seanghay/khmer-dictionary-44k · Datasets at Hugging Face

word stringlengths 1 62	pos stringclasses 47 values	pro stringlengths 0 66	definition stringlengths 1 2.93k	example stringlengths 0 3.03k
ក	ន.	[ក]	តួអក្សរទី១ក្នុងវគ្គទី១នៃអក្ខរក្រមព្យញ្ជនៈខ្មែរ។ តួអក្សរនេះមានឈ្មោះថា ក ហើយតាងឱ្យព្យញ្ជនៈ /ក/ មានអក្ខរសូរអន្តរជាតិ [k] ជាកណ្ឋជៈ មានសំឡេងក្នុងឋានបំពង់ក ជាសិថិល អឃោសៈ។
ក	កិ.	[ក]	តាំងផ្ដើម, តាំងធ្វើ	កសាង, កកើត, កចេតិយ, កភូមិ។
ក	ន.	[ក]	អវយវៈដែលតពីក្បាលទៅស្មា ឬទៅខ្លួននៃមនុស្សសត្វ	កមនុស្ស, កមាន់។
ក៏	ឈ.	[ក]	ពាក្យជាសន្ធានមានសំឡេងកញ្ឆក់ខ្លីសម្រាប់និយាយតប្រយោគដោយឡែក	អ្នកក៏ទៅ, ខ្ញុំក៏ទៅ, ធ្វើដូច្នេះក៏បាន, របស់នេះរូបក៏ល្អ តម្លៃក៏ថោក។
កក	គុ.កិ., គុ.	[កក]	កុះករ, តាន់តាប់, ជុំជិត, កុញ, ត្រៀបត្រា	មើលទៅឃើញមនុស្សកក, ឈរកក។
កកកុញ	គុ.កិ.	[កក-កុញ]	ច្រើនត្រៀបត្រា ច្រើនកុះករ ណែនណាន់តាន់តាប់	ពិធីបុណ្យអុំទូកមានមនុស្សច្រើនកកកុញ។
កកស្ទះ	កិ.	[កក-ស្ទះ]	មិនអាចផ្លាស់ទី រំកិល ងាក កម្រើក ឬ ធ្វើចលនាបាន ដោយសារមានរបស់គរជាប់បន្តគ្នា ឬ មនុស្សច្រើនណែនណាន់តាន់តាប់	ចរាចរណ៍កកស្ទះ។
កក	កិ.	[កក]	ប្រែពីរាវទៅជាខន់ ឬទៅជារឹង	ទឹកផ្ដើមកកនៅសីតុណ្ហភាពក្រោមសូន្យអង្សា។
កក	គុ.	[កក]	ដែលត្រជាក់ មិនក្ដៅ (ចំណីអាហារ)	បាយកក។
កក់	កិ.	[កក់]	ជម្រះសក់ឱ្យស្អាត	កក់សក់។
កក់	កិ.	[កក់]	ធ្វើឱ្យទទឹកជោក	ភ្លៀងកក់។
កក់	កិ.	[កក់]	បញ្ចាំទុកមុន, ឱ្យមុនជាការបញ្ចាំចិត្ត	ខ្ញុំបានកក់ប្រាក់ឱ្យគេរួចហើយ។
កក់	ន.	[កក់]	ឈ្មោះស្មៅទឹកមួយពួក សម្រាប់ប្រើជាធ្វើកន្ទេល	កក់មានច្រើនប្រភេទ គឺ កក់មូល, កក់ជ្រុង, កក់ចែងម៉ែង។ល។
កក់	ន.	[កក់]	ឈ្មោះប្រដាប់ម្យ៉ាងមានសណ្ឋានដូចផ្លែឈូកសម្រាប់ងូតទឹក	ទឹកធ្លាក់ចេញពីកក់។
កក់ក្ដៅ	កិ.	[កក់-ក្ដៅ]	ក្ដៅល្មម ក្ដៅស្រួល	ភួយនេះកក់ក្ដៅណាស់។
កករ	ន.	[ក-ក]	ផង់ឬកម្ទេចល្អិត ដែលនៅក្នុងសភាវៈរាវ មានទឹក, សុរា, ប្រេងជាដើម	កករប្រេង, ចិត្តកករល្អក់។
កករចិត្ត	ន.	[ក-ក-ចិត]	ចិត្តសៅហ្មងហាក់ដូចជាមានកករ។
កកាត	គុ.	[ក-កាត]	ដែលនៅសល់តិច, ដែលនៅសល់រលាបៗ	ទឹកសម្លនៅសល់កកាតនឹងបាតឆ្នាំង។
កកាយ	កិ.	[ក-កាយ]	កាយរឿយៗ; ជីកដីជារន្ធ, ជារូង, ជារង, ជារណ្ដៅដោយដៃ (មនុស្ស), ដោយជើង (សត្វ)	មនុស្សកកាយដី, មាន់កកាយដី, អណ្ដើកកកាយដី។
កកិចកកុច	គុ.	[ក-កិច-ក-កុច]	ដែលមានចិត្តវៀច, មានគំនិតគេចកែ	មនុស្សកកិចកកុច។
កកិត	កិ.	[ក-កិត]	ពាល់, ដដុស ឬប៉ះយ៉ាងស្រាល។
កកិល	កិ.	[ក-កិល]	ទៅដោយគូទពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត	មនុស្សខ្វិនកកិលដូចកូនក្មេង។
កកូរ	កិ.	[ក-កូ]	កូរញយៗ	កកូរត្រុំ ឬ កកូរសម្ល។
កកូរកកាយ	កិ.	[ក-កូ-ក-កាយ]	សសោះជ្រាវរាវរកអ្វីមួយ	គាត់យកដែកកកូរកកាយរករបស់អេតចាយ។
កកេបកកាប	គុ., កិ.	[ក-កេប-ក-កាប]	ដែលកខ្វេសកខ្វាសដោយខំប្រឹងដើរ ឬប្រឹងឡើងឱ្យបានឆាប់	ខំឡើងដើមឈើកកេបកកាប។
កកេរ	កិ.	[ក-កេ]	ខាំរឿយៗ ដើម្បីឱ្យដាច់	កកេរពោត, កណ្ដុរកកេរទូ។
កកេះ	កិ.	[ក-កេះ]	កេះរឿយៗ ដោយក្រចកជាដើម។
កកែកកកោក	គុ.កិ., ន.	[ក-កែក-ក-កោក]	សម្ដីនិយាយគ្នា ឮសូរកោកៗ ច្រើនដង។
