question_id
int64
0
919
question
stringlengths
61
35.6k
answer_a
stringlengths
4
21.4k
answer_b
stringlengths
6
2.97k
answer_c
stringlengths
6
1.54k
answer_d
stringlengths
6
9.42k
answer_e
stringclasses
0 values
answer_f
stringclasses
0 values
answer_g
stringclasses
0 values
correct_answer
stringclasses
4 values
category
stringclasses
7 values
pedagogical_subdomain
stringclasses
6 values
age_group
stringclasses
6 values
year
int64
2.02k
2.02k
secondary_category
stringclasses
0 values
800
Omusomesa w’ekibinja eky’ekkumi asaba abayizi be okunoonyereza ku bukugu mu kukozesa obuyambi bw’amasannyalaze. Emu ku bibinja eyanjula omulimu ogugamba nti ebikozesebwa ebikozesa amasannyalaze amatono bye bisinga obukugu, ekitali kituukana n’engeri ebikozesebwa bino gye birambikiddwa mu mmeeza eraga obukugu bw’amasannyalaze. Kizibu ki ekiriwo ekiremesa abayizi okukola obulungi mu mbeera eyo eyanjuluddwa?
Bannyonnyola omulamwa gw'obukugu mu kukozesa amaanyi n'enkola y'ebyuma ebikozesa obutonde bw'amaanyi obutali bwa bulijjo
Bakyaliraanye ekifaananyi ky'okukozesa obulungi amaanyi n'okukozesa amaanyi amatono mu bikozesebwa ebikola omulimu gwe gumu.
Bategeera omulamwa gw'okukozesa amaanyi mu ngeri ennungamu ng'okukendeeza ku maanyi, nga tebalowooza nti omulimu oba obuweereza obukolebwa ebikozesebwa bwe bumu.
Banannyonnyola omulamwa gw'okukozesa amaanyi mu ngeri entuufu ng'ekikolwa eky'okwewala okukozesa amaanyi agatasuubirwa mu kukola omulimu oba obuweereza bw'ebikozesebwa ebiri okwekenneenyezebwa.
null
null
null
C
Technology
Student understanding
Secondary
2,019
null
801
Ekibiina ky'abayizi abali mu mwaka ogusooka mu siniya kyakkaanya ku abo be bagenda okuwa obuweereza bwa digito (bannaabwe mu kibiina). Baakolera bannaabwe ebibuuzo era ne bakizuula nti obwetaavu bwabwe obukulu kwe kufuna ssente z'olugendo olw'enkomerero y'omwaka. Omusomesa abagamba nti balina okuteesa eky'okukola okutuukiriza obwetaavu obwo. Nga tutunuulidde engeri omulimu guno gye gutekeddwa okukolebwamu, ku bino ebikulu wammanga omusomesa yali alina okusooka okukolaako okusobola okwanguya omulimu ogwabaweereddwa?
Gerageranya engeri ez’enjawulo ez’okukola ebintu bye bimu ze tukozesa okutuukiriza ebyetaago bye bimu, ziyambe okussaawo emitindo egy’enjawulo, oluvannyuma olonde era owoleleze lwaki olonze enkola eyo.
Ng’oli wamu n’abayizi, vvuunula ebyava mu kunoonyereza okukakasizza obwetaavu bw’okutondawo omulimu ogwo.
Teekateeka engeri y'okukolamu omulimu ogwo, ng'olung'amya abayizi okuddamu eri ebyetaago ebirambiddwa n'eri abo abagenda okugufuna.
Tegeka ebikolebwa ebyetaagisa okukulaakulanya omulimu, okuyamba abayizi okulaba olukalala lw'ebikolebwa, ebintu ebyetaagisa n'ebiseera, wamu n'okumanya okwetaagisa.
null
null
null
A
Technology
Student understanding
Secondary
2,019
null
802
Omusomesa w’ekibiina eky’okubiri mu siniya alina enteekateeka y’okuyigiriza ey’ekigendererwa “Okulaga embeera ez’enjawulo eziva mu nkulaakulana y’ebyuma eziriwo kati, ezireetawo enkyukakyuka ennungi oba embi mu bulamu bw’omuntu, mu mbeera z’abantu, obutonde bw’ensi, amateeka, ebyenfuna, oba mu bintu ebirala.” Ku somo erisooka, bagenda kwetegereza ekigendererwa kino: “Okuteebereza ebiriva mu nkulaakulana y’ebyuma ezaayita.” Ku mirimu egiddwa wano, gumu ku mirimu ki ogusobola okuyamba omusomesa okutuukiriza ekigendererwa ky’agenda okukolerako mu somo erisooka?
Laga abayizi vidiyo eraga engeri ebintu bya tekinologiya eby’enjawulo gye byakolebwa era ne bikulaakulana, n’engeri gye bikosezzaamu abantu ba leero, oluvannyuma obasabe okulaga ebyo ebikoze bubi okusinga.
Balangirira abayizi ku ngeri akabonero k’obwolekero (compass) gye kakolera emirimu emirungi n’emibi, oluvannyuma mubasabe okunoonyereza ku bintu ebirala ebikoze ebintu bye bimu okusinziira ku kino.
Laga abayizi vidiyo ekwata ku kyuma ekikozesa omukka n’engeri gye kyakyukaamu ne kireetawo ebipya. Oluvannyuma obabuulire okwogera ku bintu ebyaleetebwawo okukula kwakyo okw’eddaala ku ddaala.
Laga abayizi engeri ekintu eky’omulembe omuteekinologiya gye kyatondebwawo, gamba nga telegulaafu, n’engeri gye kikosezzaamu embeera z’abantu mu kiseera kino. Oluvannyuma, basabe okuzuza ekyaati nga balaga emiganyulo n’obubi bwabyo.
null
null
null
C
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
803
Omusomesa bw’atandika omutwe “Okulongoosa enkozesa y’obuyambi bwaffe” n’ekibiina ky’abalenzi n’abawala abali mu mwaka ogw’okubiri mu siniya, atandika okwogera n’ekibiina ng’ayita mu kibuuzo ekikulu: “Tuyinza tutya okufuuka abantu abakolerera awamu abakulaakulanya enkulaakulana entereevu?” Buli muyizi awandiika ekirowoozo kye ku kaadi n’akiteeka ku kabondo akategekeddwa olw’ekigendererwa ekyo. Ku kaadi kuliko ebika by’ebirowoozo bisatu: empisa ezikwaata ku kutereka amazzi n’amasannyalaze, ebirowoozo bya kuddaabiriza kasasiro, n’okunoonya okukendeeza okukozesa pulasitiki. Ng’asinziira ku nkozesa entono ennyo ey’omulamwa gw’enkulaakulana entereevu, omusomesa asalawo okukola omulimu n’abayizi be okubasobozesa okugaziya n’okuzimba okutegeera kwabwe omulamwa guno. Ku ngeri zino wammanga, y’ennawaatika ki eyinza okusobozesa omusomesa okwolesa obulungi omulamwa gw’enkulaakulana entereevu?
Muwandiike abayizi embeera ey’obulimba: okugaana amasannyalaze okumala essaawa 6 buli lunaku ng’enkola ey’okukendeeza ku masannyalaze. Banoonyereza mu bibinja ku ngeri enkola eno gy’ekosaamu obutonde bw’ensi, ebyenfuna, n’ebitongole by’embeera z’abantu eby’enjawulo. Oluvannyuma, bafundikira nga boogera ku mugaso gw’enkola ng’eno.
Laga abayizi vidiyo eno "Obuzibu bw'Ensi" era okubirize okwogera ku bintu ebyaleetebwa okwokya kw'ensi mu bitundu by'obulamu eby'enjawulo ku Planeti: ebiramu eby'enjawulo, obungi bw'amazzi, obubenje obw'obutonde, n'ebirala. Bawa amagezi ku ngeri y'okukendeeza ku bintu ebyo bye balabye.
Saba abayizi okwekenneenya ebiwandiiko, alipoota, n'amawulire agaliwo ku ntalo z'embeera z'abantu n'obwetoolozi mu kitundu essomero we risangibwa, oluvannyuma bateebere ku baviirako okusinziira ku bigendererwa bino: ebyenjigiriza, ebyenfuna, n'ebyobufuzi.
Muwendo, wamu n'abayizi, lukalala lw'empisa ze twetaaga okukulaakulanya mu kitundu okusobola okukakasa obuwanguzi mu bikolwa ebiragiddwa ku kaadi. Oluvannyuma, mukole okwekebeza ng'ekibiina era mulonde obunafu obwetaaga okukolebwako munda.
null
null
null
A
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
804
Omusomesa w’ebyemikono akola enteekateeka y’ebiragiro by’omulimu gw’okunoonyereza ogunaakolebwa abayizi be ab’omwaka ogusooka mu siniya nga kitundu ku mutwe "Enkyukakyuka n’obukulu bw’ekintu ekyazimbwa." Omulimu guno guna kwesigama ku buweereza obulondeddwa buli kibinja kwe banaanoonyereza ku nkyukakyuka ze buyiseemu emyaka egiyise, nga mulimu okufumiitiriza ku bintu ebigendereddwamu n’obukulu bw’enkyukakyuka eno. Okutuukiriza eky’amaanyi ekiri mu somo ly’okukubiriza okulowooza okw’amagezi, kibuuzo ki ku bino wammanga ekyandibaddeyo mu bukuumi bw’omulimu?
Mbeera ki ez'obuwangwa n'embeera z'abantu ezaasobozesa enkulaakulana y'enkola eno ey'okukola ebintu? Laga engeri buli emu gye yakosaamu enkulaakulana y'ekikolwa kino eky'obukugu.
Mu nsi yonna, olowooza enkyukakyuka mu nkola y’okukola ebintu eno, ereese engeri ennungi ey’okutuukiriza obwetaavu bw’ekintu ekyo? Noonnyereza eky’okuddamu kwo n’ebyokulabirako ebiri mu bulamu obwa bulijjo.
Okusinziira ku ebyo ebyakeberebwa mu pulojekiti eno, ebivaamu ebirungi oba ebibi bye bisinga okweyoleka mu nkulaakulana y’obuweereza buno? Noonnyereza ebyo by’oyogera ng’osinziira ku mbeera z’abantu, eby’obutonde n’ebyenfuna.
Bintu ki eby’amagezi ebyo kukola ku ddaala ly’omuntu kinnoomu n’olwa leero okukendeeza ku mbeera embi eziyinza okuva mu nkulaakulana eno? Waayo ebintu bibiri ebyo kukola mu buli kitundu era olambike n’obuyinza bwabyo.
null
null
null
C
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
805
Omusomesa ow'ekibiina eky'okubiri agenda okutandika essomo erikwata ku kunoonyereza ku ngeri tekinologiya gy'akozesebwa okumalawo ebizibu, nga alina ekigendererwa kino: "Okunnyonnyola engeri obutonde bwe bukyuse n'engeri gye bukoseddwaamu olw'okukulaakulana kw'ebintu ebya tekinologiya." Omusomesa atandika essomo ng'alaga abayizi ebifaananyi by'enkola y'eggaali z'omukka ezikozesebwa mu bitundu bya Chile, era ababuuza oba bazimanyi era oba bazikozesezza. Ku mirimu egiddwa wammanga, gumu ku gwonna gwe gusobola okuyamba omusomesa okutuukiriza ekigendererwa ekyo era n'okukozesa endowooza ennyingi nga bwe kyetaagisa mu somo?
Buuza abayizi abakozeeko omulimu gw’okwevoza waggale nga bakozesa eggaali za bonna okugabana obumanyirivu bwabwe ne bannaabwe mu kibiina, oluvannyuma obategeerategeere mu bubinja obutono okwekenneenya obukulu bw’okulaga empisa ennungi mu nkozesa y’ekika kino eky’entambula n’engeri enkozesa yaakyo gy’eyinza okukosaamu obutonde bw’ensi n’abantu.
Laga abayizi vidiyo eraga engeri abagoba b’eggaali gy’obatyoboola amateeka, okusala enguudo nga tebassaamu kitiibwa bubonero oba ettaala z’ebidduka, n’okuvuga nga tebambadde ngaafu oba nga tebalina mattaala. Basabe okulonda ekizibu kimu kye balabye, balambulule ebirivaamu, oluvannyuma bateese amagezi ag’okukendeeza ku bizibu ebyo.
Twala abayizi okwetegereza ebintu ebiriwo mu bitundu eby’enjawulo, ebizibu ebiva mu kuteeka ebigaali bya bonna mu bifo eby’enjawulo, gamba ng’amakkubo agasalira, ppaaka, n’awava abantu mu ggaali y’omukka. Oluvannyuma obasabe okutegeka obubaka buno, basobole okubuggyamu amagezi aganaabayamba okuteesa n’okufulumya eby’okukola ebituufu.
Saba abayizi bakole okunoonyereza ku bammemba b'amaka gaabwe n'abantu be bamanyi ku ngeri gye baganyuddwaamu oba gye bakoseddwaamu olw'enkola y'okuguza abantu bbiisiikeeti eya gavumenti. Oluvannyuma, babategekaamu amawulire okusinziira ku biragiro bye bakola mu bitundu eby'enjawulo (eby'embeera z'abantu, eby'obutonde bw'ensi, eby'enfuna, n'ebirala), balambulule ebyo ebivaamu, era baleete endowooza yaabwe ku nkola eyo mu kibiina nga bagiwerekerezaako obujulizi.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
806
Omusomesa mu ssomero lya secondary asomesa abayizi be omutwe "Emikisa n'Okusoomoozebwa kw'Ebyuma bya Tekinologiya Ennaku Zino" era ng'adda mu birowoozo by'abayiizi bye baasoose okuba nabyo ku mirimu gy'ekibiina. Nga bagabana ebyo bye baazuula, enkozesa y'omulamwa "okuddamu okukozesa" eddamu emirundi mingi okutegeeza ekikolwa kyonna ekikwaatagana n'okuddamu okukozesa ekintu kya tekinologiya. Abayizi baleme okutabukirwa, omusomesa abawa ebyokulabirako bibiri bibiri okubayamba okwawula omulamwa gw'okuddamu okukozesa n'okuddamu okukola ebipya. Mu bigere by'ebyokulabirako bino wammanga ebiraga okuddamu okukozesa n'okuddamu okukola ebipya, kiki ekisobola okuyamba abayizi okwawula enjawulo wakati w'emiramwa gino?
Kyusa omulimu gw'ebintu ebisaasaanyizibwa obusaasaanyi, gamba nga okukola ebintu omuteekebwa obbalaamu okuva mu byuma by'ebinywebwa, era okukyusa ekintu, gamba nga okufuula eccupa ya pulasitiika okuba akasuuluulu k'okufukirira.
Kozesa olupapula ku njuyi zombi olyoke olusuule mu bintu ebiteerekebwamu ebiri mu bifo ebirongoofu mu kitundu, era leeta akasawo ko bw’ogenda mu dduuka, obutetaaga kapya.
Kola kompoosi y’ebimera nga okukozesa ebikuta by’ebibala n’ebisigala by’enva endiirwa, era okukozesa ebikozesebwa mu bujjuvu nga okwongera omuwendo gw’emirundi gye bikozesebwa.
Okukyusa ebipipa bya caayi ebikozeseddwa nga tubisaanuusa n'okubiumba obutya okukola ebikopo oba ebijiiko by'ebimuli, n'okuwaayo engoye ezitakyakozesebwa eri abantu abalala.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,019
null
807
Omusomesa ow'ekitabo eky'okutaano, okutuukiriza ekigendererwa: "Okukola ebifaananyi by'ebintu ebigonjoola ebizibu", ajja kuyigiriza abayizi be okukozesa endaba ssatu (obugulumivu/emmanduso, oludda, n'enteekateeka) basobole okubikozesa mu kukiikirira ekyuma ekikolebwa ku mutindo ogukkakkanyiziddwa ogwa 1:10. Mu ngeri zino ez'emirimu ze ziri wammanga ze ziyinza okusobozesa abayizi okusemberera obutereevu okuyiga ebiri mu nsonga eno n'engeri gye bikozesebwa?
Leeta PowerPoint erina ebyokulabirako by’endabika 3 ez’ekintu. Buuza abayizi: Olukiiko lw’ekintu okuyita mu ndabika zino luwaayo amawulire ku bitundu byakyo kisobole okukola? Waayo ekintu kye bagenda okusiiga, olondeko emu ku ndabika. Balage engeri y’okukozesa olukoba olwa kalibaasi, basobole okussa kalibaasi mu ndabika gye bakola.
