slone/bak_rus_semantic_equivalence · Datasets at Hugging Face

ba stringlengths 1 1.88k	ru stringlengths 1 698	is_correct int64 0 1	idx int64 0 177k
Ә Харис?	— А Харис?	1	2,020
Әсмә, ниһайәт, Тажикстандан урап ҡайтты.	Асма наконец вернулась из Таджикистана.	1	2,021
Тәүләп килде, бер үҙе генә.	Приехал один, в первый раз.	1	2,022
— Һы...	— Вон как...	1	2,023
Шунан, бейек ярҙан сөңгөлгә һикерергә йыйынғандай, тәрән итеп тын алды ла күҙемә ҡараны. Ярабби!	Затем глубоко вздохнула, как будто собиралась нырнуть в воду с высокого берега, и посмотрела мне прямо в глаза.	1	2,026
— Бейей алмайҙыр инде?	— Наверное, он не может танцевать?	1	2,027
Әҙерәк тын алғас, гәзиттәр, хаттар менән лыҡа тулы сумкаһын асып, аҡтарына башланы: -Мына бер хат, мына тағы, мына... ҡайҙа булған уныһы?	Отдышавшись немного, начала перебирать письма: – Вот одно, вот еще, вот... да куда же оно запропастилось?	1	2,028
Сабир Заһира яҙып-һыҙып биргән ҡағыҙҙы алдына йәйеп һалып, карта һымаҡ итеп өйрәнеп ултырҙы күпмелер ваҡыт: беренсе барыуы Баймаҡҡа.	Сабир расстелил перед собой бумагу с нарисованным Загирой маршрутом и долго изучал. Он же впервые едет в Баймак.	1	2,031
Уф, теленә йөрәгем уның өсөн, телем-телем теленә.	Уф, сердце разрывается от боли за нее.	1	2,033
Йәше етмәгән, тип уға хатта леспромхоз бысҡылары ла теймәне.	Даже леспромхоз не стал рубить его, посчитав, что древесина еще не созрела.	1	2,034
Кисен, ҡоҙасалар менән танышып, сәй эсеп алғас, улар беҙҙе күл буйына әйҙәне.	Вечером доехали до родственников Загиры, познакомились, поужинали, и хозяева пригласили нас на берег озера.	1	2,036
Ниһайәт, ҡалҡыулыҡтың түбәһенә менеп еттем дә күрҙем: Айыусы юҡ, уның урынында өңрәйеп, төтөн ҡатыш боҫ сығарып уһылдаған ҡурҡыныс баҙ хасил булған.	Наконец добралась до верха пригорка и вижу: нет больше деревни Аюсы, на ее месте зияет страшная черная яма, пышущая дымом и паром.	1	2,037
— Өҙгөләнмә ул тиклем, Әсмә!	— Не терзай себя, Асма!	1	2,038
Ҡыҙый! Һуңғы минутта сабыйымды үлтермәҫкә, ҡотҡарырға уйлап, операция әҫтәленән тороп китергә уҡталдым да йәнемдән йән киҫелгән тауышҡа иҫемде юғалттым.	В последнюю минуту передумала избавляться от дитя, убежать с операционного стола, но потеряла сознание, услышав, как железные инструменты отрывают плоть от плоти.	1	2,039
Ҡыҙый, ант ит: әйтмә уға!	Нурия, поклянись, что не скажешь ему!	1	2,040
Теге бай мут булған, күрәһең, яйын тапҡан ҡатындарын нисек бәхәсләштереп йөрөтмәҫкә.	Бай, видно, был хитрым, придумал, как избавить жен от ревности.	1	2,041
Фатихтыҡы көтөп торор...	Фатих подождет...	1	2,042
Ул эске тауыштар менән бәхәсләшеп ултырыр мәлме – иҫ киткес гүзәл күл буйлап китеп барабыҙ.	Не время спорить со своими внутренними голосами – мы ехали вдоль берега прекрасного озера.	1	2,043
Ялҡын теле шундуҡ ялмап алды өйҙөң ҡабырғаһын, ә эстәгеләр һаман бер ни һиҙмәне...	Пламя быстро охватило стену, но находящиеся внутри люди ничего не заметили...	1	2,044
Рәссам ҡылҡәләменә лайыҡ ошо гүзәл мәлдә, Айыусы яғына ашҡынып, бер ҡыҙ тәпәйләй.	В эту прекрасную пору, достойную кисти художника, быстрыми шагами в сторону Аюсов направляется девушка.	1	2,045
Әҙерләнгәндер был һөйләшеүгә, йәшермәй теҙеп әйтте:	Похоже, готовилась к этому разговору, выложила все без утайки:	1	2,047
Һин дә уның класында уҡыныңмы?	Ты ведь тоже училась в ее классе?	1	2,048
Бынан Толпарлы ус төбөндәгеләй күренеп ята, Айыусы улай уҡ яҡын түгел, әммә ҡайһы төштә икәнлеге шәйләнә. Шик юҡ, тап шунда ҡотора янғын.	Отсюда Тулпарлы видно, как на ладони, а Аюсы не так близко, но я-то точно знаю, где эта деревушка находится, и почти уверена, что огонь бушует именно там.	1	2,049
Әсмә йүгереп ҡаршыма сыҡты, ҡыҫып ҡосаҡланы – ҡабырғаларым мыйт итеп бөгөлөп ҡуйҙы.	Асма выбежала мне навстречу, обняла так крепко, что у меня хрустнули ребра.	1	2,051
Бигүк бейек булмаған ҡалҡыулыҡ аръяғында ул, өйҙәре бынан күренмәй.	Она находится сразу за невысоким пригорком – домов еще не видно.	1	2,052