កកែកករ	គុ.កិ., ន.	[ក-កែ-ក-ក]	សម្ដីនិយាយមិនច្បាស់លាស់ យ៉ាងដូចក្មេងតូចដែលទើបចេះស្ដី	កូនប្រុសខ្ញុំបានចេះស្ដីកកែកករហើយ។
កកែងកកោង	គុ., ន.	[ក-កែង-ក-កោង]	កិរិយាពុំគប្បី, កោង, ព្រហើន, ឥតមានលំអុតលំឱន។
កកែប	ន.	[ក-កែប]	អវយវៈសត្វចតុប្បាទពួកខ្លះ នៅត្រង់គន្លាក់កែងជើងខាងក្រោយគល់ក្រចកជាខាងក្រោមកែបទាំងគូ	កកែបគោ, កកែបក្របី។
កកោក	គុ.កិ., ឧ.	[ក-កោក]	សូរនិយាយខ្លាំងឥតក្រែងដែលឮកោកៗ	និយាយកកោក។
កកោស	កិ.	[ក-កោស]	កោសដោយធ្វេសប្រហែសឥតមានបំណងនឹងធ្វើឱ្យវត្ថុមួយនិងវត្ថុមួយរបករបោចខូចខាតឡើយ។
កកោះ	ន.	[ក-កោះ]	ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានខ្លឹមពណ៌ក្រមៅ ប្រើការធ្វើសសរផ្ទះ, ក្ដារក្រាល ឬក្ដារងឿ។
កក្កដ	ន.	[ក័ក-កៈ-ដៈ]	ឈ្មោះខែទី ៤ នៃសុរិយគតិ, មាន ៣១ ថ្ងៃ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា កក្កដា ក៏រាប់ជាខែ ទី ៧ ដែរ។
កក្កដា	ន.	[ក័ក-កៈ-ដា]	ឈ្មោះខែទី ៧ តាមសុរិយគតិ មាន ៣១ ថ្ងៃ និងរាសីរូបក្ដាម។
កក្រិត	គុ.	[ក-ក្រិត]	ពាក្យសម្រាប់ញ៉ាំងពាក្យខ្មៅឱ្យប្លែកឡើង	មនុស្សនោះខ្មៅកក្រិត គឺខ្មៅឥតរសជាតិ។
កក្រើក	កិ.	[ក-ក្រើក]	កម្រើក, រញ្ជួយ, របើកឡើង។
កក្រើកញាប់ញ័រ	កិ.	[ក-ក្រើក-ញាប់-ញ័រ]	កក្រើកញ័រយ៉ាងញាប់សព្វអន្លើ។
កក្រើករំជួល	កិ.	[ក-ក្រើក-រំ-ជួល]	កក្រើករញ្ជួយជ្រួលច្របល់។
កក្រើករំពើក	កិ.	[ក-ក្រើក-រំ-ពើក]	កក្រើកខ្លាំង, ជ្រួលច្របល់ខ្លាំង។
កក្រោះ	គុ.	[ក-ក្រោះ]	ដែលឥតរសជាតិ	សោះកក្រោះ។
កក្លាក់	គុ.កិ.	[ក-ក្លាក់]	ច្រើននិយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ ហៀរ	ហៀរកក្លាក់។
កក្លូក	គុ.កិ.	[ក-ក្លូក]	ដែលរាវខ្លាំង, ដែលមានទឹកច្រើន	រាវកក្លូក។
កក្អាក	គុ.កិ.	[ក-ក្អាក]	ដែលឮសូរក្អាកៗ ច្រើនដង (សើច)	សើចកក្អាក។
កក្អាកកក្អាយ	គុ., គុ.កិ.	[ក-ក្អាក-ក-ក្អាយ]	ក្អាកក្អាយខ្លាំង, សប្បាយរីករាយខ្លាំង។
កក្អាយ	ប.	[ក-ក្អាយ]	ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ កក្អាក	សើចកក្អាកកក្អាយ។
កក្អិច	គុ.កិ.	[ក-ក្អិច]	ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យមាត់ឱ្យប្លែកឡើង (ត្រី)	ត្រីមាត់កក្អិច។
កក្អិច	ប.	[ក-ក្អិច]	ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹង កក្អៀក ថា កក្អិចកក្អៀក គឺ ឮសូរមាត់សើចច្រើនពុំដាច់សូរ	សើចលេងកក្អិចកក្អៀក។
កក្អិល	គុ.កិ., គុ.	[ក-ក្អិល]	ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនកិរិយាដែលនៅមានកម្លាំងចិត្តឱ្យប្លែកឡើង	និយាយកក្អិល, សម្ដីកក្អិល។
កក្អឹក	គុ.កិ., គុ.	[ក-ក្អឹក]	ក្អឹកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ	សើចកក្អឹក។
កក្អៀក	គុ.កិ., ឧ.	[ក-ក្អៀក]	ក្អៀកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ	សើចកក្អៀក។
កក្អៀច	គុ.កិ.	[ក-ក្អៀច]	ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យចុះឱ្យប្លែកឱ្យច្រើនឡើង (ដង្កូវ)	ដង្កូវចុះកក្អៀច។
កខិកកខក់	កិ.	[ក-ខិក-ក-ខក់]	ឈ្លក់; រង្គោះ។
កខិបកខុប	គុ.កិ., គុ.	[ក-ខិប-ក-ខុប]	ដែលមានចិត្តអរ ព្រោះបានរបស់ជាទីគាប់ចិត្ត	អរកខិបកខុប។
កខឹក	គុ.កិ., ឧ.	[ក-ខឹក]	ខឹកៗ ច្រើនដងមិនដាច់សូរ ហើយញាប់រន្ថាន់ (សើច)	សើចកខឹក។
