question_id
int64
0
919
question
stringlengths
61
35.6k
answer_a
stringlengths
4
21.4k
answer_b
stringlengths
6
2.97k
answer_c
stringlengths
6
1.54k
answer_d
stringlengths
6
9.42k
answer_e
stringclasses
0 values
answer_f
stringclasses
0 values
answer_g
stringclasses
0 values
correct_answer
stringclasses
4 values
category
stringclasses
7 values
pedagogical_subdomain
stringclasses
6 values
age_group
stringclasses
6 values
year
int64
2.02k
2.02k
secondary_category
stringclasses
0 values
400
Soma embeera eno wammanga: Okusobola okuyiga ku bikozesebwa mu kukyusa amaloboozi ag’omulembe era n’okubigezesa, omusomesa w’ebyamuziki asabye abayizi abali mu mwaka ogw’okubiri okukwata ebigambo by’ebyakasirise. Oluvannyuma abasaba: - Okukozesa ekivuga (reverb) buli lwe bayogera ku kifo ekinene era ekiggale. - Okukozesa ebikola ebitaasa amaloboozi ag’omunda (low-pass filters) buli lwe bayogera ku byambalo by’olutalo, bbuga, n’ebyokwerinda. - Okukozesa ekikankanya oba okukyusa enkula y’amaloboozi (fuzz distortion or waveshaping) buli lwe bayogera ku nkyukakyuka eziri mu bwongo. Bwe kiba kyetaagisa okukakasa oba abayizi bakozesezza enkola zino buli lwe kyetaagisa, kiki ekikozesebwa ekisinga okuba ekituufu omusomesa ky’asaanidde okukozesa okubakebera?
Omutindo gw'okukebera
Omutemwa gw'ebyo omuyizi by'akoze
Olukalala lw'eby'okukakasa
Omutindo gw'okukeberebwa
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,018
null
401
Soma embeera eno: Abayizi mu mwaka ogwokusatu mu ssomero lya secondary beetegekera okukola omuziki mu lukungaana lw'omuseenene olutegekebwa essomero lyabwe. Omusomesa akwasaganya abayizi mu kwegezaamu 10 okubaawo era alondoola enkulaakulana yaabwe, ng'atunuulira endowooza yaabwe n'obusobozi bwabwe okukola omulimu era n'enkulakulana y'obukugu bwabwe mu kuvvuunula omuziki. Ku bikozesebwa bino wammanga, kiki omusomesa ky'asaanidde okulonda okukola omulimu guno?
Omuteeko gw'ebigereeso
Olukalala lw'eby'okukakasa
Ekiwandiiko ky'ebifaanaanyi ebikulu
Ekiwandiiko ky'amaloboozi n'ebifaananyi
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,018
null
402
Soma embeera eno: Mu kibiina ky'Ebyemiziki mu Ssomero Eya Wakati, omusomesa ayagala okukebera buli muyizi kinnoomu ku bukugu bwabwe mu kusoma n'okuwandiika eby'emiziki. Okukola kino, buli muyizi agenda kufuna olupapula lw'obubonero oluliiko oluyimba olumpi era olwangu lwe bataamanyi. Abayizi bagenda kulwetegereza mu bw'ekimpimpi okulusindika eri omusomesa nga balukuba bulungi ku xylophone. Kikozesebwa ki eky'okukebera omusomesa ky'asaanidde okukozesa okutegeeza engeri z'obukugu bw'omuyizi kinnoomu mu kusoma n'okuwandiika eby'emiziki?
Omutemwa gw'ebyo omuyizi by'akoze
Olukalala lw'eby'okukakasa
Ekiwandiiko ekikwata ku mbeera y'omuyizi.
Omutindo gw'okupima
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,018
null
403
Pulofeesa okuva mu Ssomero lya Middle, mu kitundu 'Mita', alonda ebyokulabirako eby'okuwulira eby'enjawulo abayizi be okuyiga okumanya mita 2/4, 3/4, ne 4/4. Mu magezi gano wammanga, kiki omuyizi ky'asaanidde okuba nga yamaze okukimanya nga tannayiga kwawula ngeri za mita ez'enjawulo ng'akozesa amatu ge?
Omutindo gw'ebigambo
Foomu
Olulimi
Enjogera ennyonnyofu
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,018
null
404
Soma embeera eno wammanga: Mu kibiina kya S4, omusomesa alina ekigendererwa ky’okuyigiriza enkola y’okubumba mu by’okubumba ebifaananyi. Okutandika essomo, omusomesa anoonya ekyokulabirako ekiyinza okuyamba okukwataganya enkola y’okubumba n’embeera abayizi ze balimu mu bulamu obwa bulijjo. Mu mbeera zino wammanga, y’ennene eyinza okusobozesa omusomesa okwoleka enkola y’okubumba?
Tegeka jjelitooni.
Jjuza eccupa n'amazzi.
Teeka ettaka mu kasooli ak'ebimuli.
Ggyawo akawunta okuva mu kikolo kyayo.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,018
null
405
Soma embeera eno wammanga: Mu ssomero erisookerwako, omusomesa ayagala okukolera awamu n’abayizi ku nkola y’ebibuga ng’asinziira ku ngeri ez’enjawulo ebintu bwe birabika mu bifo bya lukale eby’omukitundu ky’essomero. Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisaanira okukozesa okusobola okukolera awamu n’abayizi ku nkola y’ebibuga, okusinziira ku ebyo ebyogeddwa waggulu?
Kuba ekifaananyi ky’endabika y’omulyango gw’essomero.
TEEKI ebipande ebiraga engeri y'okukuuma n'okukozesa ebintu ebiterekebwa mu bibuga.
Ddala eddamu okuteekateeka ekisenge nga kikolerwa okusobola okukijjukiza omuntu n'ebyo by'ayagala era n'ebimweraliikiriza.
Teekateeka ebipande nga osinziira ku bye weetegereza ebyetaagisa mu ssomero.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,018
null
406
Soma embeera eno: Mu kibiina kya S.6, mu mutwe 'Okunoonyereza ku nnimi z'eby'obukugu ez'omulembe guno', omusomesa ayagala okunnyonnyola abayizi be, ng'ayita mu kikolwa, enkola y'okukola sitensulo. Ku ngeri zino wammanga, engeri ki erimu ekikolwa ekisobola okunnyonnyola enkola eno?
Kuba akakomo ku ssente n'ekikomo oluvannyuma okomeleleze.
Langi ssente era okubisa ku lupapula.
Siga ekkalaamu ku lupapula oluteereddwa ku ssente.
Teeka ssente ku lupapula lwe biti era osige okwetoloola.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,018
null
407
Soma embeera eno: Omusomesa ng'ali n'abayizi be ab'omwaka ogusooka mu siniya, ku nkomerero y'essomo eriri ku 'Kusiiga Ebifaananyi ku Bisenge', ayagala abayizi be beekebeere okutuukiriza ekigendererwa kino: 'Okwekenneenya ebifaananyi byabwe bye basiize ku bisenge, nga batunuulira enkolagana wakati w'ekigendererwa eky'okwolesa, ebintu ebyakozesebwa, n'olulimi olw'ebyobulamu'. Kiki ekiyinza okukolebwa okusobola okugera okutuukirizibwa kw'ekigendererwa ekyogeddwako waggulu?
Basiima ebintu by’olulimi olw’obuwangwa ebikozesebwa mu pulojekiti zaabwe ez’ebifaananyi eby’oku bisenge.
Banoonyeereza ebifaananyi byabwe eby'oku bisenge nga basinziira ku mutwe gw'ekigambo, ebintu ebikozeseddwa ebitaaggwaawo, langi, enkula, n'emirongo egiri mu kikungo.
Bagezesa ebintu eby'enjawulo okusinziira ku mutwe gw'omulimu gwabwe.
Bateekawo emikwano wakati w'ebintu ebikozesebwa ebitali bya bulabe mu pulojekiti n'enkula, ennyiriri, langi, n'emitendera egy'ateesebwa.
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,018
null
408
Mu kibiina ky'omuziki eky'omwaka ogw'omusanvu, omusomesa akola ku quodlibet ey'ebitundu bisatu. Oluvannyuma lw'okuyigiriza ennyimba essatu eri ekibiina kyonna, omusomesa abagabanya mu bibinja bisatu, ng'awa buli kibinja oluyimba lumu. Bwe bamala okutabula ennyimba, omusomesa ateekwa okuyimiriza omuzannyo kubanga ekimu ku bibinja kiba kisinga okugenda mu maaso era quodlibet n'efuuka etaliimu. Kiki ekiyinza okuba ng'ekikolwa ekisinga obulungi omusomesa ky'ayinza okukola okugonjoola ekizibu kino?
Buli kibinja kyakukola oluyimba lwakyo abalala basobole okuwulira n’okutegeera ebitundu byonna ebikola oluyimba lwa quodlibet.
Ennyimba zigenda kuyimbibwa wamu, naye buli kibinja kirina okussa essira ku ddoboozi lyakyo okusobola okumanya bulungi ekitundu kyalyo, ekyo kigenda okuyamba obutabaawo bibinja byonna ebiyingira ennyimba ezo (quodlibet) nga tebinnatuuka.
Ebibinja ebitagenda mu maaso mu nnyingizo ze byonna birikola ennyimba zaabyo ezitegekeddwa waggulu, kale akabinja akagenda mu maaso kasobola okuwuliriza obulungi engeri ennyimba ezo ez'enjawulo gye zikolamu nga bwe bakuba enduulu.
Ekibiina kigenda kuwuliriza ebyokulabirako bya quodlibet okusobola okussa essira ku lunyiriri olumu olw'ennyimba oluvannyuma ku lulala. Ebigendererwa biri nti bategeere enkolagana wakati w'amaloboozi n'obukulu bw'okukuuma obungi bw'obudde obwenkana.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
409
Mu kibiina kya munaana, mu mutwe “Okweyoleka n’okulongoosa”, abayizi basabiddwa okukola omuziki nga bakozesa ebintu eby’enjawulo eby’olulimi lw’omuziki. Ku nsonga eno, omusomesa agenda kukola omulimu gw’okugezesa n’okutondawo ogw’ekiseera, olwo buli kibinja kibeere n’ebirowoozo ku bitonde byabwe eby’omuziki. Kiki ekiyinza okuba ekikozesebwa ekisinga okuba ekituufu okukozesa okukola omulimu gw’okugezesa n’okutondawo ogw’ekiseera?
Omusomesa agenda kuwaawo omuzannyo gw'ebigambo by'omuyimbi, omuli ebintu eby'enjawulo eby'olulimi lw'omuyimbi ebirabika ebisobola okukozesebwa okukola ebiyimba. Mu ngeri eno, ttiimu zijja kufuna ebikozesebwa okutonda ebyazo.
Omusomesa agenda kukola omukolo gw’okutonda. Ku lw’omukolo guno, ebika by’ebiwandiiko by’ebiyimba bijja kuggibwa mu nteeka. Buli kimu bwe kirabika, balina okunnyonnyola kika kya bintu bya lulimi lw’ebiyimba ebiyinza okukozesebwa okuvugisa ekika ekyo.
Omusomesa agenda kuwa buli kibinja dayisi nnya okuziringisa. Ku buli ludda lwayo, dayisi esooka ejja kubaamu “amaanyi g’amaloboozi”; eya kubiri, “endabika z’ennyimba”; eya kusatu, “engeri z’ennyimba”; eya kuna, “emisinde gy’ennyimba”. Buli kibinja kigenda kukola oluyimba nga kikozesa ebintu bye bafunye bwe baziringisizza buli dayisi.
Omusomesa agenda kuwa omukubo gw'ebigambo ogw'ennyimba ogw'ekizungirizi. Gusobola okukolebwa nga bawuliriza ebintu eby'enjawulo eby'omugattiko omusomesa by'agenda okukuba. Oluvannyuma lw'omukubo gw'ebigambo okuggwa, ttiimu zijja kuba n'ebintu eby'enjawulo okusobola okukola ennyimba zaabwe.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
410
Omusomesa, mu kibiina eky'okutaano, ng'akozesa omutendera Gw'okuwuliriza n'Okusiima, akola omusomo ogw'emirundi egiwerako, ogugenda okumalirizibwa n'omulimu ogugenda okubalirwa okusobola okukebera ekigendererwa "Okwolesa enneewulira, ebirowoozo, n'endowooza eziweebwa ennyimba". Mu biraga by'okukebera bino wammanga, kiki ekiraga ekigendererwa ky'okuyiga ekigguddwawo?
Baleeta eri abantu bonna emirimu gye bakola mu kiseera kyonna eky’okusoma.
Beeyoleka mu mubiri nga bawuliriza eby'emiziki ebikubirwa n'enyimba.
Balaga obuntubulamu mu nnyimba zaabwe nga buli omu ku lwabwe n'abangi.
Bayimba era ne bakuba eby'emiziki ebiva mu nsi ez'enjawulo, nga bateeka essira ku bulungi bw'amaloboozi mu nnyimba zaabwe.
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
411
Omusomesa ow’ekibiina eky’omunaana ayigiriza omuyizi okukozesa obubonero bw’oku kompyuta. Bamaze akaseera nga beenyigira mu kunoonya engeri omubiri gye gwandibadde, okuteeka engalo mu kifo ekituufu, n’okukozesa ekigere ekya ddyo. Omusomesa abadde ayigiriza omuyizi mu ngeri ez’enjawulo era mu biseera eby’enjawulo okusinziira ku ngeri omuyizi gy’akozesezzaamu ekivuga. Mu ngeri zino wammanga, lwaki olaga eky’okulabirako ky’okuddamu okuyigiriza omuyizi okusinziira ku ngeri gy’akozeemu?
Kyakusanyusa, okutwalira awamu kirungi nnyo. Olina eddoboozi lirungi, naye tumanyi nti osobola okukola obulungi okusingawo.
Jjukira nti engalo bwe ziteekwa okuteekebwa ku nsaasi z’oluyimba luno, ziteekebwa mu ngeri eno: 1-2-3-1-2-3-4-5 era emikono giteekwa okubeera nga gyegololekedde ddala okutuuka ku mubiri.
Toggya kigere kyo ku kintu ekinyigirwa ekya ddyo ng'ebbaluwa z'ennyimba bwe ziraga, aleme okubaawo okutabuka kw'amaloboozi mu ngeri etasuubirwa.
Ekifo ky'emikono kituufu. Kati ekitusigadde kwe kwegezaamu engeri engalo gye ziteekwa okukozesebwa okutuukiriza oluyimba lwe walonze.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
412
Mu kibiina kya musanvu, mu kugezesa okukolebwa mu bibinja okukwatagana n'omusomo gw'okukuba ebintu ogulina ekigendererwa "Okukuba oluyimba olw'emitindo egy'enjawulo mu kiti ky'obudde ekya 6/8", omusomesa ateekateeka abayizi okutandika omulimu. Ku bikolwa ebiddirira, kiki ekiraga okuyiga okusuubirwa?
Okuzannya polimita mu mita enziggumivu eya ternary
Okuzannya ebipimo bya binery ne ternary nga bisukiragana
Okuzannya eminyegere egigattiddwa mu mita ennetoolole ebbiri
Okuzannya enjawulo mu buwanvu bw'ebitundu by'omuyimbi mu mita ez'ebiri n'ez'essatu
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
413
Mu kibiina kya munaana, omusomesa agenda kwanjula abayizi ku nkola y'amaanyi ag'enjawulo mu nnyimba ze bakuba. Kiki ku bino wammanga abayizi kye bandibadde bamaze okukola okusobola okutegeera ebigenda okusomesebwa?
Okutegeera obubonero bw'emisinde gy'ennyimba (Tempo)
Okusoma ebigambo mu ngeri etegeerekeka.
Okukola obulungi ritardando, accelerando, ne rubato
Okunonyereza ku ngeri ebivuga bwe bikola omulimu gwabyo nga bikozesa amaloboozi
null
null
null
D
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
414
Mu kukebera okwaakamalirizo mu kibiina kye munaana, mu musomo ogw’okukuba ebivuga ng’ekibiina, ekigendererwa kye kino: “Okutonda n’okuyimba oluyimba olw’ekitundu ekigolokofu,” omusomesa ateekateeka abayizi okwanjula ebyo bye batonze. Ku biragiro bino wammanga eky’okukebera kiki ekiraga nti ekigendererwa kituukiddwaako?