Көслө икән, ҡара эштә бит. Беләктәре ҡорос кеүек, ҡосағында үҙемде ҡупшы ҡурсаҡтай хис иттем.	Руки у него крепкие, словно стальные, в его объятиях я почувствовала себя такой ладной, изящной, а не этой неуклюжей Асмой...	1	2,053
Был турала ҡартәсәйем дә әйткәйне, «ятыу зәле» икән ул хәлдең халыҡта аталышы, Әсмәне үлән төнәтмәләре әҙерләргә өйрәткәйне.	Про это нам говорила и картэсэй, научила Асму делать травяные отвары.	1	2,054
— Әсмә?!	— Асма?!	1	2,055
Суфия апай ҙа ял итә.	Отдыхала и тетя Суфия.	1	2,056
— Алыҫ ҡына, Тажикстанда...	— Далеко же до Таджикистана...	1	2,057
Айҙан ашыу инде егет – тик Миңзифаныҡы ғына!	Уже больше месяца парень принадлежал только ей!	1	2,060
Ҡайҙа булған минең һиҙгерлегем, бәғзе мәлдәрҙә асылып алғылаған өсөнсө күҙем ни ҡараған?!	Где было мое предвидение, куда смотрел мой третий глаз, который изредка, бывало, прозревал?!	1	2,063
Әхирәтемде ҡосағыма һыйындырҙым, исмаһам, яртыһын булһа ла үҙ йөрәгемә бүлеп алғым килде уның ғазаптарының.	Я прижала подругу к себе, захотелось принять на себя хоть часть ее страданий.	1	2,065
Әшрәфтең тракторын да күрмәгәс, ғашиҡтар парлашып берәй ҡайын төбөндә һөйөшәләрҙер, тип фаразлап, Миңзифаның тамам зиһене буталды.	Не увидев трактора Ашрафа, Минзифа решила, что влюбленные милуются где-нибудь под сенью деревьев, и совсем потеряла голову.	1	2,066
Ҡурҡыу тойғоһо аңыма уяулыҡ өҫтәне, йәнемде аяп, яйыраҡ, ипләберәк сыҡтым был хәтәр һуҡмаҡтың ҡойроғона.	Чувство страха добавило ясности голове, и дальше прошла по опасной тропе осмотрительнее, осторожнее.	1	2,067
Физкультура уҡытыусыһы спидометр тотоп үлсәп торһа, моғайын, кәмендә мәктәп чемпионы булыр инем, һәләк шәп йүгерҙем.	Я бежала так быстро, что, будь рядом учитель физкультуры со своим секундомером, по меньшей мере стала бы чемпионом школы.	1	2,068
Тамағына аш бармай, һарғайып бөттө үҙе.	Кусок не шел в горло, вся высохла, похудела.	1	2,069
— Әле иҫкә төшөргө килмәй, берәй ҡасан һөйләрбеҙ.	— Не хочется в такой день вспоминать о нем, как-нибудь расскажем.	1	2,070
Уф!	Уф!	1	2,071
Әсмәнән генә лә ҡыҙғанмай әле ул, бер көндө Менәүәрәне әрләп киткән, шиғыр яҙып, егеттәрҙе әүрәтәһең, нишана, тип.	Она ревнует не только к Асме, однажды отругала и Мунавару, мол, завлекаешь парней своими стихами, образина.	1	2,073
— Мине лә кесе йыһанда сағымда әсәйем саҡ һәләк итмәне...	— Меня тоже мама хотела вытравить из малой вселенной...	1	2,077
Алда тағы ни көткәнен белһәм икән шул борсолоуҙар менән солғанғанда!	Если бы тогда знать, что еще ждет нас впереди!	1	2,079
Әсмә...	Асма...	1	2,080
Һылтауын таптыҡ: миңә китаптар кәрәк булды, уға – дарыу-фәлән.	Нашли и повод: мне понадобились книги, а ей – лекарства.	1	2,083
Әсәлек бәхетенән ваз кисте.	Отказалась от счастья материнства.	1	2,086
Саҡмайылғанан Хәтимә апай мәктәпкә шылтыратты.	Тетя Хатима из Сакмаелги позвонила мне в школу.	1	2,087
Шул хәбәрҙәр яңыраҡ дөрөҫкә сыҡты: Мөхәрләм бүләре Ильяс менән бер нисә ир, Аҡназар ағай һөрҙөрөп ташлатҡан ерҙәрҙә берәм-һәрәм иҫән ҡалған андыҙ тамырҙарын Зәңгәр шишмә яғына күсереп ҡарамаҡ ҡаҙынып йөрөгәндә, бәләкәс кенә һандыҡ тапҡандар, эсендә ҡайын туҙынан эшләнгән ҡумта ята, ә унда – гәрәбәләй орлоҡ, ти.	Эта история недавно нашла свое подтверждение: правнук Мухарляма Ильяс и еще несколько мужчин искали в распаханных дядей Акназаром лугах неповрежденные корни девясила, чтобы пересадить в пойме Голубой речки, и наткнулись на небольшой сундучок. Внутри обнаружили берестяную коробочку, а в ней – семена пшеницы в холщовом мешочке.	1	2,088
— Ҡояш байый! – тип тауыш бирҙе ҡоҙа ла, ниһайәт.	— Солнце садится! – наконец подал голос и сват.	1	2,091
Ә мин уйлап торам: был тормошта нишләп һуң бөтә нәмә өсөн дә тик көрәшергә?	А я призадумалась: почему в этой жизни за все нужно бороться?	1	2,092
Бәс... — Һинең «бәс»еңде протоколға индереп булмай, «эйе» йәки «юҡ» тип әйт. — Эйе.	Вот еще... — Твое «вот еще» в протокол не внесешь, отвечай только «да» или «нет».	1	2,098
– Шунан, яуап көтөп тә тормай, беҙгә: – Барығыҙ, – тине, – беҙ ҡалабыҙ әле.	– И, не дожидаясь ответа, обратился к нам: – Можете идти. А мы еще останемся.	1	2,099
Гонаһ шомлоғо...	Вот ведь, как на грех...	1	2,101