កខុប	ន.	[ក-ខុប]	ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ រូបដូចកន្លាតតែនៅក្នុងទឹក។
កខូស	ឧ.	[ក-ខូស]	(ម.ព. រខូស)។
កខ្វក់	គុ.	[ក-ខ្វក់]	ដែលគគ្រិចមិនស្អាត, ដែលស្មោកគ្រោក។
កខ្វិក	ប.	[ក-ខ្វិក]	សម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ កខ្វក់	កខ្វិកកខ្វក់។
កខ្វេសកខ្វាស	គុ.កិ., គុ.	[ក-ខ្វេស-ក-ខ្វាស]	ដែលមានដំណើរខ្វេសខ្វាសរឿយៗ	វារកខ្វេសកខ្វាស។
កង	គុ.កិ., គុ.	[កង]	ដែលឮស៊ានរំពង, អឺងកង	ឮសូរកងរំពង, យំកងរំពង, ហ៊ោកងរំពង។
កង	កិ.	[កង]	ចាប់ត្រកង; ធ្វើឱ្យមូលជាវង់	កងចំបើងមួយកង, គោកងកន្ទុយ។
កង	ន.	[កង]	ពួក, ក្រុម, សង្កាត់, ចង្កោម	កងទ័ព, កងឃុំ, កងខេត្ត, កងធម៌។
កងកម្លាំង	ន.	[កង-កំ-ឡាំង]	ក្រុមមនុស្សដែលមានភារកិច្ចការពារសុវត្ថិភាព ឬសន្តិសុខ	កងកម្លាំងការពារព្រំដែន, កងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព។
កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ	ន.	[កង-កំ-ឡាំង-ប្រ-ដាប់-អា-វុត]	បន្សំរវាងកងទ័ពជើងគោក ជើងទឹក និងជើងអាកាសរបស់ប្រជាជាតិមួយ	កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា។
កងកាំភ្លើងធំ	ន.	[កង-កាំ-ភ្លើង-ធំ]	ក្រុមទាហានដែលមានជំនាញ និងទទួលភារកិច្ចបញ្ជាកាំភ្លើងធំ	គាត់ជាមេបញ្ជាការកងកាំភ្លើងធំ។
កងទ្រនាប់	ន.	[កង-ទ្រ-នាប់]	កងទ្រនាប់ដាក់ចន្លោះក្បាលខ្ចៅសម្រាប់រឹតបន្តឹងខ្ចៅ	កងទ្រនាប់ខ្ចៅសង្កសីប្រក់ដំបូល, កងទ្រនាប់ខ្ចៅឡាន។
កងទ័ពជើងទឹក	ន.	[កង-ទាប់-ជើង-ទឹក]	អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនទឹក ដែនសមុទ្រជាដើម	មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹក។
កងនាវា	ន.	[កង-នា-វា]	អង្គភាពកងទ័ពដែលជាផ្នែកមួយនៃកងទ័ពជើងទឹក មានជំនាញខាងនាវាចរណ៍។
កងរាជអាវុធហត្ថ	ន.	[កង-រាច-អា-វុត-ហ័ត]	ផ្នែកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទដែលមានស្វ័យភាពក្នុងកិច្ចអនុវត្តច្បាប់លើពលរដ្ឋស៊ីវិលនិងយោធា	កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស, កងរាជអាវុធហត្ថខេត្ត។
កងរឹត	ន.	[កង-រឹត]	ប្រដាប់រឹតបន្តឹងសាច់ក្រណាត់ មានសណ្ឋានជារង្វង់ប្រើក្នុងការដេរប៉ាក់	កងរឹតប្រើខ្ចៅមួល។
កងអន្តរាគមន៍	ន.	[កង-អន់-តៈ-រ៉ា-គំ]	កងកម្លាំងដែលមានភារកិច្ចជួយសម្របសម្រួលក្នុងបញ្ហាសន្តិសុខឬគ្រោះអាសន្នណាមួយ	កងអន្តរាគមន៍ពិសេស, កងអន្តរាគមន៍រថពាសដែក, កងអន្តរាគមន៍ជើងទឹក។
កង	ន.	[កង]	ប្រដាប់មានវង់មូលសម្រាប់ពាក់ប្រហក	កងដៃ, កងជើង, កងក្រវិល។
កងក	ន.	[កង-ក]	គ្រឿងអលង្ការម៉្យាងសម្រាប់ពាក់នៅនឹងក មានសណ្ឋានជារង្វង់ធ្វើពីវត្ថុធាតុផ្សេងៗ	ខ្មែរបុរាណនិយមពាក់កងក។
កងទងឈូក	ន.	[កង-ទង-ឈូក]	គ្រឿងអលង្ការមួយប្រភេទធ្វើពីលោហៈដែលផ្នែកខាងចុងទាំងពីរខាងទល់មុខគ្នារចនាដូចផ្កាឈូកក្រពុំសម្រាប់ពាក់នៅកជើងនៃអ្នករបាំបុរាណខ្មែរ ហើយក៏មានពាក់នៅកដៃផងដែរ	កងទងឈូកក៏មានពាក់លម្អកជើងកូនក្រមុំក្នុងពិធីមង្គលការដែរ។
កងរាក់	ន.	[កង-រាក់]	កងដៃមួយប្រភេទ ដែលមានមុខកាត់បីជ្រុងរាងដូចទ្រនុងខ្នងសត្វពស់ដោយមានឆ្លាក់ក្បាច់ភ្ញី។
កង	ន.	[កង]	ឈ្មោះនំមួយប្រភេទធ្វើពីម្សៅដំណើប លុញជារាងកងបង់ខ្លាញ់ រួចយកទៅជ្រលក់ទឹកស្ករត្នោតរំងាស់លាយល្ងសពីលើ។
