\nSUAN LIKE UFLƐ EKUN\nBiblu'n su uka sran miliɔn kpanngban naan b'a wun kosan cinnjin nga sran'm be fa usa be wun'n be bo. ?A kunndɛ kɛ ɔ uka wɔ wie?","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/biblun-kle\/tu-%C9%94-klun-klo-%C9%B2anmi%C9%9Bn-kpa\/","date":"2016-10-25T21:55:44Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988720380.80\/warc\/CC-MAIN-20161020183840-00477-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3491,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.307,"stopwords_ratio":0.413,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Mark fluwa'n i su fitilɛ Mark fluwa'n i su fitilɛ Zezi i junman ng'ɔ dili i asiɛ'n su wa'n i su ndɛ trele mɔ Mark klɛli'n i su fitilɛ. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie NG'Ɔ SINNIN'N NG'Ɔ BƐ I SIN'N FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran Mark fluwa'n i su fitilɛ Biblu'n nun fluwa'm be su fitilɛ video mun https:\/\/www.jw.org\/finder?docid=1001071805&wtlocale=AO&srcid=share Wawle mailto:?body=Mark fluwa'n i su fitilɛ%0a%0ahttps%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Ffinder%3Fdocid%3D1001071805%26wtlocale%3DAO%26srcid=share&subject=Mark fluwa'n i su fitilɛ https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001071805\/univ\/art\/1001071805_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/video-mun\/biblu-nun-fluwa-su-fitil%C9%9B\/mark-fluwa\/","date":"2016-10-27T11:48:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721268.95\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00237-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9992652535,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9992652535438538}","num_words":84,"character_repetition_ratio":0.159,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.309,"stopwords_ratio":0.333,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1, 2. ?Nin yɛ Samiɛli yiali Izraɛlifuɛ mun ɔn? ?I sɔ blɛ nun'n, lika'n ti sɛ lɔ? ?Yɛ ngue yɛ ɔ fata kɛ be wun i wlɛ ɔ?\nWAWA blɛ'n w'a ɔ i ɲrun lɔun kpa. Fie'm be su ble'n w'a blo klanman kpa. Ɔ kɛ i kpɛlɛ siɛn'n. Sɛ ɔ ti andɛ'n, nn é sé kɛ e o Mɛ annzɛ Zuɛn anglo'n nun. Blɛ sɔ'n nun yɛ Samiɛli m'ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'n mɔ i kunngba'n ti jɔlɛ difuɛ i osu w'a cɛ'n, ɔ yiali Izraɛlifuɛ mun Gilgali klɔ'n su ɔ. B'a gua bliin. Samiɛli jin lɛ diin, ɔ nian be ɲrun siin.\n2 Izraɛlifuɛ'm be jrannin Samiɛli wun tɔkii kɛ ɔ sie sran kun be su naan ɔ yo be su famiɛn. Nanwlɛ, i sɔ mɔ be yoli'n kle kɛ be yili Ɲanmiɛn mɔ i yɛ ɔ ti be Siefuɛ'n nin i nuan ijɔfuɛ Samiɛli be blo. Yɛle kɛ Zoova bɔbɔ ba'n yɛ be kloman kɛ ɔ yo be famiɛn kun ɔn. Sa tɛ kpa yɛ be yoli i lɛ ɔ. Sanngɛ be wunmɛn i wlɛ. ?Ngue like yɛ Samiɛli yó naan b'a wun kɛ like nga be yoli'n ti tɛ ɔ?\nSamiɛli i kaan nun'n, w'a yoman kɛ i wiengu mun sa, ɔ lafili Zoova su. I sɔ'n ti ajalɛ kpa.\n3, 4. (a) ?Ngue ti yɛ Samiɛli boli i gbanflɛn blɛ'n su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ wafa nga Samiɛli lafili Ɲanmiɛn su'n ɔ kwla uka e andɛ ɔ?\n3 Yɛ Samiɛli seli Izraɛlifuɛ'm be kɛ: \"M'an yo kpɛnngbɛn. N ti'n w'a bo je.\" I ti'n mɔ w'a kpa fuaii'n kle kɛ w'a yo kpɛnngbɛn sakpa. Ɔ seli ekun kɛ: \"Ń síe amun'n, wuun n ti gbanflɛn kan lele yɛ w'a fa ju ndɛ yɛ.\" (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Sakpa, Samiɛli w'a yo kpɛnngbɛn. Sanngɛ i wla te kpɛn i gbanflɛn kan blɛ nun'n su kpa. Ajalɛ nga ɔ fali be blɛ sɔ nun'n ti'n, lele m'ɔ́ fá yó kpɛnngbɛn'n ɔ nin i Ɲanmiɛn Zoova be afiɛn'n mantannin kpa.\n4 Samiɛli i wiengu'm b'a lafiman Ɲanmiɛn su kpa yɛ b'a suman Ɲanmiɛn nanwlɛ su. Sanngɛ Samiɛli miɛnnin i ɲin fɛli i wun mantannin Ɲanmiɛn cɛn kwlakwla. Andɛ kusu i kunngba'n niɔn. Mɛn nga nun sran'm be lafiman Ɲanmiɛn su yɛ sa tɛtɛ ngunmin sa yɛ be yo ɔ. Ɔ maan Ɲanmiɛn sulafilɛ'n timan pɔpɔ manman e. (An kanngan Lik 18:8 nun.) É wá kán wafa nga Samiɛli i ajalɛ'n kwla uka e'n, i ndɛ. Maan e bo i bo i bakan nun.\n'Samiɛli kan'n di i junman'n Zoova i ɲrun'\n5, 6. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Samiɛli i bakan blɛ'n yoli i liɛ ngunmin ɔn? ?Ngue ti yɛ Ani nin Ɛlkana be si kɛ sɛ be yaci be wa'n Silo lɔ'n, ɔ́ ɲán sran níɛn i lika ɔ?\n5 Samiɛli i bakan blɛ'n yoli i liɛ ngunmin. Afin kɛ i nin Ani kpɛli i ɲɔnflɛn'n, ɔ nin Ɛlkana be fɛ i ɔli Ɲanmiɛn i tannin sua ng'ɔ o Silo lɔ'n nun. Kɛ a fɛ i Rama lɛ mɔ á fá jú lɔ'n, ɔ ti kilo 30. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn Samiɛli te yo bakan kpa. Kɔlɛ ɔ le afuɛ nsan. Be fɛ i ɔli lɔ kɛ ɔ ko di junman man Zoova naan ɔ yo i liɛ klonglo. * Sanngɛ nán kɛ Ɛlkana nin Ani be kloman be wa'n naan be waan bé yí i blo ti yɛ be fɛ i ɔli lɔ ɔ.\n6 Ani nin Ɛlkana be si kɛ sɛ be yaci be wa'n Silo lɔ'n, bé ɲán sran níɛn i lika. Kɛ mɔ Samiɛli nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ Eli yɛ bé dí junman'n, kɔlɛ Eli w'a dun mmua bu i kwlaa sɔ'n i akunndan. Asa'n, bla wie'm be di junman lɔ wie. Bla sɔ'm be nian be junman'n nun sɛsɛsɛ be di.\n7, 8. (a) ?Ngue ti yɛ afuɛ nuan kwlaa Samiɛli i si nin i nin be ko niɛn i osu ɔ? (b) ?Ajalɛ benin yɛ like nga Samiɛli i si nin i nin be yoli'n, ɔ kle siɛ nin niɛn mun andɛ ɔ?\n7 Ani nin Ɛlkana be si jrɛiin kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ fali ba sɔ'n mannin be ɔ. Afin Ani srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ mɛn i ba yasua kun. I waan sɛ Ɲanmiɛn yo sɔ'n, ɔ́ fá ba sɔ'n mɛ́n i naan ɔ yo i liɛ mlɔnmlɔn. I sɔ'n ti'n, afuɛ kwlaa kɛ Ani kɔ́ Silo lɔ'n, ɔ wu tralɛ kun mɛn i wa'n naan ɔ fa di junman Ɲanmiɛn i sua'n nun. E si kɛ, kɛ Samiɛli wun i si nin i nin'n, i wun blibli i. Afin be wlɛ i fanngan kpɛkun be kle i ngwlɛlɛ. Be se i kɛ nán maan ɔ fa junman'n kan ngowa afin nán sran ngba yɛ ɔ di junman lɔ ɔ. I sɔ'n kle kɛ ba'n, i ndɛ lo be kpa.\n8 Ba'm be talɛ nun'n, ajalɛ nga Ani nin Ɛlkana be fali'n, siɛ nin niɛn'm be kwla fa tu be wun fɔ nun andɛ. Yɛle kɛ titi'n, like nga be ko yo naan be mma'm b'a ɲan be sa ti like'n, yɛ be wla be wun ase be yo ɔ, sanngɛ be ɲin kpa Ɲanmiɛn sulɛfuɛ'n su. Sanngɛ Samiɛli i si nin i nin b'a yoman sɔ. Be liɛ'n, Ɲanmiɛn sulɛ'n yɛ be fa sieli i like kwlaa ɲrun ɔn. Atin sɔ mɔ be kleli be wa'n, ɔ kali su lele fa yoli kpɛnngbɛn.\n9, 10. (a) Wafa nga Ɲanmiɛn i tannin sua'n ti'n, an yiyi nun. ?Wafa sɛ yɛ Samiɛli bu Ɲanmiɛn i sua sɔ'n niɔn? (An nian ndɛ ng'ɔ o ja ngua lɔ'n nun wie.) (b) ?Junman nga Samiɛli di i Ɲanmiɛn i sua'n nun'n, be nun wie mun yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ andɛ gbanflɛn nin talua'm be kwla fɛ i ajalɛ'n su ɔ?\n9 Maan ɔ yo e kɛ Samiɛli w'a ɲin naan w'a ɔ wlanwlanlɛ kpɔlɛ nga be bo sin yia Silo klɔ'n be su sa. Kɛ ɔ o kpɔlɛ'm be su m'ɔ́ nían ja ngua wa'n, m'ɔ wun Ɲanmiɛn i tannin sua'n, ɔ yo i fɛ tratra su. Sua sɔ'n ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo. * Be kplannin i afuɛ kɔe 400 yɛ. Moizi yɛ ɔ niannin i kplanlɛ'n su ɔ. Blɛ sɔ nun'n, sran kwlaa wie ala mɔ i waan ɔ́ sú Zoova'n, saan sua sɔ'n nun yɛ ɔ́ kɔ́ ɔ.\n10 Kɛ Samiɛli ɲín kɔ́ nn ɔ́ kló Ɲanmiɛn i sua'n. I bɔbɔ wa klɛli i kasiɛn kɛ: \"Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, wuun Samiɛl kan'n kusu dí i junman'n [Zoova] i nyrun, ['efɔdu kun wlɛ i wun yɛ,' NW] i lɛn tannin'n ci i bo.\" (1 Sam. 2:18) Tralɛ sɔ m'ɔ leman sa'n, m'ɔ wlɛ i wun'n, ɔ kle kɛ ɔ uka Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun Ɲanmiɛn i tannin sua'n nun. Kannzɛ ɔ timan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ wie'n, sanngɛ ɔ di junman wie mun man Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun. I wie yɛle kɛ ɔ tike Ɲanmiɛn i tannin sua'n i awlo klun'n i anuan mun nglɛmun kwlakwla, yɛ ɔ uka Eli. Nanwlɛ, Samiɛli klo Ɲanmiɛn i tannin sua'n i nun junman dilɛ. Sanngɛ sa wie sɛnngɛn i akunndan'n. Yɛle kɛ sran wie'm be yo sa tɛtɛ kpa Ɲanmiɛn i sua'n nun.\nW'a yoman be sa tɛtɛ mun wie\n11, 12. (a) ?Ngue ti yɛ Ɔfni nin Fine be yoli tete sa'n niɔn? (b) ?Sa tɛtɛ wafa benin mun yɛ Ɔfni nin Fine be yo be Ɲanmiɛn i sua'n nun ɔn? (An nian ndɛ ng'ɔ o ja ngua lɔ'n nun wie.)\n11 Eli le ba yasua nɲɔn. Be yɛle Ɔfni nin Fine. Samiɛli i gbanflɛn kan nun'n, be yoli tete sa i ɲin bo lɛ. Biblu'n kan be ndɛ se kɛ: \"Eli i mma'm be ti finfinfuɛ. Be bu-man [Zoova] like fi.\" (1 Sam. 2:12) Ndɛ sɔ'n kle kɛ, kɛ mɔ Ɔfni nin Fine be buman Zoova like fi'n i ti yɛ be ti finfinfuɛ'n niɔn. Be buman Zoova i mmla mɔ be ti sɛsɛ'n be like fi. I sɔ ti yɛ be yoli tete sa'n niɔn.\n12 Junman nga Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be di'n ɔ nin wafa nga ɔ fata kɛ be yi tɛ mun'n, Moizi Mmla'n yiyi i kwlaa nun. Nán ngbɛn ti yɛ ɔ yoli sɔ ɔ. Afin tɛ nga be yi be'n, be ti ninnge kwlaa nga Zoova yoli naan w'a kwla yaci sran'm be sa tɛ'n w'a cɛ be'n, be nzɔliɛ. Ɔ maan Izraɛlifuɛ'm be tɛ nga be yi be man Ɲanmiɛn'n ti'n, ɔ yaci be sa tɛ'n cɛ be, yɛ ɔ sɔ be nun, ɔ yra be su yɛ ɔ sie be. Sanngɛ Ɔfni nin Fine be wlawla be wiengu Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun maan be buman tɛ nga sran'm be yi man Ɲanmiɛn'n, be like fi. *\n13, 14. (a) ?Kɛ be nga be klo sa seiin yolɛ'n, be wunnin ninnge tɛtɛ nga sran wie'm be yo i Ɲanmiɛn i sua'n nun'n, wafa sɛ yɛ be wun yoli be ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Eli w'a yoman Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ nin siɛ kpa ɔ?\n13 Kɛ Samiɛli wunnin sa tɛtɛ sɔ mɔ be yo be'n, mɔ sanngɛ sran fi nin a fɛmɛn i wun ajalɛ'n, ɔ yoli i ya kpa. I ti'n, i wla'n boli i wun. Asa'n, ɔ wunnin yalɛfuɛ ɔ nin ɲrɛnnɛnfuɛ kpanngban mɔ be ba Ɲanmiɛn sua'n nun kɛ be cici be wla'n. Sanngɛ kɛ bé fín lɛ bé kɔ́'n, be wla guaman ase. Asa ekun'n, kɛ ɔ tili i kɛ Ɔfni nin Fine be nin bla nga be di junman Ɲanmiɛn sua'n nun'n be nun wie'm be la'n, ɔ yoli i ya kpeli nun. (1 Sam. 2:22) Atrɛkpa'n, Samiɛli lafili su kɛ Eli wá fá ajalɛ naan ninnge sɔ'm be wie.\nNanwlɛ, Eli i mma'm be sa tɛtɛ nga be yoli'n, ɔ yoli Samiɛli i ya kpa!\n14 Sran nga ɔ kwla yo naan Ɔfni nin Fine b'a yaci finfin sa'm be yolɛ'n yɛle Eli. Afin i yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'n niɔn. I yɛ ɔ nian ninnge kwlaa nga be yo i tannin sua'n nun'n i su ɔ. Asa'n, Ɔfni nin Fine be ti i mma mun. I sɔ'n ti'n, i yɛ ɔ fata kɛ ɔ tu be fɔ ɔ. Nanwlɛ, nán be bɔbɔ ngunmin yɛ be su yo be wun abɔlɛ ɔ. Sran kpanngban be fa be ayeliɛ tɛ'n i su afɛ'n wie. Sanngɛ kɛ ɔ yo naan Eli ijɔ be kɛ ng'ɔ nin i fata'n sa, naan ɔ kle kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ ɔ nin be si'n, i liɛ ng'ɔ́ yó'n yɛle i mma'm be ijɔlɛ nvɛɛ su'n. (An kanngan 1 Samiɛl 2:23-25 nun.) Ba'm be su kete be kɔ, yɛ sa nga be su yo i lɛ'n, w'a fa be w'a sie i wie'n i atin'n su. ?Ɔ maan sɛ be kan ndɛ kle be nvɛɛ su'n, ɔ́ yó be wun sa ye yɛ ɔ o lɛ?\n15. ?Ndɛ benin yɛ Zoova sunmannin i nuan ijɔfuɛ'n kɛ ɔ ko kan kle Eli ɔ? ?Kɛ Eli i awlobofuɛ'm be tili ndɛ sɔ'n, ngue yɛ be yoli ɔ?\n15 Lika'n i tɛ mɔ ɔ wa yoli kasiɛn'n ti'n, be to nun yɛbuɛ ɔ, ɔ toman. I sɔ ti'n, Zoova sunmannin i \"nuan ijɔfuɛ kun\" naan ɔ ko kan sa ng'ɔ́ wá jú'n, i ndɛ kle Eli. B'a boman Ɲanmiɛn i sran sɔ'n i dunman. Zoova sinnin sran sɔ'n i lika usali Eli kɛ: \"?Ɔ yo sɛ ti yɛ a bu ɔ mma'm be sran tra min nin-ɔn?\" Asa'n, Ɲanmiɛn seli Eli kɛ i mma'm bé wú le kunngba naan sa yalɛ wá tɔ́ Eli i awlo'n su. Asa ekun'n, Eli i awlo'n nin i akpasua'n be su jranman Ɲanmiɛn ɲrun yiman tɛ kun. Afin Ɲanmiɛn dé nanndoliɛ junman sɔ'n be sa nun. ?Kɛ Eli i awlobofuɛ'm be tili ndɛ sɔ'n, srɛ kunnin be yɛ be kacili be sa? Ɲanmiɛn Ndɛ'n seman kɛ be yoli sɔ.\n16. (a) ?Ndɛ benin mun yɛ Biblu'n kɛn i Samiɛli su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ndɛ sɔ'm be ti ndɛ fɛ ɔ?\n16 ?Sa tɛ yolɛ sɔ'n i ɲrun, ngue yɛ Samiɛli yoli ɔ? Samiɛli kleli ajalɛ kpa. Biblu'n kɛn i 1 Samiɛl 2:18 nun kɛ: \"Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, wuun Samiɛl kan'n kusu [nian nun] dí i junman'n\" klanman. I sɔ'n kle kɛ i nun nga Samiɛli te yo kaan bɔbɔ'n, Ɲanmiɛn sulɛ'n yɛ ɔ fa cicili i ti ɔ. Asa ekun'n, 1 Samiɛl 2:21 se kɛ: \"Kɛ Samiɛl ɔ́ dí [Zoova] i junman kɔ́'n, wuun ɔ́ nyín kɔ́.\" Ndɛ sɔ'n kle kɛ, kɛ ba'n ɲín kɔ́ nn ɔ nin i Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n, be afiɛn'n mántan kɔ́. Nanwlɛ, sran ng'ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn'n mantan sɔ'n, kannzɛ be nga be bo sin yiɛ i'n be nzuɛn'n sáci sɛ'n, i liɛ'n su saciman le.\n17, 18. (a) ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ gbanflɛn nin talua'n be kwla nian Samiɛli i ajalɛ'n su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ atin nga Samiɛli fali'n ti kpa ɔ?\n17 Samiɛli kwla se i wun kɛ sɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'n nin i mma'm be yo sa tɛ'n, nn i kusu kwla yo wie. Sanngɛ sɛ e wiengu'm be yo sa tɛ'n, ɔ wie be nga be le junman asɔnun'n nun'n bɔbɔ'n, nɛ́n i ti yɛ e kusu é yó wie ɔ. Andɛ Klistfuɛ gbanflɛn nin talua'm be nian Samiɛli i ajalɛ'n su. Be nianman be wiengu'm be ajalɛ tɛ'n su. Ɔ maan \"kɛ [bé] dí [Zoova] i junman kɔ́'n, wuun [bé] nyín kɔ́.\" Yɛle kɛ, kɛ bé ɲín kɔ́ nn be nin Zoova be afiɛn'n mántan kɔ́.\n18 ?Atin nga Samiɛli fali'n, i bo'n guali sɛ mɛnnin i? Biblu'n se kɛ: \"Samiɛl kan'n kusu ɔ nyin kɔ i nyrun. I wun yo [Zoova] ɔ nin sran'm be fɛ.\" (1 Sam. 2:26) Ndɛ sɔ'n kle kɛ sran'm be kloli Samiɛli i sa kpa. I li sran kpa mun yɛ be wa kloli i sa dan ɔn. Ba sɔ'n i ndɛnman su nantilɛ'n ti'n, Zoova kusu kloli kpa. Samiɛli bɔbɔ si kɛ Ɲanmiɛn su kwlá tranman lɛ nianman tete nga be bo i Silo lɔ'n. Saan ɔ́ fɛ́ i wun ajalɛ. Kusu sɛ i osu'n cɛ́ naan w'a yi i wun nglo o annzɛ sɛ ɔ su cɛman o, i lifuɛ'n ɔ wunmɛn i wlɛ. Sanngɛ kɔnguɛ kun'n, Zoova wa yili i wun nglo kleli i.\n'Sɛ ɔ waan á kán ndɛ ɔ, kan, n ti ɔ sufuɛ, n su o ɔ nuan bo'\n19, 20. (a) ?Kɔnguɛ kun mɔ Samiɛli su la lafi'n, sa benin yɛ ɔ juli ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Samiɛli nin Eli be trannin ɔn? (c) ?Wafa sɛ yɛ Samiɛli wunnin sran nga ɔ su flɛ i'n i wlɛ?\n19 Aliɛ njɛnniɛn'n su mantan. Ɲanmiɛn i tannin sua'n i kannin dan'n te kpaja. Lika'n ti bliin. Samiɛli lɛ i sua ba'n nun lɔ láfi. Ɔ́ tíe ɔ, be su flɛ i. Ɔ bu i kɛ Eli mɔ kpɛnngbɛn yolɛ ti ɔ wunman ase kpa kun'n yɛ ɔ su flɛ i ɔ. Yɛ i ja ngbɛn, ɔ́ kplí wánndi kɔ́ Eli wun lɔ ɔ. Nanwlɛ, i ɲin yi Eli yɛ ɔ ukɛ i kpa. Afin kannzɛ bɔɔ Eli yo sa tɛ'n, sanngɛ ɔ te yo Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn.\n20 Samiɛli tinngeli Eli naan w'a se i kɛ: \"Nannan, a flɛli min'n m'an ba.\" Sanngɛ Eli seli i kɛ w'a flɛmɛn i naan ɔ sɛ i sin ko la. Samiɛli la lɛ ɔ, ɔ́ tí ɔ b'a flɛ i ekun. Ɔ yoli sɔ lele kpɛ nɲɔn ka naan Eli w'a wun ndɛ'n i bo siɛn'n. Zoova nin i nuan ijɔfuɛ'm be yacili ijɔlɛ w'a cɛ kpa. E si like ti'n. Siɛn'n Eli su wun i wlɛ kɛ Zoova nin sran mun b'a bo ijɔlɛ bo naan ɔ nin Samiɛli kan'n yɛ be su ijɔ ɔ. Yɛ Eli se Samiɛli kɛ ɔ ko la naan sɛ be flɛ i ekun'n, ɔ se sa se sa. Yɛ ɔ ɔli ɔ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun kan'n, Samiɛli tí ɔ, be su flɛ i: \"Samiɛl, Samiɛl!\" Ɔ tɛli sran'n su kɛ: \"Sɛ ɔ waan á kán ndɛ-ɔ, kan, n ti ɔ sufuɛ, n su o ɔ nuan bo.\"\n21. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn kan ndɛ kle e andɛ ɔ? ?Sɛ e sie e su tie Ɲanmiɛn nuan ndɛ'n, i bo'n gúa sɛ mán e?\n21 Zoova w'a ɲɛn i sufuɛ kun Silo lɔ m'ɔ sie i su tie i nuan ndɛ'n siɛn'n niɔn. I sufuɛ sɔ'n yɛle Samiɛli. Lele mɔ Samiɛli fá wu'n, i ɲin yili Ɲanmiɛn. ?Kɛ amun kusu amun yo sɔ wie ɔ? Andɛ'n, nán kɛ Ɲanmiɛn kpán flɛ́ e kɔnguɛ naan w'a kan ndɛ w'a kle e ɔ. Sanngɛ Biblu'n yɛ ɔ sin i lika fa kan ndɛ kle e ɔ. I sɔ'n ti'n, sɛ e sie e su e tie ndɛ ng'ɔ kan kle e naan e fɛ i afɔtuɛ'n su'n, e nin i e afiɛn'n sɛ́ kpa trá laa'n, kɛ nga ɔ nin Samiɛli be afiɛn'n fa sɛli kpa'n sa.\n22, 23. (a) ?Wafa sɛ yɛ Eli i su ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin'n, ɔ kpɛnnin su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Samiɛli i dunman'n fuli ɔ?\n22 Nanwlɛ wafa nga Samiɛli nin Zoova be wa nantili siɛn'n, w'a yoman kɛ laa'n sa kun. Afin kɛ ɔ fɛ i kɔnguɛ nga Zoova kannin ndɛ'n kleli i Silo lɔ'n, ɔ wa kacili Zoova i nuan ndɛ kanfuɛ. I klikli nun'n, srɛ m'ɔ kunnin Samiɛli ti'n, w'a kwlá boman sa nga Zoova waan ɔ́ fá yó Eli'n i su w'a klemɛn i. Sanngɛ i sin'n, ɔ trɛli i awlɛn kannin ndɛ'n. Eli kusu sɔli nun. Ndɛ kasiɛn nga Zoova kannin naan ɲrɛnnɛn sa'n w'a tɔ Eli su'n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Nanwlɛ, Kisie w'a yiaman Jɔlɛ yɛ ndɛ kwlaa nga Zoova kannin'n, be kpɛnnin su ɔ. Kɛ Izraɛlifuɛ'm be nin Filistifuɛ'm be ko kunnin'n, be kunnin Ɔfni nin Fine le kunngba. Kɛ Eli kusu ɔ wa tili i kɛ be fali Ɲanmiɛn i alaka'n be ɔli'n, ɔ ka lɛ wuli.\n23 Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Samiɛli liɛ'n, kɛ aliɛ'n cɛ́n m'ɔ́ sán'n nn i dunman'n fú kpa kɔ́. Ɲanmiɛn Ndɛ'n se kɛ: \"[Zoova] nin i o nun.\" Ɔ kɛn i ekun kɛ ndɛ kwlaa nga Samiɛli kan'n, Zoova yia i kwlakwla sɔ'n i nuan.\n'Samiɛli kpan flɛli Zoova'\n24. ?Ngue yɛ Izraɛlifuɛ'm be seli Samiɛli kɛ ɔ yo man be ɔ? ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ be fɔnnin tɛ kpa ɔ?\n24 Izraɛlifuɛ'm b'a nianman atin kpa nga Samiɛli kleli be'n su b'a nantiman naan se kɛ be nin Zoova be afiɛn'n mántan. Afin kɛ i osu cɛli kan'n, be seli Samiɛli kɛ ɔ man be famiɛn naan sran sɔ'n sie be kɛ nvle kun nga mun sa, naan nán maan Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ ngbɛn sa ɔ yo be jɔlɛ difuɛ kun. Zoova seli i kɛ ɔ tie ndɛ nga be kan'n naan ɔ niɛn i kwlakwla'n su yo. Sanngɛ ɔ ti mɔ be wun i wlɛ kɛ nán klɔ sran yɛ be yili i blo ɔ naan i bɔbɔ Zoova yɛ be yili i blo ɔ! Ɔ maan kɛ ɔ ko yo naan b'a wun i kɛ fɔnlɛ tɛ kpa yɛ be fɔnnin Zoova wun'n ti'n, Samiɛli yiali be Gilgali lɔ.\n25, 26. ?Gilgali lɔ'n, ngue yɛ Samiɛli yoli naan Izraɛlifuɛ'm b'a wun i kɛ be fɔnnin Zoova i wun tɛ kpa ɔ?\n25 Maan ɔ yo e kɛ, kɛ Samiɛli kán ndɛ klé Izraɛlifuɛ mun Gilgali lɔ'n, nn e o lɛ sa. Kɛ ɔ́ yó sɔ'n nn Samiɛli w'a yo kpɛnngbɛn. Ɔ seli Izraɛlifuɛ'm be kɛ, kɛ ɔ fɛ i kaan nun lele'n, w'a kpɔciman Zoova le. I sin'n, ɔ yoli sa kun. Ɲanmiɛn ndɛ'n waan: \"Samiɛl kpan flɛli [Zoova].\" Yɛle kɛ ɔ srɛli Zoova kɛ nzue'n bo nun naan ɔ tɔ.\n26 Wawa nun'n, nzue tɔman. Ɔ maan kɔlɛ'n, Izraɛlifuɛ wie'm b'a bumɛn i kɛ sa sɔ'n kwla yo. Atrɛkpa'n, wie'm be fa dili aɔwi. Sanngɛ bé nían o, nzue'n w'a mlan, aunmuan'n fita fɛɛfɛɛ. Ɔ keje ble ja nga be o fie'm be su'n kɔ wa kɔ wa. Ɲanmiɛn'n kpan kplannankplannan. Yɛ nzue'n tɔli ɔ. ?Kɛ Izraɛlifuɛ'm be wunnin i sɔ'n, ɔ yoli be sɛ? \"Izraɛlfuɛ'm be kwlaa be sroli [Zoova] ɔ nin Samiɛl.\" Ɔ yoli sɔ afin be wunnin i kɛ be fɔnnin tɛ kpa.\n27. ?Wafa sɛ yɛ Zoova uka be nga be lafi i su kɛ Samiɛli sa'n niɔn?\n27 Nán Samiɛli dunman nun ti yɛ Izraɛlifuɛ'm be wa wunnin i wlɛ kɛ ajalɛ nga be fali'n timan kpa ɔ, be Ɲanmiɛn Zoova ti ɔ. Samiɛli liɛ'n, kɛ ɔ fɛ i kaan nun lele'n, ɔ lafili Ɲanmiɛn su. I kusu yrɛli i su. Zoova w'a kaciman. Ɔ maan, be nga be lafi i su kɛ Samiɛli sa'n, ɔ yaciman be bo suanlɛ.\n^ ndɛ kpɔlɛ 5 Laa'n, sran nga ɔ klɛn i wun man Zoova kɛ ɔ́ yó i liɛ klonglo'n, ɔ leman atin nɔnman nzan ng'ɔ bo'n, kpɛkun ɔ leman atin yimɛn i ti'n. Wie'm be klɛnnin be wun be mannin Zoova kɛ be yo i liɛ klonglo blɛ kpe kan. Wie mun kusu be kali sɔ lele be fa wuli. I wie yɛle Samsɔn nin Samiɛli ɔ nin Zan Batɛmu Yofuɛ'n be liɛ'n.\n^ ndɛ kpɔlɛ 9 Ɲanmiɛn i sua sɔ'n i tɛnndɛn nun'n ɔ fuanfuan mɛtri 13 nin sin yɛ i tɛtrɛ nun'n ti mɛtri 4 nin sin. Be fali waka yɛ be fa boboli ɔ. Sanngɛ ninnge kpakpa ngunmin yɛ be fa wlawlali nun ɔn. I wie yɛle nnɛn kplo nga be sɔ kpa'n, ɔ nin tannin tanmue mɔ be dili nun aba nglanmannglanman kpa mun'n, ɔ nin waka kpakpa nga be kloli jɛtɛ ufue nin sika ɔkwlɛ be fa guali be wun'n. Ɲanmiɛn i sua sɔ'n le awlo klun. Awlo klun sɔ'n nun'n, tɛ yiwlɛ dan kpa kun jin lɛ. Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be lawlɛ mun be o nun wie. Kasiɛn su yɛ be wa kplannin be ɔ. Kɔlɛ be nun kun nun yɛ Samiɛli lali ɔ.\n^ ndɛ kpɔlɛ 12 Biblu'n kan tete sa nɲɔn ndɛ. I kun yɛle kɛ Moizi Mmla'n kle nnɛn nga be fa yili tɛ'n i lika ng'ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be di'n. Sanngɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ klunwifuɛ'm be kpɛli be bɔbɔ be mmla liɛ. (Mml. 18:3) Yɛle kɛ, kɛ nnɛn kasrɔ'n jin sin'n su'n, be se be sufuɛ'm be kɛ be fa atiɛ m'ɔ le je nsan'n, be fa wla kasrɔ'n nun, naan nnɛn kwlaa ng'ɔ sran atiɛ'n su'n be fa! Sa tɛ nga be yo i ekun'n, yɛle kɛ, kɛ sran kun fa nnɛn ba kɛ be kun i fa yi tɛ'n, kwlaa naan b'a yra nnɛn'n i lui'n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ klunwifuɛ sɔ'm be sunman be sufuɛ mun kɛ be ko de nnɛn mɔnnɛn sran ng'ɔ yi tɛ'n i sa nun we kekle su.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/sulafil%C9%9B-kpafu%C9%9B\/sami%C9%9Bli-o-%C9%B2anmi%C9%9Bn-tannin-sua-nun\/","date":"2016-10-25T12:46:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988720062.52\/warc\/CC-MAIN-20161020183840-00552-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":10,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3705,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.401,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1, 2. (a) ?Ɲrɛnnɛn sa benin mun yɛ be tɔli Zozɛfu su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zoova siesieli sa sɔ mun ɔn?\nBE TƆNNIN gbanflɛn klanman kun mɔ w'a yoman sa fi'n i suɛn kɛ i waan ɔ́ tɔ́ bla kun gblu. I sɔ'n ti'n, be wlɛli i bisua. Be flɛ gbanflɛn sɔ'n kɛ Zozɛfu. Nán sa tɛ klikli nga bé fá yó i'n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Kɛ ɔ ɲannin afuɛ 17, i bɔbɔ i niaan'm be buli i wun akunndan tɛ. Ɔ ka kan naan b'a kun i. I sin'n, be yoli i atɛ kɛ kanga sa aofuɛ wie'm be sa nun. Be fɛ i ɔli nvle uflɛ nun. Lɔ'n, i min'n i yi'n jin i wun kɛ ɔ nin i be la. Sanngɛ w'a kplinman su. I ya m'ɔ yoli bla'n ti'n, ɔ tɔnnin Zozɛfu i suɛn. I sɔ'n ti yɛ be wlɛli i bisua ɔ. Ng'ɔ yo ɲrɛnnɛn'n yɛle kɛ ɔ yo kɛ Zozɛfu leman sran naan w'a kɛn i ti ndɛ sa.\nZozɛfu w'a yoman like fi sanngɛ be wlɛli i \"bisua.\"\n2 Sanngɛ Ɲanmiɛn m'ɔ \"klo sa nga be yo i i nuan su'n, [yɛ] ɔ klo sa ng'ɔ ti nanwlɛ'n,\" ɔ lafiman. (Jue Mun 33:5) Zoova fali ajalɛ naan w'a siesie ndɛ sɔ'n. Ɔ yoli maan i agualiɛ su'n be yili Zozɛfu bisua nun lɔ fiteli. Sanngɛ nɛ́n i sɔ ngunmin yɛ ɔ yoli ɔ. Zozɛfu mɔ be wlɛli i \"bisua\" laa'n, ɔ wa ɲannin junman nanndoliɛ kpa kun, kpɛkun ɔ ɲannin ɲrun kpa wie. (Bo Bolɛ 40:15; 41:41-43; Jue Mun 105:17, 18) Be wa wunnin kɛ Zozɛfu w'a yoman sa tɛ fi, yɛ i kusu ɔ fali aɲrunɲan junman ng'ɔ di'n yoli naan Zoova i klun sa'n w'a kpɛn su.\n3. ?Ngue ti yɛ e nun wie fi kunndɛman kɛ be di i ndɛ kwlɛ ɔ?\n3 Ndɛ kɛ ngalɛ sa'm be wluwlu e wun kpa. ?Nɛ́n i ɔ? ?E nun onin yɛ ɔ nin a wunman kɛ b'a di sran kun i ndɛ kwlɛ le ɔ? ?Annzɛ kusu, e nun onin yɛ be nin a bumɛn i lufle le ɔ? E nun wie fi kunndɛman kɛ be di i ndɛ kwlɛ. I sɔ liɛ'n boman e nuan, afin Zoova yili e kɛ i bɔbɔ sa. Yɛle kɛ ɔ fɛli i nzuɛn cinnjin kpa kɛ sa nuan su yolɛ sa'n ɔ mannin e wie. (Bo Bolɛ 1:27) Sɛ e waan é sí Zoova kpa'n, ɔ fata kɛ e wun wafa ng'ɔ yo sa i nuan su'n i wlɛ. I liɛ'n, i ninnge yolɛ wafa m'ɔ yo ɲɛnmɛn'n é sí su ye, kpɛkun é kúnndɛ kɛ é fá e wun é mɛ́ntɛn i.\n?Ngue yɛ be flɛ i sa i nuan su yolɛ'n niɔn?\n4. ?Klɔ sran'm be akunndan'n nun'n, ngue yɛ sran ng'ɔ yo sa i nuan su'n, ɔ yo ɔ?\n4 Sran'm be bu i kɛ sran ng'ɔ yo sa i nuan su'n yɛle sran ng'ɔ nian mmla'm be su trelele'n. Fluwa kun seli kɛ: \"Sran ng'ɔ yo sa i nuan su'n, ɔ nanti mmla'm be su, ɔ yo like ng'ɔ fata kɛ ɔ yo'n, ɔ yo like ng'ɔ le atin yo'n, ɔ diman ndɛ kwlɛ. Ɔ kpaman sran nun.\" (Right and Reason—Ethics in Theory and Practice) Sanngɛ Zoova liɛ'n, kɛ ɔ́ yó sa i nuan su'n, nán mmla'm be su nianlɛ ngbɛn sa yɛ ɔ nian yo like ng'ɔ fata kɛ ɔ yo'n niɔn.\n5, 6. (a) ?Ebre nin Glɛki nun'n, ndɛ mma nga be fa kan \"sa nuan su yolɛ\" ndɛ'n, i bo'n yɛle benin? (b) ?Kɛ Biblu'n se kɛ Ɲanmiɛn yo sa i nuan su'n, i bo'n yɛle benin?\n5 Wafa nga Zoova yo sa i nuan su sɛsɛsɛ'n, ɔ ti abonuan. Sɛ e waan é wún i sɔ liɛ'n i wlɛ'n, ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie wafa nga be kannin sa nuan su yolɛ'n i ndɛ Ebre nin Glɛki nun'n, be su. Biblu'n i bue nga i klikli nun'n be klɛli i Ebre nun'n i nun'n, ndɛ mma cinnjin nsan yɛ be fa kɛnnin i ndɛ ɔ. Kpɛ sunman'n, ndɛ mma nga be fa kan \"sa nuan su yolɛ\" i ndɛ'n be kwla kaci i wie kɛ 'nanwlɛ dilɛ.' (Bo Bolɛ 18:25) Ndɛ mma nɲɔn onga'm be liɛ'n be fa be kan \"sa kpa yolɛ\" i ndɛ. Biblu'n i bue nga be dun mmua klɛli i Glɛki nun'n, kɛ be se lɔ kɛ sran kun \"yo sa kpa'n\" i bo'n yɛle kɛ \"ɔ di nanwlɛ, ɔ yo sa i nuan su.\" I kwlaa sɔ'n kle kɛ ngbaciɛ nunman sa nuan su yolɛ'n nin sa kpa yolɛ'n be afiɛn.\n6 Ɔ maan kɛ Biblu'n se kɛ Ɲanmiɛn yo sa i nuan su'n, ɔ su se kɛ ɔ di nanwlɛ naan ɔ yo sa ng'ɔ ti su'n, naan kusu ɔ nian nun yo sɔ titi, kpɛkun ɔ kpaman sran nun. (Rɔmfuɛ Mun 2:11) I kpa bɔbɔ'n, e kwlá bumɛn i kaan sa kɛ ɔ kwla kaci i ninnge yolɛ wafa sɔ'n. Elii m'ɔ suli Ɲanmiɛn nanwlɛ su'n, ɔ seli kɛ: \"Klunwi yolɛ'n nin ndɛ kwlɛ bulɛ'n, be ti-man Nyanmiɛn i nzuɛn mlɔnmlɔn.\" (Zɔb 34:10) Nanwlɛ, Ɲanmiɛn kwlá 'buman ndɛ kwlɛ' le mlɔnmlɔn. Ndɛ ja nɲɔn ti yɛ e kan sɔ ɔ.\n7, 8. (a) ?Ndɛ ja nɲɔn benin ti yɛ Zoova kwlá buman ndɛ kwlɛ le ɔ? (b) ?Like benin ti yɛ Zoova yo sa i nuan su sɛsɛsɛ ɔ?\n7 Ndɛ ja klikli'n yɛle kɛ i nzuɛn'n nin klɔ sran liɛ'n timan kun. Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre 3 nun lɔ'n sa'n, fɔ kaan sa nunman Zoova nun, yɛ ɔ ti ndɛnmanfuɛ. I sɔ'n ti'n, ɔ kwlá yoman sa m'ɔ timan su'n. ?Ngue yɛ i sɔ liɛ'n kle e ɔ? Ɔ kle e kɛ, kɛ mɔ fɔ kaan sa nunman e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i nun'n ti'n, e kwla lafi su kɛ ɔ su yomɛn i mma'm be tɛtɛ le. Zezi lafili su sɔ. Kɔnguɛ kasiɛn ng'ɔ dili i asiɛ'n su wa'n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn kɛ: \"Min Si bɔ ɔ nzuɛn'n nin klɔ sran liɛ'n ti-man kun'n, ɔ dunman'n b'ɔ o n su'n ti, nian [min sɔnnzɔnfuɛ'm] be su.\" (Zan 17:11) Biblu'n nun'n, Zoova kunngba cɛ yɛ be flɛ i e 'Si mɔ i nzuɛn'n nin klɔ sran liɛ'n timan kun' ɔn. I sɔ'n ti su, afin i kunngba cɛ yɛ fɔ kaan sa nunmɛn i nun ɔn. Siɛ wie fi timan sɔ. Zezi lafili su kpa kɛ e Si mɔ fiɛn kaan sa nunmɛn i wun'n m'ɔ yoman sa tɛ kaan sa'n, ɔ́ níɛn i sɔnnzɔnfuɛ'm be su kpa.\n8 Ndɛ ja nɲɔn su'n, yɛle kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ ti sran klofuɛ'n niɔn. I sran klolɛ sɔ'n yo maan ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ. Sanngɛ aɲinkpli nin be ngunmin be wun akunndan bulɛ'n mɔ be nin sran klolɛ'n kɔman likawlɛ'n ti'n, e wun sa tɛtɛ kpanngban andɛ. Sa tɛtɛ sɔ'm be nun wie yɛle sran mɔ i wunnɛn kplo'n ti'n be kpɔ i'n, ɔ nin sran'm be nun kpalɛ'n. Sanngɛ Biblu'n kan Zoova i sran klolɛ'n i ndɛ se kɛ: \"[Zoova] ti sɛsɛ. Ɔ klo like nga be yo i i nuan su sɛsɛ'n.\" (Jue Mun 11:7) Zoova kɛn i bɔbɔ i wun ndɛ se kɛ: \"Min [Zoova] n klo sa nga be yo i i nuan su'n.\" (Ezai 61:8) Kɛ e si kɛ e Ɲanmiɛn'n ɔ klo sa kpa yolɛ'n, i sɔ'n cici e wla. ?Nɛ́n i ɔ?\nZoova i sran aunnvuɛ silɛ'n nin i sa nuan su yolɛ'n\n9-11. (a) ?Ngbaciɛ o Zoova i sa nuan su yolɛ'n ɔ nin i aunnvuɛ silɛ'n be afiɛn? (b) ?Zoova nin klɔ sran mɔ be ti sa tɛ yofuɛ'n be tranlɛ'n nun'n, wafa sɛ yɛ ɔ yili i sa nuan su sɛsɛ yolɛ'n ɔ nin i aunnvuɛ silɛ'n be nglo ɔ?\n9 Zoova i nzuɛn nga be ti abonuan'n be ti kpa lele tra su. I wie yɛle wafa ng'ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ'n mɔ fiɛn kaan sa nunmɛn i sin'n. Kɛ Moizi mánmán Zoova'n, ɔ klɛli i kɛ: \"I yɛ ɔ ti kɛ yɛbuɛ sa i yɛ n talo i-ɔ, sa ng'ɔ yo be'n be ti kpa lele tra su. I atin'm be ti seiin. Ɔ ti Nyanmiɛn kun b'ɔ kaci-man, ɔ di-man ndɛ kwlɛ. Ɔ yo sa'n i nuan su sɛsɛsɛ, ɔ di nanwlɛ.\" (Mmla'n 32:3, 4) Jɔlɛ kwlaa nga Zoova di be'n, fiɛn kaan sa nunman be sin. Kɛ ɔ́ dí sran'm be jɔlɛ'n ɔ fa kanman ngowa, kusu ɔ yomɛn i klunwi su.\n10 Zoova i sa nuan su yolɛ'n nin i aunnvuɛ silɛ'n be kɔ likawlɛ. Jue Mun 116:5 se kɛ: \"[Zoova] yaci sa cɛ, ɔ yo sa i nuan su. E Nyanmiɛn'n si aunnvuɛ.\" Nanwlɛ, Zoova yo sa i nuan su kpɛkun i kunngba'n ɔ si aunnvuɛ sakpa. I nzuɛn nɲɔn sɔ'm be sansanman be wun. Sɛ Zoova si sran'm be aunnvuɛ'n, nán kɛ sɛ i waan ɔ́ dí be jɔlɛ'n ɔ́ dí i klunwi su ti ɔ. Sanngɛ kpɛ sunman'n, kɛ ɔ́ dí sran'm be jɔlɛ'n ɔ ka lɛ yi i nzuɛn nɲɔn sɔ'm be nglo. Maan e nian sa kun m'ɔ kle sɔ'n.\n11 Klɔ sran'm be kwlaa be nin sa tɛ yolɛ'n fin be nin klun. Ɔ maan wie'n m'ɔ ti sa tɛ'n i akatua'n yɛ ɔ nin be fata ɔ. (Rɔmfuɛ Mun 5:12) Sanngɛ Zoova kloman kɛ sa tɛ yofuɛ'm be wu. Ɔ ti 'Ɲanmiɛn kun m'ɔ yaci sa tɛ'n cɛ. Ɔ si aunnvuɛ, sran yo i annvɔ.' (Neemi 9:17) Kusu'n, kɛ mɔ fɔ kaan sa nunmɛn i nun'n ti'n, sɛ sran kun yo sa tɛ'n ɔ seman kɛ w'a yoman like fi. ?Sɛ ɔ ti sɔ'n niɔn, wafa sɛ yɛ ɔ kwla si klɔ sran mɔ be ti sa tɛ yofuɛ'n be aunnvuɛ ɔ? Ninnge cinnjin kpafuɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ'n kle e'n, be nun kun tɛ kosan sɔ'n su. Like sɔ'n yɛle e ti kpɔlɛ tɛ nga Zoova yili naan w'a de klɔ sran mun'n. Fluwa nga i ndɛ tre 14 nun'n, é wá súan su like kpa ekun. Ajalɛ sɔ mɔ Ɲanmiɛn fali'n, ɔ yi i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n ɔ nin i sran aunnvuɛ silɛ dan'n be nɲɔn'n be nglo. E ti kpɔlɛ tɛ'n ti'n, Zoova kwla si sa tɛ yofuɛ nga be kaci be sa'n be aunnvuɛ. Sanngɛ kɛ ɔ́ yó sɔ'n i wla fimɛn i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n.\nZoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n cici e wla\n12, 13. (a) ?Ngue ti yɛ Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n yo maan e fa e wun e mɛntɛn i ɔ? (b) ?Kɛ Davidi fɛli i ɲin sieli Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n su'n, ngue ndɛ yɛ ɔ kannin ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ'n cici e wla ɔ?\n12 Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n kunman sran srɛ, sanngɛ ɔ yo maan e fa e wun e mɛntɛn i. Biblu'n kle weiin kɛ, kɛ Zoova yó sa i nuan su'n, ɔ si aunnvuɛ. I sɔ'n cici e wla. Siɛn'n, maan e nian wafa nga Zoova yi i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i nglo'n.\n13 Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n ti'n, ɔ yimɛn i sufuɛ'm be ase. Jue tofuɛ Davidi bɔbɔ wunnin i sɔ. Kɛ ɔ fɛli i ɲin sieli i su sa'm be su'n, m'ɔ suannin wafa nga Ɲanmiɛn yo ninnge mun'n i su like'n, ɔ seli kɛ: \"[Zoova] klo kɛ be yo like mun sɛsɛsɛ. Ɔ yi-mɛn i sufuɛ bɔ be ti nanwlɛfuɛ'm be ase. Ɔ nian be su tititi.\" (Jue Mun 37:28) Amun nian kɛ ndɛ sɔ'n cici e wla ɔ! E Ɲanmiɛn'n su yiman be nga be nin i nanti klanman titi'n be ase le. Ɔ maan, e kwla lafi su kɛ ɔ su kpɔciman e le, yɛ ɔ́ nían e lika klolɛ su. I sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i su yɛ e jran e kan sɔ ɔ.\n14. ?Wafa sɛ yɛ mmla nga Zoova fa mannin Izraɛlifuɛ mun'n, ɔ kle kɛ ɔ bu be nga be leman wie'n be akunndan ɔn?\n14 Ɲanmiɛn i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n ti'n, ɔ bu sran nga be o ɲrɛnnɛn nun'n be akunndan. Mmla nga Zoova fa mannin Izraɛlifuɛ mun'n i nun'n, ɔ kleli kɛ ɔ bu yalɛfuɛ'm be akunndan. Ɔ kɛnnin i Mmla'n nun kɛ maan be nian aika ba mun nin angbeti'm be lika. (Mmla'n 24:17-21) Kɛ mɔ Zoova si afɛ ng'ɔ o sran sɔ'm be su'n ti'n, i bɔbɔ ɔ yoli be jɔlɛ difuɛ nin be sasafuɛ kɛ siɛ kpa kun fa yo'n sa. Ɔ 'kannin aika mma mun nin angboti bla'm be ti ndɛ.' (Mmla'n 10:18; Jue Mun 68:6) Zoova wlali Izraɛlifuɛ'm be su nun kpa kɛ, sɛ be yo angbeti mun nin aika ba'm be tɛtɛ'n, naan ɔ ti be flɛlɛ'n, ɔ su yaci cɛman. Lɔ Tulɛ 22:21-23 nun'n, i waan: \"Ń fá ya amun wun.\" Ya falɛ'n timan Ɲanmiɛn i nzuɛn, sanngɛ be nga be ɲinfu be kle be wiengu nga be leman wie'n be ɲrɛnnɛn'n, ɔ fa be wun ya kpa.\n15, 16. ?Like benin yɛ ɔ kle kpa kɛ Zoova kpaman sran nun ɔn?\n15 Zoova se e ekun kɛ 'ɔ kpaman sran nun, [naan] be cɛ i like kɛ ɔ jran be sin ɔn, ɔ yoman ye.' (Mmla'n 10:17) Zoova timan kɛ klɔ sran wie mɔ be le kwlalɛ'n, mɔ be ɲin blo sika wun, mɔ be nian like nga sran kun le i'n su be di i jɔlɛ'n sa. Ɔ nianman sran ɲrun naan w'a di i jɔlɛ, yɛ ɔ kpaman sran nun. Like kun m'ɔ kle kpa kɛ ɔ kpaman sran nun'n, yɛle kɛ sran nga be kunndɛ kɛ bé sú i nanwlɛ nun'n, naan bé ɲán anannganman nguan'n, kannzɛ be ti sɛ ti sɛ o, ɔ kpaman be nun. \"Nvle kwlaa nun'n, sran ng'ɔ sro i b'ɔ yo i klun sa'n, i klun jɔ i wun.\" (Sa Nga Be Yoli'n 10:34, 35) I sikafuɛ o, i yalɛfuɛ o, i blɔfuɛ o, i sran ble o, kannzɛ nvle nga be tran nun'n ti sɛ ti sɛ o, be kwlaa be kwla ɲan anannganman nguan'n. ?Nán sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i kpafuɛ'n yɛle i sɔ'n?\n16 Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n i wafa kun ekun o lɛ m'ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie su naan e bu i like dan ɔn. Yɛle like ng'ɔ fa yo be nga be fɔn i mmla mɔ be ti seiin'n.\nSran ng'ɔ yo sa tɛ'n, Zoova tu i fɔ\n17. ?Ngue ti yɛ sran lufle bulɛ'n ɔ nin ayeliɛ tɛtɛ nga b'a tru mɛn nun'n, be kleman kɛ Zoova yoman sa i nuan su ɔ?\n17 Sran wie'm be kwla usa be wun kɛ: '?Kɛ mɔ Zoova yaciman be nga be yo sa tɛtɛ'n be lɛ ngbɛn'n niɔn, ngue ti yɛ sran lufle bulɛ'n ɔ nin ayeliɛ tɛtɛ'm b'a tru mɛn nun sɔ ɔ?' I sɔ sa'm be kleman kɛ Zoova yoman sa i nuan su. Fɔ mɔ Adam fa sali klɔ sran'm be kwlaa'n, i ti yɛ maan sa tɛtɛ yolɛ'n w'a tru mɛn tɛ kain nga nun sɔ ɔ. Be mɔ be ti fɔnfuɛ'n be klunklo ajalɛ tɛ nga be fa'n ti'n sran lufle bulɛ'n w'a sɔn kpa. Sanngɛ i sɔ liɛ'n su cɛman kun.\n18, 19. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova su yaciman be nga be ɲinfu be fɔn i mmla mun'n be lɛ sa trilili ɔ?\n18 Be nga be tu be klun be fa be wun mantan Zoova'n, ɔ si be aunnvuɛ. Sanngɛ sa nga sran'm be yo be fa saci i dunman m'ɔ ti sanwun'n, be su kaman lɛ sa trilili. (Jue Mun 74:10, 22, 23) Be yoman Ɲanmiɛn m'ɔ yo sa i nuan su'n i finfin. Be nga be ɲinfu be yo sa tɛ'n, ɔ́ yáci be lɛ naan be isa be ayeliɛ tɛ'n i bo nzuɛn'n. Zoova 'ti Ɲanmiɛn aklunyefuɛ, nin aunnvuɛ sifuɛ, ɔ faman ya ndɛndɛ. I aklunye'n ti dan, yɛ sa nga ɔ kan kɛ ɔ́ yó be'n, ɔ́ yó be. Sanngɛ sran ng'ɔ yo sa tɛ'n, ɔ semɛn i kɛ w'a yoman like fi.' (Ezipt Lɔ Tulɛ 34:6, 7) Kɛ nga e fa kɛnnin i lɛ'n sa'n, blɛ wie nun'n Zoova wunnin kɛ ɔ fata kɛ ɔ tu be nga be ɲinfu be fɔn i mmla mun'n, be fɔ.\n19 I sɔ yɛ ɔ fa yoli laa Izraɛlifuɛ mun ɔn. Kɛ be juli mɛn ng'ɔ tali nda kɛ ɔ́ fá mán be'n i nun lɔ'n, be fɔnnin i mmla mun kpɛ sunman. Kannzɛ bɔbɔ be ayeliɛ tɛtɛ sɔ'm be kpɔtɔli Zoova i awlɛn'n, sanngɛ w'a kaman lɛ w'a yiman be ase. (Jue Mun 78:38-41) Ɔ mannin be blɛ naan be kaci be sa. Ɔ seli be kɛ: \"Like nga n kunndɛ'n, nɛ́n i yɛle kɛ klunwifuɛ'n ɔ wu, sanngɛ n kunndɛ kɛ ɔ kaci i nzuɛn'n naan ɔ fite nun. Amun yaci amun nzuɛn tɛtɛ'n. ?Izraɛlfuɛ mun, ngue ti yɛ amun waan amún wú nin-ɔn?\" (Ezekiɛl 33:11) Nguan'n ti like dan Zoova ɲrun. I sɔ'n ti'n, ɔ sunmɛnnin i nuan ijɔfuɛ mun kpɛ sunman naan be se Izraɛlifuɛ mun kɛ be kaci be ayeliɛ tɛtɛ'n. Sanngɛ be nun sunman be keteli be awlɛn'n, b'a kaciman be sa. I agualiɛ su'n, Zoova fali be wlali be kpɔfuɛ'm be sa nun, afin ɔ kunndɛman kɛ i dunman m'ɔ ti sanwun'n ɔ saci.\n20. (a) ?Ngue yɛ wafa nga Zoova nin Izraɛlifuɛ'm be nantili'n, ɔ kle e ɔ? (b) ?Kɛ be fa asɔmɔli'n be sunnzun Zoova i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ'n, ngue ti yɛ ɔ nin i fata kpa ɔ?\n20 Wafa nga Zoova nin Izraɛlifuɛ'm be nantili'n, ɔ kle e i su ninnge kpanngban. Ɔ kle e kɛ i ɲin ta lika kwlaa naan ɔ wun sa tɛtɛ nga sran'm be yo'n, naan be sa tɛtɛ sɔ'm be fɔkɔ i awlɛn. (Nyanndra Mun 15:3) Asa kusu'n, ɔ kle kɛ sɛ sa tɛ yofuɛ kun nin aunnvuɛ silɛ fata'n, ɔ si i aunnvuɛ. I sɔ liɛ'n gua e awlɛn su nzue. Asa ekun'n, ɔ kle e kɛ ɔ kpliman naan w'a di sran'm be jɔlɛ. Kɛ mɔ Zoova trɛ i awlɛn sran'm be wun'n ti'n, sran kpanngban be bu i kɛ ɔ su tuman klunwifuɛ'm be fɔ le. Sanngɛ ɔ timan sɔ mlɔnmlɔn, afin wafa nga Ɲanmiɛn nin Izraɛlifuɛ'm be trannin'n ɔ kle e wie kɛ Ɲanmiɛn su trɛmɛn i awlɛn sran'm be wun sa trilili. Zoova faman sa sɛsɛ yolɛ'n kanman ngowa. Klɔ sran'm be liɛ'n, srongble'n ti'n kpɛ sunman be yoman sa ng'ɔ ti i nuan su'n. Zoova timan sɔ. Ɔ sroman sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ. Ɔ maan sɛ be fa Zoova sunnzun asɔmɔli'n ɔ ti su. Afin asɔmɔli'n ti sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ yakpa su'n i nzɔliɛ. * (Ezekiɛl 1:10; Sa Nglo Yilɛ 4:7) Sɛ e waan é kán wafa nga Ɲanmiɛn di sran'm be jɔlɛ'n i ndɛ kpe kan'n, é sé kɛ sɛ sran kun nin fɔ tulɛ fata'n ɔ nian nun tu i fɔ, kusu sɛ ɔ nin aunnvuɛ silɛ fata'n ɔ si i aunnvuɛ.\nMaan e fa e wun e mantan Ɲanmiɛn m'ɔ yo sa i nuan su'n\n21. ?Wafa nga Zoova di sran'm be jɔlɛ'n i su akunndan benin yɛ ɔ fata kɛ e bu ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?\n21 Kɛ é bú wafa nga Zoova di sran'm be jɔlɛ'n i su akunndan'n, nán maan Ɲanmiɛn yo e ɲrun kɛ jɔlɛ difuɛ kun mɔ i liɛ ng'ɔ si i'n yɛle sran nga be yo sa tɛ'n be fɔ bulɛ'n sa. Sanngɛ maan ɔ yo e ɲrun kɛ siɛ kpa kun m'ɔ sacimɛn i mma mun, mɔ like ng'ɔ ti kpa man be'n yɛ ɔ yo man be'n sa. Zoova ti siɛ kpa m'ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ ɔ. I ti'n, i mma nga be o asiɛ'n su'n mɔ be kunndɛ kɛ ɔ uka be naan ɔ yaci be wun sa mun cɛ be'n, sɛ ɔ fata kɛ ɔ tu be fɔ'n, ɔ nian nun tu be fɔ. Sɛ kusu ɔ fata kɛ ɔ si be aunnvuɛ'n ɔ si be aunnvuɛ.\n22. ?Ɲanmiɛn i sa nuan su yolɛ'n ti'n, like benin yɛ ɔ́ mán e e ɲrun lɔ ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fɛli i sɔ ajalɛ'n niɔn?\n22 Kɛ e si kɛ, kɛ Ɲanmiɛn dí sran'm be jɔlɛ'n, nán be fɔ bulɛ sa ngbɛn yɛ ɔ kunndɛ'n, nanwlɛ i sɔ liɛ'n yo e fɛ dan! Zoova i sa nuan su yolɛ'n ti'n, ɔ yoli naan y'a kwla ɲan like ɲɛnmɛn kpa kun e ɲrun lɔ. Like sɔ'n yɛle anannganman nguan mɔ é ɲɛ́n i mɛn kun mɔ 'lɔ yɛ be nga be yo sa kpa'n bé trán'n' i nun. (2 Piɛr 3:13) Ɲanmiɛn fali ajalɛ sɔ'n afin kɛ ɔ́ yó sa i nuan su'n, like ng'ɔ kunndɛ'n yɛle sran'm be delɛ, nán be fɔ bulɛ ɔ. Kɛ e wun wafa nga Zoova yo sa i nuan su'n i bo kpa'n, i sɔ'n yo maan e fa e wun e mɛntɛn i. Fluwa nga i ndɛ tre nga é wá wún be e ɲrun lɔ'n bé wá klé e wafa nga Zoova yi i nzuɛn ɲɛnmɛn kpa sɔ'n i nglo'n.\n^ ndɛ kpɔlɛ 20 Kɛ Zoova tú Izraɛlifuɛ mɔ b'a nantimɛn i mmla'm be su'n be fɔ'n, ɔ fɛ i wun sunnzunnin asɔmɔli.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/mantan-zoova\/sa-s%C9%9Bs%C9%9B\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-yo-sa-nuan-su\/","date":"2016-10-27T19:02:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721387.11\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00241-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3452,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.424,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"1. ?Kɛ be wuli Piɛli lele'n, atrɛkpa blɛ benin nun yɛ ɔ wunnin i ɲrun dan ɔn?\nPIƐLI i wla su fiman blɛ mɔ ɔ nin Zezi be ɲinma'n yiali nun'n, i su le. ?Nianlɛ nga Zezi niɛnnin i'n ti'n, Piɛli buli i kɛ Zezi w'a fɛ i wun ya, annzɛ Zezi i sa sin w'a bubu i? E kwlá siman nun ndɛ. Nga e si i'n yɛle kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n waan \"e Min'n kpɛli i nyin niannin Piɛr siin.\" (Lik 22:61) Kɛ Zezi niannin Piɛli cɛ'n, Piɛli wunnin i wlɛ kɛ w'a fɔn dan. Ɔ si kɛ Zezi dun mmua seli i kɛ ɔ́ kán kɛ ɔ simɛn i. W'a faman su. I sɔ sa'n yɛ w'a ɲɛn i yɛ. Piɛli i wla boli i wun dan. Atrɛkpa kɛ be wuli i lele'n, ɔ nin a wunmɛn i ɲrun sɔ le.\n2. ?Afɔtuɛ benin yɛ Piɛli wunnin i wlɛ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Piɛli i su ndɛ'n kwla yo e ye ɔ?\n2 Piɛli i ja ngbɛn yɛ ɔ kplali ɔ, sanngɛ w'a tɔman. Kɛ mɔ Piɛli ti sran m'ɔ lafi Ɲanmiɛn su kpa ti'n, ɔ kwla kacili i sa. Yɛ afɔtuɛ cinnjin kpa nga Zezi mannin'n, ɔ kwla wunnin be nun kun i wlɛ. Afɔtuɛ sɔ'n yɛle sran i wun sa yaci cɛlɛ'n. Ɔ nin i fata kɛ e tinuntinun e wun afɔtuɛ kunngba sɔ'n i wlɛ wie. I ti'n, maan e fa e ɲin e sie wafa nga Piɛli wunnin afɔtuɛ sɔ'n i wlɛ'n i su.\nƆ fata kɛ ɔ wun ninnge kpanngban be wlɛ\n3, 4. (a) ?Sa benin yɛ Piɛli usali Zezi ɔ? ?Yɛ atrɛkpa akunndan benin yɛ Piɛli buli ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli Piɛli kɛ ɔ su niɛn i blɛ sufuɛ'm be ajalɛ'n su ɔ?\n3 I anglo kɔe nsiɛn ka naan sa sɔ'm b'a ju'n, Piɛli usali Zezi i kosan kun. Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, nn be o Kapɛrnaɔmu, Piɛli i klɔ'n i su lɔ. Piɛli usɛli i kɛ: \"?Nannan, sɛ n niaan kun yo min tɛ'n, kpɛ nnyɛ yɛ n yaci cɛ i-ɔ? ?Lele kpɛ nso?\" Atrɛkpa Piɛli buli i kɛ ng'ɔ boli i lɛ'n w'a sɔn dan. Afin Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mun be waan kpɛ nsan cɛ yɛ be yaci be cɛ ɔ. Sanngɛ Zezi tɛli i su kɛ: \"Nán kpɛ nso-ɔ, sanngɛ lele kpɛ ableso fa nso.