Әшрәф уға иғтибар бирмәһә лә, вәғәҙәле ҡараштар бүләк итмәһә лә, ҡыҙ шулай уйлай, шуға ышанырға тырыша.	Девушка думала так, старалась в этом убедить себя, хотя Ашраф не обращал на нее внимания, не дарил обнадеживающих взглядов.	1	2,103
— Янып үлгән ҡыҙҙы ла беләһең, тимәк?	— Ты, значит, знаешь девушку, погибшую на пожаре?	1	2,104
— Тағы кем күрҙе быны?	— Кто еще заметил этот момент?	1	2,106
Барҙы ла баҫты Сабирҙың алдына, уныһының, мин көткәнсә, күҙҙәре маңлайына менде!	Пошла и встала перед Сабиром. У него, как я и ожидала, глаза на лоб полезли!	1	2,107
Ә күҙҙәре, ҡурҡҡан кейектекеләй, йәл итеп ҡарай.	А взгляд жалкий, как у напуганного зверька.	1	2,108
— Киленгә һыу юлын да шунда башларғамы? – тип һораны ҡоҙаса. Заһираның өлкән апаһы икән, түңәрәк битле, үткер ҡарашлы йәш ҡатын.	— Туда и предстоит невесте с коромыслом впервые идти за водой согласно обычаю? – спросила старшая сестра Загиры, круглолицая общительная женщина с пытливым взглядом.	1	2,109
Һы... Фатих миңә табан бер-ике аҙым атланы ла туҡтап ҡалды. һаман ҡыйыуһыҙлығы бар икән?	Фатих сделал несколько шагов ко мне и остановился. Он все такой же несмелый?	1	2,113
Сумкамды ҡарға ҡуйып тороп, сәсемде йыйнап бүрек аҫтына йәшерәйем тип ҡулдарымды күтәргәйнем генә, ахмалға төшөп мине ҡыуып еткән Әмин абыйҙың ҡапыл әйткән һүҙенән шул рәүешемдә ҡатып ҡалдым.	Поставила сумку на снег и подняла руки, чтобы заправить волосы под шапку. И застыла в таком положении от неожиданных слов Амин-абыя, который, запыхавшись, догнал меня:	1	2,114
«Азатлыҡ тауышы» шундуҡ хәбәр итте.	«Голос свободы» тут же и сообщил.	1	2,115
Районға шылтырата һалғандар, унан килгән баш агроном алтын тапҡандай һөйөнгән, Өфөгә, селекционер ғалимдарға, ебәрәм, тигән.	Позвонили в район, прибывший оттуда главный агроном обрадовался, словно нашел золото, и пообещал отправить семена уфимским ученым-селекционерам.	1	2,120
Әй, Миңзифа...	Ай, Минзифа...	1	2,121
– Ул мәлдә ике кешене кәбәркә яҡ ишектән саҡ сығарып өлгөрҙөм.	– В это время выводил двух человек через дверь в кладовке.	1	2,123
Көнләшеү – иң алама ғәҙәт, сир менән бер, Ҡөрьән дә тыя ул гонаһтан, ти ҙәһә ҡартәсәйем.	Моя картэсэй говорит, что ревность – дурная привычка, более того, это – болезнь, Коран признает ее грехом.	1	2,125
Бер уйлаһаң, Маһый апай йыуаш икән әле.	Если подумать, тетя Махи еще не такая злобная.	1	2,126
— Ҡытай Халыҡ Республикаһы хәрби көстәре 1 март төнөндә беҙҙең Даманский утрауын мәкерле биләп, сик буйы ғәскәрҙәренә һөжүм итте.	— Ночью 1 марта вооруженные силы Китайской Народной Республики вероломно захватили остров Даманский и атаковали наши пограничные войска.	1	2,127
Миңзифалыр...	Наверное, Минзифа...	1	2,128
Мин ахмалға төшөп барып еткәндә, Рауил ағай аңына килгән, ә Суфия апай коляскала ултырған Артурҙың башын күкрәгенә һалып, көй көйләй ине – бәпес бәүеткәндәй.	Когда я добежала из последних сил, дядя Равиль уже пришел в себя, тетя Суфия положила голову сидящего в кресле Артура себе на грудь и что-то напевает, словно баюкает младенца.	1	2,129
Урман хужалығы министрлығы ҡушыуы менән, ҡарағаслыҡты уратып, ике йыл һайын янғындан һаҡлау бураҙналары яралар икән.	По приказу министерства лесного хозяйства участок с лиственницами раз в два года обваливают противопожарными валами.	1	2,132
...Битемә елбәҙәк ҡар бөртөгө ҡунды.	...На лицо упала легкая снежинка.	1	2,133
Урман яна!» – тип һөрәнләп, беҙҙән рөхсәт тә һорамай, ҡайтыр яҡҡа һыпырттылар.	Лес горит!» – они понеслись вниз с горы, даже не дожидаясь нашего разрешения.	1	2,134
Әсәңде ҡыҙғанам.	Жалко очень твою маму.	1	2,135
— Кем шаярта?	— Кто шутит?	1	2,136
Суфия апайҙың йөрәге былай ҙа саҡ тора, Рауил ағайҙың башы яраланған, ҡул-аяғы имгәнгән, әхирәтемдең әллә нисә урында тәне ныҡ итеп бешкән.	У тети Суфии и без того слабое сердце, у дяди Равиля рана на голове, повреждены руки и ноги. У подруги сильные ожоги на теле.	1	2,137
Сәмсел ғорурлығымды саҡ ауыҙлыҡлап алам ҡай саҡта...	Иногда трудно обуздать свой гордый нрав...	1	2,138