កង់	ន.	[កង់]	(ព.សា.) យានកង់ពីរដែលអាចប្រព្រឹត្តទៅមុខបានដោយសារឈ្នាន់, ច្រវាក់ថាសជាដើមដែលដាក់ទាក់ទងគ្នាជាមួយនឹងដុំនៃកង់ក្រោយនិងដុំកណ្ដាល; ទោចក្រយាន។
កង់	ន.	[កង់]	ប្រដាប់រទេះមានវង់ព័ទ្ធជុំវិញចុងកាំ	កង់រទេះ។
កង់	ន.	[កង់]	អ្វីៗដែលកាត់ជាកំណាត់ជាដុំខ្លីៗ	ត្រីមួយកង់។
កង់	ន.	[កង់]	ឈ្មោះនំមួយប្រភេទមានសណ្ឋានដូចកង់	នំកង់។
កងៗ	ឧ.	[កង-កង]	(ម.ព. ឡងៗ)។
កងកន់	ន.	[កង-កន់]	គ្រឿងប្រដាប់ដែលធ្វើពីមាស, ប្រាក់ ឬស្ពាន់ មានរង្វង់មូលសម្រាប់ស៊កបញ្ចូលត្រង់ដើមដៃឬកជើង	ស្ត្រីល្ខោនហ្លួងពាក់សង្វារកងកន់។
កងកេង	ន.	[កង-កេង]	(ម.ព. កេងកង ១)។
កងគ្រាប់	ន.	[កង-គ្រាប់]	ផ្នែកមេកានិកសម្រាប់ទ្រទ្រង់ផ្នែកមួយទៀតដែលមានចលនារង្វិលជុំវិញអ័ក្ស ដើម្បីជួយសម្រួលចលនានិងកាត់បន្ថយការកកិត។
កងចល័ត	ន.	[កង-ចៈ-ឡាត់]	ក្រុមយុវជននៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដែលអាចចល័តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយសម្រាប់ការងារបង្កបង្កើនផល។
កងចៅ	ន.	[កង-ចៅ]	ពួកស្ត្រីខ្ញុំរាជការក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ធ្វើការពួកបាវ (ស្ត្រីទាំងនេះកាលពីបុរាណគេជ្រើសរើសយកតែកូនចៅពល ឬរបឹប)។
កងឈ្លប	ន.	[កង-ឈ្លប]	ក្រុមស៊ើបការនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។
កង់ឌុប	ន.	[កង់-ឌុប]	(ព.សា.) មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយកង់យកថ្លៃឈ្នួល	របររត់កង់ឌុបមាននៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០។
កងទ័ព	ន.	[កង-ទាប់]	ក្រុមមនុស្សត្រៀមច្បាំងនឹងសត្រូវ, ឬសេនារេហ៍ពលដែលមានកាតព្វកិច្ចការពារជាតិ, មាតុភូមិ រកសន្តិសុខជូនប្រជាជន និងស្រុកទេស។
កងទ័ពជើងគោក	ន.	[កង-ទាប់-ជើង-គោក]	អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនគោក	កងទ័ពជើងគោកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទបានបញ្ចប់ការហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបោសសម្អាតមីន។
កងទ័ពអាកាស	ន.	[កង-ទាប់-អា-កាស]	អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការក្នុងដែនអាកាស។
កង់ទីន	ន.	[កង់-ទីន]	(ម.ព. អាហារដ្ឋាន)។
កង់បី	ន.	[កង់-បី]	(ព.សា.) មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយរ៉ឺម៉កដែលអូសដោយម៉ូតូដឹកអ្នកដំណើរយកថ្លៃឈ្នួល។ ថ្វីបើចំនួនកង់មានដល់ទៅបួន តែគេនៅតែហៅថាកង់បីដដែល	ជិះកង់បី, សូមហៅកង់បីឱ្យខ្ញុំផង!។
កងព័ន្ធ	ន.	[កង-ពាន់]	ពិធីបុណ្យទ្វាទសមាសសំគាល់ដោយទង់ជ័យចងបោះនៅទូក ទូកនោះចងពួរបោះយុថ្កានៅកណ្ដាលស្នាមប្រណាំងទូក-ង ដើម្បីឱ្យទូក-ងដែលប្រណាំងគ្នា ១ អុំខាងក្នុង ១ អុំខាងក្រៅ។
កងពល	ន.	[កង-ពល់]	អង្គភាពយោធាដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធការងារតាមការកំណត់របស់ក្រសួងការពារជាតិ	កងពលតូច, កងពលធំ, កងពលធំអន្តរាគមន៍។
កងពលតូច	ន.	[កង-ពល់-តូច]	កងប្រដាប់អាវុធ ដែលមានឋានានុក្រមបន្ទាប់ក្រោមកងពលធំ។
កងពលធំ	ន.	[កង-ពល់-ធំ]	កងប្រដាប់អាវុធដែលមានឋានានុក្រមខ្ពស់ជាងគេ។
កងមាស	ន.	[កង-មាស]	ឈ្មោះស្រុកមួយឋិតនៅតាមទន្លេមេគង្គ រួមចូលក្នុងខែត្រកំពង់ចាម។