Bakola oluyimba omulodi mwezzirukirwa nga lulina enjawulo ez'enjawulo
Bakola oluyimba omutindo gw'amaloboozi gwe guddamu mu ngeri y'emu naye nga ebigambo byawukana.
Bakola oluyimba omutendera omupya ogwawukana n’omukulu gwe bagoberera.
Bakola oluyimba omuli ekitundu ekiggalawo oba ekitundu ekisembya oluyimba nga kyongerwako ku nnyimba enkulu.
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
415
Omusomesa w'ekibiina eky'omukaaga, mu kiseera ky'essomo ku mita y'ebivuga, agenda kutandika okukulaakulanya ebyo ebikwata ku mugawulo ogw'okusatu ogw'ekigera ky'ekipimo. Bintu ki abayizi bye balina okuba nga bamaze okubimanya okusobola okukola obulungi ku ebyo bye bagenda okuyiga ebirala?
Okutenga n'akazito
Ebifaananyi by'emisinde
Okutema mu bibiri
Omupimo gwa binaali n'omupimo gwa ttenaali
null
null
null
A
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
416
Mu kitundu "Okunnyonnyola ennyimba z'omu kibuga", omusomesa asaba omukubi wa bassi mu kibiina okukoppolola oluyimba oluwandiikiddwa okukubirwa n'eggita. Mmanyi ki omuyizi ly'alina okuba alimanyi okusobola okukola omulimu ogwo?
Okusoma ennukuta z'ekivuvvuulo kya bass
Okusoma akabonero ka treble
Okusoma akalambuluzo k'Amerika
Okusoma ebbaluwa y'ennanga ya bassi
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
417
Mu kibiina kya musanvu, omusomesa atandika omutwe “Okutonda mu Bungi”, ng’alina ekigendererwa “Okukola ebintu ebirabika okuva ku byo omuntu yennyini by’ayagala, ng’agezesa ebintu ebirambika mu kubumba”. Mu ssomero erisooka, omusomesa ayagala abayizi basobole okusiima engeri z’okuzimba ebintu eby’obungi nga bakozesa ebintu ebirambika. Kiki ekisomesebwa ekisinga okuba ekituufu okusobola okutuukiriza okusiima kw’abayizi ku nkola zino?
Vidiyo y’ebintu ebikolebwa nga bikozesebwa okuva mu bintu ebikozeseddwa edda eby’enjawulo.
Okulaga ebifananyi by’ebibumbe ebikoleddwa nga bikozesa ebintu ebikozeseddwa edda mu ngeri ey’omulembe.
Eno ye ndagiriro y'engeri y'okubajjamu ekibumbe nga tukozesa ebintu ebikozeseddwa edda
Ekifaananyi ekiraga engeri omulimu gw'okuzimba ogw'amaanyi gye gukolebwamu nga tukozesa ebintu ebikaddde.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
418
Mu mutera gw'essomo “Okubumba n'engeri obutonde bw'abantu gye bulagibwaamu”, mu kibiina kya musanvu, omusomesa akola okukebera okuyamba okumanya obukugu bw'abayizi nga bakola omulimu gw'okubumba ebifaananyi by'abantu. Mu kukebera kuno, omusomesa akizuula nti abayizi balina obuzibu okutegeera amakulu g'okulaga endowooza y'omuntu n'engeri omuntu gy'akozesaamu emikono n'omubiri okumwawula. Ku mirimu egiddwa wano, mulimu ki ogusinga okuba omulungi okukozesa okuyamba abayizi okugonjoola obuzibu buno?
Laga ensobi eziri mu ngeri obwenyi gye bulagiddwamu mu birowoozo by'abayizi era obabuulire lwaki zibaddewo.
Leeza mu buzibu obuzzeemu okulabika mu bifaananyi ebiraga endowooza y’omuntu era nonnyola emitendera egigoberelwa mu kulambika n’ebipimo ebigendererwa.
Tegeka omwoleso gw'ebikozesebwa ebyogera ku ngeri y'okweyoleka era weekenneenye ebirimu ebiraga obuzibu mu bifaananyi by'abakugu abalina amannya.
Nnyonnyola mu bujjuvu emiramwa gy’ekigereeso egy’ekitundu ekikwata ku bintu ebiraga endowooza mu byebijagalaggo era olongoose obubonero obukozesebwa okukebera ebintu abayizi bye bazibuwalirwa ennyo.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
419
Mu kitundu "Okutondeka ebirabika, omuntu n'obutonde", mu kibiina eky'omunaana, omusomesa ateekawo ekigendererwa "Okutondeka emirimu egirabika nga basinziira ku kusiima n'okwekenneenya eby'obulungi ebikwatagana n'omukwano wakati w'abantu, obutonde n'obwetoolodde." Ng'okukebera okusooka, omusomesa asaba abayizi okulonda omulimu okuva mu byafaayo by'obuyiiya ogulaga omukwano ogwogeddwako. Bw'amala okwekenneenya emirimu, akiraba nti abayizi balina endowooza ntono ku ekyo ekyasabiddwa, kubanga ebifaananyi ebyalondeddwa byoleka butonde bwansi bwokka obw'ettutumu. Nkola ki omusomesa gy'ayinza okukozesa okugaziya endowooza y'abayizi?
Londa ebitabo eby'okukozesa ng'ebikulu, birage mu kibiina, era oteese abayizi bakole ekifaananyi nga balowooza ku nkyukakyuka y'obudde.
Muwe buli muyizi omulimu ogw'okunoonyerezaako ebintu, bamukolere omulimu ogwo nga bayita mu kukola akakonge, era oluvannyuma weekenneenye ebyavaamu.
Muwe buli muyizi ekitabo ekikulu, mutegeke okufumiitiriza ku nkyukakyuka y’obudde, era mubaleetere ekirowoozo eky’obuyiiya ku nsonga eyo.
Laga ebitabo eby’okukozesa nga ebyokulambirira, weekubire abayizi okuketta ekitabo, era olung’amye okunoonyereza okw’omuggundu nga mulaga enkolagana wakati w’ekitabo ekyettiddwa n’obusibu bw’obutonde bw’ensi.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
420
Mu kibiina kya musanvu, mu kiseera ky’okukulaakulanya omutwe gw’ekyokuyiga “Okutondekawo mu lukalu obuntu bwaffe obw’ennono”, omusomesa atunuulidde ekigendererwa “Okukozesa ebintu n’emisingi gy’olulimi olw’okulaba okusobola okubuunisa obuntu bwaffe obw’ennono”. Okukola kino, asabye abayizi okukola omulimu ogw’okukola ekifananyi nga bayita mu kukozesa ebintu eby’enjawulo, basobole okuteekateeka ekifo ky’ekisenge kyabwe. Omusomesa agenda kukebera ebintu ebyo ng’akozesa akalaga kabonero. Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekiraga obulungi okutuukirizibwa kw’ekigendererwa kino eky’okuyiga?
Bakozesa ebifananyi ebisaliddwa okuva mu bifo eby'enjawulo okubisaanira nga bwe baagala okukyusaamu ekisenge.
Bakola akatabo akalimu ebipande by’ebika by’ebiragala eby’enjawulo okusiiga ku bisenge by’ekisenge.
Bakozesa okussa ebifananyi ebitundutundu by’ebintu waggulu na waggulu okubangulula obubanguko bw’ekisenge.
Bakozesa tekiniki ya kukoppa na kuklejja okubikka ebifo ebyenjawulo ebikola obwagaagavu bw’ekisenge.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
421
Omusomesa w’ekibiina eky’omunaana ali mu kibiina eky’omutendera wakati mu kitundu “Okuteekawo n’Obuyiiya bw’Omulembe,” abayizi gye bakolera ku pulojekiti zaabwe ezikwatagana n’ekigendererwa “Okukola vidiyo eteekeddwawo nga yeesigamiziddwa ku bulamu bw’omuntu.” Abayizi bali mu mutendera gw’okuteekateeka ebirowoozo byabwe, omusomesa by’anaakebera ng’asinziira ku mulamwa. Kiraga ki omusomesa ky’ayinza okukozesa mu mulamwa okukebera enteekateeka ya pulojekiti z’abayizi?
Bakwata, balonda ebirowoozo, era balongoosa ebintu ebiragibwa n'ebiwulirwa.
Bakola enkolagana wakati w’ekigendererwa kyabwe eky’okweyoleka mu mulimu gwabwe n’eky’abo be bakolagana nabo.
Bakunganya ekifo kyabwe eky’ekifananyi kya vidiyo, nga balowooza ku bintu ebiri mu kifo we kiri era n’engeri gye kikolagana ne vidiyo.
Banannyonnyola engeri gye bagenda okukozesa, nga balowooza ku nkola, ebikozesebwa, engeri, n’engeri gye bakolaganamu n’abalabi
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
422
Omusomesa ateekateeka essomo ly'ekibiina eky'omukaaga, ng'ekigendererwa kye kiri "Okukola omulimu ogwesigamiziddwa ku mpisa z'ebyakolebwa ebyomulembe guno." Kino mu bikolwa bino wammanga kye kisinga okuba ekituufu, ng'entandikwa, abayizi okutuukiriza ekigendererwa kino?
Kebera emirimu gy'abayizi banno era ogaba endowooza yo.
Kola ebifaananyi nga osinziira ku mulamwa oguweereddwa era obilage eri abayizi banne mu kibiina.
Londa omulamwa ogw'omulembe guno oguliwo, ogukiikirire ng'okozesa endowooza y'omubiri.
Kiki ekintu ky'oyagala okukozesa ebintu ebyabulijjo okukola ekifaananyi ky'ekintu ekyo?
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
423
Omusomesa mu mwaka ogw’okuna ogw’omutendera gwa siniya akola ku kitundu “Ebikozesebwa eby’ekikugu mu mbeera yaffe ey’obuyimbi”. Emu ku bigendererwa ebitegekeddwa kwe kusomesa abayizi okumanya n’okutegeera engeri z’amaloboozi ez’enjawulo ezikozesebwa ku ddoboozi n’ebivuga (reverb, delay, n’ebirala). Mu ngeri zino wammanga, eyiwa erina obusobozi obusinga okusomesa okusinziira ku kigendererwa omusomesa ky’ateeseteese?
Ekintu ekisindikiriza eddoboozi okwewangaza
Ekivuga ekya MIDI
Pulogulaamu z'okukyusa amaloboozi
Ennyimba ez'amaloboozi ezirondeddwa
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
424
Mu kibiina ky’okusatu mu siniya, mu mutwe gw’ekyokubiri ogwa "Ekibiina Ekikuba Ebivuga", omusomesa ategekategeka amasomo ng’alina ekigendererwa nti abayizi basobola okuteekawo amateeka gaabwe ku bwabwe agakozesebwa okukompoza ennyimba. Mu ngeri y’emirimu egiddibwako abayizi gyebagenda okukola, endi ki esinga okuba entuufu okukolerako okutuuka ku kigendererwa omusomesa kyeyateekawo?
Bavumbula ebirowoozo by'endongo ey'omulembe, ne bategeera ebipimo byayo, era ne bateeka ennyimba n'obuwangwa waggulu, nga balonda ebyo ebisinga okusaana omulembe gw'endongo. Oluvannyuma, bakung'aanya oluyimba, ne batereeza ensobi, era ne balaga bannaabwe bye bakoze, abawa ebirowoozo ku byavudde mu nkomerero.
Buli omu ayanjula ebirowoozo bye eri abayizi abalala mu kibiina. Balonda ekirowoozo ekisinga okukiikirira ekibiina n’ennyimba ze baagala. Oluvannyuma batendekka era bakikola nga ekibiina. Oluvannyuma lw’ekyo, bakebera ebyavuddemu nga bakola obulungiyizo obw’enkomerero okukyanjula.
Baleetawo okusoomoozebwa era ne bakungaanya ebirowoozo ebisoose ebibasobozesa okussa essira n’okuteekateeka engeri omulimu gye gugenda mu maaso. Oluvannyuma, bagezesa era ne bakebera ebikwaata ku maloboozi ng’enteekateeka esooka, gye bakebera, balongoosa, era ne bagabana okuyita mu kubawa endowooza okuva eri bannaabwe n’omusomesa.
Bawuliriza omutendera omulonde omusomesa gw’alonze, nga bakebejja ebintu ebigukola. Bageereza ebitundu eby’enjawulo ku bintu byabwe era ne bagukuba, oluvannyuma ne bakozesa omutendera ogwo okukola emikolo gyabwe, nga bassaamu ekitiibwa engeri omutendera ogwo gye gwakolebwamu.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
425
Omusomesa mu kibiina eky’abali mu mwaka ogw’okubiri mu ssomero lya siniya ateekateeka okukolera awamu n’abayizi ku kumanya enjawulo mu bitundu by’ennyimba ezimanyiddwa nga bayita mu kuwulira. Okukola kino, mu masomo agamu, abayizi bagenda kuwuliriza ennyimba ezirondeddwa era bawandiike mu bukwati bwabwe ebitundu bya buli lumu (olunyiriri, oluyimba oluddwamu, akawungeezi, n’ebirala), ebitundu bye bitegeeza bigenda kuyigirizibwa mu myito gyonna egenda okukolebwa. Bukugu ki obw’okuwulira abayizi bwe balina okuba nabwo okusobola okuyiga ebipya bino obulungi?
Wawulaanye enjawulo entono mu nnono z'amaloboozi.
Londa enkola y'endongo ey'obuwangwa.
Londawo ebiseera eby'ennyimba ebyeddiŋŋana n'ebyenjawulo.
Tegeera ebika bya binary
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
426
Mu kibiina ky’okusatu mu siniya, omusomesa ateekateeka okusomesa essomo ku nkizo y’Afirika mu muziki gw’Amerika. Nga kitundu ku by’okugenda okusomesa, ateekateeka ekigendererwa kino: “Okwekenneenya ebyokulabirako by’omuziki mu Amerika omukono gw’Afirika gwe gusiimwa.” Ku mirimu gino wammanga, gumu ku gyo gwe gutuukana n’ekigendererwa ekyo?
Gerageranya engeri z’ennyimba z’Afrika n’eza Mapuche gye zifaanana n’engeri gye zityaanira.
Noonyereza ku bintu ebikubibwa ebikolebwa mu nnono z'abantu abaaliwo nga Columbus tannajja.
Gambawola ebintu ebikubisa n'okuyimba mu Cumbia ey'e Colombia bifaanana bitya?
Koppa empandiika z’engeri z’ebitendero by’amaloboozi ez’enjawulo ezisangika mu Afirika.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
427
Mu kibiina ky'abayimbi, omusomesa ayagala okukwata ku mutwe gw'ekigambo "Enkola z'entunsi ezisobola okukozesebwa mu kifo ky'enkulu mu lukalala lw'ebipimo ebinene". Kintu ki ku bino wammanga omuyizi ky'alina okuba ng'akimanyi okusobola okutandika okukwata ku mutwe guno?
Omutemwa gw'ekitaano
Ebbaluwa z'ebitone ez'ekidaala ekikulu
Ennyingo eziri mu koodi ezimu
Enkyukakyuka ezikolebwa ku kkiyala entono ekwatagana nayo
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
428
Omusomesa akola omulimu gw'ekibiina. Omusomesa ayagala okukozesa ebikozesebwa bibiri eby'okukebera. Ekikozesebwa ekisooka kyakukozesebwa mu nkola okurekodiya omutendera ogw'obukozi obw'omulimu obuggweereddwaawo mu buli kibiina, ate ng'ekikozesebwa eky'okubiri kyakukozesebwa ku nkomerero y'omulimu okwongera ku bukugu bw'abayizi okufumiitiriza ku nkulaakulana y'omulimu. Mu ngeri ki ennungi esinga eyewooza, ebikozesebwa eby'okukebera ebisinga okutuukana n'ebigendererwa by'omusomesa?