Wa wano waliyo ebifaananyi 3 eby'ekintu kye kimu nga biraga endabika zaakyo 3; buli kifaananyi kirina ekipimo ekituufu eky'ekintu ekyo nga kiwandiikiddwa. Wa wano waliyo olupapula olwawuddwamu, nga lulina ekifo ku buli ndabika, abayizi we banaakwatiriza buli kifaananyi, nga babiteekateeka mu biti byabyo nga bwe kisaanye. Yigiriza okukendeeza ekipimo kya 1:10 ng'oyita mu byokulabirako ebiriwo ddala ku lubaawo, era okolere ddala okubala okukwatagana.
Laga vidiyo erina ebyokulabirako by'endabika 3 ez'ekintu. Leeta ebintu bya tekinologiya eby'enjawulo mu kibiina abayizi bapime obugazi bwabyo nga bakozesa oluler. Laga ku lubaawo engeri y'okukendeezaamu ebipimo bye baawandiise. Kozesa olupapula olw'ebikalo okusiiga enkoloboze ssatu: X, Y, Z, buli emu yaawulibwa diguli 30, era obayigirize engeri y'okukiikiriraamu ekintu kyabwe.
Laga vidiyo ennyonnyola endowooza 3 ez'ekintu. Buuza abayizi: okukiikirira ekintu okuyita mu ndowooza zino kuwa amawulire ku bitundu byakyo? Bawe ebintu byangu okusiiga endowooza zaabyo. Okusomesa okukendeeza obunene, kola ebyokulaga n'ekimu ku bintu ebiweereddwa ku lupapula olw'ebikalo, ng'okozesa oluleru, sikweyaati, ne sikweyaati T.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
808
Omusomesa w’ekibiina eky’omunaana atandika omulimu n’abayizi be nga alina ekigendererwa eky’okuwa obuweereza eri abakadde mu kifo ekivunaanyizibwa essomero. Ku lw’ekyo, mu mutendera guno, beetaaga okukung’aanya amawulire agakwata ku bantu ababeera mu kifo kino n’ebyo bye beetaaga. Ku bino ebikolebwa wammanga, kiki ekiyinza okuyambako abayizi okuyiga okuzuula ebyetaago by’ekibinja ky’abantu?
Zimba omuti gw'ebizibu okuzuula embeera embi, ng'olaga ebintu ebigiviiriddeko n'ebigivaamu.
Gerageranya engeri ez’enjawulo ez’okukung’aanyizaamu amawulire, gamba ng’ebibuuzo n’okuyita mu kubuuza abantu, era olambike emigaso gyabyo n’obubi bwabyo.
Noonyereza ku mukutu gwa SWOT era okomekkereze omulagirizi ku nsonga, ng'olaga amaanyi, emikisa, obunafu, n'ebintiisa.
Lowooza ku bizibu ebiyinza okuba nga bibakosa, oluvannyuma nonde engeri z’okukungaanya amawulire.
null
null
null
A
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
809
Mu kibiina kya P.8, mu somo erisooka ery’essomo erikwata ku Bintu eby’Tekinologiya Ebikola Obulungi Ate Ebigumirawo, omusomesa atandika ng’annyonnyola amakulu g’ekigambo okugumirawo. Okusobola okuyamba abayizi okutegeera, omusomesa asalawo okukinyonnyola ng’akozesa olugero olufaananyi. Lugero ki omusomesa lw’ayinza okukozesa okusobola okwongera okutegeza abayizi amakulu g’okugumirawo?
Mu maka, bafumba paketi y’obuwunga bwa noodles ku kyekiro eri abantu bana. Basatu bokka be batuula okulya era olw’enjala ennyingi, balyawo obuwunga bwa noodles bwonna. Omuntu eyabadde abuze bw’atuuka, amaka gaddamu okukozesa amaanyi n’amazzi okufumba obuwunga bwa noodles obulala eri omuntu eyabadde abuze.
Omulimi w’akatale akatono asiga ebika by’enva ez’enjawulo ezirina obwetaavu bw’emmere enjawulo, gamba nga ennyaanya, karoti, n’omumwaanyi omwaka ogumu, ate obulo, obutungulu, n’ebbeetisi omwaka oguddako, okusobola okukuuma ettaka nga lirimu ebirungo ebyetaagisa okusobola okusiga ebirime ebirala mu biseera eby’omu maaso.
Omuyizi alina essimu erina batuli entono era natandika okugi-chaajiinga. Mu kiseera kye kimu, atandika okuzannya omuzannyo, naye omuzannyo gunywa batuli mangu okusinga ekyuma ekichaajiinga bwe kigizzaawo. Mu ngeri eyo, essimu ejja kuggwaamu amaanyi oluvannyuma lw'ekiseera, kale omuyizi akyusa n'akozesa ekichaajiinga ekyaanyiiza amangu.
Omukugu akola emmeeza ateekateeka era akola emmeeza mu ngeri nti bw'asalako ebiceere okuva ku lubaawo olw'omuti, omukugu akola emmeeza akozesa olubaawo mu bujjuvu era awa ebikutule emirimu emirala, ng'akendeeza omuwendo gw'ebintu ebikozesebwa era ng'atumbula enkola eno ng'ekintu ekimanyiddwa okwongera ku ntundwe.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
810
Omukulu w'ekibiina ky'abayizi atandika okukola omulimu gw'okuzimba ekyuma ekiriisa ebisolo by'awaka, olw'okuba omu ku bayizi abali mu kibinja ekyo yaleka embwa ye eka yokka olunaku lulamba. Okusinziira ku mbeera eyo waggulu, kiki omusomesa ky'ayinza okukola okuyamba abayizi mu kitundu kino eky'omulimu?
Noonyereza ku nteekateeka y'ekikoleeso ky'omulembe ogw'omugaso ekyateekeddwawo ekibinja ky'abayizi.
Nnyonnyola omutendera ogwetaagisa okukola ekintu, abayizi basobole okutegeera engeri y’okuzimbamu ekitondeko kyabwe eky’omulembe.
Waayo obuwagizi ku nkulaakulana y’omulimu gw’okuzimba ekintu eky’omulembe okusinziira ku kulambula ekitabo omukutu gye gutambulira.
**Obuweereza bwange eri Omulimu gw’Ekikopo kyange** Nze, _____________________________, omuyizi ku namba _____________________________, ŋŋenda kukola n’obwesigwa omulimu gwange mu kuwanirira ekikopo kino. Nsuubiza bino wammanga: 1. Okujja mu nkiiko zonna ezitegekeddwa era n’okutoola ebitundu byange mu budde. 2. Okukola omulimu gwange nga bwe kyetaagisa era n’okukola ebintu ebyetaagisa okutuukiriza ebiruubirirwa by’ekikopo. 3. Okussa ekitiibwa mu ndowooza z’abalala era n’okukolera awamu n’obuntumulamu. 4. Okutegeeza banno mu ttiimu ku buzibu bwonna bwe nnaaba nfuna mu budde. 5. Okukuumira ebyama by’ekikopo nga bwe kyetaagisa. 6. Okukolera awamu n’abalala okutuukiriza ebiruubirirwa by’ekikopo. 7. Okussa mu nkola ebyo bye twakkiriziganyaako ng’ekibiina. Ntegedde nti okulemererwa okutuukiriza obuweereza bwange kuno, kiyinza okuleetawo okukosa omulimu gw’ekikopo kyonna. Omukono: ____________________________ Ennaku z’omwezi: ____________________________ **Obuweereza bw’Ekibiina ky’affe eri Omulimu gw’Ekikopo** Ffe, ng’ekibiina kya _____________________________, twewaayo okukolera awamu okutuukiriza omulimu gw’ekikopo kino. Twesuubiza bino wammanga: 1. Okukola mu ngeri ey’obuntumulamu era n’okussa ekitiibwa mu buli muntu. 2. Okutegeeza buli muntu ku nkyukakyuka zonna eziba zibaddewo mu mulimu. 3. Okuyamba buli muntu yenna abeera afunye obuzibu. 4. Okukakasa nti buli muntu alina omukisa okutoola ebirowoozo bye. 5. Okukakasa nti buli muntu alina ebikozesebwa ebyetaagisa okukola omulimu gwe. 6. Okukakasa nti omulimu gwonna gukolebwa mu budde. 7. Okukakasa nti ebyama by’ekikopo bikuumirwa. Tutegedde nti okulemererwa okutuukiriza obuweereza bwaffe kuno, kiyinza okuleetawo okukosa omulimu gw’ekikopo kyonna. Omukono gw’akulira ekibiina: ____________________________ Ennaku z’omwezi: ____________________________
null
null
null
C
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
811
Omusomesa w’ekibiina eky’omunaana, olw’obukulu bw’okukwata ku mboozi ezikwata ku nkyukakyuka y’obudde mu kibiina ky’ebyemikono, ateesa omulimu abayizi be gwe bakola ku mutwe gw’ogw’ensonga “Enkola z’okukola ebintu mu Chile n’enkola ennungi ey’obuyonjo.” Ku mirimu egiddwa wammanga, mulimu ki ogukulakulanya okwekenneenya okw’amaanyi okw’omutwe guno, okutambulira awamu n’endagaano y’eby’okusomesa ey’essomo lino?
Abayizi, nga bagabanyiziddwa mu bibinja, balambula amakampuni agali okumpi okuyiga ebisingawo ku nkola ezikozesebwa mu kutondeka ebintu. Oluvannyuma, bateekateeka lipooti erimu amawulire ge bafunye mu kulambula n'endowooza yaabwe ku nkola z'okutondeka ebintu ze balabye.
Abayizi nga bategekeddwa mu bibinja, banoonyereza ne bakola olukalala lw'engeri z'obukodyo ebikozesebwa mu by'obulimi, okusima eby'obugagga eby'omu ttaka, amakolero agatunga ebintu, n'ebirala, mwe baggya ensonga ezivaako enkyukakyuka y'obudde.
Abayizi balaba vidiyo ennyonnyola engeri amateeka ga Chile gye gakyuusiddwaamu, enkola z’obuwanguzi, ka zibe za bintu oba za buweereza, zisobole okutambulira ku nkola ennungamu, okutuukiriza ekigendererwa ky’obutabaawo bw’omukka gwa kaboni ogwonoona obutonde okutuuka mu mwaka gwa 2050.
Abayizi banoonyereza ku nkola ezimu ez’ebyobugagga ez’amakampuni ga Chile ne bazigeraageranya n’amakampuni agafaanagana nago agaateeka omukono ku ndagaano z’ebyobuyonjo. Oluvannyuma, bakola ekirowoozo eri ago agasooka ku ngeri y’okwongera ku bukugu n’okukendeeza obuzibu bw’obutonde bw’ensi.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
812
Omusomesa ow’ekibiina eky’omunaana akolera wamu n’abayizi be ku pulojekiti erimu okuzimba ekifananyi ky’amasannyalaze g’ennyumba. Bw’akebera emirimu gy’abayizi, akiraba nti ekibinja kimu tekisobolodde okukola ettaala za LED mu bisenge eby’enjawulo okukolela awamu n’okuzikirawo buli emu kuayo. Ku bikolwa bino omusomesa by’ayinza okukola, kiki ekiyinza okuyamba ekibinja kino okutegeera engeri y’okuzimbamu omutendera gw’amasannyalaze gwe beetaaga?
Balage nti enkolagana wakati w’amatala erina okuba nga ya mugattiro (parallel) gasobole okuba nga geeyimiriddeko. Oluvannyuma, basabe bakole ekifaananyi ekiraga enkolagana eno era bagikope mu muzingo gw’ekyokulabirako.
Landiisa engeri z’omutendera gw’amasannyalaze ogwa seriizi n’ogwa paraleli, ng’olaga nti mu gwa seriizi, amasannyalaze gakwata ekkubo limu, kale ettaala tezeeyimiridde. Oluvannyuma, basabe bakwatte ettaala mu mutendera gwa paraleli era bakebere ebijja muvvuddemu.
Mutunule ekifaananyi ky’omulandira gw’amasannyalaze gwe bazimbye era mubannyonnyole nti okusobola amatala okukola nga tegakwatagana, galina kukwasibwa mu nkola ey’omukwanaganyo. Oluvannyuma, mbasabe bongere bakole ekifaananyi ky’amasannyalaze nga bakwasa amatala gonna okuva ku nsibuko era bazimbe omulandira gw’amasannyalaze omupya.
Munoonyereze nabo engeri ettaala gye zeeyisaamu nga zikwasiddwa mu nsengeka eya siriizi n’eya paraleli nga muliko ezimu muziggyako. Oluvannyuma, mwekkaanye ekifaananyi ky’omukutu gw’amasannyalaze gwe bazimbye okusobola okumanya enkyukakyuka ze bagenda okukola. Mu nkomerero, mbasabe bakwasize ettaala zonna eziri mu kyoogerero okusinziira ku kifaananyi ekipya.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
813
Mu kibiina kya musanvu, ku nkomerero y’essomo erisooka mu mutwe gw’ekitabo okutondekawo ebintu okugonjoola ebizibu, omusomesa awa abayizi omulimu gw’okunoonyereza ku kizibu ekiri mu bifumbiro byabwe eka, kye bayinza okugonjoola oluvannyuma nga bazimba ekintu eky’ekikugu. Mu kibiina ekiddako, basabiddwa okukuba ekifaananyi ky’ekintu eky’ekikugu, nga kirina endabika ssatu n’obugazi obupimiddwa. Emu ku bibinja ekuba ekifaananyi ky’akaguli ka siriyaali, era omusomesa akiraba nti omusingi gulina akatuli akatono ddala okugeraageranya n’obunene bw’ekintu, ekiyinza okulemesa siriyaali okukulukuta. Bukugu ki obukwata ku somo obwetaaga okwongera okunywezebwa mu kibiina kino ky’abayizi, okusinziira ku kizibu ekizuuliddwa mu mulimu gwabwe?
Okukozesa ebipimo, okusobola okufuna ekiwandiiko ekiraga engeri ekintu abayizi kye baagala okuzimba bwe kinaafaanana.
Okukola enteekateeka eno, abayizi mwe bakwatirira omulimu gw'ekintu kye baagala okuzimba.
Okuteekateeka, okuva abayizi we batandikira okuteekawo emikutu gy'okuzimba ekintu kye baagala okuzimba
Okukola ebintu nga okunoonyereza eky'okukola okumalawo obuzibu obulabiddwa mu bifumbiro by'abayizi mu maka gaabwe.
null
null
null
B
Technology
Student understanding
Secondary
2,020
null
814
Omusomesa ow’ekitabo ekya ttaano asaba abayizi be okukola omulimu gw’ekibinja. Okukola kino, abasaba okuleeta ettabulo eririmu olukalala lw’ebintu ebyetaagisa, ebbeeyi zaabyo, n’omuwendo gwabyo gwonna okukola ekintu mu kiseera ky’okuteekateeka, nga bakozesa pulogulaamu ya ‘spreadsheet’. Bw’amala okwekenneenya ‘spreadsheet’ efulumiziddwa buli kibinja, omusomesa akizuula mu mulimu gumu nti omuwendo ogumu tegugattiddwa era nti omuwendo omugatte gwe zero, newankubadde nga bakozesezza omukolo ogutuufu. Buzibu ki abayizi bano bwe balina mu kukozesa ‘spreadsheet’?
Londa obutaffaali okubalirira omuwendo gwabyo
Tegeka amawulire gonna agakwata ku bbeeyi mu nkingi.
Londa engeri ennamba gye ziteekebwamu mu butaffaali obukozeseddwa
Kozesa omukolo gwa "data validation" okukakasa omuwendo gw'ebintu ebigulwa.
null
null
null
A
Technology
Student understanding
Primary
2,020
null
815
Omusomesa ow'ekibiina eky'omukaaga agenda kukebera abayizi be ng'akozesa ekigendererwa kino: "Okukyusakyusa ebyuma ebiriwo mu tekinologiya n'okuzuula obwetaavu bwe byaddamu mu mbeera mwe byakuzibwa." Ku bikolwa by'omuyizi bino wammanga, kiki ekisobozesa okulaga nti ekigendererwa omusomesa ky'ateese kyatuukiddwaako?
Bageraageranya engeri ez’enjawulo ez’okugonjoola ebizibu ezikwatagana n’ekibinja ky’obwetaavu obumu obwateekebwawo.