ក

ន.

[ក]

តួអក្សរទី១ក្នុងវគ្គទី១នៃអក្ខរក្រមព្យញ្ជនៈខ្មែរ។ តួអក្សរនេះមានឈ្មោះថា ក ហើយតាងឱ្យព្យញ្ជនៈ /ក/ មានអក្ខរសូរអន្តរជាតិ [k] ជាកណ្ឋជៈ មានសំឡេងក្នុងឋានបំពង់ក ជាសិថិល អឃោសៈ។

ក

កិ.

[ក]

តាំងផ្ដើម, តាំងធ្វើ

កសាង, កកើត, កចេតិយ, កភូមិ។

ក

ន.

[ក]

អវយវៈដែលតពីក្បាលទៅស្មា ឬទៅខ្លួននៃមនុស្សសត្វ

កមនុស្ស, កមាន់។

ក៏

ឈ.

[ក]

ពាក្យជាសន្ធានមានសំឡេងកញ្ឆក់ខ្លីសម្រាប់និយាយតប្រយោគដោយឡែក

អ្នកក៏ទៅ, ខ្ញុំក៏ទៅ, ធ្វើដូច្នេះក៏បាន, របស់នេះរូបក៏ល្អ តម្លៃក៏ថោក។

កក

គុ.កិ., គុ.

[កក]

កុះករ, តាន់តាប់, ជុំជិត, កុញ, ត្រៀបត្រា

មើលទៅឃើញមនុស្សកក, ឈរកក។

កកកុញ

គុ.កិ.

[កក-កុញ]

ច្រើនត្រៀបត្រា ច្រើនកុះករ ណែនណាន់តាន់តាប់

ពិធីបុណ្យអុំទូកមានមនុស្សច្រើនកកកុញ។

កកស្ទះ

កិ.

[កក-ស្ទះ]

មិនអាចផ្លាស់ទី រំកិល ងាក កម្រើក ឬ ធ្វើចលនាបាន ដោយសារមានរបស់គរជាប់បន្តគ្នា ឬ មនុស្សច្រើនណែនណាន់តាន់តាប់

ចរាចរណ៍កកស្ទះ។

កក

កិ.

[កក]

ប្រែពីរាវទៅជាខន់ ឬទៅជារឹង

ទឹកផ្ដើមកកនៅសីតុណ្ហភាពក្រោមសូន្យអង្សា។

កក

គុ.

[កក]

ដែលត្រជាក់ មិនក្ដៅ (ចំណីអាហារ)

បាយកក។

កក់

កិ.

[កក់]

ជម្រះសក់ឱ្យស្អាត

កក់សក់។

កក់

កិ.

[កក់]

ធ្វើឱ្យទទឹកជោក

ភ្លៀងកក់។

កក់

កិ.

[កក់]

បញ្ចាំទុកមុន, ឱ្យមុនជាការបញ្ចាំចិត្ត

ខ្ញុំបានកក់ប្រាក់ឱ្យគេរួចហើយ។

កក់

ន.

[កក់]

ឈ្មោះស្មៅទឹកមួយពួក សម្រាប់ប្រើជាធ្វើកន្ទេល

កក់មានច្រើនប្រភេទ គឺ កក់មូល, កក់ជ្រុង, កក់ចែងម៉ែង។ល។

កក់

ន.

[កក់]

ឈ្មោះប្រដាប់ម្យ៉ាងមានសណ្ឋានដូចផ្លែឈូកសម្រាប់ងូតទឹក

ទឹកធ្លាក់ចេញពីកក់។

កក់ក្ដៅ

កិ.

[កក់-ក្ដៅ]

ក្ដៅល្មម ក្ដៅស្រួល

ភួយនេះកក់ក្ដៅណាស់។

កករ

ន.

[ក-ក]

ផង់ឬកម្ទេចល្អិត ដែលនៅក្នុងសភាវៈរាវ មានទឹក, សុរា, ប្រេងជាដើម

កករប្រេង, ចិត្តកករល្អក់។

កករចិត្ត

ន.

[ក-ក-ចិត]

ចិត្តសៅហ្មងហាក់ដូចជាមានកករ។

កកាត

គុ.

[ក-កាត]

ដែលនៅសល់តិច, ដែលនៅសល់រលាបៗ

ទឹកសម្លនៅសល់កកាតនឹងបាតឆ្នាំង។

កកាយ

កិ.

[ក-កាយ]

កាយរឿយៗ; ជីកដីជារន្ធ, ជារូង, ជារង, ជារណ្ដៅដោយដៃ (មនុស្ស), ដោយជើង (សត្វ)

មនុស្សកកាយដី, មាន់កកាយដី, អណ្ដើកកកាយដី។

កកិចកកុច

គុ.

[ក-កិច-ក-កុច]

ដែលមានចិត្តវៀច, មានគំនិតគេចកែ

មនុស្សកកិចកកុច។

កកិត

កិ.

[ក-កិត]

ពាល់, ដដុស ឬប៉ះយ៉ាងស្រាល។

កកិល

កិ.

[ក-កិល]

ទៅដោយគូទពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត

មនុស្សខ្វិនកកិលដូចកូនក្មេង។

កកូរ

កិ.

[ក-កូ]

កូរញយៗ

កកូរត្រុំ ឬ កកូរសម្ល។

កកូរកកាយ

កិ.

[ក-កូ-ក-កាយ]

សសោះជ្រាវរាវរកអ្វីមួយ

គាត់យកដែកកកូរកកាយរករបស់អេតចាយ។

កកេបកកាប

គុ., កិ.

[ក-កេប-ក-កាប]

ដែលកខ្វេសកខ្វាសដោយខំប្រឹងដើរ ឬប្រឹងឡើងឱ្យបានឆាប់

ខំឡើងដើមឈើកកេបកកាប។

កកេរ

កិ.