\"\n4 ?Zezi su kle Piɛli kɛ ɔ fata kɛ ɔ ka sran be tɛ nga be yo i'n lele? Cɛcɛ. Sanngɛ kɛ ɔ seli Piɛli kɛ ɔ yaci cɛ lele kpɛ 77 fa 7, i bo'n yɛle kɛ sa tɛ nga sran m'ɔ klo sran'n ɔ yaci cɛ'n, ɔ leman nuan. (1 Kor. 13:4, 5) Zezi kleli kɛ Piɛli su fɛ i blɛ su sran'm be ajalɛ tɛ'n su. Be klun timan ufue. Sran i wun sa yaci cɛlɛ'n ti kekle man be. Sanngɛ be nga be kunndɛ kɛ bé nían Ɲanmiɛn i ajalɛ'n su'n, ɔ nin i fata kɛ be yaci sran i wun sa'n cɛ i lele.\n5. ?Kɛ be se kɛ be yaci sran i sa tɛ'n cɛ i'n, blɛ benin nun yɛ e kwla wun i sɔ liɛ'n i wlɛ kpa ɔ?\n5 Piɛli w'a siman Zezi i ndɛ'n su akplowa. ?Sanngɛ Zezi i afɔtuɛ'n kannin Piɛli i awlɛn'n? Wie liɛ'n, kɛ ɔ fata kɛ be yaci e bɔbɔ e wun sa'n cɛ e'n, yɛ e wun kɛ sran i wun sa yaci cɛlɛ'n ti like cinnjin ɔn. I sɔ'n ti'n, maan e kan sa nga be juli naan Zezi w'a wu'n, be ndɛ. Blɛ kekle sɔ nun'n, Piɛli yoli sa tɛ kpanngban m'ɔ fatali kɛ i Min'n yaci cɛ i ɔ.\nZezi yacili Piɛli i wun sa'n cɛli i kpɛ sunman\n6. ?Kɛ Zezi waan ɔ́ klé i akoto'm be wun ase kanlɛ'n i su like'n, ngue yɛ Piɛli yoli ɔ? ?Yɛ Zezi ijɔli i?\n6 Cɛn kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ'n su wa'n, i nnɔsua nun'n yoli cinnjin. Zezi te jin be like kpanngban klelɛ'n su. I kun yɛle be wun ase kanlɛ'n. I ti'n, Zezi kɛnnin i wun ase, ɔ wunnzinnin be ja. Titi'n, afanniɛn be nun ng'ɔ leman ɲrun'n, yɛ ɔ nin i fata kɛ ɔ di i sɔ junman liɛ'n niɔn. I klikli nun'n, Piɛli usali Zezi sɛ i waan ɔ́ wúnnzin i bɔbɔ Piɛli i ja'n nin o. Yɛ Piɛli w'a kplinman su. Kasiɛn su'n, ɔ wa jrannin Zezi i wun kɛ nán ɔ wunnzin i ja'n ngunmin, sanngɛ ɔ wunnzin i sa'n nin i ti'n wie. Ɔ nin i sɔ ngba'n, Zezi trɛli i awlɛn. Kpɛkun sa nga ti m'ɔ wunnzinnin be ja'n, ɔ yiyili nun kleli be wɛtɛɛ su.\n7, 8. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi i awlɛn ng'ɔ trɛ i Piɛli i wun'n i ɲin wa fiteli ekun ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ i klun ti ufue naan ɔ yaci sran wun sa'n cɛ i titi ɔ?\n7 Kɛ i osu cuɛnnin nun kan'n, Zezi i awlɛn ng'ɔ trɛ i Piɛli wun'n i ɲin wa fiteli ekun. Akoto'm be wa sili akplowa kɛ bé wún be nun sran nga be bu i sran tra be kwlaa'n. Ɔ maan Zezi tuli be fɔ amanniɛn su. Kpɛkun nantilɛ mɔ be nin i nanti klanman'n ti'n, ɔ yoli be mo. Sanngɛ ɔ seli be kɛ be wunmuan'n bé yáci i bé wánndi. Piɛli tɛli Zezi su kɛ, i liɛ'n sɛ ɔ fata kɛ ɔ nin i be wu'n, bé wú, naan ɔ su kpɔcimɛn i le. Sanngɛ Zezi yili i nglo kɛ Piɛli wá sé kɛ ɔ simɛn i Min'n lele kpɛ nsan naan akɔ ɲinman kun w'a bo kpɛ nɲɔn kɔnguɛ sɔ'n nun. Nán akplowa ngbɛn yɛ ɔ nin Zezi be su si ɔ. Ɔ su se kɛ ɔ́ yó ndɛnmanfuɛ trá akoto onga mun.\n8 ?Zezi su yaci i awlɛn tralɛ Piɛli i lika? Nanwlɛ, kannzɛ Zezi i ɲin ti blowa blɛ sɔ'n nun'n, sanngɛ Piɛli i nzuɛn ng'ɔ ti kpa'n, i su yɛ ɔ te fɛ i ɲin te sie ɔ. Ɔ si kɛ Piɛli yáci i lɛ wánndi. I ti'n, ɔ seli i kɛ: \"N kan ɔ ndɛ n kleli Nyanmiɛn kɛ n su bɔ a lafi'n, nán maan a kpɔnzɔ. Ɔ kusu sɛ a kaci'n, wla ɔ niaan'm be fanngan.\" (Lik 22:32) Zezi lafi su kɛ Piɛli káci i sa naan ɔ́ sú Ɲanmiɛn ndɛnman su titi. Nanwlɛ, sran i wun sa yaci cɛlɛ ayeliɛ sɔ'n yo ɲɛnmɛn dan!\n9, 10. (a) ?Zɛtsemane fie'n nun lɔ'n, fɔ benin yɛ Zezi tuli Piɛli ɔ? (b) ?Ngue yɛ Piɛli i sa tɛ'm be kle e ɔ?\n9 Kɛ ɔ cɛli kan'n, Zɛtsemane fie'n nun lɔ'n, ɔ nin i fatali kɛ be tu Piɛli i fɔ ekun uka su. Zezi seli Piɛli nin Zaki nin Zan kɛ maan be ɲin tran su, naan be nin Ɲanmiɛn be koko yalɛ. Zezi i wla'n w'a bo i wun dan, yɛ ɔ fata kɛ be wlɛ i fanngan, sanngɛ Piɛli nin i wiengu'm be lafi ɔ, ɔ wieman. Sa nga ti yɛ be yo sɔ'n , Zezi wunnin i wlɛ, yɛ ɔ yacili be wun sa'n cɛli be. I sɔ'n ti'n, ɔ seli kɛ: \"Amun awlɛn'n wo su kɛ amún yó, sanngɛ amun le-mɛn i wun fanngan.\"\n10 I nuan nin a tɔman, kpɛkun sran kpanngban kpa mun yɛ be ba yɛ. Tɛ nin tokofi nin klɔnman o be sa nun. I lɛ nun'n, ɔ fata kɛ be yo ninnge mun ngwlɛlɛ su. Sanngɛ Piɛli cuɛnnin i tokofi'n, ɔ fa kpɛli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'n i sran'n mɔ be flɛ i kɛ Malkisi'n i su'n. Zezi tuli Piɛli i fɔ amanniɛn su, yɛ ɔ kannin bian'n i su'n, naan i su'n w'a mantan i osu'n nun. Kpɛkun ɔ yiyili mmla kun nun kleli i. Andɛ nin andɛ i sɔnnzɔnfuɛ'm be te di mmla sɔ'n su. Yɛle kɛ nán be yo nzaje sa. (Mat. 26:47-55; Lik 22:47-51; Zan 18:10, 11) Nanwlɛ, sa tɛ nga Piɛli yoli'n m'ɔ fata kɛ Zezi yaci cɛ i'n, b'a sɔn. Sanngɛ Piɛli i sa tɛ'm be kpɛn e wla kɛ blɛ sunman'n e bɔbɔ e fɔn wie. (An kanngan Zak 3:2 nun.) ?Wan yɛ ɔ kunndɛman kɛ Ɲanmiɛn yaci i wun sa'n cɛ i cɛn kwlaa ɔ? Piɛli liɛ'n, kɔnguɛ kunngba sɔ'n nun'n, sa nga ɔ wa yoli be'n, be tɛ'n tra laa liɛ'n.\nPiɛli i fɔnlɛ'm be nun danfuɛ'n\n11, 12. (a) ?Kɛ be trali Zezi'n, wafa sɛ yɛ Piɛli kleli kɛ ɔ ti yakpafuɛ ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Piɛli w'a kwlá yiaman nda ng'ɔ tali'n i nuan ɔn?\n11 Zezi seli sran'm be kɛ sɛ i ti yɛ be bali'n, maan be yaci i akoto'm be nun naan be wɔ. Kɛ Piɛli wunnin kɛ b'a ci Zezi naan ɔ kwlá demɛn i'n, ɔ wanndili kɛ i wiengu akoto mun sa.\n12 Kɛ Piɛli nin Zan be wanndili'n, be ko jrannin sua kun i wun lɛ. Atrɛkpa Ani mɔ laa'n ɔ yoli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'n, i sua'n nun lɔ yɛ be dun mmua fali Zezi ɔli i kosan usalɛ ɔ. Kɛ bé fá Zezi lɛ bé kɔ́'n, nn Piɛli nin Zan bé sú i su, sanngɛ b'a \"mɛntɛn-mɛn i.\" (Mat. 26:58; Zan 18:12, 13) Piɛli timan srɛfuɛ. Nanwlɛ, ɔ yoli yakpa! Lika kwlaa nga be fali Zezi ɔli lɛ'n, ɔ suli be su. Tokofi nin klɔnman be o sran kpanngban nga be ɔli Zezi i tralɛ'n, be sa nun. Ɔ nin i sɔ ngba'n, Piɛli boli be nun kun i kannin. Kannzɛ bɔbɔ Piɛli yoli i kwlaa sɔ'n, sanngɛ nda ng'ɔ tɛli i kɛ sɛ ɔ ti wulɛ bɔbɔ'n, ɔ nin i Min'n bé wú'n, w'a kwlá yiɛmɛn i nuan.\n13. ?Sɛ e waan é sú Klist su kɛ ɔ nin i fata'n sa'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?\n13 Andɛ Klistfuɛ kpanngban be yo kɛ Piɛli sa. Be kunndɛ kɛ bé sú Klist su, sanngɛ be \"mɛntɛn-mɛn i,\" be su i su nvialiɛ nun. Sanngɛ kɛ Piɛli bɔbɔ fa klɛli i kasiɛn su'n sa'n, sɛ e waan é sú Klist su'n, ɔ fata kɛ e fa e wun e mɛntɛn i kpa. Kpɛkun e nianman e sin naan y'a fɛ i ajalɛ kwlaa be su.\n14. ?Kɛ Zezi wún i ɲrun kɔnguɛ'n, nin yɛ Piɛli kali ɔ?\n14 Piɛli suli Zezi su blɛblɛblɛ lele fa juli Zerizalɛmu lɔ sua'm be nun dan kpa kun i ɲrun lɛ. Kaifu m'ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'n i sua ɔ. Bian sɔ'n ti aɲanbeunfuɛ yɛ ɔ le kwlalɛ kpa. Awlo kun wo sua kɛ ngalɛ sa mun be klun lɔ, kpɛkun ɔ le anuan kun. Kɛ Piɛli juli lɛ'n, b'a mɛnmɛn i atin kɛ ɔ wlu awlo'n nun lɔ. Zan liɛ'n ɔ kwla wluli. Kɛ m'ɔ si Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'n i su kpɛn'n ti'n, ɔ srɛli gladi difuɛ'n kɛ ɔ yaci Piɛli i nun naan ɔ wlu. Kɔlɛ Piɛli w'a tranman Zan i wun koko lɛ. Kusu w'a kunndɛman kɛ ɔ́ wlú sua'n i klun lɔ naan ɔ́ kó jrɛ́n i Min'n i wun lɛ. Ɔ kali awlo'n nun lɛ, kan kanga nin afanniɛn'm be tɔn sin lɛ kɔnguɛ'n. Ɔ o lɛ nían be nga bé sín bé kɔ́ Zezi i suɛn tɔnlɛ'n.\n15, 16. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga Zezi kan kleli Piɛli kɛ ɔ́ wá sé kɛ ɔ simɛn i sɔ kpɛ nsan'n, ɔ kpɛnnin su ɔ?\n15 Sin m'ɔ kpaja lika nun'n ti'n, afanniɛn bla ng'ɔ fali Piɛli wluli'n wa wunnin Piɛli i wlɛ kpa. Ɔ seli i kɛ: \"Wɔ, a o Jésus b'ɔ fin Galile'n i sin wie.\" Piɛli kpitili kpli. Ɔ seli kɛ ɔ siman Zezi, naan ndɛ nga bla'n kɛn i lɛ'n, ɔ wunmɛn i wlɛ. Yɛ Piɛli ɔli ala'n bo lɔ ɔ. Ɔ́ kúnndɛ fía, sanngɛ afanniɛn bla kun ekun wunnin i wlɛ, yɛ ɔ seli kɛ: \"Bian nga o Jésus b'ɔ fin Nazarɛt'n i sin wie.\" Yɛ Piɛli fá Ɲanmiɛn wɛ́wɛ́ i wun ɔn. Ɔ tɛli su kɛ: \"Ɔ si-mɛn i.\" (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68) Kɔlɛ i kpɛ nɲɔn su nga Piɛli seli kɛ ɔ siman Zezi'n, yɛ ɔ tili akɔ ɲinman kun i bolɛ ɔ. Sanngɛ ndɛ nga Zezi kɛnnin i koko nun wa'n, i wla w'a ɔman su.\n16 Piɛli te fiafia te kɔ, sanngɛ kɛ ɔ cɛli kan'n, sran nga be o awlo'n i klun lɔ'n be wunngeli Piɛli i wun lɔ. Malkisi mɔ Piɛli boli i kannin'n i niaan bian o sran sɔ'm be nun wie. Ɔ seli Piɛli kɛ: \"?M'an wun-man wɔ nin bian sɔ'n fie kaan'n su lɔ?\" Piɛli kúnndɛ klé be kɛ be su bua ato. I ti ɔ fali Ɲanmiɛn wɛwɛli i wun, yɛ ɔ seli kɛ sɛ ɔ bua ato'n, maan like yo i. I kpɛ nsan su nga Piɛli sé kɛ ɔ siman Zezi'n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Kɛ Piɛli i nuan tɔli cɛ'n, yɛ ɔ tili akɔ ɲinman bolɛ'n i kpɛ nɲɔn su'n niɔn.\n17, 18. (a) ?Kɛ Piɛli wunnin i wlɛ kɛ w'a fɔn i Min'n i wun dan'n, wafa sɛ yɛ i wun yoli i ɔ? (b) ?Atrɛkpa akunndan benin yɛ Piɛli buli ɔ?\n17 Kɛ be fali Zezi ɔli sua'n i terasi'n su lɔ'n, ɔ kpɛli i ɲin niannin awlo'n nun lɔ. Yɛ kɛ nga e fa kɛnnin i ndɛ tre nga i su fitilɛ nun lɔ'n sa'n, ɔ nin Piɛli be ɲinma'n yiali nun. Piɛli wunnin i wlɛ kɛ w'a fɔn i Min'n i wun dan. I akunndan'n m'ɔ bu i fɔ'n ti'n, ɔ jasoli awlo'n nun lɛ, ɔ fiteli gua su lɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn anglo ba'n ta kpa. I wla'n boli i wun dan. I ɲinmuɛn'n klokloli i ti nun, yɛ ɔ sunnin ɔn.\n18 Kɛ sran kun ko fɔn dan kɛ ngalɛ sa'n, ɔ kwla bu i kɛ sa m'ɔ yoli'n, i tɛ dan'n ti'n, be yaci cɛ i ɔ, ɔ yoman ye. Atrɛkpa Piɛli buli i sɔ wie. ?Sanngɛ i su ɔ?\n?Be yaci Piɛli i sa tɛ'n cɛ i ɔ, ɔ yo ye?\n19. ?Sa tɛ nga Piɛli yoli'n, atrɛkpa ɔ yoli i sɛ? ?Yɛ ngue ti yɛ e si kɛ i sa sin w'a bubumɛn i ɔ?\n19 Kɛ aliɛ cɛnnin'n, mɔ Piɛli wunnin sa ng'ɔ ɲannin Zezi'n, wafa nga i wla'n boli i wun dan'n, amun bu i akunndan be nian. Kɛ be kleli Zezi ɲrɛnnɛn'n lele m'ɔ fa wuli'n, kɔlɛ Piɛli i akunndan'n buli i fɔ dan. Atrɛkpa ɔ seli i wun kɛ, cɛn kasiɛn nga i Min'n dili i asiɛ'n su wa kɛ klɔ sran sa'n i nun'n, i ayeliɛ'n ti'n i Min'n fɛli wie. Atrɛkpa i sɔ'n yoli i ya dan. Piɛli i wla'n boli i wun sɔ, sanngɛ i sa sin w'a bubumɛn i. Like nga ti yɛ e si sɔ'n yɛle kɛ, ɔ toli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga be yiali'n be lɔ. (Lik 24:33) Akoto'm be ngba be kwla wunnin i wlɛ kɛ sa nga be yoli i kɔnguɛ cinnjin sɔ'n nun'n, w'a yoman kpa. Kpɛkun be wlali be wiengu fanngan.\n20. ?Afɔtuɛ benin yɛ Piɛli i ajalɛ kpa'm be nun kun man e ɔ?\n20 Like nga Piɛli yoli i lɛ'n, ɔ ti i ajalɛ'n be nun kpa'n kun. Kannzɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ kun fɔnnin dan kpa'n, ng'ɔ ti cinnjin'n yɛle i ɲin ng'ɔ mian naan w'a yo sa ng'ɔ ti kpa'n. I liɛ'n Zoova kwla yaci i wun sa'n cɛ i. (An kanngan Nyanndra Mun 24:16 nun.) Piɛli kleli e ajalɛ kpa Ɲanmiɛn i sulɛ'n nun. I wla'n boli i wun dan, sanngɛ ɔ fɛli i wun mɛntɛnnin i niaan mun. Kɛ e wla'n bo e wun'n, ɔ yo e kɛ e cuɛn e wun e wɔ mmua sa. Sanngɛ i sɔ yolɛ'n timan kpa mlɔnmlɔn. (Nya. 18:1) Ng'ɔ nin yolɛ fata'n yɛle kɛ e fa e wun e mantan e niaan mun, naan e ɲan wunmiɛn ekun e su Ɲanmiɛn.\n21. ?Kɛ mɔ Piɛli nin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ onga'm be o likawlɛ'n ti'n, ndɛ benin yɛ ɔ tili ɔ?\n21 Piɛli nin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ onga'm be o likawlɛ. I ti'n, ɔ tili i kɛ Zezi i saka'n nunman ndia'n nun. Ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yoli kekle mɛnnin i. Piɛli nin Zan be wanndi ɔli ndia mɔ be sieli Zezi nun'n, mɔ be kɛtɛli i nuan'n, i su lɔ. Atrɛkpa Zan mɔ gbanflɛn nzue'n te o i nun'n, yɛ ɔ dun mmua juli lɔ ɔ. Ɔ́ nían ɔn, ndia'n i anuan'n ti tikewa. Sanngɛ w'a wluman lɔ. Piɛli liɛ'n, i wunmiɛn'n kpu i wun sɔ, sanngɛ w'a sisimɛn i bo. Yɛ tru, ɔ wluli ndia'n nun lɔ ɔ! Sanngɛ w'a wunman like fi lɔ.\n22. ?Ngue ti yɛ Piɛli i klun wa tɔli nun siɛn'n niɔn?\n22 ?Piɛli buli i kɛ Zezi cɛnnin sakpa? I klikli nun'n, bla wie'm mɔ be lafi Ɲanmiɛn su'n be kannin kɛ anzi kun fiteli be ɲrun, naan ɔ seli be kɛ be ko bo i jɔ kɛ Zezi w'a cɛn. Piɛli w'a lafiman su. (Lik 23:55–24:11) Sanngɛ lele nin i kɛ aliɛ'n fá jɔ́'n, Piɛli i klun wa tɔli nun. Ɔ wa fali ndɛ sɔ'n su siɛn'n. Zezi cɛnnin sakpa. Siɛn'n, w'a kaci aolia nun sran kun m'ɔ le tinmin kpa ɔ. Ɔ fiteli i akoto'm be kwlaa be ɲrun. Sanngɛ ɔ dun mmua fiteli Piɛli kunngba i ɲrun ka. Cɛn sɔ'n nun'n, akoto'm be seli kɛ: \"E Min'n cɛnnin sakpa, Simɔn wunnin i.\" (Lik 24:34) Kɛ ɔ cɛli'n, akoto Pɔlu kannin cɛn kunngba sɔ'n i ndɛ. Ɔ seli kɛ \"Sefas wunnin i, i sin'n i sɔnnzɔnfuɛ blu-nin-nnyɔn'm be wie'm be wunnin i.\" (1 Kor. 15:5) Piɛli kunngba'n yɛ be flɛ i Sefasi nin Simɔn'n niɔn. Kɛ Zezi fíte Piɛli i ɲrun cɛn sɔ'n nun'n, nn i kunngba yɛ ɔ o lɛ ɔ.\nNanwlɛ, sa tɛ nga Piɛli yoli m'ɔ fata kɛ Zezi yaci cɛ i'n, be sɔnnin. ?Sanngɛ wan yɛ ɔ kunndɛman kɛ Ɲanmiɛn yaci i wun sa'n cɛ i cɛn kwlaa ɔ?\n23. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ nga be yoli sa tɛ dan kpa'n, be wla kpɛn Piɛli i ndɛ'n su ɔ?\n23 Yalɛ nga Zezi nin Piɛli be kokoli i cɛn sɔ'n nun'n, Biblu'n w'a boman su. Zezi nin Piɛli be ngunmin yɛ be si nun ɔn. Wafa nga Piɛli i wun fa yoli i blɛ sɔ'n nun'n, amun bu i akunndan be nian. Piɛli w'a wun kɛ i Min'n m'ɔ klo i'n w'a ɲan nguan ekun, naan ɔ́ wá kwlá kpɛ́tɛ i. Like bɔbɔ ba nga Piɛli kunndɛ sa'n yɛle kɛ Zezi yaci i wun sa'n cɛ i. ?Wan cɛ yɛ ɔ lafiman su kɛ Zezi kusu ɔ yacili i wun sa'n cɛli i weiin ɔn? Ɔ fata kɛ Klistfuɛ nga be fɔn dan kpa'n, be wla kpɛn Piɛli i liɛ'n su. Nán maan e bu i kɛ Ɲanmiɛn su yaciman e wun sa'n cɛman e le. Afin Zezi ti kɛ i Si m'ɔ 'yaci sran'm be wun sa'n cɛ be weiin'n' sa cɛ.\nZezi kleli i weiin kpa kɛ ɔ yacili i sa tɛ'n cɛli i\n24, 25. (a) Amun kan Piɛli i jue tralɛ Galile jenvie'n su lɔ'n i ndɛ. (b) ?Aliɛ njɛnniɛn su'n, kɛ Zezi yili atrɛ'n, ngue yɛ Piɛli yoli ɔ?\n24 Zezi seli i akoto'm be kɛ be to i Galile lɔ. Kɛ be juli lɔ'n, Piɛli waan ɔ su kɔ lala gualɛ. Zezi i akoto'm be nun wie'm be nin i ɔli. Galile jenvie sɔ'n su yɛ Piɛli tra jue laa ɔ. Atrɛkpa kɛ Piɛli tili alie'n i tɛtɛlɛ'n, ɔ nin jenvie'n i bolɛ'n, mɔ i sa'n le lala nun'n, i wla kpɛnnin i laa nun. Kɔnguɛ sɔ'n nun'n, b'a kwlá ɲanman jue.\n25 Aliɛ njɛnniɛn su'n, sran kun m'ɔ jin nzue nuan lɛ'n kpan flɛli be. Ɔ seli be kɛ be gua be lala'n nzue'n nun, alie'n i bue kunfuɛ'n su lɔ. Be yoli sɔ, yɛ be ɲannin jue kɔe 153! Piɛli si sran sɔ'n, ɔ maan ɔ wuɛli nzue'n lele juli cenje'n su lɔ. Zezi ɲintɔnnin jue mannin i janvuɛ kpa sɔ mun jenvie'n nuan lɛ. Yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli i Piɛli su ɔ.\n26, 27. (a) ?Ngue yɛ Zezi mannin Piɛli i atin kɛ ɔ yo i kpɛ nsan ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ yacili Piɛli i wun sa'n kwlaa cɛli i ɔ?\n26 Zezi usali Piɛli kɛ: \"?A klo min tra be nga mun?\" Kɛ Zezi úsɛ i sɔ'n, nn i sa'n tinndin jue kpanngban mɔ b'a tra be'n, be su. ?Piɛli i klun lɔ'n, jue tralɛ'n ɔ nin Zezi i su sulɛ'n, be nun kun i falɛ'n ti kekle? Piɛli w'a dun mmua w'a se kpɛ nsan kɛ ɔ siman Zezi. Siɛn'n, Zezi su man Piɛli i atin naan i wiengu'm be ɲrun lɛ'n, ɔ fite i nuan kpɛ nsan wie kɛ ɔ klo i. Kɛ ɔ́ yó sɔ'n, nn Zezi klé i wafa nga ɔ kwla yi klolɛ sɔ'n i nglo'n. Yɛle kɛ ɔ dun mmua di Ɲanmiɛn i junman liɛ'n kwlaa naan w'a yo i bɔbɔ i ninnge liɛ mun, naan ɔ nian Klist i sɔnnzɔnfuɛ nanwlɛfuɛ mɔ be ti kɛ i bua mun sa'n, be lika yɛ ɔ wla be fanngan.\n27 I lɛ nun'n, Zezi kleli weiin kpa kɛ ɔ nin i Si'n be te fa Piɛli te di junman. Piɛli wá dí junman nanndoliɛ kpa kun asɔnun mɔ Klist yɛ ɔ ti su kpɛn'n, i nun. ?I sɔ'n kleman kɛ Zezi yacili i wun sa'n kwlaa cɛli i? Nanwlɛ, aunnvuɛ silɛ kɛ ngalɛ sa'n, ɔ wluwluli Piɛli i wun dan, yɛ ɔ fɛli i fɔnlɛ'n fa tuli i wun fɔ nun.\n28. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Piɛli nin i dunman'n b'a fata siɛn'n niɔn?\n28 Piɛli niannin i junman'n nun dili i lele afuɛ kpanngban. Ka naan Zezi w'a wu'n, ɔ seli i kɛ ɔ wlɛ i niaan'm be fanngan. I sɔ'n yɛ Piɛli yoli ɔ. Ɔ niannin Klist i sɔnnzɔnfuɛ'm be lika klolɛ su, yɛ ɔ trɛli i awlɛn be wun. Simɔn i dunman Piɛli annzɛ yɛbuɛ mɔ Zezi fa tɔnnin i'n, be nin i fata siɛn'n. Yɛle kɛ Piɛli wa yoli i liɛ kɛ yɛbuɛ sa, afin ɔ yoli sran m'ɔ jrannin kekle, ɔ yoli yakpafuɛ yɛ ɔ kleli asɔnunfuɛ'm be ajalɛ kpa. I sɔ liɛ'n i ɲin fite Piɛli i lɛtri nɲɔn ng'ɔ klɛli'n, be nun. Lɛtri cinnjin nɲɔn sɔ'm be o Biblu'n nun. Be kle kɛ ɔ klo i niaan mun naan ɔ kunndɛ kɛ be tinuntinun be liɛ yo ye. Lɛtri sɔ'm be kle ekun kɛ, Piɛli wunnin sran i wun sa yaci cɛlɛ'n i su afɔtuɛ nga Zezi mɛnnin i'n i wlɛ, naan i wla w'a fiman su le.\n29. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kɛ Piɛli sa, naan e si aunnvuɛ kɛ i Min Zezi sa ɔ?\n29 Maan e kusu e wun afɔtuɛ sɔ'n i wlɛ wie. ?Cɛn kwlakwla, e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ yaci e wun sa tɛ mun cɛ e? ?E lafi su kɛ ɔ yacili e wun sa'n cɛli e sakpa naan ɔ kwla yo e sanwun? ?Yɛ e yaci e wiengu'm be wun sa'n e cɛ be wie? Sɛ e yo sɔ'n, é klé kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kɛ Piɛli sa, naan e si sran aunnvuɛ kɛ i Min Zezi sa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-44","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/sulafil%C9%9B-kpafu%C9%9B\/pi%C9%9Bli-zezi-yaci-sa-c%C9%9B\/","date":"2016-10-28T01:04:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-44\/segments\/1476988721415.7\/warc\/CC-MAIN-20161020183841-00540-ip-10-171-6-4.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3778,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.302,"stopwords_ratio":0.4,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Ngɔjue Fɛfɛ Kpa'n i su fitilɛ Ngɔjue Fɛfɛ Kpa'n i su fitilɛ Ngɔjue Fɛfɛ Kpa fluwa m'ɔ kan be wun klolɛ kpafuɛ'n i ndɛ'n i su fitilɛ. NG'Ɔ SINNIN'N NG'Ɔ BƐ I SIN'N FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran Ngɔjue Fɛfɛ Kpa'n i su fitilɛ Biblu'n nun fluwa'm be su fitilɛ video mun https:\/\/www.jw.org\/finder?docid=1001071946&wtlocale=AO&srcid=share Wawle mailto:?body=Ngɔjue Fɛfɛ Kpa'n i su fitilɛ%0a%0ahttps%3A%2F%2Fwww.jw.org%2Ffinder%3Fdocid%3D1001071946%26wtlocale%3DAO%26srcid=share&subject=Ngɔjue Fɛfɛ Kpa'n i su fitilɛ","id":"","dump":"CC-MAIN-2016-50","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/video-mun\/biblu-nun-fluwa-su-fitil%C9%9B\/song-of-solomon\/","date":"2016-12-05T09:03:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2016-50\/segments\/1480698541556.70\/warc\/CC-MAIN-20161202170901-00460-ip-10-31-129-80.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9998583794,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9998583793640137}","num_words":71,"character_repetition_ratio":0.209,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.286,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2013 I FALƐ WAFA Zuie 2013 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201307\/wpub\/km_AO_201307_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201307\/wpub\/km_AO_201307_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201307\/","date":"2017-04-24T10:04:11Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917119225.38\/warc\/CC-MAIN-20170423031159-00320-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.989638567,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9896385669708252}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2014 I FALƐ WAFA Zuie 2014 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201407\/wpub\/km_AO_201407_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201407\/wpub\/km_AO_201407_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201407\/","date":"2017-04-25T18:16:35Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917120844.10\/warc\/CC-MAIN-20170423031200-00349-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9829850793,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9829850792884827}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2015 I FALƐ WAFA Marsi 2015 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201503\/wpub\/km_AO_201503_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201503\/wpub\/km_AO_201503_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201503\/","date":"2017-04-29T04:50:06Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123270.78\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00254-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9733414054,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9733414053916931, \"any_Latn_score\": 0.010440734215080738}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.301,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2012 I FALƐ WAFA Zuin 2012 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201206\/","date":"2017-04-29T04:51:33Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123270.78\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00260-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9895987511,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":14,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9895987510681152}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2012 I FALƐ WAFA Zuie 2012 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201207\/","date":"2017-04-26T04:14:45Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917121153.91\/warc\/CC-MAIN-20170423031201-00291-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9903196692,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":7,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9903196692466736}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2014 I FALƐ WAFA Utu 2014 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201408\/wpub\/km_AO_201408_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201408\/wpub\/km_AO_201408_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201408\/","date":"2017-04-29T04:47:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123270.78\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00380-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9773262143,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9773262143135071}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2014 I FALƐ WAFA Mɛ 2014 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201405\/wpub\/km_AO_201405_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201405\/wpub\/km_AO_201405_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201405\/","date":"2017-04-29T07:35:02Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123318.85\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00287-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9844052792,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9844052791595459}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.312,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2014 I FALƐ WAFA Zuin 2014 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201406\/wpub\/km_AO_201406_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201406\/wpub\/km_AO_201406_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201406\/","date":"2017-04-26T08:46:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917121216.64\/warc\/CC-MAIN-20170423031201-00318-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.984139204,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9841392040252686}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2013 I FALƐ WAFA Utu 2013 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201308\/wpub\/km_AO_201308_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201308\/wpub\/km_AO_201308_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-17","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201308\/","date":"2017-04-29T17:22:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-17\/segments\/1492917123549.87\/warc\/CC-MAIN-20170423031203-00351-ip-10-145-167-34.ec2.internal.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9842488766,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9842488765716553}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2011 I FALƐ WAFA Zuie 2011 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2011 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2011 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-22","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201107\/","date":"2017-05-26T10:07:53Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-22\/segments\/1495463608652.65\/warc\/CC-MAIN-20170526090406-20170526110406-00225.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9895151258,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9895151257514954}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2011 I FALƐ WAFA Utu 2011 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2011 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2011 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2011 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-22","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201108\/","date":"2017-05-29T18:21:29Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-22\/segments\/1495463612502.45\/warc\/CC-MAIN-20170529165246-20170529185246-00256.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9857470989,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9857470989227295}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"Nyanmiɛn i klolɛ'n yɛle kɛ e fɛ i ndɛ'n su, i ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yoman ya.\"\n1, 2 ?Ngue ti yɛ e klo Ɲanmiɛn Zoova ɔ?\n?AMUN klo Ɲanmiɛn? Sɛ amun a fa amun wun b'a man Zoova'n, saan amún tɛ́ su kpa kɛ ɛɛn. Sɛ e klo Zoova'n ɔ ti su. Kɛ m'ɔ klo e'n, i ti yɛ e kusu e klo i wie ɔ. Biblu'n se kɛ: \"E liɛ'n, e klo Nyanmiɛn [Zoova], afin ɔ dun mmua kloli e.\"\n2 Zoova dun mmua yili i klolɛ'n i nglo e lika. Ɔ mannin e tranwlɛ klanman kpa asiɛ'n su. Ɔ fa ninnge nga be mian e sa'n man e. (Matie 5:43-48) I ng'ɔ ti cinnjin kpa'n yɛle kɛ ɔ man e ninnge nga mɔ maan e kwla su i'n. Ɔ fɛli i nuan Ndɛ'n mɔ yɛle Biblu'n, ɔ mannin e. Asa ekun'n, ɔ se e kɛ e srɛ i naan ɔ́ tí e srɛlɛ'n. Kpɛkun ɔ́ fɛ́ i wawɛ'n mán e naan ɔ uka e. (Jue Mun 65:3; Lik 11:13) Like cinnjin kpafuɛ'n yɛle kɛ ɔ sunmɛnnin i Wa'n m'ɔ klo i kpa'n kɛ ɔ wa kpɔ e ti. Kɛ ɔ ko yo naan y'a ɲan e ti sa tɛ'n nin wie'n be sa nun'n ti. Nanwlɛ, klolɛ nga Zoova yili i nglo e lika'n ti dan!\n3. (a) ?Sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klo e titi'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? (b) ?Kosan cinnjin benin yɛ ɔ fata kɛ e bu i akunndan ɔn? ?Yɛ nin yɛ e kwla wun i su tɛlɛ'n niɔn?\n3 Zoova kunndɛ kɛ e ɲan klolɛ ng'ɔ fa klo e'n su ye tititi. Sanngɛ sɛ é ɲán su ye annzɛ e su ɲanman su ye'n, ɔ fin e bɔbɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla e fanngan kɛ: \"Kɛ amún mínndɛ anannganman nguan'n, an yo sa nga an yo ɔ an si kɛ Nyanmiɛn klo amun'n.\" (Zid 21) Kɛ be se kɛ \"an yo'n,\" ɔ kle kɛ sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klo e titi'n, ɔ fata kɛ e fa ajalɛ. Ɔ fata kɛ e yo like trele kun e fa kle kɛ e kusu e klo i wie. Ɔ maan, kosan cinnjin kun m'ɔ fata kɛ e bu i akunndan'n yɛ: '?Wafa sɛ yɛ n kwla kle kɛ n klo Ɲanmiɛn ɔn?' Kosan sɔ'n i su tɛlɛ'n wo ndɛ nga Ɲanmiɛn fa wlɛli i akoto Zan nuan'n i nun. Ɔ seli kɛ: \"Nyanmiɛn i klolɛ'n yɛle kɛ e fɛ i ndɛ'n su, i ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yoman ya.\" (1 Zan 5:3) Ɔ fata kɛ e wun ndɛ sɔ'n i bo kpa. Afin e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn wun i kɛ e klo i kpa.\n\"NYANMIƐN I KLOLƐ'N\" YƐ\n4, 5. Kan wafa nga a boli Zoova i klolɛ'n bo'n i ndɛ.\n4 Kɛ akoto Zan bó i ndɛ'n i kanlɛ bo'n, ɔ seli kɛ: \"Nyanmiɛn i klolɛ'n yɛle kɛ.\" Kɛ be se kɛ be klo Ɲanmiɛn'n, wafa nga Zan fa yiyili nun'n, maan e fa e ɲin e sie su. Sanngɛ kwlaa naan y'a fa e ɲin y'a sie i ndɛ sɔ'n su'n, maan e wla kpɛn blɛ nga Ɲanmiɛn e boli Ɲanmiɛn i klolɛ bo'n su.\n5 Le kunngba nga e tili Zoova su ndɛ nanwlɛ'n, ɔ nin ninnge nga i waan ɔ́ yó'n, e bu i akunndan kan e nian. I sɔ'n yoli maan e wa boli Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo. E wa wunnin i wlɛ kɛ e nin sa tɛ yolɛ'n e fin e nin klun. Ɔ maan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn'n ti saciwa. I sɔ'n ti'n, Zoova fali Klist mannin naan fɔ'n w'a tu klɔ sran nun. Laa kɛ Adam ti sɔ ɔ, fɔ nunmɛn i nun. Sanngɛ nguan mɔ fɔ nunman nun'n, ɔ wa fili i sa. Asa ekun'n, i sɔ mɔ Zoova yoli'n ti maan klɔ sran'm be kwla ɲan anannganman nguan. (Matie 20:28; Rɔmfuɛ Mun 5:12, 18) Kɛ Zoova tuli i klun m'ɔ sunmɛnnin i Wa ng'ɔ klo i kpafuɛ'n kɛ ɔ wa kpɔ e ti'n, i sɔ'n yo ɲɛnmɛn. Like dan sɔ'n e wa wunnin i wlɛ. Kpɛkun ɔ kannin e awlɛn'n, ɔ maan Ɲanmiɛn m'ɔ yili i sɔ klolɛ'n dan'n i nglo e lika'n, e wa kloli i blɛblɛblɛ.\n6. ?Wafa sɛ yɛ sran kun kwla yi Ɲanmiɛn i klolɛ kpafuɛ'n i nglo ɔ? ?Ngue yɛ klolɛ nga e klo Ɲanmiɛn'n, ɔ su e bo kɛ e yo ɔ?\n6 Sanngɛ klolɛ sɔ mɔ i klikli nun'n e fa kloli Zoova'n, ɔ ti i klolɛ kpafuɛ'n i bo bolɛ. Ɲanmiɛn i klolɛ'n i kpafuɛ'n, nɛ́n i yɛle nga be kɛn i be nuan bui su sa ngbɛn kɛ 'n klo Zoova'n.' Ɲanmiɛn i klolɛ'n i kpafuɛ'n ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n sa. Ninnge nga Ɲanmiɛn sulafilɛ'n su sran kun bo m'ɔ yo'n, yɛ ɔ kle kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su sakpa ɔ. (Zak 2:17) I kunngba'n yɛle Ɲanmiɛn i klolɛ'n. Afin sɛ e klo sran kun'n, like nga sran sɔ'n klo i'n yɛ é yó ɔ. Ɔ maan kɛ Ɲanmiɛn i klolɛ'n trali ndin e awlɛn'n nun'n, ɔ suli e bo naan y'a yo ninnge nga Zoova klo be'n. ?B'a yo e batɛmu? ?Ɔ maan y'a kaci Zoova i Lalofuɛ? Sɛ ɔ ti sɔ'n, nn klolɛ dan mɔ e kloli Zoova'n ɔ nin nantilɛ mɔ e kunndɛ kɛ e nin i é nánti titi'n, yɛ ɔ suli e bo maan e fali ajalɛ cinnjin kpa sɔ'n niɔn. E fali e wun mannin Zoova kɛ é yó i klun sa. Kpɛkun kɛ be yoli e batɛmu'n, i sɔ'n yili i nglo kɛ e fali e wun e mɛnnin i. (Kanngan Rɔmfuɛ Mun 14:7, 8 nun.) E wun nga e fa mannin Zoova'n, sɛ e waan é yó i nuan su sa'n, ɔ fata kɛ e yo like nga akoto Zan su wa kɛn i ndɛ yɛ'n.\n\"E FƐ I NDƐ'N SU\"\n7. ?Ɲanmiɛn i Ndɛ'n i nun mmla wie mun yɛle benin? ?Mmla sɔ'm be su falɛ'n i bo'n yɛle benin?\n7 Zan kleli kɛ Ɲanmiɛn i klolɛ'n yɛle kɛ \"e fɛ i ndɛ'n su.\" ?Ɲanmiɛn ndɛ sɔ'n yɛle benin? Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun'n, Zoova mannin e mmla wafawafa. I wie mun yɛle kɛ nán maan e yo nzanbɔɛfuɛ nin amuin sɔfuɛ, ɔ nin awiefuɛ annzɛ ato buafuɛ. Asa kusu nán maan e kunndɛ bian annzɛ bla sukusuku. (1 Korɛntfuɛ Mun 5:11; 6:18; 10:14; Efɛzfuɛ Mun 4:28; Kolɔsfuɛ Mun 3:9) Ɲanmiɛn i ndɛ'n i su falɛ'n yɛle kɛ e nian Biblu'n nun mmla mɔ fiɛn kaan sa nunman be sin'n, be su e nanti.\n8, 9. ?Kɛ mɔ nán sa ngba su yɛ Biblu'n man e mmla trele sa'n, wafa sɛ yɛ e kwla si like nga Zoova klo i'n niɔn? Fa sunnzun ase kun yiyi nun.\n8 Sanngɛ sɛ e kunndɛ kɛ Zoova klun jɔ e wun'n, nán i mmla ng'ɔ mannin be'n be su sa ngbɛn yɛ ɔ fata kɛ e nanti ɔ. Afin Zoova w'a kpɛman e ninnge yolɛ wafa'n kwlaa i su mmla tɛkɛtɛkɛ. Ɔ maan kɛ aliɛ'n cɛ́n m'ɔ́ sán'n, sa wie kwla tɔ e su mɔ b'a sieman su mmla trele kun sa ɔ. ?Kɛ ɔ ko yo sɔ'n, wafa sɛ yɛ e kwla si like ng'ɔ kwla jɔ Zoova klun ɔn? Wafa nga Ɲanmiɛn bu akunndan'n, ɔ o Biblu'n nun weiin. Kɛ e suan Biblu'n nun like'n, e si like nga Zoova klo i'n ɔ nin ng'ɔ klomɛn i'n. (Kanngan Jue Mun 97:10 nun; Nyanndra Mun 6:16-19) Ninnge yolɛ wafa nin ajalɛ ng'ɔ klo be'n, e wun be wlɛ weiin. Sɛ e suan Zoova i nzuɛn'n ɔ nin ajalɛ ng'ɔ fa be'n be su like kpa'n, ɔ́ kwlá ɲán ta e su. I liɛ'n ajalɛ nga e fa be'n ɔ nin ninnge nga e yo be'n, bé yó kpa. I sɔ'n ti kannzɛ sa kun tɔ e su naan Biblu'n nun mmla trele kun sa kanman sa sɔ'n i ndɛ'n, e kwla 'si like nga e Min'n [Ɲanmiɛn] klo kɛ e yo'n.'\n9 I wie yɛle nzaje sa nin tekle bolɛ nga be yi be flimu'm be nun'n. Biblu'n kanman trele kɛ nán maan e nian be. Kannzɛ ɔ ti sɔ bɔbɔ'n, sanngɛ ɔ nin i fataman kɛ e niɛn i sɔ ninnge mun. Afin e si wafa nga Zoova bu be'n. Ɲanmiɛn Ndɛ'n se e weiin kɛ: 'Sran ng'ɔ fa sa tɛ yolɛ'n cici i ti'n, ɔ [Zoova] kpɔ i sɔfuɛ'n.' (Jue Mun 11:5) Ɔ se ekun kɛ: \"Afin be nga be kunndɛ bla annzɛ bian'n, ɔ nin be nga be kunndɛ bla be yi bo annzɛ bian be wun bo'n mun'n, Nyanmiɛn nin be le i.\" (Ebre Mun 13:4) Sɛ e bu ndɛ sɔ'm be akunndan'n, é kwlá wún Zoova i klun sa'n i wlɛ. Ɔ maan ninnge tɛtɛ nga Ɲanmiɛn kpɔ be'n mɔ be yi be nglo'n, e su nianman be. E si kɛ, kɛ e yoman ninnge tɛtɛ nga mɛn nga bu be ninnge kpa'n, ɔ yo Zoova fɛ. *\n10, 11. ?Ngue ti yɛ e kunndɛ kɛ é fá Zoova i mmla'm be su ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi i ɔ?\n10 ?Like cinnjin beninfuɛ'n ti yɛ ɔ fata kɛ e nanti Ɲanmiɛn mmla'm be su ɔ? ?Ɲanmiɛn i akunndan nga e si i'n, ngue ti yɛ cɛn kwlakwla e waan é fá su ɔ? Nán kɛ e kunndɛman kɛ Zoova tu e fɔ ti yɛ e fɛ i mmla'm be su ɔ. Asa kusu'n, ɲrɛnnɛn ng'ɔ tɔ be nga be faman Ɲanmiɛn mmla'm be su'n, nán kɛ e kunndɛman kɛ ɔ tɔ e su wie ti yɛ e yo sɔ ɔ. (Galasifuɛ Mun 6:7) Sanngɛ Zoova i mmla'm be su falɛ'n ti like cinnjin kun mɔ e kwla fa kle kɛ e klo i ɔ. Kɛ nga ba kaan kun kunndɛ kɛ i si i klun jɔ i wun sa'n, yɛ e kusu e kunndɛ kɛ Zoova klun jɔ e wun wie ɔ. (Jue Mun 5:13) Ɔ ti e si, yɛ e klo i. Kɛ e si kɛ \"Anannganman klun jɔ e wun'n,\" i fɛ ng'ɔ yo e'n, be kanman.\n11 Ɔ maan e bɔbɔ e klunklo su yɛ e fa Ɲanmiɛn i mmla'm be su ɔ. Ɔ leman kɛ é fá mmla sɔ wie'm be su, naan e faman wie'm be su. * Asa kusu'n, nán kɛ blɛ wie nun e fa be su, kpɛkun blɛ wie nun'n e faman be su ɔ. I kusu e kpaman nga mɔ be su falɛ'n timan kekle'n e sieman, naan y'a yaci i onga'm be lɛ. Sanngɛ e 'fa ndɛ nanwlɛ nga be kleli e'n su kpa.' (Rɔmfuɛ Mun 6:17) E yo kɛ jue tofuɛ ng'ɔ klɛli ndɛ nga Biblu'n nun'n sa. Ɔ klɛli i kɛ: \"Ń fá ɔ mmla mun ń yó min anwlɛn su like. N klo be sakpa.\" (Jue Mun 119:47) Nanwlɛ e klo Zoova i mmla'm be su falɛ. E wun i wlɛ kɛ Zoova nin aɲinyiɛ fata yɛ ɔ kunndɛ kɛ e fɛ i mmla'm be su kpa. (Mmla'n 12:32) E kunndɛ kɛ Zoova kan e ndɛ kɛ nga ɔ fa kannin Nowe i ndɛ'n sa. Lalafuɛ nun sran kpa sɔ mɔ i aɲinyiɛ'n kle kɛ ɔ kloli Ɲanmiɛn'n, Biblu'n kɛn i ndɛ se kɛ: \"Noe yoli i kwlakwla ng'ɔ o lɛ'n kpan! Ndɛ nga Nyanmiɛn fa sieli i ɲrun'n, ɔ niannin i kwlaa su yoli.\"\n12. ?Blɛ benin nun yɛ kɛ e fa Zoova i mmla'm be su'n i klun jɔ ɔ?\n12 ?Kɛ e bɔbɔ e klunklo su e fa Zoova i mmla'm be su'n, ɔ yo i sɛ? I Ndɛ'n se kɛ, kɛ e yo sɔ'n, i 'klun jɔ.' (Nyanndra Mun 27:11) ?Kɛ e ɲin yi Famiɛn mɔ like fi nunmɛn i sin'n, ɔ yo i fɛ sakpa? I yo, ɔ yo i fɛ e. Sɛ ɔ yo i fɛ sɔ'n, like cinnjin kun ti ɔ! Zoova yili e kɛ sran kun bɔbɔ kwla fɛ i tiaun ajalɛ. I sɔ'n kle kɛ e kwla fa ajalɛ kɛ é fɛ́ i mmla'm be su, annzɛ e su faman be su. (Mmla'n 30:15, 16, 19, 20) Kɛ e bɔbɔ e ta nda kɛ é fá Zoova i mmla'm be su'n, mɔ klolɛ mɔ e klo i'n ti yɛ e fa su'n, e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i klun jɔ dan. (Nyanndra Mun 11:20) Sɛ e yo sɔ kusu'n, nn mɛn dilɛ kpafuɛ'n i atin'n yɛ y'a fa su lɛ ɔ.\n'I NDƐ'N I SU FALƐ'N YOMAN YA'\n13, 14. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Ɲanmiɛn 'i ndɛ'n i su falɛ'n yoman ya' ɔ? ?Sunnzun ase benin yɛ e kwla fa yiyi i sɔ'n nun ɔn?\n13 Akoto Zan kan like nga Zoova kunndɛ kɛ e yo'n i ndɛ. Ndɛ sɔ'n ɔ gua e awlɛn su nzue. I waan: \"I ndɛ sɔ'n i su falɛ'n yoman ya.\" Zoova i mmla'm be timan kekle yɛ kusu be tinman e su. Klɔ sran mɔ fɔ o be nun'n, be kwla nanti mmla sɔ'm be su.\n14 E kwla fa sunnzun ase nga e yiyi nun. E janvuɛ kun w'a se e kɛ e ukɛ i naan ɔ kplɛn i sua. Be kpɛli waka kpanngban be guɛli i lɛ. Yɛ ɔ fata kɛ e isa. Be nun wie'm be ti fokofoko. Sran kunngba kwla nun. Wie'm be kusu be yo nɔnnin, sran nɲɔn yɛ be kwla man su ɔ. E janvuɛ'n yɛ ɔ kle e waka nga ɔ kunndɛ kɛ e man be su'n niɔn. ?Ɔ́ sé e kɛ e man waka nga i bɔbɔ si jrɛiin kɛ e kwlaman nun'n i su? Cɛcɛ. Ɔ su kunndɛman kɛ e kunngba e man su naan e yo e wun like yaya. I wafa kunngba'n, kɛ mɔ Ɲanmiɛn klo e yɛ i klun ti ufue'n ti'n, ɔ seman e kɛ e nanti mmla nga be su falɛ'n yo ya'n be su. (Mmla'n 30:11-14) Ɔ su seman e le kɛ e suɛ i sɔ trɔ nɔnninnɔnnin liɛ'n. Zoova si like nga e kwlá yoman'n, afin \"ɔ si like ng'ɔ fa yili ye'n. Ɔ o i klun, ɔ si kɛ fa yɛ ɔ fa yili ye ɔ.\"\n15. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ e bɔbɔ e kpa yolɛ ti yɛ Zoova fɛli i mmla mun mannin e ɔ?\n15 Zoova i mmla'm be su falɛ'n yoman ya sakpa. Be ti e bɔbɔ e kpa yolɛ like. (Kanngan Ezai 48:17 nun.) I ti yɛ Moizi seli Izraɛlifuɛ'm be kɛ: 'Zoova waan e nian mmla sɔ'm be su e nanti. I waan e ɲin yi i Zoova e Ɲanmiɛn'n, naan e wun a jɔ e fɔuun cɛn'n kwlakwla, naan y'a tran nguan nun kɛ e fa o yɛ'n sa.' (Mmla'n 6:24) E kusu e kwla lafi su kɛ, kɛ mɔ Zoova bu e wun akunndan kpa'n m'ɔ kunndɛ kɛ e yo kpa tititi'n, i ti yɛ ɔ fɛli i mmla mun mannin e ɔ. ?Sɛ ɔ timɛn i ti'n, ngue ti yɛ ɔ́ fá be mán e ɔ? Zoova ti Ɲanmiɛn mɔ i ngwlɛlɛ'n leman awieliɛ ɔ. (Rɔmfuɛ Mun 11:33) I ti ɔ si like ng'ɔ ti kpa man e'n. I kusu sɛ ɔ ti kɛ sran klolɛ'n ti sran'n, nn é sé kɛ i sɔ sran'n yɛle Zoova. (1 Zan 4:8) Ninnge nga Ɲanmiɛn yo be'n, be kle kɛ i yɛ ɔ ti sran klofuɛ'n niɔn. Mmla kwlaa nga i waan i sufuɛ'm be fa be su'n, klolɛ'n su yɛ be taka ɔ.\n16. ?Kannzɛ mɛn tɛ nga nin e wunnɛn'n mɔ fɔ o nun'n be tin e su'n, sanngɛ ngue ti yɛ e kwla fa Ɲanmiɛn i mmla'm be su titi ɔ?\n16 Y'a seman kɛ Ɲanmiɛn i mmla'm be su falɛ'n ti aɔwi ndɛ. ɔ fata kɛ e jran ninnge nga mɛn tɛ nga kunndɛ kɛ e yo'n, be ɲrun kekle. I kusu'n, 'klunwifuɛ'n sie mɛn wunmuan'n.' (1 Zan 5:19) Asa ekun fɔ mɔ o e nun'n, mɔ i waan ɔ́ sú e bo naan e fɔn Ɲanmiɛn mmla mun'n, ɔ fata kɛ e ɲɛn i trawlɛ wie. (Rɔmfuɛ Mun 7:21-25) Sanngɛ klolɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn'n ti e kwla jran kekle. Be nga be kunndɛ kɛ klolɛ mɔ be klo Zoova ti'n bé fɛ́ i mmla'm be su'n, ɔ ra be su. Ɔ fɛ i wawɛ'n man \"be mɔ be nyin yi i'n.\" (Sa Nga Be Yoli'n 5:32) Wawɛ sɔ'n, sɛ é kwlá sé'n ɔ su mma klanman kpa. Yɛle kɛ ɔ uka e naan y'a yo ninnge kpakpa nga be kwla uka e titi Ɲanmiɛn i mmla'm be su falɛ'n nun.\n17, 18. (a) ?Ngue yɛ é wá wún i fluwa nga nun ɔn? ?Kɛ é wún i sɔ'n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su ɔ? (b) ?Ngue yɛ ndɛ tre ng'ɔ́ bá lɛ'n, ɔ́ wá yíyí nun ɔn?\n17 Fluwa nga nun'n, é wá wún Zoova i mmla mun ɔ nin ninnge kpanngban wie mɔ be yi i klun sa'n i nglo'n. Kɛ é wún ninnge sɔ mun é kɔ́'n, ɔ fata kɛ ninnge cinnjin wie'm be tran e klun. Nán e wla fi su kɛ Zoova mianman e kɛ e fɛ i mmla'm be su. Ɔ kunndɛ kɛ e bɔbɔ e klunklo su yɛ e fa be su ɔ. Yɛ nán maan e wla fi su kɛ Zoova su se e kɛ e yo ninnge nga e kwla ɲan su mmlusuɛ andɛ'n, mɔ maan i sin'n é kwlá ɲán anannganman nguan'n. Kpɛkun maan e wun e klun nga e tu e nanti Ɲanmiɛn i mmla'm be su'n i wlɛ. Yɛle kɛ e wun i wlɛ kɛ ɔ ti like kun mɔ e yo e fa kle Zoova kɛ e klo i kpa ɔ.\n18 Zoova yoli maan sɛ sran'm be yo like wie'n, be klun kwla titi be. Sanngɛ e kwla yo ninnge wie mun naan e klun w'a titiman e. Ndɛ tre ng'ɔ́ bá lɛ'n, ɔ́ wá yíyí i sɔ'n nun.\n^ ndɛ kpɔlɛ 11 Mmusu'm be bɔbɔ, kannzɛ ɔ timan be klun su'n, sanngɛ be kwla yo like nga be se be kɛ be yo'n. Kɛ Zezi seli be kɛ be fin be nga be sacili be'n be nun fite'n, be wunnin kɛ ɔ le kwlalɛ. Ɔ maan kannzɛ bɔbɔ nán be klun su'n, sanngɛ be fɛli i ndɛ'n su.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/gods-love\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-klol%C9%9B-i-bo\/","date":"2017-06-25T09:24:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320476.39\/warc\/CC-MAIN-20170625083108-20170625103108-00340.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2939,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.316,"stopwords_ratio":0.438,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"'Nán an yo sa nga mɔ maan amún kókó i sin'n.'\n1, 2. ?Sɛ e su kɔ aofuɛ'n, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ e fa e atin klefuɛ'n i ndɛ'n su ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla fa i sɔ'n e sunnzun e klun akunndan'n niɔn?\nNZUE su junman difuɛ kun o nzue'n i afiɛn, ɔ su fɛ i mmeli'n kɔ lika. Sran kun su nanti aawlɛ flɛnnɛn kun nun. Alapla nun kisanfuɛ kun su fɛ i alapla'n sin ɲanmiɛn ble'n nun. ?Ngue yɛ ɔ o sran nsan sɔ'm be afiɛn ɔn? Yɛle kɛ sɛ be leman atin klefuɛ kun'n, be sa wá mían kpa.\n2 Sɛ e su kɔ aofuɛ naan sran kun m'ɔ si lika sɔ'n kpa'n, yɛ ɔ́ klé e atin'n, e su mlinman. E kwla fa sran sɔ'n e sunnzun e klun akunndan'n mɔ Zoova fa mannin e'n. (Zak 1:17) Sɛ e klun akunndan'n nunman lɛ'n, saan é mlín. Sɛ e klun akunndan'n ti kpa'n, ɔ kwla uka e naan y'a wun atin kpa'n naan y'a fa su. I ti'n maan e si like nga be flɛ i be klun akunndan'n ɔ nin wafa nga ɔ di junman'n. I sin'n é kwlá kókó ndɛ nsan nga'm be su yalɛ. Be yɛ: (1) Wafa nga e kwla yo naan e klun akunndan'n w'a yo kpa'n, (2) like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e bu e wiengu'm be akunndan'n, ɔ nin (3) wafa nga kɛ e klun akunndan'n ti kpa titi'n, e ɲan su mmlusuɛ'n.\nBE KLUN AKUNNDAN'N NIN JUNMAN NG'Ɔ DI'N\n3. ?Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ be \"klun akunndan'n\" i bo'n yɛle benin? ?Klɔ sran i nzuɛn benin yɛ ɔ yi i nglo ɔ?\n3 Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle Biblu'n nun kɛ be \"klun akunndan'n\" i bo'n yɛle \"sran kun bɔbɔ i wun silɛ.\" E mɔ e ti klɔ sran'n, Ɲanmiɛn w'a yiman e kɛ ninnge nga'm be sa. Ɲanmiɛn maan e bɔbɔ e kwla si e wun. Ɔ maan e kwla jran e bu ninnge nga e yoli be'n be su akunndan. ?E nzuɛn'n ti kpa annzɛ ɔ timan kpa? E klun akunndan'n niannian ninnge nga e yo be'n nin e nzuɛn'n ɔ nin ajalɛ nga e fa be'n, kɛ jɔlɛ difuɛ wie annzɛ lalofuɛ wie m'ɔ o e klun lɔ'n sa. Ɔ kwla kle e ajalɛ kpa annzɛ kusu ɔ wla e su nun kɛ sa wie nun'n, e nian e wun kpa. I kusu sɛ e fa ajalɛ kun'n, naan ɔ ti kpa'n, ɔ kwla yo e mo. Sɛ ɔ ti tɛ'n, ɔ kwla bu e fɔ, ɔ fa akluntitiɛ'n yi e su.\n4, 5. (a) ?Wafa sɛ yɛ e si kɛ Adam nin Ɛvu be klun akunndan'n wo lɛ ɔ? ?Yɛ kɛ b'a faman Ɲanmiɛn mmla'n su'n ɔ yoli be sɛ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ laa Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa'm be klun akunndan'n ukali be ɔ?\n4 I bo bolɛ'n nun yɛ Zoova fɛli i sɔ like'n wlali i yasua'n nin bla'n be nun ɔn. Kɛ be yoli sa tɛ'n, i sin ɲannzuɛn nga be wunnin i'n, ɔ yi i nglo kɛ be klun akunndan'n o lɛ sakpa. (Bo Bolɛ 3:7, 8) Sanngɛ be klun akunndan ng'ɔ sanngannin sɔ'n, ɔ kwlá ukaman be kun. Afin be bɔbɔ be ɲinfu yɛ be yoli ɲin keklefuɛ, ɔ nin Zoova i kpɔfuɛ ɔ. Kɛ mɔ be ti klɔ sran mɔ fɔ nunman be nun'n, like nga bé yó'n, be si nun jrɛiin kpa. Ɔ maan be kwlá saman be sin Zoova wun kun.\n5 Sran kpanngban mɔ fɔ o be nun'n, b'a yoman kɛ Adam nin Ɛvu be liɛ'n sa. Be fali ajalɛ nga be klun akunndan'n kleli be'n su. I wie yɛle sran kpa nga be flɛ i Zɔbu'n. Ɔ seli kɛ: \"N liɛ nga n si i'n yɛle kɛ n ti kpa, n lemɛn i kaciwlɛ. Kɛ n nian wafa nga n fa nanti'n min awlɛn'n buman min fɔ.\" (Zɔb 27:6) Zɔbu i ninnge yolɛ nun ɔ nin ajalɛ ng'ɔ fali be'n be nun'n, ɔ niannin atin nga i klun akunndan'n kleli i'n su kpa nantili. Ɔ maan ɔ kwla seli aklunjuɛ su kɛ i awlɛn'n w'a bumɛn i fɔ. I sɔ'n ti'n, w'a wunman ɲannzuɛn. Maan e nian wafa nga Zɔbu nin Davidi be aeliɛ'n yoli fanunfanun'n. Kɛ Davidi ɲin w'a yiman Saili mɔ Zoova sieli i famiɛn'n, \"i klun tili i tri.\" (1 Samiɛl 24:6) Davidi i klun ng'ɔ tili i sɔ'n, ɔ yoli i ye. Ɔ kleli i kɛ ɔ fataman kɛ ɔ yo i sɔ like'n cɛn uflɛ kun.\n6. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn mannin klɔ sran kwlaa i klun akunndan ɔn?\n6 ?Zoova i sufuɛ'm be ngunmin yɛ be le klun akunndan ɔn? Maan e fa e ɲin e sie Akoto Pɔlu i ndɛ nga su. Ɔ seli kɛ: \"Kɛ be bɔ be timan Zuif'n bɔ be siman mmla'n be yo sa nga be klɛli i mmla'n nun kɛ sran yo'n, kannzɛ be lɛmɛn i sɔ mmla'n, sanngɛ sa nga be yo'n ɔ kle kɛ be lɛ be bɔbɔ be mmla. Kɛ be yo sɔ'n, ɔ kle kɛ be si sa nga be klɛli i mmla'n nun kɛ sran yo'n be anwlɛn'n nun lɔ. Sa wlɛ bɔ be wun i'n ɔ nin be akunndan'n bɔ be bu'n maan be wun sa nga sran yo'n i wlɛ, sɛ ɔ ti kpa o, sɛ ɔ ti tɛ o, be wun i wlɛ.\" (Rɔmfuɛ Mun 2:14, 15) Be nga be siman Zoova i mmla mun mlɔnmlɔn bɔbɔ'n, ɔ ju wie'n be klun akunndan'n maan be yo ninnge nga Ɲanmiɛn klo be'n.\n7. ?Ngue ti yɛ ɔ ju wie'n e klun akunndan'n kwla yo tɛ ɔ?\n7 Sanngɛ kusu'n, ɔ ju wie'n, e klun akunndan'n kwla fɔn. ?Ngue ti ɔ? Ndɛ tre nga i bo bolɛ nun sunnzun ase'n kwla uka e. Kɛ é kɔ́ lika'n, sɛ lika'n sanngan e atin klefuɛ'n i ɲrun'n, ɔ kwla mlin e. Asa ekun sɛ e nin i e si akplowa'n, naan e faman i ndɛ'n su'n naan e bɔbɔ e fa e atin liɛ'n, é mlín wie. I kunngba'n, sɛ e bɔbɔ e klunklo ninnge tɛtɛ'm be saci e klun akunndan'n, ɔ́ klé e atin tɛ. Asa kusu sɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n w'a tinngɛman e klun akunndan'n naan e lafi i su'n, sa cinnjin wie'm be nun'n, ɔ su kwlá ukaman e naan y'a wun sa kpa nin sa tɛ'n be ngbaciɛ'n. Nanwlɛ, sɛ e kunndɛ kɛ e klun akunndan'n uka e kpa'n, maan Zoova i wawɛ'n sie e. Pɔlu klɛli i kɛ: \"Nyanmiɛn wawɛ'n kusu maan n si n klun lɔ weiin kɛ n buaman ato.\" (Rɔmfuɛ Mun 9:1) ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla si kpa kɛ ajalɛ nga e klun akunndan'n maan e fa'n, ɔ ti Ɲanmiɛn wawɛ'n liɛ'n su ɔ? Sɛ e tinngɛ e klun akunndan'n naan ɔ yo kpa'n, yɛ é kwlá yó sɔ ɔ.\n?WAFA SƐ YƐ E KWLA TINNGƐ E KLUN AKUNNDAN'N NIƆN?\n8. (a) ?Wafa sɛ yɛ like nga e bɔbɔ e konvi o su kɛ é yó'n, ɔ kwla saci e klun akunndan'n niɔn? ?Yɛ kwlaa naan y'a fa ajalɛ kun'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo e cinnjin kpa ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ kannzɛ like fi sannganman Klistfuɛ kun i akunndan'n, ɔ kwlá seman kɛ i ngba yɛ ɔ o lɛ ɔ? (An nian ja ngua lɔ nzɔliɛ'n.)\n8 ?Wafa sɛ yɛ é fá ajalɛ nga e klun akunndan'n kle e'n niɔn? Sran wie'm be liɛ'n, be bu be klun lɔ siin kpɛkun be fa ajalɛ kun. Kpɛkun kasiɛn su'n, be se kɛ: \"Ɔ sannganman min akunndan'n.\" Like nga e bɔbɔ e konvi o su kɛ é yó'n, ɔ kwla saci e klun akunndan'n. Ɔ maan e klun akunndan'n kwla yo tɛ kpa. Biblu'n se kɛ: 'Klɔ sran'n i klun akunndan'n ti tɛ tra like kwlaa, be yo akunndan sɔ'n i sa fi ɔ ɔ yoman ye. ?Wan cɛ yɛ ɔ kwla si i ɔ?' (Zeremi 17:9) Ɔ fataman kɛ like nga e bɔbɔ e kunndɛ kɛ é yó'n yɛ ɔ yo e cinnjin ɔn. Sanngɛ ɔ fata kɛ e dun mmua e bu Ɲanmiɛn Zoova i klun sa'n i akunndan. *\n9. ?Kɛ be se kɛ be sro Ɲanmiɛn'n i bo'n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ'n kwla kle e ajalɛ nga é fá'n niɔn?\n9 Sɛ e klun akunndan'n m'ɔ ti tinngɛwa'n yɛ ɔ kle e ajalɛ'n, i sɔ'n su yiman e klunklo ninnge'm be nglo. Sanngɛ ɔ́ yí i nglo kɛ e sro Ɲanmiɛn. Ndɛ yɛ m'ɔ yi i sɔ'n i nglo'n, maan e fa e ɲin e sie su. Zerizalɛmu famiɛn Neemi m'ɔ ti sran kpa'n, ɔ le atin se be ng'ɔ sie be'n be kɛ be su lapo. Sanngɛ w'a seman be sɔ. ?Ngue ti ɔ? Ɔ bu i kɛ sɛ ɔ se Ɲanmiɛn i nvle nunfuɛ'm be kɛ be su lapo'n, nn ɔ ti kɛ ɔ su mianmian be sa. Ɔ maan ɔ cɛman naan Zoova w'a fɛ i wun ya. Kusu ɔ kunndɛman kɛ Zoova fɛ i wun ya bɔɔ kaan sa. Ɔ seli kɛ: \"N liɛ'n, n nyin yi Nyanmiɛn i ti m'an yoman sɔ.\" (Neemi 5:15) Ɔ fata kɛ e sro Ɲanmiɛn sakpa. Yɛle kɛ like nga sɛ e yo ɔ, ɔ su yoman e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i fɛ'n, maan i yolɛ'n kun e srɛ. I sɔ'n ti cinnjin kpa. Afin i sɔ aɲinyiɛ liɛ'n ɔ́ sú e bo maan sɛ ɔ fata kɛ e fa ajalɛ kun'n, é nían Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun naan y'a fa.\n10, 11. ?Biblu'n nun mmla benin yɛ ɔ kan nzan nɔnlɛ'n i ndɛ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be su falɛ nun'n, Ɲanmiɛn kwla kle e atin ɔn?\n10 Maan e nian nzan nɔnlɛ'n. Kɛ e nun sunman e yia mɔ é yíyí e ɲin su'n, ɔ fata kɛ e fɛ i sɔ'n i wun ajalɛ. Maan e usa e wun kɛ: ?Ń nɔ́n nzan annzɛ n su nɔnman? Like klikli ng'ɔ fata kɛ e yo'n, yɛle kɛ e bɔbɔ e nian e wun su. ?Biblu'n nun mmla benin yɛ ɔ kɛn i sɔ'n i ndɛ ɔ? Biblu'n seman kɛ nzan kan nɔnlɛ'n timan kpa. Afin ɔ se kɛ Zoova yɛ ɔ yili nzan'n niɔn. (Jue Mun 104:14, 15) Sanngɛ nzan nga be yiɛ i wun woo be nɔn tratra su'n, Biblu'n bu i fɔ. (Lik 21:34; Rɔmfuɛ Mun 13:13) Asa ekun'n, bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku ɔ nin be wun bo bian kunndɛlɛ'n annzɛ be yi bo bla kunndɛlɛ'n mɔ be ti sa tɛ yolɛ dan kpa'n, Biblu'n fa nzanbɔɛ'n wla be nun wie. *\n11 Mmla kɛ ngalɛ sa'm be tinngɛ Klistfuɛ'n i akunndan'n. Ɔ maan ɔ wun sa wlɛ. I ti'n, sɛ aɲia kun bo ɔ fata kɛ e fa nzan nɔnlɛ'n i wun ajalɛ kun'n, maan e fa kosan nga mun e usa e wun. '?Ngue aɲia yɛle i sɔ'n? ?Aɲia sɔ'n ɔ su cɛman naan w'a tɔ nvati, ɔ maan ɔ́ yó nzanbɔɛ blɛ? ?Ngue yɛ min bɔbɔ n yo i titi ɔ? ?Min konvi sɔ nzan, yɛ n nɔn naan m'an kwla ninnge wie'm be yo? ?N kwla nian min wun su naan m'an nɔnman nzan dan?' Kɛ é bú Biblu'n nun mmla mun ɔ nin be sin kosan be su akunndan'n, ɔ ti kpa kɛ e srɛ Zoova naan ɔ kle e atin. (Kanngan Jue Mun 139:23, 24 nun.) Sɛ e yo sɔ'n nn e su se Zoova kɛ ɔ fɛ i wawɛ'n kle e atin. I kusu'n, kɛ é yó sɔ'n nn e su tinngɛ e klun akunndan'n naan e ɲin tran Ɲanmiɛn i mmla'm be su. Maan e bu like kun ekun i akunndan kpa ajalɛ nga e fa be'n be nun.\n?NGUE TI YƐ Ɔ FATA KƐ E BU E WIENGU'M BE AKUNNDAN ƆN?\n12, 13. ?Ngue ti yɛ Klistfuɛ'm be klun akunndan'n kwla yo fanunfanun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu i sɔ liɛ'n niɔn?\n12 Ɔ le Klistfuɛ kun nin i klun akunndan. Yɛ wafa nga be ti fanunfanun'n, ɔ kwla bo e nuan. Sran kun kwla se kɛ like kun yolɛ timan kpa. Sanngɛ sran uflɛ kusu klo like sɔ'n i yolɛ, yɛ ɔ wunmɛn i tɛ lika'n. I wie yɛle nzan nga be yia be nɔn'n. Sran wie klo kɛ cɛn wie nnɔsua nun'n, ɔ nin i janvuɛ nɲɔn kun bé yíyí be ɲin su likawlɛ naan bé nɔ́n nzan kan. I sɔ yolɛ'n kusu kwla sanngan sran wie i akunndan. ?Ngue ti yɛ sran'm be akunndan'n ti fanunfanun sɔ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e niɛn i sɔ'n su naan y'a fa ajalɛ ɔ?\n13 Sa wie'm be ti'n, Klistfuɛ'm be klun akunndan'n kwla yo fanunfanun. Wafa nga be tali be'n, ɔ timan kun. Sran wie'm be si kɛ sa tɛ wie o lɛ'n, i ɲrun jranlɛ'n yoli kekle mannin be kpa. I kpa bɔbɔ'n nán blɛ ngba nun yɛ be kwla jrɛnnin i ɲrun kekle ɔ. (1 Famiɛn Mun 8:38, 39) Sɛ nzan nɔnlɛ'n yɛ ɔ kleli sran sɔ'm be yalɛ'n, be kwla nian be wun kpa, nzan nɔnlɛ'n i lika. Sɛ i sɔ sran'n kun ba e osu nianlɛ e awlo lɔ'n, i klun akunndan'n kwla se i kɛ nán ɔ sɔ nzan nga é fá mɛ́n i'n nun. ?Ɔ maan é sé kɛ w'a gua e ɲin ase? ?É míɛn i fii kɛ ɔ nɔn nzan'n? Cɛcɛ. Wie liɛ'n, ɔ kunndɛman kɛ e si sa nga ti yɛ i waan ɔ nɔnman'n. Kannzɛ bɔbɔ e siman sa nga ti yɛ ɔ nɔnman'n, klolɛ mɔ e klo i'n ti'n, e su seman kɛ saan fii ɔ nɔn.\n14, 15. ?Be nga be o Klistfuɛ klikli'm be asɔnun'n nun'n, ngue su yɛ be klun akunndan'n ti fanunfanun ɔn? ?Yɛ afɔtuɛ benin yɛ Pɔlu mannin ɔn?\n14 Akoto Pɔlu si kɛ blɛ sunman'n, Klistfuɛ klikli'm be klun akunndan'n yoli fanunfanun. Ɔ juli blɛ wie'n, nnɛn nga be fa yili tɛ'n i dilɛ'n sanngannin Klistfuɛ wie'm be akunndan'n. (1 Korɛntfuɛ Mun 10:25) Sanngɛ i sɔ nnɛn liɛ mɔ be yo i atɛ gua bo'n, Pɔlu i akunndan'n bumɛn i fɔ i dilɛ'n nun. I ɲrun'n, amuin'm be timan like. Zoova yɛ ɔ mannin e aliɛ ɔ. I ti'n aliɛ sɔ'n ti i liɛ, ɔ kwlá yoman amuin'm be liɛ. Sanngɛ Pɔlu wunnin kɛ nán kɛ sran wie'm be bu i sɔ ɔ. Atrɛkpa'n be nun wie'm be yoli amuin sɔfuɛ dan kpa laa naan b'a kaci Klistfuɛ. I sɔfuɛ'm be liɛ'n, like kwlaa nga ɔ wɔ amuin sɔlɛ'n, ɔ sanngan be akunndan'n. ?Ajalɛ benin yɛ Pɔlu fali ɔ?\n15 Pɔlu seli kɛ: \"E bɔ e wun sa sɔ'n i wlɛ kpa'n, maan e uka be nga be wunmɛn i wlɛ kpa'n, nán maan e yo like ng'ɔ jɔ e bɔbɔ e klun'n. Afin Krist w'a yoman like ng'ɔ jɔ i bɔbɔ i klun'n.\" (Rɔmfuɛ Mun 15:1, 3) Pɔlu seli kɛ ɔ fata kɛ e dun mmua e bu e niaan'm be akunndan kɛ Klist sa. Ndɛ kunngba'n su'n, Pɔlu seli kɛ sɛ nnɛn dilɛ kwla yo maan ɔ saci Klist i bua ba nga ɔ fɛli i wun kpɔli be ti'n, ɔ flunman kɛ nán ɔ di.\n16. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ be nga be klun akunndan'n tannin be like kun yolɛ'n, be bu be nga be klun akunndan'n timan kɛ be liɛ'n sa'n be fɔ ɔ?\n16 Sran wie'm be klun akunndan'n tannin be like wie yolɛ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ be di be wiengu nga be yoman kɛ be sa'n be jɔlɛ. Yɛle kɛ sɛ sran kun niɛn i klun akunndan'n su fa ajalɛ kun'n, ɔ fataman kɛ i wiengu'm be miɛn i kɛ ɔ yo kɛ be liɛ'n sa. (Kanngan Rɔmfuɛ Mun 14:10 nun.) I kpa'n, like kpa nga e kwla fa e klun akunndan'n e yo'n, yɛle kɛ e fa di e bɔbɔ e wun jɔlɛ. Nán maan e niɛn i ti naan e bu e wiengu'm be fɔ. Maan e wla kpɛn Zezi i ndɛ nga su. I waan: \"Nán an bu sran fɔ maan Nyanmiɛn bu amun fɔ.\" (Matie 7:1) Like nga ɔ ti kɛ sran kun bɔbɔ sa'n, e kwlaa nga e o asɔnun'n nun'n, e kunndɛman kɛ é jrán su é fá yó ndɛ. Sanngɛ wafa nga e kwla klo e wun kpa ekun naan e bo w'a sɛ kpa'n, yɛ e kunndɛ ɔ. E kunndɛ ekun kɛ é yó sa ng'ɔ jɔ e wiengu klun mɔ maan e kwlaa é yó kpa naan y'a saciman e wiengu'n.\nSƐ E KLUN AKUNNDAN'N TI KPA TITI'N E ƝAN SU MMLUSUƐ\n17. ?Wafa sɛ yɛ sran kpanngban be klun akunndan'n w'a yo andɛ ɔ?\n17 Akoto Piɛli klɛli i kɛ: 'Nán e yo sa nga mɔ maan é kókó i sin'n.' (1 Piɛr 3:16) Sɛ Zoova ɲrun'n, sa nga e yo be'n, e kokoman be sin'n, ɔ ti e cenjele like dan kpa. Ɔ timan kɛ andɛ sa nga sran'm be yo be mɔ be koko be sin'n sa. Be nga \"be klun akunndan'n w'a yo kɛ blalɛ nglɛ b'ɔ yra sran ɔn ɔ yo kokloko'n sa'n,\" Pɔlu kannin be ndɛ. (1 Timote 4:2) Kɛ blalɛ nglɛ yra sran'n i kannvuɛn'n ka lɛ kpɛkun ɔ yo kokloko. Sɛ é kwlá sé'n, kɛ sran kpanngban be klun akunndan'n w'a kete sɔ ɔ. Yɛle kɛ like fi kwlá wluman be wun kun. Yɛ be klun akunndan'n man be afɔtuɛ ɔ yoman ye kun. Kpɛkun sran sɔ'm be klun titiman be kun. Yɛ be sa tɛ be kunman be ɲannzuɛn kun. Andɛ, kɛ sran kpanngban be klun akunndan'n buman be fɔ'n mɔ be klun titiman be'n, be se kɛ: \"Ɔ ti kpa wie.\"\n18, 19. (a) ?Ngue like kpa yɛ e kwla ɲɛn i ɲannzuɛn nin akluntitiɛ'n be nun ɔn? (b) ?Yɛ sɛ e yoli sa tɛ wie laa naan y'a kaci'n, sanngɛ e klun akunndan'n te bu e fɔ'n, ngue yɛ e kwla yo ɔ?\n18 Nanwlɛ sɛ e yo sa naan e klun titi e'n, nn e klun akunndan'n su kle e kɛ y'a faman ajalɛ kpa. Kɛ i sɔ akluntitiɛ'n ti sa tɛ yofuɛ kun kaci i nzuɛn'n, kannzɛ bɔbɔ sa ng'ɔ yoli'n ti tɛ sɛ'n, sanngɛ be kwla yaci be cɛ i. I wie yɛle famiɛn Davidi liɛ'n. Ɔ yoli sa tɛ kpa. Sanngɛ kɛ m'ɔ tuli i klun kacili i nzuɛn'n ti'n, be yaci be cɛli i. Ɔ kpɔli sa tɛ ng'ɔ yoli'n, yɛ ɔ miɛnnin i ɲin nantili Zoova i mmla'm be su. Ɔ maan ɔ wunnin i kɛ 'Zoova klun ti kpa, ɔ yaci sran wun sa cɛ i.' (Jue Mun 51:3-21; 86:5) ?Yɛ sɛ e yoli sa tɛ kun naan y'a kaci e nzuɛn'n yɛ b'a yaci sa sɔ'n b'a cɛ e, naan sanngɛ ɲannzuɛn te kun e naan e klun te titi e'n nin?\n19 Ɔ ju wie'n e klun akunndan'n maan e bu e wun fɔ tratra su. Ɔ kwla yo maan sa tɛ yofuɛ'n i wla bo i wun cɛ lele naan w'a wie. I sɔ'n yoman sa fi ye. Sɛ ɔ yo e sɔ'n, ɔ fata kɛ e se e wun kɛ Zoova ti dan tra wafa kwlaa nga e wun kwla yo e'n. Kɛ nga e wla sran'm be fanngan kɛ be lafi Ɲanmiɛn su sa'n, ɔ fata kɛ e lafi su kɛ Ɲanmiɛn klo e, yɛ ɔ yaci sran wun sa cɛ i. (Kanngan 1 Zan 3:19, 20 nun.) Asa ekun'n, sɛ e klun akunndan'n ti kpa'n, e di fɔundi yɛ e wla'n gua ase, kpɛkun aklunjuɛ nga e di'n, be ɲɛnmɛn i wunsu mɛn nga nun. Sran kpanngban mɔ be yoli sa tɛ kpa laa'n, be wla'n wa guali ase sɔ wie. Ɔ maan andɛ kɛ bé sú Zoova'n be klun titiman be.\n20, 21. (a) ?Ngue yɛ fluwa nga úka e naan y'a yo ɔ? (b) ?E mɔ e ti Klistfuɛ'n, atin benin yɛ Ɲanmiɛn mannin e ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e niɛn i sɔ'n su e nanti ɔ?\n20 Be klɛli fluwa nga kɛ ɔ uka e naan e di aklunjuɛ, naan e klun w'a titiman e Satan mɛn tɛ ng'ɔ o yɛ'n nun. Kɛ aliɛ'n cɛ́n m'ɔ́ sán'n, sa kpanngban be tɔ e su. Ɔ fata kɛ e bu Biblu'n nun mmla nga be kan sa sɔ'm be ndɛ'n be su akunndan. Ɔ ti su kɛ fluwa nga kwlá yiyiman Biblu'n nun mmla sɔ'm be ngba be nun. Asa ekun'n, ajalɛ nga sran kun bɔbɔ i klun akunndan'n maan ɔ kwla fa'n, e seman kɛ be klɛ be ngba be su ndɛ be man e. Junman nga fluwa nga di'n, yɛle kɛ ɔ́ úka e naan e nanti Ɲanmiɛn Ndɛ'n su cɛn kwlaa. Naan i sɔ yolɛ'n, ɔ tinngɛ e klun akunndan'n naan e wun ninnge nga be timan kpa'n be wlɛ. \"Krist i mmla'n\" m'ɔ timan kɛ Moizi liɛ'n sa'n, ɔ wla be nga be fa su'n be fanngan kɛ be nian atin nga be klun akunndan'n kle be'n su be nanti. Nán mmla nga be klɛli be'n be su yɛ bé nían sa cɔcɔcɔ bé nánti ɔ. (Galasifuɛ Mun 6:2) Ɔ maan Zoova man Klistfuɛ'm be atin dan kpa naan be tinuntinun b'a fa be bɔbɔ be klunklo ajalɛ. Sanngɛ i Ndɛ'n kpɛn e wla kɛ nán maan \"e ti'n nyanlɛ'n sɔ'n kaci sa tɛ.\" (1 Piɛr 2:16) Sanngɛ ɔ fata kɛ e tiaun ajalɛ sɔ mɔ e kwla fa'n, ɔ kle kɛ e klo Zoova.\n21 Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn'n, maan e bu like nga ti yɛ Biblu'n i mmla'm be su falɛ'n ti kpa tra like kwlaa'n i akunndan. Kpɛkun maan e fa ajalɛ naan e nian be su e nanti. Sɛ e yo sɔ'n, like nga kɛ e bali Zoova sin'n e boli i bo'n, ɔ́ kɔ́ i ɲrun ekun. Ɔ maan 'é kúnndɛ sa ng'ɔ ti kpa nin tɛ'n be ngbaciɛ'n lele é sí i kpa.' (Ebre Mun 5:14) Kpɛkun é ɲán e klun akunndan'n mɔ Biblu'n tinngɛli i'n i su mmlusuɛ cɛn kwlakwla. E klun akunndan'n yó kɛ sran ng'ɔ kle i wiengu kun m'ɔ su kɔ lika'n i atin'n sa. Ɔ́ úka e naan y'a fa ajalɛ ng'ɔ jɔ e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n i klun'n. I sɔ'n ti like kpa kun mɔ e kwla yo naan y'a si kɛ Ɲanmiɛn klo e titi ɔ.\n^ ndɛ kpɔlɛ 8 Biblu'n kle kɛ kannzɛ like fi sannganman e akunndan'n, e kwlá seman kɛ i ngba ɔ. Afin Pɔlu waan: 'N klun timan min sa fi nun, sanngɛ nɛ́n i sɔ'n ti yɛ maan min wun sali ɔ. E Min'n yɛ ɔ ti n jɔlɛ difuɛ ɔ.' (1 Korɛntfuɛ Mun 4:4) Sran wie'm be kle Klistfuɛ'm be ɲrɛnnɛn kɛ Pɔlu fa yoli i laa'n sa. Sanngɛ kɛ bé yó sɔ'n, be akunndan'n sannganman fi. Afin be bu i kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ su. Ɔ maan ɔ ti cinnjin kɛ like nga é yó'n, ɔ fataman kɛ ɔ sanngan e akunndan'n. Sanngɛ maan e akunndan'n yo sanwun e bɔbɔ e ɲrun ɔ nin Ɲanmiɛn ɲrun wie.\n^ ndɛ kpɔlɛ 10 Ɔ fata kɛ e si kɛ dɔɔtrɔ kpanngban be waan be nga be ti nzanbɔɛfuɛ'n be kwlá nianman be wun su nzan nɔnlɛ nun. Be liɛ'n kɛ be se kɛ be 'go nzan nɔnlɛ nun'n' yɛle kɛ nán maan be nɔn wie mlɔnmlɔn.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/gods-love\/sa-nga-k%C3%B3k%C3%B3-i-sinn\/","date":"2017-06-24T08:36:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320243.11\/warc\/CC-MAIN-20170624082900-20170624102900-00543.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3794,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.302,"stopwords_ratio":0.416,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2015 I FALƐ WAFA Zuie 2015 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201507\/wpub\/km_AO_201507_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuie 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201507\/wpub\/km_AO_201507_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201507\/","date":"2017-06-23T06:42:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320023.23\/warc\/CC-MAIN-20170623063716-20170623083716-00717.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9861176014,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9861176013946533}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"Nyanmiɛn su bɔ an lafi kpa'n ti'n, [...] an yo sa nga an yo ɔ an si kɛ Nyanmiɛn klo amun'n.\"\n1, 2. ?Junman benin yɛ e di ɔ? ?Ngue ti yɛ wafa nga e di junman sɔ'n, ɔ ti cinnjin kpa ɔ?\nMAAN ɔ yo wɔ kɛ a su kplan sua kun sa. Junman sɔ'n i dilɛ'n fá blɛ kpanngban. Ɔ ti kekle sɔ, sanngɛ i dilɛ'n yo fɛ. I ti'n, maan be utu i o, maan be lɛngɛ i o, saan á dí junman sɔ'n lele gúɛ i ti nin i bo. Afin sɛ junman sɔ di kpa annzɛ ɔ di tɛ'n ɔ bɔbɔ yɛ á ɲɛ́n i nuan like andɛ nin ainman ɔn. ?Ngue ti ɔ? Afin ɔ bɔbɔ yɛ a ti sua nga a su kplan'n niɔn!\n2 Zidi waan sua kplanlɛ junman sɔ'n yɛle e bɔbɔ e wun junman nga e di'n. Ɔ seli Klistfuɛ'm be kɛ \"be yo sa nga be yo ɔ, be si kɛ Nyanmiɛn klo be'n.\" Ndɛ kunngba nun'n, ɔ kannin like nga ɔ kwla uka be'n, i ndɛ. I waan: \"Nyanmiɛn su bɔ an lafi kpa'n ti.\" (Zid 20, 21) ?Ninnge benin wie'm be nun yɛ e kwla yo sɔ ɔ? Like nsan be kwla uka e.\nMAAN E LAFI ZOOVA I MMLA SEIIN'M BE SU TITI\n3-5. (a) ?Zoova i mmla'm be wun akunndan benin yɛ Satan waan ɔ́ láka e naan e bu ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu Ɲanmiɛn i mmla mun ɔn? ?Wafa sɛ yɛ mmla'm be wun akunndan nga e bu'n, ɔ ɲan ta e su ɔ? An fa sunnzun ase kun yiyi nun.\n3 I klikli su'n, Ɲanmiɛn i mmla mɔ e lafi su'n, maan e lafi su tankaan kpa. Fluwa nga i nun like suanlɛ nun'n, e wunnin Zoova i mmla kpanngban mɔ be wɔ e nzuɛn'n. ?Wafa sɛ yɛ e bu mmla sɔ mun ɔn? Satan kunndɛ kɛ ɔ́ láka e naan e bu i kɛ Zoova i mmla'm be ti kekle naan be su falɛ'n yo ya. Sanngɛ nán andɛ sa yɛ ɔ boli i sɔ yolɛ'n i bo ɔ. Afin ɔ si kɛ Edɛni fie'n nun lɔ'n, ɔ yoli sɔ yɛ ɔ ɲannin Adam nin Ɛvu ɔ. (Bo Bolɛ 3:1-6) ?I aeliɛ sɔ'n kwlá ɲán e wie? Sɛ ɔ́ ɲán e annzɛ ɔ su ɲanman e'n, i kwlaa'n fin akunndan nga e bu'n.\n4 4aan e fa sunnzun ase kun e nian: E su nanti lika klanman kun nun. Kpɛkun y'a wun kɛ jasa kun o e ɲrun lɛ. Lika nga e wun i bue kun lɔ'n ti klanman kpa. Ɔ maan ɔ yo e kɛ e wɔ lɔ sa. I klikli nun'n, kɛ e niɛn i sa'n, ɔ yo e kɛ jasa'n tanndan e ɲrun naan e kwlá yoman e klunklo like sa. Sanngɛ kɛ e nian jasa'n i toklo'n nun'n, e wun kɛ asɔmɔli wlɛfuɛ kpa kun o i bue kun lɔ! W'a sa kɛ ɔ su wa kun like wie dí sa. Siɛn'n, y'a wun kɛ kannzu jasa sɔ'n sasa e. ?Kɛ é sé yɛ'n, nnɛn wlɛfuɛ wie o lɛ m'ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ dí e ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla e su nun kɛ: \"An sasa amun wun, an niannian! Afin mmusu'm be si Satan b'ɔ ti amun kpɔfuɛ'n, ɔ ti kɛ asɔmɔli b'ɔ wlanwlan ɔ kpan kunndɛ nnɛn'n sa.\"\n5 Satan ti wlɛfuɛ, yɛ i gblɛ liɛ'n be kanman. Kɛ mɔ Zoova kloman kɛ e yo kɛ nnɛn sa Satan \"b'ɔ kpɛ e gblɛ'n\" i sa nun'n ti'n, ɔ kpɛli mmla fa sasa e. (Efɛzfuɛ Mun 6:11) Ɔ maan kɛ e bu Ɲanmiɛn mmla'n su akunndan'n, e wun kɛ e Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n, ɔ klo e. Kɛ e bu Ɲanmiɛn i mmla'm be akunndan sɔ'n, e wun kɛ be sasa e, kpɛkun be man e aklunjuɛ. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki seli kɛ: \"Nyanmiɛn mmla'n b'ɔ ti niannun kpa'n, sran ng'ɔ nian nun'n, b'ɔ nian nun tititi'n, [...] like ng'ɔ yo'n ɔ́ yó ye.\"\n6. ?Sɛ e waan é láfi Ɲanmiɛn i mmla'n su'n, ajalɛ kpafuɛ'n yɛle benin? An fa sunnzun ase kun yiyi nun.\n6 Ajalɛ kpafuɛ'n yɛle Ɲanmiɛn i mmla'm be su nantilɛ'n. Afin ɔ yo maan Ɲanmiɛn kunngba'n m'ɔ sieli mmla'n, e lafi i su kpa tra laa'n. Kpɛkun e lafi i mmla mɔ ngwlɛlɛ o nun'n be su wie. Sunnzun ase kun yɛ: Ndɛ nga Zezi kannin mɔ i waan like kwlaa nga ɔ kleli e'n, e kusu e kle sran mun maan be fa su'n, ɔ o \"Krist mmla'n\" i nun wie. (Galasifuɛ Mun 6:2; Matie 28:19, 20) Ɲanmiɛn sulɛ nun'n, Klistfuɛ'm be ɲin kpaman aɲia'm be bo kɔlɛ'n su wie. Afin kɛ be kɔ aɲia'm be bo'n, be wla be wiengu fanngan. (Ebre Mun 10:24, 25) Like nga ɔ o Ɲanmiɛn i mmla'n nun wie'n, yɛle i srɛlɛ mɔ be wla e fanngan kɛ e srɛ i titi nanwlɛ nun'n. (Matie 6:5-8; 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:17) Kɛ é nánti mmla kɛ nga sa'm be su'n, e wun weiin kɛ be ti klolɛ su mmla kpa. Sɛ e nanti mmla sɔ'm be su'n, aunjuɛ nin aklunjuɛ nga be leman wunsu mɛn sukusuku nga nun'n, yɛ é ɲɛ́n i ɔ. Wafa nga e bɔbɔ e nantili Ɲanmiɛn mmla'n su'n, mɔ e liɛ yoli ye'n, ɔ yo maan e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase kpa. ?Nɛ́n i ɔ?\n7, 8. ?Be nga be bu i kɛ, kɛ afuɛ'm bé sín'n, be su kwlaman Ɲanmiɛn i mmla'm be su nanti seiin'n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla be fanngan ɔn?\n7 Ɔ ju wie'n, kɛ afuɛ'm bé sín bé kɔ́'n, sran wie'm be usa be wun sɛ bé kwlá nánti Zoova i mmla'm be su bé gúɛ i ti nin i bo o. Srɛ kun be kɛ cɛn wie be kwla fɔn Ɲanmiɛn i mmla'n. Sɛ e bu i sɔ wie'n, maan e wla kpɛn ndɛ nga su: \"Anannganman b'ɔ kpɔ amun ti'n, b'ɔ ti Izraɛl Nyanmiɛn'n, i ndɛ b'ɔ kan'n yɛ, i waan: 'Min Anannganman bɔ n ti amun Nyanmiɛn'n, n kle amun like, amun bɔbɔ amun kpa yolɛ ti yɛ n kle amun ɔn. Min yɛ n kle amun atin ng'ɔ fata kɛ amun sin nun'n niɔn. Sɛ ɔ ti kɛ amun sieli amun su mmla nga m mannin amun'n i bo'n, nn amún dí alaje. Sɛ alaje sɔ'n ti nzue'n, nn ń sé kɛ ɔ́ yó kɛ nzue ba kun b'ɔ sonji kpuu b'ɔ kpɛman'n sa. Sɛ ɔ ti kɛ amun sieli amun su mmla sɔ'n i bo'n, nn amún ɲán muae. Sɛ muae sɔ'n ti jenvie'n, nn ń sé kɛ ɔ́ bó gúa cenje'n su tititi.'\" (Ezai 48:17, 18) ?Y'a bu fanngan wlalɛ ndɛ sɔ'n su akunndan le?\n8 Zoova su se e kɛ sɛ e nanti i mmla'n su'n, e liɛ yó ye. Sɛ e yo sɔ'n, Zoova tali e nda like nɲɔn su. I klikli'n yɛle kɛ e alaje yó kɛ nzue ba kun m'ɔ sonji kpuu m'ɔ kpɛman'n sa. I nɲɔn su'n, yɛle kɛ e muae'n yó kɛ jenvie'n, m'ɔ bo gua cenje'n su tititi'n sa. Sɛ e o jenvie'n nuan naan e nian jenvie'n m'ɔ bo gua cenje'n su'n, nanwlɛ é wún kɛ ɔ bo gua cenje'n su sa tititi. E wun kɛ, kɛ ɔ fɛ i laa nun lele m'ɔ́ fá jú andɛ'n, jenvie'n bo gua sɔ trilili. Zoova waan sɛ e sie e su i mmla'n i bo'n, e sa kpa nga e yo'n, sɛ ɔ ti jenvie'n nn ɔ́ bó gua cenje'n su tititi. Sɛ e mian e ɲin e sie e su Zoova i mmla i bo titi'n, ɔ su yiman e ase le. (Kanngan Jue Mun 55:23 nun.) Nanwlɛ, nda kɛ nga sa mɔ Zoova tali e'n, ɔ wla fanngan. Ɔ yo maan e lafi Zoova su tankaan kpa yɛ e wla e wun ase e nanti i mmla'm be su. ?Nɛ́n i ɔ?\n\"MAAN E MIAN E NYIN E YO SRAN\"\n9, 10. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ'm be nin Zoova be afiɛn mantanlɛ'n kpa yo be cinnjin ɔn? (b) ?Sɛ e nin Zoova e afiɛn'n mantan kpa'n, wafa sɛ yɛ e di aklunjuɛ ɔ?\n9 E wun junman dilɛ nun'n, like'n i nɲɔn su 'n yɛ: \"Maan e mian e nyin e yo sran.\" (Ebre Mun 6:1) Ɔ fata kɛ Klistfuɛ'n fa sran yolɛ'n sie i ɲrun. Like nga fɔ nunman nun'n, klɔ sran i sa kwlá tomɛn i. Sanngɛ sran yolɛ liɛ'n, ɔ kwla yo. Asa ekun'n, kɛ Klistfuɛ'm bé kɔ́ be ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ'n nun'n, be klun jɔ kpa. ?Ngue ti ɔ?\n10 Klistfuɛ nga ɔ nin Zoova be afiɛn'n mantan kpa'n, akunndan nga Zoova bu'n, i wie yɛ ɔ bu ɔ. (Zan 4:23) Pɔlu klɛli i kɛ: \"Be nga klɔ sran nzuɛn'n tɛ yo be fɛ'n, klɔ sran ninnge'n yɛ ɔ lo be ɔ, sanngɛ be nga be ti Nyanmiɛn wawɛ'n liɛ'n, i ninnge'n yɛ ɔ lo be ɔ.\" (Rɔmfuɛ Mun 8:5) Aklunjuɛ nga klɔ sran nzuɛn'n man'n, ɔ ti kaan sa, afin ɔ yo maan be yo awɛn, yɛ be fa be ɲin sie i aɲanbeun ninnge'm be su. Sanngɛ be nga Ɲanmiɛn wawɛ'n i ninnge'n lo be'n, be di aklunjuɛ dan, afin be ɲin o Zoova m'ɔ ti \"Nyanmiɛn b'ɔ di aklunjuɛ'n\" i su. (Jue Mun 104:31) Sran nga Ɲanmiɛn wawɛ'n i ninnge'n lo i'n, kannzɛ bɔɔ be kle i yalɛ sɛ, sanngɛ ɔ wlɛ i wun ase yo Zoova i klun sa'n, yɛ ɔ di su aklunjuɛ. ?Ngue ti ɔ? Afin yalɛ klelɛ'n maan ɔ yi i nglo kɛ Satan ti gblɛfuɛ. Kpɛkun ɔ yo maan e kle kɛ e kwla jran kekle naan e kpaciman Ɲanmiɛn. Ɔ maan e Si m'ɔ o nglo lɔ'n, i klun jɔ.\n11, 12. (a) ?Klistfuɛ kun m'ɔ yo like kun 'lele'n,' i su ndɛ benin yɛ Pɔlu kannin ɔn? ?Like nga be yo i \"lele\" i bo'n yɛle benin? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ ran kun yo naan w'a yo kpa kpinndinkpinndin ɔn?\n11 Nán cɛn kunngba yɛ Ɲanmiɛn wawɛ'n i ninnge'n lo sran kun yɛ ɔ yo sran ɔn. I sɔ'n fa blɛ. Ndɛ nga Biblu'n kan'n yɛ: \"Sanngɛ be nga b'a yo sran bɔ be kunndɛ sa ng'ɔ ti kpa'n nin tɛ'n be ngbaciɛ lele b'a si i kpa'n, aliɛ'n ti be liɛ.\" (Ebre Mun 5:14) Kɛ Pɔlu se kɛ 'be kunndɛ sa ng'ɔ ti kpa'n nin tɛ'n be ngbaciɛ lele'n,' ɔ fali Glɛki nun ndɛ mma kun mɔ laa Glɛki nvle'n nun sran ngba si i'n. Ɔ maan ɔ fali 'sran nga ɔ kpinngbin i wun lele'n,' i su sunnzun ase. ?Like nga be yo i lele sɔ'n, i bo'n yɛle benin? Siɛn'n, maan e fa e ɲin sie su.\n12 Kɛ be wuli e'n, e siman like fi yo. I wie yɛle ba nɔnman sa kwla fɛmɛn i sa nin i ja mun yoman ninnge trele wie mun. Ɔ toto i sa'n yɛ wie liɛ'n i sa'n kpaci i bɔbɔ i ɲrun. I sɔ'n fu ba'n bɔbɔ nin sran nga ɔ le ba'n be nun yɛ ɔ kun be srɛ. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n, ba'n i sa tɔ ninnge sɔ'm be yolɛ nun. Ɔ kwla yo ninnge trele wie mun. Ɔ kunngun, ɔ jranjran, ɔ nanti, ɔ wanndi. * ?Yɛ sran nga ɔ kpinngbin i wun'n nin? Kɛ é nían m'ɔ́ tú kpɛn'n, ɔ́ dí angleman'n, ɔ́ yó ninnge'm be nuan su sɛsɛsɛ'n, e wun kɛ sran wunnɛn'n ti kɛ mannzin kun mɔ w'a di junman lele'n sa. Sran nga i wun kpɛ sɔ'n, nán kɛ cɛn kunngba yɛ ɔ kwlɛli i yo ɔ. Sanngɛ ɔ yoli sɔ titi. Be wun kpinngbinlɛ kɛ ngalɛ sa'n, Biblu'n waan \"ɔ ti kpa [kaan sa].\" Sanngɛ sɛ é kwlá sé'n, be wun kpinngbinlɛ Ɲanmiɛn sulɛ'n nun'n i kpa tra ngalɛ'n lele!\n13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kunndɛ sa ng'ɔ ti kpa'n nin tɛ'n be ngbaciɛ lele e si i kpa ɔ?\n13 Fluwa nga nun'n, like nga ɔ ko uka e naan y'a kunndɛ sa kpa nin sa tɛ'n be ngbaciɛ lele y'a yo sran nga ɔ kpɔciman Zoova le'n, yɛ e kɛnnin i ndɛ ɔ. Kɛ cɛn kwlaa é fá ajalɛ'n, e Ɲanmiɛn srɛlɛ nun'n, maan e bu afɔtuɛ nga'm be su akunndan. Ɔ maan ajalɛ kwlaa nga é fá'n nun'n, maan e usa e wun kɛ: '?Biblu'n nun mmla benin yɛ ɔ nin ndɛ nga be kɔ likawlɛ ɔ? ?Wafa sɛ yɛ n kwla nanti be su ɔ? ?Ajalɛ benin yɛ ɔ kwla jɔ min Ɲanmiɛn'n i klun ɔn?' (Kanngan Nyanndra Mun 3:5, 6 nin Zak 1:5 be nun.) Ajalɛ kwlaa nga é fá mɔ é bú Biblu'n nun mmla'n i su akunndan'n, ɔ́ úka e naan y'a kunndɛ sa ng'ɔ ti kpa'n nin tɛ'n be ngbaciɛ lele y'a si i kpa. I sɔ aeliɛ'n úka e naan y'a kpɔciman Ɲanmiɛn, naan y'a ka sɔ titi.\n14. ?Sɛ e kunndɛ kɛ é kɔ́ e ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ'n nun'n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e kpɛ i wun atin ɔn? ?Yɛ ngue nun yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su ɔ?\n14 Sran ngba kwla kɔ i ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ'n nun. Kannzɛ bɔɔ ɔ ti sɔ'n, sanngɛ ɔ le i wun ajalɛ. Sɛ e kunndɛ kɛ é kɔ́ e ɲrun'n, ɔ fata kɛ e di aliɛ. Akoto Pɔlu seli kɛ: \"Be nga b'a yo sran'n [...], aliɛ'n ti be liɛ.\" Sɛ e kunndɛ kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase kpa'n, ɔ fata kɛ e ninnge nga Ɲanmiɛn man e naan e nin i e afiɛn w'a sɛ kpa'n e fa be uka e wun. Sɛ e nanti like nga e suan'n su'n, i sɔ'n ti ngwlɛlɛ aeliɛ, afin Biblu'n se kɛ: \"Akunndan'n i bo bowlɛ'n\" niɔn. Ɔ maan ɔ fata kɛ e konvi sɔ nanwlɛ kpakpa nga e Si Ɲanmiɛn tu be ɲin kle e'n kpa. (Nyanndra Mun 4:5-7; 1 Piɛr 2:2) Sanngɛ nán kɛ Ɲanmiɛn i su like mɔ e si i kpa'n, ɔ nin ngwlɛlɛ m'ɔ kle e'n, i ti yɛ é bú i kɛ e kpa tra e wiengu mun ɔn. Maan e nian e wun su kpa titi naan tutre dilɛ'n w'a traman ndin e awlɛn'n nun lɔ. Pɔlu klɛli i kɛ: \"Amun bɔbɔ an bu amun klun lɔ nian sɛ an lafi Krist su sakpa o.\"\n15. ?Sɛ e waan é yó kpa Ɲanmiɛn sulɛ'n nun'n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e klo Ɲanmiɛn nin sran ɔn?\n15 Kannzɛ bɔɔ y'a wie sua'n kplan'n, sanngɛ i wun junman'n wieman le. Ɔ fata kɛ e niɛn i lika. Kpɛkun kɛ lika'n káci kɔ́'n, nn é úka sua ba'm be su. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan y'a tin Ɲanmiɛn sulɛ'n nun kpa naan y'a ka sɔ titi ɔ? I kliklifuɛ'n yɛle Zoova nin sran klolɛ'n. Maan e klo Zoova nin e wiengu Klistfuɛ mun e wɔ e ɲrun titi. Kannzɛ e si sa naan e yo ninnge kpanngban'n, sɛ e kloman sran'n, nn i wunmuan ngalɛ'n ti ngbɛn. (1 Korɛntfuɛ Mun 13:1-3) Sanngɛ sɛ e klo Ɲanmiɛn nin sran'n, e ɲin kwla ti Ɲanmiɛn sulɛ'n nun, ɔ maan é kɔ́ e ɲrun titi.\nMAAN E ƝIN TRAN LIKE NGA ZOOVA MAAN E WLA O SU'N, I SU\n16. ?Akunndan wafa benin yɛ Satan maan sran'm be bu ɔ? ?Yɛ e wun sasalɛ like benin yɛ Zoova man e ɔ?\n16 E wun junman dilɛ nun'n, maan e nian like wafa kun ekun. Sɛ e kunndɛ kɛ é yó Klistfuɛ kpa'n, maan e nian e akunndan bulɛ wafa'n su. Atin nga e si kɛ Satan m'ɔ sie mɛn nga'n, ɔ fa sran mun sin su naan be mlin'n, ɔ fataman kɛ e fa su. Afin i sɔ'n saci sran'm be akunndan'n, ɔ maan be lafiman like fi su. (Efɛzfuɛ Mun 2:2) I sɔ akunndan'm be ti tɛ man Klistfuɛ'n, kɛ nga kakaa'm be didi waka sua'n sa. Sanngɛ aklunjuɛ su, Zoova man e like nga e kwla fa sasa e wun'n. Yɛle e ti mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n.\n17. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n kle kɛ e ti mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n, ɔ ti cinnjin ɔn?\n17 Ɲanmiɛn i alɛ ninnge nga e kwla fa jran kekle Satan nin i mɛn'n be ɲrun'n, Biblu'n kan be ndɛ. Ninnge sɔ'm be nun cinnjin kpafuɛ'n yɛle \"e ti bɔ e wla o su kɛ é nyɛ́n i'n,\" m'ɔ ti kɛ kpongbo kle sa'n, mɔ e fa wla e ti'n. (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:8) Laa kpa nun'n, sonja kun si kɛ sɛ alɛ kunlɛ nun w'a wlaman kpongbo kle'n, ɔ su kwlá ɲanman nguan. Kpongbo kle sɔ'n ti blalɛ. Kpɛkun be fa nnɛn kplo kata su. Sɛ be to sonja'n i ta mma'n, kpongbo kle'n sɛsɛ i ti lika'n. I kunngba'n, e ti mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n, ɔ sasa e akunndan'n.\n18, 19. ?Kɛ Zezi i ɲin w'a kpaman like nga i wla o su kɛ ɔ́ ɲɛ́n i'n i su'n, ajalɛ benin yɛ ɔ kleli ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla fɛ i ajalɛ'n su ɔ?\n18 Be ti mɔ be wla o su kɛ bé ɲɛ́n i'n nun'n, Zezi kleli ajalɛ kpa. Ɲrɛnnɛn nga Zezi wunnin i kɔnguɛ kasiɛn naan w'a wu'n, maan e wla kpɛn su. Sika ti'n, i janvuɛ kpa kun m'ɔ nin i be ti koko nɲa nun ɔ timan'n, ɔ yoli i atɛ. I janvuɛ kun ekun seli kɛ ɔ simɛn i, sanngɛ nn ɔ si i kpa. Be onga'm be yacili i lɛ be wanndili. I nvle'n nunfuɛ'm be bɔbɔ be kacili be sin sili i. Be kpannin kɛ Rɔmu sonja'm be bobo i waka'n su be kun i. Nanwlɛ, e wun kɛ ɲrɛnnɛn nga Zezi wunnin i lɛ'n, e nin a wunmɛn i sɔ'n wie le. ?Nɛ́n i ɔ? ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ ukɛli i ɔ? Ebre Mun 12:2 se kɛ: \"Kɛ ɔ bu i klun b'ɔ́ wá jɔ́'n i akunndan'n, ɔ kplinnin su maan be kunnin i waka'n su, w'a bumɛn i ɲin ase gualɛ'n i like fi, kɛ é sé yɛ'n w'a ko tran Nyanmiɛn i bia'n i fama su.\" Zezi i ɲin w'a kpaman \"i klun b'ɔ́ wá jɔ́'n\" su le mlɔnmlɔn.\n19 ?Aklunjuɛ benin yɛ ɔ o Zezi i ɲrun ɔn? Yɛle kɛ ɔ si kɛ sɛ ɲrɛnnɛn'n nun ɔ jran kekle'n, i sɔ'n mánmán Zoova i dunman sanwun'n. Zezi i kekle jranlɛ'n wa yili i nglo weiin kpa kɛ Satan ti gblɛfuɛ. Like uflɛ wie fi mɔ be wla o su kɛ bé ɲɛ́n i'n, ɔ kwlá manman Zezi aklunjuɛ dan kɛ ngalɛ'n sa! Ɔ si kusu kɛ i Ɲanmiɛn sulafilɛ tankaan'n ti, Zoova wá rɛ́ i su. Ɔ maan ɔ́ sɛ́ i sin ɲanmiɛn su, i Si wun lɔ. Blɛ sɔ'n wá yó ɲɛnmɛn. Ɲrɛnnɛn kpanngban nga Zezi wunnin be'n nun'n, i ɲin trannin like nga i wla o su kɛ ɔ́ ɲɛ́n i'n su. Afin ɔ ti aklunjuɛ like. Maan e fa ajalɛ kunngba sɔ'n su wie. E kusu, aklunjuɛ o e ɲrun lɔ. Zoova buli e sran e tinuntinun, afin e cenjele like kun m'ɔ mannin e'n, yɛle kɛ e sa tran i dunman'n i sanwun yolɛ nun wie. Sɛ ɲrɛnnɛn blɛ nun'n, e jran Zoova i Sielɛ'n i sin'n, naan e klo i titi kɛ e Si sa'n, é yí i nglo weiin kɛ Satan ti gblɛfuɛ.\n20. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan, y'a fa e ɲin y'a sie i like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n, i su titi ɔ?\n20 Nán kɛ ɔ o Zoova i klun ngbɛn kɛ ɔ́ rɛ́ i sufuɛ'm be su ɔ. Sanngɛ i wun blibli i kɛ ɔ yo i sɔ'n bɔbɔ. (Ezai 30:18; kanngan Malasi 3:10 nun.) Kɛ Zoova fɛ i sufuɛ'm be klun like man be'n, ɔ di su aklunjuɛ. (Jue Mun 37:4) I ti'n, like nga e wla o su kɛ é ɲɛ́n i'n, maan e fa e ɲin e sie su kpa. Nán e bu Satan i mɛn tɛ kain nga i akunndan'n wie. Sɛ é nían naan e su yo sɔ'n, maan e srɛ Zoova tankaan kpa naan \"e wun jɔ e fɔuun. E su wunman sa ti bɔ e wun jɔ e fɔuun sɔ'n i bo mlɔnmlɔn.\" Aunjuɛ sɔ'n ti'n e wla su boman, yɛ e akunndan'n su sannganman.\n21, 22. (a) ?Like kpa benin yɛ \"sran kpanngban kpa\" mun be ɲin o su kɛ bé ɲɛ́n i ɔ? (b) ?Like nga Klistfuɛ'm be wla o su kɛ bé ɲɛ́n i'n, yɛ ɔ ti cinnjin kpa man e ɔ? ?Kpɛkun ngue yɛ e gugu kɛ é yó ɔ?\n21 Nanwlɛ, ɔ ti aklunjuɛ like kpa m'ɔ fata kɛ e bu su akunndan ɔn! Sɛ e o \"sran kpanngban kpa\" 'nga bé fín afɛ dan'n nun'n,' be nun wie'n, maan e bu e ɲrun lɔ nguan m'ɔ cɛ kaan é wá ɲɛ́n i'n i akunndan e nian. (Sa Nglo Yilɛ 7:9, 14) Kɛ Satan nin i mmusu'm be su tranman lɛ kun'n, e wun jɔ́ e fɔuun. Kɛ é sé yɛ'n i sɔ ndɛ'n i su falɛ'n kwla yo kekle man e. ?I kwlaa yoli o, e nga e o yɛ'n, e nun benin yɛ w'a tran mɛn nga Satan i aeliɛ tɛ'n nunman nun'n i nun le ɔ? Kɛ i sɔ aeliɛ tɛ'n ko tu lɛ'n, Zezi nin i sran 144.000 bé wá síe e. Kpɛkun aklunjuɛ su, é wá dí junman asiɛ'n su naan ɔ kaci mɛn klanman. Kɛ e wun kɛ tukpacɛ kwlaa bé wá wíe, mɔ e awlɛn su sran nga be wuli'n, bé wá sá be sin nguan nun ekun mɔ é sɔ́ be nun'n, mɔ é nánti atin nga Ɲanmiɛn klé e'n su'n, e wun blibli e! Kɛ fɔ'n jáso e nun kɔ́'n, nn é mántan mmlusuɛ dan kpa nga Rɔmfuɛ Mun 8:21 kɛn i ndɛ'n, i koko kpa. Like sɔ'n, yɛle \"nyrun nga Nyanmiɛn mma'm bé nyɛ́n i cɛn nga bé nyán alaje'n.\"\n22 Alaje nga e bumɛn i akunndan bɔbɔ'n, yɛ Zoova kunndɛ kɛ e di i ɔ. Alaje sɔ'n i atin'n yɛle aɲinyiɛ'n. ?Ɔ fataman kɛ dɔ nga su e wla e wun ase naan e ɲin yi Zoova cɛn kwlaa? Maan e mian e ɲin yo like kwlaa naan e Ɲanmiɛn sulafilɛ'n i bo'n wla ase kpa naan y'a yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e tititi'n!\n^ ndɛ kpɔlɛ 12 Fluwa sifuɛ dandan'm be waan wafa nga e wunnɛn'n kwla kpɔcikpɔci i wun'n, e bɔbɔ yɛ e tinngɛ i ɔ. I wie yɛle kɛ, kannzɛ bɔɔ e muanmuan e ɲinma'n, sanngɛ e kwla bo ndɛ. Sran nga i sɔ like'n nunmɛn i nun kun'n, ɔ kwlá jranman nglo, annzɛ ɔ kwlá tranman ase bɔbɔ.\nSUAN LIKE UFLƐ EKUN\nFLUWA NIN FLUWA PƐPLƐƐPLƐ MUN\n?Wafa sɛ yɛ Biblu'n nun sran nga be lafili Ɲanmiɛn su kpa'n, be su ndɛ'n i su like suanlɛˊn kwla uka e dɔ nga su ɔ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/gods-love\/Maan-e-lafi-%C6%9Danmi%C9%9Bn-su-kpa\/","date":"2017-06-25T00:31:46Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320368.57\/warc\/CC-MAIN-20170624235551-20170625015551-00349.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3726,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.307,"stopwords_ratio":0.404,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"An bu sran'm be kwlaa be sran.\"\n1, 2. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ ti kekle kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn? (b) ?Kosan benin yɛ é wá tɛ́ be su ɔ?\n?KƐ BE se bakan kun kɛ ɔ yo like ng'ɔ timɛn i klun su'n, amun a sie i ɲrun'n i nzɔliɛ le? Kɛ a niɛn i ɲrun sa'n, a si kɛ like sɔ'n timɛn i klun su. Sanngɛ kɛ ɔ ti i si annzɛ i nin i nɛn'n, ɔ si i klun lɔ kɛ ɔ fata kɛ i ɲin yi be. I kpa bɔbɔ'n, i waan ɔ yoman like nga be seli i kɛ ɔ yo'n. Sanngɛ mianlɛ ti yɛ ɔ su yo ɔ. Sunnzun ase sɔ'n kle sa ng'ɔ ju e kwlaa e su'n.\n2 Ɔ timan pɔpɔ kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun. ?Ɔ ju wie'n, ɔ ti kekle man ɔ kɛ ɔ ɲin yi be nga be nian ɔ su'n? Sɛ ɔ ti sɔ'n, nán ɔ ngunmin yɛ ɔ ti sɔ man wɔ ɔ. Blɛ nga e o nun yɛ'n ti'n, kpɛnngbɛn'm be ɲin yilɛ'n timan like cinnjin kun. Biblu'n se kɛ maan e ɲin yi be nga be di kpɛnngbɛn e su'n. (Nyanndra Mun 24:21) Sɛ e waan é yó sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n, ɔ fata kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun. I sɔ'n ti'n, e kwla usa e wun kosan nga mun. ?Ngue ti yɛ ɔ kwla yo kekle kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn? ?Ngue ti yɛ Zoova waan e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn? ?Yɛ ngue yɛ ɔ́ úka e naan y'a yo sɔ ɔ? ?Sa benin nun yɛ e ɲin yí kpɛnngbɛn mun ɔn?\n?NGUE TI YƐ AƝINYIƐ'N KWLA YO KEKLE Ɔ?\n3, 4. ?Wafa sɛ yɛ sa tɛ'n nin fɔ'n boli i bo ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ fɔ'n m'ɔ o e nun'n ti yɛ ɔ ti kekle man e kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn?\n3 Like nɲɔn nga ti yɛ ɔ kwla yo kekle kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun'n yɛ. I klikli'n, yɛle kɛ fɔ'n o e nun. I nɲɔn su'n, yɛle kɛ fɔ'n o be kusu be nun wie. Nán andɛ sa yɛ fɔ'n nin sa tɛ'n be wluli klɔ sran'n nun ɔn. Ɔ fin i nun mɔ Adam nin Ɛvu be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su Edɛni fie nun lɔ'n. Ɔ maan, ɲin kekle yolɛ'n i sinma yɛle sa tɛ'n. I sɔ'n ti yɛ andɛ kusu kpɛnngbɛn'm be wun jasolɛ'n o e nzuɛn'n nun'n niɔn.\n4 Fɔ m'ɔ o e nun ti'n, tutre'n nin ɲin kekle'n be ti e nun sunman e nzuɛn. Sanngɛ nn, be wun ase kanlɛ'n yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yi i nglo titi ɔ. Kannzɛ bɔbɔ e boli Ɲanmiɛn sulɛ bo w'a cɛ'n, sanngɛ wie liɛ'n ɲin kekle yolɛ nin tutre'n be te kle e yalɛ. Maan e fa Kɔre i su ndɛ'n e nian. Kɔre nin Izraɛlifuɛ'm be suli Zoova klanman afuɛ kpanngban kpa. Be wunnin be ɲrun kpa wie kusu. Sanngɛ ɔ wa juli blɛ kun'n, Kɔre waan be mɛn i sasu tra laa liɛ'n. Ɔ maan i ɲinfu ɔ yoli maan sran wie'm be jasoli Moizi mɔ blɛ sɔ nun'n, sran fi tomɛn i be wun ase kanlɛ nun'n, i wun. (Kalɛ 12:3; 16:1-3) Oziasi kusu i ndɛ liɛ'n o lɛ wie. I tutre'n ti'n, ɔ wluli Zoova i sua'n nun kpɛkun i bɔbɔ ko rali ansans. Sanngɛ nn junman sɔ'n ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be liɛ. (2 Be Nyoliɛ 26:16-21) Kɛ mɔ be jasoli ninnge nga be siesieli be'n, be wun ti'n, sa tɛ ɲannin be. Maan e kwlaa e fa be ndɛ'n, e fa tu e wun fɔ. Tutre mɔ maan aɲinyiɛ'n ti kekle'n, maan e jrɛn i ɲrun kpa.\n5. ?Ngue ti yɛ sran mɔ fɔ o be nun mɔ be le kwlalɛ'n, be sieman sran mun kɛ ɔ nin i fata'n sa ɔ?