Bageraageranya ku bwetaavu obubadde buzzeewo mu bitundu eby’enjawulo eby’enkulaakulana y’embeera z’abantu n’enkyukakyuka zaabyo okuyita mu biseera.
Bannyonnyola okufaanagana mu mbeera z'ebyafaayo ebyakozesebwa okuteekateeka ebintu bya tekinologiya eby'ekika kye kimu okumala ekiseera.
Bageraageranya ebyetaago ebyaliwo mu kutondeka ebintu bya tekinologiya ebifaanagana okusinziira ku mulembe mwe byatondekerwa.
null
null
null
D
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
816
Mu mulamwa gw’okutuukiriza enkozesa ennungi ey’obuyambi bw’amasannyalaze, omusomesa mu kibiina eky’omukaaga alung’amya abayizi be okukola ebintu eby’enjawulo. Emu ku bibinja yazimba “entamu ey’ekyamagero”, nga bagenderera okutereeza enkozesa ya ggaasi nga bafumba emmere. Omusomesa asalawo okukola akabonero akakakafu ak’okukebera ekigendererwa kino: “Okukebera n’okulambika obuyinza bw’ekikolezo kyabwe eky’omulembe”. Mu bubonero obulondoolwa wammanga, buluwa obulaga nti abayizi batuukiriza ekigendererwa ekyatuukiddwaako?
Balaga ebikolwa n’engeri y’okukozesa “entamu ey’ekyamagero” by’erina okutuukiriza okukendeeza amasannyalaze.
Banoonyeza sistemu ezimanyiddwa (nga "entamu ey'ekyamagero") ezikozesa amaanyi agatali ga bulijjo era ne zituukiriza enkola entuufu ey'okukozesa amaanyi.
Banoonereza mu nkola ennyangu okuzuula enjawulo mu bungi bw’amaanyi agakozesebwa wakati w’entamu “ey’ekyamagero” n’engeri endala ezifaanana bwe zityo ez’okufumba.
Bakola "enkukutu y'ekyamagero" ennyangu era bagigattisa n'enkola y'okukozesa amaanyi agataali ga bulijjo n'okuddukanya amaanyi mu ngeri ennungamu.
null
null
null
C
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
817
Omusomesa w’ekibiina eky’omusanvu agenda kukebera abayizi be ng’asinziira ku kiruubirirwa kino: “Okuteesa enkyukakyuka oba enzirukanya ezirina omugaso mu mbeera y’obutonde.” Mu mbeera eno, omusomesa aleetawo ekizibu ky’akasasiro omungi ennyo akolebwa abantu ennaku zino, ng’ayogera ku byanzi bya pulasitiiki. Ng’ogoberera ensonga omusomesa gy’aleeseewo, ku mirimu gino egikebera, gumu ku gino gw’osobola okukozesa okulaga nti omuyizi atuukirizza ebyo ebyali bisuubirwa okuyigibwa mu kitundu kino?
Saba abayizi okukola ekyombo omuteekebwa ebintu ebikulukusi nga omuntu asobola okubinywa awatali kwetaaga mudumu.
Saba abayizi bakole enteekateeka y'okukubiriza abantu okukozesa butto ow'okuddamu okukozesa, nga balaga emigaso gy'ekikolwa kino.
Saba abayizi okunoonyereza ku bintu ebitali bya bulabe eri obutonde bw’ensi era balonde kimu ku byo ekisobola okukozesebwa mu kintu omuteekebwa amazzi.
Laga abayizi ebintu eby'enjawulo ebiteekebwamu omubisi gw'ebibala ebiriwo era obasabe okulambulula ebintu bibiri ebyonoona obutonde bw'ensi ebibivaamu nga basinziira ku nkola yaabyo n'engeri gye bikozesebwaamu mu by'enfuna.
null
null
null
A
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
818
Omusomesa ow’ekibiina eky’omukaaga awa abayizi be omulimu gw’ekibinja ogugamba nti: kyusa ebintu ebyangu eby’omulembe mu ngeri ennungi, oluvannyuma muleete ekintu ekyo era munnyonnyole lwaki kiyinza okutwalibwa ng’ekipya. Mu nnyonnyola zino eziva eri abayizi, eruwa eyinza okukakasa nti bategeera omulamwa gw’okuyiiya ebipya?
Ekintu kipya kubanga twakikozeemu enkyukakyuka ezikifuula ekyangu okukozesa.
Ekintu kipya kubanga twakikyusaamu ddala, n’omulimu gwakyo tegukyali gwe gumu.
Ekintu kipya kubanga twagattako ebintu ebirala okukifuula eky'omulembe era nga kisikiriza.
Ekintu kipya kubanga twakyusizza ekifaananyi kyakyo okusikiriza abantu ab'emyaka egy'enjawulo
null
null
null
A
Technology
Student understanding
Secondary
2,020
null
819
Omusomesa aleeta eri abayizi be ab'ekibiina ekya munaana, ng'omutwe gw'ekibiina, ebirivaamu okukozesa ekkompyuta ennyo ku by'okusoma. Oluvannyuma lw'okwanjula omutwe, asaba abayizi okunoonya ebimanyiddwa ku mutwe ogwo ku yintaneeti. Kiki ky'ayinza okubawa ng'amagezi abayizi basobole okufuna ebimanyiddwa ebituufu ku mutwe ogwateereddwawo ku byuma eby'enjawulo ebinoonyeza ebintu ku yintaneeti?
Noonya obuwandiike obusookerwako n'ebbanka y'ebiwandiiko endala, nga weekubira mu ezo ez'ebibiina ebimanyiddwa oba ebikiikirira, ng'osooka okufuba okulonda emikutu gyabyo egya yintaneeti emikulu okuyita mu mannya ga domini zaabyo: .org (ekibiina), .gov (gavumenti n'ebitongole byayo ebitongole) ne .edu (eby'enjigiriza). Kozesa omulamwa ogusalako bulungi ekyo ekinoonyezebwa, oba okirambike ebigambo mu kyuma ekinoonya, okusobola okukendeeza ku bivaamu.
Okukozesa ebifananyi ebiri ku sikaani, okunoonya ebivaamu ebyangu okuyita mu bigambo ebikozeseddwa mu ngeri ez’enjawulo, gamba: okukozesa ebifananyi ebiri ku sikaani, nga tetukozezza bubonero. Oluvannyuma okukendeeza ku kunoonya nga tuwandiika ebigambo ebinnyonnyola obulungi, gamba: okukozesa ekifananyi ekiri ku sikaani okumala essaawa 8 nga tonnawummuza. Era n’okuteeka eggwanga, olulimi, ebigambo ebikulu, n’ekiseera eky’okukyusaamu ebiriwo ku mutwe gw’ekigambo. Teeka ekigambo mu bubonero era okozese obubonero + ne –, okwongera ekigambo ekikulu oba okuggyawo bye tutayagala.
Londa ennyanguyirizi ennyangu era eyanguwa (jukira nti ennyanguyirizi bw’eba ng’eyingira mu dayatabeesi ennyingi, yegendereza). Oluvannyuma nonya amawulire ng’olonda eggwanga ly’oyagala okumanya ebikwata ku ly’eryo n’ekitundu ky’omutwe gw’ogenda okunoonya, gamba nga: ssaayansi, tekinologiya, eby’amasanyu, emizannyo. Okunoonya, kozesa ebigambo ebikulu, tokosa bubonero oba ennukuta ennene; bw’oba omanyi engeri ekigambo gye kirina okweyoleka, kikube mu bunnuku “nga bw’ekiri”, n’ebigambo byonna.
Okukola enteekateeka y'emirimu erimu okukungaanya ebyawandiikibwa ebikwata ku mulamwa ogunoonyerezebwako. Oluvannyuma lw'okutuuka ku mutendera guno, genda mu nsibuko z'amawulire, gamba ng'ebitabo, magazini, ebiwandiiko, ebifo by'ebitabo ku yintaneeti, omulamwa gye gwekenneenyezebwa mu bujjuvu. Weegendereze ennyukuta ennene n'ennene entono ng'owandiika ebiwandiiko. Fuba okussa obubonero ku bigambo oba ebinyonyola by'oyagala okunoonya, okwongera okunoonyereza n'okukendeeza ku bivaamu.
null
null
null
A
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
820
Omusomesa ow’ekibiina eky’omunaana, mu kibiina okutongoza omutwe gw’ekyo, alaga vidiyo “Chile, ekifo ekisinga obulungi mu by’obulambuzi mu nsi yonna”. Oluvannyuma, omusomesa asaba abayizi okunoonyereza mu bibinja ku yintaneeti ku bifo ebirambuzibwa mu nsi eyo, nga bakozesa ebipimo by’obwesigwa bw’amawulire n’ensibuko yaago. Mu kunoonyereza, kiki abayizi kye balina okukola okusobola okutuukiriza ebipimo bino?
Lekeera obuwandiisi bw'ebbaluwa n'engeri gy'eterekeddwaamu.
Lekeera obuwangu bw'okufuna amawulire n'obusobozi bw'okukyusaamu data.
Ssaayinira omutindo gw'ebiri ku mukutu era n'omuwendo gw'abakyalira omukutu ogwo.
Kkaatiriza omukutu gwa yintaneeti gukola bulungi era nti ebiri ku gwo bya nkalakkalira.
null
null
null
A
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
821
Omusomesa wa siniya agamba abayizi ng’alina ekigendererwa kino: "Okutegeera engeri tekinologiya omuggya gy’ayinza okukosa obutonde bw’ensi n’abantu mu ngeri ennungi oba embi." Oluvannyuma lw’okuwa olutalo n’okunnyonnyola engeri enkulaakulana mu tekinologiya gy’ekomye olw’obutabaawo bw’ebintu ebimu ebyetaagisa okukulaakulanya tekinologiya, omusomesa akiraba nti enkolagana eno tennaba kutegeerekeka bulungi era asalawo okwongerako ekyokulabirako okuzzaamu amaanyi okunnyonnyola kwe. Mu byokulabirako bino wammanga, kiki ekisaanira omusomesa okukozesa okulaga okunnyonnyola kwe?
Obuzibu obulemesa ekkolero okugaziya emirimu gyalyo olw’obutaba na byabufuzi bimala.
Obutabaawo nteekateeka nnambulukufu na bwettanirivu okuva mu bakulembezze b'ebitundu kiremesa okuteekamu ssente n'okulongoosa mu nkulaakulana y'ekikozesebwa mu kukungaanya amazzi g'enkuba.
Okuzimba omulimu gwa gavumenti, gamba ng'oluguudo, olufuna obuzibu olw'okuba ettaka erikozesebwa liri mu mikono gy'abantu ssekinoomu
Ekisale ekyakolebwa kampuni ezimu ezikola emmotoka okulekeraawo okukola emmotoka ezikozesa amafuta agava mu ttaka olw'ebbula ly'amafuta ago mu biseera eby'omu maaso
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
822
Mu kibiina ky’omwaka ogusooka mu siniya, omusomesa atandika omutwe ogw’Enkyukakyuka y’Ebintu eby’Tekinologiya, ng’annyonnyola omulamwa gw’okuyiiya ng’ayita mu bifaananyi by’ebintu ebyakolebwa emyaka mingi emabega, era nga n’okutuusa leero bikyakola. Oluvannyuma lw’okunnyonnyola, omuyizi abuuza: “Nnina ekibuuzo, ekyazukusibwa, ekintu ekipya ddala, si kye kimu n’okuyiiya?” Kunnyonnyola ki omusomesa kw’ayinza okuwa omuyizi okutangaaza okubuusabuusa kuno?
Ekyekubiddwa kiba kyekuusiza ku kintu ekipya bwe kiba nga kyakubiddwa mu ngeri etaliiko gye kyatwalibwa era nga tekirabangako. Kye kimu kigenda ku nkyukakyuka ezikolebwa ku kintu; bwe ziba nga zisingawo olw'obupya bwazo obw'amaanyi, olwo ziba nkyukakyuka ezikolebwa ku kintu.
Ekintu ekipya kibeera kyakuyiiya kubanga okumanya okuggya n’ebyuma ebipya bikozesebwa okukizimba. Kye kimu kigwawo ku kintu ekyakyusibwa, kubanga kibaamu okukozesa ebyuma ebipya.
Ekikolebwawo kye kikolwa eky’okukozesa ekyazuuliddwa ku kintu ekyali kyeekusiddwa oba ekitamanyiddwa, ate ekyekuusiza ku butonde bwabwo kye kintu ekipya eky’omulembe omupya mu kukyusa ebintu ebirina obukugu oba enkola eziriwo.
Ekyekubyo kibaamu okufuula ekirowoozo ekintu ekirabika nga okukikyusa okukifuula ekintu ekirabika ekibaddewo, era bwe kiba nga kigasa abantu abamu, nga kituukiriza obwetaavu bwabwe mu bujjuvu, olwo kifuuka obukulembeze obupya.
null
null
null
D
Technology
Student understanding
Secondary
2,020
null
823
Mu kitundu ky’ekibiina ky’ekumi n’ekimu ekikwata ku Mbagirawo eri Eggwanga, omusomesa asaba abayizi okukozesa omulamwa gw’obugunjufu mu pulojekiti zaabwe ez’okuweereza. Mu kiseera ky’ekibiina, ekibinja ky’abayizi kigamba omusomesa nti: “Tekisoboka okukola omulimu ogw’okuweereza ogwa bugunjufu ddala kubanga ekyetaagisa kwe kugezaako okukendeeza enkozesa y’obugagga obw’obutonde nga bwe kisoboka, kale mu mbeera eyo, ekisinga obulungi si kukola mulimu gwa kuweereza.” Kulambulula ki ekisinga okusaangira okwongera okumatiza, n’obumalirivu obw’omulamwa n’olulimi olugazi, ekyo abayizi kye bagambye?
Embeera z’obugumiikirivu zezo ezikakasa obulamu bw’ekika ky’omuntu okumala ebbanga eddene erisoboka, era embeera zino zisobola okutuukibwako okuyita mu bukulu bw’abantu obutakulaakulana n’enkulaakulana y’ebyenfuna etaliimu kukyuka oba obutabaawo kwenkulaakulana y’ebyenfuna.
Embeera z’enkulakulana entereevu zikwata ku kufaayo okukozesa obutonde bw’ensi mu ngeri ennungamu era ey’amagezi, obutabumalirawo era ne busigalira emirembe egijja, awatali kukosa ngeri buli omu gy’afunamu ebivaamu.
Obugunjufu kye kifo oba obulungi bw’obulamu omukwata okwegomba kw’abantu we kukoma nga tukuuma obutonde bw’ensi nga butaliiko buzibu. Kino kitegeeza nti ebikolwa byaffe ebya kati birina okukkiriza enkolagana n’obutonde bw’ensi era nti okwegomba kw’abantu kugenda mu maaso okumala ebbanga.
Obugumikirivu butegeerekeka nga bwe busobozi bw'enkola z'ensi okukuuma enkulaakulana y'abantu, ekitegeeza nti enkola y'ebyenfuna erina okusigala nga teri mu mbalaza z'ensi, nga tutegeera obugumikirivu ng'enkulaakulana etali ya kwongera.
null
null
null
B
Technology
Student understanding
Secondary
2,020
null
824
Omusomesa ow’omu middle school asabye abayizi be okwekenneenya engeri omulimu gwabwe gye gukoleddwamu okukakasa oba kyeyambye okugonjoola obwetaavu obwazuulwa ku ntandikwa y’omulimu. Abayizi bwe bakeenenya ebyavaamu, bakizuula nti abantu be baakolera tebalowooza nti enteekateeka yaabwe egonjodde ekizibu ekyaliwo era, kyekiva gibalemesa okutuukiriza ekigendererwa omusomesa kye yali ateese. Ku bikolwa bino eby’obuyigiriza, kiki ekisinga okuba ekituufu okuyamba abayizi okwaŋŋanga obuzibu mu kuteekateeka omulimu gwabwe?
Baawe amagezi ge banaawa omukozesa, agamuyamba okutegeera ebintu ebyo obuweereza bye bukola obulungi.
Bateese okukola okunoonyereza ku mawulire agafuniddwa okusobola okuzuula n'okutereeza ebitundu ebitatuukirizibwa mu nkulaakulana y'obuweereza.
Baanike amagezi ku ngeri y’okutereezaamu obuweereza obwo obuweereddwa era mubasabe okuddamu okunoonyereza ku byetaago by’abakozesa ebituufu.