[ក-កេ]

ខាំរឿយៗ ដើម្បីឱ្យដាច់

កកេរពោត, កណ្ដុរកកេរទូ។

កកេះ

កិ.

[ក-កេះ]

កេះរឿយៗ ដោយក្រចកជាដើម។

កកែកកកោក

គុ.កិ., ន.

[ក-កែក-ក-កោក]

សម្ដីនិយាយគ្នា ឮសូរកោកៗ ច្រើនដង។

កកែកករ

គុ.កិ., ន.

[ក-កែ-ក-ក]

សម្ដីនិយាយមិនច្បាស់លាស់ យ៉ាងដូចក្មេងតូចដែលទើបចេះស្ដី

កូនប្រុសខ្ញុំបានចេះស្ដីកកែកករហើយ។

កកែងកកោង

គុ., ន.

[ក-កែង-ក-កោង]

កិរិយាពុំគប្បី, កោង, ព្រហើន, ឥតមានលំអុតលំឱន។

កកែប

ន.

[ក-កែប]

អវយវៈសត្វចតុប្បាទពួកខ្លះ នៅត្រង់គន្លាក់កែងជើងខាងក្រោយគល់ក្រចកជាខាងក្រោមកែបទាំងគូ

កកែបគោ, កកែបក្របី។

កកោក

គុ.កិ., ឧ.

[ក-កោក]

សូរនិយាយខ្លាំងឥតក្រែងដែលឮកោកៗ

និយាយកកោក។

កកោស

កិ.

[ក-កោស]

កោសដោយធ្វេសប្រហែសឥតមានបំណងនឹងធ្វើឱ្យវត្ថុមួយនិងវត្ថុមួយរបករបោចខូចខាតឡើយ។

កកោះ

ន.

[ក-កោះ]

ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានខ្លឹមពណ៌ក្រមៅ ប្រើការធ្វើសសរផ្ទះ, ក្ដារក្រាល ឬក្ដារងឿ។

កក្កដ

ន.

[ក័ក-កៈ-ដៈ]

ឈ្មោះខែទី ៤ នៃសុរិយគតិ, មាន ៣១ ថ្ងៃ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា កក្កដា ក៏រាប់ជាខែ ទី ៧ ដែរ។

កក្កដា

ន.

[ក័ក-កៈ-ដា]

ឈ្មោះខែទី ៧ តាមសុរិយគតិ មាន ៣១ ថ្ងៃ និងរាសីរូបក្ដាម។

កក្រិត

គុ.

[ក-ក្រិត]

ពាក្យសម្រាប់ញ៉ាំងពាក្យខ្មៅឱ្យប្លែកឡើង

មនុស្សនោះខ្មៅកក្រិត គឺខ្មៅឥតរសជាតិ។

កក្រើក

កិ.

[ក-ក្រើក]

កម្រើក, រញ្ជួយ, របើកឡើង។

កក្រើកញាប់ញ័រ

កិ.

[ក-ក្រើក-ញាប់-ញ័រ]

កក្រើកញ័រយ៉ាងញាប់សព្វអន្លើ។

កក្រើករំជួល

កិ.

[ក-ក្រើក-រំ-ជួល]

កក្រើករញ្ជួយជ្រួលច្របល់។

កក្រើករំពើក

កិ.

[ក-ក្រើក-រំ-ពើក]

កក្រើកខ្លាំង, ជ្រួលច្របល់ខ្លាំង។

កក្រោះ

គុ.

[ក-ក្រោះ]

ដែលឥតរសជាតិ

សោះកក្រោះ។

កក្លាក់

គុ.កិ.

[ក-ក្លាក់]

ច្រើននិយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ ហៀរ

ហៀរកក្លាក់។

កក្លូក

គុ.កិ.

[ក-ក្លូក]

ដែលរាវខ្លាំង, ដែលមានទឹកច្រើន

រាវកក្លូក។

កក្អាក

គុ.កិ.

[ក-ក្អាក]

ដែលឮសូរក្អាកៗ ច្រើនដង (សើច)

សើចកក្អាក។

កក្អាកកក្អាយ

គុ., គុ.កិ.

[ក-ក្អាក-ក-ក្អាយ]

ក្អាកក្អាយខ្លាំង, សប្បាយរីករាយខ្លាំង។

កក្អាយ

ប.

[ក-ក្អាយ]

ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ កក្អាក

សើចកក្អាកកក្អាយ។

កក្អិច

គុ.កិ.

[ក-ក្អិច]

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យមាត់ឱ្យប្លែកឡើង (ត្រី)

ត្រីមាត់កក្អិច។

កក្អិច

ប.

[ក-ក្អិច]

ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹង កក្អៀក ថា កក្អិចកក្អៀក គឺ ឮសូរមាត់សើចច្រើនពុំដាច់សូរ

សើចលេងកក្អិចកក្អៀក។

កក្អិល

គុ.កិ., គុ.

[ក-ក្អិល]

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនកិរិយាដែលនៅមានកម្លាំងចិត្តឱ្យប្លែកឡើង

និយាយកក្អិល, សម្ដីកក្អិល។

កក្អឹក

គុ.កិ., គុ.

[ក-ក្អឹក]

ក្អឹកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ

សើចកក្អឹក។

កក្អៀក

គុ.កិ., ឧ.

[ក-ក្អៀក]

ក្អៀកៗច្រើនដងមិនដាច់សូរ

សើចកក្អៀក។

កក្អៀច

គុ.កិ.

[ក-ក្អៀច]

ពាក្យសម្រាប់ចម្រើនពាក្យចុះឱ្យប្លែកឱ្យច្រើនឡើង (ដង្កូវ)

ដង្កូវចុះកក្អៀច។

កខិកកខក់

កិ.

[ក-ខិក-ក-ខក់]

ឈ្លក់; រង្គោះ។

កខិបកខុប

គុ.កិ., គុ.