Хәйер, ниндәй мәсьәлә, бында бөтәһе лә ап-асыҡ: Харис + Гөлфирә = Мөхәббәт.	Хотя какая же это задача? Все ясно, как белый день: Харис + Гульфира = Любовь.	1	2,140
Ямғыр яуып үтеүгә, район үҙәгенән янғын һүндереү машинаһы килеп етте.	После дождя приехала и пожарная машина из райцентра.	1	2,141
Уңарсы Сәмиғуллин алдыбыҙға килеп тә баҫты.	Вскоре перед нами предстал Самигуллин.	1	2,142
Күҙҙәренә баҡтым – уларҙа өнһөҙ һорау: «Ни өсөн, ниндәй ғәйептәрем өсөн был язалар?!»	Заглянула в ее глаза, в которых застыл безмолвный вопрос: «За что, за какие мои грехи?!»	1	2,143
Туп-тура директор кабинетына барып индек.	Прямиком зашли в кабинет директора.	1	2,144
Бөгөн, шул һүҙен әйткәс, уны ҡосаҡлап үкһеп илап ебәрҙем.	Сегодня после этих слов я обняла ее и расплакалась.	1	2,145
Айыусылағы теге ҡот осҡос янғындың аяуһыҙ ялҡыны, гүйә, әле һаман һүрелмәгән, йөрәктәребеҙҙе өтөп алды.	Словно пламя того страшного пожара еще не погасло – его дыхание опалило наши сердца невыносимой болью.	1	2,147
— Күрмәнем, – тине Әшрәф.	— Я не видел, – сказал Ашраф.	1	2,148
Күҙ алдыма ҡот осҡос күренештәр килеп баҫа...	Перед глазами предстают разные картины, одна страшнее другой...	1	2,149
— Нишләйем һуң?!	— Что же мне делать?!	1	2,150
Хәлле крәҫтиәндәрҙе кулак тип Себергә һөрә башлағас, һайланма орлоғон Таллы ауылындағы заманына күрә зыялы, һыу тирмәне тотҡан бик бөтмөр бер кешенән йәшерткән, ти. һөйләүҙәренсә, теге Зәхмәт Әхмәт ағайҙың йөҙйәшәр атаһы булып сыға ул бөтмөр.	Когда начали ссылать зажиточных крестьян в Сибирь с клеймом «кулак», попросил мужика-середняка из Таллов, у которого была водяная мельница, спрятать его отборные семена. По словам стариков, этим мужиком был отец того самого Ахмета-чудака.	1	2,153
Ҡартәсәйем идарала йыйыштырыусы булып эшләгәйне, электр юҡ саҡта әле, рәйес ошо һауытҡа кәрәсин тултырып килтерә торғайны.	Моя бабушка работала уборщицей в конторе, и председатель приносил керосин в этой емкости, когда в деревне еще не было электричества.	1	2,155
Егет уйнауынан ҡапыл туҡтаны ла, ҡурайын түшенә тығып, оҙон-оҙон атлап Таллы яғына китеп барҙы.	Парень вдруг перестал играть, убрал курай за пазуху и размашистой походкой направился в сторону Таллов.	1	2,157
Һирәкләп кенә таҡҡылай уны, наганы бар икәнен халыҡ белә.	Народ знает, что у участкового есть наган, хотя он его носит редко.	1	2,159
Әхирәтемдең халәтен аңларға тырышып, үҙемде уның урынына ҡуйып, уратып-уратып уйланым, ләкин яуап тапманым.	Пытаясь понять состояние подруги, попробовала поставить себя на ее место, передумала всякое, но не нашла ответа.	1	2,163
Бисара Миңзифаның мәйетен торомбаштар араһынан табып, кеше күҙенә күрһәтмәҫтән, ҙур тоҡҡа һалып районға – экспертизаға алып киттеләр...	Тело бедняжки Минзифы обнаружили среди обгорелых бревен, положили в большой мешок, стараясь, чтобы никто не увидел, и увезли в район на экспертизу.	1	2,164
Күпмелер ваҡыттан һуң ҡабат яңғыраны, яп-яҡында.	Через некоторое время зазвучала снова – совсем рядом.	1	2,165
Ҡыҙҙың асырғанышлы һуңғы ауазын дүрт ҡабырғаһы ла бер юлы таралып төшкән йорттоң гөрһөлдәүе йотто...	Ее последний отчаянный вопль потонул в грохоте, все четыре стены дома рухнули разом...	1	2,168
Даманский ваҡиғалары хаҡында тулы дөрөҫлөктө толпарлылар апрель аҙағында белде: Харис өс көнгә генә ҡайтып китте.	Только в конце апреля тулпарлинцы узнали всю правду о даманских событиях: всего на три дня приезжал Харис.	1	2,171
Анау яңы зоотехниктыр, күп булһа.	Наверное, тот новый зоотехник.	1	2,172
— Бының менән генә бөтмәйәсәк әле, – тине Әмин абый дикторҙың асыуҙы килтергес тантаналы тауышына ҡаршы.	— Вряд ли на этом закончится, – сказал Амин-абый в ответ на торжественный голос диктора.	1	2,173
— Бер ауылдан даһа, бәс...	— Конечно, мы же из одной деревни. Вот еще...	1	2,175
Тыҡрыҡ яғына ымланым.	Я кивком показала им в сторону переулка.	1	2,176
— Кискә ауыл осона тансаға сығабыҙ, таҡырға, шунда күрербеҙ Сабирҙы, – тинем, ҡыҙҙың үҙенә урын тапмай яфаланыуын күреп.	— Вечером пойдем на танцы на пятачок у околицы села, там и увидим Сабира, – сообщила я девушке, видя, как она не находит себе места.	1	2,177