Bakubirize okukola enkyukakyuka ez’amaanyi mu pulojekiti yaabwe era obasabe beebuze ku bakozesa emirundi emirala, nga bassira nnyo ku bitundu ebyali tebikulaakulanyiziddwa bulungi mu pulojekiti yaabwe.
null
null
null
B
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
825
Mu kitundu Eky’okwagala okukolera awamu n’Omusuubuzi, abayizi abali mu Siniya ey’Omwaka ogw’Olubereberye bakola ku kukola omulimu gw’enteekateeka. Mu mbeera eno, ekibinja kisalawo okuzimba ebintu ebikuŋŋaanya amazzi g’enkuba okusobola okukozesa amazzi ago agakuŋŋaanyiziddwa. Bateekateeka okunoonyereza, oluvannyuma ne bayiiya ebintu ebyo okusinziira ku bungi bw’amazzi gebayinza okuŋŋaanya. Oluvannyuma bagenda kumalawo ekifo we bagenda okubiteeka n’ebintu ebyetaagisa. Era bagenda kuteekateeka ekkaati ya Gantt n’ensimbi ezigenda okukozesebwa mu mulimu ogwo. Nga tutunuulidde okuyiga n’enkola ekolebwamu, buzibu ki obuleetebwawo mu kukola omulimu ogwo ogw’enteekateeka abayizi bwe bakoze?
Ebirowoozo ebikozesebwa mu pulojekiti tebikwatagana na buzibu oba bwetaago obwali bumaze okutegeerekeka abayizi.
Ebirowoozo ebikulu ebikozesebwa mu pulojekiti tebirimu nteekateeka ya mirimu eginaakolebwa abayizi mu buli mutendera gwa pulojekiti.
Ebirowoozo ebikulu ebikozesebwa mu pulojekiti tebiraga biragiro bya tekiniki abayizi bye balina okutunuulira nga bazimba ebiyungirizi by'amazzi g'enkuba.
Eteeka erikwata ku pulojekiti teritwala mu ngeri nti abayizi bageraageranya enteekateeka z'ebintu ebiteekebwamu amazzi g'enkuba ebiri ku katale nga tebannatondekawo zaabwe.
null
null
null
A
Technology
Student understanding
Secondary
2,020
null
826
Mu kibiina ky’omwaka ogusooka mu siniya, oluvannyuma lw’omulimu gw’okukola ebintu eby’omulembe okuggwa, omusomesa abasaba okwekenneenya obulungi bw’emirimu gyabwe, n’egya bannaabwe, nga bakozesa emitindo gy’obukugu n’engeri gye gikola, okusobola okumanya oba waliwo ekyetaaga okutereeza. Okukola kino, bagenda kuweebwa akakwate k’okwekenneenya ke bagenda okukozesa mu kiseera ng’emirimu gyabwe gireetebwa. Nga tutunuulidde emitindo egyogeddwa, ku bintu bino wammanga, biruwa ebiteekwa okuteekebwa mu kakwate k’okwekenneenya abayizi ke bagenda okukozesa?
Bateesa era ne balaga ebirowoozo okutereeza ebintu bya tekinologiya, kinnoomu era nga bakolagana.
Bakozesa obutebenkevu okukola obulungisa ku bintu byebeekoledde wamu n'ebyo ebikolebwa abalala okusinziira ku magezi agaba gaweereddwa okubongera obulungi.
Bakebera ebintu ebyekolebwako oba eby'abalala okumanya oba birina embeera z'obutebenkevu mu nkola yaabyo.
Bakebera ebintu bye beetondekedde, nga bakakasa obumalirivu bw'ebintu ebikozeseddwa n'enkola yabyo, era nga bikola nga bwe kyali kisuubirwa.
null
null
null
D
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
827
Mu kitundu Ekikwata ku Nkola Ennungi ey'Ebyobugagga, okuva mu mwaka ogw'okubiri ogw'essomero lya siniya, akabinja k'abayizi kateesa okukola akatabo akalimu engeri ez'enjawulo ez'okuyamba amaka agaalondeddwa okuva mu kitundu ky'essomero okukendeeza ku bbeeyi n'omuwendo gw'ebintu nga amazzi, ggaasi, n'amasannyalaze bye bakozesa, oluvannyuma balabe oba engeri ze bateese zikoze. Kiki ku bikolwa bino wammanga akabinja k'abayizi ke kakola ekiraga nti basobola okukenneenya omugaso gw'ebyenfuna ogw'engeri ze bateese?
Abayizi baweereza ebibuuzo ku mikutu gy’ent internet eri buli famire nga wayise omwezi gumu bukya bawaayo akatabo akalimu engeri z’okukola ebintu, nga babuuza ku biteeso byebatadde mu nkola mu maka gaabwe, buzibu ki bwebasisinkanye, n’ebipi ebisobola okufuuka omuze.
Abayizi basaba amaka ebiwandiiko by’ebintu bye bakozesezza, oluvannyuma babawa akatabo akalung’amya. Nga wayise omwezi, basaba ebiwandiiko ebirala okugeraageranya ebyavaamu. Nga bakozesa data eno, bakebera obukulu bw’ebyo bye bakozesezza.
Nga wayise omwezi gumu bukya bagabira abayizi akatabo akalungamya, bakolera amaka ebibuuzo, nga babuuza ku buli muntu mu maka ku bumanyirivu bwe ku ngeri gye bakozesezzaamu ebyo bye bateesezza okuba eby'okukola. Okuva awo, bafunira ddala eby'okuddamu ku ngeri ebyo bye bateesezza gye bikosa ebyenfuna.
Abayizi nga tebannawaayo katabo, basooka babuuza ab’omu maka: Mize ki egiyinza okuba nga gyeyongera okukozesa ebintu by’obugagga mu maka gammwe? Nga wayise omwezi gumu bukya bawaayo akatabo, baddamu okubuuza: Ngeri ki ze mwateekateeka ezaabayambye okukendeeza ku bintu bye mukozesa?
null
null
null
B
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
828
Omusomesa w’ekibiina ekisooka mu siniya y’akola ku mutwe gw’ekigambo “Enkyukakyuka n’omugaso gw’ekintu ekyazimbwa”. Ku nkomerero y’omutwe gw’ekigambo, omusomesa agenda kukebera ekigendererwa kino: “Okwekenneenya engeri ebintu ebyazimbwa mu tekinologiya n’embeera z’abantu gye bikyuka ng’alaga ebintu eby’enjawulo ebireetawo enkyukakyuka eno.” Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisobozesa omusomesa okukebera obutuukirivu bw’ekigendererwa ekyogeddwa?
Buuza abayizi okunnyonnyola engeri enkulaakulana y’ebyekikugu bwe yakosaamu abantu n’obutonde bw’ensi mu kiseera n’ekifo eky’enjawulo.
Buuza abayizi okwogera ku mbeera z'abantu mu myaka 50 egiyise era balage enkyukakyuka ezeetaagisa eby'obuyiiya bya tekinologiya.
Buuza abayizi okulonda n’okunnyonnyola ekyokulabirako ekikwatako ddala engeri omutindo gw’ebyuma n’ebyentekateeka gye gikyuka okutambulira awamu n’enkyukakyuka ezibaawo mu bantu.
Basabye abayizi, nga basinziira ku bubuuza bwe bakoze n'abantu abakulu abeenyigira mu bitundu bye baanoonyerezaako, okulaga ebintu, engeri z'okukolamu ebintu, oba obukodyo obukulaakulanye, era balage ebintu ebiviiriddeko enkulaakulana eyo.
null
null
null
C
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
829
Mu kibiina kya S.4, omusomesa akolera wamu n'abayizi ku kiruubirirwa kino: “Okutegeera obutandikwa n'amaanyi g'ebintu ebireeta obucaafu mu nampewo.” Ng'omukolo, omusomesa asaba abayizi okukolera mu bibinja okunoonyereza ku bintu ebyo n'amaanyi gaabyo, n'okuteekateeka olutindo lw'obubaka (PowerPoint presentation) nga mulimu amawulire ge bazuula. Ng'ebibinja biyanjula emirimu gyabyo, omusomesa akiraba nti abayizi abasinga bamaliriza nga bagamba nti ebintu ebireeta obucaafu mu nampewo biva ku bantu bokka. Kati mu bigambo bino omusomesa by'ayogera, ebiruwa ebiyinza okuba eby'omugaso okuyamba abayizi okutereeza emirimu gyabwe n'okutuukiriza ekiruubirirwa?
Kituufu, olaze nti ebikolwa by’abantu birina omukosa omubi nnyo ku bwengula. Wabula, mikutu ki emirala egivaamu obucaafu bw’empewo egitaliimu bikolwa bya bantu? Mikosa ki egiva mu mikutu gy’obucaafu gino?
Obulungi obw'enjawulo, mu kwolesa kwo wasinziddeko nti ffenna tukosebwa obucaafu bw'empewo. Eky'okukola ekisigadde kwe kwongera ku kunoonyereza kuno nga tuddamu ebibuuzo ku tekinologiya ki azza obucaafu mu bbanga? Kiki ky'osobola okuteesa okukendeeza ku bukosefu bw'ebintu ebyo ebivaamu obucaafu?
Omulimu mulungi nnyo, okirizza nti amafuta agasimbibwa mu ttaka ge nsonga enkulu evaaako obucaafu bw’empewo olw’okukozesebwa kwayo ennyo mu bikolwa by’abantu eby’enjawulo. Wabula, olowooza nti ngeri ki amafuta gano agasimbibwa mu ttaka gy’agalina ku mbeera y’obutonde n’obulamu bw’abantu? Ngeri ki ezo ngeri ezo ze tuyinza okukozesa okukendeeza ku buzibu obwo?
Kulungi, olaze bulungi obubi bwa kaboni monoksaidi ng’ekintu ekizza omukka. Naye olina okubuuza nti omuwendo gwa kaboni monoksaidi oguva mu mmotoka z’abantu gwenkana ki ku mwonoonefu gw’omukka? Tuyinza kukendeeza tutya obungi bw’ekifulumizibwa nga tukozesa entambula y’olukale?
null
null
null
A
Technology
Assessment
Secondary
2,020
null
830
Omusomesa w’abaana abato agenda kukebera akabonero kano okuva mu kumanya okw’omunda okw’obutonde bw’abantu n’ennono: Akozesa ebikozesebwa mu nnyumba n’ebyuma bya tekinologiya mu mbeera eza bulijjo n’emizaano. Mu ngeri zino ez’okukebera wammanga, ngeri ki esobozesa okukungaanya obujulizi bw’akabonero kano?
Mu kifo eky’emmere entonotono, teeka ebikozesebwa nga amakapu n’ebipande mu bintu ebyawukana; era mu biseera by’emmere, wandiika abaana bwe basabwa okugaba ebintu bino.
Mu kifo we bazimbira, teekawo eb boxes n’ebintu ebikadde eby’enjawulo eby’ebika n’obunene obw’enjawulo; ate mu biseera by’okuzannya, wandiika ebika by’ebizimbe abaana bye bazimba nga bakozesa ebintu ebyo.
Mu kifo awabeera omwana, yingiza ebintu ebipya gamba ng’ensawo z’omukono, eza briefcase, n’ebikozesebwa mu ofiisi; ate mu biseera by’okuzannya, wandiika ebintu abaana bye bakola nga bakozesa ebintu ebyo.
Mu kifo ekizannyirwamu, teekateeka ebintu eby'enjawulo mu ssanduuko y'omusenyu nga bbaketi, amasuulu, n'ebikoomi; ate mu biseera by'okuzannya, wandiika engeri abaana gye bakolamu nga bwe batuumiddwa erinnya ly'ekintu era ne basabwa okukitereka mu kintu ekigereke.
null
null
null
C
Technology
Assessment
Pre-primary
2,023
null
831
Omusomesa wa siniya ey’okubiri ateesa eri abayizi be okukola omulimu ogw’okukyusa enkozesa y’amasannyalaze mu ssomero okuba ey’omulembe. Mu kiseera ky’okukola omulimu guno, awulira ekibinja ky’abayizi nga bakubaganya ebirowoozo ku ki kye bagenda okussaako essira: abamu basalawo okuddamu okukozesa empapula, abalala basinga kwagala okukendeeza ku kukozesa amasannyalaze, naddala mu bibiina. Omusomesa akiraba nti ebyo bye bateesezza tebikwatagana n’ebyo ebyetaagisa mu mulimu ogwo. Mu ngeri zino wammanga, kiki omusomesa ky’ayinza okukola okuyamba abayizi okutegeera ekigendererwa ky’omulimu ogwo?
Laga abayizi ebyokulabirako by’okukozesa ebikozesebwa eby’enjawulo ebikozesa amaanyi ag’amasannyalaze mu ngeri ennungamu, gamba ng’ettaala za LED.
Nnyonnyola abayizi ebikulu eby'omugaso n'ebibi ebiri mu kukozesa obuyambi bw'amaanyi obwa bulijjo n'obutali bwa bulijjo okukola amasannyalaze.
Muzimbe wamu n'abayizi akatonnya akalaga enjawulo n'ebyokulabirako by'obugagga obw'ebintu n'obw'amaanyi, nga munnyonnyola bulungi nti okukozesa amaanyi mu ngeri entuufu kukwata ku kigambo eky'oluvannyuma kyokka.
Ng’oli wamu n’abayizi,gambawaza amakulu g’omugaso gw’amaanyi era n’oluvannyuma okukozesa amakulu ago mu mbeera eziriwo ddala, omwawule gw’okukendeeza n’okukozesa amaanyi mu ngeri ennungi gye gulagibwa.
null
null
null
D
Technology
Student understanding
Secondary
2,023
null
832
Omusomesa mu mwaka ogw’olubereberye ogw’amasomero agawaggulu asaba abayizi be okuteekateeka ekyaati ya Gantt okukola enteekateeka y’obuweereza bwe bategeka okukola mu ssomero. Mu kuteekateeka kwayo, omusomesa akiraba nti abayizi tebabala bulungi budde obunaabatwalira okukola buli ku mirimu era, n’olwekyo, tebagenda kusobola okumaliriza okuteekateeka okukola obuweereza ku budde. Mu ngeri ki omusomesa gy’ayinza okuyambamu abayizi okuddamu okuteekateeka emirimu gyabwe okusobola okutuukiriza omulimu ogwabaweereddwa?
Laga abayizi eky'okulabirako ky'omulimu ogwa bulijjo ogwetaagisa okulowooza ku budde obwetaagisa okukola oguddako.
Saba abayizi okulowooza ku kigendererwa ky'omulimu gwabwe era okuva ku kyo bakole entereeza y'ebintu byonna ebyetaagisa okukola omulimu oguteereddwamu.
Waayo abayizi embeera ey’okufaananira ddala ng’abalina obuzibu okukola ekintu olw’okuba tebasoose kukola kirala ekyetaagisa okukikola.
Ng’oli wamu n’abayizi, kola okunoonyereza ku ngeri y’emirimu egiteereddwawo, gikwataganye n’ebiseera ebyassiddwaawo, era weerabire oba ebyo ebyassiddwaawo bituufu.
null
null
null
D
Technology
Student understanding
Secondary
2,023
null
833
Mu kibiina ky’omwaka ogusooka mu siniya, okutuukiriza ekigendererwa kino: "Okutegeera ebyetaagisa oba emikisa egiriwo mu kitongole, nga mulimu okutondawo obuweereza nga tuyita mu kukungaanya, okutegeka, n’okunnyonnyola amawulire agasaanye okusalawo ebyokukola ebituufu," omusomesa ateekateeka okukozesa ebikozesebwa eby’enjawulo n’abayizi be gamba ng’ebibuuzo, emmeeza z’ebiwandiiko, n’ebifaananyi, n’ebirala, okukungaanya n’okutegeka amawulire. Ku somo erisooka, omusomesa alina ekigendererwa eky’okukubiriza n’okuwamba omwoyo gw’abayizi ng’alaga omulingo omulambirivu ogw’okukungaanya amawulire abayizi be gwe balina okukola. Mu by’okuyigiriza ebiddwamu wammanga, kiki ekisaana omusomesa okukozesa mu somo lino erisooka, nga tutunuulidde ekigendererwa ekigguddwawo n’obuzibu bw’omulingo gw’agenda okulaga?
Ekisenge ekya dijito, ekiraga engeri enkola y’okuzimba ebikozesebwa mu ngeri ey’omukago n’eyobumu, n’okunnyonnyola ebivaamu okusinziira ku mmeeza n’obubaala.