Olukalala lw'eby'okukakasa n'akabonero k'omuntu kinnoomu
Empapula erimu ebyawandiikibwa eby'obukakafu n'ekipimo ky'omutindo ky'ekibiina
Omubuulo ogw’okwekebejja n’okulambika ebikolwa by’abayizi
Omutindo gw'okusiima n'ekyokulabirako ekikuyamba okwekebera.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
429
Mu kibiina eky’omwaka ogw’okubiri, omusomesa akwasaganya engeri abayizi gye bakubaamu oluyimba olumu. Bw’atuuka ku kitundu ekiyitibwa ‘Chorus’, akiraba nti abayizi abakuba gitaali y’amasannyalaze tebasobola kukendeeza oba okwongera ku ddoboozi lyayo, ekireetera oluyimba olukulu olukubibwa violin obutawulikika. Omusomesa asalawo okuwa abayizi amagezi aganaabayamba okutereeza engeri gye bakozesaamu eddoboozi. Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisinga okubaamu okuwa amagezi aganaabayamba okutereeza?
Omusomesa asaba abayizi okukola nga tebakozesezza bigere bya piyano (pedal note) mu maanyi ag’enjawulo agali mu katundu k’omuziki okusobola okugategeera n’okugamanya munda.
Omusomesa agamba abayizi nti kikulu ennyo endongo ya violin okuwulikika okusinga ebintu ebirala era n’abasaba okukebera obungi bw’amaloboozi gaabwe.
Omusomesa ajjukiza abayizi omulamwa gw'amaanyi g'amaloboozi era n'abasaba okunoonyereza ku bunene bw'amaloboozi obwenjawulo bwe basobola okutuukako ku bintu byabwe ebikuba.
Omusomesa asaba abayizi okuzuula ekivuga ekirina oluyimba olukulu era n’abakubiriza okukyusa amaanyi okusinziira ku luyimba olwo.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
430
Mu ssomero lya siniya ery’okusatu, omusomesa akola omutwe ogw’okuyiga ogukwata ku miziki egiriwo kati. Emu ku bigendererwa bye okuyigiriza kwe kuno: "Okutegeera mu bw’endowooza ne mu kuwulira engeri enzirukanya n’endabika y’oluyimba gye bitegekeddwa." Ku ngeri zino wammanga, eruwa eraga omutindo gw’omuyizi gwe bateekwa okutuukako ogukwatagana n’ekigendererwa ekyo?
Kutondawo oluyimba olulina ekitundu ekisooka n’ekiddako
Okutegeera ebitundu by'oluyimba olwa popu
Okwekenneenya engeri ebimuumu bya rondo ebirina emitwe ebiri gye bitegekeddwa.
Ategeera engeri enkulu ez’ekitundu ky’omuziki ekikubiddwa nga tekiriko muyimbi.
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
431
Mu kibiina ky’abalenzi n’abawala abali mu mwaka ogw’okubiri mu siniya, omusomesa agenda kutandika omulimu gw’okubumba ng’asinziira ku ngeri ez’omusingi ez’ebinyegenyege by’ebyembiro by’ekyasa ekya 20 eby’amaanyi. Okukola kino, omulimu guno gutandikira ku kukola okunoonyereza ku bigendererwa by’ekikubiiziimu. Bintu ki abayizi bye balina okuba nga bamaze okubimanya okusobola okukola omulimu ogwo?
Okutegeera endowooza, nga bwe kyali mu by'obuwangwa bya Renaissance.
Ebifaananyi eby'akabonero, eky'enjawulo eri abakugu mu by'emikono ab'ekibiina kya Blue Rider
Enkola ey’obuwango bw’endabika, ekintu ekimenyese eky’olulimi lw’ebifaananyi bya Byzantine.
Okukyuka okuva mu ngeri y'eby'emisomo ey'okukiikirira ebintu, ekyaliwo mu bakugu b'ekibiina kya Vienna Secession.
null
null
null
A
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
432
Mu kibiina ky’abali mu mwaka ogw’okubiri mu siniya, mu somo ly’okukuba ebifaananyi (Graphic Design), abayizi bagenda kutandika omulimu ogw’okukuba olupapula olulangirira (poster) okumanyisa abantu b’essomero ku mwoleso gw’ebyamazima ogugenda okubaawo. Okusinziira ku ekyo waggulu, ntegeera ki abayizi ze balina okutegeera okusobola okukola olupapula olwo olulangirira olusabiddwa?
Ebifaananyi, omulamwa, akabonero k'ekitongole
Omutereeza, ebiwandiiko, ekifaananyi
Obuwandiisi bw'ebifaananyi, ebiwandiiko, ebiri mu mboozi
Enkola, empandiika y'ennukuta, ebifaananyi
null
null
null
D
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,019
null
433
Mu kitundu ky’ekifaananyi mu ssomero ebyokubiri erya siniya, omusomesa ayanjulira abayizi leensi ez’enjawulo ezikozesebwa mu kukwata ebifaananyi ebya analogo okutondeka ebifaananyi, ng’asinga kwetikka ku leensi ey’amaaso g’ekyennyanja. Okuginnyonnyola, abasomera amakulu gayo: “Leensi ey’amaaso g’ekyennyanja erina enkula ey’obugazi bwa 180◦ oba okusingawo, ekisobozesa ebifaananyi okukyama.” Oluvannyuma lw’okusoma, ajja kubalaga ebyokulabirako by’engeri amaaso g’ekyennyanja gye galabika. Ky’okulabirako ki okuva mu bulamu obwa bulijjo omusomesa ky’ayinza okuwa abayizi okwanguya okutegeera engeri eno?
Ekifaananyi ekyolekedde mu ndabirwamu enkovu
Ekifaananyi ekirabika mu ggiraasi enzigumu empanvu
Ekifaananyi ekirabika mu ndabirwamu mu kintu omuli amazzi
Ekifaananyi ekirabika mu ndabirwamu munda mu kijiiko
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
434
Mu mwaka ogwokusatu ogw’ekisulo, omusomesa atandika okukolera awamu n’abayizi be ku pulojekiti y’okusiiga ebifaananyi ng’asinziira ku ndowooza y’ebyefuula. Ku bikolwa bino wammanga, kiki omusomesa ky’ayinza okukozesa okutuukirira pulojekiti ng’asinziira ku ndowooza eyo?
Buuza abayizi ebiteeso oba ensonga ze baagala okusiiga, nga zisinziira ku byo bye baagala n’ebibakubiriza, okukola ku pulojekiti zaabwe.
Leeta ekirowoozo ekiragibwa mu kifaananyi ng’entandikwa y’okukulaakulanya omulimu, abayizi okugonjoola n’okukozesa mu pulojekiti zaabwe ez’okusiiga langi
Twebaze: Abayizi, mu pulojekiti zaffe ez’okusiiga, njagala twogere ku ngeri ez’enjawulo ze tuyinza okukozesa okusiiga. Kiki kye muteekereza nti kiyinza okutuyamba okwolesa obulungi bye twagala okusiiga? Musa: Nze ndowooza nti tuyinza okukozesa engeri y’okusiiga eya ‘layering’, okusiiga ebbala ly’omunnyale ku linna lindi okutuusa ng’omunnyale gwaffe gufuna obuziba bwe twagala. Leila: Ekyo kirungi Musa, naye ate era ndowooza nti okukozesa ‘palette knife’ kiyinza okutuyamba okufuna ‘texture’ ey’enjawulo mu byetusiiga. Twebaze: Ezo zombi ngeri nnungi nnyo. Kati, Musa, lwaki olowooza nti ‘layering’ yandibadde nnyangu okukozesa mu pulojekiti yo? Musa: Nze njagala kulaga ng’eggulu bwe litambula okuva ku bbala erimyufu okudda ku bbala eddamu, era ndowooza nti ‘layering’ y’engeri esinga obulungi okukola ekyo. Twebaze: Kirungi nnyo. Ate ggwe Leila, lwaki olowooza nti ‘palette knife’ yandibadde nnyangu okukozesa mu pulojekiti yo? Leila: Nze njagala kulaga engeri ebimera gye bikulamu, era ndowooza nti ‘palette knife’ yandimpadde ‘texture’ ey’enjawulo okukola ekyo. Twebaze: Kale, ekyo kirungi nnyo. Kati, mulowooza nti engeri endala ze tuyinza okukozesa okusiiga ze ziri zitya? Aisha: Nze ndowooza nti tuyinza okukozesa ‘dry brushing’ okufuna ebintu ebifaanana ng’ebikalu. Twebaze: Aisha, ekyo kirungi nnyo. Kati, mulowooza nti engeri zino zisobola zituyamba okwolesa obulungi bye twagala okusiiga? Abaana: Yee, zisobola. Twebaze: Kale, mutandike okukozesa engeri zino mu pulojekiti zammwe, era mundeetere ebyo bye mukoze.
Tegeeza abayizi okunoonyereza ku muzisi omukugu gwe baagala, nga balaga engeri ebifaananyi bye bye bikolebwa, oluvannyuma babikozese mu pulojekiti zaabwe ez’okusiiga ebifaananyi.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
435
Mu kibiina ky’abana mu siniya, mu mutwe "Okunoonyereza ku nnimi ez’ekyama n’ez’amasannyalaze: Ebifaananyi bya vidiyo", omusomesa agenda kukolera wamu n’abayizi ku kiruubirirwa kino: okutegeera ebintu ebikulu ebikola engeri eno ey’okwolesa ebirowoozo. Mu bintu bino eby’omugaso omusomesa by’ayinza okukozesa, kiki ekiyinza okumusobozesa okutuukiriza ekiruubirirwa ky’ekibiina?
Laga vidiyo eraga engeri omulimu gwa Spiral Jetty, ogwa Robert Smithson, gye gwazimbwaamu.
Laba vidiyo z’ebyo Marina Abramovic by’akoze era olyoke obyekenneenye wamu n’abayizi.
Leeta omulimu gw’ebyemisono ogwa Juan Downey oluvannyuma omwekennenye wamu n’abayizi.
Leetawo filimu ennyonnyola obulamu n'emirimu gya Bill Viola
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
436
Mu butonde bw'essomo "Ensonga z'Abavubuka n'Eby'emikutu gy'Empuliziganya egya Mulembe", erisomesebwa mu kibiina eky'okubiri, omusomesa ateekateeka okusomesa abayizi ku nkola y'okukuba ebifaananyi nga bayita mu 'stencil' oluvannyuma bakozese enkola eyo mu mulimu ogw'okusiiga ebifaananyi ogulina okusinziira ku birowoozo byabwe. Okukola kino, omusomesa asalawo okukozesa obuyambi mu by'enjigiriza obusobola okwanjulira abayizi enkola eno gyebayogeraako. Ku ngeri zino wammanga, lwaki olwo oluwa oluteesa obuyambi mu by'enjigiriza obwandikwataganye n'ekigendererwa ekyogeddwa?
Ekifananyi ekyazimbiddwa nga kikozesa sitensilo
Vidiyo ekwata ku nkola Keith Haring ze yakozesa mu bikolwa bye.
Ebyafaayo ebikwata ku mulimu n'enkola omukubi w'ebifaananyi TAKI 183 gy'akozesa.
Okutendekebwa ku bikolwa by'abayimbi abakolebwa mu luguudo nga bakozesa omuze gwa "wild style"
null
null
null
B
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
437
Oluvannyuma lw’okusiima obulungi bw’ebifaananyi ebyakolebwa mu mutindo gwa "geometric abstraction movement", okwekenneenya ebyafaayo byabyo, n’okubyekenneenya nga tulaba, omusomesa awa abayizi be ekiragiro kino: "Mukole ebifaananyi ebiwerako, ng’endowoza, mwe muloopa ennyiriri ezitaliiko makulu, nga musinziira ku kulonda ekintu ekikulu, nga mugatta ekirowoozo kyo ku omu ku bakubi b’ebifaananyi be twalabye." Ekitundu ki ku mutendera gw’ekyokulabirako ekikyuka-kyuka ogw’enkola y’obutondefu ekiragiro ky’omusomesa kino kye kikwatagana nakyo?
Londa engeri ey’omulembe ey’okulwanyisa obwavu mu kitundu kyo. Gamba, oyinza okukola bizinensi empya, okutandikawo omukutu oguyamba abantu, oba okukola ekintu ekirala kyonna ekiyamba okukyusa embeera z’abantu. Laga engeri gy’okukozesa obusobozi bwo okukola enjawulo.
Lowooza ku nkola eno era ogessemu ebirowoozo.
Tegeka omulimu ogugenda okukolebwa.
Nnyanjula ekirowoozo ekisooka.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
438
Mu kibiina kya S.1, okukulaakulanya eby'okuyiga ebikwata ku kufooka, omusomesa aleeta ebifaananyi ebiraga engeri ez'enjawulo omuntu gy'asobola okukwatiramu ebifaananyi n'enkola y'okubitegeka. Oluvannyuma lw'okwetegereza n'okwekenneenya ebifaananyi ebyo, asaba abayizi okukola omulimu ogwo nga bakwata ebifaananyi mu bifo eby'enjawulo okwetooloola essomero. Omulimu guno gunaakeberwa mu ngeri ey'okubalongoosa nga bakozesa akabonero akalaga obukugu. Nga tutunuulidde omulimu oguweereddwa, ku biragiro bino wammanga, kiruwa ekisaana okuteekebwa mu kikozesebwa?
Bakozesa empiso ez’enjawulo n’enkulungo okusinziira ku bigendererwa byabwe bye baagala okwolesa.
Bakizuula engeri engeri n'enkula z'embalaasi mu by'obuyonjo by'essomero.
Bakozesa empiso ez'enjawulo n'enkola mu bifaananyi byabwe.
Bano bategeera ebika bya engelo ne fuleemu ezikozesebwa mu nkola y'ebifaananyi byabwe
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
439
Mu kibiina ky’omwaka ogw’okuna mu siniya, omusomesa akola ku ngeri Edvard Munch gye yakozesanga ebifaananyi. Okusobola okuyigiriza kino, asaba abayizi be okukola ekifaananyi ekiraga ekintu nga basinziira ku kino, era nga kigenda kukeberwa nga bakozesa akalango akalina ebintu bye balina okukola. Mu ngeri eziddwamu wammanga, lwaki olwo lukulu okuba mu kalango ako?
Akakozesa langi okukola ebintu ebirabika obulungi
Akakozesa langi ez'amaanyi era ennungi okukyusa endabika y'ebintu
Akakozesa enjawulo wakati w'ekitangaala n'ekisiikirize okubumba ebintu.
Okukozesa ekifaananyi n'ettaka okutuukiriza obuziba bw'embeera y'obudde
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,019
null
440
Ku mutendera gwa Nursery, omusomesa agenda kwetegereza ekigendererwa ky'okuyiga: “Okulaga okwagala mu ngeri y’ebintu ebikwatika, ng’addamu okuyita mu ngeri ez’enjawulo, gamba ng’okwogera nga omwana omuto, ebikolwa, okumwenya, n’ebirala”, okuva mu mutima gw’ennimi ez’obuyiiya. Okukola kino, ateeka ebipande eby’enjawulo ebibikkiddwa ebintu ebikwatika mu kisenge abaana basobole okubinoonyerezaako. Oluvannyuma lw’akaseera, omwana anoonyeza ku kintu era atandika okuddamu. Omusomesa amusemberera era akkirira ku mutendera gw’omwana. Okusinziira ku mbeera ennyonnyoddwa, kwe kulonda ki omusomesa ky’ayinza okukola okusobola okutuukiriza ekigendererwa kino?
“Obuweweesi ki bw’okutte ku kibaawo kino? Ekyo kiweweevu ate kino kikakanyavu. Kiruwa ky’oyagala okutwala?”
“Wabaagalidde ebintu bye nnakulekerawo? Oyagala okukwatako ekirala? Osobola okukituukako? Nja kukisembeza gy’oli.”
Oli mukukwata bulooka ezirina obuwaze, akamwenyumwenyu ko kandaga nti okyasinza obuwaze obugonda. Eno njerere, oyagala okugikwatako?
Ono okutte ku bulooka obulina obuwaze, obwagala? Oyagala okukwata ku bulooka omulala? Ggukwate mu ngalo zo. Owogedde obuwogeezi, kirungi nnyo!
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Pre-primary
2,020
null
441
Omusomesa mu ssomero ly'abaana abato agenda kukola ku kigendererwa ky'okuyiga: "Okunnyonnyola ennyimba, ng'akozesa ebintu eby'enjawulo omuli eddoboozi, omubiri, ebivuga, n'ebintu ebirala," okuva mu mutwe gw'Ennimi z'Obuyiiya. Kulaga ki okuva eri abaana okwandiyolesezza nti ekigendererwa kino kituukiddwaako?