Ә Харис?

— А Харис?

1

2,020

Әсмә, ниһайәт, Тажикстандан урап ҡайтты.

Асма наконец вернулась из Таджикистана.

1

2,021

Тәүләп килде, бер үҙе генә.

Приехал один, в первый раз.

1

2,022

— Һы...

— Вон как...

1

2,023

Шунан, бейек ярҙан сөңгөлгә һикерергә йыйынғандай, тәрән итеп тын алды ла күҙемә ҡараны. Ярабби!

Затем глубоко вздохнула, как будто собиралась нырнуть в воду с высокого берега, и посмотрела мне прямо в глаза.

1

2,026

— Бейей алмайҙыр инде?

— Наверное, он не может танцевать?

1

2,027

Әҙерәк тын алғас, гәзиттәр, хаттар менән лыҡа тулы сумкаһын асып, аҡтарына башланы: -Мына бер хат, мына тағы, мына... ҡайҙа булған уныһы?

Отдышавшись немного, начала перебирать письма: – Вот одно, вот еще, вот... да куда же оно запропастилось?

1

2,028

Сабир Заһира яҙып-һыҙып биргән ҡағыҙҙы алдына йәйеп һалып, карта һымаҡ итеп өйрәнеп ултырҙы күпмелер ваҡыт: беренсе барыуы Баймаҡҡа.

Сабир расстелил перед собой бумагу с нарисованным Загирой маршрутом и долго изучал. Он же впервые едет в Баймак.

1

2,031

Уф, теленә йөрәгем уның өсөн, телем-телем теленә.

Уф, сердце разрывается от боли за нее.

1

2,033

Йәше етмәгән, тип уға хатта леспромхоз бысҡылары ла теймәне.

Даже леспромхоз не стал рубить его, посчитав, что древесина еще не созрела.

1

2,034

Кисен, ҡоҙасалар менән танышып, сәй эсеп алғас, улар беҙҙе күл буйына әйҙәне.

Вечером доехали до родственников Загиры, познакомились, поужинали, и хозяева пригласили нас на берег озера.

1

2,036

Ниһайәт, ҡалҡыулыҡтың түбәһенә менеп еттем дә күрҙем: Айыусы юҡ, уның урынында өңрәйеп, төтөн ҡатыш боҫ сығарып уһылдаған ҡурҡыныс баҙ хасил булған.

Наконец добралась до верха пригорка и вижу: нет больше деревни Аюсы, на ее месте зияет страшная черная яма, пышущая дымом и паром.

1

2,037

— Өҙгөләнмә ул тиклем, Әсмә!

— Не терзай себя, Асма!

1

2,038

Ҡыҙый! Һуңғы минутта сабыйымды үлтермәҫкә, ҡотҡарырға уйлап, операция әҫтәленән тороп китергә уҡталдым да йәнемдән йән киҫелгән тауышҡа иҫемде юғалттым.

В последнюю минуту передумала избавляться от дитя, убежать с операционного стола, но потеряла сознание, услышав, как железные инструменты отрывают плоть от плоти.

1

2,039

Ҡыҙый, ант ит: әйтмә уға!

Нурия, поклянись, что не скажешь ему!

1

2,040

Теге бай мут булған, күрәһең, яйын тапҡан ҡатындарын нисек бәхәсләштереп йөрөтмәҫкә.

Бай, видно, был хитрым, придумал, как избавить жен от ревности.

1

2,041

Фатихтыҡы көтөп торор...

Фатих подождет...

1

2,042

Ул эске тауыштар менән бәхәсләшеп ултырыр мәлме – иҫ киткес гүзәл күл буйлап китеп барабыҙ.

Не время спорить со своими внутренними голосами – мы ехали вдоль берега прекрасного озера.

1

2,043

Ялҡын теле шундуҡ ялмап алды өйҙөң ҡабырғаһын, ә эстәгеләр һаман бер ни һиҙмәне...

Пламя быстро охватило стену, но находящиеся внутри люди ничего не заметили...

1

2,044

Рәссам ҡылҡәләменә лайыҡ ошо гүзәл мәлдә, Айыусы яғына ашҡынып, бер ҡыҙ тәпәйләй.

В эту прекрасную пору, достойную кисти художника, быстрыми шагами в сторону Аюсов направляется девушка.

1

2,045

Әҙерләнгәндер был һөйләшеүгә, йәшермәй теҙеп әйтте:

Похоже, готовилась к этому разговору, выложила все без утайки:

1

2,047

Һин дә уның класында уҡыныңмы?

Ты ведь тоже училась в ее классе?

1

2,048

Бынан Толпарлы ус төбөндәгеләй күренеп ята, Айыусы улай уҡ яҡын түгел, әммә ҡайһы төштә икәнлеге шәйләнә. Шик юҡ, тап шунда ҡотора янғын.

Отсюда Тулпарлы видно, как на ладони, а Аюсы не так близко, но я-то точно знаю, где эта деревушка находится, и почти уверена, что огонь бушует именно там.

1

2,049

Әсмә йүгереп ҡаршыма сыҡты, ҡыҫып ҡосаҡланы – ҡабырғаларым мыйт итеп бөгөлөп ҡуйҙы.

Асма выбежала мне навстречу, обняла так крепко, что у меня хрустнули ребра.

1

2,051

Бигүк бейек булмаған ҡалҡыулыҡ аръяғында ул, өйҙәре бынан күренмәй.

Она находится сразу за невысоким пригорком – домов еще не видно.

1

2,052

Көслө икән, ҡара эштә бит. Беләктәре ҡорос кеүек, ҡосағында үҙемде ҡупшы ҡурсаҡтай хис иттем.