[ក-ខិប-ក-ខុប]

ដែលមានចិត្តអរ ព្រោះបានរបស់ជាទីគាប់ចិត្ត

អរកខិបកខុប។

កខឹក

គុ.កិ., ឧ.

[ក-ខឹក]

ខឹកៗ ច្រើនដងមិនដាច់សូរ ហើយញាប់រន្ថាន់ (សើច)

សើចកខឹក។

កខុប

ន.

[ក-ខុប]

ឈ្មោះសត្វល្អិតមួយប្រភេទ រូបដូចកន្លាតតែនៅក្នុងទឹក។

កខូស

ឧ.

[ក-ខូស]

(ម.ព. រខូស)។

កខ្វក់

គុ.

[ក-ខ្វក់]

ដែលគគ្រិចមិនស្អាត, ដែលស្មោកគ្រោក។

កខ្វិក

ប.

[ក-ខ្វិក]

សម្រាប់និយាយផ្សំជាមួយនឹងពាក្យ កខ្វក់

កខ្វិកកខ្វក់។

កខ្វេសកខ្វាស

គុ.កិ., គុ.

[ក-ខ្វេស-ក-ខ្វាស]

ដែលមានដំណើរខ្វេសខ្វាសរឿយៗ

វារកខ្វេសកខ្វាស។

កង

គុ.កិ., គុ.

[កង]

ដែលឮស៊ានរំពង, អឺងកង

ឮសូរកងរំពង, យំកងរំពង, ហ៊ោកងរំពង។

កង

កិ.

[កង]

ចាប់ត្រកង; ធ្វើឱ្យមូលជាវង់

កងចំបើងមួយកង, គោកងកន្ទុយ។

កង

ន.

[កង]

ពួក, ក្រុម, សង្កាត់, ចង្កោម

កងទ័ព, កងឃុំ, កងខេត្ត, កងធម៌។

កងកម្លាំង

ន.

[កង-កំ-ឡាំង]

ក្រុមមនុស្សដែលមានភារកិច្ចការពារសុវត្ថិភាព ឬសន្តិសុខ

កងកម្លាំងការពារព្រំដែន, កងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព។

កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ

ន.

[កង-កំ-ឡាំង-ប្រ-ដាប់-អា-វុត]

បន្សំរវាងកងទ័ពជើងគោក ជើងទឹក និងជើងអាកាសរបស់ប្រជាជាតិមួយ

កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជា។

កងកាំភ្លើងធំ

ន.

[កង-កាំ-ភ្លើង-ធំ]

ក្រុមទាហានដែលមានជំនាញ និងទទួលភារកិច្ចបញ្ជាកាំភ្លើងធំ

គាត់ជាមេបញ្ជាការកងកាំភ្លើងធំ។

កងទ្រនាប់

ន.

[កង-ទ្រ-នាប់]

កងទ្រនាប់ដាក់ចន្លោះក្បាលខ្ចៅសម្រាប់រឹតបន្តឹងខ្ចៅ

កងទ្រនាប់ខ្ចៅសង្កសីប្រក់ដំបូល, កងទ្រនាប់ខ្ចៅឡាន។

កងទ័ពជើងទឹក

ន.

[កង-ទាប់-ជើង-ទឹក]

អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនទឹក ដែនសមុទ្រជាដើម

មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹក។

កងនាវា

ន.

[កង-នា-វា]

អង្គភាពកងទ័ពដែលជាផ្នែកមួយនៃកងទ័ពជើងទឹក មានជំនាញខាងនាវាចរណ៍។

កងរាជអាវុធហត្ថ

ន.

[កង-រាច-អា-វុត-ហ័ត]

ផ្នែកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទដែលមានស្វ័យភាពក្នុងកិច្ចអនុវត្តច្បាប់លើពលរដ្ឋស៊ីវិលនិងយោធា

កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស, កងរាជអាវុធហត្ថខេត្ត។

កងរឹត

ន.

[កង-រឹត]

ប្រដាប់រឹតបន្តឹងសាច់ក្រណាត់ មានសណ្ឋានជារង្វង់ប្រើក្នុងការដេរប៉ាក់

កងរឹតប្រើខ្ចៅមួល។

កងអន្តរាគមន៍

ន.

[កង-អន់-តៈ-រ៉ា-គំ]

កងកម្លាំងដែលមានភារកិច្ចជួយសម្របសម្រួលក្នុងបញ្ហាសន្តិសុខឬគ្រោះអាសន្នណាមួយ

កងអន្តរាគមន៍ពិសេស, កងអន្តរាគមន៍រថពាសដែក, កងអន្តរាគមន៍ជើងទឹក។

កង

ន.

[កង]

ប្រដាប់មានវង់មូលសម្រាប់ពាក់ប្រហក

កងដៃ, កងជើង, កងក្រវិល។

កងក

ន.

[កង-ក]

គ្រឿងអលង្ការម៉្យាងសម្រាប់ពាក់នៅនឹងក មានសណ្ឋានជារង្វង់ធ្វើពីវត្ថុធាតុផ្សេងៗ

ខ្មែរបុរាណនិយមពាក់កងក។

កងទងឈូក

ន.

[កង-ទង-ឈូក]

គ្រឿងអលង្ការមួយប្រភេទធ្វើពីលោហៈដែលផ្នែកខាងចុងទាំងពីរខាងទល់មុខគ្នារចនាដូចផ្កាឈូកក្រពុំសម្រាប់ពាក់នៅកជើងនៃអ្នករបាំបុរាណខ្មែរ ហើយក៏មានពាក់នៅកដៃផងដែរ

កងទងឈូកក៏មានពាក់លម្អកជើងកូនក្រមុំក្នុងពិធីមង្គលការដែរ។

កងរាក់

ន.