Kola ebyokunyega omubiri nga ogoberera emisinde gy'ennyimba
Okuzina nga weekozesa ebikolwa n'emigendo okusinziira ku maanyi g'omuziki.
Kuba akanyigirizi k'omusaayi wamu nga mukozesa ebivuga eby'enjawulo.
Muyimbe ennyimba ez'enjawulo nga mukuba omukono era nga munyeenya omutwe okukwata entindo.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Pre-primary
2,020
null
442
Omusomesa ow’abaana abato alina ekigendererwa kino eri abaana: "Okunnyonnyola endowooza zaabwe n’enneewulira zaabwe ku bikolwa by’obuyiiya eby’enjawulo." Okukikola, abayita okulaba eby’obuyiiya ebyolekedwa ebifaananyi ebyakolebwa abakugu okuva mu nsi yonna. Nga batambula okulambula ebyolekedwa, beetegereza buli kimu ku bifaananyi ebyo ebyamannyiddwa. Pedro yeetegereza nnyo ekifaananyi The Scream. Omusomesa amusemberera n’amubuuza: “Kiki ky’olaba mu kifaananyi kino?” Omwana amuddamu: "Omusajja aliko ng’akaaba." Ku bino ebiddako, ki ku byo omusomesa ky’ayinza okuddamu Pedro okumuwa amagezi ku ky’azzeemu n’okumuyamba okutuukiriza ekigendererwa kye?
Obulungi! Omulimu guno guyitibwa “Okukaaba” era gwe gusinga obukulu okw’omukubi ono. Lwaki olowooza yakuba omusajja akaaba? Omusajja oyo ayinza okuba ani?
Onoonya omulimu guno? Kiki ekikusikiriza? Lwaki omusajja aleekaana? Ebifaananyi biyitibwa "Okuleekaana" era ddala biraga omusajja ng'aleekaana.
Omulimu guno guyitibwa “Okukaaba” era gwakolebwa omunnayuganda omukugu mu by’emisono ayitibwa Edvard Munch. Mirongo ki gy’olaba mu kifaananyi? Langi ki esinga okweyoleka? Bintu ki ebirala by’olaba mu kifaananyi?
Kiki ekireetera okuteebereza nti omusajja aleekaana? Olowooza kiki ekimutuukako? Wulira otya bw’olaba omulimu guno? Ebifaananyi byatuumiddwa “Okuleekaana” era byakolebwa omunnayuganda Edvard Munch.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Pre-primary
2,021
null
443
Omusomesa w’abaana abato abakolera mu kkomera n’abaana abakulu abato agenda kutekateeka ebintu eby’enjawulo mu kiseera ky’ekibiina ekinene okukubiriza ekigendererwa kino okuva mu kitundu ky’Ennimi z’Obuyiiya: “Okukoppa ebikolwa, emyendera, n’amaloboozi okuva mu mbeera yaabwe ey’amakulu, okuyita mu ngeri ez’enjawulo.” Ku bino wammanga, kiki ekikolwa ekiyigiriza ekikkiriza okutuukiriza ekigendererwa ekyatuukiddwaako?
Wa abaana olugero olw'ekisimulo era obasabe okukola ekikwaso ky'omuntu gwe baasinze okwagala mu lugero olwo.
Leeta abaana ebifaananyi by'ebisolo eby'enjawulo ebirina engeri gye bivuga era obabuulire okubategeera nga babiyita amannya.
Muwandiise abaana okuzannya omuzannyo gwa "Simon agamba" era mulage, nga mukozesa bigambo bya mukono, ebintu eby'enjawulo bye balina okunoonya n'okuleeta.
Baaleete abaana bayimbe era bazine ennyimba ezikwaatagana n’omubiri, gamba nga "Ku Ddobozi ly’Engona" ne "Ekikere ky’omu Nnyanja."
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Pre-primary
2,023
null
444
Omusomesa w'ekibiina kya 'kindergarten' ategese ekigendererwa kino okuva mu mutendera gw'ennimi ez'obuyiiya: "Okukiikirira enneewulira, ebirowoozo, ebintu ebyabayiseeko, n'ebigendererwa, nga bayita mu nkoola, ebika, langi, n'obukwafuwafu, nga bakozesa ebintu ebibayambako mu nnyiriri empanvu n'enzimbe." Okutuukiriza kino, bagenda kukola n'ekibiina kyabwe omulimu oguyitibwa "Okutondawo ekiwuka eky'omu nnyumba", nga bawandiika engeri abaana gye bakolamu nga bayita mu bifaananyi. Mu nkola zino wammanga, eruwa esobozesa omusomesa okukung'aanya obujulizi obukwata ku kutuukiriza ekigendererwa ekyateesebwa?
Leeta abaana ebifaananyi eby’enjawulo ebiraga ensolo era obasabe okunnyonnyola ku nneewulira ze bibaleetera. Oluvannyuma, obasabe okulonda ekimu kye baagala okukiikirira.
Leeta abaana ebintu bisatu bye muyinza okulunda mu nnyumba, balonde kimu ku byo bakikoleese nga bakozesa ebintu ebikozeseddwa. Oluvannyuma, basabe boonereze famire zaabwe engeri gye bakozesezza okukikola.
Leeta ebintu eby’enjawulo eri abaana obasabe okulondamu ebimu bakole ekifaananyi ky’ekiwuuka kyabwe eky’omunda. Oluvannyuma, bayite okwanjulira bannaabwe mu kibiina lwaki ekiwuuka ekyo kya njawulo.
Laga abaana vidiyo ennyonnyola emitendera eginaagobererwa okukola ekiikirira ekisolo kyabwe eky'awaka. Oluvannyuma, bayite okutegeka akatale k'ebyemikono mwe banaalagirira ebyo bye bakoze eri abantu bonna.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Pre-primary
2,023
null
445
Omusomesa ow’abaana abato akola ku pulojekiti “Enneewulira eziri mu nze”. Pirojekiti eno erimu ekigendererwa ky’okuyiga okuva mu mutendera gw’ennimi z’ebyemikono: “Okulaga enneewulira, ebirowoozo, n’ebintu ebyabayiseeko nga bayita mu by’obuyiiya nga bagezesa ebifaananyi, ebikoloboze, n’ebintu ebisengekebwa”. Mu pirojekiti yonna, bakoze ebintu eby’enjawulo era, okumaliriza, omusomesa ayita abaana okwanjula ebintu bye bakoze mu pirojekiti eno. Martina bw’anjula omulimu gwe, agamba: “Nkoze obupiira bubiri, akamyuufu n’aka kiragala, kubanga ze langi ze njagala ennyo”. Omusomesa abuuza: “Ebifaananyi byo biraga nneewulira ki?”. Martina addamu: “Simanyi”. Ku bikolwa by’omusomesa bino wammanga, kiki ekikwatagana okuyamba Martina okutuukiriza ekigendererwa ky’okuyiga?
Kulungi nnyo, Martina! Ndaba omulimu gwo gukwata ku muzannyo gw'obupiira obwa langi ez'enjawulo. Okyagala okuzannya n'obupiira? Lwaki akapiira kamu ka kiragala ate akalala ka kyenvu? Bikujjukiza ku ki ku nneewulira?
Omulimu mulungi nnyo, Martina! Empiira ze wakoze zirimu langi ze tukozesa okwawula enneewulira. Kiragala akikirira obuteewuunya, ate lumonde akikirira essanyu.
Omulimu mulungi nnyo, Martina! Walonze langi ze waggala okukozesa mu mulimu gwo. Osobola okumbuulira lwaki wasazeeko obupiira? Owulira otya ng'olina langi ya kiragala ne ya kyenvu? Lwaki ze waggala ennyo?
Webale nnyo, Martina! Naye wandiyagadde okumaliriza omulimu gwo ng'ojjukira nti olina okukiraga ng'olina obumanyirivu n'enneewulira? Kiyinza okuba essanyu ly'okuzannya omupiira ne mikwano gyo oba ennaku ng'obuza omupiira.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Pre-primary
2,023
null
446
Mu kibiina eky’okutaano, omusomesa agenda kwogera ku kigendererwa kino: "Okuvumbula n’okutondawo ebirowoozo by’omuziki nga bwe buweereddwa ekigendererwa era nga bulina obukugu obumala mu lulimi lw’omuziki." Okutuuka ku kino, agenda kusaba abayizi okuvumbula engeri ez’enjawulo ez’okukuba ebintu ebigenda n’oluyimba, nga bakozesa ebintu eby’enjawulo ebikubibwa. Mulimu ki omutuufu okukulaakulanya ekigendererwa kino?
Omusomesa awandiika emp ছন্দ ez’enjawulo ku lubaawo abayizi ze beegomba okukoppa oluvannyuma ne bazikyusa mu kwetontomeza kwabwe ku luyimba lwe balina okukulembera.
Omusomesa akuba oluyimba olw'ebintu ebiwoomerera omubiri mu Afirika mu kibiina. Oluvannyuma asaba abayizi okukozesa endowooza zino nga omusingi gw'okwetegeerera n'okuzikola ku luyimba olutegekeddwa.
Omusomesa asaba abayizi okuwuliriza oluyimba era n’awa eby’okulabirako eby’enjawulo ku ngeri y’okukuba oluyimba nga bakozesa ebintu eby’enjawulo ebikozesebwa okuvaamu eddoboozi. Oluvannyuma abasaba okubikoppa mu nduukirira.
Omusomesa asaba abayizi okuwuliriza oluyimba era n’okukuba engeri z’ebita by’omunnyeenyezzo ez’enjawulo. Oluvannyuma ategeka oluzannya olw’endongo ey’ebita n’abayizi, nga basukuma okwetegeerereza kwabwe.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Primary
2,021
null
447
Kusoma ku kkordizzi (Harmony), muyizi alina okuba ng’alina bumanyirivu ki obwetaagisa?
Ebiseera wakati
Ebipimo by'oluyimba
Emirimu emitongole
Ebipimo ebikulu n'ebitono
null
null
null
A
Creative arts
Student understanding
Primary, Secondary
2,021
null
448
Mu kibiina kya musanvu, mu lulango lw'abayimbi n'ebivuga, omusomesa abadde akola ku nnyonnyola y'enteekateeka y'amaloboozi abiri n'ebivuga ebiri awamu. Abayizi, mu bibinja, baayanirizza ennyonnyola yaabwe ku nnyimba nga batunuulira ebintu bino: obutuufu mu ndongoosereza y'ebiseera, obutuufu mu ndongoosereza y'amaloboozi agatuukana, n'okukozesa obulungi ebintu ebiraga enneewulira n'engeri y'okukuba ebivuga. Ku nkomerero y'okwolesa, omusomesa akizuula nti ekibinja ky'abayizi ekimu kikola ensobi mu buwanvu bw'ebinyonyi ebimu, nga bakuba endongo mu bwangu mu kifo ky'okukuba endongo mu ngeri entuufu ng'ebinyonyi ebyo birabika mu lupapula lw'ennyimba. Kiki omusomesa ky'ayinza okukola okuyamba abayizi okukola obulungi n'okutuukiriza ebintu ebiragiddwa mu kunnyonnyola ennyimba?
Tekyayinza kukaanyisibwa nti bongedde nnyo okutereeza ennyimba; wabula, bulijjo wabeerawo obwetaavu bw’okutuukiriza okusoma ennyimba. Kitundu ki mu kunnyonnyola ennyimba ky’olaba nga kikyali kinnafu?
Nkulambalambula olw'okukola obulungi omulimu gw'okuyimba ogwo. Kati nno nkukubiriza owulirize oluyimba olwo, ng'ossa essira ku mitero ne ttempo, ebyo by'olina okukyusaamu.
Mu kunnyonnyola, otuuse ku mutindo ogw’amaanyi ogw’okussa essira ku kintu, tukwebaza! Ku bikwata ku mbeera z’emidundumo, kyetaagisa okutereeza engeri embiro gye zikolebwamu nga muzikola mwenna.
Endongozi ennyonnyoze n’obwegendereza mu kuyimba bituuse ku mutindo omulungi ogw’okunnyonnyola omuyimbi ky’ayagala. Ku bikwata ku ntindo, osobola okwawula ebitundu bya bbaala ki ebirabika mu nnyimba ezo n’ekitundu ki ky’okoze mu kunnyonnyola kwo?
null
null
null
D
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
449
Omusomesa akolera wamu n’ekibiina ky’omunaana ku mutwe gw’okuyiga ogwa Okuwuliriza, Okuyimba, n’Okukuba ebivuga. Oluvannyuma, agenda kukebera ekigendererwa kino ekikulu: "Okunnyonnyola ebikwata ku miziki egiwuliriziddwa; ng’asinga kwetegereza enkulaakulana y’obukugu mu kuyimba obuteewakana n’amaanyi g’eddoboozi". Kiraga ki nti omuyizi atuukirizza ekigendererwa kino?
Bayimba era bazannya nga bateeka essira ku ntandikwa n’enkomerero y’omulimu, nga bagunnyonnyola n’amagezi ag’omuziki.
Bayimba era ne bazannya nga bakozesa amaloboozi agasukka mu limu, nga bateeka essira ku nkulukuta z'ennyimba ezikwatagana n'omulimu n'endabika y'ennyimba.
Bayimba era ne bazannya olukalala lw'ennyimba nga bakozesa ennyimiriza ey'ekika ky'omuziki ogwo gwe bakuba.
Bayimba era bazannya nga bakozesa omukka n'ebipimo by'amaanyi mu mulimu ogunnyonnyolwa.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
450
Omusomesa w’ekibiina eky’omukaaga agenda kukebera abayizi be ku kigendererwa kino: "Okumanya engeri z’ennyimba ez’ekinnansi eza Chile n’engeri gye zikwatagana n’ebifo byazo mu ggwanga". Kukola ki kwe kulaga nti abayizi batuukirizza ekyo kye babadde bayiga?
Bannyonnyola era ne bazannya amazina ag'ennono ag'enjawulo okuva mu bitundu by'eggwanga eby'enjawulo, nga bakozesa ebivuga n'amaloboozi gaabwe.
Balaga ennyimba ez'ekinnansi n'ezamawanga ez'emizannyo gy'ekinnansi egya Chile ze bamanyi era ne bazigattulula okusinziira ku ntindo egisinga obungi.
Bakola maapu ya Chile mwe bateeka ebivuga byayo eby'ennono n'emizannyo gyayo egy'ekinnansi mu bitundu byayo eby'enjawulo mu ggwanga.
Bawuliriza ennyimba ez’enjawulo ezikwatiddwa okuva mu mizannyo gy’ekinnansi egya Chile era ne bazigabanya okusinziira ku bitundu byazo, okutwalira awamu ebintu ebikozesebwa n’engeri entongole gye zikubisaamu.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
451
Mu kibiina ky’omusanvu, mu somo ly’okukuba ebifaananyi, omusomesa ali n’abayizi be ng’abayigiriza ku bintu ebikola olulimi lw’ebifaananyi. Oluvannyuma lw’okunnyonnyola mu bigambo oba okuyita mu bifaananyi ku mulamwa gw’ebisenge, engeri z’okukubamu, n’engeri y’okussa essira ku kintu, asaba abayizi okukuba ebifaananyi mu luggya lw’essomero, nga bakozesa engeri ez’enjawulo ze bayize. Bw’aba ng’alondoola omulimu guno, omusomesa akiraba nti mu bifaananyi bingi, abayizi bakozesezza nnyo ebika by’ebisenge eby’enjawulo nga tebakozeza ngeri za kukuba, kino kiraga nti batabula ekisenge n’engeri y’okukuba ebifaananyi. Ku mirimu egiddako, musomesa ki gy’ayinza okusaba abayizi okukola okwongera okutangaaza ku mulamwa gw’engeri z’okukuba mu ngeri entuufu?
Piga ebifaananyi by'omuyizi munno ng'asinziira ku njuyi endala ez'ekisenge ng'ali mu buwanvu obw'enjawulo, okutuusa lw'oba ng'oli mita emu okuva gy'ali.
Noonya mu magazini ebifaananyi ebiraga ebintu ebirambulukufu n'engeri gye byakwatiddwamu, oluvannyuma obikiise nga okwata ekintu ky'oyagala mu ssomero.