Руки у него крепкие, словно стальные, в его объятиях я почувствовала себя такой ладной, изящной, а не этой неуклюжей Асмой...

1

2,053

Был турала ҡартәсәйем дә әйткәйне, «ятыу зәле» икән ул хәлдең халыҡта аталышы, Әсмәне үлән төнәтмәләре әҙерләргә өйрәткәйне.

Про это нам говорила и картэсэй, научила Асму делать травяные отвары.

1

2,054

— Әсмә?!

— Асма?!

1

2,055

Суфия апай ҙа ял итә.

Отдыхала и тетя Суфия.

1

2,056

— Алыҫ ҡына, Тажикстанда...

— Далеко же до Таджикистана...

1

2,057

Айҙан ашыу инде егет – тик Миңзифаныҡы ғына!

Уже больше месяца парень принадлежал только ей!

1

2,060

Ҡайҙа булған минең һиҙгерлегем, бәғзе мәлдәрҙә асылып алғылаған өсөнсө күҙем ни ҡараған?!

Где было мое предвидение, куда смотрел мой третий глаз, который изредка, бывало, прозревал?!

1

2,063

Әхирәтемде ҡосағыма һыйындырҙым, исмаһам, яртыһын булһа ла үҙ йөрәгемә бүлеп алғым килде уның ғазаптарының.

Я прижала подругу к себе, захотелось принять на себя хоть часть ее страданий.

1

2,065

Әшрәфтең тракторын да күрмәгәс, ғашиҡтар парлашып берәй ҡайын төбөндә һөйөшәләрҙер, тип фаразлап, Миңзифаның тамам зиһене буталды.

Не увидев трактора Ашрафа, Минзифа решила, что влюбленные милуются где-нибудь под сенью деревьев, и совсем потеряла голову.

1

2,066

Ҡурҡыу тойғоһо аңыма уяулыҡ өҫтәне, йәнемде аяп, яйыраҡ, ипләберәк сыҡтым был хәтәр һуҡмаҡтың ҡойроғона.

Чувство страха добавило ясности голове, и дальше прошла по опасной тропе осмотрительнее, осторожнее.

1

2,067

Физкультура уҡытыусыһы спидометр тотоп үлсәп торһа, моғайын, кәмендә мәктәп чемпионы булыр инем, һәләк шәп йүгерҙем.

Я бежала так быстро, что, будь рядом учитель физкультуры со своим секундомером, по меньшей мере стала бы чемпионом школы.

1

2,068

Тамағына аш бармай, һарғайып бөттө үҙе.

Кусок не шел в горло, вся высохла, похудела.

1

2,069

— Әле иҫкә төшөргө килмәй, берәй ҡасан һөйләрбеҙ.

— Не хочется в такой день вспоминать о нем, как-нибудь расскажем.

1

2,070

Уф!

1

2,071

Әсмәнән генә лә ҡыҙғанмай әле ул, бер көндө Менәүәрәне әрләп киткән, шиғыр яҙып, егеттәрҙе әүрәтәһең, нишана, тип.

Она ревнует не только к Асме, однажды отругала и Мунавару, мол, завлекаешь парней своими стихами, образина.

1

2,073

— Мине лә кесе йыһанда сағымда әсәйем саҡ һәләк итмәне...

— Меня тоже мама хотела вытравить из малой вселенной...

1

2,077

Алда тағы ни көткәнен белһәм икән шул борсолоуҙар менән солғанғанда!

Если бы тогда знать, что еще ждет нас впереди!

1

2,079

Әсмә...

Асма...

1

2,080

Һылтауын таптыҡ: миңә китаптар кәрәк булды, уға – дарыу-фәлән.

Нашли и повод: мне понадобились книги, а ей – лекарства.

1

2,083

Әсәлек бәхетенән ваз кисте.

Отказалась от счастья материнства.

1

2,086

Саҡмайылғанан Хәтимә апай мәктәпкә шылтыратты.

Тетя Хатима из Сакмаелги позвонила мне в школу.

1

2,087

Шул хәбәрҙәр яңыраҡ дөрөҫкә сыҡты: Мөхәрләм бүләре Ильяс менән бер нисә ир, Аҡназар ағай һөрҙөрөп ташлатҡан ерҙәрҙә берәм-һәрәм иҫән ҡалған андыҙ тамырҙарын Зәңгәр шишмә яғына күсереп ҡарамаҡ ҡаҙынып йөрөгәндә, бәләкәс кенә һандыҡ тапҡандар, эсендә ҡайын туҙынан эшләнгән ҡумта ята, ә унда – гәрәбәләй орлоҡ, ти.

Эта история недавно нашла свое подтверждение: правнук Мухарляма Ильяс и еще несколько мужчин искали в распаханных дядей Акназаром лугах неповрежденные корни девясила, чтобы пересадить в пойме Голубой речки, и наткнулись на небольшой сундучок. Внутри обнаружили берестяную коробочку, а в ней – семена пшеницы в холщовом мешочке.

1

2,088

— Ҡояш байый! – тип тауыш бирҙе ҡоҙа ла, ниһайәт.

— Солнце садится! – наконец подал голос и сват.

1

2,091

Ә мин уйлап торам: был тормошта нишләп һуң бөтә нәмә өсөн дә тик көрәшергә?

А я призадумалась: почему в этой жизни за все нужно бороться?

1

2,092

Бәс... — Һинең «бәс»еңде протоколға индереп булмай, «эйе» йәки «юҡ» тип әйт. — Эйе.

Вот еще... — Твое «вот еще» в протокол не внесешь, отвечай только «да» или «нет».

1

2,098

– Шунан, яуап көтөп тә тормай, беҙгә: – Барығыҙ, – тине, – беҙ ҡалабыҙ әле.