\n5 Be nga be di kpɛnngbɛn'n, fɔ'n m'ɔ o be nun ti'n, be yoli maan sran'm be kusu be ɲin kwlá yiman be kpa sa. Afin kpɛnngbɛn wie'm be klun yo wi kpa. Be tintin sran'm be su annzɛ be kle be wiengu'm be ɲrɛnnɛn. Kɛ e nian mɛn'n nun sa mun'n, e wun kɛ be nga sielɛ'n o be sa nun'n, be kle be wiengu'm be ɲrɛnnɛn. (Kanngan Akunndanfuɛ'n 8:9 nun.) I wie yɛle Saili liɛ'n. I nun mɔ Zoova fɛ́ i kɛ ɔ yo famiɛn'n, nn ɔ ti sran kpa. Ɔ ti wun ase kanfuɛ. Sanngɛ ɔ wa tɔli tutre'n nin kwla silɛ'n nun. Ɔ maan ɔ wa kleli Davidi m'ɔ ti sran kpa'n, i ɲrɛnnɛn kpa. (1 Samiɛl 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Izraɛli famiɛn nga be ti kpa'n, be nun kun yɛle Davidi. Sanngɛ ɔ wa fɛli i kwlalɛ'n fa yoli sa tɛ. Yɛle kɛ ɔ deli Iri m'ɔ ti Ɛtifuɛ'n i yi'n. Bian'n m'ɔ siman sa sɔ'n nun. Sanngɛ Davidi maan be kunnin i alɛ'n nun. (2 Samiɛl 11:1-17) Fɔ'n ti'n, be nga sielɛ'n o be sa nun'n, be kwlá sieman sran mun kɛ ɔ nin i fata'n sa. Yɛ sɛ be ɲin yiman Zoova i ninnge siesielɛ'n, be sielɛ'n i tɛ liɛ'n be kanman. Wafa nga Katoliki'm be kpɛnngbɛn nga be flɛ be Papu'n, be yoli maan be kleli sran'm be ɲrɛnnɛn lika'n nun'n, bian kun m'ɔ ti Angle'm be kpɛnngbɛn kun'n, ɔ yiyili nun. Ɔ seli kɛ: \"Kwlalɛ'n saci be. Ɔ maan, sɛ kwlalɛ ng'ɔ o sran kun sa nun'n, ɔ tratra su'n saan sran sɔ'n sáci.\" Y'a wun kɛ mɛn'n nun sa'm be kle kɛ, kɛ sran'm be sie be wiengu'n, be kle be ɲrɛnnɛn. Sanngɛ kosan kun yɛ. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn?\n?NGUE TI YƐ Ɔ FATA KƐ E ƝIN YI BE Ɔ?\n6, 7. (a) ?Ngue yɛ Zoova mɔ e klo i'n ti'n, e yo ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ e yo sɔ ɔ? (b) ?Kɛ be se kɛ sran lo i wun'n, i bo'n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo ɔ?\n6 E klo Ɲanmiɛn nin sran ti ɔ. Kpɛkun e klo e bɔbɔ e wun. Kɛ mɔ e klo Zoova tra like kwlaa'n ti'n, e kunndɛ kɛ é yó naan i klun jɔ. (Kanngan Nyanndra Mun 27:11 nin Mark 12:29, 30 be nun.) Kɛ Edɛni fie'n nun lɔ klɔ sran klikli'm be jasoli Zoova wun'n, sran'm be nun sunman be wa suli Satan su yɛ be kpaloli Zoova i Sielɛ liɛ'n. Kɛ ɔ fin lɛ'n, atin mɔ Zoova le i sie nglo nin asiɛ'n, i su akplowa wa tɔli. E liɛ'n, ɔ yo e fɛ kɛ e suan Zoova i sielɛ'n i bo. E tu e klun e kan ndɛ ng'ɔ o Sa Nglo Yilɛ 4:11 nun'n wie. E liɛ'n, ɔ ti weiin kɛ sran kunngba ng'ɔ fata kɛ ɔ sie nglo nin asiɛ'n yɛle Zoova! E suan Zoova i sielɛ'n i bo. Ɔ maan, e nanti i mmla'm be su cɛn kwlaa.\n7 I sɔ aɲinyiɛ liɛ'n, yɛle kɛ like kwlaa nga Ɲanmiɛn se e kɛ e yo'n yɛ e yo ɔ. E tu e klun e nanti Zoova i ndɛ'm be su, afin e klo i. Sanngɛ ɔ ju wie'n, aɲinyiɛ'n kwla yo kekle man e. Sɛ ɔ yo sɔ'n, ndɛ tre nga i su fitilɛ'n nun'n, bakan nga e kɛnnin i ndɛ'n, maan e bu su akunndan. Maan e lo e wun. Nán e wla fi su kɛ Ɲanmiɛn klun sa yolɛ'n nun'n, kannzɛ bɔbɔ ɔ yoli kekle mannin Zezi'n, sanngɛ ɔ loli i wun mɛnnin i Si'n. Zezi seli i Si kɛ: \"Nán yo nga n klo kɛ ɔ yo su'n, sanngɛ yo nga a klo kɛ ɔ yo i su'n.\"\n8. (a) ?Andɛ kɛ be kan kɛ e lo e wun man Zoova naan ɔ sie e'n, i bo'n yɛle benin? ?Yɛ Zoova bu i sɔ liɛ'n sɛ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y'a sɔ afɔtuɛ nin fɔ nga be tu e'n nun ɔn? (An nian kuku nga be flɛ i \"Be man wɔ afɔtuɛ ɔ, fa ɔ su sie su. Lo ɔ wun maan be kle wɔ ngwlɛlɛ\" i nun.)\n8 Andɛ'n, Zoova nin e ijɔman trele sa. Ɔ sin i Ndɛ'n, ɔ nin i janunfuɛ nga be o asiɛ'n su wa'n, be lika. I sɔ'n ti'n, sɛ e ɲin yi be nga Zoova sieli be'n, annzɛ ɔ kplin su kɛ be di be kpɛnngbɛn junman'n e su'n, nn ɔ ti kɛ y'a lo e wun y'a man Zoova kɛ ɔ sie e sa. Sɛ e yo ɲin kekle be su'n, yɛle kɛ sɛ be nian Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun be man e afɔtuɛ annzɛ be tu e fɔ naan e faman su'n, nn Zoova bɔbɔ yɛ y'a wɔ i safle ɔ. I nun mɔ Izraɛlifuɛ'm be ijɔli Moizi'n, mɔ be jasoli i wun'n, Zoova waan i bɔbɔ wun yɛ be yoli ninnge sɔ mun ɔn.\n9. ?Ngue ti yɛ klolɛ mɔ e klo e wiengu mun ti'n, e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn? An fa sunnzun ase kun be yiyi nun.\n9 Like kun ekun mɔ i ti yɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun'n, yɛle kɛ e klo e wiengu mun. ?Ngue ti yɛ e se sɔ ɔ? Maan e fa sunnzun ase kun. Sɛ e ti sonja sa naan e waan é kwlá annzɛ bɔbɔ sɛ sonja'm be kwlaa be waan bé fín nun bé fíte'n, ɔ fata kɛ be tinuntinun be di junman likawlɛ. Ɔ fata kɛ be ɲin yi ninnge nga be siesieli'n, ɔ nin be kpɛnngbɛn nga be siesieli be'n mun. Afin sɛ ninnge nga be siesieli'n, e nianman su'n, sa tɛ kwla ɲan e wiengu sonja'm be kwlaa. Andɛ'n, klɔ sran'm be sonja'm be kle sran'm be ɲrɛnnɛn kpa asiɛ'n su wa. Sanngɛ Zoova i sonja'm be liɛ'n, sa kpa ngunmin yɛ be yo ɔ. Biblu'n kan Zoova ndɛ kɛ \"Anannganman b'ɔ sie mɛn wunmuan'n.\" Ɔ kɛn i sɔ kpɛ ya tra su. (1 Samiɛl 1:3) Zoova sie anzi kpanngban kpa mɔ be le wunmiɛn'n. Wie liɛ'n, Zoova fa i sufuɛ nga be o asiɛ'n su wa'n fa sunnzun sonja mun. (Jue Mun 68:12; Ezekiɛl 37:1-10) Klɔ sran nga Zoova maan be sie e'n, sɛ Klistfuɛ kun jaso be wun'n, i sɔ'n kwla fa ɲrɛnnɛn yi i wiengu Klistfuɛ'm be su. Asa kusu'n, sɛ Klistfuɛ kun ɲin yiman asɔnun kpɛnngbɛn mun'n, ɔ kwla yo kekle man aniaan nga be o lɛ'n be wie. (1 Korɛntfuɛ Mun 12:14, 25, 26) Sɛ ba kun ɲin yimɛn i si nin i nin'n, awlobo wunmuan'n fɛ. Ɔ maan, e wiengu'n i klolɛ'n ti'n, e suan aɲinyiɛ'n yɛ e yo sran m'ɔ nin i wiengu'm be nuan sɛ be di junman likawlɛ ɔ.\n10, 11. ?Ngue ti yɛ e bɔbɔ e kpa yolɛ ti'n, ɔ fata kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun ɔn?\n10 E bɔbɔ e kpa yolɛ ti'n, ɔ fata kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun. Blɛ sunman nun'n, kɛ Zoova se e kɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun'n, mmlusuɛ nga sɛ e yo sɔ é ɲɛ́n i'n, ɔ kan kle e. I wie yɛle bakanngan'm be liɛ'n. Ɔ seli be kɛ sɛ be bu be si nin be nin sran'n, be nguan ɲanman'n yó tɛnndɛn yɛ be wun wá jɔ́ be fɔuun. (Mmla'n 5:16; Efɛzfuɛ Mun 6:2, 3) Ɔ se e kɛ e ɲin yi asɔnun kpɛnngbɛn mun, naan Ɲanmiɛn sulɛ nun'n, y'a mlinman. (Ebre Mun 13:7, 17) Zoova se e kusu kɛ e bɔbɔ e wun sasalɛ ti'n, maan e ɲin yi awa.\n11 Kɛ e wun like nga ti yɛ Zoova se e kɛ e ɲin yi sran'n, i sɔ'n uka e naan e ɲin w'a yi kpɛnngbɛn mun. ?Nɛ́n i ɔ? Siɛn'n maan e nian lika nsan nga be nun'n, e ɲin kwla yi kpɛnngbɛn mun'n.\nAWLOBO'N NUN AƝINYIƐ LIƐ'N\n12. ?Junman benin yɛ Zoova fa mannin siɛ mun awlobo'n nun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ yasua'n kwla di i sɔ junman'n niɔn?\n12 Zoova bɔbɔ yɛ ɔ takali awlobo'n niɔn. Zoova kloman sa sukusuku. Ɔ maan ɔ siesieli junman ng'ɔ fata kɛ sran kun di i awlo'n nun naan awlobo'n w'a yo kpa'n. (1 Korɛntfuɛ Mun 14:33) Siɛ mɔ be yɛ be ti yasua'n, ɔ sieli be kɛ be sie awlobo'n. Ɔ fata kɛ yasua'n i ɲin yi Zezi Klist m'ɔ ti i siefuɛ'n. Ɔ maan, ɔ fata kɛ yasua'n yo kɛ nga Zezi fa sieli asɔnun'n sa. (Efɛzfuɛ Mun 5:23) I sɔ'n ti'n, ɔ fataman kɛ awlobo'n i sielɛ nun'n, yasua'n yi i sa. Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ miɛn i ɲin kpa sie awlobo'n. Kusu ɔ fataman kɛ yasua'n sie awlobo'n i wue kekle su. Sanngɛ maan ɔ sie i klolɛ su nin wɛtɛɛ su nin klun ufue su. Nán maan yasua'n i wla fi su kɛ i sielɛ sɔ'n, ɔ le tiwa. I liɛ'n traman Zoova liɛ'n.\nSiɛ nga be ti Klistfuɛ'n, be nian wafa nga Klist sie asɔnun'n su\n13. ?Wafa sɛ yɛ bla'n kwla di i awlobo nun junman liɛ'n naan Zoova i klun w'a jɔ ɔ?\n13 Niɛn mun mɔ yɛle bla mun'n, be uka be wun mun. Ɔ maan, bla'm be sie awlobo'n wie. Afin Biblu'n kan \"fɔ nga ɔ nin tu wɔ'n,\" i ndɛ. (Nyanndra Mun 1:8) Sanngɛ bla'n i sielɛ liɛ'n traman yasua'n i liɛ'n. Klistfuɛ bla'n, i ɲin yi awlobo kpɛnngbɛn junman nga i wun di'n. Yɛle kɛ ɔ ukɛ i wun'n naan w'a kwla di i kpɛnngbɛn junman sɔ'n. Ɔ yomɛn i wun'n i finfin. Ɔ faman gblɛ lakaman i wun'n naan ɔ yo i klun sa. Annzɛ ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ trɛ́n i wun su. Sanngɛ ɔ suɛn i bo yɛ ɔ nin i be di junman likawlɛ. Sɛ ajalɛ nga i wun'n fali'n yomɛn i fɛ'n, ɔ kɛn i klun ndɛ aɲinyiɛ su. Sanngɛ ɔ lo i wun. Ɔ maan, ɔ nian i wun'n i ajalɛ'n su. Sɛ aniaan bla'n i wun'n timan Klistfuɛ'n, ninnge wie'm be yolɛ'n kwla yo kekle mɛn i. Sanngɛ ɔ fata kɛ i ɲin yi i wun'n. Atrɛkpa'n, bian'n kwla fa ajalɛ kɛ ɔ́ sú Zoova.\n14. ?Wafa sɛ yɛ ba'm be kwla yo naan be si nin be nin, ɔ nin Zoova be klun w'a jɔ ɔ?\n14 Sɛ ba'm be ɲin yi be si nin be nin'n, Zoova i klun jɔ. I sɔ'n kusu man siɛ nin niɛn'm be kɔmin su yɛ ɔ jɔ be klun wie. (Nyanndra Mun 10:1) Ba nga be si annzɛ be nin ngunmin yɛ ɔ ta be'n, ɔ fata kɛ be ɲin yi be wie. Afin, be si kɛ be si annzɛ be nin sɔ'n, i kunngba yɛ ɔ ta be ɔ, naan ɔ fata kɛ be suɛn i bo kpa. Awlobo nga be nun'n, sran kun di i junman liɛ nga Ɲanmiɛn fa mɛnnin i'n, aklunjuɛ nin alaje dan tran nun. I sɔ'n yo maan Ɲanmiɛn Zoova mɔ awlobo'n fin i'n, i ɲrun ba ɲan.\nASƆNUN'N NUN AƝINYIƐ LIƐ'N\n15. (a) ?Wafa sɛ yɛ asɔnun'n nun e kle kɛ e ɲin yi ninnge nga Zoova siesieli'n niɔn? (b) ?Mmla benin mun yɛ be kwla uka e naan e ɲin w'a yi be nga be ti e su kpɛnngbɛn'n niɔn? (An nian kuku nga be flɛ i \"Maan amun Ɲin yi amun kpɛnngbɛn mun\" i nun.)\n15 Zoova sieli i Wa'n kɛ ɔ sie Klistfuɛ asɔnun'n. (Kolɔsfuɛ Mun 1:13) Zezi kusu sieli \"sran kpa nanwlɛfuɛ m'ɔ si ngwlɛlɛ'n\" i kɛ ninnge ng'ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ nga be o asiɛ'n su wa'n be ɲan be naan be nin Ɲanmiɛn be afiɛn w'a sɛ'n, ɔ fa man be. (Matie 24:45-47) \"Sran kpa nanwlɛfuɛ\" yɛle e Anuannzɛ'n i ɲrun dinfuɛ mun. Kɛ nga be fa yoli i Klistfuɛ klikli'm be blɛ su sa'n, andɛ kusu'n e anuannzɛ'n i ɲrun dinfuɛ mun yɛ be kle asɔnun kpɛnngbɛn'm be ajalɛ kpɛkun be man be afɔtuɛ ɔ. Be kwla man be afɔtuɛ sɔ'n i trele. Annzɛ be kwla sin akpasua sunianfuɛ nin nvlenvle'm be sunianfuɛ mɔ be sieli be'n, be lika. Ɔ maan, sɛ e tinuntinun e ɲin yi asɔnun kpɛnngbɛn mun'n, nn Zoova yɛ e ɲin yi i ɔ.\n16. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn wawɛ'n maan be sie asɔnun kpɛnngbɛn mun ɔn?\n16 Asɔnun kpɛnngbɛn nin asɔnunfuɛ'm be lika nianfuɛ'm be kusu fɔ'n o be nun wie. Be kwla fɔn kɛ e sa. Sanngɛ asɔnun kpɛnngbɛn'm be ti 'sran mɔ be mannin be like kɛ be yo ɔ.' Be uka asɔnunfuɛ mun naan be nin Zoova be afiɛn'n sɛ titi. (Efɛzfuɛ Mun 4:8) Ɲanmiɛn wawɛ'n yɛ ɔ sie asɔnun kpɛnngbɛn mun ɔn. (Sa Nga Be Yoli'n 20:28) ?Wafa sɛ? Ɲanmiɛn Ndɛ'n mɔ Ɲanmiɛn wawɛ'n yɛ maan be klɛli'n, ɔ kan nzuɛn wie'm be ndɛ. Ɔ fata kɛ sran nga bé síe i asɔnun kpɛnngbɛn'n, ɔ yi nzuɛn sɔ'm be nglo. (1 Timote 3:1-7, 12; Tit 1:5-9) Asa kusu'n, asɔnun kpɛnngbɛn'm be nian naan sɛ aniaan kun kwla di asɔnun kpɛnngbɛn junman o. Kɛ bé yó sɔ'n, be srɛ Ɲanmiɛn tankaan kpa naan ɔ fɛ i wawɛ'n kle be atin.\n17. ?Ɲanmiɛn i junman'n i dilɛ nun'n, ngue ti yɛ ɔ ju wie'n ɔ fata kɛ Klistfuɛ bla'm be kata be ti ɔ?\n17 Asɔnun'n nun'n, ɔ ju wie'n, asɔnun kpɛnngbɛn nin asɔnunfuɛ'm be lika nianfuɛ'm b'a sɔnman. Ɔ maan, be sa yiaman junman'n i ngba. Ɔ kwla yo jasin fɛ'n bolɛ aɲia'n i siesielɛ. I lɛ nun'n, aniaan bian uflɛ mɔ b'a yo i batɛmu'n, ɔ kwla di i sɔ junman'n. Sɛ be ɲɛnmɛn i sɔfuɛ'n, aniaan bla kun mɔ i sa w'a tɔ junman nun'n, ɔ kwla di i sɔ junman'n. Sanngɛ, sɛ junman nga aniaan bian'm be di i titi awlo lɔ annzɛ asɔnun'n nun'n, yɛ ɔ fata kɛ aniaan bla kun di'n, maan ɔ kɛtɛ i ti. * (1 Korɛntfuɛ Mun 11:3-10) Sɛ bla'm be kata be ti'n, b'a sokpaman. Sanngɛ kɛ be yo sɔ'n, be yi i nglo kɛ i awlobo'n nun o, annzɛ asɔnun'n nun o, be nga Zoova sieli be kpɛnngbɛn'n, be ɲin yi be.\nMAAN E ƝIN YI FAMIƐN MUN\n18, 19. (a) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yiyi mmla ng'ɔ o Rɔmfuɛ Mun 13:1-7 nun'n, i nun ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e ɲin yi e siefuɛ mun ɔn?\n18 Klistfuɛ kpa'm be tu be klun be nanti mmla ng'ɔ o Rɔmfuɛ Mun 13:1-7 nun'n, i su. (Kanngan nun.) Kɛ amún kánngan nun bé kɔ́'n, amún wá wún i wlɛ kɛ \"kpɛnngbɛn\" nga be kan be ndɛ'n yɛle mɛn siefuɛ mun. Sɛ Zoova kplin su kɛ e siefuɛ sɔ'm be tran lɛ'n, ɔ fin junman cinnjin kpa mɔ be di be man e'n. Yɛle kɛ be yɛ maan lika'n timan sukusuku dan ɔn. Be yɛ maan e ɲan ninnge wie mun ɔn. Sɛ e nian mmla nga awa kpɛ be'n su e nanti'n, ɔ ti kɛ nn e ɲin yi i sa. E lapo liɛ ng'ɔ fata kɛ e su'n, maan e su. Sɛ fluwa wie yɛ awa waan e yo'n, maan e yo. Sɛ e bɔbɔ'n, annzɛ e awlobofuɛ mun annzɛ e junman nga e di'n, annzɛ e asiɛ annzɛ like nga e le i'n, yɛ mmla wie kɛn i'n, maan e nian su e nanti. Sanngɛ sɛ e siefuɛ'm be se e kɛ e fɔn Ɲanmiɛn i mmla'n, nán e kplin be su. Maan e yo kɛ nga akoto'm be yoli i laa'n sa. Be seli kɛ: \"Sɛ e nyin yi Nyanmiɛn tra sran mun'n, ɔ ti kpa tra kɛ e nyin yi sran'n.\"\n19 E aeliɛ'n kusu kwla kle kɛ e ɲin yi e siefuɛ mun. Blɛ sunman nun'n, ɔ fata kɛ e wɔ awa ɲrun. Akoto Pɔlu kusu yoli sɔ wie. Yɛle kɛ ɔ ɔli famiɛn Erɔdu Aglipa nin Fɛstisi m'ɔ ti siefuɛ kun'n be ɲrun. Sran sɔ'm be nzuɛn'n ti tɛ. Sanngɛ aɲinyiɛ su yɛ Pɔlu kannin i ndɛ'n kleli be ɔ. (Sa Nga Be Yoli'n 26:2, 25) Maan e yo kɛ Pɔlu sa. Sɛ sran'n le kwlalɛ dan o, sɛ e lika'n nun polisie wie o, maan e ɲin yi i. Suklu lɔ'n, ɔ fata kɛ Klistfuɛ gbanflɛn nin talua'm be mian be ɲin naan be ɲin yi be like klefuɛ nin be kwlaa nga be di junman be suklu'm be nun'n. Nán be nga be bu e Ɲanmiɛn sulɛ'n i like'n, be ngunmin yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi be ɔ. E mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ'n, be nga be tanndan e ɲrun bɔbɔ'n, ɔ fata kɛ e ɲin yi be wie. Ɔ maan, ɔ fata kɛ be nga be timan Zoova Lalofuɛ'n be sie i nzɔliɛ kɛ e ɲin yi sran.\n20, 21. ?Sɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun'n, i su mmlusuɛ'n yɛle benin?\n20 Aɲinyiɛ'n nun'n, nán maan e yo awɛn. Akoto Piɛli seli kɛ: \"An bu sran'm be kwlaa be sran.\" (1 Piɛr 2:17) Nán e wla fi kɛ andɛ'n, sran'm be ɲin yiman like fi. Ɔ maan, sɛ sran kun wun kɛ amun ɲin yi i sakpa'n, atrɛkpa'n i sɔ'n kwla kɛn i awlɛn'n. I sɔ yolɛ'n ti like kun m'ɔ kle kɛ e nanti Zezi i ndɛ ng'ɔ o yɛ'n su ɔ. Ɔ seli kɛ: \"An yo kɛ kannin sa sran'm be nyrun, maan be wun amun nyoliɛ kpa'n naan be manman amun Si b'ɔ o nyanmiɛn su lɔ'n.\"\n21 Mɛn saciwa nga nun'n, Ɲanmiɛn ninnge mɔ be kpaja kɛ kannin sa'n, be cuɛn be nga be awlɛn ti kpa'n. Ɔ maan, sɛ e ɲin yi kpɛnngbɛn mun awlobo'n nun'n, ɔ nin asɔnun'n nun naan e ɲin yi famiɛn mun'n, atrɛkpa'n i sɔ'n kwla yo maan sran wie'm be nanti lika kpajawa nun kɛ e sa. Nanwlɛ e ɲrun lɔ like fɛ yɛle i sɔ'n! Sɛ bɔbɔ w'a yoman sɔ'n, sanngɛ e liɛ'n e lafi su kɛ e ɲin m'ɔ yi sran ti'n, Ɲanmiɛn Zoova i klun jɔ. Yɛ ɔ uka e naan y'a yo like nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e'n. ?Ngue like yɛ ɔ kwla yo dan tra ngalɛ'n niɔn?\n^ ndɛ kpɔlɛ 17 Ndɛ'm be bo tulɛ lika nga be flɛ i \"?Blɛ benin nun yɛ ɔ fata kɛ bla'm be kata be ti ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?\" yiyi ajalɛ wie mɔ be nun'n, e kwla nanti mmla sɔ'n su'n, be nun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/gods-love\/ngue-%C9%B2in-yi-kp%C9%9Bnngb%C9%9Bn-mun\/","date":"2017-06-24T23:51:32Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320362.97\/warc\/CC-MAIN-20170624221310-20170625001310-00308.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3598,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.306,"stopwords_ratio":0.408,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2014 I FALƐ WAFA Marsi 2014 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201403\/wpub\/km_AO_201403_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2014 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Marsi 2014 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201403\/wpub\/km_AO_201403_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201403\/","date":"2017-06-24T16:08:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320264.42\/warc\/CC-MAIN-20170624152159-20170624172159-00322.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9683009982,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":4,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.968300998210907, \"any_Latn_score\": 0.014550954103469849}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.301,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2015 I FALƐ WAFA Utu 2015 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201508\/wpub\/km_AO_201508_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Utu 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201508\/wpub\/km_AO_201508_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201508\/","date":"2017-06-27T21:45:34Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321553.70\/warc\/CC-MAIN-20170627203405-20170627223405-00028.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9745312929,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9745312929153442}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"E Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'm be timan sua ngbɛn. Afin be nun yɛ e yia e su Zoova-ɔ, yɛ i dunman'n o be su. ?Wafa sɛ e tinuntinun e kwla nian Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n i lika-ɔ? Amun nian video Maan e nian lika nga e yia be nun e su Ɲanmiɛn'n be lika. I sin'n, an tɛ kosan nga'm be su: Maan e nian lika nga e yia be nun e su Ɲanmiɛn'n be lika.\n?Ngue ti yɛ be kplan Ɲanmiɛn Sielɛ Sua mun-ɔn?\n?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'm be sanwun yɛ e nian be lika kpa naan b'a saciman-ɔn?\n?Wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ nian Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n i lika-ɔ?\n?Kɛ é dí e aɲia sua'm be nun junman'n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e sasa e wun-ɔn? ?I su ajalɛ kpa benin yɛ e wunnin i video nun-ɔn?\n?Wafa sɛ yɛ e klunklo sika nga e man'n, ɔ manman Zoova-ɔ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/jw-a%C9%B2ia-fluwa\/afu%C9%9B-2017-m%C9%9B-mwb\/a%C9%B2ian-i-siesiel%C9%9B-m%C9%9B8-14\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-sua-lika-nianl%C9%9B\/","date":"2017-06-23T04:52:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128319992.22\/warc\/CC-MAIN-20170623031127-20170623051127-00539.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":159,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.282,"stopwords_ratio":0.491,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"\"Nyanman nga be fali nyanman nsan yɛ be fa wɔli'n i nun kpɛlɛ ti kekle.\"\n1, 2. (a) ?Kosan benin yɛ e kwla usa e wun be nga b'a ja uflɛuflɛ'n be lika ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ é wá tɛ́ su ndɛ tre nga nun ɔn?\n?AMUN klo aja bo kɔlɛ? Sran kpanngban be klo sɔ wie. Afin, ɔ ti aklunjuɛ dilɛ blɛ. E wun kɛ be nga be ja be wun'n, b'a wlawla be wun kpa. Kusu kɛ e nian be ɲrun'n, e wun kɛ aklunjuɛ'n w'a kun be kpo! Cɛn sɔ'n nun'n, srilɛ yɛ ɔ o be nuan ɔn. Kpɛkun be bu be ɲrun lɔ ninnge kpakpa'm be akunndan.\n2 Sanngɛ aja'n bɔbɔ sa'n w'a tɔ nvati andɛ. E lafi su kɛ aja'n yó kpa mán be nga b'a ja be wun uflɛuflɛ'n. Sanngɛ, wie liɛ'n e kwla usa e wun kɛ: '?Aja sɔ'n yó fɛ? ?Ɔ́ cɛ́ kpa?' Kosan sɔ'm be su tɛlɛ'n, ɔ fin wafa nga yasua'n nin bla'n bé nánti aja'n i su mmla nga Ɲanmiɛn mannin'n su'n. (Kanngan Nyanndra Mun 3:5, 6 nun.) Sɛ be waan bé yó sa nga be yo ɔ be si kɛ Ɲanmiɛn klo be'n, ɔ fata kɛ be nanti Ɲanmiɛn i mmla'n su. Maan e nian wafa nga Biblu'n tɛ kosan nnan nga be lɔngɔ su yɛ'n, be su'n. ?Ngue ti yɛ be ja bla annzɛ bian ɔn? ?Sran'n i wafa benin yɛ ń jɛ́ i ɔ? ?É yó sɛ naan y'a ja bla annzɛ bian? ?Ngue yɛ ɔ kwla uka be nga be jali'n naan b'a di aklunjuɛ titi ɔ?\n?NGUE TI YƐ BE JA BLA ANNZƐ BIAN ƆN?\n3. ?Sɛ ninnge ngbɛnngbɛn wie'm be ti yɛ e ja e wun'n, ngue ti yɛ i sɔ'n timan ngwlɛlɛ aeliɛ ɔ?\n3 Sran wie'm be waan sɛ é dí aklunjuɛ'n, nn y'a ja bla annzɛ bian. Ato dan kpa yɛle ngalɛ'n! Afin Zezi mɔ w'a jaman bla'n, ɔ seli kɛ be nga be leman bla annzɛ bian'n, ɔ ti kpa. Yɛ ɔ seli i ndɛ tiefuɛ'm be kɛ sɛ be waan be jaman bla annzɛ bian'n, ɔ ti kpa wie. (Matie 19:11, 12) Akoto Pɔlu kusu kannin kɛ sɛ sran kun w'a jaman bla annzɛ bian'n, ɔ ti kpa. (1 Korɛntfuɛ Mun 7:32-35) Zezi nin Pɔlu b'a kpɛman mmla kɛ nán e ja bla annzɛ bian. I li bɔbɔ'n, be nga be kle like kɛ nán be ja bla nin bian'n, be like klelɛ sɔ'n, ɔ fin \"like nga mmusu bɔ be laka sran'n be kle'n.\" (1 Timote 4:1-3) Sran nga i waan ɔ́ sú Zoova naan ɔ siemɛn i ɲin nɲɔnnɲɔn'n, ɔ kwla fa blɛ m'ɔ nin a jaman bla annzɛ bian'n, ɔ yo i sɔ like. Sɛ ninnge ngbɛnngbɛn wie kɛ e wiengu mɔ be mianmian e sa'n, i ti yɛ e waan e su ja e wun'n, i sɔ'n timan ngwlɛlɛ aeliɛ.\n4. ?Wafa sɛ yɛ aja ng'ɔ ti kpa'n, ɔ kwla uka siɛ nin niɛn mun naan b'a ta be mma mun kpa ɔ?\n4 ?Ɔ le like kpa wie mɔ i ti yɛ e kwla ja bla annzɛ bian ɔn? Ɛɛn. Afin, aja'n ti like kun mɔ Ɲanmiɛn m'ɔ klo e'n fa cɛli e ɔ. (Kanngan Bo Bolɛ 2:18 nun.) Ɔ maan, aja'n ɔ man mmlusuɛ wie mun. I ti'n e kwla di aklunjuɛ. I wie yɛle kɛ aja ng'ɔ ti kpa'n yɛ ɔ ti awlobo tranlɛ'n i bo ase wlalɛ kpafuɛ'n niɔn. Afin, ɔ fata kɛ ba'm be tran awlobo ng'ɔ ti fɔun'n, i nun. Ɔ fata kɛ be si nin be nin be ta be, be klo be, be tu be fɔ, yɛ be kle be ngwlɛlɛ. (Jue Mun 127:3; Efɛzfuɛ Mun 6:1-4) Sanngɛ nán ba wulɛ ngunmin ti yɛ ɔ fata kɛ e ja e wun ɔn.\n5, 6. (a) ?Kɛ nga Akunndanfuɛ'n 4:9-12 fa kan'n sa'n, mmlusuɛ benin wie mun yɛ janvuɛ'm be ɲɛn i ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ aja'n kwla yo kɛ ɲanman nga be fali ɲanman nsan yɛ be fa wɔli'n sa ɔ?\n5 Biblu'n nun ndɛ mma nga ndɛ tre yɛ'n taka su'n, maan e fa e ɲin e sie i ɲrun nin i sin'n su. I waan: \"Sɛ sran nnyɔn be bo yo kun'n, ɔ ti kpa tra sran kunngba bɔ i ngunmin wo'n. Afin kɛ be ti nnyɔn'n, be nyan be junman'n i su mmlusuɛ dan. Yɛ sɛ kun tɔ ɔ, i wiengu kun'n mɛn i su. Sran nga i kunngba'n yɛ ɔ wo'n, i yako, afin sɛ ɔ tɔ'n, ɔ su nyanman sran b'ɔ́ mɛ́n i su ɔ. I kunngba'n, blɛ bɔ sran nnyɔn be la likawlɛ'n, ayrɛ kunman be. ?Sanngɛ sran nga i ba kunngba yɛ ɔ la'n, ɔ́ yó sɛ naan ayrɛ w'a kunmɛn i? Sɛ sran kun fa utre wla be sin'n, be nnyɔn'n be kwla jrɛn i nyrun. Nyanman nga be fali nyanman nsan yɛ be fa wɔli'n i nun kpɛlɛ ti kekle.\"\n6 Ndɛ sɔ'n, i klikli nun'n, ɔ wɔ janvuɛ tralɛ'n. Aja'n nun kusu'n, ɔ fata kɛ yasua'n nin bla'n be yo janvuɛ kpa. Kɛ nga ndɛ sɔ'n kan'n sa'n, ɔ fata kɛ yasua'n nin bla'n be nian be wiengu lika, be fɔnvɔ be wiengu. Yɛ ɔ fata kɛ be sasa be wiengu. Sɛ e waan aja'n taka kpa'n, ɔ fataman kɛ ɔ ka yasua'n nin bla'n be ngunmin be afiɛn. Afin, kɛ nga Biblu'n nun ndɛ mma sɔ'n fa kan'n sa'n, ɲanman nga ɲanman nɲɔn yɛ be fa wɔli'n, i nun kpɛlɛ'n su yoman kekle. Sanngɛ nga ɲanman nsan yɛ be fa wɔli'n, i nun kpɛlɛ'n ti kekle. Sɛ Zoova klun sa yolɛ'n, yɛ ɔ ti yasua'n nin bla'n be like cinnjin'n, nn be aja'n ɔ ti kɛ ɲanman nga be fali ɲanman nsan yɛ be fa wɔli'n sa. Sɛ be bue nɲɔn'n be wun i wlɛ kɛ Zoova klun sa'n yɛ ɔ ti cinnjin'n, be aja'n ɔ́ táka kpa.\n7, 8. (a) ?Afɔtuɛ benin yɛ Pɔlu klɛli mannin Klistfuɛ nga be nin a jaman be wun mɔ be konvi tran bla nin bian su'n niɔn? (b) ?Ngue yɛ Biblu'n waan ɔ kwla tɔ be nga be o aja nun'n, be su ɔ?\n7 Aja'n nun kunngba yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin bla kun be si sua ɔ. Sɛ aja'n nun yɛ yasua nin bla'n be si sua'n, i sɔ'n ti like kpa m'ɔ man aklunjuɛ ɔ. (Nyanndra Mun 5:18) Kannzɛ sran nga ɔ nin a jaman bla annzɛ bian'n, w'a yo kpɛnngbɛn sɛ'n, sanngɛ bla nin bian akonvisɔɛ'n kwla kle i yalɛ. I sɔ liɛ'n, sɛ b'a nianman be wun su'n, ɔ kwla fa be yi i sa tɛ'n nun. Ɲanmiɛn maan Pɔlu mannin be nga be nin a jaman bla'n nin bian'n be afɔtuɛ. Ɔ seli kɛ: \"Sɛ be kwlá traman be anwlɛn'n, maan be ja bla nin bian, afin sɛ be ja kun'n, ɔ ti kpa tra kɛ be konvi tran bla nin bian su'n.\"\n8 Like nga ti yɛ sran'm be ja bla annzɛ bian'n, ɔ ti fanunfanun. Sanngɛ aja'n nun'n, ɔ ti cinnjin kɛ be wun i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ be ɲin tran like nga be kwla yo'n, i su. Kɛ nga Pɔlu fa kannin'n sa'n, be nga be o aja nun'n \"bé wún be nyin su.\" (1 Korɛntfuɛ Mun 7:28) Sa nga be nga be o aja nun be wun i'n, be nga be leman bla nin bian'n be wumɛn i wie. ?Sɛ e waan é já bla annzɛ bian'n, wafa sɛ yɛ é yó naan e su sa'm b'a sɔnman ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ é yó naan y'a ɲan mmlusuɛ kpanngban ɔn? Ajalɛ kun nga e kwla fa'n, yɛle kɛ maan ngwlɛlɛ su e fa bla annzɛ bian kpa.\n?WAN YƐ Ɔ KWLA YO SRAN KPA NGA Ń JƐ́ I'N NIƆN?\n9, 10. (a) ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu kleli kɛ sɛ e nin sran ng'ɔ lafiman Klist su'n e san nun'n, ɔ kwla yo tɛ man e ɔ? (b) ?Sɛ e kpalo Ɲanmiɛn mmla'n naan e ja sran ng'ɔ lafiman Klist su'n, blɛ suman nun'n, i bo'n gua sɛ?\n9 Ɲanmiɛn maan Pɔlu klɛli mmla cinnjin kun m'ɔ fata kɛ be nga be waan bé já be wun'n, be fa su ɔ. I waan: \"Nán amun nin be nga be lafiman Krist su'n, bɔ amun nzuɛn'n sɛman'n, an san nun.\" (2 Korɛntfuɛ Mun 6:14) Ɔ ti kɛ fie difuɛ mun sa. Sɛ be fa nnɛn nɲɔn mɔ be wunmiɛn'n sɛman'n be fa sie i be kɔmin su waka kunngba bo'n, be nɲɔn'm bé fɛ́ kpa. I kunngba'n niɔn, sɛ e ja sran nga ɔ lafiman Klist su'n, mɔ e nin i e nzuɛn'n sɛman'n, saan é ísɛ i bo nzuɛn'n. Yɛle kɛ sɛ bian'n nin bla'n, be nun kun waan ɔ́ yó sa nga ɔ yo ɔ, ɔ si kɛ Zoova klo i'n, naan kun liɛ'n, i sɔ'n timɛn i liɛ'n su'n, like ng'ɔ ti be cinnjin be mɛn dilɛ nun'n, bé sánsán be wun. Ɔ maan, i agualiɛ su'n lika'n sánngan. I sɔ'n ti'n, Pɔlu wlali Klistfuɛ'm be fanngan kɛ maan be aja'n, ɔ yo \"e Min'n i klun su.\"\n10 Wienun ɔn, Klistfuɛ nga be nin a jaman bla annzɛ bian'n, be kwla bu i kɛ sɛ be ja sran ng'ɔ timan Klistfuɛ'n, ɔ flunman tra kɛ be ngunmin be tran'n. Wie mun bɔbɔ be ɲinfu be kpalo Biblu'n nun afɔtuɛ'n. Kpɛkun be ja sran ng'ɔ suman Zoova'n. Kpɛ sunman'n, i agualiɛ'n yoman kpa. Sran sɔ'm b'a ja, sanngɛ be kwlá faman sin gbo kunngba nun. Yɛle kɛ like ng'ɔ ti be cinnjin'n, ɔ timan sran nga be jɛli i'n, i cinnjin wie. Ɔ maan, wafa nga aja'n nun i ngunmin trán siɛn'n, ɔ ti tɛ kpa tra laa m'ɔ nin a jaman bla annzɛ bian'n. Ng'ɔ yo ɲɛnmɛn'n, yɛle kɛ Klistfuɛ sunman mɔ be ti cɛgbaka'n, be fa Biblu'n nun afɔtuɛ sɔ'n su. (Kanngan Jue Mun 32:8 nun.) Sɛ bɔbɔ cɛn wie lele be waan bé já bian annzɛ bla'n, be ngunmin be tran lele naan b'a ɲan sran kun b'a jɛ i Ɲanmiɛn Zoova i sufuɛ'm be nun.\n11. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan ngwlɛlɛ su y'a wun bla annzɛ bian nga é jɛ́ i'n niɔn? (An nian kuku nga be flɛ i ?Sran'n i wafa benin yɛ n kunndɛ kɛ ń jɛ́ i ɔ? nun wie.)\n11 Nán kɛ sran'n ti Zoova i Lalofuɛ'n ti yɛ ɔ kwla yo bla kpa annzɛ bian kpa man e ɔ. Sɛ e bu bla annzɛ bian jalɛ i akunndan'n, maan e kunndɛ sran nga i nzuɛn'n, ɔ nin i Ɲanmiɛn ninnge'm be kunndɛlɛ'n, ɔ nin i Ɲanmiɛn klolɛ'n, be nin e liɛ'n be kɔ likawlɛ'n. Sran kpa nanwlɛfuɛ'n kleli e aja'n i su like kpanngban. Ɔ maan sɛ e nanti Biblu'n nun afɔtuɛ sɔ'm be su naan e srɛ Ɲanmiɛn'n, kpɛkun e nian be su e ajalɛ'm be falɛ nun'n, ɔ ti ngwlɛlɛ aeliɛ. *\n12. ?Aja'n nun'n, ngue yɛ nvle sunman nun be yo ɔ? ?Ajalɛ benin yɛ ɔ o Biblu'n nun m'ɔ kle e atin ɔn?\n12 Lika wie'm be nun'n, siɛ nin niɛn'm be kunndɛ bla nin bian be man be mma mun. Nvle sɔ'm be nun'n, sran'm be si kɛ siɛ nin niɛn'm be si ngwlɛlɛ yɛ be si aja'n nun ndɛ. Ɔ maan, be yɛ be fa bla annzɛ bian ng'ɔ nin i fata'n, be man be mma mun ɔn. Aja nga be siesie i sɔ'n, blɛ sunman nun'n ɔ yo ye kɛ Abraamu blɛ su'n sa. Abraamu seli i sufuɛ'n kɛ ɔ ko ja bla man i wa Izaaki. I ajalɛ sɔ'n ti kpa man siɛ nin niɛn mun andɛ. Nán sika annzɛ aɲanbeun'n yɛ ɔ yoli Abraamu i cinnjin ɔn. Sanngɛ ng'ɔ yoli i cinnjin'n, yɛle kɛ bla nga Izaaki jɛ́ i'n, ɔ fata kɛ ɔ yo Zoova i sufuɛ. *\n?É YÓ SƐ NAAN E AJA'N W'A YO YE?\n13-15. (a) ?Wafa sɛ yɛ mmla ng'ɔ o Nyanndra Mun 24:27 nun'n, ɔ kwla uka gbanflɛn kun m'ɔ bu bla jalɛ'n i akunndan ɔn? (b) ?Sɛ talua kun bu bian jalɛ'n i akunndan'n, ngue yɛ ɔ kwla yo naan w'a siesie i wun ɔn?\n13 Sɛ bla annzɛ bian jalɛ o e klun'n, ɔ fata kɛ e usa e wun kɛ: '?M'an ju i sɔ like'n i yolɛ?' Nán bla nin bian klolɛ, annzɛ bla nin bian nna, annzɛ sran mɔ e kunndɛ kɛ ɔ yo e wun nglɛnglɛ'n, annzɛ ba wulɛ'n, be su akunndan nga e bu'n yɛ é jrán su naan y'a se kɛ y'a ju i sɔ yolɛ ɔ. Sanngɛ ninnge wie'm be o lɛ m'ɔ fata kɛ sran nga i waan ɔ́ já bla annzɛ bian'n, ɔ fɛ i ɲin sie su ɔ.\n14 Ɔ fata kɛ gbanflɛn ng'ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ já bla'n, ɔ bu mmla ng'ɔ o yɛ'n i su akunndan kpa. Mmla sɔ'n waan: \"Dun mmua wie ɔ junman nga be o guasu lɔ'n be di, yɛ ɔ fie'm be su junman mun, wie be di naan w'a bu sua kplanlɛ'n wun akunndan.\" (Nyanndra Mun 24:27) ?Ngue like yɛ be fa e ɲin sie su wa ɔ? Blɛ sɔ'n nun'n, sɛ yasua kun waan ɔ́ já bla naan ɔ́ táka i awlobo'n, ɔ fata kɛ ɔ usɛ i wun kɛ: '?N kwla nian bla'n nin ba nga é wú be'n be lika?' Ɔ fata kɛ ɔ dun mmua di junman, ɔ niɛn i fie'm be lika. Mmla kunngba'n yɛ e nanti su wie andɛ ɔ. Yasua nga i waan ɔ́ já bla'n, ɔ fata kɛ ɔ siesie i wun naan w'a sua aja'n i nun trɔ'n. Sɛ yasua'n te le wunmiɛn'n, ɔ fata kɛ ɔ di junman. Ɲanmiɛn Ndɛ'n se kɛ sran ng'ɔ niɛnmɛn i fuɛ'm be lika'n, mɔ Ɲanmiɛn sulɛ'n nun ɔ taman be'n, i tɛ liɛ'n tra sran ng'ɔ lafiman Ɲanmiɛn su'n!\n15 I kunngba'n, bla nga i waan ɔ́ já bian'n, ɔ fata kɛ ɔ siesie i wun naan w'a sua aja'n i nun trɔ'n wie. Nzuɛn wie m'ɔ fata kɛ bla kun ɔ ɲɛn i'n naan w'a ukɛ i wun'n, naan b'a nian awlobofuɛ'm be lika'n, Biblu'n kan be ndɛ. (Nyanndra Mun 31:10-31) Bla nin yasua nga be kpli be ja'n, mɔ b'a siesieman be wun naan b'a sua aja'n i nun trɔ'n, be bɔbɔ be ngunmin be wun akunndan yɛ be bu ɔ. Be buman sran nga bé jɛ́ i'n i akunndan. Sanngɛ ng'ɔ ti cinnjin trɛ i ngba'n yɛle kɛ be nga be waan bé já bla nin bian'n, maan be nanti Ɲanmiɛn mmla ng'ɔ kan aja ndɛ'n, be su.\n16, 17. ?Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun mmla benin yɛ ɔ fata kɛ be nga be waan bé já bla nin bian'n be bu su akunndan ɔn?\n16 Kɛ be se kɛ aja'n ti'n be siesie be wun'n, yɛle kɛ junman nga aja nun'n, Ɲanmiɛn fa mannin yasua'n nin bla'n, be bu i akunndan. Kɛ be se kɛ Klistfuɛ awlobo'n nun'n yasua'n yɛ ɔ sie'n, maan sran ng'ɔ́ já bla'n ɔ wun i wlɛ. Nɛ́n i sɔ'n ti yɛ ɔ́ tín i awlobofuɛ'm be su ɔ. Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ fa Zezi i sran sielɛ'n i ajalɛ'n su. (Efɛzfuɛ Mun 5:23) I kunngba'n, Klistfuɛ bla'n kusu'n, i junman liɛ'n m'ɔ le ɲrun'n, ɔ fata kɛ ɔ wun i wlɛ. ?Ɔ́ kplín su kɛ i wun'n sie i? (1 Korɛntfuɛ Mun 11:3) Ɔ ti su kɛ ɔ nanti Zoova nin Klist be mmla liɛ'n su. (Galasifuɛ Mun 6:2) Sanngɛ sielɛ nga i wun'n sie awlobo'n, ɔ ti mmla uflɛ i nzɔliɛ. ?Bla'n kwlá ló i wun mán sielɛ sɔ m'ɔ fin klɔ sran mɔ fɔ o i nun'n? Sɛ ɔ kwlá yoman sɔ'n nán ɔ bo wɛ ja bian.\n17 Asa kusu'n, aja'n nun'n, ɔ fata kɛ bla'n nin yasua'n be wiengu i ndɛ lo be. (Kanngan Filipfuɛ Mun 2:4 nun.) Pɔlu klɛli i kɛ: \"Ɔ ti amun liɛ wie. Maan yasua kun klo i yi kɛ ɔ fa klo i bɔbɔ wun'n sa, yɛ maan mmla'm be kusu be bu be wun'm be sran.\" Ɲanmiɛn maan Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ like ng'ɔ ti yasua'n i cinnjin'n yɛle kɛ i yi'n, ɔ bu i sran. Yɛ like ng'ɔ ti bla'n i cinnjin'n yɛle kɛ i wun'n, ɔ klo i.\nSoman bolɛ blɛ nun'n, ngwlɛlɛ su'n, bla nin yasua kpanngban be fa sran uflɛ naan ɔ nian be su\n18. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ yasua nin bla nga be o soman nun'n, be tra be awlɛn ɔn?\n18 Soman bolɛ blɛ'n timan be ɲin su yiyilɛ blɛ ngbɛn. Ɔ ti blɛ mɔ be fa suan be wiengu silɛ ɔ. I liɛ'n sɛ aja'n kwla yo ye'n bé wún i wlɛ. Asa kusu'n, ɔ ti be awlɛn tralɛ blɛ! Be konvi m'ɔ sɔ bla nin bian m'ɔ ti aja'n nun like'n, ɔ kwla yo dan. Sanngɛ bla nin yasua nga be klo be wiengu sakpa'n, be su yoman sa wie m'ɔ kwla yo naan sran nga be klo i'n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn'n w'a saci. (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 4:6) Ɔ maan sɛ y'a bo soman'n maan e tra e awlɛn. Sɛ y'a ja bla annzɛ bian o, sɛ e nin a jaman wie o, nzuɛn sɔ'n kwla yo e kwlaa e wun sa ye.\n?É YÓ SƐ NAAN E AJA'N W'A CƐ TITI?\n19, 20. ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o wafa nga Klistfuɛ'm be bu aja'n, ɔ nin wafa nga andɛ mɛn'n nunfuɛ'm be bu i'n, be afiɛn ɔn? An fa sunnzun ase be yiyi nun.\n19 Sɛ yasua kun nin bla kun be kunndɛ kɛ be aja'n, ɔ cɛ titi'n, ɔ fata kɛ be nuan sɛ nda nga be tali'n su. Nanwlɛ, aja'n timan mɛn dilɛ'n i awieliɛ. Sanngɛ ɔ ti i bo bolɛ uflɛ. Ɔ ti like mɔ Zoova kunndɛ kɛ ɔ cɛ'n, i bo bolɛ. (Bo Bolɛ 2:24) Sanngɛ andɛ'n, mɛn nunfuɛ'm be buman aja'n i sɔ. Nvle wie nun'n, sran'm be waan aja'n ti kɛ \"bɔlɛ yɛ b'a cici sa.\" Sanngɛ be wunmɛn i wlɛ kɛ like nga be fa aja'n be sunnzun i lɛ'n, ɔ yi wafa nga sran sunman be bu aja'n, i nglo. ?Wafa sɛ? Kannzɛ bɔlɛ nga be cici'n, ɔ kwla cɛ kpa'n, sanngɛ nán e wla fi su kɛ i ɲannjilɛ'n kusu kwla yo pɔpɔ wie.\n20 Andɛ'n, sran kpanngban be bu aja'n kɛ le nɲɔn kun like sa. Afin be bu i kɛ i sɔ'n yɛ ɔ́ mán be like nga be wla o su'n niɔn. Ɔ o be klun kɛ sɛ bé nían naan be wunman be wun fɛ'n, be kwla ra. Nán e wla fi su kɛ Biblu'n fali be nga be o aja'n nun'n fa sunnzunnin ɲanman. Ɲanman nga be fa tra mmeli'n, be sɔ kpa. Kannzɛ bɔbɔ maan seke'n kpɛ dan kpa sɛ, naan be kpitakpita be wiengu su sɛ, sanngɛ be kpɛman. I kunngba'n yɛle aja'n liɛ'n. Ɔ fata kɛ aja'n cɛ. Nán e wla fi ndɛ nga Zezi kannin'n su. Ɔ seli kɛ: \"Like nga Nyanmiɛn kan be bo nun'n, nán maan sran fi ti be nun.\" (Matie 19:6) Sɛ y'a ja bla annzɛ bian'n, i sɔ yɛ ɔ fata kɛ e bu aja'n niɔn. ?I sɔ'n mɔ be kan'n ti'n, nn ɔ ti kɛ aja'n yo nɔnnin sa? Cɛcɛ.\n21. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi'n be yo i be wiengu'n i lika ɔ? ?Ngue yɛ ɔ kwla uka be naan b'a yo i sɔ ɔ?\n21 Ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi'n be bu be wiengu'n i wun akunndan kpa. Sɛ be mian be ɲin naan be wiengu'n i nzuɛn kpa'n, ɔ nin i ɲin m'ɔ mian yo ninnge mun yɛ be nian'n, be aja'n mán be aklunjuɛ. ?Sɛ e fa e ɲin e sie i e wun annzɛ e yi mɔ fɔ o i nun'n, i nzuɛn kpa'n su'n, i su ɔ? Zoova liɛ'n, like nga e kwlɛmɛn i yo'n, ɔ seman e kɛ e yo. Ɔ maan, e lafi Zoova su naan ɔ bu e wun akunndan kpa titi. Jue tofuɛ'n usali kɛ: \"?Anannganman, sɛ ɔ waan á nían tɛ nga e yo'n, wan cɛ yɛ ɔ ka lɛ ɔ ɔ́ yó ye ɔ?\" (Jue Mun 130:3) Ɔ fata kɛ yasua'n nin i yi'n be bu be wiengu akunndan kpa. Yɛ maan be yaci be wiengu i sa cɛ i.\n22, 23. ?Wafa sɛ yɛ Abraamu nin Sara be kle be nga be o aja nun andɛ'n, be ajalɛ kpa ɔ?\n22 Kɛ afuɛ'm bé sín'n mɔ aja'n trá ndin'n, i nun tranlɛ'n kwla yo fɛ kpa. Biblu'n kan Abraamu nin Sara mɔ b'a yo kpɛnngbɛn'n be aja'n, i ndɛ. Nán kɛ kekle'n w'a tɔman be su be aja'n nun ɔn. Maan e bu Sara i akunndan e nian. Ɔ tran awlo klanman nun. Yɛ klɔ nga be tran su'n, ɔ ti aboje klɔ. Sanngɛ, kɛ ɔ ɲannin afuɛ kɔe 60, be jasoli lɛ be ko trannin tannin sua nun lele be fa wuli. Ɔ nin i sɔ ngba'n, ɔ loli i wun maan i wun sieli i. Ɔ yoli Abraamu i ukafuɛ kpa kun. Kɛ ɔ ko yo naan ajalɛ nga Abraamu fa'n, be bo'n w'a gua klanman'n ti'n, ɔ suannin be bo aɲinyiɛ su. Nɛ́n i nuan bui su yɛ ɔ buli i wun'n i sran ɔn. \"I klun lɔ\" bɔbɔ'n, ɔ flɛli i wun kɛ i min. (Bo Bolɛ 18:12; 1 Piɛr 3:6) I ɲin m'ɔ yi Abraamu'n, ɔ fin i awlɛn'n nun.\n23 Ndɛ nga e kɛn i lɛ'n, ɔ kleman kɛ sa kwlaa yɛ Abraamu nin Sara be nuan sɛ su ɔ. Cɛn kun'n, Sara tuli Abraamu i aswre. Ndɛ sɔ'n \"w'a yoman\" Abraamu \"fɛ mlɔnmlɔn.\" Sanngɛ Zoova seli Abraamu kɛ ɔ yo like nga Sara kannin'n. Ɔ maan Abraamu kɛnnin i wun ase niannin su yoli. I sɔ'n ti'n, i awlobo'n ɲannin su mmlusuɛ kpa. (Bo Bolɛ 21:9-13) Andɛ yasua nin bla nga be o aja nun'n, kannzɛ bɔbɔ be aja'n w'a cɛ sɛ, sanngɛ be kwla nian Ɲanmiɛn sufuɛ sɔ'm be ajalɛ'n su.\n24. ?Aja'n i wafa benin yɛ ɔ manman Ɲanmiɛn Zoova ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?\n24 Klistfuɛ asɔnun'n nun'n, be nga be di aklunjuɛ be aja'n nun'n, be diman be yalɛ. Afin, bla'n bu i wun sran. Yasua'n kusu klo i yi'n yɛ ɔ bu i sran wie. Yɛ be nuan sɛ be wun naan b'a fa Zoova klun sa yolɛ'n b'a fa sie i like kwlaa ɲrun. Sɛ e waan é já bla annzɛ bian'n, sran nga é fɛ́ i'n maan e yo i ngwlɛlɛ su. Maan e dun mmua e siesie e wun kpa naan fɔundi'n nin klolɛ'n b'a tran aja'n nun. Sɛ e yo sɔ'n, ɔ́ mánmán Ɲanmiɛn Zoova. Sɛ e aja'n ti kɛ ngalɛ sa'n, ɔ́ kwlá úka e naan y'a yo sa nga e yo ɔ e si kɛ Ɲanmiɛn klo e titi'n.\n^ ndɛ kpɔlɛ 12 Laa Ɲanmiɛn sufuɛ kpa wie'm be ja bla nda. Kɛ Zoova nin i sufuɛ kpa sɔ mun nin Izraɛli nvle'n be trannin'n, w'a tanninman be i sɔ yolɛ. Nɛ́n i yɛ ɔ kpɛli bla nda jalɛ'n i ba ɔ. Sanngɛ kɛ m'ɔ ti be aeliɛ'n ti'n, ɔ kpɛli mmla sieli su. Ɔ fata kɛ ɔ ka Klistfuɛ'm be klun kɛ Zoova w'a manman i sufuɛ'm be atin kun kɛ be ja bla nda.\nSUAN LIKE UFLƐ EKUN\nAn fa amun wun mantan Zoova\nKorɛntfuɛ Mun fluwa klikli'n kan ninnge 14 mɔ be nun'n e kwla yi klolɛ'n i nglo'n be ndɛ.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/gods-love\/aja-%C9%B2anmi%C9%9Bn-fa-c%C9%9Bli-e\/","date":"2017-06-22T14:33:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128319575.19\/warc\/CC-MAIN-20170622135404-20170622155404-00479.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3808,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.306,"stopwords_ratio":0.399,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2013 I FALƐ WAFA Mɛ 2013 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201305\/","date":"2017-06-26T14:13:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128320763.95\/warc\/CC-MAIN-20170626133830-20170626153830-00113.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9908041358,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":5,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.990804135799408}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2015 I FALƐ WAFA Zuin 2015 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201506\/wpub\/km_AO_201506_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201506\/wpub\/km_AO_201506_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-30","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201506\/","date":"2017-07-28T01:53:07Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-30\/segments\/1500549436316.91\/warc\/CC-MAIN-20170728002503-20170728022503-00686.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9852781296,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9852781295776367}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.166,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2012 I FALƐ WAFA Mɛ 2012 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2012 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Mɛ 2012 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-30","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201205\/","date":"2017-07-24T03:29:54Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-30\/segments\/1500549424683.39\/warc\/CC-MAIN-20170724022304-20170724042304-00562.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9901207089,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9901207089424133}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2013 I FALƐ WAFA Zuin 2013 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2013 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuin 2013 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/themes\/content-theme\/images\/cvr_placeholder.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-30","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201306\/","date":"2017-07-24T00:18:27Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-30\/segments\/1500549424623.68\/warc\/CC-MAIN-20170723222438-20170724002438-00144.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9906378984,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9906378984451294}","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.165,"word_repetition_ratio":0.267,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.259,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuɛn 2015 I FALƐ WAFA Zuɛn 2015 Nga be kanngan nun mannzin kanngan'm be su'n i falɛ wafa'n EPUB PDF Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuɛn 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuɛn 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201506\/wpub\/km_AO_201506_lg.jpg Fa man sran Fa man sran ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuɛn 2015 Wawle ƝANMIƐN SIELƐ BLƐ JUNMAN Zuɛn 2015 https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/a\/km\/AO\/201506\/wpub\/km_AO_201506_lg.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-39","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-bl%C9%9B-junman\/km201506\/","date":"2017-09-20T10:58:16Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-39\/segments\/1505818686983.8\/warc\/CC-MAIN-20170920085844-20170920105844-00686.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9887214899,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.988721489906311}","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.164,"word_repetition_ratio":0.261,"special_characters_ratio":0.303,"stopwords_ratio":0.255,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"A Modern Baule language dictionary for young children: 0 to 3 years old. Look up simple Baule language words and translate between Baule - English, today.