Piga ebifaananyi by'akakuti ka ppensulo nga kali ku mmeeza ya gilaasi, ng'osimba kamera waggulu ku kintu ng'oyimiridde ku ntebe ate oluvannyuma wansi nga ogalamidde ku ttaka.
Ggwa ebifaananyi by'akasawo k'omugongo akaabadde ku mmeeza wakati mu kisenge, okuva mu bitundu ebitali bimu eby'omuzingo ogusiigiddwa ku ttaka okukyetooloola.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,021
null
452
Mu kibiina eky’omukaaga, mu somo ly’okubaja n’engeri endala ez’okukuba ebifaananyi, abayizi bagenda kukola ekiwooto ky’ekifaananyi ekiraga ekintu ekiriwo ku lupapula olw’okukozesa ku katimba akakuba ebifaananyi. Nkola ki abayizi gye balina okumanya okusobola okukola omulimu guno?
Okuyoola ebifananyi mu muti
Sitenso
Omukono ogumu
Okutunga ebifaananyi
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
453
Omusomesa ow’ekibiina eky’omusanvu, mu mutwe gw’ekitabo ogwa Okutondekawo Ebirabika, omuntu n’obutonde, akolera wamu n’abayizi be ku ngeri enkulu ez’ebikolwa by’obuyiiya obw’ettaka, ng’asinziira ku kwetegereza n’okwekenneenya ebikolwa by’abayiiya abakugu. Oluvannyuma, ateesa okussa mu nkola bye bayize mu pulojekiti y’okukyusa ekifo mu ppaaka eriraanye essomero n’okukwata ebifaananyi by’ebyo bye bakozesezza okuyiiya. Omusomesa agenda kukebera ebyavaamu ng’akozesa ekipimo ky’okusiima. Okusobola okukung’aanya obukakafu ku ebyo abayizi bye batuuseeko mu kuyiga, kiraga ki omusomesa ky’ayinza okulowooza okuteeka mu kikozesebwa okukebera?
Bakola ebyafaayo by’ebifaananyi ebiraga omutindo gw’engeri omulimu gw’obuyiiya gye gukolebwamu n’ebivaamu eby’enkomerero.
Balonda ebintu eby'obutonde oba eby'obulamu obutereevu ku lw'omulimu gwabwe, okusinziira ku mirimu gy'obuyiiya bw'ettaka.
Bateekawo enkolagana wakati w’embeera y’obuwangwa gye bateekamu emirimu gyabwe n’ekigendererwa kyabwe eky’okwogera kye baagala okutuusa.
Balondoola ebintu ebirabika mu bikolwa by'obuyiiya ebikwata ku ttaka okusobola okubikozesa nga tebannatandikaawo omulimu gwabwe.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
454
Omusomesa mu mwaka ogusooka ogw’esomero lya siniya akola ku muyimba, okusingira ddala oluyimba olw’ekika kya canon mu ddoboozi limu olw’amaloboozi asatu. Bw’amaze okunnyonnyola enkola y’omuziki eno, akiraba nti abayizi be tebagitegedde bulungi, n’olwekyo asalawo okukozesa olugero oluyamba okwanguya okutegeera kwabwe. Ku ngeri eziddirira, engeri ki erimu olugero olutuukirawo okuyamba abayizi okutegeera engeri canon mu ddoboozi limu gy’ekolebwamu?
Lowooza nga waliwo empaka z’embiro ez’okusindikiziganya era omuggo gusindikizibwa eri omuzannyi munne mu kiseera ekituufu ddala, oluvannyuma ne gusindikizibwa eri omulala ku budde obuteereddwewo. Kye kimu kigwaawo ku nnanga y’okuyimba.
Lowooza abantu basatu nga bayimba ebiseera eby'enjawulo mu kiseera kye kimu ku misinde gye gimu, nga bituukana era byongeragana, ne kireeta amakulu amapya mu biwandiiko. Mu ngeri y'emu, mu muziki, ebiwandiiko birina okukyusibwa ennyimba ez'enjawulo.
Lowooza ku byuma bya leediyo ebiwerako nga bikuba oluyimba lwe lumu, ate n'olyoka okunyiga ku buli kimu okutandika okukuba nga waliwo ebbanga wakati wa buli kimu ly'obuwempe obumu. Bwe kiba nti luyimba luyimbwa, buli kimu ku byuma ebyo kiba kibiinja ky'abayimbi.
Lowooza ng’omuntu akubye ekifaananyi ng’atandika n’olunyiriri lw’ebbala limu okuva ku ntandikwa y’olupapula, oluvannyuma, olunyiriri olulala olw’ebbala eddala ne lukubibwa ewala, era bwe kityo ne kigenda mu maaso. Ennyiriri ez’ebbala ze nnyimba ezinayimbibwa ate sentimita ez’enjawulo ze biro eby’okulindirira.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,021
null
455
Mu kibiina kya S.3, abayizi bakola ebintu eby'obuyiiya, ng'omusomesa w'essomo abasabye buli omu okukola oluyimba olutono olw'amaloboozi agatuukagana. Omu ku bayizi teyategeera mangu biragiro n'asaba omusomesa amunnyonnyole mu bigambo ebyangu oluyimba olw'amaloboozi agatuukagana kye lutegeeza. Ku ngeri zino wammanga, engeri ki omusomesa gy'ayinza okuddamu omuyizi mu ngeri entuufu era etegeerekeka?
Kukola oluse lwa nnukuta eziddamu eri ekiragiro eky'ekikulu oba ettoniika.
Kwekutolontoka n'okudda mu nnanga ku lw'oluyimba emirundi mingi okuva ku nnutti enkulu okudda gy'eri.
Kwe kunnyonnyola omulimu mu nkola y'ebivuga ebiragiddwa okutambulira ku ndagiriro y'ennyingo ezikwatagana okwetoloola ennyingo enkulu, nga kikozesa nnyo endagiriro y'obuwulize bw'amaloboozi agatuukagana.
Kukola omulimu gw'okuyiiya omuziki nga tuyita mu nkola ez'enjawulo ez'okutereeza n'ebikozesebwa.
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
456
Omusomesa w’ekibiina ekyokusatu mu siniya ali mu nteekateeka y’okukuba oluyimba lw’ekiggwo n’ekibiina kye. Mu kitundu ekimu eky’oluyimba, abayizi balina okukozesa amaanyi ga piano; wabula, bwe bayimba, batendeka okukola ekintu kye bayita rallentando ekitalagiddwa mu kitundu ekyo. Kukola ki omusomesa okuyambako abayizi okutegeera oluyimba nga bakuumira ddala emisinde gyalwo?
Saba abayizi okukola omulimu n'amaanyi agataawukanika, basobole okwawula ebijjaamu n'enkola ennungi ey'amaanyi agatakyuka.
Leeta ekireetera ekirimu omulimu ogwakolebwa ekwaya ennakati, abayizi basobole okuwuliriza ekyavaamu era balonde ekifo awasaanidde amaanyi okukendeezebwa.
Nnyonnyola ebipimo bya dayinaamiki ne agogiki buli kimu kyokka, ng'okozesa engeri ez'enjawulo okukola omulimu, abayizi basobole okwawula buli kipimo.
Saba abayizi bakole dduyiro z'amawulire okunoonyereza ku busobozi bwabwe obw'enjawulo, okwongera okufuga kwabwe ku kigero ky'amaanyi mu muzannyo gwabwe.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
457
Omusomesa w’ekibiina eky’omwaka ogw’okubiri mu siniya akyogerera ku kusoma banga ku lw’ekibiina ky’abakubi b’ebivuga ebisinga okubaamu ebibinja by’ebifaananyi by’entuumo ebyaggyibwa mu nnya ez’omunaana. Abayizi balaga obuzibu mu kusoma n’okukola obutereevu emisinde gy’embalaasi n’enkyukakyuka entono, wamu n’entuumo ezitakwatagana n’omutindo n’ensaano. Ku mirimu egiddirira, kiruwa ekisobozesa okukwasaganya obuzibu bw’okusoma entuumo n’abayizi n’okulongoosa okusobola okukyusa okuyiga okudda mu mbeera endala?
Saba abayizi okubala mu ddoboozi erigulumivu ebitundu ebyawuddwamu mu nota eza kkumi na mukaaga ku mutindo ogw’empalirizo ogw’obuwaze, nga bakuba entindo okutuusa lwe basobola okumanya obuwaze bw’ekifaananyi kyonna.
Zannya emizannyo gy'ebigambo n'eby'ennimi ebisaana emitembe egy'amaanyi, abayizi basobole okukwataganya n'okujjukira nga bawulira era batuuke ku butuufu obusingako mu kukola ennimi ezo ez'omutembo.
Kuleetawo ekipimo n'okukyusaamu nga muwuba, abayizi nga bwe bakuba ebivuga eby'omulembe omukakali, okutuusa lwe banaabimanya obulungi.
Teekateeka omubiri okwawula ennyimba ezitali zimu, abayizi basobole okukuba omutima gw'oluyimba n'omukono ogumu n'ebitundu by'oluyimba ebizibu n'omukono omulala, okutuusa lwe banaasobola okubigatta.
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
458
Omusomesa omwaka ogw’okubiri mu siniya agenda kukebera ekigendererwa kino: “Okunnyonnyola ennyimba ez’enjawulo ez’amaloboozi agasukka mu limu, nga yetegereza engeri y’okuyimba, ng’akozesa obukodyo obw’okukwata n’okusasaanya amawulire mu kutereeza n’okusaasaanya emirimu gyabwe egy’obuyimbi.” Kiki omuyizi ky’alina okukola ekiraga nti atuukirizza ekigendererwa ekyo?
Bakozesa obubonero obwa bulijjo n’obutali bwa bulijjo, ennyimba ezikwatiddwa, eby’okulaga ebikozesa kompyuta, n’ebirala, mu nnyimba zaabwe nga bwe kyetaagisa era nga bwe kibasanyusa.
Bakozesa ebintu ebiriwo okukola ebivuga nga bava mu mbeera ezitali zimu, ebirowoozo, oba ebintu ebyenjawulo, nga balaga obumanyirivu n'obuyiiya mu ngeri gye bakozesaamu ebintu ebyo.
Bawa endowooza ennungi ku ngeri bo bennyini n'abayizi bannaabwe gye bayimbamu, nga balowooza ku bintu nga obumanyirivu, obuyiiya, okwenyigira, n'ebirala.
Bannyonnyola engeri ez’enjawulo ezaakozesebwanga okukwata n’okusasaanya omuziki, okusinziira ku ngeri y’omuziki ogwo n’obudde we gwakolerwa.
null
null
null
A
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
459
Omusomesa w’ekibiina ky’abalenzi n’abawala abali mu mwaka ogw’okusatu mu ssomero eggattule ateekawo ekiruubirirwa eri abayizi okutegeera ennyimba nga bakozesa amagezi ag’enjawulo, obukugu obutaliiko kamogo, n’obunnyufu. Okutuukiriza kino, alonda oluyimba olw’amaloboozi ana okuyimbwa abayizi bonna mu kibiina. Mu ngeri eno, akiraba nti newankubadde bayimba mu bunnyufu era nga bategeera engeri oluyimba lwe luyimbibwaamu nga balutegeera, tebakyusa bigambo mu ngeri entuufu nga bayimba, bwatyo, obukugu obutaliiko kamogo tebutuukirizibwa. Ki ki omusomesa ky’ayinza okwogera, ng’engeri y’okubawaamu amagezi aganaabayamba okuyiga, ekiyinza okwanguya okuyiga kuno eri abayizi?
Okunnyonnyola kulungi nnyo nga kuteekeddwa mu ndabika y'omulimu. Kyokka, mu muyimbi omulungi kikulu nti ebiwandiiko bikwatagane n'entindo ezibigoberera, bityo basobole okwogera ku bintu bino byombi wamu.
Nkulabirukira ku ngeri gy'onnyonnyodde ebintu mu bwesigwa. Kati, kikulu nti, bwe tunnyonnyola omuziki mu ddoboozi, abayimbi bawuliriziganye okusobola okutuuka ku kwogera obulungi mu bo.
Weebale nnyo olw'okutendereza omulimu gwange; naye wakyaliwo we nnyinza okutereezaamu mu ngeri gye nnunnyulamu omulimu. Okukakasa nti nnunnyuludde bulungi ebiwandiiko, nkuwabula okuddamu okubala obubonero emirundi egiwerako.
Obukugu obw’amaanyi n’okunnyonnyola omulimu bituukiddwaako. Wabula, okumaliriza omulimu guno, kikulu okwongera okunyweza enjatula y’ebigambo ng’oyimba. Kino kijja kuyamba okutegeera amakulu gabyo n’okufuula okuyimba okutuufu.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
460
Okusobola okutandika omutwe gw'okuyiga ogwa Okuteekateeka n'Okusaasaanya, mu kibiina eky'okubiri mu siniya, omusomesa akola okukebera okuzuula okumanya okusobola okutegeera engeri abayizi gye bateekateekaamu n'amatabi gaakwo ag'enjawulo. Oluvannyuma lw'okukebera okukolebwa, omusomesa akizuula nti balina endowooza etategeerekeka ku nkola y'ebintu ebikolebwa mu makolero, nga bagikwataganya butereevu n'okukola ebitundu by'ebyuma ebikolebwa mu makolero ku mutindo omunene. Musomo ki omusomesa gw'ayinza okuteesa eri abayizi basobole okutegeera omulamwa gw'enkola y'ebintu ebikolebwa mu makolero?
Laba ebintu ebyakolebwa mu makolero okubyekenneenya, okubigabanya mu biti, n'okukuba ebifaananyi by'ebyo ebiriwo.
Londa ebintu eby'omulembe ebiri mu kisulo okunoonyereza ku ntandikwa yaabyo, enkyukakyuka ze bibaddemu, n'enkolagana yaabyo n'engeri gye byakolebwamu.
Kusattulula ekintu ekyakolebwa mu makolero nga tuyita mu bifaananyi, n’ekigendererwa eky’okukola ekintu ekipya ekigonjoola ebyetaago ebiriwo kati.
Noonyereza ku bikole by'abayiiya eby'amaanyi ebirabika mu byafaayo by'okuyiiya ebikolebwa mu makolero, oluvannyuma okukola ekintu ekiyite okuyiiya ng'otunuulira ebyetaago ebiriwo.
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
461
Omusomesa mu kibiina eky’okubiri mu siniya ajja kukolera wamu n’abayizi be ku mutwe gw’ebizibu by’embeera z’abantu mu by’obukulembeze, ng’akulaakulanya ekigendererwa: "Okusalawo mu ngeri entongole ku bikolwa ebireetawo ebizibu by’embeera z’abantu, nga basinziira ku kunoonyereza ku bintu ebiraga ebintu ebirala n’embeera omubikolwa we biva." Okutuukiriza ekigendererwa kino, ajja kubasaba okukola ekibumbe nga basinziira ku mutwe guno. Nkola ki ey’ebikolebwa egenda okusobozesa okutuukiriza ekigendererwa ekyateekebwawo?
Soma ekibalangulo ekyole ekikolebwa mu mulembe guno, note ensonga enkulu, era okole ekibumbe nga osinziira ku nsonga eyo emu.
Londa ekibumbe ekyesigamiziddwa ku buzibu bw'embeera z'abantu, weekenneenye eky'omu bw'ote bw'okukikola n'omukozi munno, era okole ekibumbe ekyo nga osinziira ku bye mwazuulidde.
Sibala ekyawandiiko ku ngeri ebizibu by'embeera z'abantu gye biragibwa mu by'obuwangwa ebirabika, gattika ebirowoozo ebikulu okuva mu kiwandiiko, era okole ekibumbe nga kisinziira ku kyawandiiko ekyo.