Akabalaza k'ensengeka, akalaga ebiseera eby'enjawulo n'enkolagana wakati w'engeri ezikozesebwa okuzimba n'okukozesa ebikozesebwa, n'okwekenneenya ebyavaamu nga tusinziira ku mmeeza n'ebifaananyi.
Olutindo lwa PowerPoint, olulaga ebika by'ebikozesebwa eby'enjawulo eby'okukunganyizaamu data, empisa zaabyo, emisingi egikulu egy'okubizimba, n'ebyokulabirako by'okutegeka data mu mmeeza ne mu giraafu
Vidiyo y’okuyigiriza, ng’ennyonnyola engeri y’okukolamu n’okukozesa ebikozesebwa okukung’aanya amawulire mu mbeera ey’obuwuufu, ate era n’engeri gye kisoboka okutaputa amawulire gano nga kisinziira ku mmeeza n’ebifalanga.
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
834
Mu kitundu ekiyigiriza ku Nkulaakulana n'Okuteekerateekera Omuwendo mu kibiina ky'omwaka ogusooka mu Siniya, omusomesa agenda okutandika okukolera awamu n'abayizi be ku nteekateeka y'emirimu gy'ekibinja omwaka gwonna. Okusobola okutuuka ku kino, ekigendererwa ekisooka kye bagenda okukoleraako kwe: "Okutegeera obwetaavu n'emikisa egikwaatagana n'okutondekawo omuwendo". Misinde ki gy'emirimu omusomesa gy'alina okukolera awamu n'abayizi be okusobola okutuuka ku kigendererwa kino?
Omusomesa annyonnyola omulamwa gw'obwetaavu n'obuweereza era n'awa ebyokulabirako ebitangaala ku miramwa gyombi. Oluvannyuma, asaba abayizi okunnyonnyola n'okulambulula ebika by'obuweereza eby'enjawulo mu bibinja okusinziira ku bwetaavu bwe bukola.
Omusomesa aleeta embeera z’obwetaavu ezibaddewo mu mbeera ez’enjawulo ezedda era nga zaagonjoolwa okuyita mu buweereza obw’enjawulo. Oluvannyuma, abasaba okunoonyereza mbeera ki ezireeteddeewo obuweereza obupya bubiri obw’omulembe guno ogwa 21.
Omusomesa abuuzizza abayizi kye bategeera mu ky'etaago. Bawandiika amakulu ge bakkaanyizzaako. Oluvannyuma, bawa ebyokulabirako ne basaba abayizi okukubaganya ebirowoozo mu bibinja ku biruwa ku bino ebiyinza okugonjoolwa ekikolebwa eky'omulembe. Bwe bamala okutuula mu lukiiko olukulu, babawa obukodyo obumu obw'okutegeera etaago.
Omusomesa annyonnyola amakulu g'omulamwa gw'obwetaavu era n'awa abayizi eby'okulabirako. Oluvannyuma, abasaba okukola okunoonyereza ku mirimu egiriwo mu bitundu byabwe. Abasaba okuteekateeka omulimu mu lulimi oluddako mwe banaayogererako ku mirimu egyo n'okunnyonnyola engeri gye giwaamu eby'okuddamu eri obwetaavu.
null
null
null
C
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
835
Omusomesa w’ekibiina ekisooka mu siniya y’akola ku mutwe gw’ekyokulakulanya “Emirimu gy’okuyamba abalala mu ssomero lyaffe eppya”. Mu masomo agasooka, abayizi baakola ne bakozesa ebibuuzo okufuna amawulire agakwata ku byetaago by’abantu mu kitundu era ne balonda ebyetaago bisatu: 1) tewali we basobola kufunira mmere ennungi mu ssomero; 2) tewali kifo we bafunira obuyambi ku bikwata ku nnono ez’enjawulo; era 3) ebisaawe by’essomero tebirina bbanga limala kumazannyalira ag’enjawulo. Bwe bamala okulonda ekyetaago, omusomesa agenda kukozesa omulimu abayizi be we banaaweerera amagezi ku ngeri y’okukigonjoolaamu, era ne bawa obujulizi obulaga obukulu bw’amagezi ago. Ku mirimu egiddwa wano wansi, mulimu ki omusomesa gw’asaanidde okuwa abayizi be basobole okukulaakulanya enkola y’okulonda n’okuwa obujulizi ku ngeri y’okukigonjoolamu?
Okubategeeza abayizi eky’okukola okugonjoola ekizibu ekyali kitegeerekese nga kisinziira ku kimu ku byetaago ebyazuuliddwa, okubalung’amya mu nkola y’okuteekateeka n’okukola eky’okukola okugonjoola ekizibu.
Okukola okunoonyereza awamu n'abayizi ku bwetaavu obw'enjawulo n'okubaga ekyaati eky'okugeraageranya ku bwetaavu obwo okusinziira ku buweereza n'eby'okuddamu ebyekuusiza ku bwo, mu mbeera z'ebyenfuna n'ennono ezifaanagana
Okukola omubiri, awamu n'abayizi, okumanya engeri y'okunnyonnyola n'okulambulula ekizibu okusinziira ku kimu ku byetaago ebyazuuliddwa mu ssomero n'okubasaba okuwa amagezi ku ngeri y'okukigonjoola, nga bawa ensonga ezibaviiriddeko okusalawo bwe batyo.
Okukubaganya ebirowoozo n’abayizi ku bukulu bw’okukendeeza ku buzibu obutongole nga tusinziira ku mawulire agakung’aanyiziddwa, nga tukkaatiriza obukulu bwabyo eri okuteekateeka eby’okuddamu ebitegeerekeka.
null
null
null
C
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
836
Omusomesa mu S.1, mu somo "Okukulaakulanya n'Okuteekateeka Enkola ey'Obuwereza bw'Ebyuma", asabye abayizi okukola pulojekiti ezikwatagana n'obwetaavu obulabika mu ssomero. Okutandika pulojekiti, abayizi baasoose okunnyonnyola obwetaavu bw'okumanya ebintu ebiterekeddwa mu Wolokopu y'eby'emikono, okusobola okusuula ebyo ebitakyakozesebwa olw'okuba byakeerekereza ne byaggwaamu amaanyi. Oluvannyuma, nga bakulemberwa omusomesa, baayogedde ku ngeri ez'enjawulo ez'okukendeeza ku kufiirwa ebintu, ne basalawo okukola omuwandiiko gw'ebintu ogw'ekikugu. Oluvannyuma lw'ekyo, okuteekateeka engeri yaabwe ey'okukola, baakebereza applikeesheni ez'enjawulo ezisobola okukola omuwandiiko gw'ebintu. Okusobola okwanjula enteekateeka y'enkola nga bakozesa ebikozesebwa bya ICT, kumanya ki abayizi kwe balina okuba nga baakafuna?
Okumanya engeri y’okukwataganya eky’obuyonjo eky’omulembe n’ekizibu ekyazuuliddwa
Okukozesa obubaka obw'ekikugu eby'omulembe mu kulongoosa ebifaananyi n'ebiwandiiko
Okumanya olulimi olwa pulogulaamu olusookerwako okukola apulikeesoni
Okumanya engeri y’okukozesaamu pulogulaamu za kompyuta okubala ebifaananyi eby’obukugu mu 2D ne 3D
null
null
null
B
Technology
Student understanding
Secondary
2,023
null
837
Omusomesa mu mwaka ogw'okubiri ogw'essomero erisookerwako akolera wamu n'abayizi be ku ndowooza z'okutondekawo ebipya okutonotono n'okutondekawo ebipya okw'amaanyi oba okwonoona. Ng'enkola esooka, omusomesa awa ebyokulabirako by'engeri zombi ez'okutondekawo ebipya era n'asaba abayizi okubyekenneenya n'okubigabanya mu bibinja, nga bawa ensonga lwaki basazeewo bwe batyo. Bw'amala okwekenneenya emirimu gy'abayizi, akiraba nti ekibinja kimu kigabanyizza essimu erina ekikirizo ekisobola okukunkumuka (nga kikunkumuka) ng'okutondekawo ekipya okwonoona, nga bagamba nti obulungi buno mu ssimu bwe bumu ku bupya ddala. Kwetabula ki mu ndowooza kwe kuyinza okuggibwa mu kuddamu kw'ekibinja kino eky'abayizi?
Okuteebereza obupya obuleetawo enkyukakyuka ng’okukola obulungi ku kintu ekimu obutereevu
Okukwataganya obupya obw’amaanyi n’ebyokulabirako by’ebintu ebiriwo mu kiseera kino oba ebyo ebigeezesebwa.
Okukakasa nti okutondekawo ebipya okwonoona ebintu kulina akakwate ku nkyukakyuka mu ndabika y’ekintu kyokka.
Okutegeera obupya obw’amaanyi ng’okuleetawo obulungiyizo mu ndagaano y’omugaso eyo ekintu kirina.
null
null
null
A
Technology
Student understanding
Secondary
2,023
null
838
Kiri ku biraga wammanga kye kiyinza okulaga obanga abayizi baakulaakulanya pulojekiti yaabwe mu ngeri entuufu nga basinziira ku mitindo gy’empisa?
Balowooza ku bukulu bw'okussaamu ekitiibwa mu kyama n'obutebenkevu bw'abantu mu nkulaakulana y'ebigendererwa.
Bakebera eky’okuddamu kyabwe okulaba oba kituukana n’ebyo abakozesa bye beetaaga n’obukuumi bwabyo.
Banannyonnyola engeri ez’obukulembeze okukakasa nti obuweereza butuukirizibwa nga buwa ekitiibwa obujjanjabi n’obukugu bw’abantu kinnoomu
Bakola omulimu ogwo nga basinziira ku nteekateeka entongole, nga bakakasa obukuumi n’obutebenkevu bw’abo abagukozesa.
null
null
null
D
Technology
Assessment
Secondary
2,023
null
839
Omusomesa mu S.2, mu somo ly'okukosa kw'abantu ku butonde bwensi, abuuzizza abayizi be okunoonyereza ku bintu ebireeta obucaafu bw'empewo obuva mu makolero n'omulingato ogw'ebyetaago by'abantu, n'ebivaamu mu bbanga ettono n'ebbanga eddene. Ku nkomerero y'omulimu, omusomesa asaba abayizi okugattika ebyava mu kunoonyereza kwabwe nga bateekawo ebireeta obucaafu n'ebivaamu, n'okuwa amagezi ku ngeri y'okukendeeza ku byo mu bbanga ettono n'edene. Nkola ki ey'okukebera esobozesa omusomesa okukebera omulimu ogwakoleddwa ekibinja ky'abayizi?
Omutemwa gw'ebikole by'omuyizi
Olukalala lw'eby'okukakasa
Omutindo gw'okukebereza
Ejjuliro ly'omuyizi
null
null
null
A
Technology
Assessment
Secondary
2,023
null
840
Abayizi abali mu mwaka ogw’olubereberye mu siniya baakoze enyingo z’ebiwandiiko byabwe eby’emikutu gy’amasannyalaze nga bakozesa ebifananyi bye bakubise ku mpapula, gamba nga obubaanja. Bagenda kussa ebifananyi bino mu nkola ey’ekikugu ebasobozesa okukola n’ennukuta, ebiwandiiko ebiramba, okukyusa obunene n’ebifo by’ebifananyi, langi mu nnukuta, emabega n’enkula, okussaamu ebifananyi ebyaggyiddwa ku mutimbagano n’obukodyo obulabika obw’okutemaatema. Kikozesabwa ki ekya ICT ekisobozesa abayizi okukola omulimu guno?
Pulogulaamu ekukusa okwolesa ebiwandiiko n'ebifaananyi ku ssalaidi ez'enjawulo
Pulogulaamu ya kompyuta ekola ku biwandiiko omutera biwandiiko n'ebifaananyi bisobola okutegekebwa ku mpapula ez'enjawulo
Pulatifoomu y'okukyusa ebifaananyi ku intaneeti ekkiriza okuteekamu ebifaananyi n'ebigambo era nga yeesigika.
Omukutu ogw’ekikugu ogukozesebwa ku intaneeti ogusobozesa okukola n’okukyusa ebifaananyi n’ebiwandiiko nga kisinziira ku ndabirwamu ez’enjawulo
null
null
null
D
Technology
Teaching strategies
Secondary
2,023
null
841
Ku mirimu gy'eby'obuwangwa egiddirira, kkirina ewa omwana omukisa omungi okukulaakulanya ekitone kye eky'obuyiiya?
Okukuba langi y'amazzi ku ndabirwamu ya mandala
Okukozesa empapula ez’enjawulo okukola ebifaananyi nga ozizinga.
Okukola omuti ogulabika okuva mu ssaluuni ng’okozesa ebbumba.
Okukuba empapula ez'ebala mu ndabirwamu ez'enjawulo
null
null
null
C
General
Other
Pre-primary
2,017
null
842
Soma embeera y’omu ক্লাসরুম muno: Ku ntandikwa y’omwaka, abayizi mu ssomero basabwa okuwa emboozi ya ddakiika 2 ku luwummula lwabwe olw’ekyeya. Paula, omuwala omuswavu era omutonotono, alindirira omukisa gwe okwogera. Bw’akola bw’atyo, omutima gwe gutandika okukuba nnyo, ebiganja bye bitandika okutuuyuka n’olubuto lwe lumuluma. Omusomesa we bw’amuyita mu maaso era Paula n’atandika okwogera, afuna obuzibu okujjukira ky’ayagala okwogera n’emikono gye gitandika okukankana. Mu mbeera eweereddwa, kiki ekisinga okutegeerekeka okuva mu birowoozo bya Paula n’enneeyisa ye?
Ekikulukuto kye eky’enneewulira kyakugiddwa.
Akaziba ke akamuziyiza okuyiga kakkakkiddwa.
Munyavu okwogera ku luwummula lwe.
Oboolyawo ayinza okuba ng’ayolekagana n’ekizibu ekimu.
null
null
null
A
General
Student understanding
Primary, Secondary
2,017
null
843
Okusinziira ku Bowlby's theory, ki ku bino wammanga ekikwatagana n'empisa y'omukwano (attachment)?
Nkola emala ebbanga okutuusa emyaka egy’obuto.
Ggwe busibiro obuteekwa okuba obunywevu era obw’omugattako okusobola okukakasa enkulaakulana ennungi
Gwe muguwa ogusalawo enkolagana yonna ey’omutima mu bulamu n’enkulaakulana.
Gwe mukwano omubereberye omwana omuto gw’alina ne nnyina era teguyinza kuddibwamu muntu mulala.
null
null
null
B
General
Education theories
All
2,019
null
844
Soma embeera eno: Omusomesa atandika okukola ku kumanyisa namba okukulaakulanya obukugu mu kubala mu baana abato ab’emyaka egy’oku pulayimale. Ng’omulimu ogusooka, ayagala abalenzi n’abawala okusobola okumanya namba 1. Okusinziira ku kumanya kwe ku mutendera, akimanyi nti Vicente mwana munyamivu, ayiga bulungi nnyo ng’akozesa omubiri gwe, n’olwekyo ajja kumusaba okukoppa namba 1. Ku luuyi olulala, era akimanyi nti Martina ne Clemente balina obukugu bungi mu by’ennyimba era bayiga mangu okuyita mu nnyimba, n’olwekyo ajja kuteekamu ezimu mu bumanyirivu. Musingi ki ogw’enjigiriza ogw’abaana abato ogusinga okuggumizibwa mu nteekateeka y’omusomesa ono?
Amaanyi ag'okukola
Obutakyenkana
Omukwano
Zannya
null
null
null
B
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,017
null
845
Ku ndagaano zino wammanga, eruwa eraga engeri entondeka y’obwongo gy’esuubirwa okweyoleka mu bawala n’abalenzi abatanula ekiseera eky’okulongoosebwa kw’obwongo nga tebannatandika kukozesa magezi ga nkalakalira?
Okukozesa ebirowoozo eby'akabonero
Okumaliriza ebintu ebitali byangu kulaba
Okukozesa okuteebereza okukendeeza
Okukolagana n'obutonde bw'ensi nga tuyita mu mizannyo egy'okugezesa.
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
846
Lowooza ku mbeera eno: Omusomesa ow’abaana abato alina ennyiriri bbiri ez’ebizimbiso nga zirimu omuwendo gwe gumu, naye ng’ennnyiriri emu efaanana ng’eri mpanvu okusinga endala olw’okuba ebizimbiso byawukanye. Omu ku baana ajja eri omusomesa n’agamba nti, ‘Musawo, olunyiriri luno lulina ebizimbiso bingi okusinga olulala.’ Okusinziira ku tteeka lya J. Piaget, ndowooza ki eyoleka endowooza y’omwana eno?