\nBaule Word of the Day: Avrili\nAdd 46 more words to your Baule vocabulary: Avrili Bawolɛ Jɔlɛcɛn Mlancɛn Mɛ Wuecɛn Yacɛn ablangwlan ablaɔcuɛ ableso akpi an mou andɛ aunmuan awlo awlobo ba balɔn be bla blu-nin-mɔtwɛ blu-nin-ngwlan blu-nin-nso cɛn dunman e fluwa i janvuɛ junman kpa kɔ nan niaan nin si siesie sofa sran tabli telefɔnu wati ya yo ɔ ɛɛn .","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-09","url":"http:\/\/bci.kasahorow.org\/app\/d\/sran\/bci","date":"2019-02-17T14:16:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-09\/segments\/1550247481994.42\/warc\/CC-MAIN-20190217132048-20190217154048-00223.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9311161637,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":103,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9311161637306213, \"kri_Latn_score\": 0.018328161910176277, \"any_Latn_score\": 0.011473270133137703}","num_words":83,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.084,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.872,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? Ɔ bɔbɔ ko nian lɔ naan w'a wun i. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie SUAN LIKE UFLƐ EKUN ?WAN MUN YƐ BE YO ZOOVA I KLUN SA ANDƐ Ɔ? Sa nga ti yɛ Zoova i Lalofuɛ'm be kplan Ɲanmiɛn Sielɛ Sua mun'n yɛ wafa nga be kplan be'n ?Ngue ti yɛ be flɛ e Ɲanmiɛn sulɛ lika'm be kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Sua ɔ? Nian wafa nga sua kanngan sɔ'm be uka as��nun mun'n. JASIN FƐ KPA KUN FIN ƝANMIƐN! ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn le anuannzɛ kun asiɛ'n su wa ɔ? Like nga ti yɛ Klistfuɛ kpa'm be le anuannzɛ'n ɔ nin wafa nga be siesieli be anuannzɛ'n, Biblu'n yiyi nun. FA SIE I FLUWA SU Fa man sran AƝIA MUN ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? Wawle ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502014315\/univ\/art\/502014315_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/a%C9%B2ia-mun\/video-%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-sua\/","date":"2019-04-18T19:14:41Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578526228.27\/warc\/CC-MAIN-20190418181435-20190418203435-00267.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.141,"word_repetition_ratio":0.048,"special_characters_ratio":0.281,"stopwords_ratio":0.466,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"- andɛ adv\n- today\nBaule Word of the Day: andɛ\nAdd 51 more words to your Baule vocabulary: Avrili Bawolɛ Jɔlɛcɛn Mlancɛn Mɛ Wuecɛn Yacɛn ablangwlan ablaɔcuɛ ableso akpi an mou andɛ aunmuan awlo awlobo ba balɔn be bla blu-nin-mɔtwɛ blu-nin-ngwlan blu-nin-nso cɛn dunman e fluwa i janvuɛ junman klɔ kpa kɔ nan niaan nin nnɛn si siesie sofa sran sua suklu tabli telefɔnu wati wun ya yo ɔ ɛɛn .","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/bci.kasahorow.org\/app\/d\/and%C9%9B\/en?utm_campaign=d&utm_medium=bci&utm_source=blurb","date":"2019-04-23T18:14:08Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578610036.72\/warc\/CC-MAIN-20190423174820-20190423200820-00009.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9930893779,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":101,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9930893778800964}","num_words":68,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.118,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Zezi ti atin'n nin nanwlɛ'n nin nguan'n\nSa nga be juli Zezi su mɔ be klɛli be Biblu'n nun'n yɛ be o fluwa nga nun-ɔn. Kanngan sa sɔ'm be nun.\nI SU FITILƐ\nLike nga Zezi kleli sran mun nin ninnge ng'ɔ yoli be'n, mɔ be o Zezi i su jasin fɛ'n nun'n be kwla yo ɔ ye.\nNDƐ TRE 1\nAnzi Gabliɛli kannin ndɛ wie mɔ be su falɛ'n yoli kekle-ɔ.\nNDƐ TRE 2\n?Wafa sɛ yɛ Elizabɛti nin ba m'ɔ o i ku sɛ'n nun'n be manmannin Zezi-ɔ?\nNDƐ TRE 3\nKɛ Zakari i nuan tikeli cɛ'n, ɔ kannin Ɲanmiɛn i nuan ndɛ cinnjin kpa kun.\nNDƐ TRE 4\n?Kɛ Mari seli Zozɛfu kɛ Ɲanmiɛn wawɛ'n yɛ ɔ yoli maan ɔ wunnzɛli naan nán bian wie yɛ ɔ wunnzɛli i'n, Zozɛfu fali su?\nNDƐ TRE 5\n?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ b'a wuman Zezi Desanblu i le 25 su-ɔ?\nNDƐ TRE 6\nKɛ Zozɛfu nin Mari be fali Zezi be ɔli Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ'n, Izraɛlifuɛ kpɛnngbɛn nɲɔn be kannin Zezi i ɲrun lɔ ndɛ.\nNDƐ TRE 7\n?Ngue ti yɛ nzraama nga be wunnin i wia afiliɛ lɔ'n ɔ dun mmua fa be ɔli Famiɛn Erɔdu m'ɔ ti sran kunfuɛ'n i wun lɔ-ɔ? ?Ngue ti yɛ w'a faman be w'a ɔman Zezi wun lɔ trele-ɔ?\nNDƐ TRE 8\nMesi i su ndɛ nsan mɔ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'm be kannin'n be kpɛnnin su Zezi i kaan nun.\nNDƐ TRE 9\n?Zezi i niaan'm be ti nɲɛ?\nNDƐ TRE 10\nZozɛfu nin Mari be kunndɛli Zezi lele b'a wunmɛn i. Be wla boli be wun. I sɔ'n boli Zezi nuan. Afin w'a wunman like nga ti yɛ b'a siman lika ng'ɔ o'n.\nNDƐ TRE 11\nKɛ Farizifuɛ nin Sadisefuɛ wie'm be bali'n, Zan buli be fɔ. ?Ngue ti-ɔ?\nAKPASUA 2\nNDƐ TRE 12\n?Ngue ti yɛ Zezi seli kɛ be yo i batɛmun kusu nn w'a yoman sa tɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 13\nSatan i Zezi sa nianlɛ'n kle e like nɲɔn Satan su.\nNDƐ TRE 14\n?Ngue ti yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nsiɛn klikli'm be wunnin i wlɛ kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi'n niɔn?\nNDƐ TRE 15\nZezi kleli i nin kɛ i Si m'ɔ o ɲanmiɛn su lɔ'n yɛ ɔ fata kɛ siɛn'n ɔ kle i like ng'ɔ yo'n niɔn.\nNDƐ TRE 16\nƝanmiɛn Mmla'n waan sran'm be kwla to nnɛn mun Zerizalɛmun lɔ be fa yi tɛ. ?Sanngɛ ngue ti yɛ Zezi fali aata difuɛ'm be wun ya-ɔ?\nNDƐ TRE 17\n?Kɛ be se kɛ be 'wu sran kun ekun'n' i bo'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 18\nZan Batɛmun yofuɛ'n i sɔnnzɔnfuɛ'm be klun timan jɔwa. Sanngɛ i liɛ'n i klun ti jɔwa.\nNDƐ TRE 19\nNdɛ nga Zezi kan kleli bla'n, ɔ nin-a kɛnmɛn i sɔ nin-a kleman sran uflɛ le.\nAKPASUA 3\nNDƐ TRE 20\nZezi yoli ba kun i juejue. Lika nga Zezi wo'n ɔ nin lika nga ba sɔ'n wo'n, be afiɛn ti nun kilo kɔe 26.\nNDƐ TRE 21\n?Ndɛ benin yɛ Zezi kannin mɔ i ti'n, i klɔfuɛ'm be kunndɛli kɛ bé kún i-ɔ?\nNDƐ TRE 22\nƆ seli be kɛ be yaci jue tralɛ naan be bo junman uflɛ m'ɔ ti kɛ jue tralɛ sa'n i dilɛ bo.\nNDƐ TRE 23\nKɛ Zezi yoli maan mmusu'm be jasoli sran'm be nun'n, w'a manman be atin kɛ be se kɛ i yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa'n niɔn. ?Ngue ti yɛ ɔ yoli sɔ-ɔ?\nNDƐ TRE 24\nSran'm be ko toli Zezi naan ɔ yo be juejue, sanngɛ Zezi seli kɛ junman cinnjin kpa kun i dilɛ ti yɛ ɔ bali-ɔ.\nNDƐ TRE 25\nNdɛ nga Zezi kan kleli be nga ɔ yoli be juejue'n, ɔ kle kɛ sran sɔ'm be ndɛ lo i.\nNDƐ TRE 26\nZezi kleli kɛ sa tɛ'n ti yɛ e tɔ tukpacɛ'n niɔn.\nNDƐ TRE 27\n?Ngue ti yɛ Zezi nin sa tɛ yofuɛ'm be dili like-ɔ?\nNDƐ TRE 28\nZezi kannin duvɛn mɔ b'a yi uflɛuflɛ'n i ndɛ tɛli be su.\nNDƐ TRE 29\n?Kɛ Zezi yoli bian ng'ɔ tɔli tukpacɛ w'a di afuɛ 38 i juejue'n, ngue ti yɛ Zuifu'm be kleli i yalɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 30\nZuifu'm be waan Zezi seli kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn be sɛ. Kusu nn Zezi kɛnnin i weiin kɛ Ɲanmiɛn le ɲrun trɛ i.\nNDƐ TRE 31\n?Ngue ti yɛ Zezi waan ɔ ti 'Wunmiɛn-lolɛ-cɛn'n i Min'n' niɔn?\nNDƐ TRE 32\nSadisefuɛ mun nin Farizifuɛ'm be nuan sɛman. Sanngɛ be bo yoli kun naan bé kún Zezi.\nNDƐ TRE 33\n?Ngue ti yɛ Zezi seli tukpacifuɛ'm be kɛ nán be se kɛ i yɛ ɔ yoli be juejue annzɛ be kan like ng'ɔ yoli'n i ndɛ kle sran uflɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 34\n?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o akoto'n nin sɔnnzɔnfuɛ'n be afiɛn-ɔn?\nNDƐ TRE 35\nNdɛ tre nga nun'n, be yiyili ndɛ nga Zezi kannin'n nun\nNDƐ TRE 36\n?Ngue yɛ sonja ya su kpɛn sɔ'n yoli m'ɔ boli Zezi nuan-ɔn?\nNDƐ TRE 37\nBe nga be wunnin abonuan sa nga Zezi yoli'n be buli su akunndan kpa.\nNDƐ TRE 38\n?Ngue ti yɛ Zan sunmannin sran naan be ko usa Zezi sɛ i yɛ ɔ ti Mesi'n annzɛ nɛ́n i'n niɔn? ?I sa sin w'a bubu i ti-ɔ?\nNDƐ TRE 39\nZezi seli kɛ Jɔlɛ dilɛ cɛn'n nun'n, jɔlɛ nga bé dí Sodɔmun klɔ'n ɔ́ yó sɔsɔ trá Kapɛɛnaɔmun, mɔ lɔ yɛ ɔ dili Ɲanmiɛn junman'n i dan lika'n, i liɛ'n.\nNDƐ TRE 40\nZezi seli bla kun m'ɔ ti tekle bla laa'n kɛ i sa tɛ'm b'a wie. ?Ndɛ nga Zezi kannin'n kle kɛ sɛ sran kun fɔn Ɲanmiɛn i mmla'n, ɔ timan tɛ?\nNDƐ TRE 41\nZezi i niaan'm be waan i ti w'a saci.\nNDƐ TRE 42\n?Ngue yɛle Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zonasi i nzɔliɛ like'n?\nNDƐ TRE 43\nZezi kannin ɲanndra nun ndɛ mɔcuɛ fa yiyili ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn diwlɛ'n nun.\nNDƐ TRE 44\nZezi jrannin jenvie'n i bolɛ'n ɔ nin aunmuan ng'ɔ fitali'n. I sɔ'n kle kɛ, kɛ ɔ́ wá dí famiɛn'n, mɛn'n nun tranlɛ'n wá yó fɛ kpa.\nNDƐ TRE 45\n?Mmusu kpanngban be kwla wlu sran kunngba nun?\nNDƐ TRE 46\nBlɛ sɔ'n nun'n, Zezi kleli kɛ ɔ le tinmin, naan ɔ si sran'm be aunnvuɛ.\nNDƐ TRE 47\nZezi seli kɛ ba bla'n w'a wuman naan ɔ su lafi. Kɛ sran'm be tili ndɛ ng'ɔ kannin'n, be srili i. ?Like ng'ɔ si i, mɔ be liɛ'n be simɛn i'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 48\nNazarɛtifuɛ'm b'a sɔman Zezi nun. Sanngɛ nán like ng'ɔ kle'n nin abonuan sa'm be ti-ɔ. Sa uflɛ ti-ɔ.\nNDƐ TRE 49\n?Kɛ be se kɛ 'ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn dilɛ'n w'a mantan koko'n,' ndɛ sɔ'n i bo'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 50\nZezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ sɛ be kle be yalɛ'n maan be wanndi wɔ klɔ uflɛ su, yɛ nán be sro sran ng'ɔ kwla kun be'n. ?Ngue ti-ɔ?\nNDƐ TRE 51\nKɛ Salome sili able'n, i fɛ m'ɔ yoli Erɔdu'n ti'n, ɔ tali nda kɛ ɔ́ mɛ́n i like kwlaa ng'ɔ srɛ i'n. ?Like tɛ dan nga Salome srɛli i'n, yɛle benin?\nNDƐ TRE 52\nAbonuan sa nga Zezi yoli'n ti cinnjin kpa ti'n, i sɔnnzɔnfuɛ nnan nga be klɛli i jasin fɛ fluwa mun'n be boli su.\nNDƐ TRE 53\nZezi nantili nzue'n su yɛ ɔ yoli maan aunmuan'n yacili kpalɛ. ?Ngue yɛ i sɔ'n kleli akoto mun-ɔn?\nNDƐ TRE 54\n?Ngue ti yɛ kɛ sran'm be miannin be ɲin be ko toli Zezi'n, ɔ ijɔli be-ɔ?\nNDƐ TRE 55\nZezi i ndɛ'm be loli i sɔnnzɔnfuɛ'm be ngasi. Ɔ maan be nun kpanngban b'a sunmɛn i su kun.\nNDƐ TRE 56\n?Like ng'ɔ wlu sran kun i nuan nun'n yɛ maan ɔ yo fiɛn-ɔn, annzɛ like ng'ɔ fin i nuan fite'n niɔn?\nNDƐ TRE 57\nZezi fali bla kun i nvle nunfuɛ mun sunnzunnin alua ba. ?Ngue ti yɛ ndɛ sɔ'n w'a loman bla'n i ngasi-ɔ?\nNDƐ TRE 58\nKasiɛn su'n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be wunnin kpanwun ayre nga ɔ su kɛn i ndɛ'n i wlɛ.\nNDƐ TRE 59\n?Ngue yɛle Famiɛn diwlɛ'n i lakle mun? ?Wan yɛ bé fá mɛ́n i-ɔ? ?Ngue yɛ ɔ́ fá be yó-ɔ?\nNDƐ TRE 60\n?Ngue yɛ Zezi i akoto'm be wunnin i aolia nun-ɔn? ?I bo'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 61\nZezi seli kɛ Ɲanmiɛn su lafilɛ'n m'ɔ timan dan'n ti yɛ mmusu'n w'a kwlá jasoman ba'n su-ɔ. ?Wan Ɲanmiɛn su lafilɛ'n liɛ'n yɛ Zezi su kɛn i ndɛ-ɔ? ?Ba'n niɔn? ?Ba'n i si'n niɔn? ?Annzɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn?\nNDƐTRE 62\nBakan kun kleli sran kaklaka'm be like cinnjin kun\nNDƐ TRE 63\nƆ kleli ajalɛ nsan m'ɔ fata kɛ e nian su e fa siesie e afiɛn ndɛ kekle mun'n.\nNDƐ TRE 64\nZezi kannin kanga m'ɔ siman aunnvuɛ'n i ndɛ. Ɔ yoli sɔ kleli kɛ, kɛ e mian e ɲin e yaci sran'm be wun sa cɛ be'n, ɔ yo Ɲanmiɛn fɛ kpa.\nNDƐ TRE 65\nYalɛ nga Zezi nin sran nsan be kokoli'n ti'n, ɔ wunnin like ng'ɔ kwla yo naan sran kun w'a sumɛn i su'n.\nAKPASUA 4\nNDƐ TRE 66\n?Ngue ti yɛ be nga be su tie Zezi i nuan ndɛ'n be buli i kɛ mmusu kun kle i yalɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 67\nZuifu'm be Jɔlɛ difuɛ dandan'm be kwlaa be kpɔ Zezi. Sanngɛ be nun kun jrɛnnin i sin yakpa su.\nNDƐ TRE 68\nZezi seli kɛ: \"Ndɛ nanwlɛ'n ti'n amún ɲán amun ti.\" ?É ɲán e ti ngue sa nun?\nNDƐ TRE 69\nZezi kannin sran ng'ɔ ti Abraamun i wa sakpa'n ɔ nin i bɔbɔ i Si liɛ'n be ndɛ.\nNDƐ TRE 70\nZezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be wunman like ti yɛ bian'n ti aɲinsifuɛ'n i wlɛ. ?Ɔ yoli sa tɛ ti-ɔ? ?I si nin i nin be yɛ be yoli sa tɛ-ɔ? Kɛ Zezi yoli i juejue'n, w'a yoman sran ngba fɛ.\nNDƐ TRE 71\nNanwlɛ mɔ bian nga laa ɔ ti aɲinsifuɛ'n dili'n ti'n, Farizifuɛ'm be fali ya. Ɔ maan be kɛnnin i bo Ɲanmiɛn i sua'n nun. Sa nga i si nin i nin b'a kunndɛman kɛ ɔ ju'n yɛ ɔ juli-ɔ.\nNDƐ TRE 72\nZezi sunmɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ 70 Zide lɔ. Ɔ sieli be nɲɔnnɲɔn. Ɔ seli be kɛ be ko bo Ɲanmiɛn i famiɛn diwlɛ'n i jasin'n kle sran mun. ?Nin yɛ be ko kunndɛli sran mun-ɔn? ?Ɲanmiɛn sulɛ sua'm be nun annzɛ awloawlo'm be nun?\nNDƐ TRE 73\nZezi kannin Samarifuɛ kun m'ɔ klo sran'n i ndɛ. Ɔ jrannin ndɛ sɔ'n su mannin sran'm be afɔtuɛ. ?Wafa sɛ?\nNDƐ TRE 74\nZezi ko niannin Mari nin Mati be osu. ?Ndɛ benin yɛ ɔ kɛnnin sran nun sɔlɛ'n su-ɔ? ?Ndɛ benin yɛ ɔ kɛnnin Ɲanmiɛn srɛlɛ'n su ɔ fa kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn?\nNDƐ TRE 75\nZezi kannin Ɲanmiɛn wawɛ'n nin i Famiɛn dilɛ'n m'ɔ́ wá fú i kpɔfuɛ'm be nun'n i ndɛ. Ɔ kleli like ng'ɔ fata kɛ sran'm be yo naan be liɛ w'a yo ye'n wie.\nNDƐ TRE 76\nZezi yiyili Farizifuɛ nin mmla klɛfuɛ'm be bo. I waan be klo dunman. ?Trɔ nɔnninnɔnnin benin yɛ be waan nvlefuɛ'm be suɛ i kekle nun-ɔn?\nNDƐ TRE 77\nZezi kannin aɲanbeunfuɛ kun m'ɔ kplannin tanngannin dandan mun'n i ndɛ. ?Ndɛ benin yɛ ɔ kɛnnin i ninnge kpanngban kunndɛlɛ'n su-ɔ?\nNDƐ TRE 78\nWafa nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be nin Zoova bé nánti'n, ɔ loli Zezi kpa. ?Junman benin yɛ like sunianfuɛ nanwlɛfuɛ'n ɔ́ wá dí-ɔ? ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ e ɲin tran su-ɔ?\nNDƐ TRE 79\nZezi seli kɛ sɛ be ng'ɔ wlɛli i wun ase kleli be like'n b'a kaciman'n, bé núnnún be. I waan be mian be ɲin be yo naan be nin Ɲanmiɛn be afiɛn'n mantan kpa. ?Bé yó sɔ sakpa?\nNDƐ TRE 80\nSran ng'ɔ ta bua'n, i bua'm be ndɛ lo i. Zezi kusu i sɔnnzɔnfuɛ'm be ndɛ lo i. ?Bé wún i wlɛ kɛ ndɛ ng'ɔ kan'n ti nanwlɛ? ?Yɛ bé sú i su?\nNDƐ TRE 81\nZuifu'm wie'm be tɔnnin Zezi suɛn kɛ i waan ɔ ti Ɲanmiɛn Kpli. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli be weiin kɛ be ndɛ'n timan nanwlɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 82\nLike ng'ɔ fata kɛ sran'm be yo naan b'a ɲan be ti'n, Zezi yiyili nun kleli be. I sɔ'n yoli be ye kpa. ?Ɔ kwla yo e ye wie andɛ?\nNDƐ TRE 83\nFarizifuɛ kun yiali Zezi kɛ ɔ wa di like. Blɛ sɔ'n nun'n, Zezi kannin ndɛ kun ɲanndra nun. Afɔtuɛ ng'ɔ mannin'n, ɔ ti Ɲanmiɛn sufuɛ'm be kwlaa be liɛ. ?Afɔtuɛ sɔ'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 84\nZezi i sɔnnzɔnfuɛ kacilɛ'n timan pɔpɔ. Zezi kannin like ng'ɔ fata kɛ i sɔfuɛ'n yo'n i ndɛ weiin. I sɔ'n w'a yoman sran wie'm be fɛ.\nNDƐ TRE 85\nSran'm be fali be wun mantannin Zezi. Ɔ yoli Farizifuɛ nin Mmla klɛfuɛ'm be ya. Zezi kannin ndɛ nɲɔn kleli wafa nga Ɲanmiɛn bu sa tɛ yofuɛ mun'n.\nNDƐ TRE 86\n?Ngue yɛ ba ng'ɔ mlinnin'n i su ndɛ nga Zezi kannin'n kle e-ɔ?\nNDƐ TRE 87\nZezi kannin junman sunianfuɛ gblɛfuɛ kun'n i ndɛ. Ɔ fa tuli i sɔnnzɔnfuɛ'm be fɔ.\nTRE 88\nSran ng'ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ wún ndɛ nga Zezi kɛnnin i ɲanndra nun'n i wlɛ'n, ɔ fata kɛ ɔ wun sran cinnjin nɲɔn ng'ɔ kannin be ndɛ'n be wlɛ.\nNDƐ TRE 89\nZezi kannin like ng'ɔ fata kɛ e yo naan sɛ sran yo e sa kpɛ sunman'n, y'a yaci y'a cɛ i'n, i ndɛ.\nNDƐ TRE 90\nZezi seli kɛ sran ng'ɔ lafi i su'n, \"ɔ su wuman le.\" ?Ndɛ sɔ'n i bo'n yɛle benin?\nNDƐ TRE 91\nNinnge nɲɔn ti'n, Zezi i kpɔfuɛ'm be kwlá seman kɛ w'a yoman abonuan sa.\nNDƐ TRE 92\nKokowefuɛ ng'ɔ sɛli i sin'n, ɔ yoli Zezi i kwla. Kpɛkun ɔ yoli sran uflɛ kwla ekun.\nNDƐ TRE 93\n?Wafa sɛ yɛ Klisi i balɛ'n yó kɛ nga ɲanmiɛn'n fa kpa sin piaa'n sa-ɔ?\nNDƐ TRE 94\nZezi kannin jɔlɛ difuɛ ng'ɔ yoman sa i nuan su'n nin angbeti bla'n be ndɛ naan e wun i kɛ like kun yolɛ'n ti cinnjin.\nNDƐ TRE 95\nWafa nga Zezi bu ba kanngan mun'n, ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ'm be liɛ'n timan kun kaan sa. ?Ngue ti-ɔ?\nNDƐ TRE 96\n?Ngue ti yɛ Zezi seli kɛ ɲɔnngɔnmɛn kun i dɔluwa buɛ nun sinlɛ'n ti pɔpɔ tra kɛ aɲanbeunfuɛ kun wlu Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n nun-ɔn?\nNDƐ TRE 97\n?Wafa sɛ yɛ be nga be dunnin mmua'n, be kali siɛn-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be nga kali siɛn'n, be wa dunnin mmua-ɔ?\nNDƐ TRE 98\nZaki nin Zan be srɛli Zezi kɛ ɔ man be tranwlɛ kpa Ɲanmiɛn i famiɛn diwlɛ'n nun. Sanngɛ nán be kunngba yɛ be kunndɛli i sɔ'n niɔn.\nNDƐ TRE 99\nZezi i aninsifuɛ'm be juejue yolɛ'n i su ndɛ nga biblu'n kan'n be ti fanunfanun. ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ kle kɛ ndɛ sɔ'm be ti kun-ɔn?\nNDƐ TRE 100\nZezi seli kɛ: \"Sran kwlaa ng'ɔ le like'n, bé mɛ́n i wie ekun úka laa liɛ'n su. Sanngɛ sran ng'ɔ leman like'n, like kaan ng'ɔ le i bɔbɔ'n, bé dé i sa nun\" ?Ndɛ ng'ɔ kannin'n, i bo'n yɛle benin?\"\nAKPASUA 6\nNDƐ TRE 101\nLazaa i niaan bla Mari yoli like kun mɔ w'a yoman sran ngba fɛ-ɔ. Sanngɛ Zezi jrɛnnin i sin.\nNDƐ TRE 102\nƆ yiali ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kun kannin i osu w'a cɛ kpa'n i nuan.\nNDƐ TRE 103\nBe nga be di aata Zerizalɛmun lɔ'n be se be wun kɛ be yoman like tɛ. ?Sanngɛ ngue ti yɛ Zezi seli kɛ be ti awiefuɛ-ɔ?\nNDƐ TRE 104\n?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o sran ng'ɔ se ngbɛn kɛ ɔ lafi Zezi su ɔ nin sran ng'ɔ yi i nglo'n be afiɛn-ɔn?\nNDƐ TRE 105\nZezi seli i sɔnnzɔnfuɛ'm be kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n ti cinnjin. Asa ekun'n, ɔ kannin like nga ti yɛ Ɲanmiɛn yili Izraɛlifuɛ'm be blo'n, i ndɛ.\nNDƐ TRE 106\nFa ɔ ɲin sie i bian ng'ɔ seli i wa nɲɔn'm be kɛ be ko di junman i viɲin fie'n nun'n ɔ nin bian ng'ɔ fɛli i viɲin fie'n mannin junman difuɛ tɛ'n be su ndɛ'n su.\nNDƐ TRE 107\nAja'n i ti cɛn dilɛ nga Zezi kɛnnin i ndɛ'n, kɛ blɛ wie sinnin'n, ɔ kpɛnnin su.\nNDƐ TRE 108\nZezi tɛli sran akpasua nsan be su. Kɛ ɔ tɛli be su sɔ'n, b'a kwlá usɛmɛn i sa kun. Sran akpasua klikli'n yɛle Farizifuɛ mun. I nɲɔn su'n yɛle Sadisefuɛ mun yɛ i nsan su'n yɛle i kpɔfuɛ mɔ be boli yoli kun be usɛli i ndɛ'n.\nNDƐ TRE 109\n?Ngue ti yɛ Zezi seli kɛ like nga Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be kle'n ti ato-ɔ?\nNDƐ TRE 110\nƆ kannin angbeti bla'n i ndɛ fa kleli like.\nNDƐ TRE 111\nZezi i ndɛ'n w'a dun mmua w'a kpɛn su Klisifuɛ klikli'm be blɛ su. ?Sanngɛ ɔ́ kpɛ́n su ekun?\nNDƐ TRE 112\n?Zezi seli kɛ i sɔnnzɔnfuɛ'm be nun wie'm be ti sinnglinfuɛ naan wie'm be ti ngwlɛlɛfuɛ?\nNDƐ TRE 113\nZezi waan: \"Sran kwlaa ng'ɔ le like'n, bé mɛ́n i wie ekun úka laa liɛ'n su, yɛ ɔ́ ɲán like kpanngban.\" Ɔ kannin ndɛ kun ɲanndra nun fa yiyili ndɛ sɔ'n nun.\nNDƐ TRE 114\nZezi kannin like nga bé jrán su sé kɛ sran kun ti bua annzɛ ɔ ti boli'n i ndɛ. Ɔ kɛnnin i sɔ ɲanndra nun.\nNDƐ TRE 115\nNán ngbɛn ti yɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be su kpɛn'm be mannin Zida jɛtɛ uflɛ ablasan (30) naan ɔ fa Zezi man-ɔn. ?Ngue ti yɛ sɛ e se sɔ'n ɔ ti su-ɔ?\nNDƐ TRE 116\nLike nga Zezi yoli'n boli i akoto'm be nuan. Afin awlo'n nun kanga mun yɛ be yo i sɔ like liɛ'n niɔn.\nNDƐ TRE 117\nZezi kpɛli e Wla kpɛnlɛ cɛn'n i ba. Ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ'm be di cɛn sɔ'n afuɛ nuan kwlakwla Nizan i le blu-nin-nnan'n (14) su.\nNDƐ TRE 118\nZezi i akoto'm be wla fili afɔtuɛ ng'ɔ mannin be'n su. Zezi kleli be kɛ afɔtuɛ sɔ'n ti cinnjin.\nNDƐ TRE 119\nZezi kannin wafa nga e kwla fa e wun mantan Ɲanmiɛn'n i ndɛ.\nNDƐ TRE 120\n?Wafa sɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be 'su mma-ɔ'?\nNDƐ TRE 121\nMɛn nunfuɛ'm be kunnin Zezi. Sanngɛ Zezi kwlali mɛn'n. ?Wafa sɛ yɛ i sɔ'n kwla yoli ye-ɔ?\nNDƐ TRE 122\nZezi kleli weiin kɛ like ng'ɔ yoli'n ti dan tra klɔ sran'm be ti ɲanlɛ leleele.\nNDƐ TRE 123\n?Ngue ti yɛ ɔ seli Ɲanmiɛn kɛ ɔ 'yi klowa'n' i ɲrun lɛ-ɔ? ?Ɔ kunndɛman kɛ ɔ wu naan ɔ́ fɛ́ i wun yí sran'm be ti tɛ ti-ɔ?\nNDƐ TRE 124\nKannzɛ lika'n w'a lu kpa bɔbɔ'n, Zida kwla wunnin Zezi i wlɛ.\nNDƐ TRE 125\nJɔlɛ difuɛ'm b'a nianman mmla'n su naan b'a di Zezi i jɔlɛ.\nNDƐ TRE 126\n?Ɔ yo sɛ yɛ Piɛli bɔbɔ m'ɔ seli kɛ i liɛ'n ɔ su kpɔcimɛn i Min'n le'n, ɔ kwla seli kɛ ɔ simɛn i-ɔ?\nNDƐ TRE 127\nZuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be yili ndɛ ng'ɔ o be klun'n i nglo.\nNDƐ TRE 128\n?Ngue ti yɛ Pilati fali Zezi ko mannin Erɔdu naan ɔ di i jɔlɛ-ɔ? ?Pilati leman atin diman Zezi i jɔlɛ ti-ɔ?\nNDƐ TRE 129\nPilati bɔbɔ wunnin kɛ Zezi trɛli i awlɛn naan i wla w'a bomɛn i wun.\nNDƐ TRE 130\nZezi seli bla nga be su sun i'n be kɛ be su be bɔbɔ nin be mma mun. ?Ngue ti yɛ ɔ seli be sɔ-ɔ?\nNDƐ TRE 131\nZezi tali sa tɛ yofuɛ kun mɔ be su wa kun i wie'n i nda fɛfɛ kun.\nNDƐ TRE 132\nKɛ Zezi wú'n, lika'n luli, kpɛkun asiɛ'n kejeli. Yɛ tannin dan ng'ɔ o Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ'n i nun kpacili. I kwlaa sɔ'n kle kɛ Zezi ti Ɲanmiɛn i Wa sakpa.\nNDƐ TRE 133\n?Ngue ti yɛ ɔ yoli cinnjin kɛ be sie Zezi ka naan wia'n w'a tɔ-ɔ?\nNDƐ TRE 134\nKɛ Zezi cɛnnin nguan'n, w'a fiteman i akoto'm be ɲrun ka, sanngɛ ɔ dun mmua fiteli i sɔnnzɔnfuɛ bla kun i ɲrun.\nNDƐ TRE 135\n?Ngue yɛ Zezi yoli naan i sɔnnzɔnfuɛ'm b'a wun i wlɛ kɛ ɔ cɛnnin nguan-ɔn?\nNDƐ TRE 136\nPiɛli seli Zezi kpɛ nsan kɛ ɔ klo i kpa.\nNDƐ TRE 137\nKpɛ sunman'n, Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ'm be kɛ ɔ́ mán be like kun. Asa ekun'n, ɔ kleli be like nga bé fá yó'n. Kɛ be cɛnnin i nguan'n, ɔ boli i sɔ kanlɛ bo lele fa juli blɛ ng'ɔ ɔli ɲanmiɛn su'n su.\nNDƐ TRE 138\n?Kwlaa naan Zezi w'a nunnun i kpɔfuɛ mun'n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?\nNDƐ TRE 139\nKa naan w'a fa famiɛn dilɛ'n w'a wlɛ i Si Ɲanmiɛn i sa nun'n, ɔ dili junman kpanngban kpa.\nZezi yili nzuɛn mɔcuɛ nglo kpɛ sunman.\nSɛ a kunndɛ kɛ á sí kan be yiyili Matie nin Marki nin Liki nin Zan be fluwa'm be nun'n, nian akpasua nga nun.\nNdɛ tre nga be yiyili ndɛ nga Zezi kɛnnin i ɲanndra nun'n nun'n, ɔ klɛ i wun lɛ.\nBiblu'n nun ndɛ mma nga be kpɛnnin su mɔ be kle kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi'n be o fluwa nga nun.\nLika'm be jajalɛ nga kle klɔ nga Zezi trannin be su'n nin ng'ɔ sinsinnin be su dili i junman'n.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/zezi\/","date":"2019-04-22T12:08:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578553595.61\/warc\/CC-MAIN-20190422115451-20190422141451-00559.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":3407,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.292,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Siklɛti nin drɔgi ɔ nin nzan\nBiblu'n kanman siklɛti nɔnlɛ'n i ndɛ trele. ?Ɔ maan, é yó sɛ naan y'a tɛ kosan sɔ'n su?\nLaa Dimitri Kɔrsunɔvu ti nzanbɔɛfuɛ, sanngɛ ɔ wa kanngannin Biblu'n nun cɛn kwlakwla. Siɛn'n i klun jɔ. ?Ngue ti yɛ ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ káci i nzuɛn'n niɔn?","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/like-nga-biblu-kle\/f%C9%94undi-aklunju%C9%9B\/habits-addictions\/","date":"2019-04-25T08:01:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578711882.85\/warc\/CC-MAIN-20190425074144-20190425100144-00522.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000095367,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.000009536743164}","num_words":52,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"AƝANBEUNFUƐ'N NIN LAZAA BE SU NDƐ'N\nZezi mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ'm be afɔtuɛ cinnjin kpa kun. Yɛle kɛ ɔ kannin like ng'ɔ fata kɛ be fa be aɲanbeun ninnge'm be yo'n, i ndɛ. Kɛ ɔ́ mán be afɔtuɛ sɔ'n, nn Farizifuɛ'm be o lɛ. Ɔ fata kɛ i ndɛ'n yo be cinnjin kpa wie, afin be ti 'sika klofuɛ.' Sanngɛ kɛ be tili ndɛ nga Zezi kannin'n, be 'yoli i finfin.'—Liki 15:2; 16:13, 14.\nSanngɛ Zezi i sa sin w'a bubumɛn i. Ɔ seli be kɛ: \"Sran'm be ɲrun'n, amun yo kɛ amun ti sran kpa sa. Sanngɛ Ɲanmiɛn si amun akunndan'n. Afin like nga klɔ sran'm be bu i kɛ ɔ le ɲrun'n, Ɲanmiɛn bu i finfin like.\"—Liki 16:15.\nSran'm be yi Farizifuɛ'm be ayɛ titi, afin be 'le ɲrun.' Sanngɛ be su yiman be ayɛ kun. Afin Ɲanmiɛn wá kán be nga be le aɲanbeun ninnge kpanngban'n, ɔ nin klɔ'm be su kpɛn mun nin Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛn'm be ase. Sanngɛ be nga be wun i wlɛ kɛ be mian Ɲanmiɛn wun'n be liɛ'n, Ɲanmiɛn wá mán be su. Zezi kɛnnin i sɔ liɛ'n i ndɛ. Ɔ seli kɛ:\n\"Be boli Mmla'n nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'm be ndɛ'n su lele fa juli Zan blɛ su. Kɛ ɔ fɛ i blɛ sɔ nun'n, be bo Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n i jasin fɛ'n be sin. Yɛ sran wafawafa'n kwlaa be su mian be ɲin naan bé wlú nun. Nglo nin asiɛ'n be kwla sin, sanngɛ fluwa mma nga be fa klɛli Mmla'n, be nun kun sa i bue su tuman nun le, saan Mmla'n i nun ndɛ'm be kwlaa b'a kpɛn su.\" (Liki 3:18; 16:16, 17) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ndɛ nga Zezi kɛnnin i lɛ'n, ɔ kle kɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mun nin nvlefuɛ mun be su sa'n wá káci-ɔ?\nZuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be se kɛ be nanti Moizi Mmla'n i kwlaa su. Be fɛ i sɔ'n be di be nuan. I wie yɛle kɛ le kun'n, Zezi tikeli bian kun i ɲinma'n Zerizalɛmun lɔ. Kɛ ɔ yoli sɔ'n, Farizifuɛ'm be dili be nuan seli kɛ: \"E liɛ'n, e ti Moizi i sɔnnzɔnfuɛ. E si kɛ Ɲanmiɛn kannin ndɛ kleli Moizi.\" (Zan 9:13, 28, 29) Like kun ti yɛ Ɲanmiɛn fali Mmla'n mannin Moizi-ɔ. Yɛle kɛ Mmla'n ti'n, be nga be ti wun ase kanfuɛ'n, bé kwlá wún Mesi mɔ yɛle Zezi'n, i wlɛ. Zezi sɔ'n yɛ Zan Batɛmun yofuɛ'n seli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i Bua ba'n niɔn. (Zan 1:29-34) Kɛ ɔ fin cɛn mɔ Zan boli i junman'n i dilɛ bo'n, Zuifu nga be ti wun ase kanfuɛ'n be tili \"Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n\" i su ndɛ'n. Zuifu sɔ'm be nun sunman be ti yalɛfuɛ. Nanwlɛ, be kwlaa nga be kplin su kɛ Ɲanmiɛn sie be naan be ɲɛn i Famiɛn diwlɛ'n i su ye wie'n, ndɛ sɔ'n ti be 'jasin fɛ.'\nMmla'n ti'n, sran'm be wunnin Mesi'n i wlɛ. I sɔ bɔbɔ ti yɛ Ɲanmiɛn fali Mmla'n mannin Izraɛlifuɛ mun-ɔn. Sanngɛ blɛ wie wá jú'n, ɔ su yoman cinnjin kɛ be nanti Moizi Mmla'n su kun. I wie yɛle kɛ Moizi Mmla'n se kɛ sa wie ti'n, sran kun kwla yrɛ i yi'n. Sanngɛ Zezi waan: \"Sran kwlaa ng'ɔ yrɛ i yi'n naan ɔ ja bla uflɛ'n, nn w'a kunndɛ bla i yi bo. Yɛ sran ng'ɔ ja bla kun m'ɔ nin i wun'n b'a yra'n, nn w'a kunndɛ sran yi.\" (Liki 16:18) Kɛ Farizifuɛ'm be tili ndɛ nga Zezi kannin'n, ɔ yoli be ya kpa! Afin be liɛ'n, be kunndɛ kɛ bé kpɛ́ like kwlaa i su mmla.\nI sin'n, Zezi kannin ɲanndra nun ndɛ kun. Ɔ kannin bian nɲɔn be ndɛ. Be nun kun ti aɲanbeunfuɛ yɛ kun ti yalɛfuɛ. I sin'n, aɲanbeunfuɛ'n nin yalɛfuɛ'n be su sa'n wa kacili. Kɛ Zezi kán ndɛ sɔ'n, nn Farizifuɛ'm be o lɛ wie. Nán maan ɔ wla fi su kɛ be klo sika, kpɛkun be kunndɛ kɛ sran'm be yi be ayɛ.\nZezi seli kɛ: \"Bian kun o lɛ'n, ɔ wla tralɛ kpakpa ɔkwlɛ kankankan. Ɔ di mɛn kpa cɛn kwlakwla. Titi'n, be fa bian kun be sie i i anuan'n i wun lɛ. Be flɛ i Lazaa, ɔ srɛsrɛ like. I wunnɛn'n ti kannin ngunmin. Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ dí ninnge nga be fin aɲanbeunfuɛ'n i tabli'n su be gua'n. Alua mun bɔbɔ be ba, be wa tafitafi i kannin'm be nun.\"—Liki 16:19-21.\nAɲanbeunfuɛ nga Zezi kɛnnin i ndɛ'n, yɛle Farizifuɛ mun. Afin be bɔbɔ mɔ be ti Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mun'n, be klo sika. Asa ekun'n, be klo tralɛ kpakpa mɔ be le gua kpa'n be wlalɛ. Kɛ mɔ be le ɲrun dan'n ti'n, be bu i kɛ Ɲanmiɛn yra be su tra nvlefuɛ mun. I sɔ'n ti yɛ kɛ Zezi kán aɲanbeunfuɛ'n i ndɛ'n, ɔ seli kɛ ɔ wla tralɛ kpakpa ɔkwlɛ kankankan'n niɔn. I sɔ'n kle kɛ Farizifuɛ'm be bu be wun sran kpa tra nvlefuɛ mun, kpɛkun be bu i kɛ be ti be liɛ ngunmin.—Daniɛl 5:7.\n?Wafa sɛ yɛ Farizifuɛ'm be bu nvlefuɛ mun-ɔn? Be buman be like fi. Be flɛ be kɛ amarɛti. I bo'n yɛle kɛ asiɛ'n sufuɛ. Be waan nvlefuɛ'm be siman Mmla'n naan ɔ fataman kɛ be kle be Mmla'n bɔbɔ. (Zan 7:49) Nvlefuɛ'm be nin 'Lazaa m'ɔ srɛsrɛ like'n' be su sa'n be fa be wun. Lazaa kunndɛli kɛ ɔ́ dí \"ninnge nga be fin aɲanbeunfuɛ'n i tabli'n su be gua'n.\" Aɲanbeunfuɛ'n buman Lazaa mɔ kannin'm be o i wun'n i like fi. I kunngba'n, Farizifuɛ'm be buman nvlefuɛ'm be like fi. Be ti be ɲrun kɛ sran mɔ Ɲanmiɛn klun jɔman be wun'n sa.\nFarizifuɛ'm be nin nvlefuɛ'm be tran kɛ ngalɛ'n sa i osu w'a cɛ kpa. Zezi si kɛ be su tranman sɔ tititi. Afin Farizifuɛ mɔ be yɛle aɲanbeunfuɛ'n, ɔ nin nvlefuɛ mɔ be yɛle Lazaa'n, be su sa'n w'a kaci.\nAƝANBEUNFUƐ'N NIN LAZAA BE SU SA'N W'A KACI\nZezi kannin wafa nga aɲanbeunfuɛ'n nin Lazaa be su sa'n kacili'n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: \"I sin'n, bian ng'ɔ srɛsrɛ like'n, ɔ wuli. Anzi'm be fɛ i ɔli Abraamun i wun lɔ. \"Aɲanbeunfuɛ'n kusu wuli, naan b'a ko sie i. Ɔ o Ndia'n nun lɔ su wun i ɲrun kpa. Kɛ ɔ mɛnnin i ɲin su'n, ɔ wunnin Abraamun mmua lɔ, Lazaa o i wun lɛ.\"—Liki 16:22, 23.\nBe nga be su tie ndɛ nga Zezi kan'n, be si kɛ Abraamun wuli w'a cɛ naan ɔ o Ndia'n nun. Ɲanmiɛn Ndɛ'n kusu kɛn i weinwein kɛ sran ng'ɔ o Ndia'n nun'n, ɔ wunman ase, yɛ ɔ kwlá ijɔman. I kunngba'n yɛle Abraamun liɛ'n. (Akunndanfuɛ'n 9:4-5,10) ?Ɔ maan Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be wunnin Zezi i ndɛ'n i wlɛ? ?Nvlefuɛ mun nin Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mɔ be klo sika'n, be su sa benin yɛ Zezi kunndɛ kɛ i ndɛ tiefuɛ'm be wun i wlɛ-ɔ?\nZezi seli kɛ: 'Be boli Mmla'n nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ'm be ndɛ'n su lele fa juli Zan Batɛmun yofuɛ'n i blɛ su. Kɛ ɔ fɛ i blɛ sɔ nun'n, be bo Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n i jasin fɛ'n be sin.' Zezi i ndɛ sɔ'n kle kɛ ninnge'm be timan kɛ laa'n sa kun. Kɛ Zan nin Zezi be boli jasin bolɛ'n i bo'n, yɛ Lazaa nin aɲanbeunfuɛ'n be 'wuli-ɔ.' I bo'n yɛle kɛ Ɲanmiɛn ɲrun'n, aɲanbeunfuɛ'n nin yalɛfuɛ'n be su sa'n timan kɛ laa'n sa kun.\nB'a kanman Ɲanmiɛn ndɛ'n b'a kleman nvlefuɛ mun laa. Sanngɛ Zan Batɛmun yofuɛ'n nin Zezi be wa boli Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n i jasin'n be kleli be, kpɛkun be kusu be sɔli nun klanman. Laa'n, 'ninnge kanngan nga be fin' Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be \"tabli'n su be gua'n\" yɛ nvlefuɛ'm be ɲɛn i be di-ɔ. \"Ninnge\" sɔ mun yɛle Ɲanmiɛn i su ndɛ mɔ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be kle nvlefuɛ mun'n. Sanngɛ siɛn'n, Ɲanmiɛn i su ndɛ nanwlɛ'n yɛ be ti-ɔ. I wie yɛle ninnge ɲɛnmɛn nga Zezi kleli be'n. Yɛ i sɔ'n yoli be fɛ kpa. Ɔ maan siɛn'n, Ɲanmiɛn klun jɔ be wun.\nZuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mɔ be ti sikafuɛ'n, kpɛkun be lɛ ɲrun'n be liɛ'n, b'a sɔman Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ'n i jasin nga Zan boli'n nun. Jasin kunngba'n yɛ Zezi boli i nvle wunmuan'n nun-ɔn. (Matie 3:1, 2; 4:17) Ndɛ sɔ'n yo be tɛ. Afin ɔ kle be kɛ blɛ wie wá jú'n, Ɲanmiɛn wá tú be fɔ. (Matie 3:7-12) Sɛ ɔ ti kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ'm be sa kannin ase kan Ɲanmiɛn i ndɛ kanlɛ nun'n, nn ɔ yoli Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn sɔ mɔ be ti sika klofuɛ'n, be fɛ. Sran sɔ'm be ti kɛ aɲanbeunfuɛ nga Zezi kɛnnin i ndɛ'n sa. Aɲanbeunfuɛ sɔ'n seli kɛ: \"Nannan Abraamun, si min aunnvuɛ. Se Lazaa naan ɔ fɛ i sama ti ko bo nzue nun naan ɔ fa lualua min taaman'n. Afin n wunman min wun fɛ mlɔnmlɔn sin ng'ɔ jue vlanwunvlanwun yɛ'n nun.\"—Liki 16:24.\nKannzɛ Lazaa yo sɔ bɔbɔ'n, ɔ su yoman sa fi ye. Afin Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be nun sunman be su kaciman le. Yɛle kɛ ɔ fata kɛ ndɛ nga Moizi nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be klɛli'n, ɔ uka be naan be sɔ Zezi nun klanman naan be wun i wlɛ kɛ i yɛ Ɲanmiɛn fɛli i kɛ ɔ yo Mesi nin Famiɛn'n niɔn. Sanngɛ b'a 'sieman be su Moizi nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ'm be nuan bo.' (Liki 16:29, 31; Galasifuɛ Mun 3:24) Asa ekun'n, b'a kanman be wun ase naan se kɛ bé síe be su bé tíe ndɛ nga nvlefuɛ mɔ be leman ɲrun'n, be kan'n. Nvlefuɛ'm be liɛ'n, be sɔli Zezi nun klanman, kpɛkun Ɲanmiɛn i klun jɔ be wun. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be kusu, be su seman le kɛ bé yáci Ɲanmiɛn ndɛ'n i kanlɛ annzɛ bé káci i naan ɔ yo Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be fɛ. I sɔ'n i ɲin fite ndɛ nga Zezi waan \"Nannan Abraamun\" kan kleli aɲanbeunfuɛ'n nun. Ɔ seli i kɛ:\n\"Min wa, maan ɔ wla kpɛn su kɛ i nun nga ɔ ɲin te o su'n, a ɲannin ninnge kpakpa kpanngban. Sanngɛ Lazaa liɛ'n, ɔ wunnin i ɲrun kpa. Siɛn'n, be su fɔnvɔ i wa, sanngɛ ɔ liɛ'n, a su wun ɔ ɲrun. Asa kusu'n, kunman dan kpa kun o e nin wɔ e afiɛn. Ɔ maan sɛ sran kun kunndɛ kɛ ɔ́ jáso e wun wa kɔ́ lɔ'n, ɔ su yoman ye. Sran fi kusu kwlá jasoman lɔ naan w'a to e wa.\"—Liki 16:25, 26.\nSɛ aɲanbeunfuɛ'n nin Lazaa be su sa'n w'a yoman kɛ laa'n sa kun'n, i sɔ'n ti su. Ɔ kle kɛ Zuifu'm be Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn mun nin nvlefuɛ mɔ be leman ɲrun'n, be su sa'n be wa kacili. Nvlefuɛ'm be liɛ'n, be fali be ti wlali Zezi i kɔmin su waka'n i bo. Ɔ maan be tieli Ɲanmiɛn ndɛ'n yɛ be wla guali ase. (Matie 11:28-30) Be ɲrun lɔ yɛ ninnge'm be wa kacili dan-ɔn. Afin Aenguɛ uflɛ'n sinnin Moizi Mmla'n i osu. (Zeremi 31:31-33; Kolɔsufuɛ Mun 2:14; Ebre Mun 8:7-13) Afuɛ 33 nun Pantekɔtu nun'n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ'n mannin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun. I sɔ'n ti'n, sran'm be wa wunnin i wlɛ weiin kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun yɛ Ɲanmiɛn klun jɔ be wun-ɔn, naan nán Farizifuɛ mun nin be janvuɛ mun yɛ i klun jɔ be wun-ɔn.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/fluwa-mun\/zezi\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-junman-zurd%C9%9Bn-wia-afili%C9%9B\/%C9%B2anndra-a%C9%B2anbeunfu%C9%9B-lazaa\/","date":"2019-04-23T14:49:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-18\/segments\/1555578605510.53\/warc\/CC-MAIN-20190423134850-20190423160850-00328.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1893,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.287,"stopwords_ratio":0.406,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Baule Word of the Day: Register free\nUsage of en\nLatest: Avrili Bawolɛ Jɔlɛcɛn Mlancɛn Mɛ Wuecɛn Yacɛn ablangwlan ablaɔcuɛ ableso akpi akɔ an mou andɛ aunmuan awlo awlobo ba balɔn be bla blu-nin-mɔtwɛ blu-nin-ngwlan blu-nin-nso boli bua cɛn dunman e fie fluwa i janvuɛ junman klɔ kpa kwlaa kɔ kɔmin nan nannin ngbabua ngo niaan nin nnɛn nvle si siesie sofa sran sua suklu sunmun tabli telefɔnu tomandese uka wati wawa wun ya yo ɔ ɛɛn .","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-43","url":"http:\/\/bci.kasahorow.org\/app\/d\/en","date":"2019-10-15T19:40:51Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-43\/segments\/1570986660231.30\/warc\/CC-MAIN-20191015182235-20191015205735-00483.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9984048009,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":552,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9984048008918762}","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.104,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"- ngo nom\n- ngo\n- ngo phrase\n- ngo\nBaule Word of the Day: Register free\nUsage of ngo\nLatest: Avrili Bawolɛ Jɔlɛcɛn Mlancɛn Mɛ Wuecɛn Yacɛn ablangwlan ablaɔcuɛ ableso akpi akɔ an mou andɛ anuma atome aunmuan awlo awlobo ba balɔn be bla ble blu-nin-mɔtwɛ blu-nin-ngwlan blu-nin-nso boli bua bue cɛn dunman e fanunfanun fie fluwa i ijre-kusu janvuɛ junman klɔ kpa kunndɛ kusu kwlaa kɔ kɔmin le min mua nan nannin ngbabua ngo niaan nin ninma nnɛn nrun nvle nzue si siesie sofa sran su sua suklu sunmun tabli telefɔnu tomandese tɛnndɛn uka waka wati wawa wun ya yo youn ɔ ɛɛn .","id":"","dump":"CC-MAIN-2020-10","url":"https:\/\/bci.kasahorow.org\/app\/d\/ngo\/ak?utm_campaign=d&utm_medium=bci&utm_source=blurb","date":"2020-02-20T11:35:20Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2020-10\/segments\/1581875144722.77\/warc\/CC-MAIN-20200220100914-20200220130914-00532.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9986382723,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":771,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9986382722854614}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.004,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.089,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Mo nin balɛ!\nBe kpɛli adrɛsi nga i ba naan bé fá úka ɔ naan a si Ɲanmiɛn nin Biblu'n nin Zoova i Llofuɛ'm be su ndɛ kpa. Kanngan ndɛ nga a klo'n yɛ nian video mun annzɛ fa wie. E klo kɛ sran uflɛ'm be ɲan e adrɛsi'n i su ye wie sanngɛ é srɛ́ wɔ kɛ nán a fa i su ninnge wie mun sie adrɛsi uflɛ su. A kwla fa like nga a wunnin i'n kle sran'n adrɛsi'n su trele. Nian adrɛsi'n i su junman dilɛ mmla nga'm be su.\nCopyright\n© 2021 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Sran uflɛ fi lemɛn i wun atin.\nAnuannzɛ ng'ɔ kpɛli adrɛsi nga i ba'n yɛle Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. (\"Watchtower\"). Sɛ b'a kɛnmɛn i su ndɛ uflɛ'n, nn ndɛ kwlaa nin ninnge uflɛ kwlaa nga be o adrɛsi'n su'n, be ti Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania (\"Watch Tower\") i liɛ.\nNzɔliɛ mun\nAdobe nin Adobe nzɔliɛ'n, Acrobat nin Acrobat nzɔliɛ'n be ti Adobe Systems Incorporated i ngunmin i nzɔliɛ ninnge. iTunes nin iPod be ti Apple Inc. i ngunmin i nzɔliɛ ninnge. Microsoft ninnge mun mɔ be wie yɛle Microsoft Office nin Microsoft Office 365, be ti Microsoft Inc liɛ. Android ti Google LLC i ngunmin i nzɔliɛ ninnge. Android robot i junman nga be fa di'n be nian ndɛ nga Google klɛli m'ɔ o (https:\/\/creativecommons.org\/licenses\/by\/3.0\/us\/) i su yɛ be di junman ɔn. Nzɔliɛ uflɛ nga be o adrɛsi'n su'n, be ti be fuɛ fanunfanun'm be tinuntinun be ngunmin be nzɔliɛ ninnge.\nAdrɛsi'n su junman dilɛ'n nin i wun atin manlɛ'n i su mmla mun\nAdrɛsi nga i su junman dilɛ mmla nga be su yɛ e di ɔ. Sɛ a di ɛntɛnɛti adrɛsi nga su junman'n, nn a kplinnin su su kɛ á dí mmla nga'm be kwlaa be su. Sɛ mmla nga'm be nun kun sa timan ɔ klun su'n, nán kɔ adrɛsi'n su.\n?Wafa sɛ yɛ be fa adrɛsi'n yo like ng'ɔ nin i fata'n niɔn? A kwla:\n-\nFa ninnge fanunfanun nga be o adrɛsi'n su'n. I wie yɛle jue, video, foto, ndɛ nga be klɛli'n, ɔ nin be wunsu ninnge uflɛ mɔ be to Watchtower liɛ'n. A kwla nian annzɛ a fɛ i kwlaa sɔ'n wie. Sanngɛ ɔ fata kɛ ɔ yo ɔ bɔbɔ ɔ liɛ'n, ɔ fataman kɛ a fa di aata.\n-\nFa ninnge kɛ fluwa nin video nin ndɛ nga be tie'n mɔ be kwla sie nannzin uflɛ su'n ko man sran kun ɛntɛnɛti su trele.\nƆ fataman kɛ:\n-\nA fa adrɛsi nga su ninnge wie sie i ɛntɛnɛti adrɛsi uflɛ i ninnge'm be nun (Maan ɔ yo kan sran'm be ko fa ninnge mun lɔ annzɛ kan be nin sran'm be koko yalɛ annzɛ be tra janvuɛ lɔ'n nin o).\n-\nA fa adrɛsi nga i su like fi, i foto o, i miziki o, ivideo o naan a yi i nglo wafa uflɛ annzɛ a fa ɔrdinatɛli nun like uflɛ kacikaci i.\n-\nA yi i su ninnge kunngba'n wie, a yo i kaka, a fa wie, annzɛ a fa adrɛsi nga su like uflɛ fa di aata annzɛ a fa kunndɛ sika (kannzɛ bɔbɔ a ɲanman su o).\n-\nA fa ninnge nga ti yɛ adrɛsi'n i su ninnge'm be fite'n annzɛ ɔrdinatɛli su ninnge nga e fa uka e wun naan y'a yi adrɛsi'n i wafawafa'n kwlaa nin adrɛsi'n i su junman dilɛ ninnge wie naan a fa cɛcɛ.A kunndɛ ninnge nga mɔ maan adrɛsi nga kwla yo ye'n naan a fa wie titi annzɛ a fa like uflɛ fa cuɛn i sɔ ninnge mun. I wie yɛle ndɛ nga e klɛli be mɔ maan ninnge wie'm be kwla fite naan ninnge b'a siesie sɛsɛsɛ'n. I wie yɛle nga be flɛ i scraping ɔ nin adrɛsi'n i bo bia'n i nun ninnge'm be falɛ'n.(Sanngɛ ninnge nga e fa fa ninnge kɛ EPUB, PDF, MP3, nin MP4 sa'n mɔ be yoman be atɛ'n be nunman nun wie.)\n-\nA fa adrɛsi'n nin i su ninnge mun yo like tɛ. I wie yɛle be nga be kɔ su'n be ɲrun tanndanlɛ annzɛ like uflɛ mɔ y'a klemɛn i trele'n mɔ a kwla sin su ba adrɛsi'n su annzɛ a yo su like uflɛ'n.\n-\nA fa adrɛsi'n yo like wie mɔ maan i su ninnge'm be saci annzɛ i su kɔlɛ yo kekle ɔ. Annzɛ a fa di junman ndrunmun, a fa fɔn mmla annzɛ a fa yo sran uflɛ tɛ.\n-\nA fa adrɛsi'n bo aata dilɛ ninnge'm be jɔ.