– И, не дожидаясь ответа, обратился к нам: – Можете идти. А мы еще останемся.

1

2,099

Гонаһ шомлоғо...

Вот ведь, как на грех...

1

2,101

Әшрәф уға иғтибар бирмәһә лә, вәғәҙәле ҡараштар бүләк итмәһә лә, ҡыҙ шулай уйлай, шуға ышанырға тырыша.

Девушка думала так, старалась в этом убедить себя, хотя Ашраф не обращал на нее внимания, не дарил обнадеживающих взглядов.

1

2,103

— Янып үлгән ҡыҙҙы ла беләһең, тимәк?

— Ты, значит, знаешь девушку, погибшую на пожаре?

1

2,104

— Тағы кем күрҙе быны?

— Кто еще заметил этот момент?

1

2,106

Барҙы ла баҫты Сабирҙың алдына, уныһының, мин көткәнсә, күҙҙәре маңлайына менде!

Пошла и встала перед Сабиром. У него, как я и ожидала, глаза на лоб полезли!

1

2,107

Ә күҙҙәре, ҡурҡҡан кейектекеләй, йәл итеп ҡарай.

А взгляд жалкий, как у напуганного зверька.

1

2,108

— Киленгә һыу юлын да шунда башларғамы? – тип һораны ҡоҙаса. Заһираның өлкән апаһы икән, түңәрәк битле, үткер ҡарашлы йәш ҡатын.

— Туда и предстоит невесте с коромыслом впервые идти за водой согласно обычаю? – спросила старшая сестра Загиры, круглолицая общительная женщина с пытливым взглядом.

1

2,109

Һы... Фатих миңә табан бер-ике аҙым атланы ла туҡтап ҡалды. һаман ҡыйыуһыҙлығы бар икән?

Фатих сделал несколько шагов ко мне и остановился. Он все такой же несмелый?

1

2,113

Сумкамды ҡарға ҡуйып тороп, сәсемде йыйнап бүрек аҫтына йәшерәйем тип ҡулдарымды күтәргәйнем генә, ахмалға төшөп мине ҡыуып еткән Әмин абыйҙың ҡапыл әйткән һүҙенән шул рәүешемдә ҡатып ҡалдым.

Поставила сумку на снег и подняла руки, чтобы заправить волосы под шапку. И застыла в таком положении от неожиданных слов Амин-абыя, который, запыхавшись, догнал меня:

1

2,114

«Азатлыҡ тауышы» шундуҡ хәбәр итте.

«Голос свободы» тут же и сообщил.

1

2,115

Районға шылтырата һалғандар, унан килгән баш агроном алтын тапҡандай һөйөнгән, Өфөгә, селекционер ғалимдарға, ебәрәм, тигән.

Позвонили в район, прибывший оттуда главный агроном обрадовался, словно нашел золото, и пообещал отправить семена уфимским ученым-селекционерам.

1

2,120

Әй, Миңзифа...

Ай, Минзифа...

1

2,121

– Ул мәлдә ике кешене кәбәркә яҡ ишектән саҡ сығарып өлгөрҙөм.

– В это время выводил двух человек через дверь в кладовке.

1

2,123

Көнләшеү – иң алама ғәҙәт, сир менән бер, Ҡөрьән дә тыя ул гонаһтан, ти ҙәһә ҡартәсәйем.

Моя картэсэй говорит, что ревность – дурная привычка, более того, это – болезнь, Коран признает ее грехом.

1

2,125

Бер уйлаһаң, Маһый апай йыуаш икән әле.

Если подумать, тетя Махи еще не такая злобная.

1

2,126

— Ҡытай Халыҡ Республикаһы хәрби көстәре 1 март төнөндә беҙҙең Даманский утрауын мәкерле биләп, сик буйы ғәскәрҙәренә һөжүм итте.

— Ночью 1 марта вооруженные силы Китайской Народной Республики вероломно захватили остров Даманский и атаковали наши пограничные войска.

1

2,127

Миңзифалыр...

Наверное, Минзифа...

1

2,128

Мин ахмалға төшөп барып еткәндә, Рауил ағай аңына килгән, ә Суфия апай коляскала ултырған Артурҙың башын күкрәгенә һалып, көй көйләй ине – бәпес бәүеткәндәй.

Когда я добежала из последних сил, дядя Равиль уже пришел в себя, тетя Суфия положила голову сидящего в кресле Артура себе на грудь и что-то напевает, словно баюкает младенца.

1

2,129

Урман хужалығы министрлығы ҡушыуы менән, ҡарағаслыҡты уратып, ике йыл һайын янғындан һаҡлау бураҙналары яралар икән.

По приказу министерства лесного хозяйства участок с лиственницами раз в два года обваливают противопожарными валами.

1

2,132

...Битемә елбәҙәк ҡар бөртөгө ҡунды.

...На лицо упала легкая снежинка.

1

2,133

Урман яна!» – тип һөрәнләп, беҙҙән рөхсәт тә һорамай, ҡайтыр яҡҡа һыпырттылар.

Лес горит!» – они понеслись вниз с горы, даже не дожидаясь нашего разрешения.

1

2,134

Әсәңде ҡыҙғанам.

Жалко очень твою маму.

1

2,135

— Кем шаярта?

— Кто шутит?

1

2,136

Суфия апайҙың йөрәге былай ҙа саҡ тора, Рауил ағайҙың башы яраланған, ҡул-аяғы имгәнгән, әхирәтемдең әллә нисә урында тәне ныҡ итеп бешкән.

У тети Суфии и без того слабое сердце, у дяди Равиля рана на голове, повреждены руки и ноги. У подруги сильные ожоги на теле.

1

2,137

Сәмсел ғорурлығымды саҡ ауыҙлыҡлап алам ҡай саҡта...