Okukozesa ebirowoozo ku kintu kimu.
Okutabika kw'enzikiriza oba obuwangwa
Okukyusa ekintu
obutakyuka
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
847
Omwana, ng’atambula ne kitaawe mu nkuba, atunula waggulu mu ggulu n’alaga ebire ng’agamba: ‘Ebire byeraliikirivu, y’ensonga lwaki bikaaba.’ Okusinziira ku Jean Piaget mu nkola ye ey’obwongo, kiki ekiraga endowooza y’omwana eno?
Obusukkulumu bw'emyoyo
Okutabika kw'enzikiriza oba obuwangwa
Obukole bw'abantu
Obubumanyifu
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
848
Soma amakulu gano wammanga: Bwe buzannyi obusooka eri abantu. Buvumente bwa luzannya lumu omuli okukankana kw’ebinywa omuddigize. Amakulu ago waggulu gakwatagana na kika kya muzannyo ki?
Ekizimba
Akabonero
Nkola
Omukwanaganyo
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
849
Bikugu ki ebikulaakulanyizibwa mu baana okuyita mu mizannyo emirongooke obulungi?
Okubonero kw'embeera ez'obulamu obwa bulijjo
Okutegeera ebirowoozo by'abalala n'okumalawo obutakkaanya
Ebintu ebikozesebwa okumatiza abantu mu ndagaano n’enkyukakyuka
Okuyiga emicwe n'obuvunaanyizibwa ebitongolebwa mu mbeera z'obuntu.
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
850
Soma embeera eno: Patricia, omusomesa ow’abaana abato, ayita abaana bataano okuva mu kibiina kye buli wiiki okukulembera omulimu mu bubinja obutono. Agamba abaana nti omukulembeze agenda kuteesa omuzannyo gw’ekibinja era akubirize bannaabwe okugoberera amateeka g’omuzannyo ogwo oguteeseddwa. Okusinziira ku mitendera gya Erikson egy’enkulakulana y’embeera z’abantu n’enneewulira zaabwe, kiki ekiragibwa mu bumanyirivu bw’okuyiga obwo waggulu?
Obukulembeze obw'okukola ekintu ku bubwo vs. omusango
Okukkiririzaamu n'obutakkiririzaamu
Obukozi ennyo n'okulumizibwa omwoyo olw'obutaba na mugaso
Obwetongole obw’okukola ebintu ku bubwo ku lw’enkyakya n’okubuusabuusa
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
851
Mu kibiina ky’abaana abato, abalenzi n’abawala bali mu kusiiga ebifaananyi n’ekkalaka ku lusuku lw’essomero. Fabián agamba omusomesa nti tayagala kusiiga kubanga ekkalaka eya pinki y’esigaddewo ate nga pinki bbala lya bawala. Omusomesa amugamba nti langi za buli muntu, si za balenzi oba abawala bokka, era alina okugezaako okusiiga nayo nga abasiizi bwe bakola. Mu butonde bw’omuntu, ndaga ki okusomesa kuno kwe kuyambako okukulaakulanya?
Okusiima omuntu bwe yeejjisa.
Endowooza omuntu gy’alina ku bubwe
Obuntu bw'omuntu obukwata ku by'okukwatagana kw'abantu ng'abaami n'abakyala
Endagabuntu y'ekikula ky'omuntu
null
null
null
D
General
Student understanding
Pre-primary
2,017
null
852
Lowooza ku mbeera eno: Omukugu mu by’okusomesa abaana abato ategeka omukolo gw’okwogera n’abaana mu kiseera ky’akatuuti, ogutandika ng’ababuza: “Muwulira mutya leero?” Buli mwana addamu ate n’alonda ku kaadi omukugu z’ateeseteese edda, eziraga endowooza ez’enjawulo nga okwewuunya, omuze, okutya, obusungu, obunaku, n’essanyu. Kiki ekiyigirizibwa ku kukulaakulanya endowooza y’obuntu ekolebwa omukolo ogwo?
Laga enneewulira
Okutegeera enneewulira
Okumanyisa enneewulira.
Londa enneewulira
null
null
null
B
General
Student understanding
Pre-primary
2,017
null
853
Mu mbeera zino wammanga, eruwa eraga obusobozi bw’omwana omuto mu kibiina kya ‘kindergarten’ okufuga enneewulira ze?
Juan Pablo yali musanyufu nnyo okuzannya omuzimu mu muzannyo ogw'enkomerero y'omwaka, naye olw'okuba omwana omulala yali yamaze okukwata ekifo ekyo, akkiriza okuzannya emu ku nswala.
Cristián ayogera ku njawulo eziriwo wakati we ne banne mu kibiina ku bikwata ku mizannyo egy'enjawulo egizannyibwa ku ssomero.
Paloma yalina ebizibu bingi mu kutuukiriza omulimu era, mu lukiiko lw'ekibiina, annyonnyola era alaga engeri ze yakozesezza okubigonjoola.
Rafaela yeegatta ku banne mu kibiina abakung'aanya ebizannyi okubiwaayo mu kifo ky'abaana ekibeera kiwanvu.
null
null
null
A
General
Student understanding
Pre-primary
2,017
null
854
Okusinziira ku omulamwa gwa Kohlberg ogw’enkulakulana y’empisa, ku bino ebikulu wammanga, kiki ekikwatagana n’ekifaananyi ky’ekitundu ekisooka mu mpisa ezitali za bulijjo?
Ekintu ekituufu kwe kukwatirira etteeka mu ngeri eganyula omulala.
Obwenkanya kwe kuwulira etteeka nga tolowooza, n’okwewala ebibonerezo.
Obwenkanya kwe kutuukiriza obuvunaanyizibwa obwakkirizibwa edda mu maaso g'ekibiina.
Obwenkanya kwe kubeerawo ng’okukolera ku ebyo abantu abali okumpi naffe bye batusuubira.
null
null
null
B
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
855
Ennimi si ya buzaaliranwa, eyigirizibwa era esinziira ku nkolagana omuntu gy'akola n'abantu era, mu butongole, n'obuwangwa obumwetoolodde. N'olwekyo, obusika tebuba bwa mugaso. Ekula mu mitendera, okuva ku buzaaliranwa okutuuka ku myaka gy'essomero. Endowooza eno ku nkulaakulana y'ennimi etuukana na muwandiisi ki?
H. Maturana
D. Ausubel
L. Vygotsky
J. Piaget
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
856
Okusinziira ku J. Piaget, emu ku mpisa z’ebyogero by’abaana abato kwe kuba nti abaana bakozesa amakulu g’ebigambo mu ngeri egiyitiridde. Mu ngeri zino wammanga, ngeri ki eraga empisa eyo?
Omwana agamba “ato” ku motoka y’omuzannyo kitaawe gwe yamuwa. Bw’alagirwa emotoka endala, agamba “si ato”.
Omwana, bw'atunuulira ekifaananyi kye ne maama we, addamu okwogera naye nti: “wa mukwano, mulungi, wa kisa” ate oluvannyuma omwana ayongerako nti “wa kwagala”
Omwana agamba “taata”, ng’alaga ekifaananyi ky’omusajja alina enviiri enjeru mu magazini.
Omwana ayogera “papa” buli lw’aweebwa eccupa ye.
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,017
null
857
Mu kibiina ky'omupiira gw'omukono, abayizi babiri bawakana nnyo omupiira; omu asindika munne okusobola okukuuma omupiira, ate munne amuddamu ng'amuvuma. Omusomesa ayita abayizi bombi okwogera ekyabaddewo, era oluvannyuma lw'okuwuliriza, n'akozesa etteeka eriteereddwawo: okulabula kw'akamwa eri bombi. Ngeri ki omusomesa gye yakozesezza okugonjoola obutakkaanya?
Okutabaganya
Okukkaanya
Okusalawo kw'omulamuzi
Okukkiriziganya okw'obuwereeza
null
null
null
C
General
Classroom management
Primary, Secondary
2,017
null
858
Soma embeera eno: Abaana babiri bazannya era bombi boogera mu kiseera kye kimu, nga boogera ebirowoozo byabwe, newankubadde nga tebayanukulanako. Okusinziira ku J. Piaget, kitendera ki ekikula ky’obwongo ekyolesebwa olulimi olwoleseddwa mu mbeera eyo waggulu?
Obuteebereza kukola
Okumanya ng'okuyita mu kwekenneenya n'okukozesa ebitundu by'omubiri
Okukola ebintu mu ngeri entuufu
Ebikolwa ebitangaala
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary, Primary
2,017
null
859
Omusomesa ayagala okuwa abayizi abatanayitamu bulungi omulimu gw’okubongera amaanyi, ng’agugabira ebitundu 50 ku buli 100 mu kibiina abafunye obubonero obuli wansi mu kigezo. Ku data eno wammanga, eruwa esobola okukozesebwa okulonda abayizi abo?
Omutindo ogusinga okubaawo
awalaala
Omuwendo ogw'omu makkati
Omugatte gw'emirundi
null
null
null
C
General
Other
All
2,017
null
860
Soma embeera eno wammanga: Omusomesa ategeka omukolo oguyitibwa 'omutongole ow'olwaleero', ogw'omwana, buli lunaku, okugabana n'abayizi banne byayagala, ebyo byasiraamu, n'eby'amasanyu bye yayagalira ddala okuyita mu bifaananyi, ebintu byajjukira, ebizannyisibwa, n'enjogera ezirimu obumanyirivu. Musingi ki ogw'obusomesa oguliwo mu mbeera eyo waggulu?
Amakulu
Omukwano
Obumu
Obulamu obulungi
null
null
null
C
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,018
null
861
Sinzira ku mbeera eno wammanga: Omusomesa azannya n'omwana mu kibinja kye ekiri mu kifo ky'ebyamazina nga bakozesa playdough. Akwata akatundu ka playdough nakagabanyamu mu bitundu bibiri ebyenkanankana. Oluvannyuma alaga omwana nagamba nti, "Obutundu bwa playdough bwenkana?" Omwana addamu nti, "Yee, bwenkana." Oluvannyuma, omusomesa agolola akatundu kamu nakabuuza nti, "Kati, katundu ki kalina playdough mungi?" Omwana nagamba nti, "Kano kalina mungi," ng'alaga ako omusomesa ke yagolodde. Kiki ku ngeri z'endowooza ez'obuto (preoperational thought) ekyolekeddwa mu mbeera eyo waggulu?
Okumaliriza
Okukyusa ekintu
Okukozesa ebirowoozo ku kintu kimu.
Obuntu obukolebwa abantu
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,018
null
862
Omulimi gw’ennimi era kiraga obusobozi bw’omuntu okukozesa ebifaananyi. Okusobola okukulaakulana, obukulu mu nkola z’ebirowoozo n’obwongo bwetaagisa. Omulamwa gw’okukulaakulana kw’olulimi ki ogukwatagana n’omutwe ogusooka?
Mbeera za bantu
Omuntu azaaliddwa ng’alina obumanyirivu oba okutegeera ebintu.
Okutegeera
Omutindo gw'empisa
null
null
null
C
General
Education theories
All
2,018
null
863
Soma embeera eno: Omukulu w’abaana abato ateesa omuzannyo ogw’okwesogga: “Okubula mu Kibira.” Gukwata ku baana ababula mu kibira omuli ensolo enkambwe, ebifo ebitannakeberwa, empuku ezirekeddwa, n’obubenje obungi. Nga tebannatandika muzannyo, balina okulonda omukulembeze okutaasa ekibinja. Omukulu w’abaana abato oluvannyuma ayita buli mwana okunnyonnyola lwaki alowooza nti y’omu atuufu okutaasa ekibinja, era abasaba okwogera ku maanyi gaabwe n’obukugu bwabwe olw’omulimu guno. Kintu ki kikwata ku nkulaakulana y’endambululo kye kiyambibwa mu baana okuyita mu mbeera eteereddwawo?
Okusaasira
Obukulembeze
Okusiima omuntu bw'ali
Okukolagana
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary
2,018
null
864
Omusomesa omukulu mu ssomero ly’abaana abato alabyeko nti Francisco, omu ku baana abali mu kibiina, mufubutufu era ayiira mu kiseera eky’omukolo ogwa bulijjo. Awoowa oba akaaba bw’atatuukiriza ky’abadde ateekateeka okukola era atwala ebintu by’abaana, ekiyinza okukuleetera okuyomba mu bo. Omusomesa bw’amubuuza ekimutuuseeko oba ky’awulira, Francisco anyoola amaaso, asiba emikono, era tayogera, nga agaana okwogera. Embeera eno ezzemu okubaawo okumala wiiki eziwerako bukya omwaka gw’essomero gutandika. Omusomesa asalawo okukolagana naye okunyweza obusobozi bwe okutegeera enneewulira ze. Ku bikolwa bino wammanga, kiki ekisinga okuba ekituufu okutandika omulimu guno?
Mubuulire Francisco buli lw’aba ng’alaga enneewulira embi asobole okugitereeza.
Muko Francisco, waliwo emboozi ezinyonyola obubi bw'enneeyisa ye ey'obukambwe?
Saba bayizi banno bamuwe Francisco amagezi ku ngeri gy’ayinza okufuga enneewulira ze.
Waano Francisco w'asobola okuteeka akabonero ku maaso agalinga enneewulira gy'alina.
null
null
null
D
General
Classroom management
Pre-primary
2,018
null
865
Soma embeera eno: Mu kiseera ky'okuwummula eri ekibinja ky'abaana abato ab'omu ssomero, José asembereza muyizi munne Rocío okuzannya, naye ye yeeyongera okuzannya yekka. Oluvannyuma lw'okuwummula, José, ng'anyiize, atwala omulimu gw'omuwala n'ebifolda, n'abisuula wansi, n'abirinnyirira. Rocío akaaba n'adduka eri omusomesa okumutegeeza ekyabaddewo. Omusomesa, okugonjoola obuzibu, asembereza José, n'amusaba atunuulire muyizi munne, era n'amubuuza bw'alowooza Rocío awulira atya era kiki ky'agenda okukola okutereeza embeera. Omulenzi asembereza Rocío, n'amugwa mu kifuba, era ne yeewaayo okukuŋŋaanya ebifolda n'okulongoosa omulimu. Nga tutunuulidde embeera eyo, lwaki enkola omusomesa gye yakozesezza eyinza okuyamba okukulaakulanya obukugu bw'okubeera awamu mu José?
Kubanga kiyigiriza omwana okufuga ebirowoozo bye.
Kubanga kikubiriza okukulaakulanya okusaasira abalala.
Kubanga kiyigiriza omwana okukwata amateeka g'empisa mu mutima gwe
Kubanga kiyamba omwana okuyiga okulaga okwagala n'okufaayo eri abalala
null
null
null
B
General
Classroom management
Pre-primary
2,018
null
866
Soma embeera eno wammanga: Mu kiseera ky'emikolo gy'okuzannya, abaana babiri bakaayana olw'omuzannyo gw'ekigambululo: Josefina asindika Marcos okumuggyako omuzannyo, ate Marcos amuddamu ng'amuteega. Omusomesa asembereza okubawa obuyambi, era bombi, nga bakaaba, bagezaako okunnyonnyola ekyabaddewo. Omusomesa abakubagiza ate oluvannyuma awuliriza buli omu ku lwabwe ekyabaddewo. Oluvannyuma lw'ekyo, abakung'aanya okukubaganya ebirowoozo ku kyabaddewo era abannyonnyola nti balina okwewuliriza nga bassaamu ekitiibwa era nga tebakozesa bukambwe okugonjoola enkaayana. Abasaba bombi okwogera ku ngeri gye bawuliramu olw'obukambwe obwava ku bannaabwe era ababuuza engeri gye balowooza nti basobola okugonjoolaamu obutakkaanya. Josefina alaga nti basaanidde okwetondera ate Marcos alaga nti basaanidde okugabana ebitundu by'omuzannyo era bagatte omugatte. Bombi bakkiriza ebyo bye balaze era ne beeyongera okuzannya. Nkola ki ey'okugonjoola obutakkaanya mu mirembe engeri omusomesa gy'akozesezzaamu mu mbeera ennyonnyoleddwa?