Noonyereza ku byebumbe ebikwata ku mutwe gw'ekigendererwa, kola akakwate wakati w'ebintu by'olulimi olw'okulaba n'ekigendererwa ky'okwolesa ebiri mu by'obugagga bino, era oyiiye ekibumbe nga osinziira ku kunoonyereza okwo.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,021
null
462
Mu kibiina ky’omwaka ogw’okuna mu siniya, mu kiseera ky’okukulaakulanya omutwe ogugamba ‘Okunoonyereza ku nnimi z’ebyemikono ez’omulembe gwaffe’, omusomesa aleeta ebikolwa by’omufotozi omukugu Man Ray eri abayizi era n’annyonnyola omulamwa gwa ‘rayogram’, ng’agamba nti nkola ya kufuna bifaananyi nga toyambisizza kamera. Oluvannyuma lw’okunnyonnyola, abayizi abamu balaga nti tebategeera mulamwa guno, omusomesa n’asalawo okukola olugero olufaanagana wakati w’enkola eno n’embeera ebaawo mu bulamu obwa bulijjo. Mbeera ki mu bulamu obwa bulijjo enkola ya rayogram gy’esobola okugeraageranyizibwa nayo?
N'ebika eby'ebintu endabirwamu byeyoleka bwe biba bifunye omusana
Nga tulina ebipande ebirekebwa ku lususu oluvannyuma lw'okulwolesa eri enjuba nga tulina empeta ku ngalo.
N'ebintu ebifaanaanyi ebisuulibwa ku ttaka nga tukozesa ekintu okuziyiza ekitangaala ky'enjuba
Nga tukozesa ebintu ebiraga ebiwandiiko omusubi gwe guleka ku ttaka oluvannyuma lw’okuterekebwa mu musana.
null
null
null
B
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,021
null
463
Mu kubangulwa kw’ekitongole kya ‘Multimedia Installation’, mu mwaka ogw’okubiri ogw’omutendera gwa siniya, omusomesa agenda kukolera wamu n’abayizi ku kiruubirirwa kino: “Okutondawo ‘multimedia installation’ mu kifo ky’essomero okusobola okukungaanya abantu b’essomero ku nsonga z’embeera y’obudde n’obwetooloole.” Abayizi bagenda kukolera mu bibinja okuteekateeka ekirowoozo, ekyenda kwolekezebwa mu kifo eky’enjawulo mu ssomero. Kumanya ki abayizi kwe balina okuba nakwo okusobola okutuukiriza ekiruubirirwa ekyo?
Enkola y’okukola pulojekiti ez’ebyobulambuzi
Enkola ezikozesebwa mu kuteekawo ebikozesebwa bya mulitimedia
Ebintu ebiraga enneewulira ebikozesebwa mu lulimi lw'amaloboozi n'ebifaananyi ebiragibwa.
Emitwe gy'ebikwata ku butonde bw'ensi mu bikolwa eby'okuteekawo ebifananyi eby'enjawulo (multimedia installation works)
null
null
null
A
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,021
null
464
Mu kibiina ky’abana mu siniya, omusomesa n’abayizi be, bwe babadde bakola ku mutwe gw’ebifaananyi eby’oku bisenge (muralism), bazzeemu okwekenneenya ebyafaayo by’ebifaananyi eby’oku bisenge n’ebintu ebikulu ebibiranga, nga bongerako bye bayize nga bagenda okulambula eddiba ly’ebifaananyi erya Open Sky Museum e Valparaíso, okusobola okukola ebiteeso byabwe ku bifaananyi eby’oku bisenge. Oluvannyuma lw’olugendo, omusomesa aleeta omulimu gw’okukebera okukulaakulana kw’omulimu, okuteekateeka fayiro erina ekigendererwa kino: “Okuwaayo ebirowoozo ebisikiriza omuntu kinnoomu okuyita mu kutondekawo ekifaananyi ku kisenge nga kyekuusiza ku bifaananyi bibiri okuva mu Open Sky Museum e Valparaíso”. Nga tutunuulidde ekigendererwa ky’okukebera ekiteereddwawo, mulimu ki ogwandyetaagisa okugattibwa mu fayiro?
Kola ebifaananyi ebiraga empandiika z'ebisenge ezo ze weerondedde, nga kw'otadde ebirowoozo byo n'engeri gy'obilaba nga birabika obulungi.
Omulimu gw'okukola ekifananyi ekikube ku kisenge (mural), ogulimu ebikozesebwa, ebiseera, n'engeri z'okukikolamu.
Kungaanya fayiro z'ebifaananyi ebyo ebikubiddwa ku bisenge by'abayizi bye walondedde, nga mw'otwalidde ebirowoozo n'endowooza ku bikolwa ebyo wamu n'obuyiiya obubikwatako.
Kola omuwandiiko gw'ebirowoozo, ebifaananyi, n'obukenkufu ku ngeri omulimu gye gukolebwamu, nga mw'otwalidde ebifaananyi ebiraga n'amawulire ku mirimu egirondoola.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,021
null
465
Mu kitundu 'Okutegeera Abakugu mu Kukola Eby'emikono Ab'omulembe Gunno n'Okuddamu Okukola Emirimu Gyabwe', mu kibiina kya S4, omusomesa akolera wamu n'abayizi be ku mulimu ogusooka, ogw'okunoonyereza mu bibinja ogulina ekigendererwa kino: "Okunoonyereza ku mitindo egy'enjawulo n'embeera ebyakozesebwa okukola eby'emikono okuva mu bibinja by'abayivu abakola eby'omulembe gunno." Ku nkomerero y'okunoonyereza, omusomesa agenda kukola okukebera okuyigiriza okw'emirimu okusinziira ku lukalala lw'ebipimo. Mu bipimo bino ebigenda okussa mu lukalala lw'okukebera, kiki ekisobola okukakasa obutuukirivu bw'ekigendererwa ekyatuukirizibwa?
Banoonyezza mu буnyikivu ekigendererwa eky’okwolesa ebiri mu by’obugubi eby’omulembe ebikikirira ebibinja ebyalondeddwa
Bakola omulimu gw'obuyiiya ogw'ekikolwa ky'obuyiiya ekya kati, nga balowooza ku mitindo egikola ekibiina ekyasomeddwa.
Banannyonnyola engeri y’ebikolwa by’obugubi eby’omulembe ogwa leero eby’ekibiina ekyalondeddwa, nga babigatta n’embeera z’ebyenfuna n’ebyemabega by’ekitundu.
Banoonnyereza ku lwaki balondeddwa ebikolwa by'obugubi eby'omulembe okuva mu kibinja ekyalondeddwa, nga balowooza ku bintu gamba ng'ebyo bye baagala n'enkolagana yaabyo n'ebyo bye bayitamu.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,021
null
466
Omusomesa w’ekibiina eky’omukaaga, mu kitundu ekikwata ku Mudumo n’Omuyimbi, agenda kukozesa abayizi be ebifaanaanyo by’omudumo basobole okubikola n’ebintu ebikubisa n’okubitegeera nga bawuliriza. Kiki ekikolwa ekisaanira okukulaakulanya obusobozi bw’abayizi okwawula ebifaanaanyo by’omudumo nga bawuliriza?
Lingaanya ebifaananyi by'engeri y'omuziki n'ebigambo
Kuba ebifaananyi ng'owuliriza ebintu ebirimu olutindo mu muyimbi.
Tambula ng'owuliriza ebifa mu miziki ebirina entagenda.
Laga engeri ebintu ebikwata ku ntindo bwe bitambula mu muziki nga bw’okozesa emikono gyokka.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
467
Omusomesa ow’ekibiina eky’omukaaga alambika okwegezaamu okwa bonna okw’oluyimba olw’emiduumizi, endongo, n’engoma. Mu kwegezaamu, akiraba nti mu kibinja ky’abakubi b’emiduumizi, abayizi abamu tebakola nnimi nnimi (articulation) eza staccato mu nnyiriri y’amaloboozi. Mu ngeri y’okuddamu, asalawo okukyusa enkola y’ekibiina okusobola okutereeza enkozesa enkyamu eragiddwa abayizi abo. Kukakasa ki omusomesa kw’asaanidde okukozesa okutereeza okubuusa amaaso staccato mu nkozesa?
Muwandiike muwandiike omutendera ku mutendera w’ekitundu ky’ebbaluwa awamu n’abayizi, nga mulambika obuzibu era nga muddamu okukola okutuusa ng’omulimu gutambula bulungi.
Kuba omutendera omukulu ogw’okwegezaamu era ku nkomerero y’eklassi, saba abakubi b’omulele okwejjukanya, awaka, engeri gye bakubamu ebinnyonnyozo by’amaloboozi nga beebalirira mu ndabirwamu.
Kola okunoonyereza ku buli mwana mu kibiina okusobola okuddamu okuyita mu bitundu by’ebyawandiikidwa by’alina obuzibu nabyo.
Muwummule okwegeza era munnyonnyole abayizi omusingi ogw'ekikugu ogw'enjogera mwe balina obuzibu obw'enjawulo.
null
null
null
A
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
468
Omusomesa akola ku bukugu bw’okuwuliriza obw’amaanyi n’abayizi be ab’ekibiina eky’okutaano. Okukola kino, agenda kubaleetera ennyimba ez’emitendera n’engeri ezitali zimu n’ekigendererwa ky’okuba nti abayizi balondoola engeri ennyangu ennyimba gye zikolebwamu, gamba ng’oluyimba olukulu n’ebigenderako, obumu, engeri ez’enjawulo, n’ebirala. Bintu ki by’omuyimbi by’asaanidde okukozesa ebikwatagana n’obukugu obukulaakulana n’ekigendererwa ekyateesebwa?
Ebyawulirwa n'obubonero
Ebiwulirwa n'akabonero k'amaloboozi ag'omuyimbi
Vidiyo ne mizikiogulaamu
Vidiyo ne bbaala
null
null
null
B
Creative arts
Teaching strategies
Primary
2,023
null
469
Omusomesa agenda kukolera wamu n'abayizi be ab'ekitabo eky'okutaano ku bukugu bw'okukuba ebivuga n'okuyimba mu bw'otuukirivu, olw'enteekateeka y'ekibiina ey'oluyimba olw'omu Latin America. Okusinziira ku mbeera eyo waggulu, kwe kukola ki okugasa abayizi kwe balina okuba nga baasoose okukola okusobola okutandika okukulaakulanya omulimu gwa polyphonic?
Okusoma ebigezo by'emiridde egy'enjawulo, okukuba n'okutta
Okukola oluyimba olumanyiddwa nga "canon" olw'ebitundu bibiri nga lukulembeddwamu abayimbi era nga luwererekeddwa endongo za "recorder".
Okuyimba ennyimba ezikwatagana mu kkwaya, buli kibiina ne kiyimba olunyiriri lumu olw’ennyimba ezikola olukoloboze lw’eddoboozi.
Omulimu gw'okwogera mu kibinja nga bakozesa ennyimba ennyangu n'okukuba ebivuga mu ngeri entengejje.
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Primary
2,023
null
470
Kiki ekibiina ky'ebipimo ekisobozesa okumanya obutuufu bw'ebyo omuyizi by'atuuseeko mu kusoma kwe?
Bakozesa obutuufu ennukuta z'oluyimba olukoleddwako.
Bakozesa obumanyifu bw’amaanyi n’obunafu nga bwekyetaagisa nga bakuba oluyimba. ■ Bakuumira ddala entindo y’ebiseera nga bakuba oluyimba, nga bagoberera obulungi obubonero obulaga engeri y’okukubaamu oluyimba.
Ban ব্যাখ্যা accurately olutindo n'ennyimba ezikwatagana n'omuziki ogwo. ■ Bakozesa bulungi ebintu eby'enjawulo ebikwata ku bwangu n'amaanyi mu kuyimba.
Bakola bulungi olutalo n'ennyimba ebifanana n'omuyimba ogwo. ■ Bongeramu ebintu mu kunnyonnyola gamba ng'okuyimirira, okutegeka, n'okwogera, n'ebirala.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
471
Omusomesa w’ekibiina eky’okutaano agenda kukebera ekigendererwa kino: "Okusobola okwawula ng’ayita mu kuwulira engeri z’amaloboozi n’ebintu ebikola olulimi lw’omuziki, n’abikiraga mu ngeri ez’enjawulo". Mulimu ki omusomesa gw’ateese ateekwa okukozesa okukebera ekigendererwa ekyo?
Abayizi bawuliriza ebikolwa by'omuziki eby'enjawulo oluvannyuma ne bakola ekikolwa eky'okukwata ebifananyi ebiraga enneewulira eziva mu muziki gwe bawulirizza nga bakozesa obutundutundu bw'ebifananyi obusaliddwa.
Abayizi bawuliriza ebikoola by'omuyimbi gwe baagala era oluvannyuma bakola omutwe ogulaga ebirowoozo ebivaamu.
Abayizi bawuliriza ennyimba eziva mu mbeera zaabwe ezibali okumpi, oluvannyuma, mu bibinja, bakola enteekateeka y’okweyoleka kw’omubiri eraga enneewulira eziva mu kuwuliriza kwabwe.
Abayizi bawuliriza omuziki emirundi egiwerako nga bwe bakola ekiwooto ekitaliiko kifaananyi kirambulukufu nga bakozesa langi, enkula, n'emirongo okuva mu bintu eby'enjawulo bye bawulira mu muziki ogwo.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Primary
2,023
null
472
Ku ntandikwa y’essomo ly’Okusiiga mu Bwangu mu Byafaayo by’Obuwangwa, erikwata ku muwendo ogw’akabonero ogw’ebikolwa mu mbeera z’obuwangwa, omusomesa agenda kukola okukebera okuzuula okumanya oba abayizi be ab’ekitongole eky’omukaaga bategeera ekigendererwa eky’okulaga ekyolekeddwa omulongo gw’ebikolwa. Bw’amala okwekenneenya eby’addamu, akiraba nti abayizi abasinga obungi balaga engeri z’emirongo, enkula, n’ebiragala by’ebisiige, nga tebalaga birowoozo bye biraga. Kino kimutegeeza nti alina okukolagana nabo ku kwegatta kw’okutegeera okw’akabonero okw’ebifaananyi mu bikolwa bino. Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisobola okuyamba abayizi okutegeera engeri y’okwekenneenya ekigendererwa eky’okulaga eky’ekikolwa?
Omusomesa asaba abayizi okwetegereza ebikolwa by'obuyiiya eby'omulembe guno era balonde ensonga enkulu eziddwamu mu byo.
Omusomesa aleeta eri abayizi ebikolwa by'obuyiiya ebya sasaano era n'abasaba okutegeera engeri z'okwolesa n'enkola abayiiya ze baakozesa.
Omusomesa aleeta ebifaananyi by’obuyiiya obw’omulembe eri abayizi era n’abasaba okuwandiika ku nneewulira emibala oba enkula ze biraga mu bifaananyi ebyo.
Omusomesa alaga abayizi ebimu ku bintu ebikolebwa abakugu mu by'obukugu ebya leero era n'abasaba okulaga endowooza y'ensi abakugu bano gye baalina nga basinziira ku kunoonyereza ku bintu bye balabye mu bintu ebyo.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
473
Omusomesa mu kibiina eky’omukaaga akoze ekigendererwa kino ku lw’okukebera okumanya obuzibu bw’abayizi: "Okukiikirira okuyita mu kubalaala n’obungi bw’omubiri gw’omuntu." Ng’omulimu omukulu mu kibiina, awadde abayizi omulimu gw’okukuba ebifaananyi bisatu eby’omubiri gw’omuntu: ekimu eky’omwana, ekirala eky’omuntu omukulu, n’ekirala eky’omuntu omukadde. Bw’amaze okufuna emirimu gyabwe, omusomesa akiraba nti abayizi bangi bakubye ebifaananyi by’emibiri gy’abantu nga bakozesa "emifaananyi gy’obuti," era asalawo nti ekibinja kino kirina obuzibu mu kukiikirira ebintu mu bitundu bisatu. N’olwekyo, asalawo okutandika essomo eriddako ng’ayogera ku nsonga eno ey’okuyiga. Ku mirimu egiddako, gwaki omusomesa gw’ayinza okukozesa okwongera okunyweza ensonga eyazuuliddwa ng’enzibu eri abayizi be?
Weekkere ebifaananyi ebiraga omubiri gw'omuntu nga bwe guli mu bitabo by'ebiramu era oluvannyuma okoppe ebifaananyi ebyo nga bw'onoongeerezaako obutundu obulala.
Lagaanya ebinywa by'omubiri ebipimiddwa n'ebitundu by'omubiri eby'enjawulo, oluvannyuma obikozese okusiiga ebifaananyi by'omubiri gw'omuntu.
Pima omuwendo gw'ebitundu by'omubiri gw'omuyizi munno okukakasa omukwano wakati w'ebitundu byabwe oluvannyuma okukola ebifaananyi ebikiikirira omubiri gw'omuyizi munno.