\n-\nThis website uses Google Maps services, which is a third party service we do not control. Your use of Google Maps on this website is subject to the current Google Maps\/Google Earth Additional Terms of Service. We are not informed of updates to the Terms of Service so please review them before using Google Maps services. Do not use Google Maps services if you do not accept the Terms of Service. No user data is returned to this website by Google Maps.\nSection médicale\nLe contenu de la section médicale de ce site Internet (« Section médicale ») est à des fins d'informations seulement et n'a pas la vocation de délivrer des conseils médicaux, ni ne se substitue aux conseils, aux diagnostics ou aux traitements d'un professionnel de la santé. La section médicale ne recommande pas de tests, de docteurs, de produits, de procédures, d'opinions en particulier ou d'autres informations que celles mentionnées dans la section médicale.\nAdressez-vous toujours �� un médecin ou à un professionnel de la santé qualifié pour être conseillé par rapport à un traitement médical ou à votre état de santé.\nCe site Internet s'efforce d'inclure des informations exactes et mises à jour dans la section médicale. Cependant, les informations auxquelles vous avez accès dans cette section sont fournies en l'état, il n'y a pas de garantie explicite ou implicite. Ce site Internet décline toute garantie explicite ou implicite à propos de la section médicale, y compris, mais sans limitation, des garanties implicites de caractère commercial et d'adéquation à une utilisation spécifique. Il n'offre aucune garantie quant à la fiabilité, l'exactitude, l'actualité, l'utilité ou l'exhaustivité des informations accessibles sur la section médicale. Il se dégage de toute responsabilité pour des erreurs ou des omissions contenues dans la section médicale. L'utilisation des renseignements présentés dans la section médicale est entièrement de votre responsabilité. En aucun cas ce site Internet ne saurait être tenu responsable de tout dommage (y compris, sans limite : dommages consécutifs et indirects, préjudice corporel\/mort par négligence, perte de profits ou dommages résultant de la perte de données ou d'exploitation) résultant de l'utilisation ou de l'incapacité d'utilisation de la section médicale, en vertu de toute garantie, de tout contrat, de toute responsabilité délictuelle ou de toute autre théorie juridique, et que ce site Internet soit ou non informé de la possibilité de tels dommages.\nExclusion de garantie et limitation de responsabilité\nCe site ainsi que toute information, contenu, document et autre service mis à votre disposition au moyen du site sont livrés par la Watchtower en l'état. Ne formule aucune déclaration ni n'offre aucune garantie, expressément ou implicitement.\nLa Watchtower ne garantit pas que le site soit exempt de virus (ou : qu'il n'y a pas de virus sur le site) ou d'autres éléments nuisibles. La Watchtower ne sera pas tenue pour responsable des préjudices de toutes sortes résultant de l'utilisation de toute information, contenu, document et autre service mis à votre disposition au moyen du site, notamment des dommages directs, indirects, accidentels, punitifs ou consécutifs (y compris la perte de profit).\nMmla nga'm be tɔnlɛ\nMmla nga y'a yiyi be nun wa yɛ'n, sɛ a tɔn be nun kun sa'n, Watchtower kwla fa ajalɛ ng'ɔ klo'n naan y'a siesie tɛ nga a yoli'n. Ɔ kwla tannin wɔ adrɛsi'n i su kɔlɛ blɛ kpe kan annzɛ ɔ tannin ɔ mlɔnmlɔn. Annzɛ ɔ yo maan ɔrdinatɛli nga a fa kɔ adrɛsi'n su'n ɔ nantiman kun mlɔnmlɔn annzɛ ɔ se susute nga be man ɔ atin naan w'a ɔ ɛntɛnɛti su'n naan be tannin wɔ adrɛsi'n i su kɔlɛ annzɛ kusu ɔ kwla fa ɔ kɔ jɔlɛ difuɛ'm be ja su.\nMmla'm be kacilɛ\nƆ ju blɛ wie'n Watchtower kwla kaci mmla nga mun. Mmla uflɛuflɛ nga be kpɛli su'n i su yɛ be nga be ba adrɛsi'n su'n be di ɔ. I ti'n é srɛ́ ɔ kɛ a nian bue nga su kpɛ sunman. I liɛ'n á sí mmla uflɛuflɛ nga e di su'n.\nMmla nin awa nga e jran i Mmla'm be su'n\nAdrɛsi'n i su junman dilɛ mmla nga'm be taka Amlɛnkɛn'm be nvle nga be flɛ i Niyɔki'n (U.S.A) i su mmla'm be su. Sɛ ɔ fata kɛ e fa adrɛsi nga i su ndɛ e wɔ jɔlɛ difuɛ'm be ja su'n, Amlɛnkɛn'm be nvle nga be flɛ i Niyɔki'n (U.S.A) i jɔlɛ difuɛ'm be ja su yɛ é fá kɔ́ ɔ.\nBe kwla bubu mmla'm be nun\nSɛ jɔlɛ difuɛ wie'm be waan mmla nga'm be nun kun timan kpa naan be timan su naan ɔ fataman kɛ be di su'n, e te di i onga'n su. Kannzɛ Watchtower w'a mianman sran kun kɛ ɔ di mmla nga'm be su'n, i sɔ'n kleman kaan sa kɛ w'a yaci be su dilɛ annzɛ sɛ ɔ nin i fata'n ɔ su jranman be su faman ajalɛ.\nƆ ti ɔ klun su\nAdrɛsi'n i su junman dilɛ mmla'm nga'm be ti wɔ nin Watchtower amun afiɛn fluwa. Ɔ maan i su yɛ amun nuan w'a sɛ kɛ amun jran bé dí junman ɔn. Ɔ maan ajalɛ nga'm be bu adrɛsi nga i su ajalɛ laa liɛ'm be nuan nɲa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2021-49","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/junman-dil%C9%9B-mmla-mun\/","date":"2021-12-01T16:10:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2021-49\/segments\/1637964360803.6\/warc\/CC-MAIN-20211201143545-20211201173545-00196.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9999638796,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":6,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9999638795852661}","num_words":1603,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.238,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Baoule (aniɛn)Edit\nBawule[1] aniɛn ɔ ti sran ble aniɛn kun mɔ ɔ fi Akan ɔ ni Tano aniɛn mun be awlobo. Bawule n'vle nun fuɛ mun be aniɛn ɔ. Be kan i dan Côte d'Ivoire mɛn i afiɛn nun, blɔfouɛ klɔ kɛ Bouaké, Yamoussoukro, Dimbokro Dimbokro, Béoumi, Sakassou, Daoukro, Bouaflé, Kouassi Kouassikro, Bodokro, Bocanda, Ouelle, M'bahiakro, Toumodi, Tiébissou ɔ ni Didiévi mun be su.\nAmun kwla kangan fluwa bue kungba nga i Anglɛ, Blɔfouɛ anzɛ Bawule nun.\nAmun uka i yolɛ!Edit\nFluwa bue nga ɔ ti klunklo su Wikimedia Incubator i wiki niannianlɛ.\nSɛ amun si bawule aniɛn, e fɔnvɔ amun kpa kɛ amun uka i wiki junman niannianlɛ!\nWiki niannianlɛ nga ɔ ti klunklo su like annzɛ kusu ba dun mua sɔ i nu kɛ ɔ ti kpa. E fɔnvɔ amun kpa kɛ amun uka i yolɛ sɛ amun si bawule aniɛn i kanlɛ.\nAmun nian Help:Manual ekun sɛ amun kindɛ i sɔ yolɛ su amanien.\nAmun wɔ Akwaba Fluwa bue i su.\nFluwa kacilɛ i su atiEdit\nNous constatons que plusieurs approches ont été adoptées à ce jour dans l'écriture de la langue Baoulé. Cependant les plus récentes écritures utilisent l'alphabet français avec ses équivalents de voyelles avec accents pour gérer les voyelles nasales, plutôt que alphabet latin.\nEn effet:\n- Les voyelles de la langue Baoulé sont semblables à celles qu'on rencontre en français[2].\n- Les applications mobiles de 2018 adoptent cette stratégie[3][4][5]\n- La récente traduction du Nouveau Testament adopte cette stratégie[6]\n- La génération actuelle semble plus à l'aise avec cette façon de faire\nAinsi dans le but de proposer une traduction Wiki dans une écriture qui convient à ses utilisateurs, nous serions tentés d'adopter la même stratégie qui toujours est-il conserve l'essence même de la langue Baoulé.\nA titre d'exemple, que préféreriez-vous:\n- Baloué anien ô ti sran blé anien koun mô ô fi akan ô ni tano anien mu bé awlobo ...\n- Bawule aniɛn ɔ ti sran ble aniɛn kun mɔ ɔ fi akan ɔ ni tano aniɛn mu be awlobo...","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-05","url":"https:\/\/incubator.m.wikimedia.org\/wiki\/Wp\/bci\/Wunklel%C9%9B","date":"2022-01-22T09:12:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-05\/segments\/1642320303779.65\/warc\/CC-MAIN-20220122073422-20220122103422-00154.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9720321298,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9720321297645569, \"bam_Latn_score\": 0.015006638132035732}","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.043,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.169,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.961,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min Be ukali Dimitri naan w'a kaci i mɛn dilɛ wafa'n. Siɛn'n ɔ di aklunjuɛ. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ndɛ uflɛ wie mun Biblu'n maan sran'm be kaci Nzuɛn nin aeliɛ mun Fɔundi nin aklunjuɛ Ninnge nga Zoova i Lalofuɛ'm be yo be'n Ninnge wie mɔ be kwla yo ɔ fɛ ekun'n SRAN'M BE UKALƐ Bisuafuɛ'n w'a yo sran kpa Donaldi dili bisua laa. Wafa nga Biblu'n nun like suanlɛ'n ukɛli i naan w'a si Ɲanmiɛn naan w'a kaci i nzuɛn'n naan ɔ nin i yi b'a tran klanman'n, ɔ yiyi nun. FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min Wawle Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502015502\/univ\/art\/502015502_univ_sqr_xl.jpg ijwcl ndɛ tre 15","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/sran-be-wun-nd%C9%9B-mun\/biblu-kaci-sran\/m%C9%9Bn-dil%C9%9B-wafa-yoli-i-t%C9%9B\/","date":"2022-05-25T02:22:04Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662577757.82\/warc\/CC-MAIN-20220524233716-20220525023716-00150.warc.gz","language":"bci","language_score":1.00000453,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.000004529953003}","num_words":156,"character_repetition_ratio":0.156,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? ?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? Nian wafa nga e kle sran'm be Biblu'n nun like mɔ e demɛn i ti sika'n. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ninnge wie mɔ be kwla yo ɔ fɛ ekun'n KOSAN NGA SRAN'M BE TA BE USA'N ?Ngue yɛle Biblu'n nun like mɔ Zoova i Lalofuɛ'm be nin sran'm be suan'n? A kwla fa Biblu'n nga a klo'n naan Zoova i Lalofuɛ kun w'a kle ɔ like. Ɔ osufuɛ mun nin ɔ janvuɛ'm be kwla tran like suanlɛ'n i bo wie. Be deman sika. E SU NDƐ Se e naan e wa nian ɔ osu A nin Zoova i Lalofuɛ mun amun koko Biblu'n nun ndɛ kun su yalɛ, annzɛ kunndɛ kɛ á sí be su ndɛ kpa. AƝIA MUN ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? Ɔ bɔbɔ ko nian lɔ naan w'a wun i. FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran ?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? E SU NDƐ ?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? Wawle ?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502014311\/univ\/art\/502014311_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/se-e-wa-nian-%C9%94-osu\/video-biblu-nun-like-suanl%C9%9B\/","date":"2022-05-22T20:11:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662546071.13\/warc\/CC-MAIN-20220522190453-20220522220453-00779.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":219,"character_repetition_ratio":0.177,"word_repetition_ratio":0.048,"special_characters_ratio":0.295,"stopwords_ratio":0.393,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Aolia nun ninnge mun I kwlaa Ɲanmiɛn Biblu'n Zezi Aolia nun ninnge mun Nguan nin Wie'n Ɲrɛnnɛn wunlɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ'n nin i sulɛ Ninnge yolɛ wafa BO I BO NGA SU Ndɛ cinnjin kpa mun Uflɛuflɛ'n Laa kpa liɛ'n Ɲanmiɛn su ?Ngue yɛle Zerizalɛmun uflɛ'n? ?Ngue yɛ klɔ ngunmin kun sɔ'n ti'n, a kwla ɲɛn i-ɔ?","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/like-nga-biblu-kle\/Kosan\/aolia-nun-ninnge-su-nd%C9%9B\/","date":"2022-05-29T11:45:30Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662644142.66\/warc\/CC-MAIN-20220529103854-20220529133854-00252.warc.gz","language":"bci","language_score":1.000009656,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000096559524536}","num_words":56,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.25,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? Ɔ bɔbɔ ko nian lɔ naan w'a wun i. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie You May Also Like E SU NDƐ Zoova i Lalofuɛ'm be asɔnun aɲia mun Kunndɛ lika nga e yo e aɲia mun, ɔ nin wafa nga e su Ɲanmiɛn'n. E SU NDƐ ?Wafa sɛ yɛ e kle sran'm be Biblu'n nun like ɔ? Asiɛ wunmuan'n su'n sran'm be si kɛ Zoova i Lalofuɛ'm be nin sran'm be suan Biblu'n nun like naan be demɛn i ti sika.Nian wafa be yo i sɔ'n. FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? AƝIA MUN ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? Wawle ?Ngue yɛ be yo i Ɲanmiɛn Sielɛ Sua'n nun lɔ ɔ? https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502014315\/univ\/art\/502014315_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-21","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/a%C9%B2ia-mun\/video-%C9%B2anmi%C9%9Bn-siel%C9%9B-sua\/","date":"2022-05-19T20:04:25Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-21\/segments\/1652662529658.48\/warc\/CC-MAIN-20220519172853-20220519202853-00667.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.152,"word_repetition_ratio":0.065,"special_characters_ratio":0.294,"stopwords_ratio":0.488,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"3 \"Klɛ ndɛ yɛ'n ko man Sadi lɔ asɔnun'n i anzi'n: Sran ng'ɔ le Ɲanmiɛn wawɛ nso mun nin nzraama nso mun'n, i ndɛ m'ɔ kan'n yɛ: 'N si ninnge nga a yo be'n mun. Yɛ n si kɛ sran'm be kɛn i kɛ ɔ ɲin o su, kusu nn w'a wu. 2 I sɔ'n ti'n, maan ɔ ɲin tran su, kpɛkun yo maan ninnge nga be kali lɛ mɔ be su wu'n be ɲan fanngan. Afin n wunnin kɛ junman nga a dili be min Ɲanmiɛn'n i ɲrun'n, w'a guaman be bo. 3 I sɔ'n ti'n, maan ɔ wla kpɛn like nga be fa mannin wɔ'n nin ndɛ nga a tili'n, be su. Yo be nuan su like titi naan kaci wɔ akunndan'n. Sanngɛ sɛ w'a tinngeman'n, ń tó wɔ lɔ, ń bá kɛ awiefuɛ sa. Yɛ a siman dɔ nga i su yɛ ń tó wɔ lɔ'n mlɔnmlɔn. 4 \"'Sanngɛ sran wie'm be o Sadi lɔ'n, b'a yoman be tralɛ'n i fiɛn. Sran sɔ'm bé wá wlá tralɛ ufue, yɛ be nin min bé nánti, afin be nin i sɔ'n fata. 5 Ɔ maan sran ng'ɔ kwla'n, bé wlɛ́ i tralɛ ufue, kpɛkun n su nunnunmɛn i dunman'n nguan fluwa'n nun. Sanngɛ min Si nin i anzi'm be ɲrun'n, ń sé kɛ n si i.* 6 Sran ng'ɔ si fa sie'n, maan ɔ tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ'n kan kle asɔnun mun'n.' 7 \"Klɛ ndɛ yɛ'n ko man Filadɛlfi lɔ asɔnun'n i anzi'n: Sran ng'ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ'n, m'ɔ ti nanwlɛfuɛ'n, mɔ Davidi i lakle'n wo i sa nun'n, mɔ kɛ ɔ tike anuan'n sran fi kwlá ɲinman'n, mɔ kusu kɛ ɔ ɲin'n, sran fi kwlá tikeman'n, i ndɛ m'ɔ kan'n yɛ: 8 'N si ninnge nga a yo be'n mun. Nian! N tikeli anuan kun n mannin wɔ. Sran fi kwlá ɲinman. N si ekun kɛ a le fanngan kan naan a fali min nuan ndɛ'n su naan w'a kpɔciman min. 9 Nian! Satan i sran mɔ be waan be ti Zuifu kusu nn be timan Zuifu'n, mɔ be bua ato'n, ń yó maan bé bá yɛ bé wá kóto ɔ bo. Asa ekun'n, ń yó maan bé sí kɛ n kloli wɔ. 10 Kɛ n seli ɔ kɛ a jran kekle'n, a fali su titi.* I sɔ'n ti'n, n kusu blɛ nga bé wá sá be kwlaa nga be o mɛn'n nun'n bé nían'n, ń sásá wɔ. 11 N su kan min wun n ba. Tra like ng'ɔ o ɔ sa nun'n i kekle kpa naan sran fi w'a deman ɔ famiɛn kle'n ɔ sa nun. 12 \"'Sran ng'ɔ kwla'n, ń fɛ́ i ń yó min Ɲanmiɛn i sua'n i nun kofiaja. Ɔ su finman lɔ fiteman mlɔnmlɔn. Ń klɛ́ min Ɲanmiɛn'n i dunman'n sran sɔ'n i wun. Yɛ ń klɛ́ min Ɲanmiɛn'n i klɔ'n i dunman mɔ yɛle Zerizalɛmun uflɛ m'ɔ fin min Ɲanmiɛn bɔbɔ wun lɔ jra'n, sran sɔ'n i wun wie. Asa ekun'n, ń klɛ́ min dunman uflɛ'n sran sɔ'n i wun ekun. 13 Sran ng'ɔ si fa sie'n, maan ɔ tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ'n kan kle asɔnun mun'n.' 14 \"Klɛ ndɛ yɛ'n ko man Laodise lɔ asɔnun'n i anzi'n: Sran nga be flɛ i Maan ɔ yo sɔ'n, m'ɔ ti lalofuɛ mɔ w'a kpɔciman Ɲanmiɛn le'n, mɔ kusu ɔ ti nanwlɛfuɛ'n, m'ɔ ti ninnge nga Ɲanmiɛn yili be'n be nun klikli'n, i ndɛ m'ɔ kan'n yɛ: 15 'N si ninnge nga a yo be'n mun. Yɛ n si kɛ a jɔman, kusu a loman. Sɛ ɔ ti kɛ a jɔ annzɛ a lo'n, nn ɔ́ yó min fɛ. 16 Sanngɛ kɛ mɔ a jɔman mɔ kusu a loman'n, mɔ a ti mlɛnmlɛn'n ti'n, ń má fí ɔ gúa wɔ ase. 17 A se kɛ, \"N ti aɲanbeunfuɛ, yɛ min aɲanbeun ninnge'm be sɔnnin.\" Sanngɛ a siman kɛ a ti ɲrɛnnɛnfuɛ naan a yo annvɔ, naan a ti yalɛfuɛ, naan a ti aɲinsifuɛ, naan ɔ wun ti kplɛn. 18 I sɔ'n ti'n, ń kán klé ɔ kɛ a to sika ɔkwlɛ nga be fa sin be yili i nun fiɛn'n wie min sa nun, naan w'a yo aɲanbeunfuɛ. To tralɛ ufue fa wla ɔ wun, naan sran'm b'a wunman kɛ ɔ wun ti kplɛn naan ɔ ɲin w'a guaman ase. Yɛ to be ɲinma ya ayre naan fa gua ɔ ɲinma'n su naan w'a wun ase kpa. 19 \"'Be kwlaa nga n klo be'n n ijɔ be, kpɛkun n tu be fɔ. I sɔ'n ti'n, yo juejuefuɛ, yɛ kaci ɔ akunndan'n. 20 Nian! N jin anuan'n i sin n su bobo. Sran kwlaa ng'ɔ ti min nɛn'n, m'ɔ tike anuan'n, ń wlú i sua'n nun. Kpɛkun e nin i é dí nnɔsua nun aliɛ'n likawlɛ. 21 Sran ng'ɔ kwla'n, ń mɛ́n i atin maan e nin i é trán ase min famiɛn bia'n su, kɛ nga n kwlali mɔ min nin min Si e trannin ase i famiɛn bia'n su'n sa. 22 Sran ng'ɔ si fa sie'n, maan ɔ tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ'n kan kle asɔnun mun'n.'\"\nJa ngua lɛ nzɔliɛ mun\n^ Glɛki nun'n, be se kɛ \"n si i dunman.\"\n^ Annzɛ \"n jrannin kekle. Ɔ kusu a niannin su a jrannin kekle wie.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-33","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/bi12\/fluwa-mun\/Sa-Nglo-Yil%C9%9B\/3\/","date":"2022-08-11T14:39:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-33\/segments\/1659882571472.69\/warc\/CC-MAIN-20220811133823-20220811163823-00766.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":841,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.325,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"5\nJésus i Nyanmien nde kanle ôka'n su\n1Ke Jésus wuun swran kpanngban so mun'n, o fuu ôka kun su. Ke o traan asé'n, i sonnzonfue'm bé be i wun le, 2ye o bôô bé liké kléle'n bôo, o sé bé ke:\nSwran'm bé awlen su nzué guale\n(Luc 6:20-23)\n3Bé nga bé si ke bé di Nyanmien ninngé'm bé yale'n, bé lie su ti yé, afin Nyanmien men'n nun ninngé kpakpa'm bé ti bé lie!\n4Bé nga bé wla a bô'n, bé lie su ti yé, afin Nyanmien wa fonvo bé!\n5Bé nga bé ti weteefue'n, bé lie su ti yé, afin men'n o wa yô bé lie!\n6Bé nga bé kônvi so Nyanmien klun sa yôle'n ke awé nin nzué wé kun swran sa'n, bé lie su ti yé, afin bé klun wa dyo!\n7Be nga bé si aunnvue'n, bé lie su ti yé, afin Nyanmien wa si bé aunnvue!\n8Bé nga sa te fi nu'an bé awlen'n nun'n, bé lie su ti yé, afin bé wa wun Nyanmien!\n9Bé nga bé ti nda siésiéfue'n, bé lie su ti yé, afin Nyanmien wa fle bé i mma mun! 10Bé nga bé klé bé yale Nyanmien klun sa yôle'n ti'n, bé lie su ti yé, afin Nyanmien nen'n nun ninngé kpakpa'm bé ti bé lie!\n11Ke béh keh amun nzôwa, bo béh kléh amun yale, bo béh tonh amun suen tete'n kwlaa n dunman nun'n, amun lie su ti yé, 12yele ke amun mô'n o wa yô dan nyanmien su lo. I so'n ti, man amun klun dyo, man amun wun blibli amun. Afin laa ke bé kléé Nyanmien nuan idyofue'm bé yale soo, i sin nan ba wu amun.\nNdyin nin kannin\n(Marc 9:50; Luc 14:34-35)\n13Amun ye an ti ke ndyin sa men'n nuon. ?Sannge se ndyin'n i ta'n kpo'n, nzu ye béh fah yô nan wa yô fe ékuon? O yô'a sa fi yé kun, san blô ke béh yih io, ye swran'm béh tiatiah su. 14Amun ye an ti ke kannin sa men'n nuon. Klo b'o ô ôka su'n, o fiaman. 15Kusu bé soman kannin siémen se bô, sannge bé fa sié liké su nglô, nan o kpadya bé kwlaa nga bé ô sua lo'n bé nyrun. 16I kunngba nion, anh yô ke kannin sa swran'm bé nyrun, man bé wun amun nyôlie kpa'n nan bé manman amun Si b'o ô nyanmien su lo'n.\nMmla'n i nun yiyile\n17Nanh an bu i ke m baa moïse mmla'n nin Nyanmien nuan idyofue'm bé nde'n bé su nunnunle, bé nun yiyile ye m balio. 18Afin nanwle, bé su nunnunman mmla'n i nun fluwa mma kaan kun annze i nun nde kaan kun lélé san ke nglô'n nin asie'n bé nu'an le kun'n. Sen i kwlaa so'n oh kpenh su. 19I so'n ti swran ng'o ton mmla i nun kun, kannze i nun kan kpafue'n bobo'n, nan o klé swran mun ke bé yô i kunngba so'n, o wa yô bé bo Nyanmien sié bé'n, bé nun kaan kpa, sannge swran ng'o fa bé su, nan o klé swran mun ke bé fa su'n, o wa yô bé bo Nyanmien sié bé'n bé nun swran dan. 20Afin nh kanh klé amun ke, se amun nzuen'n wa yô'a kpa a tra'a mmla kléfue nin Pharisifue'm (*f4*) bé lie'n, an su yô'a men nga Nyanmien sié'n i nunfue mlonmlon.\nYa'n i su nde\n21An tii i ke bé kan kléé laafue mun ke: «Nanh kun swran». Se swran kun kun swran'n, béh feh ko dyole difue'm bé dyasu. 22Sannge n lie'n, nh nh kanh klé amun ke, swran kwlaa ng'o fe i niaan wun ya [ngben'n], béh feh ko dyole difue'm bé dyasu. Ye swran ng'o kpe i niaan nzôwa'n, béh feh ko dyole difue dandan'm bé dyasu. Swran ng'o sé i niaan ke: Sinnglinfue'n, béh feh ko nyrennen lika'n i sin'n nun lo. 23I so'n ti, se ah fah liké wié kô man Nyanmien'n, bo a dyu i sowle le, nan o wla kpen su ke o wun nde ô o niaan wié klun'n, 24yatyi liké so'n le, anh kô siésié amun afien ka, i sin bla'a fo o liké so'n man. 25Ke a nin a sanmanfue'n an te ô atin'n nun'n, anh siésié nde so'n wetee su ndende nan wa fa'a o a ma'an dyole difue'n, nen i kusu wa fa'a o a wla'a sôndya'n sa nun, nan wa wla'a o bisua'n ti. 26Nanwle, a su fi'an lo fitéman, lélé san a wié i kale'n kwlaa tua, bablu kun bo su kaman.\nBian nin bla kunndele i su nde\n27An tii i ke bé séé ke: «Nanh kunnde bla o yi bô annze bian o wun bô.» 28Sannge n lie'n, nh kanh klé amun ke, swran kwlaa ng'o wun bla kun b'o bu i kunndele akunndan'n, wuun wa kunnde bla so'n. 29Se o nyinma fama'n man a sa te'n, tu yi blô mmua. O flunman ke o wunnen'n i lika kun di le, tra ke Nyanmien fo o wunmuan'n ti nyrennen lika'n nun'n. 30Se o sa fama'n man a yô sa te'n, kpe ti blô mmua. O flunman ke o wunnen'n i lika kun di le, tra ke o wunmuan'n wo nyrennen lika'n nun'n.\nBé wun yrale'n i su nde\n(Matt 19:9; Marc 10:11-12; Luc 16:18)\n31Bé keen ékun ke: «Swran kwlaa ng'o yre i yi'n, mon o men i fluwa b'o klé ke wa yre.» 32Sannge n lie'n, nh kanh klé amun ke, swran kwlaa ng'o yre i yi se nanh bian kunndele ti'n, o man bla so'n oh yôh bla b'o kunnde bian i wun bô, ye swran ng'o dya bla bo ba yre'n, wuun wa kunnde swrani.\nNda tale'n i su nde\n33An tii i ékun ke bé kan kléé laafue mun ke: «Nanh ta nda ngben, sannge nda nga a ta é Min Nyanmien'n, yô» 34Sannge n lie'n, nh kanh klé amun ke, nanh an ta swran fi nda mlonmlon, nanh an fle nyanmien su lo'n bé di, afin o ti Nyanmien Kpli'n i bia. 35Ye nanh an fle asie'n bé di, afin o ti Nyanmien Kpli'n i dya takatakawle, annze Jérusalem, afin o ti Famien Dan'n i klo. 36Ye nanh ta o bobo wun nda, afin a kwla yô'a o ti ndre kun ufué annze blé. 37Se an sé ke, iyô'n, mon o ka su, ye se an sé ke, tyetye'n, mon a ka su, afin nde nga bé kan gua su'n o fin Klunwifue'n.\nKlunngbo tule'n i su nde\n(Luc 6:29-30)\n38An tii i ke bé séé ke: «Se swran bô o nyinma'n, bô i lie'n sié i ôsu, se swran tu o dyé'n, tu i lie'n sié i ôsu.» 39Sannge n lie'n, nh kanh klé amun ke, se swran yô o te'n, nanh yô i wié, se swran kpatyi o fuka fama'n su'n, katyi be'n kusu men. 40Se swran wié sanman o, nan i waan oh déh o trale'n, fo o kôndrô'n nannan su men. 41Se swran wié mian o ke a sunmen lika kilo kun'n, sunmen dyu kilo nnyon. 42Swran ng'o sre o liké'n fa men, ye swran ng'o klô ke o fe liké o sa nun'n, nanh katyi o sin sii.\nBé kpofue'n i klôle\n(Luc 6:27-28, 32-36)\n43An tii i ke bé séé ke: «Klô o wiéngu,» ye kpo o kpofue. 44Sannge n lie'n, nh kanh klé amun ke, anh klô amun kpofue mun, ye [bé nga bé wua amun amuen'n, anh yra bé nguan. Bé nga bé kpo amun'n, anh yô bé kpa,] ye [bé nga bé yô amun tete] bo bé klé amun yale'n, anh sre Nyanmien ke o nian bé su. 45I so'n nun amun wa yô amun Si b'o ô nyanmien su lo'n i mma mun, afin o bô wia'n man bé bo bé ti te'n nin bé bo bé ti kpa'n, ye o to nzué'n man nanwlefue nin bé bo bé ti'a nanwlefue'n. 46?Afin se an klô amun klôfue'm bé ngunmin'n, nzu liké ye amunh nyenh io? ?Guabô sika défue mun bobo bé klô'a bé klôfue mun? 47?Se an yô amun niaan'm bé ngunmin bé liké'n, wuun nzu liké dan ye amuan yôo? ?Bé bo bé ti'a Juif'n bobo bé yô'a bé niaan'm bé liké 48I so'n ti, anh yô swran kpa ke amun Si b'o ô nyanmien su lo'n ti kpa'n sa.","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.bible.com\/bible\/1643\/mat.5.blnt74","date":"2022-09-25T23:24:13Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030334620.49\/warc\/CC-MAIN-20220925225000-20220926015000-00373.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000097752,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000097751617432}","num_words":1370,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.305,"stopwords_ratio":0.211,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"VIDEO MƆ BE YO I KƐ DESƐN YILƐ SA'N ?Klolɛ'n i kpafuɛ'n niɔn? ?Klolɛ'n i kpafuɛ'n niɔn? Nian ngbaciɛ ng'ɔ o be konvi m'ɔ o sran su'n nin klolɛ'n i kpafuɛ'n be afiɛn'n. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ndɛ uflɛ wie mun E nin sran mun e nantilɛ Fɔundi nin aklunjuɛ Soman bolɛ Aja'n nin Awlobo Video mɔ be yo i kɛ desɛn yilɛ sa'n Gbanflɛn nin talua mun FA SIE I FLUWA SU Fa man sran Fa man sran ?Klolɛ'n i kpafuɛ'n niɔn? VIDEO MƆ BE YO I KƐ DESƐN YILƐ SA'N ?Klolɛ'n i kpafuɛ'n niɔn? Wawle ?Klolɛ'n i kpafuɛ'n niɔn? https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/502016211\/univ\/art\/502016211_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/like-nga-biblu-kle\/gbanfl%C9%9Bn-nin-talua-mun\/video-des%C9%9Bn\/klol%C9%9B-kpafu%C9%9B-ni%C9%94n\/","date":"2022-09-28T17:13:57Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030335257.60\/warc\/CC-MAIN-20220928145118-20220928175118-00544.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000094175,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000094175338745}","num_words":111,"character_repetition_ratio":0.173,"word_repetition_ratio":0.078,"special_characters_ratio":0.286,"stopwords_ratio":0.324,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"2 Min wa, sɛ a fa min ndɛ'm be su'n,sɛ a fa min mmla mun sie ɔ klun kpa'n,+ 2 yɛle kɛ sɛ a fa ɔ su sie i ngwlɛlɛ'n i nuan bo'n,+sɛ a tike ɔ awlɛn'n naan a suan ninnge'm be wlɛ wunlɛ'n,+ 3 asa ekun'n, sɛ a kpan flɛ ngwlɛlɛ'n,+yɛ sɛ a man ɔ nɛn'n su srɛ sa wlɛ wunlɛ'n,+ 4 sɛ a kunndɛ i titi kɛ be fa kunndɛ sika'n sa'n,+yɛ sɛ a kunndɛ i lelele kɛ be fa kunndɛ ninnge kpakpa nga be ti fiawa'n sa'n,+ 5 á wún like nga be flɛ i Zoova i srolɛ'n i wlɛ,+yɛ á kwlá sí Ɲanmiɛn.+ 6 Afin Zoova bɔbɔ yɛ ɔ man ngwlɛlɛ'n niɔn.+Sa silɛ'n nin sa wlɛ wunlɛ'n be fin i nuan fite. 7 Ngwlɛlɛ ng'ɔ yo sa ye'n, ɔ yia su kpa fa sie sran kpa mun.Be nga be nanti seiin'n, ɔ sasa be kɛ ɲrɛn sa.+ 8 Ɔ nian be nga be yo sa i nuan su'n be atin'm be su,yɛ ɔ́ sɛ́sɛ́ i sufuɛ kpa'm be atin'n.+ 9 Á wún sa ng'ɔ ti kpa'n, nin ng'ɔ ti su'n, nin ng'ɔ ti sɛsɛ'n be wlɛ,á wún ajalɛ ng'ɔ ti kpa'n i wlɛ.+ 10 Kɛ ngwlɛlɛ'n ko wlu ɔ awlɛn'n nun'n,+mɔ sa silɛ'n ko yo ɔ fɛ'n,+ 11 akunndan bulɛ'n wánían ɔ su,+yɛ sa wlɛ wunlɛ'n sásá ɔ, 12 ɔ́ dé ɔ naan w'a faman atin tɛ su,naan w'a suman sran ng'ɔ kan ndɛ tɛtɛ'n i su,+ 13 naan w'a suman be nga be yaci atin kpa'n i lɛmɔ be ko fa atin tɛ'n be su,+ 14 naan w'a suman be nga sa tɛ yolɛ'n yo be fɛ'n,mɔ klunwi ayeliɛ'n nin sa tɛtɛ'n yɛ ɔ ti be aklunjɔɛ like'n be su, 15 i sɔfuɛ'm be atin'm be ti blibliwa,gblɛ yɛ be fa yo sa kwlaa-ɔ. 16 Ɔ́ dé ɔ bla ng'ɔ tranman diin'n* i sa nun,a su faman bla ng'ɔ ti bian kunndɛfuɛ'n* i nuan nun ndɛ nɛnkɛnnɛnkɛn'n* su,+ 17 i sɔ bla'n, ɔ yaci i talua nun bian'n,*+yɛ i wla fi i Ɲanmiɛn'n i aenguɛ'n su. 18 Afin i sua'n jra kɔ wie'ni sin,yɛ i atin'm be kɔ be nga b'a wu mɔ be kwlá yoman like fi kun'n be sin.+ 19 Be nga be nin i san nun'n,* be nun wie fi su sɛmɛni sin,be nun wie fi su wunman nguan atin'm be kun.+ 20 I sɔ'n ti'n, fa sran kpa'm be atin'n su,yɛ ka be nga be nanti seiin'n be atin'm be su,+ 21 afin sran ndɛnmanfuɛ'm be ngunmin yɛ bé trán asiɛ'n su-ɔ,yɛ be nga be kwlá saciman be wun'n* yɛ bé ká su-ɔ.+ 22 Sanngɛ klunwifuɛ'm be liɛ'n, bé núnnún beasiɛ'n su,+yɛ gblɛfuɛ'm be liɛ'n, bé tú be asiɛ'n su.+\nJa ngua lɛ nzɔliɛ mun\n^ Ebr., \"bla nga a simɛn i'n.\" Ɔ ti weiin kɛ bla nga i nzuɛn'n ti'n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w'a ti nun'n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.\n^ Ebr., \"aofuɛ'n.\" Ɔ ti weiin kɛ bla nga i nzuɛn'n ti'n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w'a ti nun'n i ndɛ yɛ be kan-ɔn.\n^ Annzɛ \"bian flɛlɛ ndɛ mun.\"\n^ Ebr., \"i janvuɛ m'ɔ nin i be ti koko nɲa nun-ɔn ɔ timan'n.\"\n^ Ebr., \"Be nga be kɔ i sin'n.\"\n^ Annzɛ \"be yaciman seiin nantilɛ'n.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2022-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/%C6%9Danndra-Mun\/2\/","date":"2022-10-01T14:34:52Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2022-40\/segments\/1664030336674.94\/warc\/CC-MAIN-20221001132802-20221001162802-00347.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":514,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.326,"stopwords_ratio":0.399,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Sa kpa'n nin sa tɛ'n be su mmla ng'ɔ o Biblu'n nun'n, e te kwla te di su andɛ?\nSran kpanngban, ɔ nin be nga be waan be ti Klisifuɛ bɔbɔ'n, be waan bian nin bla nna'n nin aja'n be su mmla nga be o Biblu'n nun'n, be kwlá diman su kun. I sɔ'n ti'n, asɔnun wie'm be kacili sa kpa'n nin sa tɛ'n be su ndɛ nga be kle sran mun'n naan andɛ sran'm b'a kwla di su. ?Sa kpa'n nin sa tɛ'n be su mmla ng'ɔ o Biblu'n nun'n, e te kwla te di su andɛ? Ɛɛn. Maan e nian sa nga ti yɛ e se sɔ'n.\nSa kpa'n nin sa tɛ'n i su mmla nga Ɲanmiɛn kpɛli'n, klɔ sran'm be miɛn i wun\nƝanmiɛn yili klɔ sran mun kɛ be fa atin ng'ɔ kle be'n su. Biblu'n se kɛ: \"Klɔ sran m'ɔ su nanti'n, nɛ́n i bɔbɔ yɛ ɔ fata kɛ ɔ kle i ja'n i atin-ɔn.\" (Zeremin 10:23) Kannzɛ bɔbɔ Ɲanmiɛn Zoova a mannin e atin kɛ e fa e klunklo ajalɛ'n, sanngɛ w'a manman e atin kɛ e bɔbɔ e kle like ng'ɔ ti kpa'n nin ng'ɔ ti tɛ'n. I sɔ'n ti'n, ɔ kunndɛ kɛ e kpɛ e ɲin i wun lɔ naan ɔ kle e atin.—Ɲanndra Mun 3:5.\nBiblu'n nun yɛ Ɲanmiɛn i mmla'm be o-ɔ. Maan e nian sa nɲɔn nga ti yɛ mmla sɔ'm be ti kpa dan'n.\nƝanmiɛn yɛ ɔ yili e-ɔ. (Jue Mun 100:3) Kɛ mɔ Ɲanmiɛn Zoova yɛ ɔ yili e'n ti'n, ɔ si like trele nga e miɛn i wun naan y'a yo juejue'n, y'a di aklunjɔɛ'n naan e wla w'a gua ase'n. Asa'n, sɛ e nantiman i mmla'm be su'n, wafa nga i bo'n gúa mán e'n, ɔ si i. (Galasifuɛ Mun 6:7) Ng'ɔ ti cinnjin kpa ekun'n yɛle kɛ Zoova kunndɛ kɛ e liɛ yo ye. I sɔ'n ti'n, Biblu'n waan Ɲanmiɛn 'kle e like e bɔbɔ e kpa yolɛ ti, ɔ kle e atin ng'ɔ fata kɛ e fa su'n.'—Ezai 48:17.\nNinnge nga e awlɛn o su'n be kwla laka e. Sran kpanngban be bu i kɛ ninnge nga be awlɛn o su'n be kwla uka be naan b'a si like ng'ɔ ti kpa'n nin ng'ɔ ti tɛ'n. Sanngɛ Biblu'n se kɛ: \"Klɔ sran'n i awlɛn'n i gblɛ liɛ'n, ɔ tra like kwlakwla, yɛ ɔ ti tɛ dan.\" (Zeremin 17:9) Sɛ Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ'n tinngɛman e awlɛn'n, e awlɛn'n fá e kɔ́ atin tɛ su. Ɔ maan i sin'n ɔ́ yó e nsisɔ.—Ɲanndra Mun 28:26; Akunndanfuɛ'n 10:2.\n?Sɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be ɲin kpa sa kpa'n nin sa tɛ'n i su ndɛ nga Biblu'n kan'n su'n, ɔ ti su?\nCɛcɛ! Biblu'n kle e Ɲanmiɛn i su ndɛ nanwlɛ'n ɔ nin wafa ng'ɔ kunndɛ kɛ e nanti'n. (1 Korɛntifuɛ Mun 6:9-11; Galasifuɛ Mun 5:19-23) Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ sran'm be si ninnge sɔ mun. (1 Timote 2:3, 4) I sɔ'n ti'n, ɔ fata kɛ be nga be kan Ɲanmiɛn ndɛ'n be fa ndɛ nga Biblu'n kan'n be kle sran mun.—Titi 1:7-9.\nBe nga be kunndɛman kɛ bé nánti Biblu'n nun mmla'm be su'n, be kɔ Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be sin. Afin be liɛ'n 'bé kán ndɛ ng'ɔ́ yó be su nun fɛ'n klé be.' (2 Timote 4:3) Sanngɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n wla i sɔfuɛ'm be su nun kpa kɛ: \"Be nga be se kɛ sa kpa'n ti sa tɛ naan sa tɛ'n ti sa kpa'n, be yako!\" (Ezai 5:20) I sɔ'n kle weiin kɛ Ɲanmiɛn wá tú Ɲanmiɛn sulɛ wafa'm be su kpɛnngbɛn'm be fɔ. Afin be kanman like nga Ɲanmiɛn waan ɔ ti kpa annzɛ ɔ ti tɛ'n i weinwein be kleman sran mun.\n?Biblu'n man e atin kɛ e di e wiengu'm be jɔlɛ?\nCɛcɛ. Be nga be kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ be wun'n, be nian Zezi Klisi i ajalɛ'n su yɛ be nanti ndɛ ng'ɔ kannin'n su. I kusu seli i sɔnnzɔnfuɛ'm be kɛ nán be di be wiengu'm be jɔlɛ. Sanngɛ maan be klo sran yɛ be bu sran kwlaa i sran.—Matie 5:43, 44; 7:1.\nƆ fata kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ'm be nanti Ɲanmiɛn i mmla'm be su be mɛn dilɛ'n nun. Sanngɛ kusu ɔ fata kɛ be wun i wlɛ kɛ sran kun le atin yo like ng'ɔ klo'n. (Matie 10:14) Zezi w'a manman i sɔnnzɔnfuɛ'm be atin kɛ be sin politiki annzɛ like uflɛ i lika be mianmian sran mun kɛ be nanti Ɲanmiɛn i mmla'm be su.—Zan 17:14, 16; 18:36.\n?Sɛ e nanti Ɲanmiɛn i mmla'm be su'n i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?\nBe nga be mian be ɲin be nanti sa kpa'n nin sa tɛ'n i su mmla nga Ɲanmiɛn mannin'n su'n, bé ɲɛ́n i su ye dɔ nga su ɔ nin e ɲrun lɔ. (Jue Mun 19:8, 11) Ye sɔ mun wie yɛ:\nBé dí aklunjɔɛ kpa trá laa'n.—Ɲanndra Mun 29:6.\nBe nin Ɲanmiɛn be afiɛn mántán.—Ɲanndra Mun 3:32.\nƝanmiɛn úka be blɛ kekle nun.—Ɲanndra Mun 11:8.\na Zoova ti Ɲanmiɛn i dunman. Ɔ o Biblu'n nun.—Jue Mun 83:18.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/nd%C9%9B-akpasua\/nd%C9%9B-wie-mun-ekun\/sa-kpa-t%C9%9B\/","date":"2023-03-23T07:28:03Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296945030.59\/warc\/CC-MAIN-20230323065609-20230323095609-00391.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":809,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.451,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Ɲanmiɛn srɛlɛ\nWhy Pray?\n?Ɲanmiɛn tie e srɛlɛ'n?\nBiblu'n kle kɛ kɛ e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ng'ɔ nin i fata sa'n, ɔ sie i su e nuan bo.\nWafa nga e kwla srɛ Ɲanmiɛn'n\n?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn naan w'a ti-ɔ?\nE kwla srɛ Ɲanmiɛn lika kwlaa nin blɛ kwlaa nun. Kɛ é srɛ́ Zoova'n e kwla man e nɛn'n su annzɛ e kan ndɛ'n e klun lɔ. Zezi kleli e ndɛ nga e kwla kan'n.\nMaan e srɛ Ɲanmiɛn titi naan i klun jɔ e wun\n?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn naan w'a ti naan w'a yra e su-ɔ?\n?Zezi yɛ ɔ fata kɛ e srɛ i ɔ?\nJesus himself answers the question.\n?Ɔ fata kɛ e srɛ be nga be flɛ be sɛsɛfuɛ mun?\nKanngan nun naan si sran nga Biblu'n waan e srɛ i'n.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/like-nga-biblu-kle\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-su-lafil%C9%9B\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-sr%C9%9Bl%C9%9B\/","date":"2023-03-26T19:28:23Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296946445.46\/warc\/CC-MAIN-20230326173112-20230326203112-00242.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":146,"character_repetition_ratio":0.136,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.28,"stopwords_ratio":0.466,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Daniɛli 4:1-37\n-\nFamiɛn Nebikadnezaa wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ sie nglo'n nin asiɛ'n niɔn (1-3)\n-\nFamiɛn'n wunnin waka kun laliɛ nun (4-18)\n-\nDaniɛli tuli laliɛ'n i bo (19-27)\n-\nLaliɛ'n i su kpɛnlɛ klikli'n (28-36)\n-\nFamiɛn'n boli fia lele blɛ nso (32, 33)\n-\n-\nFamiɛn'n manmannin Ɲanmiɛn m'ɔ o nglo lɔ'n (37)\n4 \"Ndɛ nga famiɛn Nebikadnezaa kan kle sran'm be kwlaa, nin nvlenvle mun ɔ nin aniɛn wafawafa kwlaa nga be o asiɛ wunmuan'n su'n yɛ: Maan amun wun jɔ amun fɔuun! 2 Sa kekleekle nin abonuan sa nga Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n ɔ yo mannin min'n, min waan ń bó su ń klé amun. 3 Sa kekleekle ng'ɔ yo be'n be ti dandan, yɛ i abonuan sa'm be yo sro. I famiɛn diwlɛ'n ti famiɛn diwlɛ kun m'ɔ o lɛ tititi-ɔ. Yɛ kɛ i famiɛn dilɛ'n wo lɛ'n yɛ ɔ wo-ɔ.+ 4 \"N bɔbɔ Nebikadnezaa, n wo min awlo wa diin, yɛ n di alaje kpa min famiɛn sua'n nun. 5 N cɛnnin laliɛ kun m'ɔ kunnin min srɛ kpa-ɔ. Kɛ n la min bɛ'n su lɛ'n, ninnge nga n wunnin be'n, be kunnin min srɛ dan.+ 6 I sɔ'n ti'n, n toli Babilɔnin sa sifuɛ'm be kwlaa be ngaliɛ naan be bla min ɲrun wa, naan be wa tu laliɛ nga n cɛnnin'n i bo kle min.+ 7 \"Kɛ ɔ yoli sɔ'n, atrɛ yifuɛ mun, nin wunnzue yifuɛ mun, nin Kaldefuɛ mun* nin nzraama kannganfuɛ'm+ be bali. Kɛ n kannin laliɛ nga n cɛnnin'n n kleli be'n, b'a kwlá tumɛn i bo b'a kleman min.+ 8 Kasiɛn su'n, Daniɛli mɔ be fali min ɲanmiɛn'n i dunman+ Bɛltesazaa+ be tɔnnin i'n, mɔ aolia nun sran'm be wawɛ'n wo i su'n+ ɔ bali. N kannin laliɛ'n n kleli i. N seli i kɛ: 9 \"'Bɛltesazaa, wɔ mɔ a ti atrɛ yifuɛ'm be su kpɛn'n,+ n si kpa kɛ aolia nun sran'm be wawɛ'n wo ɔ su.+ Yɛ nvialiɛ nun sa ba kun sa nunman lɛ m'ɔ ti kekle man wɔ-ɔ.+ I sɔ'n ti'n, ninnge nga n wunnin be min laliɛ'n nun'n, yiyi be nun kle min, yɛ tu be bo kle min. 10 \"'Kɛ n la min bɛ'n su lɛ'n, n wunnin ninnge wie mun. N wunnin waka kun,+ ɔ jin asiɛ'n i afiɛn sɛsɛsɛ. Yɛ ɔ jin lɛ sa kpandangblanwun.+ 11 Waka'n yoli fleiin kpa, yɛ ɔ yoli dan kpa. I ti'n toli ɲanmiɛn'n. Ɔ maan be nga be o asiɛ'n i tiwatiwa'm be su'n be ɲin tɛ i. 12 I nɲa'm be ti klanman kpa. Yɛ ɔ suli mma kpanngban kpa. Ɔ maan i su mma mun yɛ like kwlaa di-ɔ. I fɔnvɔ'n bo yɛ blo nnɛn'm be fia-ɔ. Yɛ i sama'm be su yɛ anunman'm be la-ɔ. Yɛ i sran-o, i nnɛn-o, be kwlaa be di i su mma. 13 \"'Kɛ n la min bɛ'n su lɛ mɔ n wunnin ninnge sɔ mun'n, n wunnin gladi difuɛ kun, aolia nun sran-ɔn, ɔ fin ɲanmiɛn su lɔ ɔ su jra.+ 14 Ɔ kpannin kekle kpa kɛ: \"Amun bu waka'n,+ amun kpɛkpɛ i sama mun. Amun yo maan i nɲa'm be gua. Yɛ amun sanndi i su mma'm be nun. Maan nnɛn'm be jaso i bo lɛ be wɔ, yɛ maan anunman'm be jaso i sama'm be su. 15 Sanngɛ i bo'n nin i bo olui'm be liɛ'n, amun yaci be asiɛ'n nun lɛ, blo lɔ ijre'm be afiɛn. Kpɛkun amun fa blalɛ nin aaba be ci i. Maan bɔlɛ ufue m'ɔ fin nglo lɔ'n, ɔ luɛ i pɔtɔɔ, yɛ maan ɔ nin nnɛn'm be tran blo lɔ.+ 16 Maan i awlɛn'n kaci. Nán maan ɔ yo klɔ sran awlɛn kun, sanngɛ maan ɔ yo nnɛn awlɛn. Kpɛkun maan ɔ ka sɔ lele naan blɛ nso+ sin.+ 17 Jɔlɛ sɔ'n gladi difuɛ mun yɛ be boli i jɔ-ɔ,+ aolia nun sran mun yɛ be boli jɔlɛ sɔ mɔ be dili'n i jɔ-ɔ. I liɛ'n, sran nga be ɲin o su'n bé sí kɛ Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n yɛ ɔ sie klɔ sran'm be famiɛn diwlɛ'n niɔn,+ naan sran kwlaa ng'ɔ klo kɛ ɔ́ fá mɛ́n i'n, ɔ fa mɛn i. Yɛ sran ng'ɔ leman ɲrun bɔbɔ'n, ɔ fa famiɛn dilɛ'n wlɛ i sa nun.\" 18 \"'Laliɛ nga min bɔbɔ Nebikadnezaa mɔ n ti famiɛn'n n cɛnnin'n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Bɛltesazaa, tu i bo kle min siɛn'n, afin min famiɛn diwlɛ'n nun sa sifuɛ'm be kwlaa b'a kwlá tumɛn i bo b'a kleman min.+ Sanngɛ ɔ liɛ'n a kwla yo sɔ. Afin aolia nun sran'm be wawɛ'n wo ɔ su.' 19 \"Kɛ ɔ yoli sɔ'n, Daniɛli mɔ be flɛ i kɛ Bɛltesazaa'n,+ i nuan boli i wun ɔ cɛli kan, yɛ srɛ kunnin i kpa. \"Famiɛn'n seli kɛ: 'Bɛltesazaa, nán maan laliɛ mɔ n cɛnnin'n ɔ nin i bo tulɛ'n be kun wɔ srɛ.' \"Bɛltesazaa tɛli i su kɛ: 'Min min, maan laliɛ'n yo be nga be fa be ɲin ci wɔ'n be liɛ, yɛ maan i bo'n ɔ yo ɔ kpɔfuɛ'm be liɛ. 20 \"'Waka nga a wunnin i m'ɔ yoli fleiin'n, kpɛkun ɔ yoli dan, mɔ i ti'n toli ɲanmiɛn'n, mɔ be ɲin tɛ i asiɛ'n i lika kwlaa'n,+ 21 mɔ i su nɲa'm be ti klanman kpa'n, m'ɔ su mma kpanngban kpa'n, mɔ like kwlaa di i su mma'n, mɔ i bo yɛ blo nnɛn'm be ko fia'n, mɔ i sama'm be su yɛ anunman'm be la'n,+ 22 nannan, waka sɔ'n yɛle wɔ. Afin w'a ɲin lele, yɛ w'a ɲan wunmiɛn. Yɛ ɲinlɛ mɔ a ɲinnin lele'n ti'n, ɔ ti'n w'a to ɲanmiɛn'n.+ Yɛ ɔ sielɛ'n kɔ lele ju asiɛ'n i awieliɛ lɔ.+ 23 \"'Kpɛkun nannan, a wunnin gladi difuɛ kun. Ɔ ti aolia nun sran.+ Ɔ fin ɲanmiɛn su lɔ ɔ su jra. Yɛ ɔ seli kɛ: \"Amun bu waka'n, yɛ amun saci i. Sanngɛ i bo'n nin i olui'm be liɛ'n, amun yaci be lɛ maan be ka be osu'n nun lɛ. Yɛ amun fa blalɛ nin aaba be ci i. Maan bɔlɛ ufue ng'ɔ fin nglo lɔ'n ɔ luɛ i pɔtɔɔ, yɛ maan ɔ nin blo nnɛn'm be tran lele maan blɛ nso sin.\"+ 24 Nannan, laliɛ nga a cɛnnin'n, i bo'n yɛ. Ajalɛ nga Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n ɔ fali, mɔ i nuan su like wá jú famiɛn m'ɔ ti min min'n i su'n yɛ. 25 Bé fúan wɔ klɔ sran'm be afiɛn, yɛ a nin blo nnɛn mun yɛ bé kó trán-ɔn. Bé mán wɔ ijre naan a di i kɛ nannin sa. Bɔlɛ ufue ng'ɔ fin nglo lɔ'n ɔ́ lúa wɔ pɔtɔɔ,+ yɛ á ká sɔ lele blɛ nso+ sín.+ Ɔ́ yó sɔ lele saan w'a wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n yɛ ɔ sie klɔ sran'm be famiɛn diwlɛ'n niɔn, naan sran ng'ɔ klo kɛ ɔ́ fá mɛ́n i'n yɛ ɔ fa mɛn i-ɔ.