Okusalawo kw'omulamuzi
Okutabaganya
Okukwasisaawo
Okutabaganya
null
null
null
B
General
Classroom management
Pre-primary
2,018
null
867
Soma embeera eno wammanga: Omukugu mu by’okusomesa abaana abato akolera mu kifo omutendekerwa olulimi we gubeera ng’akozesa eki chart ekiddako, ky’ajjuzza n’abaana mu kibinja kye. Bukugu ki mu by’ennimi obukulaakulanyizibwa okuyita mu by’akozesebwa mu mulimu guno?
Okutegeera amakulu g'ebigambo
Okumanya engeri ebigambo gye bivuga
Okutegeera amakulu agali mu bigambo okusinziira ku mbeera we byogererwa.
Okutegeera engeri ebigambo gye bikolamu emiramu n'engeri gye bikoleramu sentensi
null
null
null
A
General
Other
Pre-primary
2,018
null
868
Mu ngeri ki ekkubo ly'okusiiga ebifaananyi erya "schematic stage" lye lirambululwa mu ngeri ennungi?
Mu bifaananyi mulimu endowooza entuukirivu ku nkula, enkolagana wakati w’ebintu n’ebiragala byabyo, era n’ebikolwa birimu.
Omuntu awoleka ng’akamira, ebintu ebimanyisa omuntu bitandika okweyoleka, era n’ebintu ebitali bimu biteekebwa wamu.
Waliwo ekifaananyi ekikulu ate ebanga lyonna ly’ebyetoolodde ekifaananyi kino, ebintu ebirala byeyungaanyunga okukyetooloola.
Ebikolwa bigendereke, mulimu okukiikirira, naye tewali kakwate kanene wakati w'ebintu n'ebiragala byabyo.
null
null
null
A
General
Education theories
Pre-primary, Primary
2,018
null
869
Soma embeera eno wammanga: Omusomesa alina ekigendererwa ekyongera okweyoleka kw'eby'obuyiiya ng'ayita mu kukulakulanya obukugu bw'abaana mu kinyenya mu kibinja kye eky'abaana abato. Ku mirimu egiddwa wammanga, mulimu ki ogusinga okuba omutuufu okutuukiriza ekigendererwa kye?
Okukuba ekifaananyi ng'otunuulira ebifo eby'enjawulo eby'obutonde
Okuyimba ennyimba ez'enjawulo nga tukuba ebivuga okukwata oluyimba.
Okuzina ng'ogoberera entindo y'omuziki ate era ng'otereeza emisinde gy'omubiri n'omukka gw'ossa.
Okukola akakonge nga weekozesa empapula ez’ebiragala eby’enjawulo, obukulu n’emikutu.
null
null
null
C
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,018
null
870
Omusomesa w’ekibiina eky’okuna ng’ali n’abayizi be ku ddembe ly’abaana abalaga embeera eno: “Anita yakubwa omutwe ennyo bwe yagwa okuva ku siriidi ng’azannya ne banne mu luggya lw’essomero. Oluvannyuma lw’akabenje, Anita yatwalibwa mangu omusomesa we mu ddwaaliro, gy’afunira obujjanjabi obwetaagisa.” Oluvannyuma, omusomesa asaba abayizi okutegeera eddembe Anita ly’akozesa mu mbeera eyo era oluvannyuma, okuleeta embeera endala omutwalirwa eddembe lye limu. Ku biraga ebiri wammanga, kiraga ki ekikulu okukebereza okuyiga kw’abayizi mu mulimu ogwo omusomesa gw’aleese?
Balaga eddembe enkulu ery'abaana.
Balaga eby'obuyinza bye bakozesa mu bulamu bwabwe obwa bulijjo nga bakozesa eby'okulabirako ebifaako.
Bakola endowooza ku bukulu bw’okukola dduyiro n’okukuuma eddembe lyabwe
Bategeera ebiseera ebyo eddembe ly'abaana we lityoboolerwa.
null
null
null
B
General
Assessment
Primary
2,019
null
871
Omusomesa ategeka omulimu omuli abalenzi n’abawala mu kibinja kye mwe banaakyalirwa ekibiina ekisooka okuva mu ssomero. Bwe banaatuuka, buli mwana owa pulayimale anaatuula ku lusegere lw’omwana ow’ekibiina ekisooka, era bakubirizibwa okumanyigana nga bayita mu kwogera. Oluvannyuma, bajja kukola omukono ogw’okusiiga awamu era bafulume mu luggya okugabana emizannyo. Mu nkomerero, bajja kwogera mu kibinja ekinene ku byo bye bayiseemu awamu. Mu nsonga z’obuyigiriza eziddirira, nsonga ki ey’obuyigiriza ekulizibwaamu nnyo mu bumanyirivu buno obw’okuyiga?
Obumu
Omukwano
Amakulu
Okuyitimusa
null
null
null
B
General
Teaching strategies
Pre-primary, Primary
2,019
null
872
Omusomesa, mu kiseera kyonna ng’ali mu nsisinkano y’ekibiina, ayita abalenzi n’abawala okujjukira ekintu kye baatuukirizza mu bbanga lino eddene. Okusobola okukola eky’okulabirako, abagamba nti agenda mu masomo ga yoga era nti n’amaanyi mangi yasobodde okukola ekifo ky’empologoma. Omuwala agamba nti yasobodde okubuuka n’ebigere byombi awamu, omulenzi alaga nti yasobodde okuziba eriiso limu. Mu mbeera ennyonnyoddwa, kintu ki ku nsonga z’obwetwaze ekolebwako?
Okusaasira omuntu ng'okitegeera era ng'owulira eky'omuluma.
Obwesige
Okwefuga
Obumu bw’okubeera mu kifo
null
null
null
B
General
Teaching strategies
Pre-primary, Primary
2,019
null
873
Andrea ne Jacinta bazannya mu kasenge k'okuzimba, nga bavuganya okuzimba omunaala omuwanvu ennyo nga bakozesa bbulooka. Andrea akiraba nti omunaala gwa mukwano gwe muwanvu okumusinga, n'olwekyo asuulawo bbulooka okugugwaanya, n'atuukiriza ekigendererwa kye. Oluvannyuma, Jacinta asunguwala n'asuulawo bbulooka ku mutwe gwe. Omusomesa, ng'akiraba obutakkaanya, yanguwa okutuuka okwogera nabo era asalawo okukozesa omutendera gw'obulamuzi mu by'enjigiriza. Nga twekenneereza embeera eyo waggulu n'omutendera ogwogeddwa, mutendera ki ogusooka omusomesa gw'asaanidde okukozesa?
Nnyonnyola enkaayana.
Wa wano wendiŋŋanire?
Leeza etteeka
Zzimba obutabalagana bwe bwali
null
null
null
D
General
Classroom management
Pre-primary, Primary
2,019
null
874
Okusinziira ku muzannyo ng’ekikolwa eky’omubiri ekitegekeddwa, myaka ki omuntu weetaaga okutuukiriza ekimu ku bintu ebikulu eby’omuzannyo, nga kino kiba kwenyigira ng’omuntu kinnoomu okusinga okukolera awamu?
myaka 6
Emyaka 8
Emyaka 10
Emyaka 12
null
null
null
A
General
Education theories
All
2,019
null
875
Mu bawandiisi abanoonyereza ku nkulaakulana y’ebinywa, ani ku bo ng’ayogera ku nkulaakulana y’omubiri mu bitundu bina okuva ku mubiri ogukolerawo ebintu okutuuka ku mubiri ogukiikirira okuva ku myaka 0 okutuuka ku 12?
Piaget
Le Boulch
Wallon
Gallahue
null
null
null
B
General
Education theories
All
2,019
null
876
Ku ndagaano ezi zino wammanga, eruwa ekwatagana n’ensonga enkulu mu nnono z’okuyiga eza Piaget ne Vygotsky?
Enkola entondeke y'endowooza z'abaana
Olulimi ng’ekintu ekikulu mu nkulaakulana y’obwongo.
Obukulu bw'ebikozesebwa eby'obuwangwa mu nkulaakulana
Okuteekawo embeera ennungi ng’ekyetaago ekikulu mu kuteekateeka emirimu gy’okuyiga
null
null
null
A
General
Education theories
All
2,019
null
877
Nga twekenneereza ku nkulaakulana y’obwongo, njawulo ki ezilabika wakati w’ebyo Piaget bye yateesa n’ebyo Vygotsky bye yateesa?
Ku Piaget, kisinziira ku mutendera omuntu mw'ali; ate ku Vygotsky, kisinziira ku kitundu eky'enkulakulana ekiri okumpi.
Okusinziira ku Piaget, kisinziira ku ngeri omuntu gy’akwatamu ebintu ebipya n’engeri gy’akyusaamu endowooza ze; ate ku Vygotsky, kisinziira ku ngeri omuntu gy’ayambibwamu okuyiga.
Okusinziira ku Piaget, kisinziira ku mitendera gy'ebikolwa omuntu by'asobola okukola; ate okusinziira ku Vygotsky, kisinziira ku kubaawo oba obutabaawo bw'omuyigiriza oba omukulembeze.
Ku Piaget, kisinziira ku ngeri ebiseera by’okukulaakulana ebitali bimu gye bisingulwa; ate ku Vygotsky, kisinziira ku buzibu omulimu bwe gulina okugonjoolwa.
null
null
null
A
General
Education theories
All
2,019
null
878
Mu butonde bw’endowooza ng’enkola z’okugonjoola ebizibu, ku bikolwa bino wammanga, kiki ekikwatagana n’okukozesa endowooza eyawukana?
Kebera engeri ez’enjawulo ez’okukolamu ebintu okusinziira ku kiruubirirwa.
Noonya engeri ez’enjawulo ez’okuddamu n’okukolamu ebintu.
Noonya eky'okuddamu ekikakafu mu kintu ekitamanyiddwa.
Kola omweso okukozesa enkola y'okugonjoola ebizibu mu bifo ebizibu.
null
null
null
B
General
Education theories
All
2,019
null
879
Mu nnyingo eziddiring'ana, ennyingo ki ey'obwongo esinga okukwatagana n'endowooza ya Gardner ey'amagezi amangi?
Obwongo bwe busobozi bw’okutondekawo ebintu eby’omugaso mu nnono emu oba okusingawo.
Obwongo buba buwandiisi bw’okulaga obusobozi obw’enjawulo okugonjoola ebizibu.
Obwongo bwe bungi bw’abantu kwe batambulizaamu n’okutegeera enneewulira zaabwe bo n’ez’abalala.
Obwongo bwe busobozi bw’okwekulembera okusobola okukulaakulanya pulojekiti z’omuntu ku lulwe mu mbeera z’obuntu ezizibu era ezisoomooza.
null
null
null
A
General
Education theories
All
2,019
null
880
Mu birowoozo bino ebikulu, kiki ekiraga omukwano ogw’amazima wakati w’enkulakulana y’omukwano n’emikwano gy’omu maaso; okusinziira ku Bowlby's theory?
Abantu abakulaakulanya enkolagana ey’okwegattako n’omulabirizi atali maama omuzaazi tebasinga kuteekawo nkolagana za bwesige.
Abantu abalabirirwa abalabirizi abakyusa obungi bw’obujjanjabi bwe bawa mu myaka egy’obuto balaga okukulaakulana okw’amaanyi mu bwetwaze bw’enneewulira.
Abantu ababa n’abantu be banyumattira nabo nga bakyali bato bayinza okutandikawo emikwano emirungi egibatereeza naye batera okukula nga tebeesiga bantu.
Abantu abataakulaakulanya mukwano mu myaka egyasooka mu bulamu balaga omutindo ogw’okunoonya obuyambi n’okubeera okumpi, wamu n’okwolesa enneewulira, ka zibeere nnungi oba mbi.
null
null
null
C
General
Education theories
All
2,019
null
881
Kiki ekisinga obukulu okukozesa okumanya obulamu bw’omutwe okusinziira ku ndowooza y’ebyembeera z’abantu n’entabaganya?
Obubonero bw'obulwadde bw'obwongo
Okutegeera obusobozi bw’omuntu bwe ku lulwe mu nsi.
Enneeyisa y’omuntu ng’ekyuka okusinzira ku mbeera.
embeera n’obwetoloole ebikola obulamu bw’omuntu.
null
null
null
D
General
Education theories
All
2,019
null
882
Soma embeera eno: Omulenzi ow’emyaka esatu akaaba ng’ennyina tazze kumutwala ku ssaawa eya bulijjo, newankubadde omusomesa amugambye nti yamukubidde essimu era agenda kujja mangu. Okusinziira ku nkola ya bulijjo n’obulamu obwa bulijjo bw’omwana, kino kiyinza kutwalibwa ng’empisa etali ya bulijjo okusinziira ku kyakulabirako ki?
Eky'okukebera
Omubalirizo gw'omubiri ogw'omunda
Eby'embeera z'abantu n'ennono zaabwe
Empirical-ekibalangulo
null
null
null
B
General
Education theories
Pre-primary
2,019
null
883
Okusinziira ku nkulaakulana y’empisa eya Kohlberg, kiki abantu abamaliriza enkulaakulana yaabwe ku mutendera ogw’oluvannyuma lw’omukolo kye basobola okukola?
Okumanya abalala n'okukwatirwa abalala ekisa.
Okutegeera n’okwenyigira mu bintu byonna eby’omugaso eri abantu bonna.
Okutegeera nti empisa zikyuka era n'olondawo zo.
Okutegeera nti waliwo emitindo egyassibwawo era n’okukulaakulanya okwagala okugigoberera
null
null
null
B
General
Education theories
All
2,019
null
884
Enkola eno yakozesebwa nnyo mu kusomesa abaana abato nga bayita mu kunoonyereza ku bintu eby’enjawulo ebyakolebwa abantu abakulu nga bakozesa ebintu eby’enjawulo gamba ng’ebyawandiikidwa, ebifaananyi, ne vidiyo. Abaana nabo beenyigira mu kunoonyereza kuno nga boogera ku byo baagala, enkaayana zaabwe, ebyabatuukako, n’embeera endala nnyingi eziyinza okuyambako okusalawo ku nsonga z’okusomesa era nga kiyamba okukulaakulanya engeri zaabwe. Nteekateeka y’ebisomesebwa ki eyogerwako mu mutundu ogwo waggulu?
Waldorf
Omutendera ogwa High Scope
Montessori
Reggio Emilia
null
null
null
D
General
Education theories
Pre-primary
2,020
null
885
Okusinziira ku Piaget, muganyulo ki ogw'omuzannyo ogw'akabonero mu nkulaakulana y'ebirowoozo by'omwana?
Kizingiramu, okuyita mu kikolwa, okukulaakulanya obusobozi okwetoloola obutonde, n'okunyweza obukugu bwabwe mu by'emotoka.
Kikwata ku, okuyita mu kutuuma ebintu waggulu ku birala, okukulaakulanya endowooza z’obubangirivu, ekireetawo n’ekivaamu, n’okutegeera obuwangwa bw’ebintu.
Kino kizingiramu, okuyita mu kigezo, okukulaakulanya obusobozi bw’okwawula ebirowoozo ku bituufu, n’okunyweza enkiikirira z’ebirowoozo byabwe.
Kizingiramu, okuyita mu kukkiriza amateeka, okukulaakulanya obukugu nga okugonjoola ebizibu, okulambulula ensonga, n'okwekenneenya enkola.
null
null
null
C
General
Education theories
Pre-primary, Primary
2,020
null
886
Okusinziira ku omulamwa gwa Piaget, mu mbeera zino wammanga, ndaga ki eraga nti omwana ali ku nkomerero y’ekiseera kya ‘sensorimotor stage’?
Pía atwala ebipande by'ekizannyi ekigatte era abikyusa buli luvannyuma, ng'ageza okubigatta.
Rafael aggalawo ekibikkulo ky'entamu ey'omuti eri ku ttaka, agenda ku meebala n'agiteeka ku ntamu.
Andrea anoonya omupiira ogugudde wansi w’emmeeza era atunula mu njuyi ez’enjawulo okutuusa lw’aguzuula.
Pedro asekera buli lw’akankanya ekikerebwe ne kivuga. Bwe kigwa ne kiyiringisima, akigoberera okutuusa lw’akiddira.
null
null
null
B
General
Education theories
Pre-primary, Primary
2,020
null
887
Omusomesa mu kibiina ky'abaana abato asomera akabinja ke ak'abaana abalenzi n'abawala olugero 'Ennyenje Enjala Ennyo', balukubaganyaako ebirowoozo, oluvannyuma n'abagamba bakole omulimu ogw'okwanjula ebikwata ku mmere ennungi n'embi n'ebivaamu. Okukola kino, agabanya ekibiina mu bubinja bubiri obutono: akamu kajja kukola olupapula oluliko ebifaananyi by'emmere ennungi n'akalala, olupapula oluliko ebifaananyi by'emmere embi. Okumaliriza, banjula wamu era bakubaganya ebirowoozo ku by'ebafunye. Kuyiga ki omulimu guno gwe gukutiriza okusinga mu baana?