Иногда трудно обуздать свой гордый нрав...

1

2,138

Хәйер, ниндәй мәсьәлә, бында бөтәһе лә ап-асыҡ: Харис + Гөлфирә = Мөхәббәт.

Хотя какая же это задача? Все ясно, как белый день: Харис + Гульфира = Любовь.

1

2,140

Ямғыр яуып үтеүгә, район үҙәгенән янғын һүндереү машинаһы килеп етте.

После дождя приехала и пожарная машина из райцентра.

1

2,141

Уңарсы Сәмиғуллин алдыбыҙға килеп тә баҫты.

Вскоре перед нами предстал Самигуллин.

1

2,142

Күҙҙәренә баҡтым – уларҙа өнһөҙ һорау: «Ни өсөн, ниндәй ғәйептәрем өсөн был язалар?!»

Заглянула в ее глаза, в которых застыл безмолвный вопрос: «За что, за какие мои грехи?!»

1

2,143

Туп-тура директор кабинетына барып индек.

Прямиком зашли в кабинет директора.

1

2,144

Бөгөн, шул һүҙен әйткәс, уны ҡосаҡлап үкһеп илап ебәрҙем.

Сегодня после этих слов я обняла ее и расплакалась.

1

2,145

Айыусылағы теге ҡот осҡос янғындың аяуһыҙ ялҡыны, гүйә, әле һаман һүрелмәгән, йөрәктәребеҙҙе өтөп алды.

Словно пламя того страшного пожара еще не погасло – его дыхание опалило наши сердца невыносимой болью.

1

2,147

— Күрмәнем, – тине Әшрәф.

— Я не видел, – сказал Ашраф.

1

2,148

Күҙ алдыма ҡот осҡос күренештәр килеп баҫа...

Перед глазами предстают разные картины, одна страшнее другой...

1

2,149

— Нишләйем һуң?!

— Что же мне делать?!

1

2,150

Хәлле крәҫтиәндәрҙе кулак тип Себергә һөрә башлағас, һайланма орлоғон Таллы ауылындағы заманына күрә зыялы, һыу тирмәне тотҡан бик бөтмөр бер кешенән йәшерткән, ти. һөйләүҙәренсә, теге Зәхмәт Әхмәт ағайҙың йөҙйәшәр атаһы булып сыға ул бөтмөр.

Когда начали ссылать зажиточных крестьян в Сибирь с клеймом «кулак», попросил мужика-середняка из Таллов, у которого была водяная мельница, спрятать его отборные семена. По словам стариков, этим мужиком был отец того самого Ахмета-чудака.

1

2,153

Ҡартәсәйем идарала йыйыштырыусы булып эшләгәйне, электр юҡ саҡта әле, рәйес ошо һауытҡа кәрәсин тултырып килтерә торғайны.

Моя бабушка работала уборщицей в конторе, и председатель приносил керосин в этой емкости, когда в деревне еще не было электричества.

1

2,155

Егет уйнауынан ҡапыл туҡтаны ла, ҡурайын түшенә тығып, оҙон-оҙон атлап Таллы яғына китеп барҙы.

Парень вдруг перестал играть, убрал курай за пазуху и размашистой походкой направился в сторону Таллов.

1

2,157

Һирәкләп кенә таҡҡылай уны, наганы бар икәнен халыҡ белә.

Народ знает, что у участкового есть наган, хотя он его носит редко.

1

2,159

Әхирәтемдең халәтен аңларға тырышып, үҙемде уның урынына ҡуйып, уратып-уратып уйланым, ләкин яуап тапманым.

Пытаясь понять состояние подруги, попробовала поставить себя на ее место, передумала всякое, но не нашла ответа.

1

2,163

Бисара Миңзифаның мәйетен торомбаштар араһынан табып, кеше күҙенә күрһәтмәҫтән, ҙур тоҡҡа һалып районға – экспертизаға алып киттеләр...

Тело бедняжки Минзифы обнаружили среди обгорелых бревен, положили в большой мешок, стараясь, чтобы никто не увидел, и увезли в район на экспертизу.

1

2,164

Күпмелер ваҡыттан һуң ҡабат яңғыраны, яп-яҡында.

Через некоторое время зазвучала снова – совсем рядом.

1

2,165

Ҡыҙҙың асырғанышлы һуңғы ауазын дүрт ҡабырғаһы ла бер юлы таралып төшкән йорттоң гөрһөлдәүе йотто...

Ее последний отчаянный вопль потонул в грохоте, все четыре стены дома рухнули разом...

1

2,168

Даманский ваҡиғалары хаҡында тулы дөрөҫлөктө толпарлылар апрель аҙағында белде: Харис өс көнгә генә ҡайтып китте.

Только в конце апреля тулпарлинцы узнали всю правду о даманских событиях: всего на три дня приезжал Харис.

1

2,171

Анау яңы зоотехниктыр, күп булһа.

Наверное, тот новый зоотехник.

1

2,172

— Бының менән генә бөтмәйәсәк әле, – тине Әмин абый дикторҙың асыуҙы килтергес тантаналы тауышына ҡаршы.

— Вряд ли на этом закончится, – сказал Амин-абый в ответ на торжественный голос диктора.

1

2,173

— Бер ауылдан даһа, бәс...

— Конечно, мы же из одной деревни. Вот еще...

1

2,175

Тыҡрыҡ яғына ымланым.

Я кивком показала им в сторону переулка.

1

2,176

— Кискә ауыл осона тансаға сығабыҙ, таҡырға, шунда күрербеҙ Сабирҙы, – тинем, ҡыҙҙың үҙенә урын тапмай яфаланыуын күреп.

— Вечером пойдем на танцы на пятачок у околицы села, там и увидим Сабира, – сообщила я девушке, видя, как она не находит себе места.

1

2,177