+ 26 \"'Sanngɛ kɛ mɔ be seli kɛ be yaci waka'n i bo'n nin i bo olui'm be lɛ'n ti'n,+ kɛ a ko wun i wlɛ kɛ ɲanmiɛn m'ɔ la nglo lɔ plaii'n yɛ ɔ o like kwlaa ti su'n, bé fá ɔ famiɛn diwlɛ'n bé wlá ɔ sa nun ekun. 27 I sɔ'n ti'n, nannan, yaci, fa min afɔtuɛ'n su. Yaci ɔ klunwi ayeliɛ'n naan yo sa ng'ɔ ti kpa'n. Yaci sa tɛtɛ'm be yolɛ naan si yalɛfuɛ'm be aunnvɔɛ. Sɛ a yo sɔ'n, atrɛkpa'n, ye nga a di'n ɔ́ cɛ́ kan ekun.'\"+ 28 Sa kwlaa sɔ'm be tɔli Famiɛn Nebikadnezaa su. 29 Kɛ anglo blu-nin-nɲɔn (12) sinnin'n, cɛn kun mɔ famiɛn'n wlánwlán famiɛn sua ng'ɔ o Babilɔnin lɔ'n i ti su lɔ'n, 30 ɔ seli kɛ: \"?Nán Babilɔnin Klɔ Dan'n mɔ n fali min wunmiɛn nin min kwlalɛ'n n fa kplɛnnin i kɛ famiɛn sua sa'n, naan ń fá yí min aɲrunɲan'n i nglo'n yɛ ɔ o yɛ?\" 31 Famiɛn'n i nuan te o ndɛ'n su, kpɛkun be tili sran kun nɛn ɲanmiɛn su lɔ, ɔ seli kɛ: \"Famiɛn Nebikadnezaa, sie ɔ su: 'B'a de famiɛn dilɛ'n ɔ sa nun.'+ 32 Yɛ bé kán ɔ bo klɔ sran'm be afiɛn. A nin blo nnɛn mun yɛ bé trán-ɔn. Yɛ bé mán ɔ ijre naan a di i kɛ nannin'm be sa. Á ká sɔ lele blɛ nso. Á ká sɔ lele saan w'a wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n yɛ ɔ sie klɔ sran'm be famiɛn diwlɛ'n niɔn, naan sran kwlaa ng'ɔ klo kɛ ɔ́ fá mɛ́n i'n yɛ ɔ fa mɛn i-ɔ.'\"+ 33 Be ja nun lɛ'n, Nebikadnezaa i su ndɛ sɔ'n kpɛnnin su. Be kɛnnin i bo klɔ sran'm be afiɛn, yɛ ɔ ko dili ijre kɛ nannin mun sa. Bɔlɛ ufue ng'ɔ fin nglo lɔ'n, ɔ luɛli i pɔtɔɔ. I timuɛn'n fuli lele, ɔ yoli kɛ anunman ɲin wie i ndrɛ'n sa. Yɛ i sa bui mun nin i ja bui'm be yoli kɛ anunman'm be ja bui mun sa.+ 34 \"Kɛ blɛ sɔ'n wieli'n,+ min bɔbɔ Nebikadnezaa, n niannin ɲanmiɛn su lɔ siin. Kpɛkun min ngwlɛlɛ'n ɔ sɛli i sin i osu'n nun. Ɔ maan n manmannin Ɲanmiɛn m'ɔ o Like Kwlaa Ti Su'n. Yɛ n yili Sran m'ɔ o lɛ titi'n i ayɛ, yɛ n mɛnmɛnnin i. Afin i famiɛn dilɛ liɛ'n, ɔ ti famiɛn dilɛ kun m'ɔ o lɛ tititi-ɔ. Yɛ i famiɛn dilɛ'n trán lɛ tititi.+ 35 Asiɛ'n sufuɛ'm be kwlaa be timan like fi i ɲrun. Yɛ like ng'ɔ klo kɛ ɔ́ fá yó ɲanmiɛn su lɔ sonja mun'n, ɔ nin asiɛ'n sufuɛ mun'n yɛ ɔ fa yo be-ɔ. Yɛ sran fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun.*+ Sran fi kwlá usɛmɛn i kɛ: '?Ngue ti yɛ a yoli sɔ-ɔ?'+ 36 \"Kɛ ɔ yoli sɔ'n, min ngwlɛlɛ'n sɛli i sin i osu'n nun. Yɛ be fali famiɛn dilɛ'n nin aɲrunɲan'n be mannin min ekun.+ Min sran dandan mun nin min sran nga be le ɲrun'n, be kpli yɛ be ba min wun wunlɛ-ɔ. N yoli famiɛn ekun, yɛ aɲrunɲan nga n ma ɲɛnnin i'n, ɔ yoli dan trali laa liɛ'n. 37 \"Siɛn'n, min bɔbɔ Nebikadnezaa, ń mánmán Famiɛn ng'ɔ o nglo lɔ'n.+ Ń yí i ayɛ, yɛ ń kɛ́n i wun ndɛ kpa. Afin sa kwlaa ng'ɔ yo be'n be ti nanwlɛ, yɛ like kwlaa ng'ɔ yo'n ti su.+ Afin be nga be tu be wun'n ɔ kwla gua be ɲin ase.\"+\nJa ngua lɛ nzɔliɛ mun\n^ Yɛle kɛ, be junman nga be di'n yɛle wunnzue yilɛ nin nzraama'm be kannganlɛ'n.\n^ Annzɛ \"sran fi kwlá trɛmɛn i sa.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-14","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/Dani%C9%9Bli\/4\/","date":"2023-03-25T00:00:15Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-14\/segments\/1679296945289.9\/warc\/CC-MAIN-20230324211121-20230325001121-00116.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":2,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1694,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.308,"stopwords_ratio":0.339,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo kɛ e klo e wiengu-ɔ?\nKɛ mɔ e kwlakwla e ti Adan i mma mun'n ti'n, e kwla se kɛ e kwlaa e ti awlobo kunngba nunfuɛ. Ɔ fata kɛ awlobo kun nunfuɛ'm be klo be wiengu yɛ be bu be wiengu sran. Sanngɛ andɛ'n nɛ́n i sɔ yɛ e wun i-ɔ. E Si Ɲanmiɛn kusu i klun jɔmɛn i sɔ'n su.\nSRAN KLOLƐ'N I SU NDƐ NGA ƝANMIƐN NDƐ'N KAN'N\n\"Ɔ fata kɛ sran kun klo i wiengu kɛ ɔ fa klo i bɔbɔ i wun'n sa.\"—SAUN YOLƐ 19:18.\n\"Amun klo amun kpɔfuɛ mun titi.\" —MATIE 5:44.\n?KƐ BE SE KƐ MAAN E KLO E WIENGU'N I BO'N YƐLE BENIN?\nMaan e fa e ɲin e sie i ndɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 13:4-7 kɛn i klolɛ'n su'n i su.\n\"Sran ng'ɔ klo sran'n, ɔ trɛ i awlɛn, kpɛkun ɔ yo sran ye.\"\nMaan e bu ndɛ nga i akunndan: ?Kɛ e yo like tɛ wie mɔ e wiengu'm be tra be awlɛn e wun mɔ be yo e ye, kpɛkun be faman e wun ya'n, wafa sɛ yɛ e wun yo e-ɔ?\n\"Sran ng'ɔ klo sran'n, i ɲin bloman sran like su.\"\nMaan e bu ndɛ nga i akunndan: ?Kɛ e wiengu'm be kle kɛ be lafiman e su mɔ be ɲin blo e wun'n, wafa sɛ yɛ e wun yo e-ɔ?\nSran ng'ɔ klo sran'n \"ɔ bumɛn i ngunmin i wun akunndan.\"\nMaan e bu ndɛ nga i akunndan: ?Kɛ e kan ndɛ mɔ e wiengu'm be sie be su e nuan bo kpɛkun be seman kɛ saan fii e di be ndɛ liɛ nga be kan'n su'n, wafa sɛ yɛ e wun yo e-ɔ?\n\"Sran ng'ɔ klo sran'n, ɔ faman sa siemɛn i klun.\"\nMaan e bu ndɛ nga i akunndan: Ɲanmiɛn yaci be nga be yo sa tɛ mɔ be kaci be nzuɛn'n, be wun sa'n cɛ be. I nuan Ndɛ'n se kɛ: \"Ɔ kaman sran i ijɔlɛ'n su sa tititi. Ɔ faman ya siemɛn i klun.\" (Jue Mun 103:9) Kɛ e yo sran kun i sa m'ɔ yaci cɛ e'n, i sɔ'n yo e fɛ. I sɔ'n ti'n, e kusu sɛ be yo e sa'n, ɔ fata kɛ e yaci e cɛ.—Jue Mun 86:5.\n\"Sran ng'ɔ klo sran'n, sa tɛ yolɛ'n yomɛn i fɛ.\"\nMaan e bu ndɛ nga i akunndan: Sɛ kekle o e su'n, e kunndɛman kɛ i sɔ'n ti'n e wiengu'm be klun jɔ. I wafa kunngba'n sɛ e wiengu'm be su fɛ'n, kannzɛ be yoli e sa bɔbɔ'n, ɔ fataman kɛ fɛlɛ mɔ be su fɛ'n ti'n e di aklunjuɛ.\nSɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn yra e su'n, ɔ fata kɛ e klo sran'm be kwlakwla. Nán e fa e ɲin e sie i be afuɛ'n, nin be finwlɛ'n, nin asɔnun nga be kɔ nun'n, be su. Ninnge nga e kwla yo fa kle kɛ e klo e wiengu mun'n, be nun kun yɛle kɛ maan e ti be wun ɲanman nun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/periodiki-mun\/sasafu%C9%9B-tranwl%C9%9B-no3-afu%C9%9B-2020-s%C9%9Bptanblu-%C9%94kt%C9%94blu\/klo-e-wiengu-mun\/","date":"2023-05-29T19:38:38Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224644907.31\/warc\/CC-MAIN-20230529173312-20230529203312-00062.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":494,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.315,"stopwords_ratio":0.476,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Ɛstɛɛ 5:1-14\n5 I cɛn nsan su'n,+ Ɛstɛɛ wlɛli i famiɛn bla tralɛ mun, yɛ ɔ ko jrannin famiɛn sua'n i awlo klun kaan'n nun lɛ, famiɛn'n i sua'n i ɲrun lɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn famiɛn'n ti i famiɛn bia'n su, famiɛn sua'n nun lɔ, anuan'n i ɲrun ndɛnman su lɛ. 2 Kɛ famiɛn'n wunnin i yi* Ɛstɛɛ m'ɔ jin awlo klun lɛ'n cɛ'n, i klun jɔli i wun. Famiɛn'n tinngɛli i sika ɔkwlɛ kpɔnman m'ɔ o i sa nun'n Ɛstɛɛ i ɲrun.+ I sin'n, Ɛstɛɛ wunngeli i wun lɔ, yɛ ɔ kannin sika ɔkwlɛ kpɔnman'n i ti'n niɔn. 3 Famiɛn'n usɛli i kɛ: \"?Min yi Ɛstɛɛ, ngue sa-ɔ? ?Ngue yɛ a kunndɛ kɛ n yo man wɔ-ɔ? Sɛ a kunndɛ kɛ n bu min famiɛn diwlɛ'n nun nɲɔn naan n fɛ i bue kun n man wɔ bɔbɔ'n, ń fá mán wɔ.\" 4 Ɛstɛɛ tɛli i su kɛ: \"Sɛ ɔ ti famiɛn'n i klun su'n, maan famiɛn'n nin Aman+ be bla andɛ naan be wa di aliɛ nga n tɔn n sieli famiɛn'n.\" 5 Famiɛn'n seli i sran mun kɛ: \"Amun ko se Aman kɛ ɔ bla icra'n, kɛ nga Ɛstɛɛ fa kannin'n sa.\" Ɔ maan famiɛn'n nin Aman be ɔli aliɛ nga Ɛstɛɛ tɔnnin'n i dilɛ. 6 Kɛ be wieli like di mɔ bé nɔ́n duvɛn'n, famiɛn'n seli Ɛstɛɛ kɛ: \"?Ngue yɛ a kunndɛ kɛ n yo man wɔ-ɔ? Kan kle min, ń yó mán wɔ. ?Ngue yɛ a kunndɛ kɛ á srɛ́ min-ɔn? Sɛ a kunndɛ kɛ n bu min famiɛn diwlɛ'n nun nɲɔn naan n fɛ i bue kun n man wɔ bɔbɔ'n, ń fá mán wɔ!\"+ 7 Ɛstɛɛ tɛli su kɛ: \"Like nga min waan a yo man min'n yɛle kɛ, 8 sɛ famiɛn'n i klun jɔ min wun'n, yɛ sɛ famiɛn'n kunndɛ kɛ ɔ́ yó like nga min waan ɔ yo man min'n, naan ɔ́ fá like nga ń srɛ́ i'n mán min'n, maan ainman'n famiɛn'n nin Aman be bla be wa di aliɛ nga ń tɔ́n mán be'n. Kpɛkun ń kán ndɛ sɔ'n ń klé famiɛn'n ainman.\" 9 Cɛn sɔ'n nun'n, kɛ Aman fín famiɛn'n i awlo'n nun fíte'n, i klun ti jɔwa dan kpa. Sanngɛ kɛ ɔ wunnin Maadose famiɛn'n i anuan'n nun lɛ m'ɔ wunnin kɛ ɔ jasoman yɛ ɔ usuman'n, i awlɛn kpɛli i klun Maadose ti.+ 10 Sanngɛ Aman trɛli i awlɛn, yɛ ɔ ɔli i awlo. I sin'n, ɔ sunmannin sran kɛ be ko flɛ i janvuɛ mun, nin i yi Zerɛsi.+ 11 Aman fɛli i aɲrunɲan'n nin ba kpanngban m'ɔ le i'n dili i nuan.+ Kpɛkun wafa nga famiɛn'n mɛnnin i sasu m'ɔ fɛli i sieli i sran dandan mun ɔ nin i sufuɛ'm be kwlaa be ti su'n, ɔ fa dili i nuan wie.+ 12 Aman kan guali su kɛ: \"I kpa bɔbɔ'n, min kunngba cɛ yɛ famiɛn'n i yi Ɛstɛɛ yiali min kɛ e nin famiɛn'n e ko di aliɛ ng'ɔ tɔnnin'n niɔn.+ Asa ekun'n ɔ yiali min kɛ ainman'n e nin famiɛn'n e bla.+ 13 Sanngɛ nanwlɛ, kɛ n wun Zifu bian Maadose famiɛn'n i anuan'n i ɲrun lɛ'n, n kwlá diman ninnge kwlaa sɔ'm be su aklunjɔɛ.\" 14 Ɔ maan i yi Zerɛsi nin i janvuɛ'm be seli i kɛ: \"Maan be kplan waka kun mɔ i tɛnndɛn nun'n ti kude ablenun'n (50).* Kpɛkun ainman nglɛmun'n se famiɛn'n kɛ be sende Maadose waka sɔ'n su.+ I sin'n, a nin famiɛn'n amun wɔ ko di like, naan di aklunjɔɛ.\" Ndɛ sɔ'n yoli Aman i fɛ, ɔ maan ɔ yoli maan be kplannin waka'n.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/%C6%90st%C9%9B%C9%9B\/5\/","date":"2023-06-05T16:17:36Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224652149.61\/warc\/CC-MAIN-20230605153700-20230605183700-00656.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":575,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.064,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.308,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"LIKE SUANLƐ 18\nAɲia'm be bo'n, maan e wla e wiengu'm be fanngan\n\"Maan e wiengu ndɛ lo e, [...] maan e wla e wiengu fanngan.\"—EBR. 10:24, 25.\nJUE 88 Kle min wɔ atin'n\nI SU FITILƐ a\n1. ?Ngue ti yɛ e tɛ kosan'm be su aɲia'm be bo-ɔ?\n?NGUE ti yɛ e tran aɲia'm be bo-ɔ? Like cinnjin kpa nga ti yɛ e tran aɲia'm be bo'n yɛle kɛ e kunndɛ kɛ é mánmán Zoova. (Jue. 26:12; 111:1) Asa'n, e kunndɛ kɛ é wlá e wiengu'm be fanngan blɛ kekle nga nun. (1 Tes. 5:11) Kɛ e man e sa'n su mɔ e tɛ kosan kun su'n, i lɛ nun yɛ e kwla yo ninnge nɲɔn sɔ mun-ɔn.\n2. ?Kɛ é yó aɲia'n, blɛ benin nun yɛ e kwla tɛ kosan'm be su-ɔ?\n2 Lemɔcuɛ kwlaa nun'n, e aɲia'm be bo'n be man e atin kɛ e tɛ kosan su. I wie yɛle kɛ Fue cɛn annzɛ Mɔnnɛn cɛn'n, kɛ é súan Sasafuɛ Tranwlɛ'n nun like'n, e kwla tɛ kosan'm be su. Asa'n, kɛ é yó lemɔcuɛ afiɛn'n nun aɲia'n, e kwla tɛ kosan'm be su wie. Ɔ kwla yo Ninnge kpakpa mɔ be o Ɲanmiɛn Ndɛ'n nun'n, annzɛ Asɔnun'n i Biblu'n nun like suanlɛ'n, annzɛ junman uflɛ mɔ i dilɛ'n nun'n be usa nzrafuɛ'm be kosan'n.\n3. (1) ?Kɛ e waan é tɛ́ kosan su'n, sa benin mun yɛ be kwla kle e yalɛ-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng'ɔ o Ebre Mun 10:24, 25 nun'n kwla uka e-ɔ?\n3 E kwlakwla e kunndɛ kɛ é mánmán Zoova yɛ é wlá e wiengu'm be fanngan. Sanngɛ kɛ e waan é tɛ́ kosan su aɲia'm be bo'n, sa wie'm be kwla kle e yalɛ. I wie yɛle kɛ wie liɛ'n srɛ kun e. Wie liɛ'n, e kunndɛ kɛ é tɛ́ kosan kpanngban su, sanngɛ be faman ijɔlɛ'n be wlaman e nuan kpɛ sunman. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y'a jran sa sɔ'm be ɲrun kekle-ɔ? Kɛ akoto Pɔlu klɛ́ Ebre'm be fluwa'n ɔ tɛli kosan sɔ'n su. Kɛ ɔ́ kán aɲia'n i cinnjin m'ɔ ti'n i ndɛ'n, ɔ seli kɛ ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie i \"e wiengu fanngan\" wlalɛ'n su. (An kanngan Ebre Mun 10:24, 25 nun.) Sɛ e wun i wlɛ kɛ kannzɛ bɔbɔ ndɛ nga e kan'n ti kpe kan naan sanngɛ ɔ kwla wla sran fanngan'n, kosan su tɛlɛ'n su kunman e srɛ dan. Kusu sɛ y'a kwlá tɛman kosan su kpɛ sunman'n e klun jɔ́. Afin e wiengu'm be kwla tɛli kosan'm be su wie.—1 Piɛ. 3:8.\n4. ?Ninnge nsan benin yɛ é wá kán be ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?\n4 Like suanlɛ nga nun'n, é wá kán like nsan be ndɛ. I klikli'n, é wá kán wafa nga e kwla wla e wiengu'm be fanngan sɛ e o asɔnun bo kun mɔ i nunfuɛ'm b'a sɔnman'n nun'n i ndɛ. I nɲɔn su'n, é wá kán wafa nga e kwla wla e wiengu'm be fanngan sɛ e o asɔnun bo kun mɔ i nunfuɛ'm be sɔnnin'n nun'n i ndɛ. I nsan su'n, kɛ é tɛ́ kosan'm be su'n ndɛ nga e kwla kan naan w'a wla e wiengu fanngan'n, é wá wún i.\nKƐ E O ASƆNUN BO KUN MƆ I NUNFUƐ'M B'A SƆNMAN'N NUN'N\n5. ?Kɛ be nga be ba aɲia'n i bo'n b'a sɔnman'n, wafa sɛ yɛ e kwla wla e wiengu fanngan-ɔn?\n5 Asɔnun bo nga i nunfuɛ'm b'a sɔnman'n be nun'n, be nga be man be sa'n su be tɛ kosan'm be su'n b'a sɔnman. Ɔ maan wie liɛ'n, ɔ fata kɛ aniaan ng'ɔ tinngɛ aɲia'n, ɔ minndɛ lele naan sran kun mɛn i sa'n su. Kɛ ɔ ti sɔ'n, ɔ kwla yo kɛ aɲia'n su cɛ naan ɔ wlaman fanngan sa. ?I lɛ nun'n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? Ɔ fata kɛ e mian e ɲin e man e sa'n su tikatika. I liɛ'n i sɔ́ wlá e wiengu'm be fanngan kɛ be man be sa'n su tikatika wie.\n6-7. ?Ngue yɛ e kwla yo naan kɛ é tɛ́ kosan su'n srɛ w'a kunman e-ɔ?\n6 Atrɛkpa'n, kɛ e waan é tɛ́ kosan'm be su'n, e klun titi e dan. I sɔ'n sa'n ju sran kpanngban be su wie. Ɔ nin i sɔ'n ngba'n, e kwla yo ninnge wie mun naan kɛ é tɛ́ kosan su'n e klun w'a titiman e naan y'a kwla wla aniaan'm be fanngan. ?Ngue yɛ e kwla yo-ɔ?\n7 Sasafuɛ Tranwlɛ'n wie'm be nun'n, be kleli e ajalɛ wie mɔ e kwla nian su naan e klun w'a titiman e-ɔ. b I wie yɛle kɛ maan e siesie e wun kpa. (Ɲan. 21:5) Sɛ e wun fluwa'n i nun ndɛ'n i wlɛ kpa'n, kɛ é tɛ́ kosan'm be su'n e wun kpája e. Asa'n, maan e tɛ kosan su kpe kan. (Ɲan. 15:23; 17:27) Sɛ ndɛ nga e waan é kán'n timan tɛnndɛn'n, e klun su titiman e dan. Sɛ ndɛ nga e waan é kán'n ti ndɛ ɲanman kun annzɛ nɲɔn cɛ'n, aniaan'm bé wún i wlɛ ndɛndɛ trá ndɛ ng'ɔ ti tɛnndɛn'n. Asa ekun'n, nán maan e se kɛ é kánngan ndɛ nga be klɛli'n nun é gúɛ i lɔ. Sanngɛ maan e tɛ su kɛ nga e bɔbɔ e fa wunnin i wlɛ'n sa. I liɛ'n, é klé kɛ e siesieli e wun kpa.\n8. ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu e ɲin mɔ e mian e tɛ kosan su'n niɔn?\n8 ?Sɛ e nian ajalɛ sɔ'm be su naan ɔ nin i sɔ'n ngba'n, kɛ ɔ ko yo naan y'a tɛ kosan kun annzɛ nɲɔn bɔbɔ su'n e klun te titi e'n nin? Nán e wla fi su kɛ kɛ e mian e ɲin e yo e liɛ nga e kwlɛ i yo'n, Zoova i klun jɔ. (Lik. 21:1-4) Ɔ seman e kɛ saan fii e yo like nga e kwlá yoman'n. (Fip. 4:5) Maan e fa e ɲin e sie i like nga e kwla yo'n su. Yɛ maan e bu wafa nga e kwla yo like sɔ'n i akunndan. Kpɛkun e srɛ Zoova kɛ ɔ uka e naan srɛ w'a kunman e. I bo bolɛ'n nun'n, e kwla srɛ i kɛ ɔ uka e naan e tɛ kosan kun su kpe kan.\nKƐ E O ASƆNUN BO KUN MƆ I NUNFUƐ'M BE SƆNNIN'N NUN'N\n9. ?Ngue ti yɛ kɛ e o asɔnun bo kun mɔ i nunfuɛ'm be sɔnnin'n nun'n, kosan su tɛlɛ'n kwla yo kekle-ɔ?\n9 Sɛ e o asɔnun bo kun mɔ i nunfuɛ'm be sɔnnin'n nun'n, ɔ ju wie'n kɛ ɔ ko yo naan y'a tɛ kosan kunngba su bɔbɔ'n ɔ kwla yo kekle. Atrɛkpa'n, aniaan kpanngban be man be sa'n su ti'n, kɛ e man e sa su'n be faman ijɔlɛ'n be wlaman e nuan kpɛ sunman. I wie yɛle aniaan bla kun m'ɔ suan Daniɛli i liɛ'n. Ɔ klo kosan'm be su tɛlɛ kpa. c Afin ɔ se i wun kɛ i sɔ'n wo Ɲanmiɛn sulɛ'n nun wie, naan ɔ ti i wiengu'm be fanngan wlalɛ wie. Asa'n, i waan kɛ ɔ tɛ kosan'm be su'n, i sɔ'n yo maan ɔ lafi Biblu'n nun ndɛ'n su kpa ekun. Sanngɛ kɛ ɔ ɔli asɔnun bo kun mɔ i nunfuɛ'm be sɔnnin nun'n, w'a kwlá tɛman kosan kpanngban su kun. Wie liɛ bɔbɔ'n, lele mɔ aɲia'n fá wíe'n ɔ mɛn i sa'n su lele ngbɛn. Aniaan bla'n seli kɛ: \"I sɔ'n yoli min ya dan. Ɔ yoli min kɛ min like kpa kun w'a fi min sa sa. Kɛ mɔ sa sɔ'n juli kpɛ sunman ti'n, n ma usali min wun sɛ aniaan'm be ɲinfu yɛ be yo min sɔ-o.\"\n10. ?É yó sɛ naan y'a kwla tɛ kosan su aɲia'm be bo?\n10 ?Ɔ wun w'a yo ɔ kɛ Daniɛli liɛ'n sa le? Sɛ ɔ ti sɔ'n, a kwla se ɔ wun kɛ sɛ a yaci ɔ sa'n su manlɛ naan a tie aɲia'n i bo ndɛ'm be ngbɛn'n, ɔ flunman. Sanngɛ nán yaci ɔ sa'n su manlɛ. ?I lɛ nun'n, ngue yɛ ɔ kwla uka-ɔ? Kɛ á síesíe ɔ wun awlo lɔ'n, sie kosan kpanngban mɔ a kwla tɛ be su'n be nzɔliɛ. Kpɛkun aɲia'n bo lɔ'n, sɛ a man ɔ sa'n su kosan kun su naan b'a tɛman ɔ su'n, man ɔ sa'n su kosan uflɛ su ekun. Asa'n, kɛ á síesíe Sasafuɛ Tranwlɛ'n, bu wafa nga ndɛ kpɔlɛ mun nin like suanlɛ'n i flɛlɛ'n be kɔ likawlɛ'n i akunndan. Sɛ a yo sɔ'n, lele mɔ aɲia'n fá wíe'n a kwla wun ndɛ kun mɔ a kwla kan-ɔn. Asa ekun'n, a kwla siesie ɔ wun naan w'a tɛ ndɛ kpɔlɛ nga be yiyi Biblu'n nun ndɛ nga be bo ti kploun kpa'n be nun'n, be kosan'n su. (1 Kor. 2:10) ?Ngue ti-ɔ? Afin kɛ e ko ju ndɛ kpɔlɛ sɔ'm be su'n, sran kpanngban be manman be sa'n su. ?Yɛ sɛ a nian ajalɛ kwlaa sɔ'm be su naan ɔ nin i sɔ'n ngba'n, a kwlá tɛman kosan wie fi su nin? I lɛ nun'n, ka naan aɲia kun w'a bo i bo'n, a kwla ko wun aɲia'n i tinngɛfuɛ'n i wun kpɛkun a se i kɛ kosan kun wo lɛ mɔ a kunndɛ kɛ á tɛ́ su-ɔ.\n11. ?Ngue yɛ Filipufuɛ Mun 2:4 wla e fanngan kɛ e yo-ɔ?\n11 An kanngan Filipufuɛ Mun 2:4 nun. Ɲanmiɛn maan akoto Pɔlu seli kɛ maan e wiengu'm be ninnge liɛ'm be ndɛ lo e wie. ?Wafa sɛ yɛ e kwla di ndɛ sɔ'n su aɲia'm be bo-ɔ? Wafa nga e kwla nanti su'n yɛle kɛ nán e wla fi su kɛ kɛ e sa'n, sran uflɛ kunndɛ kɛ ɔ́ tɛ́ kosan'm be su wie.\n12. ?Wafa nga e kwla wla e wiengu'm be fanngan kpa aɲia'm be bo'n, i kun yɛle benin? (An nian foto'n wie.)\n12 Maan e bu sa nga i akunndan e nian. ?Kɛ a nin ɔ janvuɛ mun amun kókó yalɛ'n, ɔ ngunmin a ijɔ sa trilili kpɛkun be ijɔman wie? E si kɛ nɛ́n i sɔ yɛ a yo-ɔ. A kunndɛ kɛ amun kwlakwla amun ijɔ. I wafa kunngba'n, aɲia'm be bo'n nán maan e ngunmin e ijɔ sa trilili. Sanngɛ maan e man sran uflɛ atin naan ɔ ijɔ wie. I kpa bɔbɔ'n, wafa nga e kwla wla e wiengu'm be fanngan kpa'n, yɛle kɛ maan e man be atin naan be kan wafa nga be lafi Ɲanmiɛn su'n, i ndɛ wie. (1 Kor. 10:24) Maan e nian wafa nga e kwla yo sɔ'n.\n13. ?Ngue yɛ e kwla yo naan sran kpanngban b'a kwla tɛ kosan'm be su-ɔ?\n13 Like nga e kwla yo'n i kun yɛle kɛ, kɛ é tɛ́ kosan su'n, maan ndɛ nga é kán'n yo kpe kan. I liɛ'n, sran uflɛ kwla tɛ kosan su wie. I sɔ yolɛ'n nun'n, ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn mun nin aniaan nga be ɲin w'a ti Ɲanmiɛn sulɛ'n nun'n be kle ajalɛ kpa. Kannzɛ e tɛ kosan su kpe kan bɔbɔ'n, sanngɛ nán e ngunmin e kan ndɛ cinnjin'm be ngba. Sɛ e ngunmin e yiyi ndɛ kpɔlɛ wunmuan'n nun'n, sran onga'm be su kwlá ijɔman wie. I wie yɛle kɛ ndɛ kpɔlɛ nga nun'n, be kannin ajalɛ nɲɔn mɔ e kwla nian su'n be ndɛ. Yɛle kɛ maan ndɛ nga é kán'n yo kpe kan yɛ nán e ngunmin e yiyi ndɛ'n i ngba'n nun. Ɔ maan sɛ wɔ yɛ be dun mmua be man ɔ atin kɛ a tɛ ndɛ kpɔlɛ nga i su kosan'n su'n, sɛ a mian ɔ ɲin bo ajalɛ kunngba cɛ su'n ɔ ti kpa.\n14. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y'a manman e sa'n su ngboko-ɔ? (An nian foto'n wie.)\n14 Nán maan e se kɛ ndɛ kpɔlɛ kwlaa su'n, é mán e sa'n su. Sɛ e man e sa'n su ngboko'n, aɲia'n i tinngɛfuɛ'n kwla bu i kɛ e su miɛn i kɛ ɔ fa ndɛ'n wla e nuan ekun, kusu nn sran uflɛ nin-a tɛman su wie. I sɔ'n kusu kwla bubu e wiengu'm be sa sin wie. Ɔ maan be su manman be sa'n su kun.—Aku. 3:7.\n15. (1) ?Sɛ e waan é tɛ́ kosan su naan b'a faman ijɔlɛ'n b'a manman e'n, ngue yɛ e kwla yo-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ aniaan ng'ɔ tinngɛ aɲia'n kwla kle kɛ sran'm be kwlakwla be ndɛ lo i-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ \" Kɛ á tínngɛ aɲia'n\" i nun.)\n15 Kɛ sran kpanngban be man be sa'n su'n, wie liɛ'n be su faman ndɛ'n be wlaman e nuan kpɛ sunman. Wie liɛ bɔbɔ'n, aniaan ng'ɔ tinngɛ aɲia'n su faman ijɔlɛ'n wlaman e nuan. I sɔ'n kwla bubu e sa sin, sanngɛ nán maan e fa yo ndɛ.—Aku. 7:9.\n16. ?Wafa sɛ yɛ e kwla wla be nga be tɛ kosan'm be su'n be fanngan-ɔn?\n16 Sɛ aɲia'm be bo'n, e kwlá tɛman kosan kpanngban su kɛ nga e fa klo'n sa'n, maan e sie e su aniaan'm be nuan bo kpa. Kpɛkun kɛ aɲia wie'n, maan e yo be mo. Ndɛ nga é kán'n, ɔ kwla wla be fanngan kɛ kosan wie yɛ e su tɛ su sa. (Ɲan. 10:21) I kpa bɔbɔ'n, e wiengu'm be mo yolɛ'n ti be fanngan wlalɛ wie.\nLIKE ULFƐ NGA E KWLA YO'N\n17. (1) ?Wafa sɛ yɛ siɛ nin niɛn'm be kwla uka be mma mun naan b'a siesie be wun kpa naan b'a tɛ kosan su-ɔ? (2) ?Kosan su tɛlɛ'n i su ajalɛ nnan benin yɛ video'n fa e ɲin sie su-ɔ? (An nian foto'n wie.)\n17 ?Ngue ekun yɛ e kwla yo fa wla e wiengu'm be fanngan aɲia'm be bo-ɔ? Sɛ e le ba'n, maan e uka be naan be siesie be wun naan be tɛ kosan nga be ti ba kanngan'm be liɛ wie'n be su. (Mat. 21:16) Ɔ ju wie'n, ndɛ nga be su yiyi nun'n timan bakan ndɛ. Ɔ kwla yo aja ndɛ annzɛ bian nin bla kunndɛlɛ sukusuku'n ndɛ. Kannzɛ ɔ ti sɔ bɔbɔ'n, sanngɛ ndɛ kpɔlɛ kun annzɛ nɲɔn be o lɛ mɔ ba kanngan'm be kwla tɛ be kosan'n su wie-ɔ. Asa'n, amun uka amun mma mun naan be wun sa nga ti yɛ be su manman be atin kɛ be tɛ kosan su blɛ kwlaa nun'n i wlɛ. I liɛ'n, sɛ ndɛ kpɔlɛ wie su'n, be man be sa'n su naan b'a seman be kɛ be tɛ kosan'n su'n, be su faman ya.—1 Tim. 6:18. d\n18. ?Kɛ é tɛ́ kosan'm be su'n, é yó sɛ naan sran'm b'a faman be ɲin b'a sieman e su? (Ɲanndra Mun 27:2)\n18 E tinuntinun e kwla siesie e wun e tɛ kosan'm be su. Kɛ e yo sɔ'n, ɔ manman Zoova yɛ ɔ wla e niaan Klisifuɛ'm be fanngan. (Ɲan. 25:11) Kannzɛ bɔbɔ ɔ ju wie'n kɛ é tɛ́ kosan su'n, e kwla kan e bɔbɔ e su ndɛ'n, sanngɛ maan e nian e wun su naan y'a yomɛn i sɔ ngboko. (An kanngan Ɲanndra Mun 27:2 nun; 2 Kor. 10:18) Maan e fa e ɲin e sie i Zoova nin i nuan Ndɛ'n ɔ nin i sufuɛ'm be su. (Ngl. 4:11) I yo, sɛ ndɛ kpɔlɛ wie i kosan'n se e kɛ e kan e klun ndɛ'n, e kwla yo sɔ. I kpa bɔbɔ'n, ndɛ kpɔlɛ nga i sin liɛ'n i kosan kun wá sé e kɛ e yo sɔ.\n19. (1) ?Sɛ e kle kɛ be kwlaa nga be ba aɲia'm be bo'n be ndɛ lo e'n, wafa sɛ yɛ i bo'n gúa-ɔ? (2) ?Kosan su tɛlɛ'n i wafa benin yɛ ɔ yo wɔ fɛ-ɔ?\n19 Kannzɛ bɔbɔ b'a kleman wafa trele ng'ɔ fata kɛ e tɛ kosan'm be su'n, sanngɛ e tinuntinun e kwla mian e ɲin naan wafa nga e tɛ kosan'm be su'n w'a wla e wiengu'm be fanngan. Ɔ ju wie'n, e kwla tɛ kosan kpanngban su. Ɔ ju wie kusu'n e kwlá tɛman kosan kpanngban su. Sanngɛ sɛ sran uflɛ tɛli kosan su'n, maan e klun jɔ. Kɛ aɲia'm be bo'n e kle kɛ e wiengu'm be ndɛ lo e'n e kwlakwla \"e wla e wun fanngan.\"—An kanngan Rɔmunfuɛ Mun 1:11, 12 nun.\nJUE 93 Yra e aɲia'm be su\na Kɛ e tɛ kosan'm be su aɲia'm be bo'n, i sɔ'n wla e wiengu'm be fanngan kpa. Sanngɛ kɛ sran wie'm be waan bé tɛ́ kosan'm be su'n, be klun titi be. Wie'm be kunndɛ kɛ bé tɛ́ kosan kpanngban su, sanngɛ be faman ijɔlɛ'n be wlaman be nuan kpɛ sunman. ?I kwlaa yoli-o, ngue yɛ é yó naan y'a kle kɛ e wiengu'm be ndɛ lo e naan y'a wla be fanngan-ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla tɛ kosan'm be su naan w'a wla e wiengu'm be fanngan kɛ be yo sa ng'ɔ ti kpa'n niɔn? Like suanlɛ nga nun'n, é wá yíyí nun.\nb Sɛ a kunndɛ kɛ á sí ndɛ'n nun kpa ekun'n, nian afuɛ 2019, Zanvie Sasafuɛ Tranwlɛ'n i bue 8-13 ɔ nin afuɛ 2003, Sɛptanblu 1 Sasafuɛ Tranwlɛ'n Blɔfuɛ nun liɛ'n i bue 19-22 be nun.\nc Be kacili sran'n i dunman'n.\nd An nian video nga be flɛ i kɛ Kaci Zoova i janvuɛ: Siesie ɔ wun naan tɛ kosan'm be su'n.\ne Nian afuɛ 2013, Zuie 15 Sasafuɛ Tranwlɛ'n i bue 32 ɔ nin afuɛ 2003, Sɛptanblu 1 Sasafuɛ Tranwlɛ'n i bue 21-22 be nun. Be o Blɔfuɛ nun.\nf FOTO'N I SU NDƐ'N: Aniaan kun i asɔnun'n nun'n, be sɔnnin kpa. Ɔ maan kɛ ɔ tɛli kosan kun su'n, ɔ jrannin kan naan sran uflɛ ijɔ wie.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-23","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/periodiki-mun\/afu%C9%9B-2023-avrili-sasafu%C9%9B-tranwl%C9%9B-like-suanl%C9%9B-li%C9%9B\/A%C9%B2iam-be-bon-maan-e-wla-e-wiengum-be-fanngan\/","date":"2023-06-10T04:06:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-23\/segments\/1685224656963.83\/warc\/CC-MAIN-20230610030340-20230610060340-00141.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":2819,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.314,"stopwords_ratio":0.372,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"B13 Klisifuɛ'm be ndɛ'n i trulɛ BO Ɛntɛnɛti su liɛ'n Fluwa su liɛ'n Ng'ɔ sinnin'n Ng'ɔ bɛ i sin'n Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Klisifuɛ'm be ndɛ'n i trulɛ ƝANMIƐN NDƐ'N—MƐN UFLƐ BIBLU'N Klisifuɛ'm be ndɛ'n i trulɛ Wawle Klisifuɛ'm be ndɛ'n i trulɛ https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001061100\/univ\/wpub\/1001061100_univ_sqr_xl.jpg nwt b. 2109","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/nd%C9%9B-ufl%C9%9B-wie-mun-b\/klisifu%C9%9B-be-nd%C9%9B-i-trul%C9%9B\/","date":"2023-09-30T02:03:24Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510575.93\/warc\/CC-MAIN-20230930014147-20230930044147-00467.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9999399185,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9999399185180664}","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.191,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.31,"stopwords_ratio":0.302,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Biblu'n i su like suanfuɛ'm be waan Ɲanmiɛn i dunman kpakpa'n, mɔ Ebre nun'n be klɛ i kɛ יהוה, ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ nga i klikli'n nun'n be klɛli i Ebre nun'n, i nun kpɛ kɔe akpi nso (7.000). Sanngɛ sran kpanngban be bu i kɛ dunman sɔ'n nunman Ɲanmiɛn i Ndɛ nga i klikli'n nun'n be klɛli i Glɛki nun'n i nun. I sɔ'n ti'n, Biblu nga be yi be andɛ Angle nun'n be nun sunman nun'n, kɛ bé káci i bue nga be flɛ i kɛ Aenguɛ Uflɛ'n i nun ndɛ'n, be klɛman dunman Zoova'n. I kpa bɔbɔ'n, kɛ fluwa kacifuɛ kpanngban bé káci ndɛ wie mɔ be fɛli i Ɲanmiɛn Ndɛ nga i klikli'n nun'n be klɛli i Ebre nun'n i nun mɔ Ɲanmiɛn i dunman'n wo nun'n, be yaci Ɲanmiɛn i dunman kpakpa'n i lɛ, kpɛkun be klɛ \"Min.\"\nBe nga be yili Ɲanmiɛn Ndɛ'n—Mɛn Uflɛ Biblu'n, be liɛ'n b'a yoman sɔ. Dunman Zoova'n wo Biblu sɔ'n nun kpɛ 237 Ɲanmiɛn Ndɛ'n i bue nga i klikli'n nun'n be klɛli i Glɛki nun'n i nun. Like nɲɔn ti yɛ be yoli sɔ-ɔ: (1) Fluwa akpi kpanngban nga be klɛli Ɲanmiɛn ndɛ'n be su Glɛki'n nun mɔ be te o lɛ andɛ'n, nán fluwa sɔ mun yɛ i klikli'n nun'n be klɛli Ɲanmiɛn ndɛ'n be su-ɔ. Blɛ ng'ɔ o fluwa sɔ mun nin klikli liɛ'm be afiɛn'n, sɛ be waan w'a cɛman-o, yɛle afuɛ ya nɲɔn (200). (2) Blɛ sɔ'n nun'n, atrɛkpa'n be nga be niannin fluwa klikli'm be nun ndɛ'm be su be klɛli be fluwa uflɛ su'n, be fali Glɛki nun ndɛ mma Kyʹri·os mɔ i bo'n yɛle \"Min\" be fa sieli Ɲanmiɛn i dunman'n i osu, annzɛ kusu fluwa nga be nun'n be kacili Ɲanmiɛn i dunman'n kɛ ngalɛ'n sa'n, be su yɛ be niannin be klɛli be fluwa mun-ɔn.\nMɛn Uflɛ Biblu'n i Kacifuɛ'm be wunnin kɛ sa wie'm be kle weiin kɛ Ɲanmiɛn i dunman'n wo fluwa klikli nga i klikli'n nun'n be klɛli be Glɛki nun'n be nun. Like nga ti yɛ be bu i sɔ'n yɛ:\n-\nZezi nin i akoto'm be blɛ su'n, Ɲanmiɛn i nuan ndɛ nga i klikli'n nun'n be klɛli i Ebre nun mɔ sran'm be kanngan nun'n, Ɲanmiɛn i dunman'n wo nun kpɛ sunman. Laa'n, be nga be bu i kɛ Ɲanmiɛn i dunman'n nunman Ɲanmiɛn Ndɛ'n i bue sɔ'n nun'n, b'a sɔnman. Sanngɛ andɛ'n, be kwlá siman ndɛ sɔ'n su akplowa kun, afin be wa wunnin Ɲanmiɛn i nuan ndɛ nga i klikli'n nun'n be klɛli i Ebre nun'n i fluwa wie mun. Akoto'm be blɛ su yɛ be klɛli fluwa sɔ mun-ɔn.\n-\nZezi nin akoto'm be blɛ su'n, Ɲanmiɛn i ndɛ nga laa'n be klɛli i Ebre nun mɔ be kacili i Glɛki nun'n, Ɲanmiɛn i dunman'n wo nun. Laa'n, Biblu'n i su like suanfuɛ'm be buli i kɛ Ɲanmiɛn i dunman'nnunman Ɲanmiɛn i ndɛ nga laa'n be klɛli i Ebre nun mɔ be kacili i Glɛki nun, mɔ be flɛ i kɛ Sɛptanti'n i nun. Be buli i sɔ ɔ dili afuɛ kpanngban kpa. I sin'n, afuɛ 1950 nun'n, Biblu'n i su like suanfuɛ'm be fali be ɲin be sieli i Sɛptanti'n i bue wie mɔ be klɛli be w'a cɛ kpa'n, mɔ be o lɛ Zezi i blɛ su'n be su. Ɲanmiɛn i dunman kpakpa'n wo lalafuɛ fluwa sɔ'm be nun, be klɛli i Ebre nun. Ɔ maan Zezi i blɛ su'n, Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun mɔ Ɲanmiɛn i dunman kpakpa'n wo nun'n, sran wie'm be le i. Sanngɛ Sɛptanti'n i fluwa cinnjin wie mun (Codex Vaticanus nin Codex Sinaiticus) mɔ be klɛli be afuɛ 300 K.B. nin 400 K.B. be afiɛn'n nun'n be nun'n, b'a klɛman Ɲanmiɛn i dunman'n kɛ ɔ fɛ i Bo Bolɛ m'ɔ́ fá jú Malasi'n nun kun. (Kusu nn Ɲanmiɛn i dunman'n klɛ fluwa wie mɔ b'a cɛ b'a tra ngalɛ mun lele'n be nun.) Ɔ maan sɛ Ɲanmiɛn i dunman'n nunman fluwa nga be klɛli be blɛ sɔ'n nun mɔ e le be andɛ'n, i bue nga sran'm be flɛ i kɛ Aenguɛ Uflɛ'n, yɛle kɛ Biblu'n i bue nga laa'n be klɛli i Glɛki nun'n i nun wie'n, i sɔ'n boman e nuan.\nZezi kɛnnin i weiin kɛ: \"Min Si dunman nun yɛ n bali-ɔ.\" Ɔ kleli weiin kɛ i \"Si i dunman\" nun yɛ ɔ kwla dili i junman'n niɔn.\n-\nƝanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n bɔbɔ kle kɛ Zezi boli Ɲanmiɛn i dunman'n kpɛ sunman, kpɛkun ɔ yoli maan sran'm be sili i. (Zan 17:6, 11, 12, 26) Zezi kɛnnin i weiin kɛ: \"Min Si dunman nun yɛ n bali-ɔ.\" Ɔ kleli weiin kɛ i \"Si i dunman\" nun yɛ ɔ kwla dili i junman'n niɔn.—Zan 5:43; 10:25.\n-\nKɛ mɔ ndɛ nga Ɲanmiɛn maan be klɛli i Glɛki nun'n ɔ sa ndɛ nga Ɲanmiɛn maan be klɛli i Ebre nun'n su'n ti'n, sɛ Zoova i dunman'n ka lɛ mlin ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n i nun'n, ɔ timan su. Afuɛ kɔe 50 K.B. nun'n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki seli kpɛnngbɛn nga be o Zerizalɛmun lɔ'n be kɛ: \"Simeɔn kɛnnin i weinwein kpa kɛ i bo bolɛ nun'n, Ɲanmiɛn kpɛli i ɲin be nga be timan Zifu'n be su, naan ɔ́ kpá be nun wie mun naan i dunman'n tran be su.\" (Sa Nga Be Yoli'n 15:14) Sɛ ɔ ti kɛ blɛ sɔ'n nun'n sran fi siman Ɲanmiɛn i dunman'n annzɛ sran fi boman Ɲanmiɛn i dunman'n, nn Zaki w'a kanman ndɛ sɔ'n.\n-\nBe klɛli Ɲanmiɛn i dunman'n i kpe Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n nun. Sa Nglo Yilɛ 19:1, 3, 4, 6 nun'n, Ɲanmiɛn i dunman'n wo ndɛ mma \"Aleluya\" i nun. Ndɛ mma sɔ'n fin Ebre nun ndɛ kun mɔ i bo yɛle kɛ \"An manman Ya.\" \"Ya\" ti Zoova i dunman'n i flɛlɛ kpe'n. Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n i nun dunman kpanngban be fin Ɲanmiɛn i dunman'n. Asa ekun'n, fluwa kpanngban be kle kɛ Zezi i dunman'n i bo'n yɛle kɛ: \"Delɛ'n fin Zoova.\"\n-\nKlisifuɛ klikli'm be blɛ su fluwa'm be kle kɛ Klisifuɛ nga be ti Zifu'n be klɛli Ɲanmiɛn i dunman'n be fluwa'm be nun. Mmla fluwa nga be flɛ i Tosɛfta mɔ kɛ bé wíe i klɛ́ nn afuɛ 300 K.B. su wa ju'n,ɔ kannin Klisifuɛ'm be fluwa wie mɔ be su yra Wunmiɛn-lolɛ-cɛn'n nun'n be ndɛ seli kɛ: \"Nán maan be yi [Klisifuɛ'm be fluwa mun] ɔ nin be nga be nin e b'a bu'n [atrɛkpa'n Zifu nga be ti Klisifuɛ mun-ɔn] be fluwa mun sin'n nun fite. Maan be yaci fluwa sɔ'm be osu'n nun lɛ naan be nin Ɲanmiɛn i dunman m'ɔ o be nun'n, be yra kɔlikɔli.\" Fluwa Tosɛfta'n nun'n, Rabbi Yosé (mɔ be wuli i afuɛ 100 K.B.nin 200 K.B. be afiɛn'n nun'n) m'ɔ ti Galilefuɛ'n, ɔ kannin like ng'ɔ fata kɛ be yo i cɛn onga'm be nun'n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: \"Maan be kpɛkpɛ fluwa'm be lika nga Ɲanmiɛn i dunman'n wo lɛ'n, yɛ maan be yia su kpa lika kun. Kpɛkun maan be wɔ fluwa onga'm be nun.\"\n-\nBiblu'n i su like suanfuɛ wie'm be dili i nanwlɛ kɛ atrɛkpa'n, Ɲanmiɛn i dunman'n wo Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n, i nun ndɛ mma wie mɔ be fali be Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Ebre nun'n be nun. Fluwa kun m'ɔ tu Biblu'n nun ndɛ'm be bo'n (The Anchor Bible Dictionary) i nun'n, be kannin Ɲanmiɛn i dunman'n i ndɛ. Be seli kɛ: \"Sa wie'm be kle weiin kɛ, kɛ bé klɛ́ Aenguɛ Uflɛ'n i klikli nun'n, Ɲanmiɛn i dunman mɔ yɛle Yawe'n wo Aenguɛ Laa'n i nun ndɛ wie mun mɔ be boli be su Aenguɛ Uflɛ'n nun'n i nun, annzɛ ɔ o ndɛ sɔ'm be kwlaa nun bɔbɔ.\" Zɔɔzu Owadi m'ɔ ti Biblu'n i su like suanfuɛ'n seli kɛ: \"Be klɛli Ɲanmiɛn i dunman'n Glɛki Biblu mɔ be flɛ i kɛ Sɛptanti'n i nun. Biblu sɔ'n kusu yɛ ɔ ti Klisifuɛ klikli'm be Biblu-ɔ. I sɔ'n ti'n, e kwla lafi su kɛ be nga Ɲanmiɛn maan be klɛli Aenguɛ Uflɛ'n, kɛ bé bó Ɲanmiɛn ndɛ wie'm be su'n, b'a yiman Ɲanmiɛn i dunman'n.\"\n-\nBiblu'n i kacifuɛ wie mɔ be si be junman'n i di kpa'n, be klɛli Ɲanmiɛn i dunman'n Biblu'n i bue nga i klikli'n nun'n be klɛli i Glɛki nun'n i nun. Biblu sɔ mɔ be yili be nun wie mun lele naan b'a yi Mɛn Uflɛ Biblu'n, be nun wie mun yɛ: A Literal Translation of the New Testament ... From the Text of the Vatican Manuscript, i kacifuɛ'n yɛle Ɛɛmanin Aininfɛtɛ (1863). The Emphatic Diaglott, i kacifuɛ'n yɛle Bɛnzamɛn Wilisɔnun (1864). Bible de Darby (1940) mɔ i nun'n, dunman \"Zoova\" o ja ngua lɔ ndɛ'm be nun'n. The New Testament Letters, i kacifuɛ'n yɛle Jɔnun Wandi, ɔ ti Katoliki'm be su kpɛn kun Lɔndru lɔ (1946). Bible de Chouraqui (1985) nun'n be klɛli IHVH. Asa ekun'n, Biblu kun mɔ be kacili i Ɛspaɲɔlu nun afuɛ 1900 i bo bolɛ nun'n, Pablo Besɔn m'ɔ kacili Biblu sɔ'n, ɔ klɛli \"Jehová\" Liki 2:15 nun, ɔ nin Zidi 14 nun, kpɛkun ja ngua lɔ'n, ɔ yiyili ndɛ 100 tra su be nun. I waan be kwla fa Ɲanmiɛn i dunman'n be kaci ndɛ sɔ mun. Kwlaa naan b'a yi Biblu sɔ mun'n, kɛ afuɛ 1500 sinnin'n, sran wie'm be kacili Biblu'n i bue nga Klisifuɛ'm be klɛli i Glɛki nun'n i nun ndɛ'n Ebre nun. Kɛ bé káci ndɛ mun'n, be klɛli Ɲanmiɛn i dunman'n kpɛ sunman. Biblu nga be yili be Aleman nun'n, mɔ be bo dunman \"Zoova\" (annzɛ \"Yawe\") Biblu'n i bue nga Klisifuɛ'm be klɛli i Glɛki nun'n i nun'n, sɛ be waan w'a sɔnman-o yɛle Biblu fanunfanun 11. Biblu kacifuɛ'm be nun nnan bɔbɔ'n, kɛ ndɛ mma'm be nun'n be klɛ \"Min,\" i ɲrun lɛ'n be klɛ Ɲanmiɛn i dunman'n. Biblu nga be yili be Aleman nun'n, be nun ableso (70) tra su be bo Ɲanmiɛn i dunman'n ja ngua lɔ ndɛ'm be nun, annzɛ kusu kɛ bé yíyí ndɛ wie'm be nun'n.\n-\nƝanmiɛn i dunman'n wo Biblu'n i bue nga i klikli'n nun'n be klɛli i Glɛki nun'n i nun. Yɛ be kacili Biblu sɔ'n aniɛn kɔe ya kun (100) tra su be nun. I sran ble mɛn'n nun-o, i Amerɛndiɛn'm be lɔ-o, Azi lɔ-o, Abloki lɔ-o, Oseanin lɔ-o, sran kpanngban be bo Ɲanmiɛn i dunman'n. (Nian aniɛn sɔ mɔ be o fluwa'n i bue 2062 nin 2063 be su'n.) Sa nga e dun mmua kannin be ndɛ'n be wie ti yɛ be nga be kacili Biblu sɔ mun'n, be fali ajalɛ kɛ bé klɛ́ Ɲanmiɛn i dunman'n be Biblu'm be nun-ɔn. Biblu sɔ'm be nun wie'm be fiteli ɔ nin-a cɛman. I wie yɛle Rotuma nun Biblu'n (1999) mɔ \"Jihova\" fite nun kpɛ 51 ndɛ mma 48 nun'n. Yɛ Biblu nga be klɛli i Bataki (Toba) m'ɔ ti Ɛndonezi aniɛn kun'n i nun'n, \"Jahowa\" ɔ o nun kpɛ 110. Biblu sɔ'n fiteli afuɛ 1989 nun.\nI kwlaa sɔ'n kle weiin kɛ sɛ be fa Ɲanmiɛn i dunman'n Zoova be sie i osu'n nun Biblu'n i bue nga Klisifuɛ'm be klɛli i Glɛki nun'n i nun'n, i sɔ'n ti su sakpa. I sɔ yɛ be nga be kacili Mɛn Uflɛ Biblu'n be yoli-ɔ. Be bu Zoova i dunman'n i like dan, yɛ be kunndɛman kaan sa kɛ ndɛ ng'ɔ o Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i klikli nun'n i nun'n, bé kpɛ́ ndɛ ba kun sa bé yí i lɔ.—Sa Nglo Yilɛ 22:18, 19.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/nd%C9%9B-ufl%C9%9B-mun-a\/%C9%B2anmi%C9%9Bn-dunman-nd%C9%9B-klikli-kl%C9%9Bli-gl%C9%9Bki\/","date":"2023-09-24T04:45:59Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233506559.11\/warc\/CC-MAIN-20230924023050-20230924053050-00633.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1875,"character_repetition_ratio":0.138,"word_repetition_ratio":0.048,"special_characters_ratio":0.291,"stopwords_ratio":0.403,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Sran nga Biblu'n nun ndɛ'n fin i'n, ɔ yoli maan Biblu'n w'a mlinman. I yɛ maan be klɛli ndɛ nga-ɔ:\n\"E Ɲanmiɛn'n i ndɛ'n wo lɛ tititi.\"—Ezai 40:8.\nKannzɛ bɔbɔ fluwa nga i klikli nun'n be su yɛ be klɛli Biblu'n Ebre nun nin Aramun a nun nin Glɛki nun'n be nunman lɛ kun andɛ'n, sanngɛ ndɛ sɔ'n ti nanwlɛ. ?Ngue ti yɛ e si kɛ ndɛ ng'ɔ o Biblu'n nun andɛ'n, ɔ nin nga Ɲanmiɛn maan be klɛli i klikli nun'n be ti kun sɛsɛsɛ-ɔ?\nFLUWA KLƐFUƐ WIE'M BE YOLI MAAN ƝANMIƐN NDƐ'N W'A MLINMAN\nLaa'n, Ɲanmiɛn seli kɛ i nuan ndɛ mɔ be klɛli m'ɔ o lɛ'n, ɔ fata kɛ be nian su sɛsɛsɛ naan be klɛ b be sie. Ndɛ sɔ m'ɔ kannin'n, i wie ti yɛ Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Ebre nun'n i osu w'a nunnunman-ɔn. I wie yɛle kɛ Zoova seli Izraɛli famiɛn'm be kɛ be nian Mmla nga be klɛli'n su naan be klɛ ndɛ kunngba'n fluwa uflɛ su be sie be sa su. (Mmla'n 17:18) Asa ekun'n, Ɲanmiɛn seli Levifuɛ'm be kɛ be fa Mmla fluwa'n be sie naan be yiyi nun kle nvlefuɛ mun. (Mmla'n 31:26; Neemin 8:7) Kɛ Zifu nga be trali be ɔli Babilɔnin'n be sali be sin'n, fluwa klɛfuɛ akpasua wie'm be wa jasoli su. Be flɛ be kɛ Soferimun. (Ɛsdrasi 7:6, ja ngua lɔ ndɛ'n.) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n, fluwa ablasan-nin-ngwlan (39) nga Ɲanmiɛn maan be klɛli be Ebre nun'n, fluwa klɛfuɛ sɔ'm be niannin be nun ndɛ'n su sɛsɛsɛ be klɛli be uflɛ fluwa kpanngban su.\nKɛ afuɛ'm bé sín'n, fluwa klɛfuɛ'm be boli be ɲin ase be klɛli fluwa sɔ mun sɛsɛsɛ fluwa uflɛ wie'm be su. Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 500 lele afuɛ 1500 K.B. be afiɛn nun'n, Zifu'm be fluwa klɛfuɛ wie mɔ be flɛ be kɛ Masorɛti'n be niannin ajalɛ kunngba sɔ'n su. Fluwa nga Masorɛti'm be klɛli mɔ w'a cɛ kpa'n yɛle Codex Leningrad. Be klɛli i afuɛ 1008-1009 K.B. nun. Afuɛ kɔe 1950 nun'n, be wunnin Biblu'n nun fluwa wie mun Jenvie ng'ɔ ti Njin Nzue Klakla'n i bue liɛ'n su lɔ. Fluwa sɔ mɔ be nunwie'm b'a titi'n be kwla ju ya nɲɔn ablaɔn (220). Kɛ be klɛli fluwa sɔ mun'n, afuɛ 1.000 tra su sinnin naan b'a klɛ Codex Leningrad. Kɛ be fa fluwa nga be wunnin be Jenvie ng'ɔ ti Njin Nzue Klakla'n i bue liɛ'n su lɔ'n i nun ndɛ'n be fa sunnzun Codex Leningrad i nun ndɛ liɛ'n, like nga be sie i nzɔliɛ'n yɛ: Wafa nga be klɛli ndɛ wie mun fluwa nga be wunnin be Jenvie ng'ɔ ti Njin Nzue Klakla'n i bue liɛ'n su lɔ'n nun'n, ɔ kaci kan. Sanngɛ ndɛ bɔbɔ ba'n ɔ kaciman.\n?Yɛ fluwa 27 nga Ɲanmiɛn maan be klɛli be Glɛki nun'n be li? Zezi Klisi i akoto mun nin i sɔnnzɔnfuɛ klikli wie mun yɛ be dun mmua klɛli fluwa sɔ mun-ɔn. I sin'n, Klisifuɛ klikli'm be niannin Zifu'm be fluwa klɛfuɛ'm be ajalɛ'n su. Be klɛli fluwa sɔ mun be nun ndɛ'n sɛsɛsɛ fluwa uflɛ su. (Kolɔsufuɛ Mun 4:16) Dioklesiɛn m'ɔ ti Rɔmunfuɛ'm be siefuɛ'n, ɔ nin sran wie mun ekun be kunndɛli kɛ bé núnnún fluwa kwlaa nga Klisifuɛ klikli'm be klɛli'n be osu'n. Ɔ nin i sɔ ngba'n, lalafuɛ fluwa sɔ'm be nun akpi kpanngban be te o lɛ.\nFluwa nga Klisifuɛ'm be klɛli'n, sran wie'm be kacili be nun ndɛ'n aniɛn uflɛ wie'm be nun. Lalafuɛ aniɛn nga be dun mmua kacili Biblu'n nun ndɛ'n be nun'n, be wie yɛle Armenin, Kɔpti, Etiopi, Zɔɔzi, Latɛn, nin Siriaki.\nEBRE NIN GLƐKI NUN FLUWA NGA BE NIANNIN BE NUN NDƐ'N SU BE KACILI'N\nLalafuɛ fluwa nga sran wie'm be klɛli Biblu'n nun ndɛ'n su'n be nun'n, wafa nga be klɛli ndɛ'n i kwlaa timan kun sɛsɛsɛ. ?Ɔ maan é yó sɛ naan y'a si ndɛ trele nga i klikli nun'n Ɲanmiɛn maan sran'm be klɛli'n?\nMaan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Wienun-ɔn like klefuɛ kun se suklu ba ya (100) be kɛ be klɛ fluwa kun i nun ndɛ tre kun fluwa uflɛ su. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun'n sɛ bɔbɔ fluwa klikli nga be niannin su be klɛli ndɛ'n ɔ mlin'n, be kwla fa fluwa 100 nga suklu ba'm be klɛli'n be sunnzun be wiengu naan b'a si ndɛ ng'ɔ o fluwa klikli'n nun'n. I yo, suklu ba wie'm be kwla di fɔ kan i klɛlɛ'n nun, sanngɛ e kwla lafi su kɛ be ngba be su diman fɔ ndɛ kunngba'm be su. I wafa kunngba'n, kɛ fluwa sifuɛ nga be suan Biblu'n su like'n be fa lalafuɛ fluwa akpi kpanngban nga sran wie'm be klɛli Biblu'n nun ndɛ'm be su'n be sunnzun be wiengu'n, be kwla wun lika nga fluwa klɛfuɛ'm be dili fɔ lɛ'n. Yɛ be kwla si wafa nga be klɛli ndɛ'n i klikli nun'n.\n\"'Lalafuɛ fluwa uflɛ fi nunman lɛ mɔ i nun ndɛ'n w'a kaciman bɔ kaan sa kɛ Biblu'n i bue nga i klikli nun'n be klɛli i Ebre nun'n sa-ɔ.'\n?Ɔ yo sɛ yɛ e si weiin kɛ ndɛ nga i klikli nun'n Ɲanmiɛn maan be klɛli'n ɔ nin nga e le i andɛ'n be ti kun sɛsɛsɛ-ɔ? Be flɛ fluwa sifuɛ kun kɛ Wiliamun Glinin, yɛ ɔ suan Biblu'n i su like. Ɔ seli kɛ: 'Lalafuɛ fluwa uflɛ fi nunman lɛ mɔ i nun ndɛ'n w'a kaciman bɔ kaan sa kɛ Biblu'n i bue nga i klikli nun'n be klɛli i Ebre nun'n sa-ɔ.' Biblu'n su like suanfuɛkun suan Flederiki Blisi. Ɔ kannin Biblu'n i bue nga be klɛli i Glɛki nun mɔ sran wie'm be flɛ i kɛ Aenguɛ Uflɛ'n i ndɛ seli kɛ: \"Ninnge nga be kle kɛ Aenguɛ Uflɛ'n i nun ndɛ'n w'a kaciman'n, be sɔnnin tra lalafuɛ fluwa klɛfuɛ dandan'm be fluwa mɔ sran fi kwlá seman kɛ be nun ndɛ'n kacili'n be liɛ'n lelele.\" Ɔ kan guali su kɛ: \"Sɛ ɔ ti kɛ Aenguɛ Uflɛ'n ti fluwa ngbɛn'n, nn sran fi su seman kɛ i nun ndɛ'n kacili.