Okukola ebipande ebiwandiikeebwako ebikulu
Communicating their ideas and decisions to others
Okussaamu ekitiibwa okwetaba n'obuyambi bw'abalala
Okumanya embeera ezisobozesa okwekulaakulanya.
null
null
null
D
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,020
null
888
Omusomesa asazeewo okuwa abaana emirimu egikwaata ku kulabirira ebimera ebiri mu kisenge. Abasaba okwogera kye baagala okukola. Abaana bagamba nti: “Njagala okusiiga; nja kukola ekifaananyi kya buli kimera,” “Njagala okulabirira abalala, awaka ndabirira akabwa kange... Nja kubifukirira!” Mu bino ebimu ku bintu ebikulu eby’okukulaakulanya endambululo abaana bye balaga mu byoogera byabwe, kiki ekisinga okweyoleka?
Obusobozi bw'omuntu okukkiriza mu busobozi bwe.
Endowooza omuntu gy’alina ku bubwe.
Okwefuga
Okusiima omuntu bw'ali
null
null
null
B
General
Student understanding
Pre-primary
2,020
null
889
Omusomesa w'abaana abato, okusobola okukubiriza ekiruubirirwa ky'okuyiga okuyita mu masomo ag'enjawulo: "Okukola ebintu nga yeeyambisa obuyinza bwe nga yeeyongera okukola ebintu eby'enjawulo, okusinziira ku bwetaavu bwe n'ebyo by'ayagala", asaba buli mwana okutereka ebintu ku nkomerero y'omulimu mu bifo ebiragiddwa. Omusomesa akiraba nti Matilda atereeka ebintu nga tassaamu kitiibwa birango ebiri ku meebala, ng'abiteeka mu bifo eby'enjawulo. Kukolagana kwa ngeri ki okwandibaddeeko okusobola okuwa Matilda amagezi aganaamuyamba okutereeza n'okukulaakulanya ekiruubirirwa ky'okuyiga okuyita mu masomo ag'enjawulo?
"Matilda, akabbo ako omuli obusaati n'ebikaadi by'ennamba tekagenda awo, olowooza wandikiteeka wa?"; omuwala atunula ku byapa n'azuula ekifo ekituufu.
"Matilda, akabo ako akalimu daisi (dice) n'ebbaasa z'ennamba kateekwa awo?" Omusomesa amujjukiza nti alina okutunula ku bballebo (labels) okumanya buli kikozesebwa we kisaanidde okuterekebwa; omuwala atunuulira era nakitereka mu kifo ekkituufu.
"Matilda, laba akakokolo akali wansi w'ekibbo ky'okyakaterekedde, kakwatagana n'ebintu by'oterekedde omwo?" Omusomesa amulaga we kisiikirize we kiri; omuwala atereka ebintu mu kifo ekiragiddwa.
"Matilda, nkirabye nti ebintu obiterekedde nga bwe nnakusabye, naye kiki ky’olina okutunuulira okumanya we biteekwa okugenda? Omulundi oguddako, ssaayo mwoyo okulaba we biteekwa okuterekebwa ng’otunuulira banno bwe bakikola."
null
null
null
B
General
Assessment
Pre-primary
2,020
null
890
Omusomesa agenda kwogera ku kiruubirirwa kino mu kwegatta mu bantu n'obweneggwanga: “Laga okwagala okwegatta n'abalenzi n'abawala, ng'okimanyi nti balina enjawulo mu mpisa zaabwe.” Mu nkola zino ez'okukebera, engeri ki esaanidde okukozesebwa okukebera obutuukirivu bw'ekiruubirirwa kino?
Kozesa akakung’aanya k’ebyo by’olambiddde nga bazannya mu luggya n’abaana abava mu bibinja ebirala.
Kozesa omukutu gw'okukeberezaamu ebisaanyizo ng'abaana beenyigira mu kulaga ebifaananyi by'amaka gaabwe.
Kozesa akabonero k'okukubaamu bwe baba abalenzi n'abawala nga bakuba abantu mu kitundu ebibuuzo.
Kozesa ebiwandiiko by'eby'enjigiriza abaana nga bwe beenyigira mu lutimbe olukwata ku nnono ez'enjawulo ez'eggwanga.
null
null
null
A
General
Assessment
Pre-primary
2,020
null
891
Ekibiina ky’abaana abakulu mu senaali kirimu abaana kkumi. Bonna batambula n’obuvumu era banyumirwa ebikolwa eby’okutambula. Batandise okulaga okwagala mu kusoomoozebwa gamba ng’okutikka, okukweka, okutuuma, n’okugatta ebintu. N’olwekyo, omusomesa ateekateeka okukwata ku bigendererwa by’okuyiga bino wammanga: “Okwegezaamu ebintu nga bakola ku mbeera eziriwo ddala, gamba ng’okutuuka ku bintu, okunyiga obutambi ku byuma ebivuga, okuggya ebizannyisibwa mu bintu bye biterekebwamu, okukung’aanya ebintu, n’ebirala” era “Okulaga okwagala n’okumatira nga batambula awatali buzibu mu mbeera eza bulijjo n’emizannyo”. Nga twetegerezza empisa z’ekibiina ky’abaana bano, nkola ki ey’okuyiga eyinza okusobozesa omusomesa okukwata ku bigendererwa ebyo ebirondeddwa?
Omuzannyo ogw'okukebera: abaana bakebera, bakwatakwata era bagatta ebintu, nga bazuula ensi ku sipiidi yaabwe.
Omutendera gw'ebyemizannyo: abaana bamaliriza omusinde ogw'ebizibu eby'enjawulo, nga bagoberera enteekateeka entongole.
Akabba ka byabugagga: abaana bakebera nga batuula okwetooloola akabba akajjuziddwa ebintu ebya bulijjo n'ebyo ebirondeddwa
Ekifo ky'ebyamazina: abaana bazannya, batambulatambula era bakolagana n'ebintu ebirabika obulungi ebiterekeddwa mu kifo.
null
null
null
A
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,020
null
892
Kiki omusomesa ky’ayinza okukola okuyamba Amanda okufuna obubaka obugenda okumuyamba okutuukiriza ebirubirirwa by’okuyiga?
"Amanda, kwata ssente wakati w'engalo zo era nja kukuyamba okuziteeka omwo." Laga omukono gwe okuteeka ssente ezimu. Oluvannyuma buuza: "Osobola okugezaako wekka?"
Amanda, wandiyagadde okuddamu okukuba akawoowo k'ensimbi akalala? Ninaako akalina obunnya obunene era obwo busobola okuba obwangu. Wandiyagadde okuddamu okugezaako? Nja kukuwa obudde obulala okukola kino.
"Amanda, oyagala obuyambi? Wandiyagadde omuntu akulage engeri y’okuteekamu ssente? Laba muyizi munno oyo, akola bulungi, yimirira okumpi naye osobole okuddamu okugezaako."
"Amanda, onnyoleseza bw'okikola? Lwaki olowooza nti toyinza kussaamu ssente? Osobola okukikola mu ngeri endala?" Bw'omala okuwuliriza eby'okuddamu bye, labirako engeri y'okukwatamu ssente era muteendereze wamu.
null
null
null
D
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,020
null
893
Omusomesa yeetaaga okulonda ekyuma eky’omulembe ekisobozesa empuliziganya wakati w’abali mu buli kibinja era naye; ekisobozesa okugabana n’okukyusa ebiwandiiko mu budde bwennyini; era nga kisobola okuteekawo emirimu n’okugigabira buli muntu mu kibinja. Kiki ku bintu bino wammanga ekisinga okutuukana n’ebyo omusomesa byetaaga?
Akataffeesi ak'omukutu ogwa kompyuta akagabanyizibwako emikutu gya yintaneeti nga Symbaloo
Enkola y'okukozesa okuteesa ebirowoozo nga Stormboard
Enkola y'okutereka ebipapula ku intaneeti nga Google Drive
Omukutu ogw'okukyusa endowooza nga okukozesa ebifaananyi, okufaanana nga Marqueed
null
null
null
C
General
Teaching strategies
Secondary
2,020
null
894
Omusomesa w'essomo ly'ebyemikono erya EMTP asazeewo okukola akatabo akalimu eby'okuyiga ebikwata ku busuubuzi n'okufuna emirimu. Mu kibiina, agamba abayizi nti, nga bali mu bibinja, balina okukola ekirowoozo ky'okutandikawo ekibiina ky'abakozi. Alaga nti guno gwe guba omulimu gwe bagenda okukola okumala omwezi mulamba, n'olwekyo bajja kufuna obudde okwekenneenya amateeka agatwala, okwebuuza ku bakozi ku byo bye bayiseemu, n'okuteekateeka ekirowoozo ekituukana n'embeera y'omulimu gwe balonda. Nga twekenneenya ekika ky'obujulizi omusomesa bw'anaakungaanya okuva mu mulimu ogukoleddwa abayizi, kiki ekinaaba ekikozesebwa ekisinga okutegerekeka okukozesa?
Okubuuza okw'omumwa
Olukalala lw'eby'okukakasa
Ekibuuzo eky'okuwandiika
Ekigezo ky'okumanya
null
null
null
B
General
Assessment
Secondary
2,020
null
895
Soma okunnyonnyola kuno wammanga: Emu ku ndowooza ze ezisinga obukulu mu by’enjigiriza y’enjogera y’Obumanyirivu Obutabaganyiziddwa (Mediated Learning Experience - MLE), obukyusakyusa mu bwongo bw’omuntu mwe busibuka. MLE kitegeeza omutindo gw’enkolagana y’omuntu n’obwetooloole bwe, omuli okunnyonnyola engeri obwongo gye bukola ng’ekivaamu okusaasaanya obuwangwa. Okusinziira ku ndowooza eno, enkola y’okutabaganya etwalibwa ng’eyongera ku busobozi bw’omuntu okutuuka ku njigiriza ey’omugaso, ng’okutegeera nti okuyita mu yo, omuntu asobola okukyusa enjigiriza etuukiddwaako mu mbeera enjawulo era n’asobola okugikozesa mu mbeera oba embeera endala, ng’ekubiriza okuggya obumanyirivu bw’omuntu ku bubwe mu njigiriza empya. Mu bawandiisi abalondeddwa wammanga, ani alowoozebwa okuba n’enjogera eno ku nkola y’okuyigiriza n’okuyiga eyannyonnyolwa mu mutundu oguweddeko?
John Dewey
Paulo Freire
Albert Bandura
Reuven Feuerstein
null
null
null
D
General
Education theories
All
2,021
null
896
Omusomesa w’abaana abato ateekateeka okukolera awamu, mu biseera eby’enjawulo eby’olunaku, n’ekigendererwa kino eri abaana: “Okukola n’obwetengerevu obugenda bukulakulana, nga bagaziya omutendera gw’ebyo bye bakola okusinziira ku byetaago byabwe n’ebyo bye baagala.” Okutuuka ku kino, ateesa okukulaakulanya omutendera gw’okuyiga okukola ebintu nga bayita mu kwegatta n’abaana abalala n’abantu abakulu. Mu nkola zino ez’okuyiga, y’erina okuba entuufu okukola ku kigendererwa ekyo?
Mu kiseera ky'okuwummula, kubiriza abaana okulaga bye baagala okwenyigiramu mu mizannyo.
Mu biseera by’okunaaza amannyo, saba abaana okukikola nga bo bennyini beetegefu awatali kubasaba kuyambibwa.
Ku ntandikwa y'olunaku, saba abaana bambale era bakube buttooni ku bifaaliso byabwe, oba nga kyetaagisa bayambe.
Mu muzannyo ogw'ebitundu, saba abaana bateeketeeke kye bagenda okuzannya, ebikolwa bye bagenda okukola, n'ebintu bye bagenda okukozesa.
null
null
null
D
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,021
null
897
Omusomesa ow’abaana abato, mu kiseera ky’okuzannya, akiraba nti waliwo obutakkaanya wakati wa Simón ne Javiera mu kifo we bazimbira. Asemberera okuzuula ekituuse era akiraba nti Simón munyiivu nnyo olw’okuba Javiera yasattuludde ekizimbe kye ate nga Javiera anyiivu olw’okuba Simón yatutte ebintu bye yali agenda okukozesa. Ng’akozesa omukisa guno, omusomesa asalawo okwongera amaanyi ku kiruubirirwa kino eky’okuyiga ekiyita mu masomo ag’enjawulo: "Okukozesa amagezi ag’emirembe mu kumalawo obutakkaanya obwa bulijjo n’abaana abalala." Kuyambwako ki omusomesa kw’alina okukola okusobola okukubiriza ekiruubirirwa eky’okuyiga ekyogeddwa?
Buuza ekyabaddewo, engeri gye baawuliramu, era oba ebikolwa byabwe byali bya mirembe oba engeri gye byandibadde. Oluvannyuma, babawe omukisa okuteesa eby'okukola n'endagaano okugonjoola obutakkaanya.
Buuza ekyabaddewo era oweewo ekiteeso ku bukulu bw'okugabana n'okugonjoola obutakkaanya nga mwogera. Oluvannyuma, balindirire okukkakkamu, obasabe okwetonda era bakkaanye ku ngeri y'okukozesaamu ebikozesebwa.
Enneeyisa yammwe ebadde nkyamu. Mubbuzibwe mmwe omubiri, buli omu yawulidde atya olw'ekyo munne kyakozze era mbasabe okugonjoola obutakkaanya bwammwe mu mirembe, nga mwogera era nga mugabana ebirowoozo byammwe.
Mubuuze buli omu ku lwabwe okwanukula ku ekyo ekibaddewo, nga mukubiriza okutegeera ensobi ekozesezeddwa, oluvannyuma mubasabe okwetonda era bagende mu maaso n'omulimu nga bagabana ebikozesebwa.
null
null
null
A
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,021
null
898
Omusomesa w'abaana abato, mu kitundu ky'Obuntu n'Obutuuze, akola ekigendererwa kino ekikulu: "Okusanyukira okubeera okumpi n'abaana abalala n'abakulu mu kuzannya n'embeera eza bulijjo." Ndowooza ki ku ndowooza y'abaana eraga nti ekigendererwa kituukiddwaako?
Maximiliano atuula okumpi ne Agustina bw’amusaba.
Valeria alamusa banno ne basomesa be bw'ayingira mu kibiina.
Rubén azannyira mu kifo ky'okuzannyira mu nnyumba era yeeyongera okuzannya ne Renato.
Francisca agabana ebikozesebwa by'azimba nabyo ne Pedro.
null
null
null
C
General
Assessment
Pre-primary
2,021
null
899
Omusomesa mu kalasi y’abaana abato mu mutendera gwa Minor Transition, mu kitundu ekikwata ku bweneggwanga n’obumu, agenda kukola ku kiruubirirwa kino: "Okutegeera nti ebimu ku bikolwa byabwe n’ebisale bye basala ku bikwata ku nkulaakulana y’emizannyo n’emirimu gya bonna bikosa bannaabwe." Okutuuka ku kino, ayita abaana okwetaba mu muzannyo ku luggya, gye bagenda okwegattira mu bibinja okukola emizannyo egy’empaka. Ku nkomerero y’omuzannyo, kwe kulonda ki omusomesa ky’alina okukola okusobola okutuuka ku kiruubirirwa ekyo?
Bbiragiro by'omuzannyo byali bitya? Kiki ekyasinga okukaluubiriza okugondera? Wawulira ng'oli mu mbeera emu n'abazannyi banno?
Wali owulira otya nga weetabye mu muzannyo? Olowooza ki ku byavudde mu mpaka? Kiki kye wandikyusizza omulundi oguddako?
Kusala ki kwe mwakola okusobola okwegatta mu ttiimu? Waaliwo okukontana kwonna wakati wammwe? Bwe kyabaddewo, mwakugonjoola mutya?
Waataddeko ki ku muzannyo guno? Kiki ekyandibaddewo singa obadde olina okugonjoola okusoomoozebwa wekka? Kiki ekyandibaddewo singa omu ku mmwe tabaddeko?
null
null
null
D
General
Teaching strategies
Pre-primary
2,021
null