Loboza akasiisi n'obwolekero bw'ebitundu by'omubiri mu bifaananyi by'abantu okwegattika empeto ate era okukola kopi z'ebifaananyi by'abantu abakebeddwa.
null
null
null
B
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
474
Omusomesa atandika omutwe gw'ebifaananyi eby'omukutu mu by'obukugu bw'okusiiga ebifaananyi n'abayizi abali mu mwaka ogw'omusanvu. Omusomesa awa abayizi omulimu guno: okukola ebifo eby'obulamu eby'ekirowoozo nga bakozesa okusiiga kw'omukutu mu pulogulaamu ekola ebifaananyi. Bw'amanyi ki obukugu obukulu abayizi bwe balina okuba nga bamanyi okusobola okutuukiriza ekigendererwa?
Ebikozesebwa mu kulwanyisa situlooki
Okukwasaganya ebyuma ebikozesebwa okukyusaamu ebintu
Okukozesa ebikozesebwa eby’okusalako n’okukoppa (Cut and Paste).
Okukozesa ebikozesebwa mu kulonda abakozi
null
null
null
A
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
475
Omusomesa akola omutwe gw'ekitabo Abantu n'Ettaka mu kibiina kya munaana, ng'alowooza ku kiruubirirwa: "Okukola maapu y'obulamu bwabwe nga basinziira ku ndowooza, enneewulira, n'ebirowoozo okuva mu bulamu bwabwe." Okukola maapu eno, omusomesa ateesa okukozesa omutendera gw'okukoola ebintu. Nkola ki ey'emirimu esinga okusaana okukulembera abayizi mu kukola maapu yaabwe ey'obulamu?
Kola akakonge ak'ebyamuwandiika ku bulamu bwo, keelereza ebitundu byako eby'enjawulo, ssaawaate ekiwoobe, era oteekemu obutundutundu bw'akakonge ako.
Gattako ebifaananyi mu maapu, gamba nga okusiiga n'okukuba ebifaananyi, nonnyereza ku bifo ebiragiddwa mu maapu eyo.
Nze [Erinnya Lyo], nnazaalibwa [Ennaku z'amazaalibwa go] mu [Ekifo gy'ozaalibwa]. Obuto bwange nabumalira mu [Ekifo we wakulira], nga nneenyumirwa [Ebintu bye wayagalanga nga oli muto]. Okusoma kwange kwatandikira ku [Erinnya ly'essomero lyo eryasooka], oluvannyuma ne nneegatta ku [Erinnya ly'essomero lyo erya waggulu]. Mu kiseera kyange ekyo, nnayiga [Ebintu bye wayiga bye wayagalanga]. Kati nsomera ku [Erinnya ly'essomero lyo erya kati] nga nsoma [Kki ky'osoma]. Ebirooto byange bya ku bba [Kki ky'oyagala okukola mu biseera eby'omu maaso]. Okunoonyereza ku mapu: Mapu ez'enjawulo zirimu: 1. Mapu eziraga ebifo (Physical maps): Zino ziraga ebintu ng'ensozi, emigga, n'ebibira. 2. Mapu eziraga ebyobufuzi (Political maps): Zino ziraga ensalo z'amawanga n'ebibuga. 3. Mapu eziraga embeera y'obudde (Climate maps): Zino ziraga embeera y'obudde mu bitundu eby'enjawulo. 4. Mapu eziraga eby'obuwangwa (Cultural maps): Zino ziraga eby'obuwangwa by'abantu mu bitundu eby'enjawulo. (Wano wandibaddeko omulimu gw'okusiiga ekifaananyi ky'empeta nga okozesa ebifaananyi ebikubiddwa n'ebyo by'osiize)
Lowooza ku byafaayo byabwe, kuŋŋaanya era okole ebipande by'ebiwandiiko ku lupapula olunene, ssaawa ekiwooto, era okwataganyaamu okusiiga.
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
476
Omusomesa agenda kukolera wamu n'abayizi ab'ekibiina eky'omukaaga ku kiruubirirwa kino: "Okukola pulojekiti z'okukuba ebifaananyi nga bakozesa tekiniki ya langi emu eya monotype". Buki bwaki abayizi bwe balina okuba nabwo okusobola okukozesa tekiniki eno obulungi?
Okukwataganya langi
Okukozesa eby'empapula z'amawulire
Okusiiga ebbaati langi
Okukeberebwa kw’ebipimo by’ebitongole by’eggwanga mu nkola y’okukuba ebifaananyi.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
477
Mu kibiina kya munaana, mu kiseera ky’omusomo ogukwata ku by’obugubi obwa leero, omusomesa anyonyola ku ngeri y’okuteekateekaamu ebintu. Okusobola okukola kino, abayizi balabye vidiyo eziraga engeri ez’enjawulo ez’okuteekateekaamu ebintu, era wamu bakiraze nti kino kintu kya bugubi. Ng’omulimu ogusembayo, abayizi, nga bategekeddwa mu bibinja, bakoze enteekateeka y’akaseera obuseera munda mu kibiina, nga bakozesa ebintu bye baleese okuva awaka. Omusomesa bw’aba ng’alondoola omulimu guno, akiraba nti ekimu ku bibinja kiri mu kukola ebintu ebitategeerekeka nga bakozesa obugoye obukwatiddwa ku kisenge ky’ekibiina. Kukyusa ki ku ngeri y’okutegeera ebikulu ku nteekateeka y’ebintu kwe kulabika mu mulimu ogwo abayizi gwe baleese?
Tebakwataganya bifaananyi ebikozeseddwa n’ekifo ekirondeddwa okuteekebwaamu ebifaananyi ebyo.
Tebalowooza ku kika ky’obuyambi ekyetaagisa okuteekawo ebintu.
Tebakozesa kifo nga bakozesa enjawulo mu ndowooza omuntu gy'alina, ng'ekifo ekiteereddwamu ebintu bwe kirina okuba nakyo.
Tebalowooza ku mbeera y’ebintu ebikozesebwa mu kuzimba.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
478
Ku nkomerero y’essomo erikwata ku Kuteekawo n’Obuyiiya obw’Omulembe, omusomesa agenda kukebera abayizi be ab’ekibiina kya munaana okulaba oba batuukirizza ekigendererwa kino: “Okukolera awamu okuteekawo ekintu mu kisulo okusinziira ku ndowooza y’omukwano wakati w’abantu n’obutonde.” Ku mirimu gy’abayizi egiddwa wammanga, kiruwa ekiraga nti ekigendererwa kituukiriddwa?
Abayizi beeyambisa langi n'ebintu ebikozeseddwa obuggya, ebintu ebya bulijjo eby'omugaso bye baleese okuva mu maka gaabwe ne babiteeka mu bifo eby'enjawulo mu kibiina.
Abayizi bateeka endabirwamu ku kasooliingido k’emu ku nsonda z’ekisulo, ng’elabika ku ttaka lyebaasoose okukolerako nga baliteekako omuddo, ebiragala, n’ebifaananyi by’ebitundu bya kiragala ebyakolebwa ekibinja.
Abayizi bakola ebyambalo okuva mu ngoye enkadde nga bakozesa endowoza y'enkyukakyuka y'obudde, ebyambalo ebyo ne balaga bye bakoze nga bannyonnyola n'engeri gye babikozeemu.
Abayizi bakola vidiyo erimu ebifaananyi by'ekisulo mwe bayingirizza tekinologiya nga kirimu langi n'ebifaananyi ebiraga obutonde, nga bakyusa embeera y'ekifo mwe bayingirizza.
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
479
Omusomesa, mu kibiina kya S.3, mu mutwe gw'ekigambo Eby'ennyimba Bye Bitulaga, atandika okukwata ku kiruubirirwa kino: "Okukola omulimu omutono ogw'ennyimba nga bakolagana nga basinziira ku mbeera y'amaloboozi egimu, nga bakozesa eddoboozi lyabwe, emibiri gyabwe, ebivuga by'ennyimba, n'ebintu ebiwanika amaloboozi eby'enjawulo, okusobola okunoonyereza ku maloboozi agali okumpi agazingizza abayizi." Nkola ki esaanira abayizi okutandika okukolera ku kiruubirirwa ekyo?
Okunoonya ebintu eby'amaloboozi ebitali bimu ebiyambako mu nkola y'okutondawo ennyimba.
Okunoonyereza ku mbeera z'amaloboozi mu byalo n'ebibuga
Okutegeera n'okuwuliriza amaloboozi ag'enjawulo agakola obutonde bw'amaloboozi obw'enjawulo.
Okulonda ebivuga by'omuziki buli muntu mu kibinja ky'amanyi okukozesa n'abikozesa mu lujjudde.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
480
Mu kibiina ky’omwaka ogusooka mu siniya, omusomesa agenda kukolera wamu n’abayizi ku kiruubirirwa kino: "Okumanya engeri z’endengo ey’ebbala n’engeri gye zikozesebwa mu nnyimba ez’enjawulo." Omusomesa annyonnyodde amakulu, naye asazeewo okukiikirira mu bwangu engeri eno y’omuziki ng’akozesa olugero olufaananako. Mu ngero ezino wammanga, eruwa etuukirawo okwongera okutegeera kw’abayizi ku makulu g’endengo ey’ebbala?
Mu ndabirwamu ne mu bikozesebwa eby'amaso, kisoboka okusangamu obuzibu bw'okulabika kw'ebintu nga biriko langi z'omusoke.
Ku kkiiboodi, ennyimba D, D sharp, ne E zisangika; oba, E, E flat, ne D, nga bwe ziddiring'ana bwe zityo.
Mu kusoma ku nkoba, okukyusa ekyokusatu n'ekyokutaano, enkoba ennene, entono, enkeziyivu, n'eyongerevu zikolebwa.
Mu kifaananyi, kisoboka nnyo okulaba enkyukakyuka y’ebiragala, gye tunaasanga okukendeera mu langi, gamba okuva ku myufu okudda ku kiragala ky’omusaayi ate oluvannyuma ku kyenvu.
null
null
null
D
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
481
Omusomesa omukulu, mu kibiina eky’okubiri, mu mutwe gw’eky’okusoma ogwa ‘Ebyo Ennyimba Bye Zitubuulira’, agenda kukebera abayizi ng’alina ekigendererwa kino: “Okwekenneenya obulungi ebyolesebwa n’ebitontome by’ennyimba okuva mu Chile n’ensi yonna ebiri mu mpuliziganya, mu buwandiike, ne mu bulombolombo obwabulijjo, nga balaga ensibuko yaabyo nga bayita mu bigambo, ebifaananyi, ebiwulirwa, n’engeri z’omubiri.” Ku mulimu guno, abayizi bateekwa okussaako akabonero k’ekitundu kyabwe ku mulimu gwabwe. Ku mirimu egiddwa wano, mulimu ki ogutuukira ddala okukebera ekigendererwa ekyateereddwawo?
Kebera engeri y'oluyimba olw'ekikugu okuva mu kitundu kyo, okutegeera enduukirizo yaalwo, ekika ky'oluyimba, obutonotono bw'amaloboozi, n'engeri gye lutegekeddwamu.
Londa omuyimbi omuwandiisi w'ennyimba owa bulijjo okuva mu kitundu era okole ebyafaayo by'emirimu gye egy'obuyimbi.
Kola okunoonyereza okw’ennyimba z’omuyimbi omu okuva mu kitundu kyo, ng’olaga engeri ebigambo by’oluyimba gye bikwatagana n’embeera y’obulamu mu kibuga.
Ennyimba Ezisinga Okukubibwa Abakubi b'Ebivuga eby'Ennono mu Kitundu Kyange: 1. "Entongooli," ekika ky'omuziki gw'ekiganda, eyakubibwa era eyakomponyezebwa omugenzi Kadduukala. 2. "Nnemeddwa Okugumira," ekika ky'omuziki gw'ebakisimba, eyakubibwa era eyakomponyezebwa omugenzi Herman Basudde. 3. "Jim Wange," ekika ky'omuziki gw'ekiganda, eyakubibwa era eyakomponyezebwa Paulo Kafeero. 4. "Sirina Omukwano," ekika ky'omuziki gw'ekiganda, eyakubibwa era eyakomponyezebwa Fred Masagazi. 5. "Tweyagalire," ekika ky'omuziki gw'ekiganda, eyakubibwa era eyakomponyezebwa Elly Wamala.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
482
Omusomesa, mu kibiina ky’abali mu mwaka ogw’okubiri mu siniya, agenda kukebera engeri abayizi gye bayizeemu ku kigendererwa kino: "Okutondawo omuziki omupya ogw’ekitundu ky’ekifananyi ekiri mu katuni ka Tom ne Jerry, nga bakozesa ebivuga by’omuziki eby’enjawulo, ebintu ebya bulijjo n’ebikozesebwa eby’amasannyalaze." Okukola kino, balina okukola omulimu ogw’omuziki ogw’omukono, oguyinza okwolesebwa nga gukolebwa mu kiseera ky’essomo oba mu vidiyo. Ku biragiro bino wammanga, kiruwa ekiraga nti ekigendererwa kituukiddwaako?
Bakuumirawo entabaganya ennamu wakati w'omulandira gw'ebifaananyi ebiri mu katemba n'ennyimba ezaakolebwa.
Bakozesa ebika by'amaloboozi ag'enjawulo n'embala z'amaloboozi eziyongera ku bujjuvu bw'omuziki ogutegekeddwa.
Bakozesa obumanyirivu bwabwe mu by'obuyimba okukwatagana n'embeera n'omutindo gw'ebifaananyi ebiri mu katuni.
Bakozesa obukugu mu byuma mu ngeri ey’obuyiiya okukwatagana n’ebyetago by’amaloboozi agali mu nteekateeka y’omuziki.
null
null
null
C
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
483
Omusomesa ateekateeka omutwe "Okukuba ebifaananyi n'Ekitabo ky'Omukubi w'Ebifaananyi" ku kibiina eky'Omwaka ogw'Olubereberye, nga yeesigamiziddwa ku kiruubirirwa: "Okumanya n'okukozesa obukodyo bw'okukuba ebifaananyi." Ku somo erisooka, yandironze obukodyo bw'okuzaala ebifaananyi obusobozesa okutandika okuyiga okukuba ebifaananyi era obutuukana n'embeera y'ekibiina, kubanga abayizi tebalina bikozesebwa bya njawulo. Kiki ekijja okusobozesa abayizi okutuukiriza ekiruubirirwa ekyateekebwawo?
Londa ebifaananyi eby'okukozesa mu kukuba ebifaananyi ku sikuliini.
Kola akakomo k'okukuba ebifaananyi nga okotola.
Kola dduyiro z'obuwaze ku matiriksi ng'okozesa enkola ya "drypoint".
Okutandikawo bizinensi empya nga kisinziira ku mutwe gw'abakyala be balondedde.
null
null
null
D
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
484
Mu kibiina eky’okubiri eky’essomo ly’Ennimi z’Obwamasannyalaze n’Ez’ebyuma, omusomesa yali akolera wamu n’abayizi ab’omwaka ogw’okuna ng’alina ekigendererwa: “Okufumiitiriza mu ngeri ennung’amu ku bitundu eby’obunnabutonzi eby’olulimi olulabika era oluwulikika.” Mu kiseera ky’ekibiina, yayogera n’abayizi ku kikolwa, ekifo, n’olukalala lw’ebintu ebirabika era ebiwulikika, ng’alaga ebyokulabirako ng’akozesa obutundutundu okuva mu firimu ezimanyiddwa ennyo. Oluvannyuma lw’okulaba ebyokulabirako, omuyizi omu yagolola omukono gwe n’agamba nti teyategeera njawulo eriwo wakati w’ekifo n’olukalala lw’ebintu ebirabika era ebiwulikika. Kwannyonnyola ki okuva eri omusomesa okunnyonnyola obutategeera bw’omuyizi era okwongera ku byokulabirako ebyalongoosebwa?
Ekifo kye kikula ky’ekitundu ky’omuzannyo ekikwatiddwa okuva kamera lw’etandika okukwata okutuusa lw’ekomya. Mu ngeri eyo eyawukana, olutalo lwe mugatte gw’ebitundu ebyo.