\"\nNdɛ nga be klɛli i Ebre nun'n: Biblu New World Translation of the Hebrew Scriptures (Ɲanmiɛn Ndɛ'n—Mɛn Uflɛ Biblu'n) (1953-1960) i nun ndɛ'n taka Rudɔlfu Kitɛli i fluwa Biblia Hebraica su. I sin'n, be wa yili Biblia Hebraica Stuttgartensia, nin Biblia Hebraica Quinta. Fluwa nɲɔn sɔ'm be nun'n, be siesieli ndɛ nga be klɛli i Ebre nun'n i ye kpa. Afin fluwa sifuɛ'm be wa suannin fluwa nga be wunnin be Jenvie ng'ɔ ti Njin Nzue Klakla'n i bue liɛ'n su lɔ'n, ɔ nin lalafuɛ fluwa wie mun ekun be su like. Ndɛ ng'ɔ o Codex Leningrad nun'n yɛ ɔ o fluwa nɲɔn sɔ'm be nun-ɔn. Kpɛkun fluwa nɲɔn sɔ'm be ja ngua lɛ'n, be kleli wafa nga be klɛli ndɛ mun fluwa uflɛ wie'm be nun'n. Fluwa sɔ mun be wie yɛle Pentateuque samaritain, nin fluwa nga be wunnin be Jenvie ng'ɔ ti Njin Nzue Klakla'n i bue liɛ'n su lɔ'n, nin Sɛptanti, nin Targum, nin Vulgate ɔ nin Peshitta. Kɛ bé yí Mɛn Uflɛ Biblu'n, be niannin Biblia Hebraica Stuttgartensia nin Biblia Hebraica Quinta be nun ndɛ'n su wie.\nNdɛ nga be klɛli i Glɛki nun'n: Afuɛ 1853 nin 1881 be afiɛn'n nun, Bluki Wɛsikɔtu nin Fenitɔnun Ɔɔtu mɔ be suan Biblu'n su like'n, be fali lalafuɛ fluwa nga be klɛli Ɲanmiɛn Ndɛ'n be su'n be sunnzunnin be wiengu. Like nga ti yɛ be yoli sɔ'n, yɛle kɛ be kunndɛ kɛ bé yí fluwa kun Glɛki nun naan ɔ nin fluwa klikli'm be nun ndɛ'n ɔ yo kun sɛsɛsɛ. Glɛki nun fluwa sɔ'n su yɛ afuɛ kɔe 1950 nun'n Mɛn Uflɛ Biblu'n i Kacifuɛ mun be jrannin naan b'a kaci ndɛ mun-ɔn. Asa'n, be niannin lalafuɛ fluwa wie mɔ be klɛli be afuɛ 125 K.B. nin afuɛ 300 K.B. be afiɛn'n nun'n be nun wie. Lele nin andɛ'n, Biblu kacifuɛ'm be kwla ɲan fluwa kpanngban kpa be di be junman'n. Asa kusu'n ndɛ nga fluwa sifuɛ wie'm be wa wunnin be wlɛ koko nun wa'n, Nestle nin Aland ɔ nin Alliance biblique universelle be niannin su be yili Biblu wie mun. Ndɛ kunngba sɔ'm be nun wie'm be su yɛ be niannin naan b'a yi Biblu nga-ɔ.\nKɛ be nianniannin ndɛ sɔ'm be nun kpa'n, be wunnin kɛ Biblu'n i bue nga be klɛli i Glɛki nun'n i nun ndɛ mma wie mɔ be o lalafuɛ Biblu kɛ King James Version (Bible du roi Jacques) sa'n be nun'n, be nunman ndɛ nga i klikli nun'n, Ɲanmiɛn wawɛ'n maan be klɛli'n nun. Sran'm be bɔbɔ yɛ be kpɛli be ti nun be klɛli ndɛ mma sɔ mun-ɔn. Sanngɛ kɛ mɔ afuɛ kɔe 1550 nun'n, sran'm be nuan sɛli wafa nga bé kpɛ́kpɛ́ Biblu'n nun ndɛ tre mun nin ndɛ mma'm be nun'n su'n ti'n, andɛ Biblu sunman nun'n, ndɛ mma sɔ'm be nimielo'm be o lɛ sanngɛ ndɛ fi klɛman be ɲrun lɛ. Ndɛ mma sɔ mun yɛle Matie 17:21; 18:11; 23:14; Marki 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Liki 17:36; 23:17; Zan 5:4; Sa Nga Be Yoli'n 8:37; 15:34; 24:7; 28:29; yɛ Rɔmunfuɛ Mun 16:24. Biblu nga nun'n, lika nga ndɛ mma sɔ'm be o lɛ'n, be klɛli be su ndɛ ja ngua lɔ ndɛ'n nun.\nBiblu wie'm be nun'n, ndɛ nga be klɛli i Marki 16 i atabo tɛnndɛn'n c(ndɛ mma 9 lele 20) nun'n, nin Marki 16 i atabo kaan'n nun'n, ɔ nin Zan 7:53–8:11 nun'n, be nun wie fi nunman fluwa klikli nga be klɛli'n be nun. Kɛ mɔ like fi kleman kɛ ndɛ mma sɔ'm be o ndɛ nga Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ'm be klɛli'n nun'n ti'n, b'a faman be b'a wlaman Biblu nga nun.\nBe siesieli ndɛ wie mun ekun be ye naan ndɛ'n i wunmuan'n, ɔ yo kɛ ndɛ klikli nga be klɛli mɔ Biblu'n su like suanfuɛ sunman be nuan sɛli su'n sa. I wie yɛle kɛ, lalafuɛ fluwa wie'm be nun'n be klɛli i Matie 7:13 nun'n kɛ: \"Amun sin anuan fii'n nun. Afin anuan ng'ɔ ti tɛtrɛ'n nin akpɔ ng'ɔ ti dan'n be agualiɛ'n yɛle wie'n.\" B'a klɛman \"anuan\" Mɛn Uflɛ Biblu'n Angle nun liɛ nga be yili be laa'n be nun. Sanngɛ kɛ be wa nianniannin lalafuɛ fluwa nga be klɛli Ɲanmiɛn ndɛ'n be su'n be nun kpa ekun'n, be wunnin i kɛ i klikli nun'n \"anuan\" yɛ ɔ klɛ lɛ-ɔ. I sɔ'n ti'n, be wa klɛli \"anuan\" Biblu nga b'a yi i siɛn yɛ'n nun. Be kacili ndɛ kɛ ngalɛ'n sa'n be nun wie mun ekun be kpa. Sanngɛ ndɛ sɔ'm be timan cinnjin sɔ liɛ, yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ'n bɔbɔ ba'n w'a kaciman.\na Kɛ ɔ fɛ i wa'n, é flɛ́ i kɛ Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli i Ebre nun'n.\nb Sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ be klɛ Ɲanmiɛn i ndɛ'n fluwa uflɛ wie'm be su'n, yɛle kɛ ninnge nga be dun mmua klɛli ndɛ'n be su'n, be sacilɛ yoman ya.\nc Biblu Les Saintes Écritures. Traduction du monde nouveau (avec notes et références) mɔ be yili i afuɛ 1995 nun'n i nun'n, Marki 16:18 nin Zan 7:52 be su ndɛ ng'ɔ o ja ngua lɔ'n yiyi sa nga ti yɛ e kwlá lafiman su kɛ ndɛ mma sɔ'm be fin Ɲanmiɛn sakpasakpa'n i nun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/nd%C9%9B-ufl%C9%9B-mun-a\/ngue-maan-kwla-%C9%B2annin-Biblu\/","date":"2023-09-28T17:30:18Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510427.16\/warc\/CC-MAIN-20230928162907-20230928192907-00008.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1816,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.283,"stopwords_ratio":0.366,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"B7 Davidi nin Salomɔn be famiɛn diwlɛ'n BO Ɛntɛnɛti su liɛ'n Fluwa su liɛ'n Ng'ɔ sinnin'n Ng'ɔ bɛ i sin'n Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Davidi nin Salomɔn be famiɛn diwlɛ'n ƝANMIƐN NDƐ'N—MƐN UFLƐ BIBLU'N Davidi nin Salomɔn be famiɛn diwlɛ'n Wawle Davidi nin Salomɔn be famiɛn diwlɛ'n https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001061100\/univ\/wpub\/1001061100_univ_sqr_xl.jpg nwt b. 2096-2097","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-40","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/nd%C9%9B-ufl%C9%9B-wie-mun-b\/des%C9%9Bn-fami%C9%9Bn-diwl%C9%9B-davidi-salom%C9%94n\/","date":"2023-09-25T22:11:14Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-40\/segments\/1695233510100.47\/warc\/CC-MAIN-20230925215547-20230926005547-00450.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9999074936,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9999074935913086}","num_words":57,"character_repetition_ratio":0.172,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.289,"stopwords_ratio":0.281,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"28 \"Ɔ fata kɛ a fa ɔ niaan bian Aarɔn nin i mma mun Izraɛlifuɛ'm be afiɛn naan be kaci min ɲrun jranfuɛ.+ Fa Aarɔn,+ nin Nadabu nin Abiu,+ ɔ nin Eleazaa nin Itamaa+ mɔ be ti Aarɔn i mma mun'n.+ 2 Yo tralɛ wie mɔ be ti be liɛ ngunmin'n fa man ɔ niaan bian Aarɔn. Maan tralɛ'm be yo klanman kpa, yɛ maan be yo naan ɔ ɲan ɲrun.+ 3 Ɔ fata kɛ a kan ndɛ kle be nga be si like yo kpa'n* mɔ n mannin be ngwlɛlɛ'n,+ naan be yo Aarɔn i tralɛ mun naan ɔ yo sanwun. I liɛ'n, ɔ́ kwlá dí Ɲanmiɛn ɲrun jranlɛ junman'n. 4 Tralɛ ng'ɔ fata kɛ be yo be'n yɛ: Be wue nun pɔsu kun+ nin efɔdu kun,+ nin tralɛ tɛnndɛn kun m'ɔ leman sa'n,+ nin tralɛ tɛnndɛn kun mɔ be yili nun desɛn karokaro'n, nin tannin tanmue nga be fa cici be ti'n kun,+ yɛ cisu kun.+ Bé wá yó tralɛ sɔ mɔ be ti be liɛ ngunmin'n bé mán Aarɔn nin i mma mun naan be di Ɲanmiɛn ɲrun jranlɛ junman'n. 5 Maan be nga be si junman sɔ'n i di kpa'n be fa sika ɔkwlɛ, nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ be yo. 6 \"Maan be fa sika ɔkwlɛ nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n be fa yo efɔdu'n. Ɔ fata kɛ be yi nun desɛn.+ 7 Maan be yo i bue nɲɔn naan be sin be wati'n su, naan be sa su be tiwa nɲɔn'm be su nglo lɔ. 8 Cisu*+ nga be wu mɔ be fa ci efɔdu'n su naan b'a trɛ i ase'n, maan be fa ninnge kunngba mun be yo: Sika ɔkwlɛ nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n. 9 \"Fa yɔbuɛ nga be flɛ i oniksi'n+ i sɔ nɲɔn naan klɛ Izraɛli i mma mun be dunman su.+ 10 Klɛ dunman nsiɛn yɔbuɛ kun su, yɛ klɛ dunman nsiɛn onga mun yɔbuɛ kun ng'ɔ ka'n su. Bo i bo kpɛnngbɛn'n su lele fa ju be nun kaanfuɛ'n su. 11 Maan yɔbuɛ sɛfuɛ kun klɛ Izraɛli i mma'm be dunman'n yɔbuɛ nɲɔn'm be su, kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa.+ Yɛ maan be fa sika ɔkwlɛ be fa ci i wun. 12 Ɔ fata kɛ a fa yɔbuɛ nɲɔn mun sie i efɔdu'n i bue nga be sin be wati'n su'n be su, naan be yo Izraɛli i mma'm be wla kpɛnlɛ yɔbuɛ.+ Maan Aarɔn sua be dunman mun i wati nɲɔn'n be su tralɛ'm be su Zoova i ɲrun, naan ɔ yo be wla kpɛnlɛ like. 13 Fa sika ɔkwlɛ yo like nga bé fá cí yɔbuɛ'm be wun'n. 14 Fa sika ɔkwlɛ jrɛiin yo jrɔkɔ nɲɔn. Maan be wɔ jrɔkɔ sɔ mun kɛ ɲanman sa,+ kpɛkun fa be wlɛ i yɔbuɛ'm be wun cilɛ ninnge'm be nun.+ 15 \"Se sran kun m'ɔ yi ninnge'm be nun desɛn'n naan ɔ yo be wue nun jɔlɛ dilɛ pɔsu'n.+ Maan be fa ninnge kunngba nga be fa yoli efɔdu'n be yo. Maan be fa sika ɔkwlɛ, nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n be fa yo.+ 16 Kɛ be bu nun nɲɔn'n, maan i bue nnan'm be sɛ. Maan i tɛnndɛn nun'n yo anpan kun* yɛ i tɛtrɛ nun'n yo anpan kun. 17 Ɔ fata kɛ a fa yɔbuɛ kpakpa wie mun tata nun. Yo i sɔ ɲanman nnan. Fa yɔbuɛ nga be flɛ i ribi'n, nin topazi, nin emerodu fa yo i ɲanman klikli'n. 18 Fa tikuazi, nin safii, nin zaspu fa yo i ɲanman nɲɔn su'n. 19 Fa lesɛmun,* nin agati, nin ametisi fa yo i ɲanman nsan su'n. 20 Fa klizoliti, nin oniksi, nin zadi fa yo i ɲanman nnan su'n. Maan be fa sika ɔkwlɛ be yo be wun cilɛ like. 21 Maan Izraɛli i mma blu-nin-nɲɔn (12) mun be dunman tran yɔbuɛ'm be su. Yo i kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa. Dunman kun ti Izraɛli akpasua blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun i nzɔliɛ, dunman kun ti Izraɛli akpasua blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun i nzɔliɛ. 22 \"Fa sika ɔkwlɛ jrɛiin yo jrɔkɔ. Ɔ ti be wue nun pɔsu'n i liɛ. Maan be wɔ jrɔkɔ sɔ mun kɛ ɲanman sa.+ 23 Fa sika ɔkwlɛ yo nga nɲɔn. Be ti be wue nun pɔsu'n i liɛ. Fa nga nɲɔn sɔ mun sie i be wue nun pɔsu'n i tiwa nɲɔn'm be su. 24 Fa sika ɔkwlɛ ɲanman nɲɔn mun wlɛ i nga nɲɔn mɔ be o be wue nun pɔsu'n i tiwa'm be su'n be nun. 25 Fa ɲanman nɲɔn'm be ti nɲɔn mun wlɛ i yɔbuɛ'm be wun cilɛ ninnge nɲɔn'm be nun. Kpɛkun fa be cici efɔdu'n i bue ng'ɔ sin be wati'n su'n i ɲrun wa. 26 Fa sika ɔkwlɛ yo nga nɲɔn, yɛ fa be sie i be wue nun pɔsu'n i bue ng'ɔ o i bo m'ɔ kpɛ efɔdu'n su lɔ'n i tiwa nɲɔn'm be su.+ 27 Ɔ fata kɛ a fa sika ɔkwlɛ yo nga nɲɔn ekun. Fa be sie efɔdu'n i ɲrun, i bue nɲɔn nga be sin be wati'n su'n be ja ngua, efɔdu'n i su cisu* nga be wuli'n i ti su nglo lɛ.+ 28 Maan be fa ɲanman ble kun be tra be wue nun pɔsu'n i ase. Maan be fa ɲanman'n be wla be wue nun pɔsu'n i nga mun nin efɔdu'n i nga liɛ'm be nun. I liɛ'n, be wue nun pɔsu'n ɔ́ kɛ́ i osu'n nun efɔdu'n su, cisu* nga be wuli'n i ti su nglo. 29 \"Kɛ Aarɔn wlú Ɲanmiɛn i tannin sua'n nun'n, ɔ́ súa Izraɛli i mma'm be dunman mun i wue nun jɔlɛ dilɛ pɔsu'n su, i awlɛn'n su. I liɛ'n, Zoova i wla kpɛ́n be su titi. 30 Fa Urimun nin Tumimun'n*+ wlɛ i be wue nun jɔlɛ dilɛ pɔsu'n nun. Kɛ Aarɔn bá Zoova i ɲrun'n, ɔ fata kɛ be trɛn i awlɛn'n su. Maan Aarɔn fa like nga be fa di Izraɛlifuɛ'm be jɔlɛ'n sie i i awlɛn'n su Zoova ɲrun tititi. 31 \"Fa jese ble ngunmin yo tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n mɔ be fa wlɛ i efɔdu'n i bo'n.+ 32 Maan be ti wlawlɛ'n trɛn i afiɛn sɛsɛ. Maan tannin wufuɛ kun bu be ti wlawlɛ sɔ'n i nuan tɛɛn sin yia nun. Maan ɔ yo i kɔmin nun'n kɛ sonja'm be tralɛ'n i kɔmin nun'n sa, kɛ ɔ ko yo naan w'a timan'n ti. 33 Fa jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun naan yo grenadie mma wie mun tralɛ'n i nuan su tɛɛn sin yia nun. Fa sika ɔkwlɛ yo gleinglein mun naan fa be wlawla grenadie mma'm be afiɛn. 34 Maan sika ɔkwlɛ gleinglein mun nin grenadie mma'm be toto nun. Kɛ a sie sika ɔkwlɛ gleinglein kun'n, sie grenadie mma kun. Yo i sɔ tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n i nuan su naan ɔ sin yia nun. 35 Ɔ fata kɛ Aarɔn wla tralɛ sɔ'n naan w'a kwla di Ɲanmiɛn junman'n. Kɛ ɔ́ wlú Ɲanmiɛn i sua'n nun m'ɔ́ jrán Zoova ɲrun'n, yɛ kɛ ɔ́ fíte'n maan be ti gleinglein'm be tɛlɛ'n, kɛ ɔ ko yo naan w'a wuman'n ti.+ 36 \"Fa sika ɔkwlɛ jrɛiin yo like paplapa kun m'ɔ bo mianmian'n, kpɛkun klɛ su kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa. Klɛ su kɛ: 'Sanwun yolɛ'n ti Zoova liɛ.'+ 37 Fa ɲanman ble kun fa trɛ i ase tannin tanmue nga be fa cici be ti'n su.+ Maan ɔ ka tannin tanmue'n i ɲrun lika'n su. 38 Maan ɔ tran Aarɔn i ngban'n su. I liɛ'n, sɛ sran kun fɔn ninnge nga Izraɛlifuɛ'm be fa man Ɲanmiɛn mɔ be ti i liɛ klonglo'n be wun'n,+ sa tɛ sɔ'n ɔ́ yó Aarɔn i ti su trɔ. Maan ɔ kɛ i ngban'n su titi, kɛ ɔ ko yo naan Zoova i klun w'a jɔ be wun'n ti. 39 \"Fa lɛn kplɔkɔɔ yo tralɛ tɛnndɛn'n mɔ be yi nun desɛn karokaro'n, nin tannin tanmue kun, yɛ fa wie wu cisu kun.+ 40 \"Yo tralɛ tɛnndɛn nin cisu nin kle mun man Aarɔn i mma mun.+ Maan be yo klanman kpa, yɛ maan be yo naan be ɲan ɲrun.+ 41 Fa be wla ɔ niaan bian Aarɔn nin i mma mun be wun, kpɛkun gua be ti su ngo.+ Sie be Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ,+ yɛ yo be sanwun naan be di Ɲanmiɛn ɲrun jranlɛ junman'n be man min. 42 Yo lɛn cɛkoto man be naan be fa kata be nvialiɛ nun lika'm be su.+ Maan ɔ fɛ i be bo lenge nun lele fa ju be sɔwa'n su. 43 Kɛ Aarɔn nin i mma'm bé wlú tannin sua mɔ Ɲanmiɛn yi i wun nglo nun'n, i nun'n, annzɛ kɛ bé mántan tɛ yiwlɛ'n naan b'a di be junman'n Ɲanmiɛn i lika'n nun lɔ'n, ɔ fata kɛ be wla tralɛ sɔ mun, kɛ ɔ ko yo naan b'a yoman sa tɛ naan b'a wuman'n ti. Ɔ ti mmla kun m'ɔ ti Aarɔn nin i osu'n nunfuɛ'm be liɛ m'ɔ́ ká lɛ tititi-ɔ.\nJa ngua lɔ ndɛ mun\n^ Ebr., \"be nga be awlɛn si ngwlɛlɛ'n.\"\n^ Yɔbuɛ kpa kun-ɔn, be simɛn i.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/Ezipti-L%C9%94-Tul%C9%9B\/28\/","date":"2023-12-09T14:26:49Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100912.91\/warc\/CC-MAIN-20231209134916-20231209164916-00042.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1524,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.289,"stopwords_ratio":0.394,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"é flouaa si fouê mun, enzê é flouaa klé fouê mun bé yili Gnamien i ndê wafa souman, vié nun bé yili é tinglin gnaman nun, flouaa su, i viénun é nien bé talê koffi bé nun, kô koyo nan bakan klaa mun bé klaa kangan Gnamien i ndê bé klé ami en nun.\ngnamien n'dê kloua yé fa men bé gbin 1,8 milliards éhuadéma.","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/bibleforchildren.org\/languages\/baoule\/home.php","date":"2023-11-29T12:57:01Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100081.47\/warc\/CC-MAIN-20231129105306-20231129135306-00153.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9992367029,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9992367029190063}","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.234,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"B4 Kanaan mɛn'n i falɛ BO Ɛntɛnɛti su liɛ'n Fluwa su liɛ'n Ng'ɔ sinnin'n Ng'ɔ bɛ i sin'n Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Kanaan mɛn'n i falɛ ƝANMIƐN NDƐ'N—MƐN UFLƐ BIBLU'N Kanaan mɛn'n i falɛ Wawle Kanaan mɛn'n i falɛ https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001061100\/univ\/wpub\/1001061100_univ_sqr_xl.jpg nwt b. 2091","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/nd%C9%9B-ufl%C9%9B-wie-mun-b\/lika-m%C9%9Bn-i-fal%C9%9B\/","date":"2023-12-03T06:58:21Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100489.16\/warc\/CC-MAIN-20231203062445-20231203092445-00865.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9993362427,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9993362426757812}","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.173,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.313,"stopwords_ratio":0.245,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Ndɛ'm be flɛlɛ kpe nga be o ja ngua lɔ ndɛ'm be nun'n BO Nd. Ndɛ uflɛ wie mun Jnd. Ja ngua lɔ ndɛ'n Ebr. Ebre nun Ara. Aramun nun Glk. Glɛki nun km kilomɛtri mi mili Ng'ɔ sinnin'n Ng'ɔ bɛ i sin'n Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Ndɛ'm be flɛlɛ kpe nga be o ja ngua lɔ ndɛ'm be nun'n ƝANMIƐN NDƐ'N—MƐN UFLƐ BIBLU'N Ndɛ'm be flɛlɛ kpe nga be o ja ngua lɔ ndɛ'm be nun'n Wawle Ndɛ'm be flɛlɛ kpe nga be o ja ngua lɔ ndɛ'm be nun'n https:\/\/assetsnffrgf-a.akamaihd.net\/assets\/m\/1001061100\/univ\/wpub\/1001061100_univ_sqr_xl.jpg nwt b. 1973","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/biblu-ja-ngua-l%C9%94-nd%C9%9B\/","date":"2023-12-10T16:09:56Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679102612.80\/warc\/CC-MAIN-20231210155147-20231210185147-00767.warc.gz","language":"bci","language_score":0.9999892712,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 0.9999892711639404}","num_words":101,"character_repetition_ratio":0.152,"word_repetition_ratio":0.174,"special_characters_ratio":0.309,"stopwords_ratio":0.248,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"26 \"Fa tannin tanmue blu fa yo tannin sua'n.+ Fa lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n, nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan ɔ nin jese ɔkwlɛ bioun naan fa yo. Yi seribɛn'm+ be desɛn tannin tanmue'm be nun.+ 2 Maan tannin tanmue kun i tɛnndɛn nun'n yo kude ablaɔn-nin-mɔcuɛ (28),* yɛ i tɛtrɛ nun'n yo kude nnan. Maan tannin tanmue blu'm be kwlaa be sɛ.+ 3 Fa tannin tanmue nnun sasa su naan ɔ yo tannin kun. Yɛ fa tannin tanmue nnun onga mun sasa su naan ɔ yo tannin kun ekun. 4 Fa jese ble fa yo tannin tanmue kasiɛn'n i nuan su kaakaa. Yo tannin nɲɔn su'n i nuan su'n i sɔ wie, naan be kwla fa be nɲɔn'n be sa su. 5 Yo tannin tanmue kun i nuan su kaa ablenun (50). Yɛ yo tannin tanmue kunfuɛ'n i nuan su kaa ablenun (50). I liɛ'n, be nuan su kaakaa'm bé wɔ́ su, kan bé wá sá be su lɛ'n. 6 Fa sika ɔkwlɛ fa yo aglafu ablenun (50) naan fa sa tannin'm be su. I liɛ'n, tannin sua'n yó wunmuan kun.+ 7 Fa boli ndrɛ+ yo tannin tanmue wie mun naan fa sie i tannin sua'n su. Yo tannin tanmue blu-nin-kun (11).+ 8 Maan tannin tanmue kun i tɛnndɛn nun'n yo kude ablasan (30), yɛ i tɛtrɛ nun'n yo kude nnan. Maan tannin tanmue blu-nin-kun (11) mun be kwlaa be sɛ. 9 Fa tannin tanmue'n i nun nnun sasa su, yɛ fa tannin tanmue nsiɛn onga mun sasa su. Bu tannin tanmue nsiɛn su'n m'ɔ o tannin sua'n i ɲrun'n gua su. 10 Yo tannin tanmue nga a sasali su'n i kasiɛn'n i nuan su kaa ablenun (50). Yo tannin tanmue kunfuɛ'n i nuan su kaa ablenun (50) ekun, naan be kwla fa be nɲɔn'n be sa su. 11 Fa aaba yo aglafu ablenun (50) naan be fa wlɛwlɛ i kaakaa'm be nun, naan tannin nɲɔn'm be sa su. I liɛ'n, tannin sua'n yó wunmuan kun. 12 Tannin'n i bue ng'ɔ́ trá tannin sua'n su'n, ɔ́ gúɛgúɛ i wun. Tannin'n i bue ng'ɔ ka'n, ɔ́ bú gúa tannin sua'n i sin lɔ. 13 Maan tannin sua'n i bue kwlaa su tannin tanmue ng'ɔ tra su'n ɔ ju kude kun, naan ɔ kɛtɛ i wun. 14 \"Asa ekun'n, fa bua ɲin kplo mɔ be kɛnnin i ayre ɔkwlɛ'n fa yo tannin kun naan fa kata tannin sua'n su, yɛ fa nzue nun nnɛn nga be flɛ i fɔku'n i kplo kata su.+ 15 \"Fa akasia waka yo tannin sua'n i kadri mun,+ yɛ jranjran be nglo.+ 16 Maan kadri kun i nglonglo su'n yo kude blu, yɛ i tɛtrɛ nun'n yo kude kun nin sin. 17 Maan kadri kun ɲan ja nɲɔn, yɛ maan be sa su. I sɔ yɛ ɔ fata kɛ a yo tannin sua'n i kadri'm be kwlaa-ɔ. 18 Maan tannin sua'n i bue nga i ɲin kpɛ ngua lɔ lika'n su'n, i kadri liɛ'n be yo ablaɔn (20). 19 \"Klo sika fa yo kadri ablaɔn (20) mun be ja'm be takatakawlɛ+ ablanan (40). Yo kadri kun i ja takatakawlɛ nɲɔn afin i ja'm be ti nɲɔn. Yɛ yo kadri nga be su i su'n be kwlaa be ja takatakawlɛ nɲɔnnɲɔn wie, afin be ja'm be ti nɲɔnnɲɔn.+ 20 Tannin sua'n i bue uflɛ su'n, i bue nga i ɲin kpɛ nglo lɔ lika'n su'n, yo i kadri ablaɔn (20). 21 Fa sika yo be ja takatakawlɛ ablanan (40). Yo kadri kun i ja takawlɛ nɲɔn, yɛ yo kadri nga be su i su'n be kwlaa be ja takatakawlɛ nɲɔnnɲɔn wie. 22 Tannin sua'n i sin m'ɔ kpɛ wia atɔliɛ lɔ'n su'n, yo i kadri nsiɛn.+ 23 Yo kadri nɲɔn naan be yo tannin sua'n i sin lɔ cɔnjɔ nɲɔn'm be kadri. 24 Kɛ ɔ́ fɛ́ i ngua lele m'ɔ́ fá jú i nglo lɔ like kukluku kɛ be sa nga sa'n i klikli'n su'n, maan waka'm be yo nɲɔn. I sɔ yɛ ɔ fata kɛ be yo kadri nɲɔn nga bé fá síe i tannin sua'n i sin lɔ cɔnjɔ nɲɔn'm be su'n niɔn. 25 Maan kadri'm be yo mɔcuɛ yɛ maan be ja takatakawlɛ'm be yo blu-nin-nsiɛn (16). Yo kadri kun i ja takawlɛ nɲɔn, yɛ yo kadri nga be su i su'n be ja takatakawlɛ nɲɔnnɲɔn wie. 26 \"Tannin sua'n i bue kun su'n, sɛsɛ akasia waka nnun naan fa be jɛjɛ i kadri'm be su.+ 27 Tannin sua'n i bue uflɛ su'n, yo kadri'm be su jajalɛ waka nnun. I bue nga i ɲin kpɛ wia atɔliɛ lɔ'n m'ɔ ti sua'n i sin'n su'n, yo i kadri'm be su jajalɛ waka nnun wie. 28 Waka ng'ɔ o afiɛn m'ɔ ja kadri'm be afiɛn'n i liɛ'n, maan ɔ fɛ i tiwa kun su lele fa ju i tiwa kun'n su lɔ. 29 \"Fa sika ɔkwlɛ kata kadri'm be wun.+ Yɛ fa sika ɔkwlɛ yo nga wie mun naan fa tra waka nga be jaja kadri'm be su'n be ase. Fa sika ɔkwlɛ kata waka nga be jaja kadri'm be su'n be wun wie. 30 Nian tannin sua'n i jajalɛ nga n fa kleli wɔ oka'n su'n i su sɛsɛsɛ yo.+ 31 \"Fa jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n naan fa yo rido kun.+ Yi seribɛn'm be desɛn rido'n nun. 32 Fa rido'n sende i akasia waka mlomlo nnan mɔ be fali sika ɔkwlɛ katali be wun'n be su. Maan like nga bé fá trɛ́trɛ́ i ase'n yo sika ɔkwlɛ. Maan be fa sika fa yo i ja mlomlo'm be takatakawlɛ nnan. 33 Fa rido'n sende i aglafu'm be su. Fa Mmla'n* i alaka'n+ fa sie i rido'n i sin lɔ. Rido'n kpɛ́ Sua Ba m'ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ Klonglo'n,+ nin Sua Ba Ngunmin Kun m'ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ Klonglo'n+ be nun. 34 Fa Mmla'n* i alaka'n i tre'n kata su, kpɛkun fa sie i Sua Ba Ngunmin Kun m'ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ Klonglo'n nun lɔ. 35 \"Fa tabli'n sie i rido'n i ɲrun wa. Yɛ fa kannin siewlɛ'n+ tɛkɛ i tabli'n i ɲrun ndɛnman su, tannin sua'n i bue nga i ɲin kpɛ ngua lɔ lika'n su'n i nun. Taka tabli'n tannin sua'n i bue nga i ɲin kpɛ nglo lɔ lika'n su'n i nun. 36 Fa jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n fa wu rido kun naan fa sie i tannin sua'n i anuan'n nun.+ 37 Sɛsɛ akasia waka mlomlo nnun naan fa sika ɔkwlɛ kata be wun. Be ti rido'n i liɛ. Maan like nga bé fá trɛ́trɛ́ i ase'n yo sika ɔkwlɛ. Kpɛkun klo aaba fa yo be takatakawlɛ nnun.\nJa ngua lɔ ndɛ mun\n^ Ebr., \"Lalofuɛ'n.\"\n^ Ebr., \"Lalofuɛ'n.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2023-50","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/Ezipti-L%C9%94-Tul%C9%9B\/26\/","date":"2023-12-09T16:04:09Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2023-50\/segments\/1700679100912.91\/warc\/CC-MAIN-20231209134916-20231209164916-00880.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000092983,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.000009298324585}","num_words":1067,"character_repetition_ratio":0.107,"word_repetition_ratio":0.056,"special_characters_ratio":0.296,"stopwords_ratio":0.337,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"39 Be fali jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun+ be fa wuli tralɛ nglanman wie mun mɔ bé fá dí junman Ɲanmiɛn sua'n nun lɔ'n. Be yoli Aarɔn i tralɛ mɔ be ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo'n,+ kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 2 Ɔ fali sika ɔkwlɛ nin jese ble nin jese ɔkwlɛ kankan, ɔ nin jese ɔkwlɛ bioun ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n fa yoli efɔdu'n.+ 3 Be fali maato boli sika ɔkwlɛ, ɔ yoli fɛtɛfɛtɛ kpa. Ɔ kpɛkpɛli nun tiaantiaan, ɔ fa flɛnflɛnnin i jese ble'n nin jese ɔkwlɛ kankan'n, ɔ nin jese ɔkwlɛ bioun'n, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ'n be nun, kpɛkun ɔ fa yili efɔdu'n nun desɛn. 4 Be yoli tralɛ'n i bue nga be sin be wati'n su'n, kpɛkun be sali be su, be sali be su i tiwa nɲɔn'm be su nglo lɔ. 5 Cisu* nga be wuli'n mɔ be fa ci efɔdu'n su naan b'a trɛ i ase'n,+ be fali ninnge kunngba mun yɛ be yoli-ɔ. Be fali sika ɔkwlɛ, nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n yɛ be fa yoli-ɔ, kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 6 Be fali sika ɔkwlɛ be cili oniksi yɔbuɛ'm be wun, kpɛkun be klɛli Izraɛli i mma'm be dunman su, kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa.+ 7 Ɔ fali be sieli i efɔdu'n i bue nga be sin be wati'n su'n be su, naan be yo Izraɛli i mma'm be wla kpɛnlɛ yɔbuɛ,+ kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 8 I sin'n, ɔ fali sika ɔkwlɛ nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan, nin jese ɔkwlɛ bioun, ɔ nin lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n,+ ɔ fa yili be wue nun pɔsu'n+ i nun desɛn kɛ ng'ɔ fa yoli efɔdu'n i liɛ'n sa. 9 Kɛ be bu nun nɲɔn'n, i bue nnan'm be sɛ. Be wue nun pɔsu nga be yoli'n, kɛ be bu nun nɲɔn'n i tɛnndɛn nun'n nin i tɛtrɛ nun'n ti anpan kun.* 10 Be tatali nun yɔbuɛ kpakpa ɲanman nnan. Be fali yɔbuɛ nga be flɛ i kɛ ribi'n nin topazi'n nin emerodu'n be yoli i ɲanman klikli'n. 11 Be fali tikuazi, nin safii nin zaspu be yoli i ɲanman nɲɔn su'n. 12 Be fali lesɛmun,* nin agati nin ametisi be yoli i ɲanman nsan su'n. 13 Kpɛkun be fali klizoliti nin oniksi nin zadi be yoli i ɲanman nnan su'n. Be fali sika ɔkwlɛ be cili be wun. 14 Izraɛli i mma blu-nin-nɲɔn (12) mun be dunman o yɔbuɛ'm be su. Be klɛli be dunman'n kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa. Dunman kun ti Izraɛli akpasua blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun i nzɔliɛ, dunman kun ti Izraɛli akpasua blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun i nzɔliɛ. 15 Be fali sika ɔkwlɛ jrɛiin yoli be wue nun pɔsu'n su jrɔkɔ wie mun. Be wɔli be kɛ ɲanman sa.+ 16 Be fali sika ɔkwlɛ be yoli yɔbuɛ wun cilɛ like nɲɔn nin nga nɲɔn. Kpɛkun be fali nga nɲɔn mun tɛtɛli i be wue nun pɔsu'n i cɔnjɔ nɲɔn'm be su. 17 I sin'n, be fali sika ɔkwlɛ ɲanman nɲɔn'n wlɛli i nga nɲɔn mɔ be o be wue nun pɔsu'n i cɔnjɔ'm be su'n be nun. 18 I sin'n, be fali ɲanman nɲɔn'm be ti nɲɔn mun wlɛli i yɔbuɛ'm be wun cilɛ ninnge nɲɔn'm be nun. Kpɛkun be fa be cicili i efɔdu'n i bue ng'ɔ sin be wati'n su'n i ɲrun wa. 19 I sin'n, be fali sika ɔkwlɛ yoli nga nɲɔn, yɛ be fa be sieli i be wue nun pɔsu'n i bue ng'ɔ o i bo m'ɔ kpɛ efɔdu'n su lɔ'n i tiwa nɲɔn'n be su.+ 20 I sin'n, be fali sika ɔkwlɛ yoli nga nɲɔn ekun, be fa be sieli efɔdu'n i ɲrun, i bue ng'ɔ sin be wati nɲɔn'm be su'n i ja ngua, i ngbaliɛ'n i wun lɛ, efɔdu'n i su cisu* nga be wuli'n i ti su nglo. 21 I agualiɛ su'n, be fali ɲanman ble kun be trali be wue nun pɔsu'n i ase. Be fali ɲanman'n be wlɛli i be wue nun pɔsu'n i nga mun nin efɔdu'n i nga liɛ'm be nun. I liɛ'n, be wue nun pɔsu'n ɔ́ kɛ́ i osu'n nun efɔdu'n su, cisu* nga be wuli'n i ti su nglo, kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 22 Ɔ fali jese ble ngunmin yoli tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n mɔ be fa wlɛ i efɔdu'n i bo'n. Tannin wufuɛ kun yɛ ɔ yoli-ɔ.+ 23 Tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n i lika nga be wla be ti'n, ɔ o i afiɛn sɛsɛ. I kɔmin nun'n ti kɛ sonja'm be tralɛ'n i kɔmin nun'n sa. Be buli be ti wlawlɛ'n i nuan sin yiali nun, kɛ ɔ ko yo naan w'a timan'n ti. 24 I sin'n, be fali jese ble nin jese ɔkwlɛ kankan nin jese ɔkwlɛ bioun, kpɛkun be cisannin be fa yoli grenadie mma wie mun tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n i nuan su sin yiali nun. 25 Be fali sika ɔkwlɛ jrɛiin yoli gleinglein mun, kpɛkun be fali gleinglein mun be wlawlali grenadie mma nga be o tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n i nuan su'n be afiɛn. 26 Kɛ be sie gleinglein kun'n be sie grenadie mma kun i wun lɛ, kɛ be sie gleinglein kun'n be sie grenadie mma kun i wun lɛ. Be yoli i sɔ tralɛ tɛnndɛn m'ɔ leman sa'n, mɔ be fa di Ɲanmiɛn junman'n i nuan su sin yiali nun, kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 27 Be fali lɛn kplɔkɔɔ be yoli Aarɔn nin i mma'm be tralɛ tɛnndɛn mun. Tannin wufuɛ kun yɛ ɔ yoli be-ɔ.+ 28 Be fali lɛn kplɔkɔɔ be yoli tannin tanmue nga be fa cici be ti'n,+ be fali lɛn kplɔkɔɔ be yoli be ti kle'n,+ be fali lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n be yoli lɛn cɛkoto mun.+ 29 Be fali lɛn kplɔkɔɔ mɔ be cisannin'n, ɔ nin jese ble, nin jese ɔkwlɛ kankan ɔ nin jese ɔkwlɛ bioun be fa wuli cisu'n, kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 30 I agualiɛ su'n, be fali sika ɔkwlɛ jrɛiin be yoli like paplapa m'ɔ bo mianmian'n. Ɔ ti nzɔliɛ kun m'ɔ kle kɛ b'a fa be wun b'a man Ɲanmiɛn-ɔn. Be klɛli su kɛ nga be fa nzɔliɛ be sie i like kekleke kun su'n sa, be klɛli su kɛ: \"Sanwun yolɛ'n ti Zoova liɛ.\"+ 31 Be fali jese ble be yoli ɲanman kun fa trɛli i ase tannin tanmue'n su, kɛ nga Zoova kan kleli Moizi'n sa. 32 Ɔ maan Ɲanmiɛn i tannin sua'n, mɔ yɛle tannin sua mɔ Ɲanmiɛn yi i wun nglo nun'n i wun junman'n i kwlaa wieli. Izraɛlifuɛ'm be yoli like kwlaa nga Zoova seli Moizi kɛ be yo'n.+ Be niannin su be yoli i sɛsɛsɛ. 33 I sin'n, be fali tannin sua'n+ be ko mannin Moizi, tannin tanmue mun+ nin tannin sua'n i wun ninnge'm be kwlaa: I aglafu mun,+ i kadri mun,+ i kadri'm be su jajalɛ waka mun,+ i ja mun nin i ja'm be takatakawlɛ mun,+ 34 i su katalɛ like mɔ be fali bua ɲin kplo nga be kɛnnin i ayre ɔkwlɛ be yoli'n,+ i su katalɛ like mɔ be fali nzue nun nnɛn nga be flɛ i fɔku'n i kplo be yoli'n, rido ng'ɔ kpɛ tannin sua'n nun'n,+ 35 Mmla'n* i alaka'n, ɔ nin i waka floloflolo mun+ nin i tre'n,+ 36 nin tabli'n, ɔ nin i wun ninnge'm be kwlaa,+ ɔ nin kpanwun nga be fa man Ɲanmiɛn'n, 37 kannin siewlɛ mɔ be fali sika ɔkwlɛ jrɛiin yoli'n, i kannin+ mɔ be lɔngɔ su'n, ɔ nin i wun ninnge'm be kwlaa+ nin kannin nuan sɔlɛ ngo'n,+ 38 nin tɛ yiwlɛ+ mɔ be fali sika ɔkwlɛ be yoli'n, nin be ti su gualɛ ngo'n,+ nin ansan fanninfannin'n,+ nin tannin sua'n i anuan'n nun rido'n,+ 39 nin tɛ yiwlɛ mɔ be fali aaba be yoli'n+ nin aaba gliazi'n, nin i waka floloflolo mun,+ nin i wun ninnge'm be kwlaa,+ ɔ nin kpongbo dan'n nin i takawlɛ'n,+ 40 nin awlo klun'n i rido mun, nin i ja mun, nin i ja'm be takatakawlɛ mun,+ nin awlo klun'n i anuan'n nun rido'n,+ nin i ɲanman mun, nin i kpɛngbɛ mun,+ ɔ nin ninnge kwlaa nga bé fá dí junman Ɲanmiɛn i tannin sua mɔ yɛle tannin sua mɔ Ɲanmiɛn yi i wun nglo nun'n i nun lɔ'n, 41 nin Ɲanmiɛn i sua'n nun lɔ junman dilɛ tralɛ mɔ be wuli be klanman kpa'n, nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ Aarɔn i tralɛ mɔ be ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo'n,+ nin i mma'm be tralɛ mɔ bé fá dí Ɲanmiɛn ɲrun jranlɛ junman'n. 42 Junman kwlaa nga Zoova seli Moizi kɛ be di'n, Izraɛlifuɛ'm be niɛnnin i kwlaa su be dili.+ 43 Kɛ Moizi niannin be junman'n, ɔ wunnin kɛ be yoli i sɛsɛsɛ kɛ nga Zoova kannin'n sa, ɔ maan Moizi boli muae mannin be.\nJa ngua lɔ ndɛ mun\n^ Annzɛ \"Be afiɛn cilɛ like.\"\n^ Yɔbuɛ kpa kun-ɔn, be simɛn i.\n^ Annzɛ \"be afiɛn cilɛ like.\"\n^ Annzɛ \"be afiɛn cilɛ like.\"\n^ Ebr., \"Lalofuɛ'n.\"","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/biblu\/nwt\/fluwa\/Ezipti-L%C9%94-Tul%C9%9B\/39\/","date":"2024-03-01T15:38:12Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947475311.93\/warc\/CC-MAIN-20240301125520-20240301155520-00134.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":1480,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.281,"stopwords_ratio":0.395,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yaci sran'm be lɛ mɔ be wun ɲrɛnnɛn-ɔn? BO ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yaci sran'm be lɛ mɔ be wun ɲrɛnnɛn-ɔn? Sran sunman be usa be wun kɛ: ?Ngue ti yɛ sran kpɔlɛ'n nin ɲrɛnnɛn'n b'a yi asiɛ'n i piɛ sɔ-ɔ? Wafa nga Biblu'n tɛ su'n ɔ cici sran wla. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ng'ɔ sinnin'n Ng'ɔ bɛ i sin'n Ndɛ uflɛ wie mun Biblu'n su video mun: Ninnge cinnjin mun Ninnge wie mɔ be kwla yo ɔ fɛ ekun'n AN TINNGE! ?Ngue ti yɛ e wun e ɲrun, e yo kpɛnngbɛn kpɛkun e wu-ɔ? Maan e kan ninnge nnan mɔ be ti yɛ e wun e ɲrun, e yo kpɛnngbɛn kpɛkun e wu'n be ndɛ. E SU NDƐ Se e naan e wa nian ɔ osu A nin Zoova i Lalofuɛ mun amun koko Biblu'n nun ndɛ kun su yalɛ, annzɛ kunndɛ kɛ á sí be su ndɛ kpa. Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yaci sran'm be lɛ mɔ be wun ɲrɛnnɛn-ɔn? NINNGE CINNJIN NGA BIBLU'N KLE BE'N ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yaci sran'm be lɛ mɔ be wun ɲrɛnnɛn-ɔn? Wawle ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn yaci sran'm be lɛ mɔ be wun ɲrɛnnɛn-ɔn? https:\/\/cms-imgp.jw-cdn.org\/img\/p\/502018850\/univ\/art\/502018850_univ_sqr_xl.jpg","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-10","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/video-mun\/Jasin-f%C9%9B-kpa-kun-fin-%C6%9Danmi%C9%9Bn-Video-mun\/video-wun-%C9%B2r%C9%9Bnn%C9%9Bn\/","date":"2024-03-05T02:16:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-10\/segments\/1707947476592.66\/warc\/CC-MAIN-20240304232829-20240305022829-00518.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.138,"word_repetition_ratio":0.091,"special_characters_ratio":0.286,"stopwords_ratio":0.404,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min BO Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min Be ukali Dimitri naan w'a kaci i mɛn dilɛ wafa'n. Siɛn'n ɔ di aklunjuɛ. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ndɛ uflɛ wie mun Biblu'n maan sran'm be kaci Nzuɛn nin aeliɛ mun Fɔundi nin aklunjuɛ Ninnge nga Zoova i Lalofuɛ'm be yo be'n Ninnge wie mɔ be kwla yo ɔ fɛ ekun'n KOSAN MƆ BIBLU'N TƐ BE SU'N ?Ngue ti yɛ e o nguan nun-ɔn? ?W'a ɔ wun le kɛ: '?Ngue ti yɛ e o nguan nun-ɔn?' Nian wafa nga Biblu'n tɛ kosan sɔ'n su'n. SRAN'M BE UKALƐ Bisuafuɛ'n w'a yo sran kpa Donaldi dili bisua laa. Wafa nga Biblu'n nun like suanlɛ'n ukɛli i naan w'a si Ɲanmiɛn naan w'a kaci i nzuɛn'n naan ɔ nin i yi b'a tran klanman'n, ɔ yiyi nun. Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min Wawle Min mɛn dilɛ wafa'n flannin min https:\/\/cms-imgp.jw-cdn.org\/img\/p\/502015502\/univ\/art\/502015502_univ_sqr_xl.jpg ijwcl nd�� 15","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/sran-be-wun-nd%C9%9B-mun\/biblu-kaci-sran\/m%C9%9Bn-dil%C9%9B-wafa-yoli-i-t%C9%9B\/","date":"2024-04-20T08:15:43Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817491.77\/warc\/CC-MAIN-20240420060257-20240420090257-00350.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000082254,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.000008225440979}","num_words":189,"character_repetition_ratio":0.14,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.278,"stopwords_ratio":0.265,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Zoova yoli min ye dan BO Zoova yoli min ye dan Klisitali i kaan nun'n, sran kun kunndɛli i kekle nun. Video nga nun'n, ɔ kan wafa nga Biblu'n nun like suanlɛ'n ukɛli i naan ɔ nin Ɲanmiɛn Zoova be afiɛn w'a mantan kpa'n naan kusu w'a wun i wun fɛ ekun'n be ndɛ. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ndɛ uflɛ wie mun Biblu'n maan sran'm be kaci Fɔundi nin aklunjuɛ Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Zoova yoli min ye dan BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Zoova yoli min ye dan Wawle Zoova yoli min ye dan https:\/\/cms-imgp.jw-cdn.org\/img\/p\/502015530\/univ\/art\/502015530_univ_sqr_xl.jpg ijwcl ndɛ 15","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/sran-be-wun-nd%C9%9B-mun\/biblu-kaci-sran\/sran-kunnd%C9%9Bli-kaan-nun-video\/","date":"2024-04-20T08:17:55Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817491.77\/warc\/CC-MAIN-20240420060257-20240420090257-00870.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000082254,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.000008225440979}","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.138,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.276,"stopwords_ratio":0.252,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min waan ń yó naan sran lufle bulɛ'n wie BO Min waan ń yó naan sran lufle bulɛ'n wie Rafika nin sran wie mɔ be waan bé yó naan sran lufle bulɛ'n wie'n, be sannin nun. Sanngɛ, ɔ wunnin i Biblu'n nun kɛ Ɲanmiɛn wá yó maan sran'm be kwlaa be tran fɔuun. Yaci, like nga be fa bo'n w'a yoman kpa. Fa video nga wie Ndɛ uflɛ wie mun Biblu'n maan sran'm be kaci Fɔundi nin aklunjuɛ Ninnge wie mɔ be kwla yo ɔ fɛ ekun'n SASAFUƐ TRANWLƐ'N ?Sa nuan su yolɛ'n i su ndɛ benin yɛ Biblu'n kan-ɔn? ?Ɲanmiɛn bu sran wie'm be kpa tra wie? ?Ɔ yrali sran wie'm be su, yɛ ɔ boli wie'm be sannzan? Fa sie i fluwa su Fa man sran Fa man sran Min waan ń yó naan sran lufle bulɛ'n wie BIBLU'N MAAN SRAN'M BE KACI Min waan ń yó naan sran lufle bulɛ'n wie Wawle Min waan ń yó naan sran lufle bulɛ'n wie https:\/\/cms-imgp.jw-cdn.org\/img\/p\/502018114\/univ\/art\/502018114_univ_sqr_xl.jpg ijwcl ndɛ 15","id":"","dump":"CC-MAIN-2024-18","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/sran-be-wun-nd%C9%9B-mun\/biblu-kaci-sran\/lufle-bul%C9%9B-wie\/","date":"2024-04-20T08:25:05Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2024-18\/segments\/1712296817491.77\/warc\/CC-MAIN-20240420060257-20240420090257-00706.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000085831,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000085830688477}","num_words":172,"character_repetition_ratio":0.171,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.276,"stopwords_ratio":0.314,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"Zoova waan Zerizalɛmun klɔ'n nin Zida klɔ'n be ɲin kekle'n ti'n, ɔ́ núnnún be. Junman kekle nga Zoova fa mannin Zeremi'n, ɔ ti be nunnunlɛ'n i nzɔliɛ.\nZeremi toli lɛn kplo kun\n13:1, 2\nLɛn kplo m'ɔ ci Zeremi bo'n, ɔ ti Izraɛlifuɛ mun nin Zoova be afiɛn m'ɔ mantan kpa'n i nzɔliɛ like.\nZeremi fali lɛn kplo'n ɔli Efrati nzue ba'n i nuan lɔ\n13:3-5\nƆ ko fa fiɛli i yɛbuɛ buɛ kun nun kpɛkun ɔ sɛli i sin Zerizalɛmun.\nZeremi sɛli i sin ɔli lɛn kplo'n i falɛ Efrati nzue ba'n i nuan lɔ\n13:6, 7\nLɛn kplo'n sacili.\nZeremi sɛli i sin ɔli lɛn kplo'n i falɛ Efrati nzue ba'n i nuan lɔ\n13:8-11\nLike nga Zoova seli Zeremi kɛ ɔ yo'n, ɔ kwla yo e kɛ ɔ timan like fi sa. Sanngɛ i aɲinyiɛ ti'n, Zoova i ndɛ'n wluwluli sran'm be wun.","id":"","dump":"CC-MAIN-2017-26","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/fluwa-mun\/jw-a%C9%B2ia-fluwa\/afu%C9%9B-2017-marsi-mwb\/a%C9%B2ian-i-siesiel%C9%9B-mar27-avr2\/Izra%C9%9Blifu%C9%9Bm-be-wla-fili-Zoova-su\/","date":"2017-06-27T14:54:31Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2017-26\/segments\/1498128321426.45\/warc\/CC-MAIN-20170627134151-20170627154151-00093.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":3,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":140,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.092,"special_characters_ratio":0.284,"stopwords_ratio":0.271,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1} +{"text":"?Ngue yɛ ɔ su Zoova i Lalofuɛ'm be bo mɔ i ti yɛ be kan Ɲanmiɛn ndɛ kle be nga be kɔ asɔnun'n niɔn?\nNian like nga ti yɛ Zezi su lafilɛ'n ti cinnjin man Klisifuɛ kpafuɛ mun'n.\n?Zezi seli kɛ akpɔ nga be sin su-ɔ be fite nun'n be sɔnnin?\nBiblu'n kle e be nga bé kwlá fíte nun'n.\nNian wafa nga be wiengu sran bulɛ'n ti Klisifuɛ kpa'm be nzɔliɛ'n.\nNian sa nga ti yɛ Sali Risɛli w'a kpɛman asɔnun uflɛ ba'n.\nZoova i Lalofuɛ'm be boboman sika yɛ be yiman blusu sanngɛ be junman'n kɔ i ɲrun titi. Amun nian sa nga ti yɛ ɔ ti sɔ'n.\nBlɛ sunman nun'n, ɔ ti cinnjin kɛ be tu sran kun asɔnun'n nun. I sɔ'n kwla uka sran sɔ'n naan w'a sɛ i sin asɔnun'n nun ekun.\nNian like nga Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ klikli mun kɛ be yo'n.\n?Ngue yɛ ɔ su Zoova i Lalofuɛ'm be bo mɔ i ti yɛ be kan Ɲanmiɛn ndɛ kle be nga be kɔ asɔnun'n niɔn?\nNian Biblu'n nun like suanlɛ'n i su kosan nga a usa be'n be su tɛlɛ mun.\n?Kɛ Zoova i Lalofuɛ'm bé fá suklu dilɛ'n i su ajalɛ'n, Biblu'n nun mmla benin mun yɛ be nanti su-ɔ?\nNian Zoova i Lalofuɛ'm be cɛn dilɛ'n i su kosan cinnjin nsan.","id":"","dump":"CC-MAIN-2019-22","url":"https:\/\/www.jw.org\/bci\/zoova-lalofu%C9%9B-mun\/kosan\/","date":"2019-05-27T08:20:10Z","file_path":"s3:\/\/commoncrawl\/crawl-data\/CC-MAIN-2019-22\/segments\/1558232262029.97\/warc\/CC-MAIN-20190527065651-20190527091651-00219.warc.gz","language":"bci","language_score":1.0000100136,"language_script":"Latn","minhash_cluster_size":1,"top_langs":"{\"bci_Latn_score\": 1.0000100135803223}","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.151,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.425,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":500.0,"cluster_detection":-1}