[កង-រាក់]

កងដៃមួយប្រភេទ ដែលមានមុខកាត់បីជ្រុងរាងដូចទ្រនុងខ្នងសត្វពស់ដោយមានឆ្លាក់ក្បាច់ភ្ញី។

កង

ន.

[កង]

ឈ្មោះនំមួយប្រភេទធ្វើពីម្សៅដំណើប លុញជារាងកងបង់ខ្លាញ់ រួចយកទៅជ្រលក់ទឹកស្ករត្នោតរំងាស់លាយល្ងសពីលើ។

កង់

ន.

[កង់]

(ព.សា.) យានកង់ពីរដែលអាចប្រព្រឹត្តទៅមុខបានដោយសារឈ្នាន់, ច្រវាក់ថាសជាដើមដែលដាក់ទាក់ទងគ្នាជាមួយនឹងដុំនៃកង់ក្រោយនិងដុំកណ្ដាល; ទោចក្រយាន។

កង់

ន.

[កង់]

ប្រដាប់រទេះមានវង់ព័ទ្ធជុំវិញចុងកាំ

កង់រទេះ។

កង់

ន.

[កង់]

អ្វីៗដែលកាត់ជាកំណាត់ជាដុំខ្លីៗ

ត្រីមួយកង់។

កង់

ន.

[កង់]

ឈ្មោះនំមួយប្រភេទមានសណ្ឋានដូចកង់

នំកង់។

កងៗ

ឧ.

[កង-កង]

(ម.ព. ឡងៗ)។

កងកន់

ន.

[កង-កន់]

គ្រឿងប្រដាប់ដែលធ្វើពីមាស, ប្រាក់ ឬស្ពាន់ មានរង្វង់មូលសម្រាប់ស៊កបញ្ចូលត្រង់ដើមដៃឬកជើង

ស្ត្រីល្ខោនហ្លួងពាក់សង្វារកងកន់។

កងកេង

ន.

[កង-កេង]

(ម.ព. កេងកង ១)។

កងគ្រាប់

ន.

[កង-គ្រាប់]

ផ្នែកមេកានិកសម្រាប់ទ្រទ្រង់ផ្នែកមួយទៀតដែលមានចលនារង្វិលជុំវិញអ័ក្ស ដើម្បីជួយសម្រួលចលនានិងកាត់បន្ថយការកកិត។

កងចល័ត

ន.

[កង-ចៈ-ឡាត់]

ក្រុមយុវជននៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមដែលអាចចល័តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយសម្រាប់ការងារបង្កបង្កើនផល។

កងចៅ

ន.

[កង-ចៅ]

ពួកស្ត្រីខ្ញុំរាជការក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ធ្វើការពួកបាវ (ស្ត្រីទាំងនេះកាលពីបុរាណគេជ្រើសរើសយកតែកូនចៅពល ឬរបឹប)។

កងឈ្លប

ន.

[កង-ឈ្លប]

ក្រុមស៊ើបការនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។

កង់ឌុប

ន.

[កង់-ឌុប]

(ព.សា.) មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយកង់យកថ្លៃឈ្នួល

របររត់កង់ឌុបមាននៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០។

កងទ័ព

ន.

[កង-ទាប់]

ក្រុមមនុស្សត្រៀមច្បាំងនឹងសត្រូវ, ឬសេនារេហ៍ពលដែលមានកាតព្វកិច្ចការពារជាតិ, មាតុភូមិ រកសន្តិសុខជូនប្រជាជន និងស្រុកទេស។

កងទ័ពជើងគោក

ន.

[កង-ទាប់-ជើង-គោក]

អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការនៅលើដែនគោក

កងទ័ពជើងគោកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទបានបញ្ចប់ការហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបោសសម្អាតមីន។

កងទ័ពអាកាស

ន.

[កង-ទាប់-អា-កាស]

អង្គភាពកងទ័ពដែលមានកាតព្វកិច្ចធ្វើប្រតិបត្តិការក្នុងដែនអាកាស។

កង់ទីន

ន.

[កង់-ទីន]

(ម.ព. អាហារដ្ឋាន)។

កង់បី

ន.

[កង់-បី]

(ព.សា.) មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយរ៉ឺម៉កដែលអូសដោយម៉ូតូដឹកអ្នកដំណើរយកថ្លៃឈ្នួល។ ថ្វីបើចំនួនកង់មានដល់ទៅបួន តែគេនៅតែហៅថាកង់បីដដែល

ជិះកង់បី, សូមហៅកង់បីឱ្យខ្ញុំផង!។

កងព័ន្ធ

ន.

[កង-ពាន់]

ពិធីបុណ្យទ្វាទសមាសសំគាល់ដោយទង់ជ័យចងបោះនៅទូក ទូកនោះចងពួរបោះយុថ្កានៅកណ្ដាលស្នាមប្រណាំងទូក-ង ដើម្បីឱ្យទូក-ងដែលប្រណាំងគ្នា ១ អុំខាងក្នុង ១ អុំខាងក្រៅ។

កងពល

ន.

[កង-ពល់]

អង្គភាពយោធាដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធការងារតាមការកំណត់របស់ក្រសួងការពារជាតិ

កងពលតូច, កងពលធំ, កងពលធំអន្តរាគមន៍។

កងពលតូច

ន.

[កង-ពល់-តូច]

កងប្រដាប់អាវុធ ដែលមានឋានានុក្រមបន្ទាប់ក្រោមកងពលធំ។

កងពលធំ

ន.

[កង-ពល់-ធំ]

កងប្រដាប់អាវុធដែលមានឋានានុក្រមខ្ពស់ជាងគេ។

កងមាស

ន.

[កង-មាស]

ឈ្មោះស្រុកមួយឋិតនៅតាមទន្លេមេគង្គ រួមចូលក្នុងខែត្រកំពង់ចាម។