Ekifananyi kireetebwawo abantu abali mu katala bwe batambula mu kunnyonnyola. Mu ngeri enfaananyi, olutalo luleetebwawo ekintu ekikutala bwe kitambula.
Ekitundu ky'olunyiriri (scene) kiba kitundu kitono ku lukungo olugenda mu maaso mu kifo kimu. Mu ngeri enjawulo, olutalo lw'ebifaananyi n'amaloboozi (audiovisual sequence) lulimu embeera yonna ey'omuzannyo, omuli entandikwa, enkulaakulana, n'enkomerero.
Ekitundu kirongooleddwa mu kifo n'obudde obutongole diegesis we gibeerera. Mu ngeri enkyamu, olutalo lutegeera bulungi diegesis, nga lulambulula obutonde bw'ebyafaayo obusobola okukiikirirwa okuva mu bifo n'ebiseera eby'enjawulo.
null
null
null
C
Creative arts
Student understanding
Secondary
2,023
null
485
Okubuulirira abayizi ku kyakola omutwe ogugamba Okumanya Abalanzi b'Ebifaananyi Ab'omulembe n'Okuddamu Okukola Ebikolwa Byabwe, omusomesa wa siniya ategese okukola essomo n'abayizi abali mu mwaka ogw'okuna mw'anaatambulira ku mirimu gya Frida Kahlo, ng'asinga kwetikka obukulu bw'ebyafaayo by'obulamu bwe mu bitonde by'obulunzi bwe. Ng'omulimu, anaasaba abayizi okuddamu okutondeka ekifaananyi ky'omulunzi okusinziira ku birowoozo byabwe n'engeri zaabwe. Mu nkola y'okutonda ebifaananyi ebitonotono, omusomesa akiraba nti abayizi bakoppa ebikolwa mu kifo ky'okubiddamu. Bibuuzo ki ebisaana omusomesa okubuuza abayizi okubalagirira n'okwanguya okwolesa ebirowoozo byabwe mu bikolwa byabwe?
Ebintu ki ebyaliwo mu bulamu bwa Frida Kahlo bye yayolesa mu bikolwa bye? Birowoozo ki by'olabye nti yali ayolesa? Bifaananyi ki na langi ki ze wandikozesezza okukiikirira ebirowoozo ebyo?
Olowooza omulimu gwa Frida Kahlo gwandibadde guteebwa gutya singa yali n’obulamu obutalimu kubonaabona kungi? Wandikiikirizza otya okubonaabona? Biki ebifaananyi n’embalaasi ze wandikozesezza?
Biki ebikubaddeko mu bulamu bwo ebikufaananya ku ebyo ebyatuuka ku Frida Kahlo? Birowoozo ki ebijjukizo ebyo bye bikuleetera? Bifaananyi ki na langi ki z’olowooza nti byandiyolesezza ebirowoozo ebyo?
Ojukira engeri ebintu Frida Kahlo bye yakozesanga mu kukuba ebifaananyi ze zaali zitya? Engeri gy’akozesaamu ebintu ebirabika ng’ennimi eyongera etya ku ngeri gy’alagaamu enneewulira ze? Bintu ki ku by’akola byandikusiimye okukozesa mu bifaananyi byo?
null
null
null
C
Creative arts
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
486
Omusomesa wa siniya mu kibiina ekyokuna, ategekera okukola ebigezo okumaliriza essomo ly'obuyiiya obw'omulembe guno, ng'ekigendererwa kyakuba kuteekateeka birowoozo ebirina obubonero obw'endabika obw'enjawulo obw'omulembe guno mu by'obuyiiya byabwe. Mu ssomoly'eno, abayizi bayize ku bayiiya ab'enjawulo okuva mu kitundu ekyokubiri eky'ekyasa ekya 20, nga basinziira nnyo ku mulimu gw'omuyiiya wa pop Roy Lichtenstein, kale ebigezo bijja kubaamu okuddamu okukola obuyiiya obwa kalasiika nga bakozesa sitayiro y'omuyiiya ono. Ku biragiro bino wammanga, kiruwa ekisaana okuteekebwa mu mulamwa gw'ebigezo?
Baleeta ebintu eby’omusaalwa n’ebisanyusa mu birowoozo byabwe bye bagaba.
Bakozesa langi ezitali zimu nga bakozesa obusaasa obutono mu nteekateeka yaabwe.
Bagatta ebifaananyi n'ebintu ebirala n'ebifaananyi ebirala mu nkola y'enteekateeka yaabwe.
Bakozesa obutonnyeze, obukoloboze, n’emirongo emidugavu okukola enkula ezikola ekirowoozo kyabwe.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
487
Omusomesa omukulu mu S.1, mu somero ly’ebyemikono eby’omulembe, ategekera ekigezo omuli okwolesa mu bibinja, ekigendererwa kyakyo kye kino: “Okwekenneenya ebikolwa by’obuyiiya eby’omulembe, nga olonda engeri ezikwatagana n’omutindo guno.” Nga otunuulidde ekigendererwa ekiri waggulu, ku bintu bino wammanga, kiki ekirina okubaawo mu lukalala lw’ebipimo?
Bawolereza engeri emirimu gye balondaamu, nga boogera ku ndowooza zaabwe n'engeri gye bagitegeeramu.
Bageraageranya ebifaananyi ebitungiddwa, nga balaga engeri ez’enkyukakyuka ezakozesebwa okubijjawo.
Bannyonnyola obukugu bwabwe mu nkola y'ebifaananyi eby'omulembe, nga boogera ku pulogulaamu ze baakozesezza okubikola.
Banoonyereza ku bikolwa by'okusiiga ebifaananyi eby'omulembe, nga balondoola ebikozesebwa eby'omulembe ebikozeseddwa okukoppa ebintu ebirabika.
null
null
null
D
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
488
Mu kibiina eky’omunaana, omusomesa wa siniya, ku nkomerero ya semista esooka, agenda kukebera ebikolwa by’abayizi eby’obuyiiya, buli omu mwe yakolera emirimu egy’enjawulo, obuyiiya obutonotono, ebintu eby’emiramu ebiri n’ebisatu. Mu nkola zino ez’okukebera wammanga, y’erina okusobozesa omusomesa okukakasa okuyiga kw’abayizi, okusinziira ku bigendererwa ebinnyonnyoddwa?
Logi
Omutemwa gw'ebikole by'omuyizi
Ekitabo ky'omukubi w'ebifaananyi
Okuyingira mu by'obuyiiya
null
null
null
B
Creative arts
Assessment
Secondary
2,023
null
489
Soma embeera eno: Omusomesa mu kibiina eky’abali mu mwaka ogw’okubiri mu siniya atekateeka akakwate k’okukebera okusobola okukebereza obuwanguzi bw’ekigendererwa kino: "Banoonyereza ku vidiyo nga bawula engeri ez’enjawulo ez’okukolera awamu n’olulimi olulabika era oluwulikika." Mu ngeri zino wammanga, lwaki olulina akabonero akasaanidde okubaawo mu kakwate k’okukebera?
Bakebera ebifa mu by'obuwangwa n'amaloboozi nga bayawula ebifaananyi ebiragiddwa, obungi bwabyo, n'obudde bwe byakolebwamu.
Balaba vidiyo era ne boogera ku ngeri gye basiimye ebirowoozo ebyo.
Banoonyereza ku ndowooza zaabwe ku vidiyo okusinziira ku biva mu kunoonyereza kwabwe okw'obuyiiya.
Banyweza ebirowoozo by'omulimu gw'ebyobuwangwa n'amaloboozi nga bakozesa ebiva mu kunoonyereza kwabwe okw'obuyiiya.
null
null
null
A
Creative arts
Assessment
Secondary
2,018
null
490
Mu mutima gw'emikwatagana egy'ekibalangulo n'okubala, omusomesa w'abaana abato akola omukolo gw'okuyiga ogw'engeri eno n'abaana: mu bibinja ebitono, abasaba okutwala emigogo ebiri egya pulasitiiki erimu omuwendo gwe gumu, okukola akapiira akanene n'ogumu n'obupiira obutono n'omulala. Oluvannyuma, abuuzza abaana: "Mulowooza wa weeri pulasitiiki ennyingi?". Nga tutunuulidde embeera eno, busobozi ki bw'okulowooza okw'ekibalangulo bwe bukuzibwa n'omukolo guno?
Okubalilira
Okukuuma obutonde bw’ensi
Okuvunza
Okukwatagana
null
null
null
B
Maths
Teaching strategies
Pre-primary
2,018
null
491
Omusomesa ow’ekibiina eky’omukaaga akola omulimu ku mitendera esatu era ateekateeka omukolo omuli abayizi okukola emitendera esatu ena nga emipanvu gyayo gye gi: Omutendera ogusooka: 12 cm, 5 cm ne 11 cm. Omutendera ogw’okubiri: 12 cm, 5 cm ne 9 cm. Omutendera ogw’okusatu: 12 cm, 5 cm ne 7 cm. Omutendera ogw’okuna: 12 cm, 5 cm ne 5 cm. Oluvannyuma, babasaba okwetegereza bye bazimbye n’okubigeraageranya ne bannaabwe okukakasa nti buli omu alaba ekintu kye kimu. Kiki ekigendererwa ekikulu eky’omukolo ogwo ogugambiddwa waggulu?
Gerageranya empuyi ssatu okusinziira ku buwanvu bw’embiriizi zaazo n’obunene bw’enz угол zaazo.
Teebereza ku mbeera ezibeera zeetaagisa okuzimba e misambaggu.
Weewaawo ebyo by’olabye ku mukwano oguli wakati w’enjuyi n’empeto z’omus المثلث (triangle).
Kika kya busatu nga twesigama ku buwanvu bw’embiriizi zaabwo nga tunnyonnyola emitindo gy’okukisaawula.
null
null
null
B
Maths
Teaching strategies
Primary, Secondary
2,017
null
492
Omusomesa omwaka ogw'okubiri mu siniya, amalirizza omutwe ogw'enamba entuufu n'abayizi be era ayagala okukebera oba basobola okukola ebibuuzo ebitalina bimala mu namba ez'omugerageranyo. Ku bikolwa ebikozesebwa okukebera bino wammanga, kiki ekinaasobozesa omusomesa okufuna amawulire agakwata ku kino?
Mennya obuwanvu bw’empuyi essatu ezilingana nga buli lumu lulina obuwanvu bwa 2.
Balirira namba ezitaliimu mutonnyeze okuva wansi n'okusiimattuka waggulu
Londa mizizi gy’ebikwatule ku lukalo lw’ennamba, ng’onyonyola enkola ekakasa.
Manya obuwanvu bw'amagulu g'omusalaba ogw'ekika ekya isosceles ogwa layiti ogulina oluweweeso olupima 2/sqrt(2)
null
null
null
A
Maths
Assessment
Secondary
2,019
null
493
Omusomesa ateesa eri abayizi be okukiikirira omuwendo gw'ebintu n'ebipapula by'ensimbi n'ensimbi eza kyuma, oluvannyuma ne bawandiika ekiikirira kino mu bbaluwa zaabwe. Mulimu ki omusomesa gw'asinga okwogerako mu bikolwa bino?
Okugatta
Omukutu gw'ebifo
Okugeraageranya ennamba
Okutumbulula ennamba
null
null
null
D
Maths
Teaching strategies
Primary
2,017
null
494
Lwaki okukozesa ebikokko by'emisingi emingi kusobozesa abayizi okukozesa obulungi okugatta nga balina bye batisse?
Kubanga bategeera omukwanaganyo omufupi ogw'okugatta nga twetikka.
Kubanga bateeka digito mu nteekateeka entuufu nga bamala ggonjoola ekibalangulo.
Kubanga bakwataganya okubala mu bwongo n'ebintu ebikwatika okugattako
Kubanga bakuŋŋaanya ebintu mu kkumi okubyongera ku kifo ekiddako
null
null
null
D
Maths
Teaching strategies
Primary
2,017
null
495
Omusomesa agenda kwanjula omutwe gw'emigatte mu kibiina kye era ayagala okuteekawo omukolo ogusookera ddala ogw'okubangulula era ogusobozesa abayizi okufuna ebirimu. Mu by'okulaga bino wammanga, kiki ekisaanira okutandika okuyigiriza ebiri mu mutwe guno?
Ekifananyi ekikoleddwa mu Tangram
Okuteeka amayinja agabumbulukuka mu ngeri ennyangu
Omuzannyo gw'oku kabada nga bakozesa dayisi
Ekifaananyi ekirina olubalama olwenkanankana
null
null
null
B
Maths
Teaching strategies
Primary
2,017
null
496
Omusomesa ow’ekibiina eky’okusatu akola ku kwongerako n’okwawuza ennamba okuva ku 0 okutuuka ku 1000. Okusobola okukola okwawuza, asaba abayizi be okukiikirira ennamba 145 nga bakozesa ebikondo eby’emitendera egiwerako nga bwe kiragiddwa wammanga: Oluvannyuma omusomesa abasaba okwawuza 28 okuva ku nnamba eyo gye baasoose okukiikirira nga bakozesa ebintu bye bimu. Musomo ki omusomesa gw’akolera ku bayizi be ng’akozesa ebintu bino n’okuteekawo okwawuza kuno okw’enjawulo?
Omukwano ogw’enjawulo wakati w’okugatta n’okwawuza
Okubalilira omuwendo oguva mu kwegatta n’okwawuza mu bibuuzo ebitera obutaba nga bya bulijjo
Okukyusa amakumi okugazzaamu obumu okukola okwawuza.
Okukola ebibazo by’okwawuza nga bikozesa ebikolwa eby’omugatte
null
null
null
C
Maths
Teaching strategies
Primary
2,017
null
497
Omusomesa yalabye nti abayizi be bakola ensobi ezitali zimu nga babala obunene bw’ebisenge. Okusobola okufuna amawulire aganaamusobozesa okubawa eby’okuddamu ebituufu, asalawo okukola okukebera. Ku bikolwa by’okukebera bino wammanga, kiki ekisobozesa omusomesa okufuna amawulire ge yeetaaga?
Gaba abayizi ebipande eby'empeto ennesimbu ez'enjawulo nga buli kimu kirina obugazi bwakyo era obasabe okubikiikirira mu bifaananyi n'obubonero.
Buuza abayizi okunnyonnyola enkola ekolebwa okusobola okuzuula obugazi bw'ebiramuula ebiweereddwa.
Kungaanya abayizi mu bibiri bibiri, obagambe okuteesa ku ngeri esinga obulungi okuzuula obugazi bw’ebipande ebya kyebiriggula ebiweereddwa.
Saba abayizi okukiikirira obugazi bw’ebiramuula eby’enjawulo nga bakozesa obutimba era mukubagane ebirowoozo ku ngeri gye basobola okwolesa omuwendo guno.
null
null
null
B
Maths
Assessment
Primary
2,017
null
498
Soma ekigendererwa ky'omuyizi ow'ekibiina eky'okusatu kino: "Laga okutegeera okw'omulamwa gwa engelo: okulaga eby'okulabirako bya engelo mu butonde, okubalanguza ekipimo kya engelo, okukozesa engelo eza 45° ne 90° ng'ebipimo". Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisinga okuba ekituufu okukebera okutegeera kwabwe?
Kika ky'enjuyi ez'enjawulo
Kola engulu z’ebipimo ebyenjawulo.
Tegeera engeri enjawulo z’empuyi mu kiifananyi
Pima empimo z'enjuyi ez'enjawulo ng'okozesa ekipima ky'enjuyi.
null
null
null
C
Maths
Teaching strategies
Primary
2,017
null
499
Omusomesa alagira ennamba ez’ekifo ky’ekkumi era bw’amala okwogera: ‘Ttaano n’obukadde bubiri,’ akiraba nti abayizi bangi bawandiise 5.2000. Ku mirimu egiddwa wano wansi, kiruwa ekisinga okuba ekituufu okukozesa okutereeza ensobi eno mu by’abayizi bye bazzeemu?
Wandika namba ez'ekifo (decimal numbers) mu bigambo.
Sengeka ennamba ez’ekifo ku lukalo lw’ennamba
Teeka namba ez'ekifo mu chaati y'omuwendo gw'ekifo.
Gerageranya namba ez’ekifo (desimoolo) ezirina omuwendo gw’ebifo ogw’enjawulo
null
null
null
C
Maths
Student understanding
Primary
2,017
null